İndirmek için Tıklayınız - Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Strateji
Transkript
İndirmek için Tıklayınız - Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Strateji
GÜMRÜK VE TİCARET BAKANI SAYIN HAYATİ YAZICI’NIN 2014 MALİ YILI BAKANLIK BÜTÇESİ TBMM PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU SUNUMU 07 KASIM 2013 İÇİNDEKİLER I. GİRİŞ .............................................................................................................................. 6 A. EN KOLAY, EN GÜVENLİ TİCARET................................................................................. 6 B. BAKANLIK TEŞKİLAT YAPISI......................................................................................... 7 C. İNSAN KAYNAĞIMIZ..................................................................................................... 8 D. YENİ BİNAMIZDA HİZMETE BAŞLADIK........................................................................ 9 E. MEVZUAT ÇALIŞMALARIMIZ...................................................................................... 10 F. GÜMRÜK VE TİCARET KONSEYİ.................................................................................. 10 II. GÜMRÜKLER............................................................................................................... 11 A. GÜMRÜK KAPILARIMIZ.............................................................................................. 11 B. GÜMRÜKLERİMİZDE YENİ UYGULAMALAR.............................................................. 13 1. Yeni Özet Beyan Uygulaması................................................................................................................13 2. Ortak Transit ...............................................................................................................................................14 3. Hızlı Geçiş Hattı Uygulaması ................................................................................................................16 4. Onaylanmış Kişi Statüsü.........................................................................................................................17 5. Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü........................................................................................................18 6. Hızlı Kargo Taşımacılığı...........................................................................................................................19 C. GÜMRÜKLERDE DEVAM EDEN PROJELERİMİZ ........................................................ 19 1. Farklı Kurumlara Gitmeye Son; Tek Pencere Sistemine Geçiyoruz..........................................19 2. Gümrüklerde Kâğıtsız Beyan Dönemi...............................................................................................20 3. Tek Durak.....................................................................................................................................................20 4. Ortak Kapı ...................................................................................................................................................21 5. Yolcu İşlemlerinde Gelişmeler: “Varış Öncesi Yolcu Bildirimi”....................................................22 6. Gümrük ve Ticaret Veri Ambarı Sistemi ve Veri Değişimleri.......................................................22 En Kolay, En Güvenli Ticaret D. GÜMRÜK İŞLEM SÜRELERİ VE HAT ORANLARI.................................................. 22 E. DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ............................................................................... 25 F. ARAÇ ve YOLCU İSTATİSTİKLERİ.......................................................................... 30 G. BAKANLIĞIMIZ TARAFINDAN DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE TAHSİL EDİLEN VERGİLER...................................................................... 31 H. İKİLİ VE ÇOK TARAFLI İLİŞKİLER.......................................................................... 32 1. İpek Yolu Girişimi .............................................................................................................................33 2. Kervansaray Projesi.........................................................................................................................33 İ- FİKRİ VE SINAİ MÜLKİYET HAKLARINI KORUYORUZ.......................................... 34 J. GÜMRÜK LABORATUVARLARININ MODERNİZASYONU.................................... 35 K. UZLAŞMA MÜESSESESİ....................................................................................... 36 L. KAÇAKÇILIKLA MÜCADELE ................................................................................ 36 1. Uyuşturucu Madde Kaçakçılığı...................................................................................................37 2. Tütün ve Tütün Mamulleri ile Alkollü İçki Kaçakçılığı..........................................................39 3. Çay Kaçakçılığı..................................................................................................................................40 4. Akaryakıt Kaçakçılığı ......................................................................................................................40 5. Akaryakıt Kaçakçılığıyla Mücadele için Özel Ekip Kuruyoruz...........................................42 6. Kaçakçıları Kamuoyuna İlan Ediyoruz.......................................................................................42 7. Kaçakçılıkla Mücadelede İleri Teknoloji Kullanıyoruz.........................................................42 8. Nakit kontrolleri ile ilgili yapılan faaliyetler............................................................................46 9. Dedektör Köpekler..........................................................................................................................46 10. ALO 136.............................................................................................................................................47 M. TASFİYE HİZMETLERİ.......................................................................................... 47 III. TİCARET .............................................................................................................. 50 A. İÇ TİCARET ........................................................................................................... 50 1. Ticari Hayatı Yeniden Şekillendiriyoruz....................................................................................50 2. Hukuki Altyapıyı Tamamlıyoruz..................................................................................................52 3. Anonim Şirketlerin Tamamını Denetim Kapsamına Alıyoruz...........................................53 4. Gayrifaal Şirketlerin Kısa Yoldan Tasfiyesi Çalışmalarımız Devam Ediyor ....................53 5. Ticaret Sicil Kayıtlarını Elektronik Ortamda Tutuyoruz.......................................................54 6. Ticaret Sicilinde Edindiğimiz Tecrübeleri Diğer Ülkelerle Paylaşıyoruz........................55 7. Tarladan Sofraya Ticarette Güven ..............................................................................................56 8. Ürün Künyesi ile Sebze ve Meyveler Kimlik Kazanıyor.......................................................58 9. Depolara Lisans, Ürünlere Bereket Geliyor.............................................................................58 10. Yeni Bir Yatırım Aracı Doğuyor..................................................................................................60 11. Elektronik Ticaretin Hukuki Altyapısını Oluşturuyoruz....................................................60 12. Perakende Ticareti Bütüncül Bir Yaklaşımla Düzenliyoruz..............................................61 13. Ustalık Belgesi Sorununu Çözüyoruz. ...................................................................................62 14. Oda ve Borsalarımızın Seçim İşlemlerinde ve Üye Faaliyet Kodlarında Önemli Yenilikleri Hayata Geçirdik..........................................................................63 15. KOBİ’lere Kredi Kolaylığı Getirdik.............................................................................................64 B. TÜKETİCİ HAKLARI............................................................................................... 64 1. Tüketicileri Daha İleri Seviyede Korumaya Yönelik Tedbirler Alıyoruz..........................64 2. Tüketici Hakem Heyetleri..............................................................................................................65 3. Piyasa Gözetimi ve Denetimi Faaliyetleri................................................................................69 4. Reklam Kurulu Faaliyetleri .........................................................................................................72 5. Belge Uygulaması............................................................................................................................76 6. Tüketici Bilgi Sistemi (TÜBİS)........................................................................................................78 7. Tüketici Konseyi................................................................................................................................78 8. Tüketici Ödülleri...............................................................................................................................78 9. Tüketicinin Korunmasıyla İlgili AB ve Diğer Uluslararası Kurum ve Kuruluşlarla İlişkiler.................................................................................79 En Kolay, En Güvenli Ticaret C. ESNAF VE SANATKÂRLARIMIZ............................................................................ 80 1. ESDEP Kazanımları...........................................................................................................................81 2. Esnaf ve sanatkârların AB programlarından faydalanmasını kolaylaştırmaya yönelik çalışmalar yapıldı...................................................83 3. Esnaf ve sanatkârlarımıza yönelik yeni bir teşvik ve destek sistemi (ESDES) kurulması çalışmalarımız devam ediyor......................83 4. Esnaf ve Sanatkârlar Bilgi Sistemi ESBİS...................................................................................83 5. Esnaf ve Sanatkârlar Şûrası...........................................................................................................84 D. KOOPERATİFLER.................................................................................................. 85 1. Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planını (TÜKOSEP) Yürürlüğe Koyarak Uygulamasına Başladık..........................................................85 2.Kooperatiflerin Desteklenmesi Programını (KOOP-DES) Hayata Geçirdik ...................87 3. Kooperatif Bilgi ve Denetim Sistemi Projesi (KOOP-BİS)....................................................88 4. Tarım Satış Kooperatiflerinde Yeni Bir Dönem Başlattık.....................................................89 5. Kredi Kefalet Kooperatifleri ile Ekonominin Kılcal Damarlarını Canlı Tutuyoruz.............................................................................................................89 6. Kooperatiflerin Kuruluş İşlemlerini Kolaylaştırdık................................................................91 7. Yeni Tür Kooperatifleri Hayata Geçiriyoruz.............................................................................92 IV. REKABET KURUMU............................................................................................. 92 GÜMRÜK VE TİCARET BAKANI SAYIN HAYATİ YAZICI’NIN 2014 MALİ YILI BAKANLIK BÜTÇESİ TBMM PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU SUNUMU 07 KASIM 2013 1. GİRİŞ Sayın Başkan, Plan ve Bütçe Komisyonu’nun Değerli Üyeleri, Hepinizi saygıyla selamlıyorum. 2014 Mali Yılı Bütçe Kanunu Tasarısı kapsamında Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın bütçesini sunmak ve bu vesile ile Bakanlık faaliyetleri, hedefleri hakkında bilgi vermek üzere huzurlarınızda bulunmaktayım. Gümrük idareleri; bir ülkenin diğer dünya ülkelerine karşı egemenlik haklarının tescil edildiği ve ticari faaliyetlere yön veren kurumlardır. Bakanlığımız bünyesinde ticaret ile gümrüklerin birleşmesi; haksız rekabetin önlenmesi, maliyetlerin düşürülmesi, ticaretin etik kurallar çerçevesinde yapılması, tüketici haklarının korunması bakımından son derece verimli çalışmalar ve uygulamalar yapmayı mümkün kılmıştır. Yurt dışından başlayarak ülkemizdeki nihai tüketiciye ulaşan arz zincirinin tüm halkaları, bu yapılanma ile birbirine bağlanmıştır. A. EN KOLAY, EN GÜVENLİ TİCARET Bakanlık olarak hedefimiz; Türkiye’nin, “ticaretin en kolay ve en güvenli yapıldığı ülke” olmasını sağlamaktır. Ülkemizdeki 3 milyonu aşkın ticari işletme, 1 trilyon doların üzerinde mal ve hizmet üretmektedir. 400 milyar dolara yaklaşan dış ticaretimiz, gümrük kapılarımızdan gerçekleştirilmektedir. 76 milyon tüketicimiz, bu mal ve hizmetlerden faydalanmaktadır. Sınırlarımızdan her yıl milyonlarca insan ve araç, giriş ve çıkış yapmaktadır. Tüm bunlarla ilgili işlemler ve süreçler Bakanlığımızca takip edilmekte, güvenli ve kolay ticaretin yol alacağı kanallar, hızla ve büyük bir titizlikle inşa edilmektedir. 6 En Kolay, En Güvenli Ticaret Gümrük ve Ticaret Bakanlığı aynı zamanda Hükümetimizin 2023 hedeflerini gerçekleştirmede kilit öneme sahiptir. Türkiye’nin küresel bir aktör olmasını sağlamak üzere ticaret erbabımızı güçlendiriyoruz. Ticaretin her alanda daha kolay ve daha güvenli yapılması için yeni enstrümanlar geliştiriyoruz. Sistemlerin işleyişini düzenliyor, varsa aksaklıkları ortadan kaldırıyoruz. Bürokrasiyi azaltacak yeni projeler geliştiriyor ve uyguluyoruz. Bunları yaparken, dünyadaki en iyi uygulamaların Türkiye’de olması gerektiği anlayışıyla, küresel düzeyde rekabet eden iş dünyamızın rekabet gücünü artırmak üzere en iyi uygulamaları Türkiye’nin gümrük ve ticaret işlemlerine uyarlıyoruz. Hizmet ettiğimiz kesimlerle işbirliği yapıyor, istişarelerde bulunuyoruz. Bilişim sistemlerini yönetişim sistemlerine entegre ediyoruz. Böylece etkin, verimli ve değer odaklı bir sistem oluşturuyoruz. İnsan odaklı ve insana güvenin esas olduğu bir düzeni yerleştiriyoruz. B. BAKANLIK TEŞKİLAT YAPISI Bakanlığımızın merkez teşkilatında; 9 Genel Müdürlük, 7 Başkanlık, 2 Müşavirlik ve 1 Özel Kalem Müdürlüğü olmak üzere toplam19 hizmet birimi yer almaktadır. Bakanlığımız taşra teşkilatında ise 16 Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğü bulunmaktadır. Bölge Müdürlüklerine bağlı olarak; • 43’ü deniz hudut kapısı, 26’sı kara hudut kapısı (3’ü aynı zamanda demiryolu hudut kapısıdır), 11’i hava hudut kapısı, 7’si demiryolu hudut kapısı (3’ü aynı zamanda kara hudut kapısıdır), 9’u serbest bölge ve 62’si iç gümrük olmak üzere 155 Gümrük Müdürlüğü, • 29 Gümrük Muhafaza Kaçakçılık ve İstihbarat Müdürlüğü, • 23 Tasfiye İşletme Müdürlüğü, • 6 Laboratuvar Müdürlüğü • 81 ilimizde Ticaret İl Müdürlükleri bulunmaktadır. 7 Bakanlığımızın görevleri arasında; üGümrük politikasını belirlemek ve uygulamak özellikle gümrük rejimleri, gümrük vergilerinin tahsili işlemlerini yürütmek, üKaçakçılığı önlemek, izlemek ve soruşturmak, bu amaçla gümrüklü yer ve sahalarda kamu düzenini korumak dâhil gerekli tüm tedbirleri almak, üGümrük işlemleriyle ilgili verilerin risk analizine tabi tutulması ile sonradan kontrol işlemlerini yürütmek, üGümrük Kanunu’na göre tasfiye işlemlerini gerçekleştirmek, üİç ticaret politikalarını belirleyerek diğer kurumlar ile işbirliği içerisinde ticaret politikasının uygulanmasını temin etmek, üDoğrudan tüketiciye sunulan ürünler ile ilgili piyasa gözetimi ve denetimi gerçekleştirmek, üÜlke genelinde 81 il ve 892 ilçede bulunan toplam 975 Tüketici Sorunları Hakem Heyeti’nin koordinasyonunu sağlamak, üEsnaf ve sanatkârlar ile kooperatifçiliğe ilişkin politikaları ilke ve hedefleri belirleyerek ilgili hizmetleri yürütmek yer almaktadır. C. İNSAN KAYNAĞIMIZ Bakanlığımız istihdam politikası; değişim ve gelişime açık, nitelikli ve donanımlı, uzmanlık esasına dayalı, etik değerleri özümsemiş ve bilgi teknolojisinden yararlanan personel istihdam etmek ve yetiştirmektir. Bakanlığımızda 4 Kasım 2013 Tarihi itibariyle (17 Sözleşmeli personel ve 158 işçi dâhil olmak üzere) 14 bin 876 personel görev yapmaktadır. Bunların 2.221’i merkezde istihdam edilmektedir. Personelimizin 12 bin 447’si yani %85’i yükseköğrenim ve üstü eğitime sahiptir. %57’si 10 yıldan az hizmet süresine sahip, %41’i 30 yaş altı genç ve dinamik personelden oluşmaktadır. Geçen yıldan bu yana gümrük kapılarımızda görevli personelimiz ortak bir üniformayla hizmet vermektedir. Böylece herkes gümrük görevlilerini tanımakta ve vatandaşlarımız açısından iletişim daha kolay ve rahat olmaktadır. 8 En Kolay, En Güvenli Ticaret Diğer ülkelerle ilişkilerin yoğunluğu ve dış ticaret hacmindeki artışa paralel olarak 15 Gümrük Müşaviri, 5 Gümrük Ataşesi olmak üzere 20 yurt dışı kadro oluşturduk. Bakü, Berlin, Kahire, Moskova, Washington, Astana, Brüksel (AB Nezdinde), Bükreş, Lefkoşe, Pekin, Seul ve Sofya’da Müşavirlik; Batum, Erbil ve Urumiye’de Ataşelik kadrolarımız bulunmaktadır. Şu anda Washington, Moskova, Berlin, Bakü ve Kahire’de Gümrük Müşavirlerimiz görev yapmaktadır. Gümrük Müşavirlerimiz; yurtdışında yaşayan vatandaşlarımızın, yurtdışında bulunan Türk firmalarının ve Türkiye’ye gelecek yabancı ülke vatandaşlarının gümrük konularındaki soru ve sorunlarına cevap ve çözümler üretmek, aynı zamanda bulundukları ülke ile Türk Gümrük mevzuat ve uygulamaları hakkında ilgilileri bilgilendirmekle mükelleftirler. D. YENİ BİNAMIZDA HİZMETE BAŞLADIK Bakanlığımız, Haziran 2013 tarihi itibariyle Eskişehir Yolu’ndaki yeni hizmet binamızda faaliyetlerini yürütmektedir. Toplam 57 bin 737 metrekare kullanım alanına sahip binamızda; gelişmiş bilgisayar, uydu ve telekonferans sistemleri bulunmaktadır. Daha önce 4 ayrı yerde ve 6 farklı binada hizmet veren Bakanlık birimlerinin yeni binaya taşınması ile; evrak akışındaki zaman kaybı önlenmiş, birimler arasındaki iletişim ve koordinasyon en üst düzeyde sağlanmış, verimlilik ve iş etkinliği artmış, güvenliğin tesisi kolaylaşmıştır. Yeni hizmet binamız içerisinde dünya standartlarında, TIER 3 sertifikasyonuna sahip bir veri merkezi inşa edilmiştir. Bu veri merkezi için yüksek standartlarda sunucular, veri depolama cihazları ve ağ iletişim cihazları alınarak Bakanlığımız bilişim alt yapısı için sağlam bir temel atılmıştır. Esenboğa Havalimanı yolu üzerinde yer alan Eğitim Hizmet Binamız da 2013 yılı içerisinde faaliyete başlamıştır. Eğitim merkezinde; 8 derslik, 2 bilgisayar sınıfı, 1 yabancı dil sınıfı, 3 kursiyer grup çalışma odası, 1 konferans salonu, 1 kütüphane, açık ve kapalı spor salonları, 150 kişilik kafeterya ve yemekhane bulunmaktadır. Yeni eğitim merkezimizin kapasitesi 500 kişidir ve 200 kişilik yatakhanesi bulunmaktadır. 9 Bakanlığımızın sunduğu hizmetler konusunda vatandaşların soru ve şikâyetlerine cevap veren, 7 gün 24 saat çalışan bir çağrı merkezimiz vardır. Bu merkeze Şubat 2012-Kasım 2013 tarihleri arasında gelen çağrı sayısı 304.280’dir. E. MEVZUAT ÇALIŞMALARIMIZ Gümrük ve Ticaret mevzuatında, günün değişen şartlarına ve Bakanlığımız hizmetlerinden yararlananların ihtiyaçlarına uygun olarak gerekli değişiklikler yapılmaktadır. Ayrıca, Avrupa Birliği mevzuatına uyum yükümlülüğümüz çerçevesinde de Topluluk gümrük mevzuatında yapılan değişiklikler ile uyumlu olarak mevzuatımız güncellenmektedir. Bu bağlamda; Bakanlığımız tarafından 2013 yılı ilk 10 ayında 5 Kanun, 6 Bakanlar Kurulu Kararı, 34 Yönetmelik, 36 Genelge, 40 Tebliğ ve 56 yönerge olmak üzere, toplam 177 mevzuat düzenlemesi yürürlüğe konmuştur. F. GÜMRÜK VE TİCARET KONSEYİ Bakanlığımıza gümrük ve iç ticaret politikalarının oluşturulması ve uygulanması ile ilgili olarak görüş bildirmek ve bu konularda araştırma ve çalışmalar yapmak, gümrük ve iç ticaret politikalarına ekonomik sistemdeki tüm aktörlerin ortak katılımı ve işbirliği ile objektif esaslara göre yön vermek ve katkı sağlamak amacıyla bir danışma organı niteliğinde Gümrük ve Ticaret Konseyi’ni kurduk. Gümrük ve Ticaret Konseyi, çalışmalarında uluslararası gelişmeleri, dünya ticaretindeki eğilimleri ve ülke koşullarını gözetecek, katılımcılığa ve ortak akla dayanan uzlaşmayı esas alacak, değişimi ve yenilikleri öngörerek, sonuç odaklı, analizlere dayalı çalışma kültürünü benimseyecek bir yapı olacak. Ülkemizin 2023 hedefleri doğrultusunda “yenilikçi yaklaşım ve uygulamalarla ülkemizi, gümrük hizmetlerinin ve ticaretin en kolay ve en güvenli yapıldığı, dünyanın sayılı ticaret merkezlerinden biri haline getirme” vizyonuyla yola çıkan Bakanlığımız, Gümrük ve Ticaret Konseyi çatısı altında paydaşları ile birlikte oluşturacağı sinerjiden güç alarak hedeflerine daha hızlı ulaşacaktır. Genel Kurul, İcra Kurulu ve Çalışma Komisyonlarından oluşacak olan Gümrük ve Ticaret Konseyi’nin Genel Kurulu 2014 yılının ilk ayında toplanacak olup, Çalışma Komisyonlarının şekillendirilmesine ilişkin ön hazırlık çalışmaları son aşamasına gelmiş bulunmaktadır. 10 En Kolay, En Güvenli Ticaret 2. GÜMRÜKLER A. GÜMRÜK KAPILARIMIZ Dünyada ticaretin değişen şartları, ülke olarak bizim de durmaksızın değişmemizi, gelişmemizi, idari ve fiziki yapımızı modernize etmemizi gerekli kılmaktadır. Gümrük hizmetlerini çok daha hızlı ve etkin bir şekilde sürdürmek için ihtiyaç duyulan yerlerde yeni gümrük kapıları açıyor ve mevcut kapılarımızı yeniliyoruz. Bu kapsamda; tüm sınır gümrük kapılarımız modernize edilmektedir. Avrupa’nın en büyük gümrük kapılarından biri olan Kapıkule başta olmak üzere, Gürbulak, Habur, Sarp, Hamzabeyli, Cilvegözü, İpsala ve Nusaybin gümrük kapıları, modern tesislere kavuşturulmuştur. Çıldır/Aktaş, Dilucu, Esendere ve Kapıköy gümrük kapıları ile Halkalı Gümrük İdaresinin yenilenmesi için uygulama sözleşmesi imzalanmıştır. Dereköy, Karkamış, Akçakale, Yayladağı, Öncüpınar, Pazarkule, Türkgözü Gümrük Kapılarının ise Yap-İşlet-Devret modeliyle yenileme çalışmaları devam etmektedir. Son derece önemli olan ile Erenköy Lojistik Merkezi oluşturulması yolunda arsa temini çalışmaları hızla devam ediyor. Bu kapsamda, Halkalı Gümrük İdaresinin temel atma töreni 17 Eylül 2013 tarihinde yapılmış, Çıldır/Aktaş gümrük kapısının temel atma töreni de 16 Kasım 2013 tarihinde yapılacaktır. Halkalı Gümrük İdaresi ile Çıldır/Aktaş gümrük kapısının 2014 yılı içinde hizmete açılması planlanmaktadır. Halkalı Gümrüğü, yeni tesislerine taşınması ile bütün ithalat ve ihracat gümrük hizmetlerinin topluca karşılanacağı bir lojistik üs haline gelecektir. 25 Ocak 2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2013/4222 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile; 11 • • • • • • • Hakkâri-Şemdinli’de Derecik Gümrük Müdürlüğü, Hakkâri-Çukurca’da Üzümlü Gümrük Müdürlüğü, Şırnak-Uludere’de Gülyazı Gümrük Müdürlüğü, Şırnak’ta Aktepe Gümrük Müdürlüğü, Niğde Gümrük Müdürlüğü, Iğdır Gümrük Müdürlüğü, Halkalı Gar Gümrük Müdürlüğü kurulmuştur. Ayrıca, Gürcistan’la Muratlı’da (Artvin) hudut kapısı açılması konusunda anlaşma imzalanmış, 31 Ağustos 2013 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 2013/5249 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Muratlı Gümrük Müdürlüğü kurulmuştur. Açılması planlanan yeni kapılarımız, Bakanlığımız ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) işbirliğinde yap-işlet-devret modeliyle ve ülkemize mali bir yük getirmeden, modern tesisler şeklinde inşa edilerek halkımızın hizmetine sunulacaktır. Bu suretle modernize edilen ve faaliyete geçen 8 gümrük kapımızın toplam yatırım tutarı olan 265.266.871 Türk Lirası bütçe dışı finansman kaynağı sağlayan Yap-İşlet-Devret modeli ile gerçekleştirilmiş ve hizmete açılmıştır. Uygulama Sözleşmeleri imzalanan 4 gümrük kapımız ile 1 lojistik merkezimiz de, aynı finansman modeli kullanılarak bütçeye doğrudan bir yük getirmeksizin yaptırılmaktadır. Bölge ekonomisine ve dış ticaret erbabına katkı ve kolaylık sağlanması amacıyla kurulan yeni gümrük müdürlüklerimizin mevcut durumları şöyledir: Niğde Gümrük Müdürlüğü kurulmuş olup, hizmet binasının fiziki imkânları tamamlandığında faaliyete başlayacaktır. Kars Gümrük Müdürlüğü hizmet binası tespiti yapılmış bu yerin kiralaması ve hizmete hazır hale getirilmesine ilişkin işlemler tamamlanmak üzeredir. Iğdır Gümrük Müdürlüğü’nün hizmet vereceği arazisi için yer tespiti yapılmış, söz konusu yerin Bakanlığımıza tahsisi istenilmiştir. Yüksekova Gümrük Müdürlüğü hizmet binası için yer tahsisi sağlanmış, hizmet binası yapımına ilişkin süreç devam etmektedir. 12 En Kolay, En Güvenli Ticaret B. GÜMRÜKLERİMİZDE YENİ UYGULAMALAR Gümrük ve Ticaret Bakanlığı olarak önceliğimiz, yasal ticareti kolaylaştırmaktır. Yasal ticaretin kolaylaştırılması; yasadışı ticaretle daha etkin mücadele edilmesine, gümrük işlemlerinden kaynaklanan formalitelerin azaltılmasına, buna bağlı olarak da gümrük işlem maliyetlerinin minimum düzeye indirilmesine imkân sağlamaktadır. Bakanlık olarak hedefimiz; tüm gümrük işlemleri açısından maliyetleri düşürmek, kırtasiyeciliği bertaraf etmek ve işlem süresini azaltarak eşyanın bir an önce nihai varış noktasına ulaşmasını sağlamaktır. 2023 vizyonundaki ekonomik hedefler ancak bu şekilde sağlanacağından uluslararası platformda gümrük alanındaki Bakanlık çalışmalarının çoğunluğu, elektronik sistemleri esas alan ve sınır geçişlerini hızlandıran projeler ve faaliyetler esas alınarak yürütülmektedir. 1. Yeni Özet Beyan Uygulaması Yasal ticaretin kolaylaştırılmasına yönelik hedefimiz doğrultusunda 1 Ocak 2012’de başlattığımız Özet Beyan uygulaması beklenen sonuçları vermektedir. Eşya ve taşıta ilişkin bilgilerin, eşyanın ülkemize gelmesinden önce elektronik ortamda alınmaya başlandığı “ Yeni Özet Beyan Uygulaması” kapsamında, hava ve deniz yolunda 2013 yılının ilk 10 ayında 348.572 adet özet beyan, araç Türkiye Gümrük Bölgesine gelmeden önce verilmiştir. Kâğıt maliyetinin tamamen ortadan kalktığı bu uygulama ile eşyanın gelişinden önce risk analizi yapılabilmekte ve işlem sürelerinin kısalmasıyla lojistik gecikmelerden kaynaklı maliyetlerde azalma sağlanmaktadır. ØHava ve denizyolunda 2013 yılında kullanılan 348.572 özet beyanın, kâğıt gerekmeksizin sadece elektronik ortamda düzenlenmesi, sektör açısından yıllık yaklaşık 700.000 TL’lik maliyet tasarrufu sağlanmıştır. 13 ØEmniyet ve güvenlik amaçlı risk analizi özet beyan aşamasında yapılacağından, beyanname aşamasında bu amaçla kırmızı hatta yönlendirmede azalma olması ve böylelikle ithalattaki %25 düzeyindeki kırmızı hat oranını önemli oranda düşürmeyi hedeflemekteyiz. Dolayısıyla, yeni özet beyan uygulamasıyla dış ticaret operasyon maliyetlerinde, elleçlenen konteyner sayısının sadece %1’i düşünüldüğünde, yıllık olarak ilk etapta toplam 38 milyon TL maliyet azalması sağlanacaktır. İlgili kurumlarla işbirliği içerisinde zamanla konteynerlerin %1’i yerine %5’inde operasyon maliyetlerinin azalması durumunda 195 milyon TL; bu oranın zaman içerisinde %10’a çıkarılması halinde ise ticaret erbabının eşyasının alıcısına ulaştırılmasında 380 milyon TL maliyet azalması sağlanacaktır. Øİşlemlerin hızlanmasından dolayı demuraj ve ardiye ücretlerinde meydana gelecek düşüş sayesinde girdi maliyetlerinde azalma olmaktadır. Ayrıca, üretim sürecinde kullanılacak girdi, ekonomiye bir an önce kazandırılmak suretiyle yatırım ortamının iyileştirilmesine katkı sağlanmaktadır. Şöyle ki; Türkiye limanlarında 2012 yılında elleçlenen 7,2 milyon konteynerin ilk etapta %1’inde dahi liman bekleme sürelerinde 1 günlük zaman tasarrufu sağlandığında ticaret erbabı için maliyetler 3,6 milyon TL tutarında azalmış olacaktır. 2. Ortak Transit 1 Aralık 2012 tarihi itibarıyla Ülkemiz Ortak Transit Sözleşmesine taraf olmuş, taşımacılık sektörü açısından Avrupa Birliğine entegrasyonumuz sağlanmıştır. “Ortak Transit Rejimi” sayesinde, Türkiye’den Avrupa Birliği (AB) ve EFTA ülkelerine, AB ve EFTA ülkelerinden ise Türkiye’ye yönelik taşımalarda tek beyan ve tek teminat ile işlem yapılabilmektedir. 14 En Kolay, En Güvenli Ticaret Ülkemizin Sözleşmeye taraf olması; gerek gümrük idarelerine gerekse taşımacılara transit işlemlerinde maliyet, hız ve etkin kontrol alanlarında önemli avantajlar sağlamaktadır. Türkiye, AB’ye tam üye olmamasına rağmen transit işlemleri açısından AB üyesi bir ülke gibi işlem yapabilmektedir. Ülkemizin “Ortak Transit Sözleşmesi”ne taraf olması ile birlikte taşımacılarımız, AB ülkeleri ve EFTA (Avrupa Serbest Ticaret Birliği) ülkelerine yönelik taşımalarda, belge maliyeti olmaksızın ve alternatiflerine göre daha düşük maliyetle, tek bir teminat kullanarak, daha kısa zamanda transit işlemini gerçekleştirmektedir. Sistem, Türkiye ile birlikte 33 ülke tarafından kullanılmaktadır. Tüm işlemler elektronik sistem üzerinden yürütüldüğünden, taşımacılık sektörü için önemli bir rekabet avantajı sağlanmakta ve iş dünyamızın yıllık 270 milyon TL civarında maliyet avantajı kazanması öngörülmektedir. Ortak Transit Rejiminde nakliyecimiz, gerek Türk gümrük idarelerinde; gerekse AB ve EFTA ülkeleri gümrük geçişlerinde daha az bürokrasi ile karşılaşmakta, ayrıca taşımacı, elektronik beyanı her aşamasında izleyip taşımanın gerçekleşip gerçekleşmediğini takip edebilmektedir. Bu bağlamda, 31 Ekim 2013 tarihi itibarıyla, ortak transit uygulaması kapsamında, AB ve EFTA ülkelerinden ülkemize yapılan taşımaların sayısı 40.000’e yaklaşırken, Ülkemizden AB ve EFTA ülkelerine yapılan taşıma sayısı 17.000’e ulaşmıştır ve bu rakamlar her geçen gün artmaktadır. Ortak transit uygulaması kapsamında birden fazla ortak transit işleminde kullanılabilen kapsamlı teminat sisteminden 31 Ekim 2013 tarihi itibarıyla, 48 firma yararlanmıştır. Bu kapsamda yaklaşık 550.000.000 TL tutarındaki teminat mektubu ile kamu alacağı güvence altına alınmıştır. Ortak Transit uygulamasıyla birlikte transit işlemlerinin elektronik ortama taşınması ve NCTS’nin TIR karnesi kullanımının yerini alması sayesinde; taşımacılarımıza yıllık ortalama 57 milyon Avroluk bir tasarruf sağlanması beklenmektedir. Bunun yanı sıra araç bekleme ve geçişlerde hızlanma nedeniyle de TIR’ların Avrupa ülkelerine gidiş-dönüş sürelerinde 3 günlük zaman tasarrufunun sağlanması öngörülmektedir. 15 “TIR Elektronik Ön Beyan Sistemi” (TIR-EPD) ile TIR karnesi kullanan taşıyıcılara araç henüz gümrük idaresine gelmeden beyanda bulunabilme imkânı sağlanmıştır. 2 Nisan 2012 tarihi itibariyle sistem üzerindeki çalışmalar tamamlamış ve TIR-EPD, 5 Haziran 2012 tarihinde Cenevre’de protokol imzalanması ile öncelikle transit ve ithalat taşımaları için yürürlüğe girmiştir. Sistemin “ihracat taşımalarını” da kapsayacak şekilde genişletilmesi çalışmaları 5 Haziran 2013 tarihi itibarıyla tamamlanmış, kullanımın teşvik edilmesi için sektöre gerekli bildirimler yapılmıştır. Diğer taraftan, TIR Sistemi’nin güvenli ve etkin işleyişine katkı sağlayan TIREPD’nin hayata geçirilmesiyle, IRU Başkanlık Divanı ve TIR Sistemi sigortacılarının uygun bulmaları sonucunda, beher TIR Karnesi için azami teminat miktarı 1 Temmuz 2013 tarihi itibarıyla 50.000 ABD Dolarından 60.000 Avroya çıkarılmıştır. Bu sistem ile gümrük memurlarınca manuel olarak yapılan TIR Karnesi veri girişleri ortadan kalkmakta, işlemlerin hızlanması nedeniyle sınırlardaki bekleme süreleri azalmakta ve önemli bir zaman tasarrufu sağlanmaktadır. 2012 yılında 1.131.148 adet TIR Karnesinin işlem gördüğü hususu da göz önüne alındığında; söz konusu sistemin nakliye sektörüne zaman tasarrufu sağlamasının yanı sıra bekleme sürelerinden kaynaklanan maliyetlerde de azalma sağlamaktadır. Karayolu taşımacılığı açısından ele alındığında, Türkiye, TIR karnesi ve TIR sisteminin en büyük kullanıcısıdır. Uluslararası kefalet sistemini yürüten IRU tarafından açıklanan rakamlara göre her yıl kullanılan ortalama 3 milyon TIR karnesinin, en az 655.000’i tek başına Türk firmaları tarafından kullanılmaktadır. 3. Hızlı Geçiş Hattı Uygulaması Ticareti kolaylaştıran, sınırlardaki bekleme süreleri ve dolayısıyla nakliye maliyetlerini azaltan en güncel uygulamalarımızdan biri de nakliyecilerimiz için yürürlüğe konulan “Hızlı Geçiş Hattı Uygulaması”dır. Bu uygulamadan TIR kullanan Elektronik Ön Bildirim Sistemini kullanarak ön bildirimde bulunan nakliyecilerimiz yararlanabilmektedir. Bu uygulama sayesinde, nak- 16 En Kolay, En Güvenli Ticaret yürürlüğe konulan “Hızlı Geçiş Hattı Uygulaması”dır. Bu uygulamadan TIR kullanan Elektronik Ön Bildirim Sistemini kullanarak ön bildirimde bulunan liyecilerimiz tescil işlemlerini, sınır kapılarında kendileri için ayrılmış özel nakliyecilerimiz yararlanabilmektedir. Bu uygulama sayesinde, nakliyecilerimiz kullanarak, veri girişi kendileri ile süre kaybetmeden, oranla en az tescilperonları işlemlerini, sınır kapılarında için ayrılmış eskiye özel peronları kullanarak, tamamlayabilmektedirler. Sı- sürede veri %50 girişidaha ile kısa süresürede kaybetmeden, eskiye oranla Bu en uygulama az %50 Kapıkule daha kısa nır Kapımızda aktif olarak yürütülmekte, belli bir program dâhilinde diğer tamamlayabilmektedirler. Bu uygulama Kapıkule Sınır Kapımızda aktif olarak önemli sınır kapılarımıza da yaygınlaştırılacaktır. yürütülmekte, belli bir program dâhilinde diğer önemli sınır kapılarımıza da yaygınlaştırılacaktır. 4. Onaylanmış Kişi Statüsü 4- Onaylanmış Kişi Statüsü Onaylanmış kişi statüsü; gümrük işlemlerinde ciddi veya mükerrer gümrük Onaylanmış kişi statüsü; gümrük işlemlerinde ciddi veya mükerrer gümrük mevzuatı ihlali bulunmayan, belirli bir dış ticaret hacmine veya sabit sermamevzuatı ihlali bulunmayan, belirli bir dışedilmiş ticaretkişilere hacmine veya sabit sermaye ye yatırımına sahip, mali yeterliliği tasdik gümrüklerde bekyatırımına sahip, mali yeterliliği tasdik edilmiş kişilere gümrüklerde beklemenin lemenin azaltılması ve işlemlerin kolaylaştırılması için gümrük işlemlerinde azaltılması vekolaylıklardır. işlemlerin kolaylaştırılması için gümrük işlemlerinde sağlanan sağlanan kolaylıklardır. Eylül itibarıyla; güvenilirlik şartlarını sağlayan 1.784 ticaret erbabına Eylül2013 2013 itibarıyla; güvenilirlik şartlarını sağlayan 1.784 ticaret erbabına “Onaylanmış Kişi Statüsü” verdik. Onaylanmış Kişi Statü Belgesi sahibi fir“Onaylanmış Kişi Statüsü” verdik. Onaylanmış Kişi Statü Belgesi sahibi firmalar, malar, toplam ithalatın ve ihracatın %55,12’sini gerçekleştirmektedirler. toplam ithalatın ve ihracatın %55,12’sini gerçekleştirmektedirler. OKSB FİRMALARININ DIŞ TİCARETTEKİ 300.116 PAYI 300.000 Milyon $ 350.000 250.000 187.623 200.000 150.000 165.426 112.493 111.501 100.000 53.925 50.000 0 OKSB FİRMALAR TÜM FİRMALAR İTHALAT OKSB FİRMALAR TÜM FİRMALAR İHRACAT OKSB FİRMALAR TÜM FİRMALAR TOPLAM Kaynak: GÜVAS Kaynak: GÜVAS 5- Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü Yetkilendirilmiş Yükümlü; gümrük yükümlülüklerini yerine getiren, düzenli kayıt tutan, mali yeterlilik, emniyet ve güvenlik standartlarına sahip bulunan, kendi 17 oto kontrolünü yapabilen firmalara gümrük işlemlerinde birtakım kolaylık ve imtiyazlar tanıyan uluslararası bir statüdür. 5. Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü Yetkilendirilmiş Yükümlü; gümrük yükümlülüklerini yerine getiren, düzenli kayıt tutan, mali yeterlilik, emniyet ve güvenlik standartlarına sahip bulunan, kendi oto kontrolünü yapabilen firmalara gümrük işlemlerinde birtakım kolaylık ve imtiyazlar tanıyan uluslararası bir statüdür. 10 Ocak 2013 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak aynı gün yürürlüğe giren Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği ile uygulamaya konmuştur. Bu uygulama sayesinde ticaret erbabımıza; İhracatta Yerinde Gümrükleme, İzinli Gönderici ile daha az ve öncelikli muayene kolaylıkları başta olmak üzere pek çok basitleştirilmiş ve hızlandırılmış usullerle zaman ve maliyet tasarrufu kazandırılmaktadır. Ekim 2013 itibariyle, şartları sağlayan üçü taşıyıcı, üçü ihracatçı olmak üzere toplamda 6 firmaya Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası verilmiştir. Bu uygulamayla ithalatta da yeni bir dönemi başlatıyoruz: 2014 yılında Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü kapsamında İthalatta Yerinde Gümrükleme ve İzinli Alıcı uygulamalarının hayata geçiriyoruz. Bu konuda “Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği Değişiklik Taslağı” hazırlanarak kamuoyuyla paylaşılmıştır. Mevzuat çalışmalarının tamamlanmasını müteakip ilgili gümrük personeli ve firmalar için, bilgilendirme ve tanıtım faaliyetleri yapılacaktır. Ayrıca bu uygulamalardan faydalanacak firmalar için gümrük vergilerinin tahsilatının ertelenmesi yönünde de çalışmalar yapılmaktadır. İthalatta yerinde gümrükleme; ithalat eşyasının gümrük işlemleri, firmanın kendi tesislerinde yapılarak ithalat eşyası iç gümrüğe getirilmeden doğrudan firmanın tesislerine sevk edilebilmesidir. Eşya muayenesinin gerekli olduğu sınırlı durumlarda ise gümrük memuru firmanın tesislerinde denetim yapacaktır. Yetkilendirilmiş Yükümlü Uygulaması çerçevesinde bir diğer yeni uygulama “İzinli Gönderici”dir. İzinli gönderici yetkisi; taşıyıcı firmaların, taşıyacakları 18 En Kolay, En Güvenli Ticaret eşyanın gümrükleme işlemlerinin gümrük sahasında değil, kendi tesislerinde yapılmasına imkân tanımaktadır. İthalat için izinli alıcı yetkisi ile ilgili çalışmalar devam etmektedir. Yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası sahiplerinin gelecekte sahip olacağı bir diğer kolaylık ise, İzinli Alıcı yetkisidir. Bu yetki ile birlikte ithalatta yerinde gümrükleme iznine sahip ithalat eşyası varış gümrük müdürlüğüne sunulmaksızın, doğrudan yetki sahibi taşıyıcı tarafından kendi tesislerine veya ithalatta yerinde gümrükleme yetkisine sahip kişinin tesislerine taşınabilecektir. 6. Hızlı Kargo Taşımacılığı Hızlı kargo taşımacılığı yoluyla gelen eşyanın gümrük işlemlerinin daha hızlı ve güvenli yapılmasını ve vatandaşımıza eşyasının daha az maliyetle ve daha kısa sürede teslim edilmesini mümkün kılmak üzere gerekli çalışmalar tamamlanmıştır. Bu amaca yönelik yeni düzenleme sonrasında, eşyanın kargo uçağının gelişi öncesinde elektronik beyanının verilmesi mümkün hale getirilmiştir. Bu sayede eşyanın gümrük işlemleri çok daha kısa sürede tamamlanmakta ve vatandaşa daha erken teslimi mümkün olmaktadır. Hızlı kargo gönderilerinin firmalarca tasnifinde otomasyon zorunlu hale getirilmiştir. Eşyanın tasnifinden önce risk analizi yoluyla muayene hattı, elektronik olarak belirlenmekte, böylece, bir yandan hızlı kargo eşyasının gümrük işlemleri hızlanırken, diğer taraftan gümrük kontrolünün etkinliği artmaktadır. C. GÜMRÜKLERDE DEVAM EDEN PROJELERİMİZ 1. Farklı Kurumlara Gitmeye Son; Tek Pencere Sistemine Geçiyoruz 2012/6 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile sistemin kurulmasına ilişkin koordinasyon görevi Bakanlığımıza verilmiş ve bu kapsamda çalışmalara başlanmış, paydaş kurumlar ile görüşmeler yapılarak iş akışları hazırlanmıştır. Tek Pencere Sistemi ile ithalat ve ihracat işlemleri için kamu kurumlarından izin ve onay alma zorunluluğu bulunan yükümlülerin, bu yükümlülüklerini bir 19 noktadan başvuru yaparak ve başvurularının yanıtlarını bir noktadan alarak yerine getirmeleri sağlanacaktır. Tek Pencere sisteminde hedeflerimiz şöyledir: • • • • • • • • Kaynakların daha etkin kullanımı, Belge kontrollerinin sistem tarafından yapılarak, kontrollerde verimliliğinin ve etkinliğinin artırılması, Verinin mükerrer sunulmasının ve kullanımının önüne geçilmesi, Belgede sahteciliğin önlenmesi, Gümrük işlemlerinin takip edilebilirliğinin artırılarak, daha şeffaf hale getirilmesi, İşlemlerin sadeleştirilmesi, kolaylaştırılması ve daha hızlı tamamlanması, Beyanname kontrol süresinin azaltılması, Ticaret erbabının zaman ve parasal maliyetlerinin azaltılmasıdır. 2. Gümrüklerde Kâğıtsız Beyan Dönemi Gümrük idaresince güvenilirliği onaylanmış firmaların ihracat işlemlerinde, yetkilendirilmiş yükümlü kapsamındaki mükelleflerin ise bütün işlemlerinde gümrük idaresine kâğıt ortamında herhangi bir belge ibraz etmeksizin, gümrük beyannamesini elektronik ortamda gümrüğe göndermeleri ve gümrük idarelerine gelmeksizin gümrük işlemlerini tamamlamaları sağlanmıştır. Bu uygulama ile • • • • • • Dış ticaret erbabının, gümrük işlemlerini gümrüğe gelmeksizin kendi ofisinden yapabilmeleri imkânı sağlamış, Gümrüklerde iş yoğunluğu ve beklemeler azalmış, Gümrük işlemlerinin aracısız yapılması sağlanmış, Kırtasiyecilik azaltılmış, Gümrük işlem maliyetleri minimize edilmiş Böylece firmalarımızın rekabet güçlerinin arttırılmasına destek sağlanmıştır. 20 En Kolay, En Güvenli Ticaret 3. Tek Durak Tek Durak; gümrüklü sahada faaliyet gösteren tüm kurum ve kuruluşların fiziki olarak tek bir noktada toplanmasını, ticaret erbaplarının muhatapları ile kurum ve kuruluşları gümrüklü saha içerisinde farklı yerlerde değil tek bir noktada buluşmasını sağlayan uygulamadır. Uygulama ile eşyaya ilişkin gümrüklü saha içerisinde yapılan kontrollerin daha hızlı ve etkili yapılması hedeflenmektedir. Özellikle kara kapılarındaki çok aşamalı kayıt ve kontrol sürecinin pasaport kontrolü ve vergi ve benzeri mali yükümlülüklerin ödenmesi dahil- tek aşamaya indirilerek kara sınır kapılarındaki yoğunluğun azaltılması ve sınır geçişlerinin hızlandırılması amaçlanmaktadır. Halihazırda projenin yürütülmesi çalışmaları kapsamında, Bakanlığımız idari kayıtlarının tekleştirilmesi, UBAK kontrollerinin iç gümrüklere alınması, kantar bilgilerinin elektronik ortama alınması, TIR-EPD uygulamalarının yaygınlaştırılması, GÜMKART’ın kullanımının mesai dışı sürede de kullanılması ve gümrüklü sahada faaliyet gösteren kurum ve kuruluşlarca kullanılan sistemlerin Bakanlığımız elektronik sistemleri ile entegrasyonu çalışmaları yürütülmektedir. 4. Ortak Kapı Ortak Kapı Projesi; ülkemiz ile komşu ülkenin kara gümrük kapılarında yapılan, gümrük kontrollerinin tek aşamalı hale getirilmesidir. Öngörülen yapıda, çıkış ülkesi sınır gümrük idaresi tarafından gümrük kontrollerinin yapılmaması, kontrollerin giriş ülkesi sınır gümrük idaresince yapılarak çıkış ülkesi sınır gümrük idaresine gönderilmesi ve çıkış sınır gümrük idaresince yapılacak kontrol sonucuna istinaden ihracat ve transit işleminin sonlandırılması hedeflenmektedir. Genellikle ihraç eşyasının varış ülkesinde kontrolü ile yetinilmesi esasına dayanmaktadır. Bu kapsamda, Türkiye ile Gürcistan arasında Kara Hudut Kapılarının Ortak Kullanımı Anlaşması 12.12.2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Anlaşmaya uygun olarak, sınır kapılarının ortak kullanımı hedeflenmektedir. Projenin 2014 yılının ilk yarısında hayata geçirilmesi öngörülmektedir. 21 5. Yolcu İşlemlerinde Gelişmeler: “Varış Öncesi Yolcu Bildirimi” Havayolu firmalarından yolcu bilgilerinin elektronik ortamda alınarak, ihbarlı ve riskli yolcuların takip ve denetiminin yapılmasına yönelik Varış Öncesi Yolcu Bildirimi Projesine ilişkin çalışmalarımız devam etmektedir. 2014 yılında bu projenin bitirilmesi ile yurtdışından gelen tüm yolcuların bilgilerine uçak alana inmeden erişilerek her türlü risk analizi ve değerlendirme imkânına kavuşulmuş olacak, yolcu ve bagaj yüklerine ilişkin denetim ve kontroller çok daha etkin ve seri bir şekilde yapılacaktır. 6. Gümrük ve Ticaret Veri Ambarı Sistemi ve Veri Değişimleri Dış ve iç ticaret işlemlerine ilişkin tüm veriler, elektronik beyanlarla işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında gerçek zamanlı olarak üretilmekte ve Bakanlığımız sistemlerinde tutulmaktadır. Bu verilerin ilgili kurum ve kuruluşlarla paylaşımına ilişkin son yıllarda onlarca protokol imzalanmış ve veri değişimleri hayata geçirilmiştir. Ayrıca gerçek zamanlı verinin her düzeyde kullanıcı için raporlanabilmesi ve milletimizin hizmetinde kullanılabilmesinin altyapısı olan Veri Ambarı sistemlerinin kurulumu; karar destek sistemi konseptinde iş zekâsı, veri madenciliği ve raporlama araçları temin edilmektedir. Veri Ambarı ve Karar Destek Sistemleri sayesinde Bakanlığımız sistemlerinde üretilen veriler ile diğer kurumlardan temin edilen dış ticaret ve iç ticaretle ilgili tüm veriler işlenerek değerli bilgiye dönüştürülebilecek ve aynı zamanda bu sistemler ticaretin hızlandırılması ve suçla mücadelede önemli katkılar sağlayacaktır. D. GÜMRÜK İŞLEM SÜRELERİ VE HAT ORANLARI Gümrük idarelerinin ithalat ve ihracat işlemlerinde riskli alanlara yoğunlaşmasıyla gümrük işlemlerinde seçicilik sağlanarak, yasal ticaret kolaylaştırılmakta yasadışı ticaret ise engellenmektedir. Yapılan çalışmalar sonucunda fiziki kontrol oranları 2008 yılından itibaren azaltılmış; buna karşın risk değerlendirmesi yapılan alanlar 2008 yılına göre 22 En Kolay, En Güvenli Ticaret oldukça genişlemiştir. 2012 yılında özet beyan, NCTS, TIR-EPD ve hızlı kargo uygulaması başlamış, bu uygulamaların yürürlüğe girmesine paralel olarak, bu alanlarda da risk analizi çalışmalarına başlanmıştır. İthalat Hat Oranları 60,00% 53% 52% 48% 50,00% 52% 50% 54% 40,00% 31% 30,00% 21% 20,00% 28% 19% 28% 20% Mavi hat 27% 26% 24% 25% 23% Sarı hat 19% Kırmızı hat 10,00% 0,00% Kaynak.GÜVAS İhracat Hat Oranları 89% 90% 90,00% 52% 80% 80,00% 67% 70,00% 63% 60,00% Mavi hat 50,00% Sarı hat 40,00% 26% 30,00% 20,00% 30% 11% 10,00% 10% 20% 11% 9% 7% Kırmızı hat 7% 0,00% Kaynak:GÜVAS Gümrük İdarelerinin tamamında otomasyon sistemi mevcut olup, ithalat ve ihracat işlemlerinin %100’ü elektronik23ortamda gerçekleştirilmektedir. Bakanlığımızca gümrükler alanında yürütülen çalışmalar sonucunda gümrük işlem süreleri 2010 yılından bu yana gözle görülür biçimde azalmaktadır. Gümrük İdarelerinin tamamında otomasyon sistemi mevcut olup, ithalat ve ihracat işlemlerinin %100’ü elektronik ortamda gerçekleştirilmektedir. Bakanlığımızca gümrükler alanında yürütülen çalışmalar sonucunda gümrük işlem süreleri 2010 yılından bu yana gözle görülür biçimde azalmaktadır. 2008 yılında ihracat beyannamelerinin %73’ünün işlemleri ilk yarım saatte, %90’ının işlemleri ise ilk dört saatte sonuçlandırılırken; 2013 yılında (Ocak-Eylül) %77’sinin işlemleri ilk yarım saatte, %94’ünün işlemleri ise ilk dört saatte sonuçlandırılmıştır. 2013 yılının ilk 9 aylık verileri ile 2008 yılına ilişkin veriler kıyaslandığında, bir ihracat beyannamesinin ortalama işlem süresi önemli ölçüde kısalmıştır. 2013 yılında 2 milyon 320 bin 786 ihracat beyannamesinin %60’ını oluşturan işlemler, ilk bir dakikada gerçekleştirilmiştir. 2013 yılının ilk 6 ayına ait veriler ile 2010 yılındaki veriler karşılaştırıldığı zaman, ilk 1 dakikalık zaman diliminde işlemleri tamamlanan beyanname sayısı %43, ilk yarım saatlik zaman diliminde işlemleri tamamlanan beyanname sayısı ise %10 artmıştır. 2013 yılının ilk 9 ayına ait veriler ile 2010 yılındaki veriler karşılaştırıldığı zaman, ilk yarım saatlik zaman diliminde işlemleri tamamlanan beyanname sayısı %5, ilk sekiz saatlik zaman diliminde işlemleri tamamlanan beyanname sayısı ise %6 oranında artmıştır. 2013 yılının ilk 9 aylık verileri ile 2010 yılına ilişkin veriler kıyaslandığında, bir ithalat beyannamesinin ortalama işlem süresinin kısaldığı ve ithalat işlemlerinin %8,5 oranında hızlandığı görülmektedir. Gümrük idarelerinde ihracat işlemlerinin tamamlanma sürelerine bakıldığında, 2002 yılında ilk 1 dakikada tamamlanan işlemlerin oranı %3 iken, 2012 yılında bu oran yaklaşık yirmi kat artarak %57’ye, 2013 yılının ilk yarısında ise %60’a çıkmıştır. İlk yarım saatte tamamlanan işlemlere bakıldığında ise 2002 yılında %35 olan oranın 2013 yılının ilk yarısı itibariyle %77’ye ulaştığı görülmektedir. 24 En Kolay, En Güvenli Ticaret Güvenilir ticaret erbabınca gerçekleştirilen gümrük işlemlerinde kolaylıklar sonucunda, mükellefin ihracat beyannamesinin işlem süresi “anında” gerçekleşir hale gelmiş, ortalama işlem süreleri 2002 yılında 10 saatin üzerinde iken, 2013 yılının ilk yarısı itibariyle 5 saatin altına (4 saat 46 dakika) indirilmiştir. E. DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ Bakanlığımız ve TÜİK’in birlikte hazırladığı verilere göre 2013 Ocak-Eylül döneminde; Øİhracatımız, 112 milyar 493 milyon dolar, Øİthalatımız, 187 milyar 622 milyon dolar, Øİhracatın ithalatı karşılama oranı %60 olduğu görülmektedir. ØDış Ticaret Hacmimiz, 300 milyar 116 milyon dolar olmuştur. Son 12 aylık dönem (1 Ekim 2012-30 Eylül 2013), yani son 1 yıllık itibarla baktığımızda; ihracatımız bir önceki 12 aylık döneme (1 Ekim 2011-30Eylül 2012) göre %2,5 artarak 152 milyar 41 milyon dolar, ithalatımız %4,7 artış ile 247 milyar 185 milyon dolar, dış ticaret hacmi %3,8 artış ile 399 milyar 227 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Bakanlığımız verilerine göre Ekim 2013 döneminde, ihracat 12 milyar 404 milyon dolar, ithalat ise 21 milyar 174 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 01-04 Kasım döneminde ise, ihracat 1 Milyar 580 milyon dolar, ithalat ise 2 milyar 396 milyon dolar seviyesinde olduğu görülmüştür. 25 YILLIK BAZDA DIŞ TİCARET HACMİ Değer: Milyon ABD Doları Rapor Tarihi: 01.11.2013 İhracat Dönem Tutar İthalat Bir Önceki Dış TicaYıla Göre ret İçinDeğişim Oranı deki Payı (%) (%) Dış Ticaret Hacmi Tutar Bir Önceki Yıla Göre Değişim Oranı (%) Dış Ticaret İçindeki Payı (%) Tutar İhr.-İth. Karşılama Oranı (%) Dış Ticaret Dengesi 51.554 - 58,8 87.613 54,1 -15.495 2002 36.059 - 41,2 2005 73.476 16,3 38,6 116.774 19,7 61,4 190.251 62,9 -43.298 2006 85.535 16,4 38,0 139.576 19,5 62,0 225.111 61,3 -54.041 2007 107.272 25,4 38,7 170.063 21,8 61,3 277.334 63,1 -62.791 2008 132.027 23,1 39,5 201.964 18,8 60,5 333.991 65,4 -69.936 2009 102.143 -22,6 42,0 140.928 -30,2 58,0 243.071 72,5 -38.786 2010 113.883 11,5 38,0 185.544 31,7 62,0 299.428 61,4 -71.661 2011 134.907 18,5 35,9 240.842 29,8 64,1 375.749 56,0 -105.935 2012 152.462 13,0 39,2 236.545 -1,8 60,8 389.007 64,5 -84.083 2012 (OcakEylül) 112.912 - 38,9 176.983 - 61,1 289.895 63,8 -64.071 2013 (OcakEylül) 112.493 -0,4 37,5 187.623 6,0 62,5 300.116 60,0 -75.130 2012 (Eylül) 12.953 - 39,4 19.924 - 60,6 32.877 65,0 -6.972 2013 (Eylül) 13.121 1,3 38,9 20.623 3,5 61,1 33.744 63,6 -7.502 Kaynak.GTB-TÜİK İHRACAT, İTHALAT VE TOPLAM DIŞ TİCARET 450.000 MİLYON ABD DOLARI 400.000 350.000 300.000 250.000 200.000 150.000 100.000 50.000 0 -50.000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 -100.000 -150.000 YIL İhr. İth. Dış Tic. Hacmi Dış Tic. Dengesi YILLARA GÖRE BEYANNAME SAYILARI 26 Rapor Tarihi: 04.11.2013 YIL İhracat İthalat Antrepo Transit Toplam En Kolay, En Güvenli Ticaret YILLARA GÖRE BEYANNAME SAYILARI Rapor Tarihi: 04.11.2013 YIL İhracat İthalat Antrepo Transit Toplam 2009 2.220.400 1.709.495 200.321 210.531 4.340.747 2010 2.503.654 1.994.203 669.742 251.386 5.418.985 2011 2.686.642 2.210.613 735.151 289.425 5.921.831 2012 2.921.600 2.239.695 752.201 1.509.423 7.422.919 2013(Ocak-Ekim) 2.567.167 1.930.996 643.609 1.445.768 6.587.540 Kaynak:GÜVAS Dış ticaret hacmindeki artış, işlem gören beyanname sayılarına da yansımaktadır. 2012 yılında 5.161.295 adet beyannamenin işlemleri tamamlanmıştır. İhracat ve ithalat rakamlarındaki artış; beyanname sayılarından ziyade, kıymetlerindeki artıştan kaynaklanmaktadır. 2012 yılında toplam 389 milyar 7 milyon tutarındaki dış ticaret hacmi, gümrük idareleri tarafından işlemi tamamlanan 5.161.295 adet beyanname kapsamında gerçekleştirilmiştir. Ocak-Ekim 2013 döneminde ise, 333 milyar 695 milyon tutarındaki dış ticaret hacmi, 4.498.163 adet beyanname kapsamında gerçekleştirilmiştir. 27 EN FAZLA İHRACAT YAPILAN 10 GÜMRÜK İDARESİ Değer: Milyon ABD Doları Sıra No Gümrük Adı Rapor Tarihi: 01.11.2013 2008 2009 2010 2011 2012 2012 (OcakEylül) 2013 (OcakEylül) 1 Halkalı Gümrük Müdürlüğü 18.927 15.234 17.875 20.868 20.923 15.644 16.102 2 Ambarlı Gümrük Müdürlüğü 8.738 7.086 8.318 9.644 10.920 8.021 8.280 3 Aliağa Gümrük Müdürlüğü 7.371 3.103 6.776 9.581 10.633 7.857 7.359 4 A.H.L. Yolcu Salonu Gümrük Müd. 1.038 745 1.021 1.259 10.086 8.818 2.477 5 Gemlik Gümrük Müdürlüğü 7.973 7.813 8.740 9.851 9.529 6.798 7.443 6 Erenköy Gümrük Müdürlüğü 8.559 7.004 8.167 9.712 9.491 6.987 7.874 7 İzmir Gümrük Müdürlüğü 13.299 10.557 9.194 9.327 9.442 6.856 7.317 8 A.H.L. Kargo Gümrük Müdürlüğü 8.038 7.975 5.448 5.579 8.070 5.327 4.769 9 Derince Gümrük Müdürlüğü 10.869 5.801 6.932 7.101 7.070 5.293 6.060 10 Mersin Gümrük Müdürlüğü 4.596 4.072 5.163 6.141 6.776 4.917 5.191 Liste Toplamı 89.408 69.389 77.633 89.065 102.939 76.518 72.872 67,7 67,9 68,2 66,0 67,5 67,8 42.619 32.753 36.250 45.841 49.523 36.394 39.621 132.027 102.143 113.883 134.907 152.462 112.912 112.493 Genel İhracat İçindeki Payı (%) Diğer GENEL TOPLAM 64,8 Kaynak.GTB-TÜİK En fazla ihracat yapılan 10 gümrük idaresine bakıldığında, toplam ihracatın yaklaşık %67’sinin bu gümrük idarelerince gerçekleştirildiği, bu idarelerin de İstanbul’da ve limanlarda yoğunlaştığı görülmektedir. 28 En Kolay, En Güvenli Ticaret EN FAZLA İTHALAT YAPILAN 10 GÜMRÜK İDARESİ Değer: Milyon ABD Doları Sıra No Gümrük Adı Rapor Tarihi: 01.11.2013 2008 2009 2010 2011 2012 2012 2013 (Ocak-Eylül) (Ocak-Eylül) 1 A.H.L. Kargo Gümrük Müd. 15.373 9.397 12.663 17.647 19.152 15.150 21.219 2 Halkalı Gümrük Müdürlüğü 15.960 13.159 16.463 19.234 16.722 12.382 13.096 3 Ambarlı Gümrük Müdürlüğü 14.248 9.952 14.261 17.529 16.197 12.210 13.462 4 Aliağa Gümrük Müdürlüğü 8.706 5.825 8.198 10.636 11.754 8.812 8.432 5 Derince Gümrük Müdürlüğü 7.430 4.342 5.365 7.471 11.721 8.291 10.749 6 Dilovası Gümrük Müdürlüğü 12.388 8.280 12.454 13.377 11.441 8.659 9.236 7 Erenköy Gümrük Müd. 9.336 7.559 9.061 11.786 11.186 8.257 8.994 8 Mersin Gümrük Md. 6.570 5.205 7.346 10.245 9.729 7.408 8.017 9 İzmir Gümrük Müdürlüğü 8.458 6.475 7.742 9.881 9.194 6.840 7.174 10 Körfez Petrokimya Gümrük Md. (Kocaeli Petrokimya Ürünleri İhtisas Gümrük Md.) 3.985 2.826 5.191 8.538 8.619 6.593 5.985 Liste Toplamı 102.454 73.019 98.744 126.344 125.715 94.602 106.364 Genel İthalat İçindeki Payı (%) 50,7 51,8 53,2 52,5 53,1 53,5 56,7 Diğer 201.861 140.855 185.446 240.715 236.419 82.381 81.259 GENEL TOPLAM 201.964 140.928 185.544 240.842 236.545 176.983 187.623 Kaynak:GTB-TÜİK İthalat rakamlarına bakıldığında ise, ihracattaki kadar yüksek oranda olmasa bile en fazla ithalat yapılan 10 gümrük idaresinin, toplam ithalat işlemlerinin kıymet bazında yarıdan fazlasını gerçekleştirdiği görülmektedir. En fazla işlem yapılan ilk 3 sıradaki gümrük idaresi de İstanbul’da bulunmaktadır. 29 F. ARAÇ ve YOLCU İSTATİSTİKLERİ Ø2012 yılında tüm sınır kapılarımızdan 3 milyon 866 158 araç girişi, 3 milyon 857 bin 635 araç çıkış olmuştur. 2012’de 46 milyon 17 bin 852 yolcu girişi 45 milyon 793 bin 904 yolcu çıkışı olmuştur. Ø2012 yılının ilk 10 ayında ise; 3 milyon 245 bin 298 araç girişi, 3 milyon 234 bin 233 araç çıkış olmuştur. Aynı dönemde 40 milyon 813 bin 723 yolcu girişi, 40 milyon 217 bin 985 yolcu çıkışı olmuştur. Ø2013 yılının ilk 10 ayında; tüm sınır kapılarımızdan 3 milyon 491 bin 842 araç girişi, 3 milyon 477 bin 75 araç çıkış olmuştur. Yine aynı dönem içinde 45 milyon 26 bin 250 yolcu girişi, 44 milyon 203 bin 577 yolcu çıkışı olmuştur. Ø2012 ve 2013 yılı ilk 10 ayını karşılaştırdığımızda; araç giriş ve çıkışlarında %8’lik; yolcu giriş ve çıkışlarında %10’luk bir artış meydana geldiği görülmektedir. Araç - Yolcu İstatistikleri (2012-2013 İlk 10 Aylık) YOLCU TIR - ÇEKİCİ-DORSE-RÖMORK TANKER KAMYON KAMYONET YÖN 2012 (10 aylık) 2013 (10 aylık) % ARTIŞ GİRİŞ 40.813.723 45.026.250 10 ÇIKIŞ 40.217.985 44.203.577 10 GİRİŞ 1.145.857 1.252.193 9 ÇIKIŞ 1.144.750 1.253.133 9 GİRİŞ 1063 1.996 88 ÇIKIŞ 924 2.478 168 GİRİŞ 376.781 362.986 -4 ÇIKIŞ 373.581 360.075 -4 30 En Kolay, En Güvenli Ticaret GİRİŞ OTOBÜS OTOMOBİL GEMİ RO-RO YAT UÇAK TREN DİĞER ARAÇ TOPLAM ARAÇ 102305 115.096 13 ÇIKIŞ 105735 118.255 12 GİRİŞ 1.314.738 1.444.546 10 ÇIKIŞ 1.305.228 1.432.734 10 GİRİŞ 39240 37.979 -3 ÇIKIŞ 39335 36.591 -7 GİRİŞ 2.934 2.562 -13 ÇIKIŞ 2.874 2.531 -12 GİRİŞ 9959 9.802 -2 ÇIKIŞ 8231 8.396 2 GİRİŞ 226.791 238.939 5 ÇIKIŞ 228.664 238.456 4 GİRİŞ 1948 2.510 29 ÇIKIŞ 1842 1.757 -5 GİRİŞ 23.682 23.233 -2 ÇIKIŞ 23.069 22.669 -2 GİRİŞ 3.245.298 3.491.842 8 ÇIKIŞ 3.234.233 3.477.075 8 6.479.531 6.968.917 8 TOPLAM GELEN-GİDEN ARAÇ-YOLCU SAYISI G. BAKANLIĞIMIZ TARAFINDAN DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE TAHSİL EDİLEN VERGİLER GÜMRÜK VERGİLERİNİN TOPLAM VERGİ GELİRLERİNE ORANI Değer : Bin (TL) Rapor Tarihi: 08.10.2013 YIL GTB VERGİ TOPLAMLARI TOPLAM VERGİ GELİRLERİ PAY (%) 2007 2008 2009 2010 2011 2012 30.304.492 34.068.952 30.181.889 41.281.454 56.323.852 57.700.153 152.835.111 168.108.960 172.440.423 210.560.388 253.809.179 278.780.848 19,83 20,27 17,50 19,61 22,19 20,70 2012 (Ocak-Ağustos) 37.935.545 182.177.334 20,82 2013 (Ocak-Ağustos) 42.637.306 216.046.764 19,74 Kaynak:GÜVAS-MB 31 Bakanlığımız tarafından dış ticaret işlemlerinden tahsil edilen vergilerin 2012 yılı itibariyle toplam vergi gelirleri içinde %20,82’lik bir paya sahip olduğunu görüyoruz. H. İKİLİ VE ÇOK TARAFLI İLİŞKİLER Kasım 2013 itibariyle bir tanesi çok taraflı olmak üzere 61 ülke ile Gümrük Alanında İşbirliği ve Karşılıklı İdari Yardım Anlaşması (KİYA) imzaladık. Filistin Gümrük ve Gelir İdaresinin modernizasyon çabalarına destek olmak amacıyla, 24 Kasım 2009’da imzalanan mutabakat zaptı çerçevesinde, Filistin’e verilen eğitim ve teknik yardımlar sürdürülmektedir. Yine, Filistin Gümrük İdaresi ile 15.04.2013 tarihinde Ankara’da Gümrük Alanında Karşılıklı İdari Yardım Anlaşması imzalanmıştır. Filistin’in yanı sıra Türki Cumhuriyetleri, Balkan Ülkeleri ve Afrika Ülkeleri’ne yönelik teknik yardım faaliyetlerimiz bulunmaktadır. Bakanlığımızın bir diğer faaliyeti ise “Akdeniz İşbirliği Girişimi”dir. Fas, Tunus, Cezayir, Libya, Mısır, Lübnan ve Ürdün’e yönelik olarak yürütülecek bölgesel işbirliği projesine ülkemiz İtalya ile birlikte “kurucu ortak” olarak dâhil olmayı kabul etmiştir. 2013 yılı içinde, Girişim kapsamında ülkemizde eğitim ve inceleme faaliyetleri gerçekleştirilerek ilgili ülkelerle birlikte en iyi gümrük uygulamalarının ortaya konması için ortak çalışmalar yapılmış, 2014 yılında da söz konusu çalışmalara devam edilecektir. Gürcistan ile kara hudut kapılarının ortak kullanımına ilişkin çalışmalarda iç onay süreçleri tamamlanmış ve tüm hukuki metinler yürürlüğe girmiş olup, testler yapılmakta ve 2014 yılı ilk yarısında uygulamaya tam olarak geçilmesi planlanmaktadır. İran ile kara hudut kapılarının ortak kullanımına ilişkin çalışmalarımız da devam etmektedir. Artan dış ticaret hacmimize, yoğun yolcu ve araç trafiğine cevap verecek biçimde Gürcistan, İran ve Irak ile yeni gümrük sınır kapılarının açılması için çalışmalarımız devam etmektedir. 32 En Kolay, En Güvenli Ticaret 1. İpek Yolu Girişimi İpek Yolu Girişimi, Türkiye Cumhuriyeti Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından 2008 yılında başlatılmıştır. Projenin temel amacı, tarihi İpek Yolu’nun canlandırılmasıdır. Bu itibarla, Gümrük İdareleri’nin ticaretin kolaylaştırılmasındaki kilit rolü dikkate alınarak, hudut kapılarında gümrük işlemlerinin işbirliği içerisinde yürütülmesi ve tarihi İpek Yolu’nun ticaret erbabı için tercih edilir olması hedeflenmektedir. Bu çerçevede; A- Gümrük formalitelerinin daha şeffaf ve düzgün bir şekilde yerine getirilmesinin sağlanması, B- Komşu ülkeler arasında sınır işbirliği projeleri uygulanması, C- Gümrük- Özel sektör işbirliğinin geliştirilmesi, D- Ticaret ve Taşımacılığın kolaylaştırılmasına yönelik uluslararası sözleşmelerin uygulanması, E- Nihai olarak da, bölgesel ve küresel ticaretin kolaylaştırılması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda, 2008 yılından bu yana yıllık olarak uluslararası İpek Yolu Forumları düzenlenmektedir. 2. Kervansaray Projesi Ülkemizin önerisi ile hayata geçirilen “Kervansaray Projesi” ise, katılımcı ülkelerin doğu-batı ekseninde yer alan gümrük kapılarının modernizasyonu ve sınır geçişlerinin kolaylaştırılmasına yönelik ilkeleri içermektedir. Proje aynı zamanda, İpek Yolu Girişiminin somutlaşmış halidir, yol haritasıdır. İpek Yolu üzerinde bir rota ve bu rota üzerinde çalışma yapılacak sınır kapılarının belirlenmesi ve sonrasında sınır geçişlerine engel teşkil eden unsurları bertaraf etmeye yönelik eylem veya proje tesisini içermektedir. 33 Pilot Projesi 2012 yılında tamamlanmış olan Kervansaray Projesi, 2013 yılı dikkate alındığında Kuzey rotasında devam etmektedir. Sonuçta, Türkiye, Azerbaycan, Gürcistan, Kazakistan ve Kırgizistan’ın belirlenmiş sınır kapılarındaki çalışmalar tamamlanmıştır. Bu aşamada Kuzey rotasındaki ilerleme ile nihai hedef olan Avrupa-Asya trafiğini tarihi İpek Yolu rotaları üzerinden yeniden canlandırma açısından en önemli unsur olan gümrük geçiş noktaları ihtiyaç analizi de tamamlanmıştır. Projeye, Kırgızistan-Çin sınır kapılarının da dâhil edilmesi halinde Kervansaray Kuzey Rotası tamamlanarak Avrupa-Çin karayolu bağlantısı multimodal taşımacılığı da içerek şekilde yeniden tesis edilecektir. Beşincisi 29-30 Kasım 2012 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirilen İpek Yolu Forumu’nda büyük ivme kazanan İpek Yolu Girişimi’nin altıncısı 14-15 Kasım 2013 tarihinde Gebele/Azerbaycan’da gerçekleşecek önemli bir ticari kolaylaştırma hareketi olarak başarısını kanıtlamıştır. İ. FİKRİ VE SINAİ MÜLKİYET HAKLARINI KORUYORUZ Fikri ve Sınai Mülkiyet Haklarının Korunması ile ilgili yaptığımız yasal düzenlemelerle ülkemizin gümrük mevzuatını Avrupa Birliği gümrük mevzuatı ile uyumlu hale getirdik. Bu kapsamda sahte ve korsan ürünlerin yasadışı ticaretinin önlenmesinde giderek artan sorunların tartışılması ve politika önerileri üretilmesi amacıyla, Sahtecilikle ve Korsanla Mücadele 7. Global Kongresi 24-26 Nisan 2013 tarihlerinde Sayın Başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın himayesinde ve Bakanlığımız ev sahipliğinde İstanbul’da gerçekleştirilmiştir. Bu toplantı; DGÖ, INTERPOL ve WIPO bünyesinde ve özel sektör kuruluşları işbirliğinde gerçekleştirilmiş önemli yankıları olan bir etkinlik olmuştur. Sahtecilik ve telif hakkı ihlallerinin sosyal refah ve ekonomik kalkınmaya yönelik olumsuz etkilerinin ortadan kaldırılması, dünya çapında önemli artış ivmesinde olan sahte mal ticareti ile mücadele edilmesi, kayıt dışılığın azaltılması hedefiyle Sahtecilik ve Korsan ile mücadelemiz de devam etmektedir. 34 En Kolay, En Güvenli Ticaret Fikri ve sınai hakların gümrüklerde korunmasına yönelik olarak kâğıt ortamında işleme alınan başvurular, 1 Nisan 2013 tarihinden itibaren Bakanlığımız resmi internet sitesinde elektronik ortamda yapılmaya başlanmıştır. J. GÜMRÜK LABORATUVARLARININ MODERNİZASYONU Gümrük laboratuvarlarının modernizasyonu çalışmaları kapsamında, 23 gümrük laboratuvarının iş hacimleri, eşya gruplarına göre fiziki yapıları, personel sayıları, teknik donanım durumları değerlendirilmiş ve laboratuvar sayısı Ankara, İstanbul, İzmir, İzmit, Bursa, Mersin illerinde olmak üzere 6’ya indirilmiştir. Bu çerçevede, 6 gümrük laboratuvarına 24 milyon TL’si bütçeden, 6 milyon TL’si ise Avrupa Birliği bütçesinden olmak üzere yaklaşık 30 milyon TL tutarında yatırım yapılmıştır. Gümrük laboratuvarlarında Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonunun (G.T.İ.P) belirlenmesine yönelik analizlerin yanı sıra LPG’nin kalitesine yönelik analizler de yapılmaktadır. Ayrıca 2013 yılı Ocak ayından itibaren piyasa gözetim ve denetimine tabii bazı kırtasiye ürünlerinde, azo boyar maddeler, fitalatlar ve ağır metallerin analizleri yapılmaya başlanmıştır. Laboratuvarlarımız gümrük idarelerinin ihtiyaçlarının yanı sıra kalite, piyasa gözetimi analizleri ve buna benzer tüm analizleri hızlı ve doğru bir şekilde yapacak seviyeye gelmiştir. Ankara Laboratuvar Müdürlüğü, ISO EN 17025 standardının gerekliliklerini tamamlayarak 22 Ocak 2013 tarihi itibarıyla; İzmir Laboratuvar Müdürlüğü ise 6 Eylül 2013 tarihi itibarıyla akredite olmuştur. Diğer gümrük laboratuvarlarının akreditasyon çalışmaları ise devam etmekte ve laboratuvarlar tarafından yeterlilik testlerine katılım sağlanmaktadır. Akreditasyon, uygunluk değerlendirme kuruluşlarınca gerçekleştirilen çalışmaların ve dolayısıyla bu çalışmalar sonucunda düzenlenen uygunluk teyit belgelerinin güvenilirliğini ve geçerliliğini desteklemek amacıyla oluşturulmuş bir kalite altyapısı olup, teknik yeterliliğin güvenilir bir göstergesi 35 olarak hem ulusal hem de uluslararası platformda yüksek saygınlığın ifadesidir. Dolayısıyla, akredite edilen laboratuvarlarca düzenlenen belgeler, uluslararası düzeyde geçerli olacaktır. K. UZLAŞMA MÜESSESESİ Uzlaşma müessesesi; ticaret erbabı ile gümrük idaresi arasındaki vergi ve buna bağlı cezai ihtilafların yargıya gidilmeden hızla çözümlenmesi amacıyla kurulmuştur. Gümrük uzlaşma uygulamasının başladığı 2011 yılı Ağustos ayından 2013 yılı Eylül ayı sonuna kadar geçen süre zarfında toplam 5478 adet uzlaşma başvurusunda bulunulmuştur. 5478 adet başvurudan 251’i uzlaşmaya konu edilmemesi gerektiği için görüşülmeden, 231’i ise görüşmeler neticesinde reddedilmiş; 4696 adet başvuru uzlaşmayla sonuçlanırken, 300 uzlaşma başvurusuna ilişkin incelemeler ise devam etmektedir. Dolayısıyla, başvuru adedi ve uzlaşılan dosya sayıları baz alındığında uzlaşma müessesesinde Bakanlığımız %95’lik bir başarı payı yakalayarak 52.967.436 TL’lik alacak miktarını hazineye kazandırmıştır. Bu sayede aynı süre zarfında 73 bin 172 adet dosyanın işlemleri, idari itiraz ve davaya konu edilmeden uzlaşma müessesesi sayesinde tamamlanmıştır. L. KAÇAKÇILIKLA MÜCADELE Bakanlığımızın önemli görevlerinden biri de Kaçakçılıkla mücadeledir. Bakanlığımız bünyesindeki Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü ülkemizdeki 4 adli kolluk biriminden biridir. Kaçakçılıkla mücadelede etkinliği artırmak amacıyla, özellikle son yıllarda hem insan kaynağını, hem teknik ve idari yapıyı hem de mevzuat altyapısını güçlendirmek adına önemli adımlar atılmıştır. 2012 yılında uyuşturucu madde ve ticari eşya olmak üzere toplamda 743 milyon 732 bin TL değerinde kaçak yakalaması gerçekleştirilmiştir. Kaçakçılıkla mücadele konusundaki kararlılığımız ve başarımız 2013 yılında da artarak devam etmektedir. 36 En Kolay, En Güvenli Ticaret 2013 Ekim ayı itibariyle kaçak yakalamaları şöyledir: Ø232 milyon TL değerinde araç, Ø129 milyon TL değerinde akaryakıt, Ø127 milyon TL değerinde uyuşturucu, Ø126 milyon TL değerinde gıda, Ø89 milyon TL değerinde elektronik eşya, Ø157 milyon TL değerinde ağaç ve ağaç ürünleri, inşaat, kozmetik, kırtasiye malzemeleri, mobilya gibi diğer çeşitli eşyalar. Toplam yakalama değeri, 2012 yılının aynı dönemi ile karşılaştırıldığında 2013 yılı ilk 10 ayında %32’lık artış kaydedilmiş ve 861 milyon 113 bin TL değerinde ticari eşya ve uyuşturucu madde yakalanmıştır. Yıllar İtibariyle Ticari ve Uyuşturucu Yakalamaları Olay/Değer Bazında UYUŞTURUTOPLAM TOPLAM UYUŞTURUCU CU OLAY OLAY DEĞER DEĞER (TL) SAYISI SAYISI (TL) TOPLAM DEĞER DEĞİŞİM % TİCARİ OLAY SAYISI TİCARİ EŞYA DEĞER (TL) 2008 1.541 329.227.647 96 179.352.632 1.637 508.580.278 2009 1.378 292.054.505 76 158.322.775 1.454 450.377.280 -11 2010 3.260 392.231.576 62 43.803.296 3.322 436.034.872 -3 2011 2.645 557.140.510 148 60.942.391 2.793 618.082.901 42 2012 2.564 592.014.926 131 151.717.233 2.695 743.732.159 20 2013* 2.603 734.189.428 90 126.923.788 2.693 861.113.216 16 2013* Ekim sonu itibariyle 1. Uyuşturucu Madde Kaçakçılığı Gerek terör ve organize suç örgütlerine finans kaynağı sağlaması gerekse insan ve toplum sağlığını tehdit etmesi nedeniyle, uyuşturucu ile mücadele Bakanlık olarak üzerinde önemle durduğumuz bir konudur. 37 Uyuşturucu ile mücadelede uluslararası düzeyde örnek teşkil edecek ölçüde çok başarılı sonuçlar elde ettik. Türkiye dünyadaki eroin yakalamalarının %20’sini gerçekleştirmektedir. Bu rakamla Türkiye, dünya eroin yakalamasında dünyada 2’nci sıradadır. Güneydoğu Avrupa Bölgesinde 2012’de yakalanan 14 ton eroinin 13,3 tonu (%94 ü)Türkiye tarafından ele geçirilmiştir. Eroinin Afganistan’da üretilerek Klasik Balkan Rotası diye bilinen rotada İran’dan sonra ülkemize gelerek Bulgaristan ve Yunanistan’dan Avrupa’ya girdiği bilinmektedir. 2012 yılında gümrük ve emniyet birimleri dahil Bulgaristan 195 kg, Yunanistan ise 331 kg olmak üzere toplam 526 kg eroin ele geçirmiştir. Avrupa’ya girişteki söz konusu ülkelerin toplam eroin yakalaması ülkemizde sadece gümrük idaremizce gerçekleştirilen 1 ton 400 kg yakalamanın yarısının da altındadır. Konuya gösterdiğimiz hassasiyet ve özverili çalışmalarımız sonucunda, 2013 yılında bir önceki yıla oranla yaklaşık %18’lik artışla 1 ton 651 kg eroin, %176’lık artış ile 651 bin 84 adet ecstasy yakalaması gerçekleştirilmiştir. Genç nüfusumuzu hedefleyen ve sinir sistemi üzerinde tek kullanımda bile kalıcı tahribat bırakan günümüzün en tehlikeli uyuşturucularından olan Ecstasy, Avrupa’da üretilerek ülkemize girmektedir. 2012 yılı içerisinde Güneydoğu Avrupa Bölgesi toplam ecstasy yakalaması 2 milyon 982 bin 411 adet olup, bunun 1 milyon 314 bin 759 adedi Gümrük idaremizce ele geçirilmiştir. Yine 2013 yılı Ağustos ayı içerisinde bu güne kadar sınır kapılarımızda tek seferde ele geçirilen en yüksek miktar olan 717 kg. eroin yakalaması Hamzabeyli Sınır Kapısında gerçekleştirilmiş, bu yakalamadan bir hafta sonra ise Kapıkule Sınır Kapısında 393 kg eroin daha ele geçirilerek uyuşturucu tacirlerine büyük darbe vurulmuştur. Her iki yakalamada ele geçirilen eroinin yaklaşık piyasa değeri 64 Milyon TL’dir. 38 En Kolay, En Güvenli Ticaret 2. Tütün ve Tütün Mamulleri ile Alkollü İçki Kaçakçılığı 4733 sayılı Kanundaki sigara ve alkollü içki kaçakçılığına ilişkin fiiller, cezalardaki alt sınır artırılarak Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’na aktarılmıştır. Yapılan yasal düzenleme ile tütün mamulleri ve alkollü içkilerin el koyan idarece derhal imha edilmesi sağlanarak tasfiye süreci hızlandırılmıştır. 2013 yılının ilk 10 ayı itibariyle; 9 milyon 850 bin TL değerinde sigara, 8 milyon 621 bin TL değerinde sigara filtresi, 2 milyon 668 bin TL değerinde tütün ve 4 milyon 612 TL değerinde alkollü içki yakalaması yapılmıştır. SİGARA YAKALAMALARI OLAY SAYISI MİKTAR (PAKET) DEĞER (TL) 2008 2009 2010 272 346 1696 490.089 2.001.336 2.501.285 2.725.168 8.997.334 11.598.613 2011 961 4.572.308 20.931.139 2012 659 4.588.930 26.384.505 2013* 761 1.894.155 9.849.214 TOPLAM 4.695 16.048.103 80.485.973 39 3. Çay Kaçakçılığı Gümrük Muhafaza Personelinin yaptığı çalışmalar sonucunda; 2003-2013 yılları arasında 52 milyon 361 bin TL değerinde, 4.243 ton kaçak çay ele geçirilmiştir. 2008-2013 yılları arasında toplam yakalanan çay miktarı ise 2.163 tondur ve parasal değeri 27 milyon 11 bin TL’dir. 4. Akaryakıt Kaçakçılığı Akaryakıt kaçakçılığı ile mücadele faaliyetleri kapsamında, denetim, kontrol ve operasyonel faaliyetler yapılmaktadır. 2013 yılı ilk 10 aylık döneminde Gümrük Muhafaza Birimlerince 129 milyon 438 bin TL değerinde ve 29,5 bin ton akaryakıt kaçakçılığı olayı ortaya çıkartılmıştır. Akaryakıt kaçakçılığı ile mücadele çalışmaları Başbakanlık Genelgesiyle, Bakanlığımız koordinasyonunda yürütülmektedir. Bakanlığımız koordinasyonunda hazırlanan Akaryakıt Kaçakçılığıyla Mücadele Eylem Planı ve Başbakanlığın “Akaryakıt Kaçakçılığıyla Mücadele” konulu 2012/19 sayılı Genelgesi ile yürütülecek mücadelenin çerçevesi çizilmiştir. 6455 Sayılı Kanunla Yasal Altyapı Güçlendirildi. Ø5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunundaki akaryakıt kaçakçılığı fiilleri, tasfiye ve ikramiyeye ilişkin hükümler 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununa aktarılmıştır. ØKaçakçılık fiillerinden dolayı kesinleşmiş mahkûmiyet kararı olanlara lisans verilmeyeceği hususu getirilmiştir. ØLisans sahiplerinin istasyonlarda yasal olmayan gizli tank ve benzeri düzenek bulundurmalarının önüne geçmek amacıyla, kaçak akaryakıt satışının gizli düzenek ve ekipman kullanılarak yapılması halinde cezanın iki kat olarak uygulanması sağlanmıştır. ØUlusal marker ekleme işlemlerinin bağımsız gözetim firmaları nezaretinde yapılacağı hususu düzenlenmiştir. 40 En Kolay, En Güvenli Ticaret Øİdari para cezaları miktar olarak arttırılmıştır. ØKaçakçılık faaliyetlerine karışan tesisler için, yapılan soruşturma tamamlanıncaya ve/veya mahkeme kararı kesinleşinceye kadar sadece satış yapılan tabancanın değil, tesisin lisansa tabi tüm faaliyetlerinin geçici olarak durdurulmasına yönelik düzenleme yapılmıştır. ØKaçak akaryakıttan teknik düzenlemelere uygun olanların İl Özel İdareleri veya Defterdarlıklar tarafından kamu kurumları ve mahalli idarelere tahsisi, teknik düzenlemelere uygun olmayanların ise rafinerilere satışı sağlanarak daha etkin bir tasfiye mekanizması oluşturulmuştur. Mevzuat Alanındaki Düzenlemelere İlave Olarak; ØAkaryakıtın giriş noktasından başlayarak tüketiciye ulaşmasına kadar olan süreci izleyebilecek on-line bir sistem kurularak anlık takibin sağlanması konusunda TÜBİTAK ile çalışma başlatılmıştır. ØKaçak akaryakıtın topluma, çevreye ve ekonomiye verdiği zararlar konusunda kamuoyunun bilgilendirilmesi amacıyla kamu spotu hazırlanarak medya organlarında yayınlanması sağlanmıştır. ØAkaryakıt harici petrol ürünlerinin amacı dışında, akaryakıt olarak kullanılmasının önüne geçilebilmesi için, tecil-terkin uygulaması kaldırılarak yerine verginin tahsili ve iadesi sistemi getirilmiş ve böylelikle gerçek sanayicilerin korunması yanında söz konusu ürünlerdeki suiistimallerin önlenmesi hedeflenmiştir. ØAkaryakıt haricinde kalan petrol ürünlerinin ithalinde uygunluk yazısı uygulamasının 1 Ocak 2014 tarihinden itibaren başlatılması kararlaştırılmıştır. ØAkaryakıt kaçakçılığıyla mücadele çalışmalarının belirli bir sistem dâhilinde yürütülmesi amacıyla “Akaryakıt Kaçakçılığı ile Mücadele Komisyonlarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönerge” uygulamaya konulmuştur. ØYine bu kapsamda, akaryakıt kaçakçılığı ile mücadelede denetim yapılan istasyon ve tesisler, ele geçirilen akaryakıt türleri, miktarı, zanlılar ve taşıtlara ait bilgiler, piyasaya sunulan ve tüketilen petrol ürünleri miktarının tespitine yönelik dönemsel üretim ve tüketim rakamlarının tutulacağı bir veri tabanı hazırlanmaktadır. Program, tamamlanmasını müteakip Akaryakıt Kaçakçılığıyla Mücadelede yetkili kurumların kullanımına açılacaktır. 41 5. Akaryakıt Kaçakçılığıyla Mücadele için Özel Ekip Kuruyoruz Akaryakıt Kaçakçılığıyla Mücadele Konulu Başbakanlık Genelgesi’ne istinaden; akaryakıt kaçakçılığıyla daha etkin mücadele etmek amacıyla, Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığı personelinden oluşan özel bir ekip kurulmasına yönelik çalışmalarda son aşamaya gelinmiştir. 6. Kaçakçıları Kamuoyuna İlan Ediyoruz Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nda yapılan değişiklikle, kaçakçılıkla mücadelede caydırıcı bir etki sağlanması için, Tütün ve tütün mamulleri, alkollü içkiler, akaryakıt, uyuşturucu, silah ve mühimmat, elektronik eşya, canlı hayvan, et, çay kaçakçılığı davalarında mahkûmiyeti kesinleşenler kamuoyuna ilan edilecektir. 7. Kaçakçılıkla Mücadelede İleri Teknoloji Kullanıyoruz Teknolojik gelişmeleri yakından takip ederek, gümrük kapılarımızda kaçakçılıkla mücadelede kullanılan araç gereç sayısını ve teknik cihaz kapasitesini sürekli artırıyoruz. 42 En Kolay, En Güvenli Ticaret Yarı-Sabit X-Ray Bu kapsamda; 2013 yılında, 5’i AB projeleri kapsamında, 5’i de Bakanlığımız bütçe kaynakları kullanılarak toplam 10 adet Mobil Araç ve Konteyner Tarama Sistemi (X-Ray) , 6 adet Kargo ve 9 adet Bagaj Tarama Sistemi, transit eşya taşıyan araçların uydu üzerinden takibini sağlayan 1000 adet Araç Takip Sistemi ünitesi başta olmak üzere kaçak eşya tespit ve teşhisine yarayan çok sayıda teknik cihaz alımı gerçekleştirilmiştir. Kara sınır kapılarımız ile deniz limanlarımızda kurulu bulunan 19 tarama sistemine ilaveten, tren tarama sistemi de dahil olmak üzere, 2013 yılı sonu itibariyle araç ve konteyner tarama sistemi kapasitemizi 31’ e yükseltmiş olacağız. Ülkemizde ilk defa Van Kapıköy’de bu yıl içerisinde faaliyete geçirilen Tren Tarama Sistemi Gümrük idarelerinin modernizasyonu konulu AB projesi kapsamında denizlerde kaçakçılıkla mücadelede etkinliği artırmak amacıyla 10 adet devriye botu ve 25 adet kara devriye aracı idareye kazandırılmıştır. Böylece, deniz gümrük idarelerinde kullanılan motorbotların toplam sayısı 2007 yılında 15 iken söz konusu botların teslimiyle 25’e ulaşmış olacaktır. 43 Yine bu dönem içerisinde, Akçakale, Öncüpınar, Yayladağı, Karkamış, Türkgözü, Dereköy ve Pazarkule kara sınır kapılarında kapalı devre televizyon sistemi kurulmuş, Cilvegözü kara sınır kapısının kapalı devre televizyon sistemi ise modernize edilmiştir. YILLAR İTİBARİYLE MEVCUT TEKNİK CİHAZ, SİSTEM VE DEDEKTÖR KÖPEKLER 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 ARTIŞ % Araç Ve Konteyner Tarama Sistemleri 4 13 14 14 18 19 31 675 Tren Tarama Sistemi 0 0 0 0 0 0 1 100 Bagaj Tarama Cihazları 20 20 28 37 43 50 60 200 Kargo Tarama Cihazları 0 0 0 0 0 4 10 100 Mobil Ekip Aracı 2 2 7 21 21 21 21 950 Dedektör Köpek Aracı 9 9 14 20 25 25 25 178 Devriye Aracı 2 5 5 5 5 25 30 1400 Ani Müdahale Botu 7 7 7 7 7 7 7 0 Devriye Botu 0 0 0 0 0 0 10 100 Hizmet Botu 10 10 10 10 10 7 6 -40 Cctv Kamera Sistemleri 5 8 8 8 9 19 25 500 Ats (Mobil Ünitesi) 500 500 0 1250 1250 2250 2250 350 Dedektör Köpekler 25 28 29 33 39 44 58 232 Gümrük Muhafaza personelinin kullandığı görev silahlarının yenilenmesi amacıyla son 2 yılda 3.500 yeni silah alımı gerçekleştirilmiştir. 44 En Kolay, En Güvenli Ticaret Komuta Kontrol Merkezi Bakanlığımız yeni hizmet binasında, son teknoloji kullanılarak aynı anda 16 operatörün görev yapacağı Komuta Kontrol Merkezi inşa edilmiştir. Bu merkezden 24 saat gümrük kapı ve limanlarımızda bulunan kamera sistemlerine aracılığıyla gümrük süreçleri ile güvenlik ve kaçakçılık risk unsurları takip edilmektedir. Aynı zamanda karasularımızdaki seyir halindeki gemilerin hareketleri izlenmekte, transit yükü taşıyan araçların uydu üzerinden takibi yapılabilmekte, her türlü radyoaktif ve nükleer maddelerin izinsiz girişini engellemek üzere sınır kapılarımızdaki radyasyon erken uyarı dedektörleri on-line olarak kontrol edilebilmektedir. Gümrük kapı ve limanlarımızda bulunan tüm x-ray araç ve konteyner tarama sistemlerinden anlık olarak alınan tarama görüntüleri gerektiğinde bu merkezde yeniden analiz edilebilmektedir. Transit araçların ülkemiz üzerinden geçişleri esnasında izlenmesini sağlayan Araç Takip Sisteminin yazılım güncellemeleri yapılarak, 2250 adet geliştirilmiş yeni nesil mobil ünite alınmıştır. 45 8. Nakit kontrolleri ile ilgili yapılan faaliyetler Suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesi, gümrük giriş çıkış noktalarından geçirilen nakit paranın elektronik ortamda kontrolü ve takibi amacıyla yolcu beraberi Nakit Kontrol Programı kurulmuştur. Programın diğer mücadeleci kurumların da kullanımına açılmasına yönelik çalışmalar sürdürülmektedir. 9. Dedektör Köpekler Teşkilatımızda ilk kez 1998 yılında kullanılmaya başlanan; uyuşturucu madde, silah ve çay-tütün kaçakçılığının engellenmesi için önemli bir araç olan Dedektör Köpek sayısı 2007 yılında 28 iken 2013 yılında 58’e çıkardık. Bunların 39’u narkotik, 14’ü çay-tütün, 5’i patlayıcı-silah-mühimmat köpeğidir. Kaçakçılıkla mücadele amacıyla kullandığımız Dedektör Köpeklerimizin, Gümrükler Muhafaza ekiplerimizin gerçekleştirdiği başarılı operasyonlarda büyük katkıları olmaktadır. Ülkemizde ilk kez ele geçirilen ve yüksek miktardaki Likit Eroin (331 kg) maddesi yakalamasında Narkotik Dedektör Köpeği Maço’nun, Gümrük Muhafaza tarafından ele geçirilen en yüksek miktarlı (90kg/302 bin 28 adet) Ecstasy yakalamasında Narkotik Dedektör Köpeği Bonny’nin katkısı çok büyüktür. Tina isimli Narkotik Dedektör Köpeğimizin katkısıyla İpsala Sınır Kapısı’nda 5 Kasım 2012’de söz konusu sınır kapısının en yüksek miktarlı (78 kg / 268.288 adet) ecstasy yakalaması gerçekleşmiştir. Yine Tina, 29 Aralık 2012’de geçen yılın en yüksek miktarlı (165 kg.) eroin yakalamasının gerçekleşmesini sağlamıştır. 5 Ağustos 2012’de Kapıkule Sınır Kapısı’nda gerçekleştirilen ve basında “Minibüsten Cephanelik Çıktı” şeklinde yer alan yakalamada, Silah-Mühimmat- Patlayıcı Dedektör Köpeği Senta’nın katkıları büyüktür. 46 En Kolay, En Güvenli Ticaret Dedektör Köpeklerin elde ettiği bu başarılar sonucu, Dedektör Köpek çeşitliliği ve sayısının artırılması amacıyla Bakanlığımız bünyesinde modern bir köpek eğitim merkezinin kurulması çalışmalarını başlattık. Bakanlığımız Köpek Eğitim Merkezi inşaatı büyük oranda tamamlanmış olup 2014 yılında hizmete açılacaktır. 10. ALO 136 Bakanlığımız hizmet binasında kaçakçılıkla ilgili ihbarları alan Ücretsiz Alo 136 Kaçak İhbar hattını dijital kayıt sistemiyle merkezi hale getirdik. ALO 136 Hattı, 7 gün 24 saat hizmet vermektedir. Daha önce taşra birimleri tarafından alınan ihbarlar 7 Ocak 2013 tarihi itibarı ile merkezileştirilmiştir. Bu tarihten itibaren 30.656 çağrı cevaplanmış, bunlardan ihbar niteliği taşıyan 1.345 çağrı değerlendirilmeye alınmıştır. M. TASFİYE HİZMETLERİ Kaçakçılıkla mücadelede eşyanın yakalanması için yürütülen kolluk tedbirlerinin yanı sıra kaçak eşyanın muhafazası ve tasfiyesine yönelik işlemler de kaçakçılıkla etkin mücadelede önemlidir. 47 Tasfiyenin hızlandırılması ve kaçakçılıkla etkin mücadele kapsamında hukuki altyapı eksiklikleri giderilerek kapasitenin arttırılması ve tasfiye sürecinin hızlandırılması amaçlanmıştır. Bu çerçevede, Tasfiye İşletme Müdürlüklerince sunulan hizmetlerin basitleştirilmesi ve kolaylaştırılmasını hedefleyen Tasfiye Sürecinin Hızlandırılması Projesi çerçevesinde hazırlanan Yeni Tasfiye Yönetmeliğimiz 25 Haziran 2013 tarihli Resmi Gazetede yayınlanmıştır. 80 70 68,3 61,9 Milyon TL 60 50 43,8 40 34,5 30 27,4 24,5 20 10 0 2012 2013-Eylül Gelirler 68,3 61,9 Giderler 43,8 34,5 Net Gelir 24,5 27,4 E-ihale projesiyle, kısıtlar ortadan kaldırılara yerlerdeki ihalelere internet ü teklif verilmesini sağlamak rekabet ortamının daha da ar ihalelere katılımın a eşya/araçların daha yüksek fi alıcı bulmasının sa amaçlanmaktadır. Bu projey bilgisayar yazılım çalışmalar etmekte olup, en kısa süred geçirilmesi planlanmaktadır. Halen Bakanlığımıza olarak tasfiyelik eşyaları vatandaşımıza satışının yapıldığı 2’si İstanbul’da, biri Ankara’da bir d E-ihale projesiyle, coğrafi kısıtlar ortadan kaldırılarak farklı yerlerdeki ihaleEdirne’de bulunan 4 mağazamıza ilaveten 5. Satış mağazamız Kocaeli’nde lere internet üzerinden teklif verilmesini sağlamak suretiyle rekabet orta2013 tarihinde açılmıştır. mının daha da artırılması, ihalelere katılımın arttırılarak eşya/araçların daha yılında 118 milyon paket sigara, 303 bin Bu şişeproalkollü içki, 843 yüksek fiyatlardan alıcı2012 bulmasının sağlanması amaçlanmaktadır. imhası olmak üzere toplamda milyonolup, TL, 2013 yılında ise Eylül ayı itib jeyle ilgili bilgisayar yazılım çalışmaları devam294 etmekte en kısa sürede hayata geçirilmesi planlanmaktadır. milyon paket sigara, 363 bin şişe alkollü içki, 464 ton çay imhası olmak üzer 414 milyon TL değerinde eşyanın imhası gerçekleştirilmiştir. Halen Bakanlığımıza bağlı olarak tasfiyelik eşyaların direk vatandaşımıza sa2012 yılında döner sermaye faaliyetlerinden 24,5 milyon TL net g tışının yapıldığı 2’si İstanbul’da, biri Ankara’da bir diğeri de Edirne’de bulunan 4 edilmiş, 2013 yılı Eylül ayı itibariyle elde edilen net gelir ise 27,4 milyona ul mağazamıza ilaveten 5. Satış mağazamız Kocaeli’nde 29 Mart 2013 tarihinde 2012 yılında eşya ve araç satışı, laboratuvar tahlilleri, ardiye ve açılmıştır. hizmetleri, basılı evrak satışı başta olmak üzere döner sermaye faaliye toplam 68,3 milyon TL gelir elde edilirken, 2013 Eylül ayı itibariyle toplam 61,9 milyon TL olarak48gerçekleşmiştir. En Kolay, En Güvenli Ticaret 2012 yılında 118 milyon paket sigara, 303 bin şişe alkollü içki, 843 ton çay imhası olmak üzere toplamda 294 milyon TL, 2013 yılında ise Eylül ayı itibariyle 76 milyon paket sigara, 363 bin şişe alkollü içki, 464 ton çay imhası olmak üzere toplam 414 milyon TL değerinde eşyanın imhası gerçekleştirilmiştir. 2012 yılında döner sermaye faaliyetlerinden 24,5 milyon TL net gelir elde edilmiş, 2013 yılı Eylül ayı itibariyle elde edilen net gelir ise 27,4 milyona ulaşmıştır. 2012 yılında eşya ve araç satışı, laboratuvar tahlilleri, ardiye ve terminal hizmetleri, basılı evrak satışı başta olmak üzere döner sermaye faaliyetlerinden toplam 68,3 milyon TL gelir elde edilirken, 2013 Eylül ayı itibariyle toplam gelirimiz 61,9 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Türlerine Göre Gelirler Türlerine Göre Gelirler 80 2012 Yılı 70 68,3 61,9 60 50 40 30 31,2 26,5 20 13,210,9 10 11,9 8,9 10 12 3,4 4,3 1,4 0,7 Diğer Gelirler Satıştan İadeler (-) 0 Satış Gelirleri Hizmet Gelirleri Tahlil Gelirleri Basılı Evrak Satış Geliri Toplam Gelirler 6455 sayılı Kanunla yapılan düzenlemelerle, imha dışında bir tasfiye yöntemi 6455 sayılı Kanunla yapılan düzenlemelerle, imha dışında bir tasfiye yönbulunmayan ve tütün mamulleri alkollüileiçkilerin imhası imhası hızlandırılmış ve temitütün bulunmayan tütün ve tütün ile mamulleri alkollü içkilerin hızanılan eşyanın gereksiz depolanması nedeniyle ortaya çıkan çevreortaya ve insan landırılmış ve anılan eşyanın gereksiz depolanması nedeniyle çıkansağlığına çevre ve insan sağlığına zararlı durumlar tasfiyelik hale gelen zararlı durumlar engellenmiş, tasfiyelik haleengellenmiş, gelen taşıtın ekonomik değerlerini taşıtın ekonomik değerlerini yitirmeden bir an önce ekonomiye kazandırılyitirmeden bir an önce ekonomiye kazandırılması sağlanarak taşıtı alan kişinin taşıt ması sağlanarak taşıtı alan kişinin taşıt üzerindeki tasarruf hakkını kısıtlayan üzerindeki tasarruf hakkını kısıtlayan unsurlar giderilmiş; kaçak şüphesiyle el konulan eşyanın tasfiyelik hale gelme süresi ve 49 koşulları yeniden belirlenmiş, bu eşyanın ekonomik değerini daha fazla yitirmeden bir an önce satışa sunulması, hızlı bir şekilde satılarak daha fazla gelir elde edilmesi sağlanmıştır. unsurlar giderilmiş; kaçak şüphesiyle el konulan eşyanın tasfiyelik hale gelme süresi ve koşulları yeniden belirlenmiş, bu eşyanın ekonomik değerini daha fazla yitirmeden bir an önce satışa sunulması, hızlı bir şekilde satılarak daha fazla gelir elde edilmesi sağlanmıştır. Diğer taraftan, 2.700 adet 86.000 TL değerinde muhtelif giyim ve ev eşyası Suriye Arap Cumhuriyetinde yaşanan iç karışıklıklar nedeniyle ülkemize gelmeye başlayan Suriye vatandaşlarının kullanımı amacıyla AFAD Çadır Kent Konaklama Tesisi ve AFAD Konteyner Kent Konaklama Tesisine intikal ettirilmek üzere Şanlıurfa Valiliğine bedelsiz olarak verilmiştir. 3. TİCARET A. İÇ TİCARET 1. Ticari Hayatı Yeniden Şekillendiriyoruz 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu özellikle “ticaret şirketleri” açısından çağdaş açılımlar getirmekte ve reformcu yaklaşımlar öngörmektedir. Yeni Türk Ticaret Kanunumuz ülkemizin ticaretin en kolay ve en güvenli yapıldığı bir ülke haline gelmesinde önemli bir rol üstlenecektir. Yeni Türk Ticaret Kanunu ile şirketlerimiz için beş temel hedef söz konusudur: • • • • • Kurumsal yönetim, Şirketlerin uzun ömürlü olması, Rekabet gücünün artırılması, Kamu güveninin oluşturulması ve Şeffaflığın sağlanmasıdır. Kanunun uygulanması ile birlikte önümüzdeki dönemde, • Ticari hayatta güven ortamı tesis edilecek, • Tüm yatırımcılar için uygun yatırım ortamı oluşturulacak, • Kayıt dışılık en aza indirilecek, 50 Şirketlerin uzun ömürlü olması, Rekabet gücünün artırılması, Kamu güveninin oluşturulması ve En Kolay, En Güvenli Ticaret Şeffaflığın sağlanmasıdır. Kanunun uygulanması ile birlikte önümüzdeki dönemde, Ticari hayatta güven ortamı tesis edilecek, • Tüm uygun ortamı oluşturulacak, Bilgiyatırımcılar toplumununiçin gereği olanyatırım hizmetler yaygınlaşacak Ve girişimciliğin önüindirilecek, açılacaktır. • Kayıt dışılık en aza Bilgi toplumunun gereği olan hizmetler yaygınlaşacak Ülkemizde, ticaret sicili kayıtlarına göre 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle; Ve girişimciliğin önü açılacaktır. • 105.728ticaret Anonim Şirket, Ülkemizde, sicili kayıtlarına göre 30 Eylül 2013 tarihi itibariyle; 786.668Anonim Limited Şirket, Şirket, • 105.728 olmak 786.668 üzereLimited toplam Şirket, 892.396 sermaye şirketi, ayrıca, olmak üzere toplam 892.396 sermaye şirketi, ayrıca, 15.933Kolektif Kolektif Şirket, Şirket, • 15.933 • 2.350 Komandit Şirket, • 2.350 Komandit Şirket, faaliyet göstermektedir. 562.880 Şahıs İşletmesi 562.880 Şahıs İşletmesi faaliyet göstermektedir. Komandit 2.350 Kollektif 15.933 Anonim Şirket 105.728 Şahıs İşletmesi Şirket ve Şahış İşletmesi Sayıları 562.880 786.668 Limited Şirket 0 200.000 400.000 600.000 800.000 Şekil 1: 30.09.2013 tarihi itibariyle Şirket ve Şahıs işletmesi Sayıları Şekil 1: 30.09.2013 tarihi itibariyle Şirket ve Şahıs işletmesi Sayıları 2- Hukuki Altyapıyı Tamamlıyoruz Bakanlığımızca, Türk Ticaret Kanununun uygulanmasına yönelik olarak bugüne kadar 6 adet yönetmelik ve 10 adet tebliğ yürürlüğe konulmuştur. Bu düzenlemelerle, ticari hayatın işleyişinde önemli bir role sahip olan başta ticaret 51 38 2. Hukuki Altyapıyı Tamamlıyoruz Bakanlığımızca, Türk Ticaret Kanununun uygulanmasına yönelik olarak bugüne kadar 6 adet yönetmelik ve 10 adet tebliğ yürürlüğe konulmuştur. Bu düzenlemelerle, ticari hayatın işleyişinde önemli bir role sahip olan başta ticaret şirketlerimiz olmak üzere işletmelerimizin kurumsal yapılarının güçlendirilmesi ve rekabet edebilirliklerinin artırılması hedeflenmiştir. 6102 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği yıl içinde çıkarılan ikincil düzenlemelerle; • Şirketlerin yıllık faaliyet raporunun asgari içeriğine, • Anonim şirketlerin genel kurul toplantılarına ve bu toplantılarda yer alacak Bakanlık temsilcilerine, • Ticaret şirketlerinin denetimine, • Anonim şirketlerde elektronik ortamda yapılacak genel kurullar ile bu genel kurullar dışında elektronik ortamda yapılacak diğer kurullara, • Elektronik genel kurul sisteminin uygulanmasına, • Kar payı avansı dağıtımına, • Halka açık olmayan anonim şirketlerin genel kurullarında birikimli oy kullanımına ve kayıtlı sermaye sistemine, • Şirketlerde yapı değişikliği ve ayni sermaye konulmasında siciller arası işbirliğine, • Ticari defterlere, • Kuruluşu ve esas sözleşme değişikliği Bakanlığımız iznine tabi anonim şirketlerin belirlenmesine, • Münfesih olmasına veya sayılmasına rağmen tasfiye edilmemiş anonim ve limited şirketler ile kooperatiflerin tasfiyelerine ve ticaret sicili kayıtlarının silinmesine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. 2013 yılı içinde yürürlüğe konulan; ØTicaret Sicili Yönetmeliği ile; ticaret sicili müdürlüklerinin kurulması ve işleyişi ile sicil defter ve kayıtlarının tutulmasına, tescil, tadil ve terkin işlemlerine, ØSermaye Şirketlerinin Açacakları İnternet Sitelerine Dair Yönetmelik ile ise; bağımsız denetime tabi sermaye şirketleri tarafından açılacak inter- 52 En Kolay, En Güvenli Ticaret net sitelerinde ilan edilecek ve erişime açık tutulacak asgari içeriğine ve bu şirketler ile bunlara hizmet verecek Merkezi Veri Tabanı Hizmet Sağlayıcıların yapacakları işlemlere ilişkin usul ve esaslar da belirlenmiştir. Ayrıca, anonim ve limited şirketlerin sözleşmelerinin Türk Ticaret Kanununa uyumlu hale getirilmesi için öngörülen süre, gelen talepler doğrultusunda çıkardığımız bir Tebliğ ile 1 Temmuz 2014 tarihine kadar uzatılmıştır. 3. Anonim Şirketlerin Tamamını Denetim Kapsamına Alıyoruz Üçüncü şahıslar ile özellikle ortakların haklarının güvence altına alınmasını teminen, bağımsız denetim dışında kalan anonim şirketlerin de denetim kapsamına dâhil edilmesine yönelik olarak, 6455 sayılı Kanun ile Türk Ticaret Kanununun 397’nci maddesinde değişiklik yapılmıştır. Yapılan bu değişiklikte, 4572 sayılı Kanun kapsamındaki kooperatifler ve bunların bağımsız denetime tabi olmayan üst kuruluşlarının da denetimi öngörülmüştür. Söz konusu şirket ve kooperatiflerin denetimine ilişkin usul ve esaslar ile bu denetimi yapacak denetçilerin niteliklerine, uyacakları etik ilkelere, görev ve yetkilerine, seçilmelerine, görevden alınmalarına veya ayrılmalarına; denetimin ve denetim raporlarının içeriğine ve raporun genel kurula sunulmasına ilişkin hususların düzenlendiği yönetmelik taslağı hazırlanmış, Bakanlar Kurulu’na sunulma aşamasına gelmiştir. 4. Gayrifaal Şirketlerin Kısa Yoldan Tasfiyesi Çalışmalarımız Devam Ediyor 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile fiilen ticari hayatta olmayan, bir diğer ifade ile bitkisel hayatta bulunan kooperatifler dâhil ticaret şirketlerinin tespit edilerek, bunların kolaylaştırılmış bazı usullerle tasfiye edilmesi ve ticaret sicili kayıtlarından silinmesine olanak sağlanmıştır. Kanunda öngörülen iki yıllık sürenin biteceği 1 Temmuz 2014 tarihine kadar yaklaşık 250.000 şirket ve kooperatifin kısa yoldan tasfiye edilmesi beklenmektedir. Şu ana kadar, ticaret sicili müdürlükleri tarafından Kanun uyarınca yapılan tespitler sonucunda münfesih durumda oldukları anlaşılan ve ihtarda bulunulan şirket ve kooperatif sayısı 156.789’a ulaşmıştır. 53 30.09.2013 tarihi itibariyle münfesih durumda oldukları anlaşılan 15.548 Anonim Şirket, 53.061 Limited Şirket ve 10.726 Kooperatif olmak üzere toplam 79.335 şirket ve kooperatifin ticaret sicili kaydı silinmiştir. 5. Ticaret Sicil Kayıtlarını Elektronik Ortamda Tutuyoruz Gerçek ve tüzel kişilerle ilgili ticaret sicili kayıtları ile tescil ve ilan edilmesi gereken içeriklerin düzenli olarak depolanması, bunlara yönelik işlemlerin elektronik ortamda gerçekleştirilmesi, sunulması ve erişime açılması amacıyla Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) oluşturulmuştur. MERSİS nezdinde tutulan bilgiler, gerek Bakanlığımız, gerekse diğer kurum ve kuruluşlar açısından önemli bir veri kaynağı niteliğinde bulunmaktadır. Şu ana kadar toplam 238 ticaret sicili müdürlüğünden 232’sinin veri aktarım ve yaygınlaştırma çalışmaları tamamlanmış ve bu ticaret sicili müdürlüklerinde MERSİS üzerinden hizmet verilmeye başlanmıştır. Tüm veri aktarım ve yaygınlaştırma çalışmalarının 2013 yılı sonuna kadar tamamlanması hedeflenmektedir. Sistemin ülke genelinde uygulanması ile birlikte, ticari alanda faaliyet gösterecek gerçek ve tüzel kişilere tekil ve benzersiz bir anahtar numara verilecek, yeni şirket kuruluşları elektronik ortamda yapılabilecek ve sicil işlemleri elektronik ortama taşınabilecektir. Mevcut işletme bilgilerinin elektronik ortama aktarılmasının ardından sözleşme değişikliği ve sermaye artırımı gibi değişiklik işlemleri de Sistem üzerinden gerçekleştirilebilecektir. İkinci aşamada; esnaf, serbest meslek erbabı, meslek kuruluşları (sendikalar, odalar, birlikler ve bunların üst kuruluşları), kamu kurum ve kuruluşları ile diğer gerçek ve tüzel kişileri (apartman yöneticiliği gibi) kapsayacak şekilde ülke düzeyindeki tüm ekonomik birimler sisteme dâhil edilecektir. Bugüne kadar MERSİS üzerinden 43.240 kuruluş, 22.820 ana sözleşme değişikliği, 900 tasfiye, 2.820 terkin, 274 tür değişikliği olmak üzere toplam 70.054 işlem gerçekleştirilmiştir. 54 odalar, birlikler ve bunların üst kuruluşları), kamu kurum ve kuruluşları ile diğer gerçek ve tüzel kişileri (apartman yöneticiliği gibi) kapsayacak şekilde ülke düzeyindeki tüm ekonomik birimler sisteme dâhil edilecektir. En Kolay, En Güvenli Ticaret Bugüne kadar MERSİS üzerinden 43.240 kuruluş, 22.820 ana sözleşme değişikliği, 900 tasfiye, 2.820 terkin, 274 tür değişikliği olmak üzere toplam 70.054 işlem gerçekleştirilmiştir. İşlem Sayıları 50.000 45.000 43.240 40.000 35.000 30.000 22.820 25.000 İşlem Sayıları 20.000 15.000 10.000 5.000 0 Kuruluş Ana sözleşme Değişikliği 274 900 Tür Değişikliği Tasfiye 2.820 Terkin Şekil 2: MERSİS üzerinden gerçekleştirilen İşlem Sayıları Şekil 2: MERSİS üzerinden gerçekleştirilen İşlem Sayıları Hizmetlerin MERSİS MERSİS’e kayıtlı kullanıcı sayısı 73.136’ya ulaşmıştır. üzerinden elektronik ortamda yürütülmesiyle; Bilgi toplumuna uyumun sağlanması, MERSİS’e kayıtlı kullanıcı sayısı 73.136’ya ulaşmıştır. Hizmetlerin MERSİS üzerinden elektronik ortamda yürütülmesiyle; Bilgi toplumuna uyumun 41 sağlanması, kamu bilişim hizmetlerinin yaygınlaştırılması, bilgilere hızlı, kolay ve güvenli bir şekilde erişilmesi, güncel verilerle güncel analiz ve raporlamanın yapılabilmesi mümkün olacak, Bakanlığımızın denetim etkisi arttırılacak, kırtasiye, haberleşme, insan kaynağı ve benzeri giderlerden de büyük oranda tasarruf edilmesi sağlanacaktır. 6. Ticaret Sicilinde Edindiğimiz Tecrübeleri Diğer Ülkelerle Paylaşıyoruz Ülkemiz ve diğer ülkeler arasındaki ticari ilişkilerin geliştirilmesine yönelik olarak, ülkemizin dört büyük veri tabanından birini teşkil eden MERSİS Projesi ile edindiğimiz bilgi ve tecrübeleri diğer ülkelerle paylaşıyoruz. Bu kapsamda, ülkemizin üyesi olduğu uluslararası kuruluşlarla işbirliği içinde çeşitli çalışmalar yürütüyoruz. 55 Bu çalışmalar kapsamında, söz konusu kuruluşlar arasında yer alan İslam İşbirliği Teşkilatı (İSEDAK) ile bu yıl içinde “İslam İşbirliği Teşkilatı Üyesi Ülkeler Ticaret ve Sicil Teşkilatları Arasında İşbirliği ve Tecrübe Paylaşımı” temalı bir çalıştay düzenlenmiştir. Bu çalıştaya, 29 ülkeden ve Dünya Bankası, OECD ile AB Türkiye Delegasyonu’ndan temsilciler katılmıştır. 7. Tarladan Sofraya Ticarette Güven Ülkemiz, özellikle sebze ve meyve üretimi bakımından dünyada sayılı ülkeler arasında yer almaktadır. TÜİK verilerine göre 2013 yılında ülkemizde; toplam sebze ve meyve üretimi yaklaşık 46 milyon tondur. Kamuoyunda Hal Kanunu olarak bilinen 5957 sayılı Kanun, 1 Ocak 2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu Kanuna istinaden Bakanlığımızca hazırlanan 4 yönetmelik ile 1 Tebliğ aynı yıl Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Böylece, sebze ve meyve ticaretinin hukuki alt yapısı tamamlanmıştır. Yapılan düzenlemelerle; • • • • Sebze ve meyve ticaretinin toptan olarak yapıldığı temel alanlar olan toptancı hallerimizin sahip olması gereken asgari standartlar belirlenmiştir. Böylece hallerimizin belirli bir geçiş dönemi sonunda daha modern ve çağdaş bir alt yapıya kavuşturulması hedeflenmiştir. Pazar yerleri ilk defa merkezi bir düzenlemeye konu edilerek, ülke genelinde uygulama birliğini sağlamaya yönelik önemli bir adım atılmıştır. Vatandaşlarımızın günlük ihtiyaçlarının büyük bölümünü tedarik ettiği geleneksel semt pazarlarımız, öngörülen standartlar ile alışverişin daha güvenli ve sağlıklı bir şekilde yapılacağı modern alanlar haline gelecektir. Sektörde yaşanan anlaşmazlıkların kolay, hızlı ve düşük maliyetle çözülmesi amacıyla il nezdinde hal hakem heyetleri oluşturulmuştur. Üretici örgütlerinin kurulmasına ve faaliyetlerine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Böylelikle, üreticilerimizin bir araya gelerek Kanunda öngörülen ayrıcalıklardan faydalanmaları hedeflenmiştir. Bunun yanında, Hal Kanunu ile ilk kez ‘bildirim” modeli öngörülmüştür. Böylece, sebze ve meyve ticaretine serbestlik getirilmesi, alternatif pazarla- 56 En Kolay, En Güvenli Ticaret - Üretici örgütlerinin kurulmasına ve faaliyetlerine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Böylelikle, üreticilerimizin bir araya gelerek Kanunda öngörülen ayrıcalıklardan faydalanmaları hedeflenmiştir. Bunun yanında, Hal Kanunu ile ilk kez ‘bildirim” modeli öngörülmüştür. ma kanallarının oluşturulması ve zaman kayıplarının giderilerek maliyetleBöylece, sebze ve meyve ticaretine serbestlik getirilmesi, alternatif pazarlama rin azaltılması mümkün hale gelecektir. kanallarının oluşturulması ve zaman kayıplarının giderilerek maliyetlerin azaltılması mümkün gelecektir. Bu modelhale ile artık bildirimde bulunmak kaydıyla hal dışında da toptan alım 1.028.649 1.190.044 2013 Eylül 2013 Ekim 1.451.323 1.150.523 2013 Ağustos 2013 Temmuz 1.824.089 1.618.698 2013 Haziran 1.824.089 2013 Mayıs 1.393.569 1.545.513 2013 Mart 2013 Şubat 888.748 843.774 2013 Ocak 1.266.721 2012 Aralık 1.027.547 2012 Ekim 2012 Kasım 889.561 2012 Eylül 878.735 808.890 2012 Ağustos 2012 Temmuz 724.126 833.181 2012 Mayıs 2012 Haziran 490.123 595.866 2012 Nisan 2012 Mart 2012 Şubat 2.000.000 1.800.000 1.600.000 1.400.000 1.200.000 1.000.000 800.000 600.000 400.000 200.000 0 133.020 Bildirim Sayıları 2013 Nisan Buyapılabilmektedir. model ile artık bildirimde bulunmak kaydıyla hal dışında da toptan ve satım Örneğin, nihai tüketim noktalarından birini teş-alım ve kil eden semt pazarlarında faaliyet gösteren pazarcılarımız, satım yapılabilmektedir. Örneğin, nihai tüketim noktalarındanüreticiden birini teşkildoğeden semt rudan mal temin ederek tüketicilerimize ulaştırabilmektedir. pazarlarında faaliyet gösteren pazarcılarımız, üreticiden doğrudan mal temin ederek tüketicilerimize ulaştırabilmektedir. Meslek mensuplarımız bildirim işlemlerini, Bakanlığımız bünyesinde kurdubildirim işlemlerini, Bakanlığımız ğumuzMeslek Hal Kayıtmensuplarımız Sistemi üzerinden yapmaktadır. Sistemin resmi olarakbünyesinde faakurduğumuz Hal Kayıt Sistemi üzerinden yapmaktadır. Sistemin resmi liyete alındığı günden bu yana toplam 21.829.276 adet bildirim yapılmıştır. olarak faaliyete alındığı günden bu yana toplam 21.829.276 adet bildirim yapılmıştır. Şekil 3: HKS'ye yapılan aylık bildirim sayıları Şekil 3:Hal HKS’ye sayıları Kayıtyapılan Sistemi,aylık sebzebildirim ve meyve ticaretinin merkezi olarak izlenebilmesi, sektördeki işlemlerin ve meslek mensuplarının kayıt altına alınması ve sektöre yönelik veriler elde amaçlamaktadır. Hal Kayıtsağlıklı Sistemi, sebze veedilmesini meyve ticaretinin merkezi olarak izlenebilmesi, sektördeki işlemlerin kayıt altına alınması ve sek8-Ürün Künyesi ve ile meslek Sebze vemensuplarının Meyveler Kimlik Kazanıyor töre yönelik sağlıklı veriler elde edilmesini amaçlamaktadır. 5957 sayılı Hal Kanunu ve ilgili mevzuatı uyarınca, Hal Kayıt Sistemi’ne yapılan bildirimler sonucunda ürün künyeleri oluşmaktadır. Bu künyelerde, sebze ve meyvelerin üretim yeri, cinsi, miktarı, hangi üretici ya da işletmeciye ait olduğu ve 43 57 8. Ürün Künyesi ile Sebze ve Meyveler Kimlik Kazanıyor 5957 sayılı Hal Kanunu ve ilgili mevzuatı uyarınca, Hal Kayıt Sistemi’ne yapılan bildirimler sonucunda ürün künyeleri oluşmaktadır. Bu künyelerde, sebze ve meyvelerin üretim yeri, cinsi, miktarı, hangi üretici ya da işletmeciye ait olduğu ve varsa sertifika bilgileri yer almaktadır. Ürün künyeleri sayesinde, sebze ve meyvelerin tarladan sofraya kadarki bütün aşamaları izlenebilmektedir. Hal Kayıt Sisteminin 2014 yılında bütün unsurlarıyla uygulamaya alınmasıyla birlikte, bu künyelerin etiket olarak malların üzerinde veya kap ya da ambalajlarının herkes tarafından kolaylıkla görülebilecek bir yerinde bulundurulması sağlanacaktır. Böylelikle, hem gıda güvenliği açısından etkin bir takip mekanizması oluşacak hem de tüketicilerimiz satın aldıkları sebze ve meyvenin nerede ve ne zaman üretildiğini öğrenebilecektir. 9. Depolara Lisans, Ürünlere Bereket Geliyor Lisanslı depoculuk ve ürün ihtisas borsacılığı; depolamaya uygun nitelikte olan ve standardize edilebilen hububat, baklagiller, yağlı tohumlar, pamuk, fındık, zeytin, zeytinyağı ve kuru kayısı gibi tarım ürünlerinin; • • • Sınıf, kalite ve standartlarının laboratuvarlarca belirlenmesini, Modern altyapıya sahip sağlıklı ortamlarda depolanmasını ve Ticaretinin ürünün mülkiyetini temsil eden ürün senetleri vasıtasıyla Ürün İhtisas Borsasında yapılmasını öngören bir sistemdir. Bugün itibariyle, Bakanlığımızdan lisanslı depo işletmesi kuruluş izni alan 14 adet şirket bulunmaktadır. Bunlardan 4 tanesi lisans alarak faaliyetine başlamıştır. Hâlihazırda, Ülkemizde lisanslı depo kapasitesi hububat alanında 180 bin tona, fındık alanında 30 bin tona, pamuk alanında 15 bin tona ve toplamda ise 225 bin tona ulaşmıştır. Kuruluş izni verilen tüm şirketlerin lisans alması halinde toplam kapasite ise 603.500 tona ulaşacaktır. 58 En Kolay, En Güvenli Ticaret 15.000 30.000 Mevcut Kapasite 180.000 225.000 17.500 35.000 30.000 Potansiy el Kapasite 521.000 603.500 0 100.000 200.000 300.000 400.000 500.000 600.000 700.000 Zeytin Pamuk Fındık Hububat Toplam Kapasite Şekil 4: Lisanslı Depo Mevcut ve Potansiyel Kapasiteleri Şekil 4: Lisanslı Depo Mevcut ve Potansiyel Kapasiteleri Sistemin en önemli ayaklarından birisi, lisanslı depolara konulan ürünleri temsilen çıkarılan ürün senetlerinin işlem göreceği ürün ihtisas borsasıdır. Ürün Sistemin en önemli ayaklarından lisanslı depolara konulantemsil ürünleri ihtisas borsasının kurulmasıyla birlikte, birisi, lisanslı depodaki ürünleri eden ürün temsilen çıkarılan ürün senetlerinin işlem göreceği ürün ihtisas borsasıdır. senetleri,Ürün ulusal ve uluslararası düzeyde alınıp borsanın ihtisas borsasının kurulmasıyla birlikte,satılabilecektir. lisanslı depodakiBu ürünleri tem- kurulup eden ürün senetleri,ilgili ulusalkurum ve uluslararası düzeydebirlikte alınıp satılabilecektir. faaliyete sil başlaması amacıyla ve kuruluşlarla yürütülen çalışmalar Bu borsanın kurulup faaliyete başlaması amacıyla ilgili kurum ve kuruluşdevam etmektedir. larla birlikte yürütülen çalışmalar devam etmektedir. Ürün ihtisas borsası faaliyete geçinceye kadar ürün senetleri, kurumsal, mali ve ihtisas borsası faaliyete kadar ürün senetleri, kurumsal, mali ticaret teknik altÜrün yapısının yeterliliği tespitgeçinceye edilen ve Bakanlığımızca yetkilendirilen ve teknik alt yapısının yeterliliği tespit edilen ve Bakanlığımızca yetkilendirilen borsalarında işlem görmektedir. Bugün itibarıyla yetkilendirilen Ticaret Borsası ticaret borsalarında işlem görmektedir. Bugün itibarıyla yetkilendirilen Ticaret sayısı 9’aBorsası ulaşmıştır. sayısı 9’a ulaşmıştır. 10-Yeni Bir Yatırım Aracı Doğuyor Ürün senetlerinin elektronik ortamda oluşturulması ve borsalarda işlem görmesi uygulamasına bu yılın Mart ayında başlanmıştır. Elektronik ürün senedi uygulamasının 2014 yılı içinde lisans verilen diğer 59 lisanslı depo işletmeleri nezdinde de hayata geçirilmesini ve sistemin tamamen elektronik ürün senetleri vasıtasıyla işlemesini hedeflemekteyiz. 10. Yeni Bir Yatırım Aracı Doğuyor Ürün senetlerinin elektronik ortamda oluşturulması ve borsalarda işlem görmesi uygulamasına bu yılın Mart ayında başlanmıştır. Elektronik ürün senedi uygulamasının 2014 yılı içinde lisans verilen diğer lisanslı depo işletmeleri nezdinde de hayata geçirilmesini ve sistemin tamamen elektronik ürün senetleri vasıtasıyla işlemesini hedeflemekteyiz. Elektronik ürün senetleri karşılığında verilecek krediler sayesinde tarım sektörünün finansal kaynaklara daha kolay erişmesi mümkün olabilecektir. Ayrıca bu senetler, hisse senedi, döviz, altın gibi bir yatırım aracı olarak kullanılabilecek ve böylelikle tarım sektörü ile finansal piyasalar entegre olabilecektir. 11. Elektronik Ticaretin Hukuki Altyapısını Oluşturuyoruz Dünyada olduğu gibi Ülkemizde de bilgisayar ve internet kullanımının artmasıyla birlikte geleneksel ticaret dönüşüme uğrayarak sanal ortama taşınmaktadır. Ülkemizde 2007 yılında yüzde 30,1 olan internet kullanan bireylerin oranı 2012 yılı sonunda yüzde 47,4’e, sabit geniş bant internet abone sayısı ise 4,5 milyondan 7,8 milyona çıkmıştır. 2009 yılında sunulmaya başlanan 3G mobil internet hizmeti abone sayısı ise 12 milyonu aşmıştır. Artan internet ve mobil iletişim teknolojilerinin kullanımı, Ülkemizde elektronik ticareti olumlu yönde etkilemiştir. Bu kapsamda, internet üzerinden gerçekleşen kartlı işlemler 2012 yılsonu itibariyle 30,6 Milyar TL’ye ulaşarak 2005 yılına göre yaklaşık 17 kat artış kaydetmiştir. Oransal olarak ise son 5 yılda ortalama yüzde 42,4 oranında büyüme kaydeden e-ticaretin, ulusal ve uluslararası anlamda ülkemize yönelik yatırımların artmasında da kayda değer bir katkısı olmaktadır. Elektronik ticaret bugünün koşullarında en hızlı ticaret yapma biçimidir. Ticaretin hızlı bir şekilde yapılması ise daha yüksek ticaret hacmi ve buna bağlı olarak daha yüksek yatırım hacmi, daha yüksek istihdam ve büyüme oranı anlamına gelmesi bakımından önemlidir. 60 En Kolay, En Güvenli Ticaret İnternet ekonomisinin ülkemize katkı sağlamasının yolu da e-ticaretin kurallarını belirleyen hukuki altyapının oluşturulmasından geçmektedir. Biz de bu noktada Bakanlık olarak bu altyapının oluşturulmasına yönelik gerekli adımları atmaktayız. Bu doğrultuda, 24. Yasama Döneminde Türkiye Büyük Millet Meclisine arz edilen Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısına ilişkin Komisyon süreci iktidar ve muhalefet partisine mensup komisyon üyesi milletvekillerimizin katkıları ile tamamlanmıştır. Bakanlığımızın uygulayıcı Bakanlık olarak yer aldığı Tasarıda; özetle elektronik ticaretin yaygınlaştırılması, tüketiciler ile elektronik ortamda işlem yapan diğer kişilerin korunması ve istenmeyen ticari elektronik iletilerin önüne geçilmesi hedeflenmiştir. Çalışmalardaki temel prensibimiz, konunun öneminin ve dinamik yapısının farkında olarak, e-ticarete yönelik yönlendirici ve destekleyici düzenlemeler yapmak, e-ticareti kuralların belirli olduğu, yatırımcılara hukuki güvencenin sağlandığı, haksız rekabet ortamının engellendiği bir ticaret yapma biçimi haline getirmektir. 12. Perakende Ticareti Bütüncül Bir Yaklaşımla Düzenliyoruz Ülkemizde siyasi istikrarın yerleşmesi ekonomik istikrar ortamını da beraberinde getirmiştir. Bu sürecin perakende ticaret sektörüne de olumlu yansımaları olmuştur. 2002 yılında Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 58 milyar TL olan perakende ticaret cirosunun 2010 yılsonu itibariyle 278 milyar TL’ye ulaşması bunun somut bir göstergesidir. Yaklaşık 5 kata ulaşan bu büyümeyle birlikte sektöre atfedilen önem artmış ve sektörde ciddi bir değişim ve dönüşüm başlamıştır. Ekonomik gelişmenin sonucu olarak kişisel gelir düzeyi ve refah seviyesinde yaşanan artışta, perakende ticaret sektöründeki bu hızlı büyüme de etkili olmuştur. Bu gelişmeler ışığında Ülkemiz ticari hayatı için çok önemli olan perakende ticaretin yönlendirici ve destekleyici bir şekilde düzenlenmesi gerekliliği doğmuştur. 61 Perakende sektörünü yasal bir çerçeveye kavuşturmak amacıyla Bakanlığımız, ilgili tüm tarafları düzenlenen geniş kapsamlı toplantılarla bir araya getirmiş, sektörde faaliyet gösterenlerin yanı sıra sektörle doğrudan ya da dolaylı bir şekilde ilgili bulunan kamu kurum ve kuruluşları, meslek örgütleri ve sivil toplum kuruluşlarının görüşleri alınmıştır. Yapılan bu çalışmalar neticesinde Bakanlığımızca, “Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı” hazırlanarak kamuoyunun görüşüne açılmıştır. Bu Tasarıda, hem organize hem de geleneksel perakende ticarete yönelik düzenlemelere yer verilmiştir. Böylece, sektörde yaşanan sorunların bütüncül bir bakışla çözüme kavuşturulması amaçlanmıştır. Tasarıyla şu yenilikler getirilmektedir; • Perakende sektörüne yol gösterecek Stratejik Ticari Planlar yürürlüğe konulacak. • Perakende sektöründe iş yeri açılışları “TEK KAPI” dan gerçekleşecek. Bakanlığımız bünyesinde kurulan Perakende Bilgi Sistemi (PERBİS) ile işyeri açılış işlemlerinin bu sistem üzerinden gerçekleştirilmesi sağlanarak bürokratik işlemler azaltılacak. • Esnaf ve sanatkârlarımıza ve özellikle kaybolmaya yüz tutmuş meslekleri icra edenlere AVM’lerde belli oranda yer ayrılacak. • Düşük maliyetli ve etkin mal tedarikinin sağlanması amacıyla, esnaf ve sanatkârlarımız meslek kuruluşları eliyle Bakanlığımızın gözetim ve denetiminde tedarik ve dağıtım şirketleri kurabilecek ve böylece esnaf ve sanatkârlarımızın rekabet gücü artacak. 13. Ustalık Belgesi Sorununu Çözüyoruz Ustalık belgesine ilişkin olarak 3308, 5174 ve 5362 sayılı Kanunlarda yer alan hükümlerin yanlış değerlendirilmesi uygulamada birtakım sorunlara yol açmıştır. İşyeri açılışlarında esnaf ve sanatkâr işletmelerinden ustalık belgesi talep edilirken, bu belge ticari işletmelerden talep edilmemektedir. Söz konusu uygulama farklılığını gidermek ve ustalık belgesinin işyerlerine değil işi yapacak kişinin niteliklerine özgü olmasını sağlamak üzere, Pera- 62 En Kolay, En Güvenli Ticaret kende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı ile anılan kanunlarda değişiklik yapılması öngörülmektedir. Böylece hem ustalık gerektiren işler ehil kişilerce yapılmış olacak, hem de sektörde yer alan işletmeler arasında bu konuda eşitlik sağlanacaktır. 14. Oda ve Borsalarımızın Seçim İşlemlerinde ve Üye Faaliyet Kodlarında Önemli Yenilikleri Hayata Geçirdik Ülkemizde 181 ticaret ve sanayi odası, 57 ticaret odası, 12 sanayi odası, 2 deniz ticaret odası ve 113 ticaret borsası olmak üzere toplam 365 oda ve borsa faaliyet göstermektedir. Bu kuruluşlar üyesi olan yaklaşık 1,5 milyon tacir ve sanayiciye hizmet vermektedir. Bilindiği üzere, odalar ve borsalar; üyelerinin müşterek ihtiyaçlarını karşılamak ve meslekî faaliyetlerini kolaylaştırmak amacıyla kurulan kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarıdır. Bu kuruluşlara kayıt olan tacir ve sanayiciler faaliyet konularına göre meslek gruplarına ayrılmaktadır. Her meslek mensubu kendi meslek grubuna kaydedilmektedir. Tacir ve sanayicilerin meslek gruplarının doğru belirlenmesi; bunların organlarda eşit olarak temsil edilmesi ve yürütülen görev ve hizmetlerin tam anlamıyla yerine getirilmesi bakımından ehemmiyet arz etmektedir. Mesleklerin gruplandırılmasına dair esasların standart olarak uygulanamaması, ticari ve sınaî hayattaki gelişmeler karşısında yetersiz kalması ve ayrıca uluslararası uygulamalar ile uyumlu olmaması nedenleriyle güncellenmesi gerekliliği hâsıl olmuştur. Bu bağlamda, gerekli mevzuat değişiklikleri yapılarak Bakanlığımız koordinasyonunda yürütülen çalışmalar kapsamında; • • Oda ve borsalara kayıtlı tacir ve sanayicilerin tamamına, “Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistikî Sınıflaması” (NACE) sistemi ile uyumlu bir faaliyet kodu verilmiştir. Faaliyet kodlarının belirlenmesini müteakip, aynı konuda faaliyette bulunan tacir ve sanayicilerin aynı meslek grubunda yer almalarına yönelik çalışmalar tamamlanmıştır. 63 Ayrıca, geçtiğimiz dönemlerde seçimler öncesinde Ticaret Sicil Müdürlüklerinde yaşanan yoğunluk ve bürokratik işlemlerin neden olduğu olumsuzluklar yapılan bir yasal değişiklikle giderilmiş, tüzel kişilerin gerçek kişi temsilcilerinin oy kullanabilmesi için oy kullanma sırasında ibraz edilmesi zorunlu olan yetki belgelerinden alınan harçlar kaldırılmış ve bu belgeye bir alternatif olarak imza sirküleri ile de oy kullanma imkânı getirilmiştir. Oda ve borsa organ seçimleri, yapılan bu düzenlemelerin ardından, 2013 yılının Mayıs-Haziran aylarında, TOBB organ seçimleri ise Ağustos ayında tamamlanmıştır. Yapılan mevzuat değişiklikleri, seçimlerde bugüne kadar hiç olmadığı ölçüde yüksek katılım oranlarına ulaşılmasını sağlamış ve bu kuruluşların demokratik yapısını daha da güçlendirmiştir. 15. KOBİ’lere Kredi Kolaylığı Getirdik Bakanlık olarak, ekonomimizin lokomotifi konumundaki KOBİ’lere yönelik çalışmalarımızı da sürdürmekteyiz. Türkiye’nin çoğunlukla az gelişmiş bölgelerinde faaliyet gösteren mikro işletmeler ve KOBİ’lerin finansmana erişimini kolaylaştırmak amacıyla ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği halinde Büyüyen Anadolu’ya Kredi Kolaylıkları (BAKK) Projesi başlatılmıştır. 2 yıl içinde 4.000 işletmeye toplamda 500 milyon avro tutarında bir kredi kullandırılmasının hedeflendiği projede 1 Ağustos 2013 tarihi itibarıyla hedefe ulaşılmış ve 4,788 KOBİ’ye 390 milyon avronun üzerinde kredi sağlanmıştır. Proje için ilave kaynak sağlanması konusunda da çalışmalar yürütülmüş ve bu çerçevede, Proje genişletilerek, kredi hacmi 537 milyon avrodan 930 milyon avroya ulaşmıştır. B. TÜKETİCİ HAKLARI 1. Tüketicileri Daha İleri Seviyede Korumaya Yönelik Tedbirler Alıyoruz Gelişmiş ekonomilerin en temel özelliklerinden biri de tüketici haklarına gösterilen saygı ve duyarlılıktır. Tüketicilerimizin gelişmiş ülkelerde yaşayan tüketicilerle aynı haklara sahip olmaları, bilgilendirilmeleri, yasal haklarını kullanmaları ve kendilerini temsil etme konusunda özendirilmeleri hususlarına büyük önem vermekte ve çalışmalarımızı bu anlayışla yürütmekteyiz. 64 En Kolay, En Güvenli Ticaret Tüketicinin korunması alanındaki ilk büyük adım 1995 yılında Tüketicinin Korunması hakkında Kanun’un yürürlüğe girmesiyle atılmıştır. Ancak geçen zaman içinde tüketici ihtiyaçlarının değişmesi, dünyada yaşanan ekonomik ve teknolojik gelişmeler nedeniyle 2003 yılında iktidarımız döneminde Tüketici Kanununda kapsamlı bir değişiklik yapılmıştır. Tüketicinin korunması alanının çok dinamik bir konu olması nedeniyle tüketiciler yeni imkânlarla birlikte yeni sorunlarla da karşılaşmaktadırlar. Yaşanan gelişmeler ve Avrupa Birliğiyle yapılan tam üyelik müzakereleri çerçevesinde tüketicinin korunması mevzuatında tekrar kapsamlı bir değişiklik yapma ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu çerçevede tüketicileri daha ileri seviyede korumaya yönelik tedbirlerin alınması, tüketicilerin hak arama yollarının kolaylaştırılması, tüketicinin bilgilendirilmesine ağırlık verilmesi, bürokrasinin azaltılması ve hakkaniyete uygun bir ceza sisteminin oluşturulması amacıyla Bakanlığımız tarafından hazırlanan “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Tasarısı” TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu’nda kabul edilerek TBMM Genel Kurulu’na sevk edilmiştir. Tüketicilerimiz lehine birçok yenilik getiren 4077 Sayılı “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Tasarısı” TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu’nda kabul edilerek TBMM Genel Kurulu’na sevk edilmiştir. 2. Tüketici Hakem Heyetleri Diğer taraftan tüketici şikâyetlerinin değerlendirilmesi, belgelendirme, eğitim ve denetim çalışmaları başlıkları altında, gerek bakanlık gerekse 81 il ve 892 ilçede en az bir adet, bazı ilçelerde nüfusa ve şikâyet yoğunluğuna göre iki ve ikiden fazla olmak üzere kurulan toplam 975 Tüketici Sorunları Hakem Heyeti ile tüketici haklarının korunması ve uyuşmazlıkların çözümüne yönelik çalışmalarımız devam etmektedir. Tüketici bilincinin artırılması amacıyla yaptığımız çalışmalar sonucu, bakanlığımız merkez ve taşra teşkilatına yapılan başvuruların her geçen gün artış göstermektedir. 65 Bakanlığımıza, 31 Ekim 2013 tarihi itibariyle devre tatil, paket tur, kampanyalı satış, kapıdan satış, mesafeli satışlar, tüketici kredisi, konut finansman kredisi, kredi kartları, süreli yayın, abonelik, ayıplı mal ve hizmet vb. konularında BİMER, Bilgi Edinme ve yazılı olarak toplam 10.541 tüketici şikâyeti başvurusu yapılmıştır. 2012 yılında ilk sekiz aylık Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerine yapılan toplam tüketici şikâyeti başvuru sayısı 132.386 iken 2013 yılı aynı döneminde bu sayı 363.715’e ulaşmıştır. Dolayısıyla 2013 yılı sonunda hakem heyetlerine yapılan başvurularda önemli bir artış olduğu görülmektedir. 66 En Kolay, En Güvenli Ticaret Ayrıca, 2002 yılından günümüze kadar gelen süreçte hakem heyetlerine ulaşan şikâyetlere bakacak olursak; Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerine 2002-2013 Yılları Arasında Ulaşan ve Tüketicinin Lehinde veya Aleyhinde Olmak Üzere Sonuçlanan Başvuruların Dağılımı YILLAR Tüketicinin Lehine Tüketicinin Aleyhine Bilirkişi İncelemesi Yaptırılanlar Başka Bir Kuruma Sevk Edilenler Toplam 2002 16.842 2.100 1.741 12.692 33.375 2003 16.646 2.690 4.742 7.504 31.582 2004 22.034 4.173 4.054 8.215 38.476 2005 34.721 6.888 5.455 846 47.910 2006 45.909 12.030 9.671 1.245 68.855 2007 54.075 14.388 10.904 3.506 82.873 2008 66.612 22.864 10.065 5.529 105.070 2009 104.574 20.476 14.148 4.612 143.810 2010 135.062 22.482 17.658 4.064 179.266 2011 120.971 22.132 18.015 4.100 165.218 2012 352.591 56.591 31.825 5.047 446.054 2013 298.401 41.562 20.239 3.513 363.715 Toplam 1.268.438 228.376 148.517 60.873 1.706.204 Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerine 2013 yılının ilk 8 ayında yapılan 363.715 şikâyetin 298.401’i tüketici lehine, 41.562’si tüketici aleyhine sonuçlanmış, dolayısıyla lehte ve aleyhte olmak üzere karara bağlanan tüketici şikâyetlerinin %87,7’si tüketicinin lehine sonuçlanmıştır. Başvuruların 20.239’u tüm giderleri bakanlığımız bütçesinden karşılanmak üzere bilirkişi incelemesine tabi tutulmuş ve 3.513’ü ilgisi nedeniyle başka kurum ve kuruluşlara sevk edilmiştir. 67 Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerine yapılan başvuruların konularına göre dağılımı ise aşağıdaki grafikte görüldüğü gibi olup, 2013 yılında yapılan başvuruların %69’unu bankacılık sektörüne ilişkin şikâyetler oluşturmaktadır. Toplumu bilgilendirme çalışmaları çerçevesinde değişik konularda bakanlığımızca pek çok yayın hazırlanmakta, broşür, afiş, kitapçık ve benzerleri kamuoyunun bilgisine sunulmakta ve “Alo 175 Tüketici Danışma Hattı” ile tüketicilerimize hizmet sunulmaktadır. 2013 yılında Türkiye genelinde toplam 304.280 çağrı alınmıştır. 68 En Kolay, En Güvenli Ticaret 3. Piyasa Gözetimi ve Denetimi Faaliyetleri Tüketicinin korunması kavramı, tüketicinin ekonomik menfaatinin korunmasının yanı sıra sağlık ve güvenliğinin korunmasını da kapsamaktadır. Bakanlığımız tarafından yürütülen piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetleri tekstil, ayakkabı, kırtasiye, mobilya, çocuk bakım ürünleri gibi doğrudan tüketiciye arz edilen ürünlere yönelik olup, sorumlu olduğumuz alan doğrudan nihai tüketicileri ilgilendirmektedir. Bu nedenle, özel bir önem ve hassasiyet gerektirmektedir. Hedefimiz; hem iç piyasadaki hem de ithalat aşamasındaki tüm tüketici ürünlerinin; insan sağlığı, can ve mal güvenliği ile tüketicinin korunması açısından güvenlik gereklerini karşılaması ve yüzde yüz güvenli olmasını sağlamaktır. Bu hedefe ulaşmak için, Bakanlığımızda tek görevleri piyasa gözetimi ve denetimi yapmak olan Gümrük ve Ticaret Denetmeni kadrosu ihdas edilmiştir. Önümüzdeki yıllarda sayıları daha da artacak olan, 109 Gümrük ve Ticaret Denetmeni Bakanlığımızda (23 Ticaret İl Müdürlüğünde) göreve başlamıştır. Söz konusu denetim personeline tüm bu bilgi ve becerilere sahip olabilmeleri için profesyonelce planlanmış eğitim programı uygulanmış ve en kısa zamanda piyasada aktif denetime çıkacak konuma gelmeleri sağlanmıştır. 2013 yılında Bakanlığımızca “Tüketici Ürünlerinin Güvenlik Risklerinin Belirlenmesine İlişkin Tebliğ” kapsamında çocuk giysileri, bebek ürünleri ve kırtasiye ürünleri ile ilgili denetimler yapılmıştır. Ayrıca gümrüklerde de 2013 yılı başından itibaren sorumlu olduğumuz ürün gruplarında ürün güvenliği denetimlerine başlanmış ve söz konusu denetimler yoğun bir şekilde devam etmektedir. Bakanlığımız, ülkemizde tüketicinin korunmasından sorumlu otorite olması nedeni ile ürün güvenliği konusunda daha fazla inisiyatif almakta olup, tüketicilerin günlük hayatta sıklıkla kullandıkları tekstil, ayakkabı, kırtasiye, mobilya, çocuk bakım ürünleri ve bunların yanı sıra oyuncak, deterjan, emzik, biberon, havuz kimyasalları, kuvvetli asit bazlar, diş fırçaları ve hijyenik 69 kağıt gibi doğrudan tüketiciye arz edilen ürünlere yönelik piyasa gözetimi ve denetimi sorumluluğunu üstlenmektedir. Söz konusu ürünlerin (oyuncak, deterjan vs.) denetimi daha önce Sağlık Bakanlığı’nda idi. Bu ürünlerden oyuncakların iç piyasa denetimleri, diğerlerinin ise hem iç piyasa hem de ithalat aşamasındaki uygunluk denetimleri Bakanlığımızca yerine getirilecektir. Buna ilişkin olarak dokuz tebliğ ve bir yönetmelik 31 Ekim 2013 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bakanlığımız kurulduğu 2011 yılı Haziran ayından bu yana sorumlu olduğu ürün gruplarında denetim yapmaktadır. Bu alanlarda ilk uygulama 2011 yılında yapılmış; 44.423 adet ürün denetlenmiş ve 13.872 adet ürün güvensiz bulunmuştur. Tüm ürünlerdeki güvensizlik oranı 2011 yılında %38,64; 2012 yılında %8,73; 2013 yılında ise %5’e gerilemiştir. 2011 yılında kırtasiye ürünlerinde %53 olan güvensizlik oranı; 2012 yılında %24’e, 2013 yılında ise %17,5’e düşmüştür. 70 En Kolay, En Güvenli Ticaret Bakanlık olarak üç yıllık piyasa gözetimi uygulamamız sonunda ürünleri güvensiz bulunan üretici/ithalatçılara 1.245.039 TL idari para cezası, ayrıca güvensiz ürünlerin ilanı, toplatılması ve imhası cezası uygulanmıştır. Bakanlığımız sorumluluk alanına giren yeni ürünler için hem piyasaya arzdan önce bildirim, hem de piyasada iken denetim mekanizmasını işletecek olup, piyasada dolaşan kayıtlı veya kayıtsız bütün ürünlerin güvenliğini temin etmeyi amaçlamaktadır. 71 4. Reklam Kurulu Faaliyetleri Ekonomik taraflardan daha zayıf halkayı oluşturan tüketicilerin aldatılıp yanıltılmasının, bilgi ve tecrübe eksikliğinin istismar edilmesinin önlenmesi ve böylece tüketicilerin ekonomik çıkarlarının korunması açısından ticari reklam ve ilanların denetimi bir gereklilik haline gelmiştir. Mevcut düzenlemelere göre reklamların tüketiciyi aldatıcı, yanıltıcı veya onun tecrübe ve bilgi noksanlıklarını istismar edici, genel ahlaka aykırı, kamu sağlığını bozucu, hastaları, yaşlıları, çocukları ve özürlüleri istismar edici olmaması gerekir. Bu denetim görevi 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile kurulan ve Bakanlığımız, Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğü bünyesinde faaliyet gösteren Reklam Kurulu’na verilmiştir. Bu kapsamda, tüketicilerin doğru bir şekilde bilgilendirilmesini ve hür iradesiyle seçim yapabilmesini sağlamak, işletmeler ile tüketiciler arasında köprü vazifesi gören, mal ve hizmetlerin tanıtımını sağlayan reklamlar vasıtasıyla tüketicilerin temel çıkarlarının zedelenmesini ve dolayısıyla da rakip firmaların zarar görmesini engellemek Reklam Kurulu’nun temel hedefleri arasında yer almaktadır. Reklamlar, kanunlara, Reklam Kurulunca belirlenen ilkelere, genel ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına uygun, doğru ve dürüst olmalıdır. Reklam Kurulu, tüketicilerin can ve mal güvenliği ile ekonomik çıkarlarını önemli derecede bozan reklamlar hakkında 3 aya kadar tedbiren durdurma cezası verebilmektedir. Diğer taraftan durdurma, düzeltme ve idari para cezalarını da birlikte veya ayrı ayrı verebilmektedir. Reklam Kurulu tarafından verilen idari para cezası 2013 yılı için yerel mecrada yayınlanan reklamlar hakkında 8.788-TL, ulusal mecrada yayınlanan reklamlar hakkında 87.915-TL’dir. 72 En Kolay, En Güvenli Ticaret Reklam Kurulu kurulduğu yıl olan 1995’ten bu yana aldatıcı ve yanıltıcı reklamlarla mücadele etmektedir. Kurulduğu günden bu yana sadece ceza vermek için değil, yol göstermek ve bilgilendirmek için çalışmıştır. Reklam Kurulu’na 2011 yılında yapılan başvuru sayısı 3039’dur. Bu sayı 2012 yılında 2041, 2013 yılında (31 Ekim itibariyle) ise 1363’tür. Reklam Kurulu tarafından dosyalar 13 farklı sektör başlığı altında incelenmektedir. Bu sektörler şunlardır; sağlık, kozmetik ve temizlik ürünleri, gıda, iletişim hizmetleri, dayanıklı tüketim malları, turizm, bankacılık ve sigortacılık hizmetleri, tütün ve alkol, teknoloji, eğitim, enerji, örtülü reklam ve diğer sektörler. 2013 yılında Reklam Kuruluna yapılan başvuruların sektörel dağılımına bakıldığında, 379 başvuru ile gıda sektörünün ilk sırada yer aldığı, onu takiben 266 başvuru ile sağlık sektörü, 139 başvuru ile diğer sektörlere ilişkin başvuruların, 125 başvuru ile iletişim sektörü ve 94 başvuru ile teknoloji sektörünün yer aldığı görülmektedir. 73 Reklam Kurulu gündeminde görüşülen dosya sayısı 2012 yılında 1035 olup, gündemde görüşülen dosya sayısı 31 Ekim 2013 itibariyle 884’tür. Reklam Kurulu 2013 yılının ilk 10 ayında toplam 1827 adet dosyayı karara bağlamıştır. Kurul tarafından karara bağlanan dosyaların 937’si yapılan ayrıntılı ön inceleme aşamasında mevzuata aykırı olmadığı için incelemeye alınmamış, 884 dosya Kurulda görüşülüp karara bağlanmış ve 6 dosya hakkında tedbiren durdurma cezası uygulanmasına karar verilmiştir. 74 En Kolay, En Güvenli Ticaret Reklam Kurulu tarafından 2013’te incelemeye alınan 884 dosyanın 837’si mevzuata aykırı bulunmuş, 47’si mevzuata aykırı bulunmamıştır. Reklam Kurulu tarafından uygulanan idari yaptırım türlerine bakıldığında 837 dosyadan 523’üne sadece durdurma cezası verildiği görülmektedir. Reklam Kurulunun ağırlıklı olarak sadece durdurma cezası vermesi Kurulun salt ceza verme mantığıyla hareket etmediğini, durdurma cezaları ile sektörleri bilgilendirmeye ve disiplin altına almaya çalıştığını göstermektedir. 2013 yılında Reklam Kurulunda görüşülen dosyaların sektörel bazda aykırılık durumlarına bakıldığında gıda sektörünün 320 dosyayla birinci sırada olduğu görülmektedir. Sıralamada gıda sektörünün ilk sırada yer almasının en önemli sebebi, son zamanlarda oldukça artan ve hastalıkları tedavi ettiğini belirten gıda takviyelerinin aldatıcı tanıtımının yapılmasıdır. Sağlık sektörünün 99 dosya ile 2’nci sırada yer almasının nedeni ise sağlık mevzuatının reklamlar konusunda getirdiği ciddi sınırlamalar ve kısıtlamalardır. Reklam Kurulu başvuruların %39’u tüketiciler tarafından yapılmışken %35’i kurum ve kuruluşlar tarafından yapılmıştır. Re’sen başlatılan incelemelerin oranı %13, rakip firmalar tarafından yapılan başvuruların oranı ise %13’tür. 75 2013 yılında Reklam Kurulu 21.316.001 TL idari para cezası uygulamıştır. 2013 yılında gıda sektörüne uygulanan idari para cezası miktarı yaklaşık 6 milyon TL’dir. Bu sektörde verilen idari para cezasının bu denli yüksek olmasındaki sebep başvuru sayısında olduğu gibi hastalıkları tedavi ettiğini belirten gıda takviyeleridir. 5. Belge Uygulaması Piyasaya sunulan mallarla ilgili olarak, “Garanti Belgesi” ve “Satış Sonrası Hizmetleri Yeterlilik Belgesi” işlemleri hiçbir evrak alınmadan, internet ortamında elektronik imza ile yürütülmektedir. Bu proje e-devlet kapsamındaki elektronik belge uygulamalarından biridir. Bu uygulama ile kâğıt, posta, yol ve benzeri giderlerin yanı sıra, noter masrafları ve aracı firmalar için iş sahiplerinin cebinden çıkan ve maliyet olarak tüketicilere yansıtılan milyonlarca lira tasarruf edilmektedir. 76 En Kolay, En Güvenli Ticaret Ayrıca bürokratik işlemler son derece kısaltılarak, müteşebbislerin zaman ve mekâna bağlı kalmaksızın masrafsız olarak belge müracaatında bulunabilmesine imkân sağlanmaktadır. 01.01.2013 – 31.10.2013 tarihleri arasında belgelendirme faaliyetlerine yönelik işlemler aşağıdaki şekilde gerçekleşmiştir. Garanti Belgesi 31.10.2013 Tarihi İtibariyle Başvuru Sayısı: 31.043’tür. Garanti belgesi başvuru sayısı Yapılan İşlemler İşlem Adedi Garanti Belgesi Onayı Garanti Belgesi Yenileme Model İlavesi Onayı Eksiklik İşlemleri Toplam İşlem 7.586 2.836 12.314 8.307 31.043 Satış Sonrası Hizmet Yeterlilik Belgesi 31.10.2013 Tarihi İtibariyle Başvuru Sayısı: 5.588 adet Satış Sonrası Hizmet Yeterlilik Belgesi(SSHYB) Yapılan İşlemler İşlem Adedi SSHYB Onayı Servis Değişiklik Onayı SSHYB Eksiklik İşlemleri Toplam İşlem 2.818 339 2.431 5.588 77 6. Tüketici Bilgi Sistemi (TÜBİS) Tüketici şikâyetlerinin tüketici sorunları hakem heyetlerine doğrudan aktarılmasını, şikâyetlerin inceleme ve değerlendirme aşamalarının internet üzerinden takip edilmesini ve sonuçlarının sorgulanmasını sağlamak amacıyla 2010 yılı Nisan ayında Tüketici Bilgi Sistemi (TÜBİS) tüketicilerimizin kullanımına açılmıştır. TÜBİS üzerinden 31 Ekim 2013 tarihi itibariyle 218.836 başvuru yapılmıştır. Bu uygulamalara ek olarak mobil tüketici (m-tüketici) uygulaması ile de başvuru yapma ve bilgi alma imkânı tanınmaktadır. Sosyal medya üzerinden tüketicilerimizin bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi çalışmaları yürütülmektedir. 7. Tüketici Konseyi Tüketici Konseyi, tüketicilerin ihtiyaçlarının ve çıkarlarının korunması ile tüketici sorunlarının evrensel tüketici hakları doğrultusunda çözümlenmesi için alınması gereken tedbirlerin araştırılması amacıyla Bakanlığımız koordinatörlüğünde oluşturulmakta ve yılda en az bir kere toplanmaktadır. Tüketici Konseyi bugüne kadar 17 kez toplanmış ve gerek Bakanlığımız görev ve yetki alanlarını kapsayan gerekse de diğer kurum ve kuruluşların uygulama alanlarına giren konularda tüketicilerin haklarını geliştirici ve uygulamada yaşanan tüketici sorunlarını giderilmesine ışık tutacak birçok karar almıştır. Tüketici Konseyi bu yıl 30 Mayıs 2013 tarihinde 17’nci kez çeşitli kurum, kuruluş ve sivil toplum örgütü temsilcilerinden oluşan 78 delegenin katılımıyla toplanmıştır. 8. Tüketici Ödülleri Tüketici bilincini geliştirmek ve bu yönde hak arama alışkanlıklarını yaygınlaştırmak, tüketici haklarına saygılı kişi, kurum ve kuruluşları teşvik etmek, tüketicinin korunması ve bilinçlendirilmesi ile ilgili bilimsel çalışmaları özendirmek amacıyla 7 dalda ödül verilmektedir. 78 En Kolay, En Güvenli Ticaret Bu yıl 16’ncısı düzenlenen Geleneksel Tüketici Ödülleri Töreni 28 Mart 2013 tarihinde Ankara’da gerçekleştirilerek ödül almaya hak kazanan kişi, kurum ve kuruluşlara ödülleri verilmiştir. 9. Tüketicinin Korunmasıyla İlgili AB ve Diğer Uluslararası Kurum ve Kuruluşlarla İlişkiler AB müktesebatının 28 inci faslı, ‘Tüketicinin ve Sağlığın Korunmasıdır. Söz konusu fasıla ait tanıtıcı tarama toplantısı 8-9 Haziran 2006; ayrıntılı tarama toplantısı ise 6-7 Temmuz 2006 tarihlerinde gerçekleştirilmiş olup bu fasılda, Bakanlığımız koordinatör kurum olarak görev yapmıştır. Tüketicinin ve Sağlığın Korunması Faslı, AB Konseyinde onaylanmış ve 19 Aralık 2007 ‘de herhangi bir açılış kriteri olmaksızın müzakerelere açılmıştır. Faslın kapanışına ilişkin ise, 6 adet kapanış kriteri öngörülmüştür. Bunlardan birisi, Türk tüketicinin korunması mevzuatının AB mevzuatı ile tam uyumunun sağlanmasıdır. Avrupa Birliği-Türkiye Katılım Müzakereleri kapsamında, müzakerelere açılan ‘Tüketicinin ve Sağlığın Korunması’ faslının kapanabilmesi için öngörülen kriterlerden biri olan mevzuat uyumunu tamamlamak amacıyla, 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda değişiklik çalışmaları halen devam etmektedir. Mevzuat değişikliği çalışmalarında, AB tüketicinin korunması mevzuatına uyuma azami ölçüde dikkat gösterilmiştir. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütünün (OECD) Bilim, Teknoloji ve Sanayi Direktörlüğü altında oluşturulan Tüketici Politikaları Komitesi nezdinde Ulusal Eşgüdüm Birimi görevi Bakanlığımızca yürütülmektedir. Bu çerçevede, anılan komite nezdinde yılda iki kez düzenlenen toplantılara iştirak sağlanarak, bu toplantılar neticesinde oluşturulan belgelere gerektiğinde ilgili kurumların görüşü de alınarak katkı sağlanmaktadır. Ayrıca, tüketici çıkarlarını etkileyen sınır ötesi ticari faaliyetler hakkında bilgi paylaşımı ve kanun uygulayıcı kurumlar arasında uluslararası işbirliğini sağlamayı hedefleyen ve hâlihazırda 49 ülkenin üye olduğu Uluslararası Tüketicinin Korunması ve Uygulama Ağı (ICPEN)’e yaptığımız üyelik başvurusu 2010 yılında onaylanmış ve ülkemizde ICPEN’in tam üyesi olmuştur. Bakanlığımız tarafından tüketicinin korunması alanında çeşitli ülkelerle iş- 79 birliğine yönelik çalışmalar da yapılmaktadır. Bu bağlamda, 17 Kasım 2012 tarihinde Kahire’de Bakanlığımız ile Mısır Ticaret ve Sanayi Bakanlığı arasında “Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi ve Denetimi Alanlarında İşbirliği Anlaşması” imzalanmıştır. Diğer taraftan, Macaristan ve Cezayir Ticaret Bakanlığı Ekonomik Kontrol ve Kaçakçılıkla Mücadele Genel Müdürlüğü’nden gelen teklifle Bakanlığımız ve söz konusu kurumlar ile tüketiciyi koruma, mal ve hizmetlerde kalite kontrolü alanlarına ilişkin bir işbirliği anlaşması yapılması amacıyla çalışmalarımız halen devam etmektedir. Bakanlığımızca tüketicinin korunması alanında AB kaynaklı proje çalışmaları da yürütülmektedir. Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA) 1. Bileşeninin 2012 yılı programlaması sürecinde Bakanlığımızca sunulan “Tüketicinin Daha İleri Korunması” “Further Alignment in Consumer Protection” isimli proje teklifinin programlama paketine dâhil edilmesi öngörülmüştür. Programlama aşamasında hazırlanan proje fişine ilişkin Avrupa Komisyonu ile Merkezi Finans ve İhale Birimi’nin yorumları doğrultusunda proje fişinde değişiklikler yapılmış olup 15.10.2013 tarihi itibariyle son hali verilerek AB Bakanlığına iletilmiştir. Projenin amacı, tüketicinin korunması mevzuatında AB ile teknik, kurumsal ve yasal açıdan tam uyum sağlamak ve Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri ile tüketici mahkemelerinin kapasitesini arttırmaktır. Bu doğrultuda Adalet Bakanlığı, Türkiye Adalet Akademisi ve Yargıtay Başkanlığı projenin ortak faydalanıcıları olması planlanmaktadır. C. ESNAF VE SANATKÂRLARIMIZ Esnaf ve sanatkârlarımız; toplumun tüm kesimlerine yönelik üretimleriyle ekonomik büyümeye ve sosyal sisteme katkı sağlayan, ekonomik dinamizmin ve canlılığın kaynağını oluşturan, refahı tabana yayan, istihdama önemli bir düzeyde katkı veren, bunların yanında istikrarın da temel mekanizması olarak kabul gören bir kesimdir. 80 En Kolay, En Güvenli Ticaret Esnaf ve sanatkârlarımız, en önemli kültürel miraslarımızdan biri olan Ahilik Kültürünün yegâne taşıyıcısıdırlar. Ahilik Kültürü’nü tanıtmak, yaşatmak ve gelecek nesillere aktarmak üzere Ahilik Haftası Kutlamalarını tüm yurtta geniş katılımlı etkinliklerle gerçekleştiriyoruz. Ahiliği gelecek nesillere aktarmak ve kalıcı bir eser meydana getirmek amacıyla; her yönüyle Ahiliği kuşatan ve başvuru kaynağı niteliği taşıyan bir “Ahilik Ansiklopedisi” hazırlıyoruz. Esnaf ve sanatkârlarımızın dünyadaki değişim ve dönüşüme intibakları amacıyla hazırlanan “Esnaf ve Sanatkârlar Değişim, Dönüşüm, Destek (3D) Strateji Belgesi” kapsamında, esnaf ve sanatkârlarımızın vergiden muaf tutulmasından, kullandığı kredi miktarlarının artırılmasına kadar birçok tedbir hayata geçirilmiştir. 1. ESDEP Kazanımları ESDEP kapsamında iki yıl boyunca yapılan çalışmalar meyvesini vermeye devam etmektedir. Bu çalışmalardan bazılarına aşağıda yer verilmiştir. • Esnafımızın Kredi ve finansman şartlarını iyileştirdik. Esnaf ve sanatkârlara 2002 yılında Halk Bankası’ndan Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri (ESKKK) kefaletiyle kullandırılan kredilerin tutarı 154 Milyon iken, bu tutar Eylül 2013 sonu itibarıyla 9 Milyar TL’ye çıkarılmıştır. • Bu dönem içerisinde verilen krediler yaklaşık 58 kat artmıştır. 2002 yılında faiz sübvansiyonu %20,6 iken, 2013 yılı Mayıs Ayı’nda kredi faiz oranlarında limit ayrımı yapılmaksızın bu sübvansiyon oranı %50’ye çıkartılmıştır. 81 Vadesi 1 yıla kadar olan kredilerde faiz oranı %4’e indirilmiş, bu oran 1 yıldan uzun vadeli kredilerde %5 olarak belirlenmiştir. 2002-2012 döneminde yaklaşık 850.000 esnaf ve sanatkârımız Kredi ve Kefalet Kooperatifleri (ESKKK) aracılığıyla kredi kullanmıştır. • Esnaf ve sanatkârlarımız lehine vergi mevzuatında değişiklikler yaptık. Yapılan düzenlemelerde esnaf ve sanatkârları doğrudan etkileyen Gelir Vergisi Kanununda bazı değişiklikler yapılmıştır. Hâlihazırda gerçek usulde vergilendirilen mükellef, hiç bir şeklide basit usulden yararlanamazken kabul edilen bu Kanunun ilgili maddelerine göre gerekli şartlara haiz olunması durumunda gerçek usulden basit usule geçiş imkânı getirilmiştir. Geleneksel, kültürel ve sanatsal değeri olan ve kaybolmaya yüz tutan mesleklerin vergiden muaf olarak destekleneceği bir sistem oluşturulmuştur. Esnaf muaflığı kapsamındaki meslek kolları için, “Vergiden muaf esnaf belgesi” uygulaması getirilmiştir. • Modern toplu taşımacılık ve esnaf ve sanatkârların faaliyet gösterdikleri fiziki mekânların iyileştirilmesine yönelik projeler gerçekleştirildi. ESDEP kapsamında, esnaf ve sanatkârların faaliyet gösterdiği mekânların fiziki şartlarının iyileştirilmesi ve yeni alışveriş mekânlarının oluşturulması alanında gerçekleştirilen çalışmalar sonrasında mekân yenileme üzerine 77 proje yapılmıştır. Buna ek olarak esnaf ve sanatkârların bulundukları bölgelerde 92 otopark projesi gerçekleştirilmiştir. 82 En Kolay, En Güvenli Ticaret 2. Esnaf ve sanatkârların AB programlarından faydalanmasını kolaylaştırmaya yönelik çalışmalar yapıldı Esnaf ve sanatkârların AB programlarından faydalanmasının sağlanması amacıyla Bakanlığımızın da girişimleri sonrasında 35 ilde 3586 meslek kuruluşları personelinin katılımıyla AB Programları ve Kalkınma Ajansı Destekleri hakkında bilgilendirme toplantıları düzenlenmiştir. Esnaf ve sanatkârlar ile meslek kuruluşlarının AB fonlarından yararlanmasına yönelik proje üretme kapasitelerinin artırılması kapsamında ise 39 ilde toplam 1482 genel sekretere proje hazırlama eğitimleri verilmiştir. 3. Esnaf ve sanatkârlarımıza yönelik yeni bir teşvik ve destek sistemi (ESDES) kurulması çalışmalarımız devam ediyor Esnaf ve sanatkârlara özel olarak oluşturmaya çalıştığımız destek sistemiyle esnaf ve sanatkârların rekabet gücünü artırmak için esnafımızın yeterince desteklenmediği alanlarda etkili olabilecek bir mekanizma oluşturmaya çalışıyoruz. Bu çalışmaları üç adımda yürütmekteyiz. İlk adım olarak ülkemizdeki mevcut durumun tespit edilmesi ve ihtiyaçların belirlenmesi çalışmaları yapılmaktadır. Bu konuda Çankaya Üniversitesi ile işbirliği içerisinde bir çalışma yürütmekteyiz. Bu adımın akabinde yurt dışındaki iyi uygulama örneklerini inceleyip, çalışmalarımızın üçüncü ve son adımında ise destek sisteminin modelleme ve mevzuat çalışmalarını gerçekleştirmeyi planlamaktayız. 4. Esnaf ve Sanatkârlar Bilgi Sistemi ESBİS Esnaf ve Sanatkârlar Bilgi Sistemi (ESBİS) ile 81 ilde kurulu esnaf ve sanatkârlar sicil müdürlükleri; • Ticari faaliyete başlayan esnaf ve sanatkârların (Tescil), • Durumunda değişiklik olan esnaf ve sanatkârların (Tadil), • Ticari faaliyetini bırakan esnaf ve sanatkârların (Terkin), işlemlerini elektronik ortamda gerçekleştirmektedir. Yine, esnaf ve sanatkârların sicil müdürlüklerinde gerçekleştirilen işlemler, işlemin yapılmasını takiben ESBİS üzerinden Türkiye Esnaf ve Sanatkâr Sicil Gazetesi yolu ile elektronik ortamda yayımlanmaktadır. 83 Bununla birlikte; ESBİS 29 Haziran 2012 tarihinde tekrar revize edilerek günümüz bilişim standartlarına kavuşturulmuş ve tüm esnaf ve sanatkârların kullanımına açılmış bu sayede; vMaliye Bakanlığı, MERNİS, Halk Bankası, TSE bilgi sistemleri ile entegrasyonlar sağlanmış, vTüm esnaf ve sanatkârların sisteme giriş yapıp kendilerine ve bağlı oldukları meslek kuruluşlarına ait bilgilere erişebildikleri, bir yapı ESBİS’e kazandırılmıştır. ESBİS, Günlük ortalama; • 6.000 kişi tarafından sistem kullanılmakta, • 5.700 adet ödemeli işlem ESBİS üzerinden yapılmakta (Belge verme, tescil, tadil, terkin ve vize işlemleri.), • 80.000 adet işlem ESBİS üzerinden yürütülmektedir (Bilgi ekleme ve güncelleme işlemleri). • Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Sicil Müdürlükleri, Meslek Kuruluşları (Odalar, Birlikler, Federasyonlar ve Konfederasyon), Esnaf ve sanatkârlar, Halk Bankası, TSE tarafından kullanılan ESBİS’in; Belediyeler, KOSGEB, TESKOMB, SGK tarafından kullanımı planlanmaktadır. 5. Esnaf ve Sanatkârlar Şûrası Bakanlıkların, üniversitelerin, meslek kuruluşlarının ve ilgili gerçek ve tüzel kişilerin bilgi ve tecrübelerinden yararlanılarak çözüm yollarının aranması ile alınacak yasal ve idari önlemlerin tespiti, ülke düzeyinde izlenecek politikaların oluşturulması açısından Esnaf ve Sanatkârlar Şurasının toplanması önem arz etmektedir. Bu çerçevede; Esnaf ve Sanatkârlar Şurasını 2014 yılı içerisinde gerçekleştireceğiz. 84 En Kolay, En Güvenli Ticaret D. KOOPERATİFLER Bakanlığımız; Türk Hukuk sistemi içinde özel önem verilen ve düzenleme yapılan bir ortaklık modeli olan kooperatifler aracılığıyla toplumun geniş kesimlerine, 84 binden fazla kooperatife, sekiz milyondan fazla kooperatif ortağına yönelik önemli hizmetler sunmaktadır. Temelinde dayanışma ve topluma hizmet anlayışı olan kooperatif ortaklık modeli, bireylerin ve toplumun ekonomik ve sosyal kalkınması açısından büyük önem taşımaktadır. Sosyal sermayenin artırılması, gelirin adil dağıtılması ve yoksulluğun azaltılmasında kooperatiflerin önemli bir katkısı olduğu bilinmektedir. Bunun içindir ki, üretimden tüketime, eğitimden finansmana kadar ekonominin her sektörüne faaliyet gösteren kooperatifler kurulmuştur. Bakanlığımız; görev ve yetki alanındaki kooperatif ve üst kuruluşlarının kuruluş, işleyiş, eğitim ve denetim, bilgi işlem, destekleme hizmetlerinin yanında kooperatifçiliğe yönelik genel politika ve stratejinin belirlenmesine yönelik çalışmaları yürütmektedir. 1. Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planını (TÜKOSEP) Yürürlüğe Koyarak Uygulamasına Başladık Ülkemiz kooperatifçiliğine bir yol haritası oluşturan “Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı”17 Ekim 2012 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Eylem Planı, aynı gün geniş katılımlı bir toplantıda Sayın Başbakanımız tarafından kamuoyuna tanıtılmıştır. Kooperatifçilik sisteminin genel ve yapısal sorunlarını ele alarak çözüm önerileri getiren “Kooperatifçilik Stratejisi”nin belirlenen takvim içinde uygulamasıyla hedeflerimiz şöyledir: ØKooperatifçiliğe daha elverişli bir ortam oluşturulması, kooperatifçilik sektörüne güvenin artırılması, ØVerimli ve etkin uygulamaların ortaya çıkartılması, kooperatiflerin; sürdürülebilirlik, rekabet edebilirlik ve yenilikçilik yapılarının güçlendirilmesi, 85 ØKooperatif işletmelerin, ekonomik kalkınmaya ve gelirin daha adil paylaşımına olan katkılarının arttırılmasıdır. TÜKOSEP’de 7 stratejik hedef altında yer alan 36 eylemle ilgili çalışmalarımızı belirlenen takvim çerçevesinde gerçekleştirmekteyiz. Bu kapsamda; • Üretimi artırmak amacıyla verilen kamusal desteklerin kooperatifçiliği özendirmeye yönelik uygulanması için “Kooperatifçiliği Destekleme Programı’nın hayata geçirilmesi sağlanacaktır.” eylemi ile ilgili olarak yasal alt yapı çalışmaları tamamlanmıştır. • “Tarım Satış Kooperatif ve Birliklerinin sürdürülebilir mali ve idari yapılara sahip olmaları amacıyla, 4572 sayılı Tarım Satış Kooperatifleri ve Birlikleri Kanununda Değişiklik Yapılması” eylemindeki söz konusu değişikliğe yönelik mevzuat yürürlüğe girmiştir. • “Gayri faal kooperatiflerin kısa sürede tasfiyesinin sağlanmasına yönelik yasal düzenleme yapılacaktır.” eylemi ile ilgili olarak Bakanlığımızca hazırlanan Tebliğ yürürlüğe girmiş ve Ticaret Sicil Müdürlüklerimiz tarafından uygulanmaya başlanmıştır. • Ayrıca, “Kooperatiflere yönelik gözetim, denetim ve uygulama hizmetlerinin etkinleştirilmesi ve sağlıklı istatistiki verilerin üretilmesini sağlamak üzere bir veri tabanı (e-kooperatif ) oluşturulması” eylemiyle ilgili olarak hazırlanan KOOP-BİS veri tabanı projesinin yılsonunda tamamlanması öngörülmektedir. • “Kooperatif Girişimciliği Eğitim Projesi” eylemi kapsamında iki ilimizde Alman Kooperatifler Konfederasyonu (DGRV) ile işbirliği yapılarak eğitimler düzenlenmiş, takvim çerçevesinde belirlenen diğer illerimizde de eğitim çalışmasına devam edilecektir. • “Kooperatifçilik konusunda bilgilendirme toplantıları düzenlenmesi” eylemiyle ilgili olarak altı ilimizde kooperatif yönetici ve ortaklarına yönelik bilgilendirme toplantıları yapılmış, yine belirlenen takvim çerçevesinde diğer illerimizde de bilgilendirme toplantılarına devam edeceğiz. • “Kooperatifçilik potansiyeli yüksek alanlar tespit edilip, girişimcilerin bu alanlara yönlendirilmesi” eylemiyle ilgili olarak eğitim, sağlık, gayrimenkul işletme ve sigorta gibi kooperatif türleri hayata geçirilmiştir. 86 En Kolay, En Güvenli Ticaret • “Türkiye’deki Kooperatiflerin Dünyadaki Başarılı Kooperatiflerle İşbirliğinin Geliştirilmesi Sağlanacaktır” eylemi kapsamında Uluslararası Kooperatifler Örgütü (ICA) Avrupa Bölgesi Genel Kurul’u ülkemiz ev sahipliğinde kooperatif sektör temsilcilerinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. • “Uluslararası Fonlar ile Avrupa Birliği Programlarından ve Kaynaklarından Kooperatif ve Üst Kuruluşlarının Faydalanabilmeleri Amacıyla Proje Üretme Kapasitelerinin Arttırılması” eylemi kapsamında Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri, Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifleri Birliği, Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri Merkez Birliği ve Tüketim Kooperatifleri Merkez Birliği yöneticilerine “Proje Döngüsü Yönetimi” eğitimi verilmiştir. • Öte yandan “1163 sayılı Kooperatifler Kanununda değişiklik yapılması” eylemiyle ilgili çalışmalara son hızla devam edilmekte olup, Kanun değişikliği çalışmaları sonuçlandığında stratejide yer alan diğer 15 adet eylem de tamamlanmış olacaktır. 2. Kooperatiflerin Desteklenmesi Programını (KOOP-DES) Hayata Geçirdik Bu kapsamda gerçekleştirdiğimiz önemli çalışmaların başında Kooperatiflerin Desteklenmesi Programı hazırlıkları oluşturmaktadır. Kooperatiflerin Desteklenmesi Programı (KOOP-DES) ile kooperatiflerin üretim ve istihdama katkısı olacak projelerini desteklemeyi hedefliyoruz. Kooperatiflerin mali imkânsızlıklar ile gerçekleştiremedikleri, üretim ve istihdama katkısı olacak projelerinin Bakanlığımızca desteklenmesi amacıyla Kooperatiflerin Desteklenmesi Programını ve hukuki alt yapı çalışmalarını (KOOP-DES) tamamladık. Gerçekleştirilen etüt çalışmaları sonrasında kooperatifleri sürekli olarak kamusal desteğe bağımlı hale getirmeden; onlara başlangıç sermayesi niteliğinde, üretim ve istihdamı artıracak pazarlama faaliyetlerini kolaylaştıracak projelerine hibe desteği verilebilmesi amacıyla hazırlamış olduğumuz Kooperatifçilik Proje Destek Yönetmeliği 30 Temmuz 2013 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 87 Destek Programının uygulanmasıyla; ØKooperatiflerin ve üst kuruluşlarının kendi öz kaynakları ile yapamadıkları projelerinin hayata geçirilmesine katkıda bulunularak, faaliyetlerinde etkinlik ve verimlilik sağlanması, ØKadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifleri gibi işgücüne katılamamış kadınların kurduğu kooperatiflerin örgütlenmelerinin teşvik edilerek, bu kooperatiflerin etkinliklerini artırılması, ØKooperatif ortaklarının gelir düzeyi artırılarak, bireysel tasarrufların uygun kooperatif girişimcilik modelleri ile ekonomiye kazandırılmasının sağlanması, ØKooperatiflerin ve üst kuruluşlarının teknolojiyi takip etmeleri ve yeni üretim teknikleri geliştirmelerine katkıda bulunulması, hedeflenmektedir. 2014 yılında bütçeden tahsis edilecek ödenekler çerçevesinde destek programının uygulanmasına başlanacaktır. 3. Kooperatif Bilgi ve Denetim Sistemi Projesi (KOOP-BİS) Yine Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planında yer alan bir diğer önemli faaliyetimiz ise, Kooperatif Bilgi ve Denetim Sistemi (KOOP-BİS) Projesidir. Bu proje çerçevesinde; Bakanlığımız merkez birimleri ve il müdürlüklerince kooperatiflere sunulan kuruluş, işleyiş, denetim, yasal altyapı, bilgilendirme faaliyetlerinde etkinlik ve verimlilik sağlamak amacıyla elektronik ortamda hizmet verilmesini hedeflemekteyiz. Böylece kooperatifçilik alanında ilgili kurum ve kuruluşlara rehberlik edecek bir veri bankası oluşturularak bu alanla ilgili sağlıklı politikaların oluşturulması mümkün olacaktır. İçişleri Bakanlığı’nın MERNİS, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS),Emniyet Genel Müdürlüğü Bilgi Sistemleri, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Bilgi Sistemleri ve ayrıca Bakanlığımızca oluşturulan Merkezi Sicil Sistemi(MERSİS) ve Esnaf Bilgi Sistemi (ESBİS)gibi bilgi sistemleri ile KOOP-BİS arasında entegrasyon sağlanarak, çok yönlü ve işlevsel bir yazılım programı kooperatifçiliğin hizmetine sunulacaktır. 88 En Kolay, En Güvenli Ticaret 4. Tarım Satış Kooperatiflerinde Yeni Bir Dönem Başlattık Tarım Satış Kooperatifleri ve Birlikleri Hakkında Kanunda yaptığımız köklü değişiklikler ile bu kooperatifleri daha güçlü bir yapıya kavuşturduk. Bu kapsamda yürürlüğe konulan düzenleme ile Birliklerin kullandıkları Destekleme Fiyat İstikrar Fonu(DFİF)kaynaklı kredileri yeniden yapılandırılarak; bu kredilerin faiz, cezai faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer’i alacaklarının tamamının tahsilinden vazgeçilmiştir. Böylece Birlikler yaklaşık 670 milyon TL borç yükünden kurtulmuştur. Kalan kredi borçlarının ise 2014 yılından başlanmak üzere 15 yıl vadeli eşit taksitler halinde ödenmesi imkânı getirilerek önemli bir rahatlama sağlanmıştır. Yine aynı düzenleme içinde kooperatiflere ve birliklere profesyonel yönetim anlayışı getirilmiştir. Etkin olmayan denetim kurulu sistemi kaldırılarak belli büyüklükteki birlikler için bağımsız denetim sistemi getirilmiş olup buna yönelik tebliğ çalışması Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Küçük birlikler ve kooperatiflerin daha etkin denetimi amacıyla yönetmelik çalışması devam etmektedir. 5. Kredi Kefalet Kooperatifleri ile Ekonominin Kılcal Damarlarını Canlı Tutuyoruz Bakanlığımız kooperatifler aracılığıyla sekiz milyondan fazla kooperatif ortağına yönelik önemli hizmetler sunmaktadır. Bu hizmetlerimizden biri de Hükümetimizin belirlediği politikalar çerçevesinde kooperatifler aracılıyla yürüttüğümüz önemli hizmetlerden biri de Kredi ve Kefalet Kooperatifleri aracılığı ile küçük işletmelerin, iki milyona yakın esnaf ve sanatkârların kredi ihtiyaçlarını karşılanmasıdır. Bakanlığımız, kredi kefalet kooperatifleri aracılığıyla kullandırdığı bu kredilerle ekonominin kılcal damarları olan küçük işletmelerin çarkları döndürülmektedir. Bugün itibariyle Türkiye’nin 81 ilinde kurduğumuz bine yakın 89 ile küçük işletmelerin, iki milyona yakın esnaf ve sanatkârların kredi ihtiyaç karşılanmasıdır. Bakanlığımız, kredi kefalet kooperatifleri aracılığıyla kullandırdığ kredilerle ekonominin kılcal damarları olan küçük işletmelerin ça döndürülmektedir. Bugün itibariyle Türkiye’nin 81 ilinde kurduğumuz bine Kredi ve Kefalet Kooperatifleri ile bu hizmetler sunulmaktadır. Kredi ve Kefalet Kooperatifleri ile bu hizmetler sunulmaktadır. Bu kapsamda kooperatif kefaletiyle kullandırılan krediler 2002 yılınd kapsamda kooperatif kefaletiyle kullandırılan krediler 2002 yılında 154 MilyonBu TL iken 30 Eylül 2013 itibariyle kredi kullanan ortak sayısı 277 bini a Milyon TL iken 30 Eylül 2013 itibariyle kredi kullanan ortak sayısı 277 bini kullandırılan kredi hacmi isehacmi 9 milyar ulaşmıştır. aşmış, kullandırılan kredi ise 9 TL’ye milyar TL’ye ulaşmıştır. Kredi Hacmi Değişimi TL 10.000.000.000 8.000.000.000 6.000.000.000 4.000.000.000 Kredi Hacmi Değişimi TL 2.000.000.000 31.12.2002 31.12.2003 31.12.2004 31.12.2005 31.12.2006 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2009 31.12.2010 31.12.2011 31.12.2012 30.09.2013 0 2013 yılı bu kredilere yönelikyönelik destek miktarı artırılıp, faizlerinde ve faizlerin 2013 yılıiçinde içinde bu kredilere destek miktarı artırılıp, kesintilerinde indirime gidilerek maliyetler önemli ölçüde düşürülmüştür. kesintilerinde indirime gidilerek maliyetler önemli ölçüde düşürülmüştür. Küçük işletmelere, esnafesnaf ve sanatkâra verdiğimizverdiğimiz önem doğrultusunda, bu Küçük işletmelere, ve sanatkâra önem doğrultusund kesime tahsis ettiğimiz kaynakları sürekli artırarak 2013 Yılı Bütçesine bu kesimeamaçla tahsis513 ettiğimiz kaynakları sürekli artırarak YılıBuBütçesine bu a milyon 901 bin TL’lik rekor bir kaynak tahsis2013 edilmiştir. ödeneğin 901 tamamının 2013 yılı içerisinde kullanılması halinde, küçük işletmele513 milyon bin TL’lik rekor bir kaynak tahsis edilmiştir. Bu ödeneğin tama rin, esnaf ve sanatkârın 2013 yılında kullanabileceği toplam kredi hacminin 2013 yılı içerisinde kullanılması küçük işletmelerin, esnaf ve sana ortalama 10,3 milyar lirayı aşması halinde, beklenmektedir. 2013 yılında kullanabileceği toplam kredi hacminin ortalama 10,3 milyar kefalet kooperatifleri aracılığıyla kullandırılan Hazine destekli kreaşması Kredi beklenmektedir. dilerde; 2002 yılında 5 bin TL olan kredi üst limitleri 125 bin TL’ye, yatırım kredilerinde 300 binkooperatifleri TL’ye çıkartılmıştır.aracılığıyla Kredilerden kooperatifler adına yaKredi kefalet kullandırılan Hazine de pılan kesintiler 2002 yılında %9 iken 2013 yılında %3’e kadar indirilmiş ve kredilerde; 2002 yılında 5 bin TL olan kredi üst limitleri 125 bin TL’ye, y kredi faizleri ise yine aynı dönemde %47’den %4’e kadar düşürülerek kredi maliyetlerinde iyileştirmeler yapılmıştır. 90 En Kolay, En Güvenli Ticaret KARŞILAŞTIRMA TABLOSU Kredi ve Kefalet Kooperatifleri Aracılığıyla Halkbankası’ndan Kullandırılan Kredilere İliş- 2002 kin Güncel Veriler 2013 (30.09.2013) Kullandırılan Kredi Tutarı 153.882.318 8.997.859.578 Kredi Kullanan Esnaf ve Sanatkâr Sayısı 63.520 277.415 Cari Faiz Oranı %59 %8-%10 Cari Faiz Oranının Hazine’ce Karşılanan Kısmı (%) %20 %50 Faiz Oranı %47 %4-%5 Kooperatif Kredisi Şahıs Üst Limiti 5.000 40.000-125.000 Kefalet Verebilen Kooperatif Sayısı 402 833 2002 yıl sonu itibariyle 402 kooperatif kredi kullandırabilirken, bugün 833 kooperatif kredi kullandırabilecek durumdadır. 6. Kooperatiflerin Kuruluş İşlemlerini Kolaylaştırdık Bakanlık olarak yeni kooperatifçilik politikalarımız çerçevesinde, yeni tür kooperatiflerle, kooperatifçiliğin ekonominin tüm alanlarında yaygınlaşmasını hedefliyoruz. Bu amaçla yaptığımız çalışmalardan biri de faaliyet konularına göre farklılaştırılmış “Örnek Anasözleşmeler” hazırlamaktır. Bakanlığımızca yapılan çalışmalar sonucunda, 15 tür kooperatif için Örnek Anasözleşmeler hazırlanarak yürürlüğe konularak, web sayfamızda yayınlanmış ve sektörde faaliyet göstermek isteyen girişimcilerimizin hizmetine sunulmuştur. Bu kooperatiflerin kuruluşlarına izin verme yetkisini Ticaret İl Müdürlüklerimize devrederek, bürokrasi azalttık, hizmetin yerinde ve hızlı bir şekilde verilmesine imkân sağladık. 91 7. Yeni Tür Kooperatifleri Hayata Geçiriyoruz Yeni kooperatifçilik politikalarımız çerçevesinde, ülkemiz kooperatifçiliğinin kalkınmada daha etkin bir konuma getirilmesi ve kooperatiflerin ekonominin farklı sektörlerinde faaliyet göstermesi yönündeki çalışmalarımız devam etmektedir. Bu amaçla, kooperatif ortaklık modeli ile sigorta, eğitim, sağlık, gayrimenkul işletme gibi yeni sektörlerde faaliyet gösterecek kooperatifler için gerekli hukuki altyapı çalışmalarını tamamlayarak kooperatifçiliğe yeni açılımlar sağladık. 4. REKABET KURUMU Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri; Bilindiği üzere Bakanlığımızın ilişkili kurumlarından olan ve 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’u uygulamakla yükümlü Rekabet Kurumu, yaklaşık 16 yıldır ülkemiz ekonomisi açısından önemli görevler ifa etmektedir. Tüm mal ve hizmet piyasalarında rekabetin sağlanması, korunması ve geliştirilmesi amacıyla faaliyet gösteren Rekabet Kurumu, kendisine intikal eden başvurular üzerine ya da kendiliğinden harekete geçmek suretiyle, çeşitli sektörlerde faaliyette bulunan teşebbüsler hakkında inceleme, araştırma ve soruşturmalar yaparak kararlar almakta ve gerektiği durumlarda Kanun’da öngörülen cezaları uygulamaktadır. Kurumun 2013 yılı faaliyetlerini özetlemek gerekirse şu hususlara değinmek yerinde olacaktır: 1. Rekabet Kurulu, 2013 yılının ilk 10 aylık döneminde toplam 410 nihai karar almıştır. Bunların 162’si birleşme-devralma-ortak girişim kararıdır. Bu kararlar ile 124 başvuruya izin verilmiş, 38 başvuru kapsam dışı/izne tabi olmayan olarak değerlendirilmiştir. Rekabet Kurulu’nca alınan nihai kararlardan 49’u ise menfi tespit-muafiyet başvurularına ilişkindir. 92 En Kolay, En Güvenli Ticaret Bu kapsamda rekabet ihlallerine ilişkin 154 karar alınmıştır. Diğer bir ifadeyle bu kararlar, teşebbüslerin 4054 sayılı Kanun’un esasa ilişkin maddeleri olan 4’üncü ve 6’ncı maddelerinde öngörülen yasaklama kapsamına giren davranışları nedeniyle alınan kararlardır. Bu yöndeki kararların 113’ü ret, 31’i 4054 sayılı Kanun’un 9. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca görüş bildirilmesi, 10’u ise ihlal bulunup ceza verilmesine ilişkindir. Rekabet Kurulu özelleştirme kapsamındaki işlemlerle ilgili olarak 7 adet görüş bildirmiştir. Toplam 173 başvuru ise 4054 sayılı Kanun’un 42’nci maddesinin ikinci fıkrası bağlamında kapsam dışı olarak değerlendirilmiştir. 2. Bu dönemde bilgi ve iletişim teknolojileri, eğitim, gıda-tarım, inşaat, mesleki faaliyetler ve ulaştırma alanlarında toplam 15 konuda soruşturma açılmıştır. Aynı dönemde bilgi ve iletişim teknolojileri, çevre, eğitim, gıda-tarım, inşaat, kimyasal ürünler, medya, mücevherat, sermaye piyasası-finans ve ulaştırma alanlarında toplam 15 soruşturma tamamlanmıştır. Halihazırda bilgi ve iletişim teknolojileri, eğitim, gıda-tarım, inşaat, kültür-sanat-eğlence, mesleki faaliyetler, petrol-petrol ürünleri ve ulaştırma alanlarda yürütülen 21 soruşturma bulunmaktadır. 3. Rekabet Kurulu’nca yine aynı dönemde, 4054 sayılı Kanun’un 4’ncü ve 6’ncı maddelerinde yazılı rekabet ihlalleri nedeniyle yaklaşık 1,145 milyon TL ve yerinde incelemenin engellenmesi/zorlaştırılması nedeniyle 15,5 milyon TL idari para cezası verilmiştir. Danıştay tarafından iptal edilen kararların yeniden değerlendirilmesiyle, rekabet ihlali içinde olan teşebbüslere yaklaşık olarak 94,7 milyon TL idari para cezası verilmiştir. Böylece Rekabet Kurulu yukarıda sayılan sebeplerden ötürü yaklaşık olarak toplam 1,255 milyon TL idari para cezası vermiştir. Teşebbüslerin rekabete aykırı eylemleriyle ilgili olarak Rekabet Kurulu’nca verilen para cezalarının tahsili 6183 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde Maliye Bakanlığı tarafından yapılmakta ve genel bütçeye gelir olarak kaydedilmekte, bu tahsilât nedeniyle Rekabet Kurumuna herhangi bir gelir aktarımı yapılmamaktadır. 4. Diğer yandan, 4054 sayılı Kanun’un daha açık ve anlaşılır hale getirilmesi, teşebbüsler açısından hukuki belirliliğin artırılması, bürokrasinin azaltılması ve Kurum kaynaklarının ciddi rekabet ihlallerine yönlendi- 93 rilmesi hedefleri doğrultusunda daha etkili bir rekabet hukuku sistemi yerleştirme çalışmaları devam etmektedir. Bu kapsamda daha önceki yıllarda hazırlanan kanun tasarısının güncellenerek tekrar gündeme getirilmesine yönelik çalışmalara hız verilmiş olup ilgili metin yakın zamanda Başbakanlığa sunulmuştur. Tasarının yasalaşması halinde, AB ve gelişmiş ülke uygulamalarına paralel olarak, ülkemizdeki rekabet kurallarının çok daha etkin bir şekilde uygulanması imkânı doğacaktır. Rekabet hukuku ve politikası alanındaki en son gelişmelerin uygulamaya yansıtılması ve etkili, hukuki belirliliği yüksek uygulamalara imkân vermek amacıyla ikincil düzenleme niteliğindeki tebliğ, yönetmelik ve kılavuzlara ilişkin çalışmalara hız verilmiştir. Bu çalışmaların önümüzdeki dönemde de aynı yoğunlukta devam etmesi öngörülmektedir. 2013 yılında bu kapsamda; özelleştirme ve uzmanlaşma anlaşmalarıyla ilgili iki tebliğ Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Aynı yıl içerisinde farklı konularda beş kılavuz yayımlanmıştır. Bunun yanı sıra; muafiyet ve hâkim durum konularıyla ilgili kılavuzlar gibi ikincil düzenlemelerin yayımlanması planlanmaktadır. Ayrıca 2014 yılında Ceza Yönetmeliği başta olmak üzere mevcut bazı yönetmelik ve tebliğlerin gözden geçirilerek yenilenmesi öngörülmektedir. 5. Rekabet savunuculuğu görevi çerçevesinde ülkemizde rekabet kültürünün oluşturulması ve yerleştirilmesi amacıyla kurum içi ve kurum dışı olmak üzere tanıtıcı ve bilgilendirici eğitim programları düzenlenmektedir. Aynı kapsamda, özelleştirme sonrası ilgili pazar yapısında rekabetçi bir piyasanın muhafazası veya oluşabilmesi gayesi ile devletin özelleştirme işlemlerine görüşler oluşturulmaktadır. Diğer yandan, devletin diğer kurum ve kuruluşları tarafından gerçekleştirilmesi öngörülen düzenleme, eylem ve işlemlere yönelik görüş ve tavsiyeler gönderilerek rekabet üzerindeki olumsuz etkinin en aza indirilmesi ve bu yolla aynı zamanda söz konusu kamu kurum ve kuruluşlarında var olan rekabet bilincinin artırılması yönünde gösterilen çaba devam ettirilmektedir. “Rekabet Politikası Perspektifinden Kamu Müdahaleleri” başlıklı 2013 Rekabet Raporu 16. Kuruluş Yıldönümü toplantısında kamuoyu ile paylaşılmıştır. Rapor ile ağırlıklı olarak serbest piyasaların oluşumu ve işleyişi ile kamu 94 En Kolay, En Güvenli Ticaret otoritesi/kamu yönetimi arasındaki ilişkilere dair genel görünümün ortaya konması amaçlanmıştır. Diğer yandan, 2009 yılından itibaren geleneksel hale getirilen Rekabet Mektuplarının beşincisi olan ve ana teması “Rekabet Politikası ve Tüketicinin Korunması İlişkisi “olarak belirlenen 2013 Rekabet Mektubu kamuoyuyla paylaşılmıştır. 6. Kurumun görev alanıyla ilgili olarak uluslararası gelişmeleri takip edebilmek amacıyla 2013 yılında da yurt dışında çok sayıda etkinliğe katılım sağlanmış olup, özellikle İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı (OECD), Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) ve Uluslararası Rekabet Ağı (ICN) gibi çeşitli uluslararası platformların yanı sıra bölgesel ve ikili platformlarda da ülkemiz aktif olarak temsil edilmiştir. Ayrıca 9-10 Aralık 2013 tarihlerinde İstanbul’da İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) üye ülkelerine yönelik bir çalıştayın gerçekleştirilmesi planlanmıştır. Bahse konu faaliyetlerin 2014 yılı içerisinde de daha etkin bir şekilde sürdürülmesi öngörülmektedir. 7. Son olarak, Rekabet Kurumunun bütçesine ilişkin rakamları sizlerle paylaşmak isterim. Kurumun 2012 yılı kesin hesabına göre, bütçe gideri 51.103.025,92 TL olarak gerçekleşmiştir. 2014 yılı bütçesi 2013 yılı bütçesine göre %2,38 oranında artış öngörülerek 58.800.000 TL olarak hesaplanmıştır. 95 Sayın Başkan, Plan ve Bütçe Komisyonunun Değerli Üyeleri, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın 2014 Mali Yılı Bütçesi Toplam 644 Milyon 667 Bin Liradır. 364.998.000 Personel Giderlerine, 76.041.000 Sosyal Güvenlik Kurumu ve Devlet Primi Giderlerine, 73.368.000 Mal ve Hizmet Alımı Giderlerine, 5.510.000 Cari Transferlere, 124.750.000 Sermaye Giderlerine, Tahsis edilmiştir. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın 2014 Yılı Bütçesinin değerli katkılarınızla en iyi şekilde olacağına inanıyorum. Bütçenin ve yapılan çalışmaların ülkemiz için hayırlı olmasını diliyorum. Bütçemiz üzerinde çalışan tüm mesai arkadaşlarıma ve ilgili kurumların çalışmalarına teşekkür ediyorum. Yüce milletimizi temsil eden Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni ve siz saygıdeğer komisyon üyesi milletvekillerimizi sevgi ve saygıyla selamlıyorum. 96