Fatih Pardus Temel Eğitimi Kitabı
Transkript
Fatih Pardus Temel Eğitimi Kitabı
BÖLÜM 1 1. Pardus İşletim Sistemi 1.1 İşletim Sistemi Nedir? Bilgisayarın çalışmasını sağlayan temel programa işletim sistemi denir. İşletim sistemleri olmadan bilgisayarda herhangi bir işlem yapılamaz ve herhangi bir program çalıştırılamaz. Bilgisayarlar İşletim Sistemleri olmadan bir takım elektronik parçalardan ibarettir. İşletim sisteminin görevleri: • Bilgisayardaki programları düzene sokar ve birbirleri ile sorunsuz çalışmasını sağlar. • Programların kullanacakları harddisk ve diğer araçların paylaşımını sağlar. • Bilgisayara takılı olan tüm parçaların birbiri ile uyumlu çalışmasını sağlar. İşletim sistemlerine örnekler: • BSD • Windows • Unix • Linux Not: Güncel işletim sistemlerine örnek olarak; Windows 8, Ubuntu 12.10, Pardus GNU/Linux, OSX Mountain Lion (MacOS) vb verilebilir. Güncel mobil işletim sistemlerine örnek olarak ise; IOS(Iphone), Android ve Windows Mobile verilebilir. 1.2 Özgür Yazılım Felsefesi ? Özgür yazılım; gönüllü yazılımcılar ve geliştiriciler tarafından yazılan kod kaynağı da açıklanan işletim sistemi ve uygulama yazılımlarıdır. Özgür yazılımlar herkesin istediği şekilde kullanımına ücretsiz olarak sunulur. Kapalı kaynak kodlu yazılımlar ise yazılımcılar ve geliştiriciler tarafınan kodları kullanıcısı tarafından görülmeden ve ücret karşılığında kullanılan işletim sistemi ve uygulama yazılımlarıdır. 1.2.1 Açık kaynak kod ne demek? Gerek bilgisayarlar üzerinde kullandığımız uygulamalar, gerek bu uygulamaların üzerinde çalıştıkları işletim sistemleri kodlanarak oluşturulan ürünlerdir. Bu ürünleri bilgisayarınızda kullanmak için kaynak kodlara ihtiyaç duymazsınız, ancak kaynak kodları görmeden bir yazılımın ne iş yaptığını tam olarak bilemezsiniz. Eğer bir üretici yazılımının kaynak kodlarını paylaşıyorsa yazılımı açık kaynak kodlu olarak nitelendirilir. Kaynak kodu açık olduğu halde, özgür olmayan yazılımlar da vardır. Özgür yazılım, lisanslar aracılığıyla belirli özgürlükleri güvence altına alınmış projeler için kullanılan bir yaklaşımı anlatır. 1.2.2 Açık kaynak / özgürlük ilişkisi Açık kaynak kodlu uygulamaların kaynak kodlarına erişim, pratikte bu kodları inceleme, üzerilerinde değişiklik yapma imkanları tanır. Özgür yazılım bu imkanları birer hak olarak garanti altına alır ve yapılan değişiklikleri tekrar dağıtmayı bunlara ekler. 1.2.3 Özgürlük Türleri Özgür Yazılım Vakfı bir yazılımın özgür olarak nitelendirilmesi için dört madde belirlemiştir: • • • • Özgürlük 0 -> Her türlü amaç için yazılımı çalıştırma özgürlüğü Özgürlük 1 -> Yazılımın nasıl çalıştığını inceleyebilme ve istediğiniz şekilde çalıştırabilmek için değiştirebilme özgürlüğü Özgürlük 2 -> Yazılımın kopyalarını yeniden dağıtma ve toplumla paylaşma özgürlüğü Özgürlük 3 -> Yazılımı geliştirme ve gelişmiş halini toplumla paylaşabilme özgürlüğü Bir yazılım bütün kullanıcılarına bu dört hakkı veriyorsa özgür yazılımdır. Özgür bir yazılımı kullanmak için kimseden bir izin almanız gerekmez. Ancak bu özgür yazılımların ticari bir yazılım olarak satılamayacağı anlamına gelmez. Özgür yazılımlar çoğunlukla ücretsiz olmalarına rağmen ücretli olarak dağıtılan özgür yazılımlar da vardır. Neden Özgür Yazılım? Dünyanın dört bir yanından geliştiricisi vardır, Güvenlik açıkları çok daha hızlı kapatılır, Arkadan iş çevirmez, güvenilirdir. Suç işlemekten kurtuluruz ;) 1.2.4 Özgür Yazılım Lisansları • • • • GNU Genel Kamu Lisansı (GPL): Richard Stallman’ın GNU projesi için yayınladığı GNU Genel Kamu Lisansı en yaygın özgür yazılım lisansıdır. Bu lisans, Özgür Yazılım Vakfı (FSF)’nın tanımladığı temel özgürlükleri merkeze alır.Genel Kamu Lisansı ile lisanslanmış bir yazılımın kaynak kodlarının kullanıldığı türevleri de GPL ile lisanslanmak zorundadır, yani GPL’in sağladığı özgürlüklerin daraltıldığı bir başka lisanslama türüyle lisanslanamaz. GNU Kısıtlı Genel Kamu Lisansı (LGPL): GNU Kısıtlı Genel Kamu Lisansı, genel olarak yazılım kitaplıklarında tercih edilir. Bununla birlikte Linux’ta kullanılan ofis paketi, LibreOffice gibi bazı yazılımlar da bu lisansı tercih etmektedir. GPL’den en temel farkı, LGPL lisanslı ürünlerin kapalı kaynak kodlu yazılımlar içinde de kullanılmasını sağlayan bağlayıcı olmama özelliğidir. BSD Lisansı: Diğer özgür yazılım lisanslarıyla karşılaştırıldığında BSD Lisansı çok daha az kısıtlama taşır. Kaynak kodu açık yazılımların kodlarının kapatılıp yeniden dağıtılmasına olanak tanır. Bu nedenle GPL türevlerinden ayrılır. LGPL sadece o yazılımın kapalı kaynak kodlu bir yazılımla birlikte kullanılmasına olanak tanırken, BSD lisansı, lisansın değiştirilmesine dahi izin verir. Apple firmasının işletim sistemi çekirdeği bu lisansın kullanıldığı önemli örnekler arasındadır. Mozilla Kamu Lisansı (MPL): Mozilla Firefox ve Mozilla Thunderbird gibi Mozilla yazılımları Mozilla Kamu Lisansı ile lisanslanmıştır. MPL genel olarak BSD ve GPL lisanslarının bir karışımıdır. MPL ile lisanslı kaynak kodlar kullanılarak oluşturulan ürünler, tıpkı GPL’de olduğu gibi, yine MPL ile lisanslanmak zorundadır. Kısaca açıkladığımız tüm bu lisanslama türlerinin yanında MIT Lisansı, Apache Lisansı, Eclipse Kamu Lisansı, Zlib Lisansı gibi başka özgür yazılım lisanslama türleri de vardır Linux 0.0.1 Linux, Unix’e fikirsel ve teknik anlamda atıfta bulunaraktan geliştirilmiş; açık kaynak kodlu, özgür ve ücretsiz bir işletim sistemi çekirdeğidir. Çekirdeğin kaynak kodları GNU Genel Kamu Lisansı çerçevesinde özgürce dağıtılabilir, değiştirilebilir ve kullanılabilir. Linux ismi ilk olarak 1991 yılında Linus Torvalds tarafından yazılan, Linux çekirdeğinden gelmektedir. Linux, hemen her bilgisayar platformunda sorunsuzca kullanılabilmektedir. Çok geniş bir donanım desteğine sahip olan Linux; netbook, dizüstü bilgisayar, sunucu bilgisayarlar, iş istasyonu, akıllı telefon, masaüstü bilgisayarlar gibi hemen her platformda tam bir uyum içerisinde çalışabilmektedir. Ağırlıklı olarak sunucu ve iş istasyonu platformlarında tercih edilse de taşınabilir ve masaüstü sistemlerde de kullanım oranını günden güne arttırmaktadır. Ayrıca Linux sunucu-işletim sistemlerinde ilk sırada tercih edilmekte ve dünyanın 10 hızlı süper bilgisayarında da kullanılmaktadır. 1.3 Pardus Nedir? Pardus, TÜBİTAK tarafından yürütülen bir işletim sistemi geliştirme projesidir. Linux çekirdeği, GNU araçları ve diğer özgür yazılımlar kullanılarak hazırlanan, özgün teknolojilere sahip sistem son kullanıcılar için 2000 serisi yayınlanmaktadır. Pardus’un kendine özgü yanlarını en çok sergileyen bileşen masaüstü ortamıdır. Pardus, kullanıcıların tüm işlemlerini gerçekleştirdiği grafik masaüstü ortamı olarak KDE ya da kullanıcı seçeneğine bağlı olarak GNOME masaüstünü kullanır. Fatih Projesi kapsamında etkileşimli tahtalarda KDE masaüstü tercih edilmiştir. Bu tercihin belirleyici nedenleri arasında bu masaüstünün yıllardır kullanılıyor olması, kararlılığını ispatlamış olması ve en önemlisi Pardus ekibinin geliştirilmesine çeşitli seviyelerde katılıyor olması yer alır. KDE özgür yazılım dünyasındaki en eski ve kapsamlı çözümlerden biridir. Unix ve Unix benzeri işletim sistemleri için geliştirilmiş bir masaüstü ortamıdır. KDE 1996 yılında Matthias Ettrich tarafından; Tübingen Üniversitesi'nde okurken geliştirilmiştir. O dönemde UNIX ile sorunlar yaşayan Ettrich, bir newsgroup'a attığı iletiyle aradığı yazılımları ve nasıl hissettiğini yazmıştır. Kullanımı kolay olan bir masaüstü ortamını, o dönemde kız arkadaşı kullanmakta zorluk çekiyor diye başlatmıştır. Bu oldukça ilgi çekmiş ve KDE projesi doğmuştur. 1.3.1 MASAÜSTÜ ORTAMLARI Masaüstü Kavramı; • Bilgisayarı açtığımızda karşımıza gelen ilk ekran görüntüsüdür. • Masaüstü de bir dizindir. (DESKTOP) • Masaüstünde program, dosya ve klasör simgeleri bulunur. • Masaüstünden bilgisayarın herhangi bir yerine ulaşılabilir. • Bilgisayarda bulunan dosya ve klasörlere erişmek yada bunları yönetmek için köprü görevi görür. Masaüstü Görüntüsü; Masaüstü ögeleri Masaüstünde bazı temel simgeler bulunur. Bunlar; “Ev Klasörü” “Çöp” Kutusu “Iceweasel” Web Browser “StarBoard” Akıllı Tahta Yazılımı Görev çubuğu Çalışan programlara ait simgeler görev çubuğunda görülür. Ekranın altında bulunan görev çubuğu, açık program ve dosyaların pencerelerini temsil eden düğmelerin yanı sıra, program hizmetleri ve komutlarını çalıştırmak için tıklanabilen düğmelerden oluşur. Görev çubuğu kilitli değilse istenilen yere taşınır. Hızlı Başlat; Programlara kolay erişebilmek için kullanılır. Bildirim alanı Aşağıdaki resimden de görülebileceği gibi ses, ağ, tarih ve saat işlemleri gibi bazı uygulamalara bildirim alanını kullanılarak ta ulaşılabilir. Görev Çubuğuna Programcık Ekleme Görev çubuğundaki herşey programcıklardan oluşmaktadır. Yeni programcıklar eklenebileceği gibi standart kurulu gelen programcıklarda kaldırılabilir. PARDUS Menüsü Bilgisayarda yüklü olan programlardan birini çalıştırmaya, dosya ya da klasörleri aramaya, yüklü aygıtlarla ilgili seçeneklere başlat menüsü aracılığıyla ulaşılır. Başlat Menüsünde Arama Örnek olarak bilgisayarda “okular” programını başlatmak için arama kutusuna yandaki resimde görüldüğü gibi “oku” yazılır ise, Pardus içinde “oku” kelimesinin geçtiği porgram ve dosyaları yandaki gibi listeleyecektir, Pardus Bilgisayarı Kapatma Seçenekleri Bilgisayarı kapatmak için “Çık” düğmesine tıklanır ve istenen eylem düğmesine basılır. Ev Klasörü Simgesi Kişisel dosya ve klasörlerin depolandığı klasördür. Çöp Simgesi Silinen dosya ve klasörleri barındırır. Bilgileri bilgisayardan TAMAMEN silmek için Çöpün boşaltılması gerekir. Iceweasel Simgesi İnternette gezinmek için kullanılan simgedir. Tarayıcı (BROWSER) da denir. Mozilla Firefox ile aynı özelliklerdedir. StarBoard Simgesi Milli Eğitim Bakanlığı tarafından kurulumları yapılan etkileşimli tahtalarda kurulu olarak gelen akıllı tahta yazılımı 1.3.2 Dosya ve Klasör İşlemleri Klasörler, programlar ve dosyalar için bir kapsayıcıdır, bir çekmeceye benzetebileceğimiz klasörler, bir diskteki program ve belgelerin düzenlenmesine yönelik bir araçtır. Yeni klasör oluşturmak için bulunduğumuz klasör içinde yada masaüstünde fareyle sağ tıkladıktan sonra ”Yeni” daha sonra “Yeni klasör” demek yeterli olacaktır. Temel Klasör (Dizin) Yapısına Örnek Dosyalar, çeşitli programlara ait, yazı, ses, resim, çizim, video gibi verilerin saklandığı bileşenlerdir, her dosya varsayılan olarak ilişkili olduğu programla birlikte çalışır. Bir klasörde (dizinde) bulunan bir dosya ile ayni isimi ve uzantıyı taşıyan ikinci bir dosya bulunamaz. Fakat farklı dizinler içerisinde ayni isme sahip dosyalar bulunabilir. Dosya Uzantıları Video dosya uzantısı “3gp, mp4, avi…” Open Ofis Dosya uzantısı “.odt, .odp, .ods… ” Microsoft Ofis dosya uzantısı “.docx, .xlsx, .pptx…” Resim dosya uzantısı “.jpg, .gif, .png, .bmp…” Müzik dosya uzantısı “.mp3, .ogg, .wmv, .wav…” Yukarıdakiler gibi bir çok program farklı dosya uzantısına sahiptir. Fakat pardus işletim sisteminde uzantıların bir önemi yoktur. Dosyalar uzantısızda kaydedilebilir. İşletim sistemi dosyanın tipi tanıyıp ona göre çalışmaktadır. Gizli Dosyalar Gizli dosyalar . (nokta) ile başlar. Gizli dosyaları göstermek için yukardaki adımları izlemek gerekir. Klasör(Dizin) Oluşturma Aşağıdaki Adımları Takip Ediniz. Adım 1:Masaüstünde veya Klasörün içinde boş bir alana sağ tıklayın Adım 2: Yeni Oluştur - > Klasör Adım 3: Klasör İsmi “Pardus’’ olsun Dosya(Belge) Kaydetme Adım 1: Şimdi Yeni Bir Writer Belgesi Açın Adım 2: Dosya Menüsünden Kaydet’e Tıklayın Adım 3: Dosyayı “Pardus” klasörüne kaydedin. Ayrıca CTRL+S Tuşu ile de kaydedilebilir. Dosya ve Klasör Sıkıştırma Büyük dosyaları sıkıştırmak ve kolayca taşımak isteyenler için pardusta “ark” arşivleme aracı kullanılmaktadır. Her türden sıkıştırılmış paketle çalışabilmesi ve çok kolay kullanımı olması ek program ihtiyacını ortadan kaldırmaktadır. Arşivden dosyayı çıkarma Şıkıştırılmış dosyaya çift tıklanır. Ve Çıkartılacak yer seçilir. Şıkıştırılmış dosyaya sağ tıklanır. Ve adımlar takip edilir. Klasör yada dosya sıkıştırmak için Sıkıştırılacak klasör veya dosya üzerinde sağ tuşa basılır ve “Sıkıştır(1)” “Buraya” komutu verilerek klasör veya dosya bulunduğu yerde sıkıştırılır. Pardusta Açık Pencereler arasında Geçiş En üstte bulunan pencere etkin olan penceredir. Pencereler arası geçiş yapabilmek için Görev çubuğu’ndan yararlanılır. Bununla beraber Alt + Tab tuş kombinasyonun da kullanılabilir. Klasör araç çubukları Ayar ve Görevleri Pardusta Kişiselleştirme tıklanır Bunun için masaüstünde boş bir alanda (bir simge üzerinde değilken) fare sağ ve açılan menüden “Klasör Görünümü Ayarları” seçilir. Açılan ayar penceresinden masaüstü resmi, fare ayarlamaları gibi ayarlamalar yapılabilir. Sistem Ayarları : Bilgisayarın donanım ve yazılım ile ilgili ayarların yapıldığı alan. 1.3.3 Pardus İşletim Sisteminde Sık Kullanılan Uygulamalar Amarok Gelişmiş bir müzik oynatıcıdır. Kelime olarak, eskimo dilinde kurt anlamına gelir. Audacious Basit , kullanışlı bir müzik oynatıcı Audacity Kullanımı kolay bir ses düzenleme ve ses kayıt yazılımıdır. Vlc Player Codec yüklemeye gerek duymayan güzel birvideo oynatıcı. Avidemux Video Düzenleme Aracıdır. K3B Gelişmiş bir CD ve DVD yazma programıdır. Libre Office LibreOffice, herkes için ücretsiz bir ofis paketidir. Okular PDF okuyucu IceWeasel Mozilla Firefox tabanı üzerinden geliştirilen bir web tarayıcısıdır. Chromium Google’ın ürettiği Crome web tarayıcısının özgür platformlar için üretilen tarayıcısıdır. Gimp Bir başka deyişle GNU Image Manipulation Program, gelişmiş bir resim oluşturma ve fotoğraf düzenleme yazılımıdır. Digikam Fotoğraf yönetim uygulamasıdır. 1.3.4 Yardımcı İşlemler 1.3.4.1 Paket ve Paket Yöneticisi Paket; uygulama, uygulama kütüphaneleri ve/veya belgeler gibi birçok bileşen ve bağımlılıkları içeren kurulabilir bir dosyadır. Paket kurulumu veya kaldırmak için paket yöneticisi olarak adlandırılan yazılım kullanılır. Pardus işletim sisteminde grafik ortamda paket yöneticisi olarak synaptic paket yöneticisi kullanılabilmektedir. Synaptic Paket Yöneticisi dışında Pardus içerisinde Gdebi Paket Kurucu ve Yazılım Merkezi isimli araçlarda kullanılabilir. İstenildiği taktirde paket yönetimi konsol aracılığıyla komutlar kullanılarak yapılabilmektedir. Paket yöneticisini kullanarak istenilen bir ya da daha fazla sayıda paket kurulabilir, kaldırılabilir ve güncellenebilir. Bunun dışında depolarla ilgili işlemlerde gerçekleştirilebilir. Synaptic Paket Yöneticisine erişmek için Pardus menüsü -> Uygulamalar -> Sistem ->Paket Yöneticisi seçilir. Synaptic Paket Yöneticisi açıldığında karşımıza yukarıdaki ekran gelir. Bu ekrandaki 1 numaralı listede paket grupları görülür. Paketler belirtilen başlıklar altında gruplandırılmışlardır. Eğer paketin adı biliniyorsa 2 numaralı kutucuk(Hızlı Süzgeç) içerisine yazılıp ara düğmesine tıklanarak erişim sağlanabilir. 3 numaralı listede o an seçilmiş olan grubun altındaki paketler görülür. Listenin kalabalıklığını yönetmek amacıyla 4 numaralı listedeki düğmeler kullanılarak paketlerin bölümler, durum, köken şeklinde gruplandırılması sağlanabilir. Herhangi bir paket seçildiğinde 5 numaralı kutucukda paketle ilgili açıklayıcı bilgiler bulunur. Eğer aradığımız paket listemizde yoksa ayarlar menüsünden depo seçilerek ekli olmayan depolar varsa işaretlenir. Depolar program paketlerimizin saklandıkları internet klasörleridir. Yeni bir depo eklemek için alttan yeni düğmesine tıklanarak depoyu indireceğimiz ftp linki, dağıtımı ve bölüm başlıkları yazılır. 1.3.4.1 Paket İşlemleri Örnek olarak bir haberleşme yazılımı olan “pidgin” paketini sistemimize yüklemek için sırasıyla şu işlemleri gerçekleştirebiliriz. İlk olarak hızlı süzgeç içerisine “pidgin” yazılır. Ara düğmesine bastığımızda aşağıdaki ekran karşımıza gelir. Programı seçip “kurulum için işaretle” komutu seçilir. Bu işlemin ardından kurulacak olan paket Yeşil renkle işaretlenir. Uygula düğmesine tıkladığımızda karşımıza bir onay penceresi gelir. Bu pencerede de “Uygula” düğmesine tıklanarak paketin yüklenmesi için onay verilmiş olur. Bir paket depoda yer alan bir başka paket ile ortak çalışacak şekilde yapılandırılmışsa, ikisi arasında bir bağımlılık ilişkisi tanımlanır. Paket Yöneticisi, her kurulması istenen paketin, bağımlı olduğu başka paketlerin olup olmadığını ve varsa, kullanıcının sisteminde kurulu olup olmadığını araştırır. Eğer bir bağımlılık var ve kurulu değilse, işlem sepetine bu bağımlı olunan paketi de ekleyerek, kullanıcının gerekli tüm paketleri bir bütün halinde kurmasını sağlar. Kurulu bir paketi kaldırmak için İlk olarak hızlı süzgeç içerisine paketin adını yazıp listelenmesini sağlarız. Sonra paket seçilip sağ tuşa tıklanır. Gelen menüden kaldırma için işaretle” komutu seçilir. Komutu seçtiğimiz an kaldırılmak istenen paket kırmızı renkle işaretlenir. Uygula düğmesine tıkladığımız an tıpkı kurulumdaki gibi bir onay penceresi karşımıza gelir. Onay penceresindeki “uygula” düğmesine tıklanarak paketi kaldırma işlemi gerçekleştirilir. Paket Güncelleme işlemi için tazele düğmesine tıklamamız yeterlidir. Tazele düğmesi seçildiği an paketlerimizle ilgili son değişiklikler ilgili depolara bağlanarak yüklenir. 1.3.4.2 Konsol Kullanımı Pardus işletim sisteminde bütün işlemleri grafiksel arayüzden yapabiliriz. Ancak daha hızlı bir çözüm ve alternatif olarak (örn: grafik arayüzde oluşabilecek bir hatada) komut arayüzünü kullanabiliriz. Pardus'da varsayılan olarak kullanılan komut arayüzü BASH'dır. Konsola Tüm Uygulamalar -> Sistem -> Uç Birim Menüsünden ulaşabiliceğimiz gibi ALT + F2 kısayoluna konsole yazarak da ulaşılabilir. Konsol açıldığında kullanici_adi@bilgisayar_adi şeklinde o kullanıcının ev dizinini referans alacak şekilde açılır. Bulunduğumuz dizinin tam yolunu görmek için “pwd” komutunu kullanabiliriz. Bir dizin oluşturmak için “mkdir” komutunu kullanabiliriz. Listeleme yapmak için “ls” komutunu kullanabiliriz. Not: Detaylı konsol kullanım bilgileri ve komutlar için 1) http://www.belgeler.org/howto/kitapcik-komutlar-genel.html 2) http://tr.pardus-wiki.org/NASIL:Konsol_komutlar%C4%B1 1.3.4.2 Aygıtlar ve Çevre Birimleri Fare Bilgisayarda imleç yardımıyla onaylama, çalıştırma, oyun oynamak, komut seçmek ve çalıştırmak gibi işlemlerde kullanılan giriş birimidir. Fare Masaüstü bilgisayarlarda harici kullanılırken yani kablo veya kablosuz bağlantı ile bilgisayarlara bağlanır. Dizüstü bilgisayarlarda fare tümleşik olarak gelmektedir fakat kullanım kolaylığı ve alışkanlıklardan dolayı genellikle harici ikinci bir fare ile kullanmayı tercih etmektedir. Tümleşik Fare Harici Fare Pardus işletim sisteminde fare hızı, tıklama ve kullanılacak el ayarı gibi temel ayarları düzenlemek için doğrudan pardus menüsüne “fare” yazarak veya “Pardus Menüsü/Sistem Ayarları/Girdi Aygıtları/Fare” menüsü kullanılarak fare ayar paneline hızla ulaşabiliriz. Not: Dizüstü bilgisayarlarımızda tümleşik fareyi devre dışı bırakıp veya yeniden çalıştırmak istiyorsak dizüstümüzde doğrudan fare üzerinde veya yanında özel tuşu veya üzerinde fare resmi (Fn)tuşu ile birlikte olan fonksiyon tuşuna birlikte basarak sağlarız. Klavye Bilgisayarda kontrol komutları ve veri girmek için kullanılan, üzerinde harf, rakam ve işaret tuşlarıyla özel işlevleri bulunan bir grup tuşun yer aldığı en temel giriş birimidir. F ve Q olarak iki çeşit Türkçe klavye bulunur. Klavyenin dizilim türünü anlamak için sol üst köşede ilk harfe bakarak anlarız. Eğer klavyeyi kullanırken bastığımız harf ile ekrana çıkan harf farklı ise bunun nedeni işletim sistemimizdeki tanımlı klavye diziliminden kaynaklanmaktadır. Bu sorunun en kolay ve en hızlı çözümü ekranın sağ alt köşesindeki “trq” Türkçe Q , “trf” Türkçe F veya “us” English yazan sekmeye tıklayarak kendimize uygun seçimi yaparak düzeltebiliriz. Pardus işletim sisteminde klavye dizilim ayarı ,özel tuşların yerleşim ayarı gibi temel ayarları düzenlemek için doğrudan pardus menüsüne “Klavye” yazarak veya “Pardus Menüsü/Sistem Ayarları/Girdi Aygıtları/Klavye” menüsü kullanılarak fare ayar paneline hızla ulaşabiliriz. Yeni bir klavye dizilimi eklemek için öncelikle Düzenler sekmesinden ekle sekmesi seçildiğinde aşağıdaki pencere açılır buradan dil ve yerleşim seçilerek tamam düğmesine tıklanarak yeni dizilim seçilir. Varsayılan yapmak için ise ana klavye/düzenler menüsünden listeden seçilerek uygulama sekmesine tıklanır. Tarayıcı Kağıt üzerindeki resim ve fotoğrafları bilgisayar ortamına aktarmak için kullanılan optik aygıttır. Aktarılan dokümanların içeriği resimde olsa yazıda olsa bilgisayar tarafından bir fotoğraf gibi algılanır, bu nedenle eğer tarayıcıya tarattığımız metin görüntülerini düzenlemek istiyorsak OCR Optik Karakter Tanıma yazılımlarına ihtiyaç duyulur. OCR yazılımı yazıların fotoğraf görüntüsünü tek tek karakterleri tanıyarak yazıya dönüştürür. Yazıcı Bilgisayar ile üretilen metin ve resimleri kağıda basmak için kullanılan çıkış aygıtıdır. Piyasada yaygın olarak kullanılan yazıcı çeşitleri Lazer, Mürekkep Püskürtmeli, Nokta vuruşlu ve Isıl Yazıcılardır. Pardus İşletim Sisteminde yazıcıların sürücüsü hazır gelir ve gerekli bağlantı yapıldığında doğrudan çalışır duruma gelir. Yazıcı Ayarları için “Pardus Menüsü/Uygulamalar/Yazdırma” Sekmesine tıklayarak bilgisayarımıza kurulu yazıcıları yapılandıra bilir veya tanınmayan yazıcılarımızı da tanıtabiliriz. Yazıcı Türü Görüntü Kalitesi Hız Başlangıç Maliyeti Baskı Rengi Lazer Yazıcı İyi İyi Yüksek S/B Renkli Mürekkep Püskürtmeli iyi Yavaş Düşük S/B Renkli Nokta Vuruşlu Kötü Yavaş Yüksek Isıl Yazıcı Kötü Yavaş Yüksek S/B S/B Çalışma Prensibi Toner denilen demir tozlu kuru mürekkebin manyetik görüntü oluşturulması ve yüksek ısıda kâğıdın üzerine eritilmesi ile görüntü oluşur. Kartuş içindeki sıvı mürekkebin gelen sayısal sinyaller ile istenilen zamanda ve renkte kâğıda püskürtülmesi ile görüntü oluşur. Mürekkepli şerit üzerine iğne ucu ile vurularak kâğıt üzerine noktalarla görüntü oluşturulması sağlanır. Tek Seferde kopya baskı yaptığından faturalama işlemlerinde tercih edilir. Özel kâğıtlar üzerine ısı uygulanarak görüntü oluşturulur. Kredi Kartı Slipleri ve Alış veriş Fişlerinde genellikle bu yazıcı kullanılır. Isıl Yazıcı Hoparlör Mikrofon ve Ses Ayarları Bilgisayarımızdaki sesleri duymak için hoparlör kullanılır. Konuşmalarımızın bilgisayar tarafından algılanması için ise mikrofon kullanılır. Hoparlör Mikrofon Pardus işletim sisteminde hoparlör ve mikrofonun sesini açıp kapamak için hızlı bir şekilde sağ alt köşeden ses sekmesine tıklaya bilirsiniz. Daha ayrıntılı yapılandırma için “Pardus Ortam/Ses Denetimi” sekmesine tıklayarak yapabiliriz. Menüsü/Uygulamalar/Çoklu Ekran Ekran, görüntü sergilemek için kullanılan elektronik ya da elektro-mekanik aygıtların genel adıdır. Ekranlar piyasada CRT, LCD ekranlar olmak üzere iki şekilde bulunmaktadır. Ekranlar boyut, çözünürlük, ekran yenileme hızı, kontrast (zıtlık), görüş açısı, parlaklık ve enerji tüketimlerine göre farklılıklar gösterir. Ekran boyutu: İki Köşeden arasındaki mesafedir. Çözünürlük: Ekran yatay ve dikeydeki nokta sayısına bağlı olarak görüntünün netleşmesini ifade eder çözünürlük ne kadar yüksekse görüntü kalitesi de o kadar iyidir. Ekran Yenileme Hızı: Ekranın baştan aşağıya saniyede taranma sayısını gösterir. Tepki Süresi: Bir pikselin istenen rengi alması için geçen süre onun tepki süresidir. Görüş Açısı: Ekrana belirli bir açıdan bakıldığında oluşan renk kaybıdır. CRT ekranlarda görüş açısı daha iyidir. Crt Ekran LCD Ekran Ekran Bağlayıcıları Pardus işletim sisteminde Ekran ayarlarını yapmak için “Pardus Menüsü/Sistem Ayarları/Görüntü ve Ekran” sekmesine tıklayarak ekran konum ve boyut ayarı, çoklu ekran ayarı ve ekran korucu ayarları düzenlenebilir. Projeksiyon cihazları; Projeksiyon cihazları bir vidyo veya görüntü kaynağından gelen sinyali optik sistem yardımıyla yansıtan cihazlardır. Oluşan görüntünün perde veya düz bir ekrana yönlendirilmesiyle okullarda toplantı salonlarında etkili sunum yapmayı sağlayan cihazlardır. Uygun cihaz bağlantısını projeksiyon cihazına aktarabiliriz. sağladıktan sonra bilgisayarımızdaki görüntüyü Projeksiyon ve monitorümüz ile ilgili ayarlara sistem ayarlarına Sistem Ayarları/Görüntü ve ekran simgesine tıklayarak ulaşabiliriz. Resimde de gördüğümüz gibi PARDUS tarafından algılanan çıktı aygıtları listelenir. Örneğimizde bir adet LVDS adında bir adet monitör ve VGA-0 adında bir adet projeksiyonumuz bulunmaktadır. İstediğimiz cihazın ayarlarını bu bölümden düzenleyebiliriz. Depolama Birimleri Sabit Disk : Veri depolaması amacıyla ile kullanılan manyetik kayıt ortamlarıdır. Pardus işletim sisteminde sabit diskin bölümlerine dosya yöneticisinin sol bölmesinden erişebilirsiniz. Optik Sürücü: Düz, çembersel, genellikle polikarbonat bir disktir ve bunun üstündeki veriler depolanmış olarak çıkıntılar halinde içerisindeki düz bir yüzeyde bulunmaktadır. Bu verilere genellikle, disk üzerindeki özel bir maddenin (çoğunlukla aliminyum) bir lazer diyot vasıtasıyla ışıma yaptırılmasıyla erişilir. Çıkıntılar yansıyan lazer ışığının biçimini bozar ve bu şekilde verilere erişim sağlanır. Taşınabilir Bellek: Usb Arayüzü ile entegre edilmiş kapasiteleri 256 Gb'a kadar ulaşabilen küçük, hafif çalışma esnasında sökülüp takılabilen veri depolama aygıtlarıdır. Pardus işletim sisteminde taşınabilir bellek bağlanıldığında bir bildirim penceresi ile haber verilir ve içeriğe erişim sağlanabilir. Aynı zamanda dosya yöneticisinde sol bölümden taşınabilir bellek ismi ile erişim sağlanabilir. Çıkarılabilir Disk Sürücülerin Bildirim Alanları 1.3.4.2 FATİH Projesi Donanımları Etkileşimli Tatha LED Ekran+Etkileşimli Tahta Bilgisayarı+Beyaz Tahta+Yeşil Tahta'dan oluşan düzenek. Etkileşimli tahtada Pardus İşletim Sistemini açmak için ise etkileşimli tahtayı açmadan bir klavye takılarak açılması ve gelen açılış ekranından Pardus İşletim Sisteminin geçilmesi gerekir Pardus İşletim Sisteminde etkilileşimli kamera kalibrasyonunda sorun var ise bunu hızlıca yapmak için Pardus Menüsü Ara çubuğuna "Ekrani Kalibre et " yazmanız ve gelen ekrana çıkan noktalara tıklayarak kalibrasyonun tamamlamanız gerekir. Etkileşimli tahtayı tıklamalarda kolaylık sağlamak için "Pardus Menüsü/Sistem ayarları/Girdi Aygıtları/Fare/Genel/Dizinve Dosyaları Açmak için Tek Tıkla" Seçilmelidir. Çok Fonksiyonlu Yazıcı Yazıcı, tarayıcı, faks ve fotokopi özelliği olan çok fonksiyonlu bir yazıcıdır. Aynı zamanda tüm sınıflardaki Etkileşimli tathtalar tarafından erişilebilecek ve doküman gönderilebilecek bir ağ cihazdır. Not: Yazıcıyı bilgisayarımıza tanıtmak için yazızılar konusuna bakınız. Doküman Kamerası Doküman kamerası; etkileşimli tahtaya gerçek zamanlı görüntüleri, bir belgedeki görüntüyü veya mikroskoptaki görüntünün aktarımını sağlayan taşınabilir sunum aracıdır. Size istediğiniz zaman nesneleri görüntülemek ve keşfetmek için pratik bir yol sunar. Kamera görüntülerini anında yakalayıp bilgisayarınıza kaydedebilirsiniz. Ayrıca etkileşimli tahta yazılımı ile resimlerin üzerine yazı yazabilir veya daha sonra kullanmak üzere bunları galeride saklayabilirsiniz. Pardus işletim Sistemi kamera ekleme ve ayarlamak için "Pardus Menüsü/Sistem Ayarları/Dijital Kamera" menüsü kullanılır. Tablet Bilgisayar Üzerinde Android işletim sistemi kurulu etkileşimli tahta ilede bağlantılı çalışabilcek olan dokunmatik cihazdır. BÖLÜM 2 2. İnternet Uygulamaları 2.1 İnternet tarayıcı programları Günümüz bilgisayar kullanıcılarının bilgisayar başında en çok vakit harcadıkları internet hizmet ve servislerine ulaşmak için kullandıkları programlara internet tarayıcı programları denir. En sık kullanılan internet tarayıcı programlarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz; Google Chrome Mozilla Firefox Internet Explorer Iceweasel Opera Iceweasel; Iceweasel internet tarayıcısı PARDUS işletim sistemimizde standart olarak yüklü gelen tarayıcımızdır. İnternet servis ve hizmetlerine yönelik geliştirdiği Firefox , thunderbird gibi bütün işletim sistemlerinde çalışan programlarla kullanıcıların güvenini kazanan Mozilla topluluğu tarafından geliştirilmektedir. Iceweasel birçok özelliği ve çalışma alt yapısı olarak Mozilla Firefox programıyla benzerlikler göstermektedir. Bunu bir otomobil markasının aynı motor ve donanım özellikleriyle farklı kasalarda ürettiği otomobillere benzetebiliriz. Iceweasel internet tarayıcı programına panel üzerindeki kısayolundan veya pardus menüsünde internet uygulamaları menüsünden seçerek başlatabiliriz. İceweasel internet tarayacımız temel olarak menü çubuğu ve gezinti araç çubuğundan oluşur. Gezinti çubuğu üzerindeki düğmelerin görevlerini inceleyecek olursak; Bir önceki sayfaya dönmemizi sağlar Bir sonraki sayfayı görüntülememizi sağlar Görüntülediğimiz sayfaya uzaklaşma etkisi yapar. İçerikler küçülür. Görüntülediğimiz sayfaya yaklaşma etkisi yapar. İçerikler büyür. Görüntülediğimiz sayfayı tekrar yüklememizi sağlar. Yeniler. Yeni bir sekme açmamızı sağlar. Adres Çubuğu : Tam adresini bildiğimiz internet sayfalarını görüntelemek için adres çubuğunu kullanabiliriz. Örneğin adres çubuğuna “www.meb.gov.tr” adresini yazıp enter tuşuna basarak hemen deneyebilirsiniz. Arama çubuğu : Tam adresini bilmediğimiz internet sayfalarına ulaşmak veya bir konu araştırmak için arama çubuğunu kullanabiliriz. Arama çubuğuna yazdığımız metinler arama motoruna yazılmış gibi işlem görür. Şimdi arama çubuğuna “Milli Eğitim” yazıp enter tuşuna basarak bir arama gerçekleştirelim. NOT: İnternet adresleri 4 bölümden oluşur. www.meb.gov.tr www: World Wide Web (Geniş Dünya Ağı) internet adreslerinde genellikle kullanılan bir bölümdür. “meb” Alan Adı: Sitenin adıdır. Kişiye, kuruma veya özel kuruluşa ait olabilir. “gov” Site Uzantısı : Sitenin türünü belli eder. “tr” Ülke Kodu : Sitenin ait olduğu kodu gösterir. Her sitede ülke kodu olmayabilir Iceweasel internet tarayıcısının temel ayarlarını yaptığımız tercihler bölümüne Düzen menüsünde tercihler sekmesine tıklayarak ulaşabiliriz. Tercihler menüsündeki temel ayarlara değinecek olursak; Başlangıç : Tarayıcımız ilk açıldığında açılış sayfasını, boş bir sayfa veya en son kapattığımızda açık olan bütün sayfaları tekrar açabilir. Bu ayarı başlangıç sekmesinden değiştirebiliriz. Giriş sayfası : Tarayıcımızı ilk açtığımızda hangi internet sayfasının yükleneceğinin buradan ayarlayabiliriz. Örneğin giriş sayfasına “www.meb.gov.tr “ yazıp onaylayarak deneyebiliriz. Dosya kayıt yeri : İnternetten indirdiğimiz dosya ve içeriklerin bilgisayarımızda hangi klasöre kayıt edileceğini belirleyebiliriz. Gözat bölümünden açılan pencereden istediğimiz klasörü seçmemiz yeterli olacaktır. Örneğin masaüstünüze “indirilenler” isminde bir klasör oluşturup bu klasörü “dosya kayıt yeri” olarak belirleyelim. Eklentiler : Tarayıcımıza farklı amaçlara yönelik birçok eklenti yükleyebiliriz. Bu eklentiler istenmeyen sayfaların açılmasını engellemekten, e-posta geldiğinde bize uyarı vermeye kadar birçok görevi yerine getirebilirler. Şimdi internet üzerindeki videoları kolayca bilgisayarımıza kaydetmemizi sağlayan “Video Download Helper” eklentisini birlikte kurup inceleyelim. Öncelikle Araçlar menüsünden Eklentiler sekmesine tıklıyoruz. Eklenti yöneticisinde videodownloader aradıktan sonra istediğimiz eklentinin yanındaki düğmesine tıklayarak kurulumu gerçekleştirebiliriz. Uygulamamız indirilip yükleniyor. Tarayıcımız bize kurulumun tamamlandığı ve eklentiyi kullanmak için tarayıcının yeniden başlatılması gerektiği konusunda uyarı veriyor. Uygulamamız yüklendi ve kullanmaya hazır. İstediğimiz videoyu içeren sayfayı açtıktan sonra gezinti araç çubuğu menüsüne yerleşen düğmemize tıklayıp istediğimiz kalitede videoyu veya başka video tiplerine dönüştürülmüş halini indirebiliriz. Bilgisayarımızda tamamlamış oluyoruz. hangi klasöre kaydedileceğini seçtikten sonra işlemimizi Chromium Google tarafından geliştirilen ve bağlantı hızını en iyi şekilde kullanması, performansı ve özellikle Google servisleriyle çalışırken önerilmesi sayesinde hızla tanınan ve yaygınlaşan Chrome tarayıcısı ile aynı teknoloji tabanını paylaşan Chromium, bu popüler tarayıcının Linux sürümüdür. Yazılım merkezi aracılığıyla yüklenebilen Chromium, Chrome kullanmayı tercih eden kullanıcılar için hazır bekliyor. Chromium internet tarayıcısını pardus menüsünden internet uygulamaları alt menüsünden başlatabiliriz. Chromium internet tarayıcımızı ilk çalıştırdığımızda karşımıza aşağıdaki resimdeki gibi ilk ekran gelir. Chromium internet tarayıcımızın adres çubuğu aynı zamanda Google arama çubuğu işlevi görevi yapar. Yazmaya başladığımız harfler otomatik olarak aranmaya başlanarak sonuçlar adres çubuğunun altında belirmeye başlar. Sizde hemen bir şeyler yazarak denemeye başlayabilirsiniz. Gezinti düğmeleri: İnternette gezinti yaparken sık kullandığımız bir önceki sayfaya git sayfaya git ekleme ,Sayfayı yeniden yükle , açılış sayfasını yükle ,bir sonraki , yer işaretlerine gibi işlemleri bu menüdeki düğmeler aracılığıyla gerçekleştirebiliriz. Yer imleri: Sık kullandığımız internet sayfalarını yer işaretlerine ekleyerek daha sonra adres yazmaya gerek kalmadan bir tıklamayla ulaşabiliriz. Ayarlar menüsü: Ayarlar menüsüne adres çubuğunun köşesindeki düğme yardımıyla ulaşabiliriz. İceweasel işletim sistemimizdeki kullanışlı araçlar Chromium da “Uzantılar” ismiyle yer alır. Chrome Web Store bağlantısına tıklayarak veya Ayarlar – Araçlar - Uzantılar menüsü kullanarak bu araçları yönetebiliriz. Chromium Temel Ayarları: Bu menüye Ayarlar menüsünden yine Ayarlar sekmesine tıklayarak ulaşabiliriz. Aşağıdaki resimdeki renkli alanlarda gösterilen ayarları ve daha fazlasını kendi isteklerimize göre düzenleyebiliriz. 2.1 E-posta ve Anlık Mesajlaşma (Sohbet) Programları 2.1.1 Eposta Kurulumu ve Kullanımı Icedove, kurulumu ve özelleştirilmesi kolay, ücretsiz bir eposta uygulamasıdır. POP3 ve IMAP gibi standart elektronik posta iletim biçimlerini tüm özellikleri ile kullanabilir. Birbirine bağlı çok saydıda eposta hesabını tek bir posta kutusu ile yöneten kullanıcılar, kimlik desteğini kullanarak farklı hesaplardan eposta gönderebilirler. Icedove temelde Mozilla Thunderbird'ü temel alınan ve yeniden markalaştırma yapılmış bir üründür. Icedove eposta istemcisine Pardus Menüsü -> Tüm Uygulamalar -> İnternet kategorisi altından ulaşabilirsiniz. Yazılımı ilk çalıştırdığımızda eğer öncesinde yapılandırmamış isek; Posta Kutusunun Genel Görünümü Sol taraftaki bölümde eklemiş olduğumuz hesaplarımız. Sağ taraftaki kısımda ise seçilen kategoride gösterilen eposta iletilerimiz gözükmektedir. Pardus GNU/Linux daki tek eposta istemci seçeneğiniz elbette sadece Icedove değildir. Paket Yöneticisinden Kmail vb eposta istemci yazılımları kurabilirsiniz. 2.1.2 Anlık Mesajlaşma Pardus GNU/Linux haberleşme yazılımlarını bünyesinde bulundurmakta ve yenilerinin eklenmesi için uygun depolara sahiptir. Bunlardan en popülerlerinden Pidgin; msn, GoogleTalk/Jabber, Yahoo gibi gerçek zamanlı haberleşme ağlarındaki hesapların yanı sıra, IRC sunucularına da bağlanılabilirken, aynı bağlantı türünde birden çok hesap desteği de sağlar. Masaüstü bağımsız bir şekilde kurulan pidgin Pardus Menüsünde İnternet kategorisinde bulunmaktadır. Eklemek istediğiniz hesap türünü seçtikten sonra ilgili alanları doldurmanız yeterlidir. Konuşma Penceresi BÖLÜM 3 3. Çoklu Ortam Uygulamaları 3.1 Resim/Fotoğraf İşleme Yazılımları (Gwenview ve Gimp) 3.1.1 Gwenview Gwenview düzenleyicisidir. uygulama yazılımı,genel resim göstericisi ve temel fotoğraf Resim ve Fotoğraf Gösterici ve aynı zamanda düzenleyici bir uygulama yazılımı olan Gwenview kolayca kullanılabilir. Resim ve fotoğraf üzerindeki düzenleme, boyutlandırma, renk değiştirme gibi benzer ve hatta daha farklı işlemleri GIMP, digiKam, XSane gibi programlarla da rahatlıkla yapılabilir. Unutulmaması gereken önemli bir nokta ise üzerinde işlem yapılacak olan fotoğraf veya resim dosyasının orjinali yani aslı üzerinde işlem yapmadan önce yedeğinin alınması tavsiye edilir. Gwenview uygulaması ile; • Resim ve fotoğraf dosyasını açma, • Resim ve fotoğrafı farklı yönlere çevirme, • Resim ve fotoğraftaki kırmızı gözü düzeltme, • Resim ve fotoğrafı farklı biçimlerde kaydetme, • Resim ve fotoğrafı siyah beyaz renkte yapma, • Resim ve fotoğrafları toplu olarak boyutlandırma ve • Resim ve fotoğrafların adlarını toplu olarak değiştirme vb. işemleri yapılabilir. Gwenview Uygulaması Pardus Menüsü -> Uygulamalar -> Grafik -> Resim Gösterici yolu ile açılır. Gwenview Ana Ekran Görüntüsü aşağıdaki şekilde açılır. Üst bölümde menüler, alt bölümde ise en son işlem yapılan klasörler ve dosya konumları bilgisi görüntülenir. Dosya Menüsü İşlemlerinden Aç Menü işlemiyle üzerinde işlem yapılacak olan resim veya fotoğraf dosyası bilgisayarımdan istenilen dizinden bulunarak seçilir ve açılır. Dosyaların üzerindeyken farenin sağ tuşu Birlikte Aç seçeneğinin altında bulunan Gwenview seçilerek resim veya fotoğraf dosyası doğrudan Gwenview ile açılabilir. Dosyanın açıldıktan sonra; Düzen Menüsü işlemlerinden Sola Çevir, Sağa Çevir, Ayna Görüntüsü, Döndür işlemleri kullanılarak bu işlemler yapılabilir. Geri Al seçeneğiyle de yapılan işlemler geri alınabilir. Düzen Menüsü işlemlerinden Yeniden Boyutlandır işlemiyle, en boy oranı koru seçili olarak dosyanın boyutları istenildiği şekilde değiştirilebilir. Ayrıca en boy oranını koru seçeneği kaldırılarak da dosyanın eni veya boyu istenilen şekilde ayaranabilir. Düzen Menüsü işlemlerinden Kırp işlemiyle dosyanın sağ, sol ve alt, üst ile köşelerdeki bölümlerde beliren beyaz kareler üzerinden Fare kullanılarak istenilen şekilde ayarlama ve kırpma işlemi yapılabilir. Düzen Menüsü işlemlerinden Kırmızı Göz işlemiyle Fotoğraflardaki kırmızı göz düzeltilebilir. Bunun için gözün üzerinde bulunan kırmızı noktaya Farenin (+) simgesiyle sol tuşla bir kez tıklanarak renk düzeltmesi yapılabilir. Dosya Menüsü işlemlerinden Farklı Kaydet işlemiyle ekranda açık olan resim veya fotoğraf, farklı dosya adı veya farklı dosya biçimiyle kayıt edilebilir. Farklı Kaydet yapılırken ekranda açık olan resim veya fotoğrafın İsim kutusuna yeni dosya adı yazılır ve Filtrele seçeneğinden JPG, BMP, PNG gibi biçimlerden de seçim yapılarak dosyanın biçimi de değiştirilerek kayıt edilebilir. Eklentiler Menüsü Toplu işlemlerinden Resimleri Yeniden Adlandır işlemiyle resim ve fotoğrafların adları tek tek veya toplu olarak istenilen şekilde ayarlanabilir. Resimleri Yeniden Adlandır işlemiyle adları değiştirilecek resim ve fotoğraflar için öncelikle Ön ek metin, Sıra numarası belirlenmelidir. Ayrıca dosyaların sırası da değiştirilebilir. Start düğmesiyle adlandırma yapılır. Eklentiler Menüsü Görüntüler işlemlerinden Döndür (1) işlemiyle resim veya fotoğraf yatay veya dikey olarak döndürülebilir. Döndür (2) işlemiyle resim veya fotoğraf sol veya sağa döndürülebilir. Eklentiler Toplu işlemlerinden Resimleri Çerçevele işlemiyle resim ve fotoğraflara tek tek veya toplu olarak çerçeve eklenebilir. Çerçeve seçimi, dosya ekleme ve hedef dizin belirleme işlemi menü seçildikten sonra ekrana gelir. Resimleri Çerçevele işlemi seçildikten sonra gelen pencereden kenarlık seçilerek dosya eklenerek ve hedef dizin seçildikten sonra Start düğmesiyle resim ve fotoğraflara çerçeve eklenebilir. Eklentiler Menüsü Toplu işlemlerinden Resimleri Boyutlandır işlemiyle fotoğrafların boyutları tek tek veya toplu olarak istenilen şekilde değiştirilebilir. Resimleri Boyutlandır işlemiyle boyutları değiştirilecek resimlerin boyut tipleri ve boyutlandırma seçenekleri belirlenir, boyutlandırılacak dosyalar eklenir, kayıt için hedef dizin seçilir. Start düğmesiyle boyutlandırma işlemi yapılır. Resimleri Boyutlandır işlemiyle resim ve fotoğrafları yeniden boyutlandır penceresinde yer alan Tip bölümünde yer alan Seçeneklerden dosya boyutları piksel olarak, resimin kalitesi ise yüzde olarak belirlenebilir. Eklentiler Menüsü Görüntüler işlemlerinden Siyah & Beyaz Yap işlemiyle ekranda açık olan resim veya fotoğraf Siyah Beyaz olarak ayarlanabilir. Dosyanın siyah beyaz halini görmek için Full Screen (Tam Ekran) düğmesine basılabilir veya dosya yeniden açılarak bakılabilir. Siyah & Beyaz Yap işlemiyle ekranda açık olan resim veya fotoğraf Siyah Beyaz olarak ayarlanırken seçili olan resmin siyah beyaz renkte yapılacağı ve bu işlemin geri alınamayacağını gösteren Evet/Hayır uyarısı ekrana gelir. 3.1.2 Gimp Pardus menüsünden Uygulamalar-Grafik- Görüntü düzenleyici (GIMP) yolu izlenerek program çalıştırılabilir. Bir grafik dosyasını gimp ile açmak için grafik dosyası simgesi üzerinde sağ tıklayarak birlikte aç seçeneğinden Gimp seçilebilir veya Gimp Programı çalıştırıldıktan sonra Dosya->Aç yolu izlenebilir. Gimp ile resim boyutlandırmak için aşağıdaki adımları izleyiniz; Resim Boyutlandırma 1.Adım Resim Boyutlandırma 2. Adım Resim üzerine yazı yazmak için; Araç çubuğundaki Metin ekleme düğmesine tıklayın. Resim Üzerinde metin eklemek istediğiniz yere tıklayarak resim yazınızı yazmaya başlayabilirsiniz. Resmi kırpmak için,araç çubuğundaki “Dikdörtgen seçim” düğmesine tıklayın. Kırpmak istediğiniz bölgeyi seçin. üzerinde gösterilen “Seç” simgesine tıklayınız. İstenilen seçim yapıldıktan sonra Görüntü menüsünden Seçime göre kırp tıklanır. Böylece istenilen bölge dışındaki görüntü alanları resimden atılmış olur. Dışa Aktarma; Kırpma sonucu yeni bir resim elde ettik. Bu resmi de farklı bir şekilde kaydedersek Orijinal resmimize zarar vermemiş oluruz. 3.2 Ses/Video İşleme Yazılımları (Audacity ve Avidemux) 3.2.1 Audacity (Ses İşleme Yazılımı) Audacity uygulama yazılımı, gelişmiş ses kayıt, düzenleme ve işleme yazılımıdır. Kayıtlı ses dosyalarını birleştirme, kesme, yankı, ses artırma, azaltma, kapatma gibi işlemler Audacity ile kolayca yapılabilir. Ayrıca mikrofon kullanılarak yeni ses dosyaları oluşturulabilir. Audacity; Pardus / Uygulamalar / Çoklu ortam menü başlığı altında yer alan Sound Editor simgesine tıklanarak çalıştırılır. Program açıldığında, ana ekran üzerinde programa hoş geldiniz ve nasıl yardım alabilirsiniz gibi destek bilgilerinin alınacağı yerlerin gösterildiği bir karşılama penceresi gelmektedir. Bu pencere görüntülenmek istenmiyorsa, bir daha gösterme kutusu seçilmelidir. Programın ana penceresinde; üst bölümde menüler ve Hareketler Çubuğu, Düzenleme Çubuğu gibi çubukları ve hemen altında hızlı erişim simgeleri yer alır. Alt bölümde ise işlem yapılacak olan dosyalarına ilişkin ses dalgalarının yer alacağı bölüm bulunur. Audacity ile ses dosyası kayıt etmek veya ses dosyalarını oynatmak için hoparlör ve mikrofonun açılmalıdır. Bunun için öncelikle görev bölmesinde bulunan hoparlör simgesine tıklanır, Karıştırıcı düğmesiyle açılan pencereden hoparlör sesi açılır. Sonra Kayıt aygıtları sekmesinden mikrofon sesi açılır. Dosya Menüsü Aç seçeneği ile üzerinde işlem yapılacak olan ses dosyası bilgisayardan bulunarak seçilerek açlır. Ses dosyası açıldıktan sonra alt bölümde dosyaya ait ses dalgaları görüntülenir. Üzerinde işlem yapılacak olan ses dosyasının üzerindeyken Farenin sağ tuşu ile açılan menü seçeneklerinden Birlikte Aç bölümünden doğrudan Audacity seçilerek de ilgili ses dosyası açılabilir. Açılan ses dosyaları Hareketler Çubuğunda yer alan Oynat düğmesiyle dinlenir. Duraklat, Durdur, Başlangıca Git ve Sona Git düğmeleriyle istenildiği şekilde ses dosyası üzerinde hareket edilebilir. Hareketler Menüsü simgelerinden Kayıt düğmesiyle mikrofon üzerinden ses kaydı yapılabilir. Ses kayıt düğmesine basıldığında mikrofonun duyduğu sesler doğrudan kayıt edilir ve kayıt sırasında ses dalgaları alt bölümde görüntülenir. Ses kaydı istenildiği zaman durdurulabilir. Dosya Menüsünde yer alan Ver seçeneğiyle üzerinde işlem yapılan ses dosyası MP3, WAV, OGG gibi istenilen türdeki ses biçiminde bilgisayara kayıt edilebilir. Ver seçeneğiyle üzerinde işlem yapılan ses dosyası kayıt edilirken önce dosyaya bir isim verilir, sonra ses dosyası biçimi seçilerek kayıt işlemi gerçekleştirilir. Dosya Menüsü işlemlerinden Al seçeneklerinde yer alan Ses seçilerek birden fazla ses dosyası Audacity’de aynı anda açılarak birden fazla ses dosyası üzerinde aynı anda çalışılabilir ve istenilen ayarlamalar yapıldıktan sonra farklı kaydet seçeneğiyle istenilen biçiminde kayıt edilebilir. Düzenle Menüsü Kopyala seçeneğiyle üzerinde işlem yapılan ses dosyasından istenilen ve seçilen bölüm kopyala simgesiyle başka ses dosyasıyla birleştirilmek veya yeni bir ses dosyası olarak kayıt edilmek üzere kopyalanır. Kopyala seçeneğiyle kopyalanan ses dalgalarını yeni bir ses dosyası olarak kayıt etmek için Dosya menüsünden bir yeni dosya açılır ve ses dalgaları bu dosyaya yapıştırılabilir. Ses Dalgası Taşıma; Kopyala seçeneğiyle kopyalanan ses dalgaları açık olan başka bir ses dosyası üzerinde istenilen bölüme de yapıştırılarak kullanılabilir. Ses dosyası üzerinden seçilen ses dalgaları üzerinde Düzenle Menüsünde yer alan Sesi Kaldır seçeneklerinde yer alan işlemlerden seçilen bölüm kesilebilir, silinebilir, kırpılabilir veya susturulabilir. Etkiler Menüsü işlemlerinden ses dosyalarına ait dalgaların görüldüğü alt bölümde bulunan ses dosyaları üzerinde sırasıyla şu etkiler yapılmıştır. Artarak Gir, Yankı, Sessiz, Gürültü Azalt ve Azalarak Çık. Ses dosyası üzerinden seçilen ses dalgalarının Etkiler Menüsünde yer alan Kırp seçeneğiyle seçili sesler silinir. 3.2.2 Avidemux (Video İşleme Yazılımı) Dosyanın bulunduğu klasörden video dosyası seçilerek Aç düğmesi tıklanır veya video dosyasına çift tıklanır. 1 Video üzerinde bulunduğumuz karenin numarası 2 Videodaki toplam kare sayısı 3 Üzerinde bulunduğumuz karenin zamanı 4 Videonun toplam süresi 5 A: Yapılan/Yapılacak seçimin başlangıç karesi 6 B: Yapılan/Yapılacak seçimin bitiş karesi 7 Gösterge düğmesi sürükle-bırak yöntemiyle durdurulmuş videonun istenilen bölümüne geçmeyi sağlar. 1 Videoyu oynatır 2 Oynatılan videoyu durdurmaya yarar 3 Önceki video karesine geçmeye yarar 4 Sonraki video karesine geçmeye yarar 5 Bulunan bölümden önceki anahtar kareye geçişi sağlar 6 Bulunan bölümden sonraki anahtar kareye geçişi sağlar 7 Yapmak istediğimiz seçimin başlangıcını ayarlamaya yarar 8 Yapmak istediğimiz seçimin bitişini ayarlamaya yarar 9 Bulunan bölümden önceki siyah kareye geçişi sağlar 10 Bulunan bölümden sonraki anahtar kareye geçişi sağlar 11 Videonun ilk karesine geçişi sağlar 12 Videonun son karesine geçişi sağlar Video dosyasından istenmeyen bölümlerin silinmesi; 1 2 3 4 Gösterge düğmesini videonun istemediğimiz bölümünün başlangıcına getirin Seçim: başlangıç düğmesine tıklayın Gösterge düğmesini videonun istemediğimiz bölümünün bitişine getirin Seçim: bitiş düğmesine tıklayın Başlangıç ve bitiş noktalarını seçtikten sonra karşımıza aşağıdakine benzer bir ekran gelecektir. 1 Başlangıç ve bitiş kısımları işaretli olarak görünüyor. 2 A: Başlangıç karesi B: Bitiş karesi Düğmesine tıklayarak başlangıç karesine, Düğmesine tıklayarak bitiş karesine gidilebilir. Klavyeden Delete tuşuna basarak işaretlediğimiz kısmı silin Kırpılmış video dosyasını kaydetmek için; Video dosyasından istenilen bölümler silindikten sonra oluşturduğumuz yeni video dosyasını farklı bir isimle kaydetmemiz gerekir. 1 Oluşturduğunuz videoya farklı bir isim verin 2 Kaydet düğmesine tıklayın BÖLÜM 4 4. Pardus İşletim Sistemi 4.1 Kelime İşlemci Yazılımı (LibreOffice Writer) OpenDocument , standardını destekleyen özgür ofis yazılımı üretmeyi ve geliştirmeyi amaçlayan bir vakıf olan The Document Foundation tarafından OpenOffice.org temel alınarak geliştirilmiş, tüm platformlarda çalışan bir özgür ofis yazılımları paketidir. LibreOffice’te yer alan kelime işlemci programının adı Writer’dır. Program kurulumunda masaüstünde LibreOffice’e ait bir kısayol otomatik olarak oluşmaktadır. Programı başlatmak için bu kısayola tıklamanız ve kullanacağınız alt programı seçmeniz gerekmektedir. Writer kullanarak yeni bir belge oluşturmak için Metin Belgesi seçeneğini seçmeniz gerekmektedir. Libre Office içinde yer alan diğer alt programlar ve görevleri aşağıda listelenmiştir. Metin Belgesi (Writer) Basit bir dilekçeden binlerce sayfalık profesyonel görünümlü belgelere kadar oluşturabileceğiniz bir kelime işlem programıdır. Hesap Tablosu (Calc) Tablo verileriniz üzerinde hesaplama, filtreleme, raporlama ve grafik olarak görüntüleme işlemleri yapabileceğiniz LibreOffice uygulamasıdır. Sunu (Impress) LibreOffice' in yazı efektleri ve görsel/işitsel nesnelerle etkileyici tanıtımlar yapabileceğiniz sunum hazırlama aracıdır. Çizim (Draw) Diyagram, akış çizelgesi, organizasyon şeması ve hatta 3B nesne çizimleri yapabildiğimiz LibreOffice çizim uygulamasıdır. Veritabanı (Base) Veri tablolarınız için form oluşturma, raporlama, sorgulama, ilişkilendirme işlemleri gerçeklendirebildiğiniz veritabanı uygulamasıdır. Formül (Math) Kelime işlem programlarında yazılması çok güç olan birden fazla satırdan oluşan ve hatta özel simgeler içeren formülleri hızlı biçimde düzenlememizi sağlayan LibreOffice uygulamasıdır. LibreOffice Writer LibreOffice' in, bir kelime işlem uygulamasından beklenen tüm özellikleri barındıran uygulamasıdır. LibreOffice Writer ile; ✔ Çok geniş şablon yelpazesiyle mektup, faks ve ajandaları çok hızlı oluşturabilirsiniz. ✔ Belgelerinizi PDF yada HTML formatında dışa aktarabilirsiniz. ✔ Belgenizin içindekiler sayfası, alfabetik dizin, kaynakça dizinlerini otomatik olarak ekleyebilirsiniz. ✔ İçerdiği biçem listeleri ile belgenizi hızlıca düzenlemenize ve kendi biçemlerinizi yaratmanızı sağlar. ✔ Posta Birleştirme sihirbazı ile birbirine benzer fakat farklı ögeler içeren bir dizi belge oluşturabilirsiniz. ✔ Çapraz başvuruları kullanarak belgenizdeki alanları verimli şekilde kullanabilirsiniz. ✔ Çoklu dil desteği ile farklı dillerde yazım denetimi yapabilirsiniz. ✔ Tablo verileriniz üzerinde matematiksel hesaplamalar yapabilir, biçimlendirilmiş tablolar oluşturabilirsiniz. ✔ Nesnelerle çalışırken metin akışlarını diğer kelime işlem uygulamalarına nazaran çok daha rahat yapabilirsiniz. LibreOffice Writer ekranını tanıyalım LibreOffice Writer programını kullanarak diğer ücretli ofis uygulamalarını kullanarak hazırlamış olduğunuz belgeleri açıp düzenleyebilir, yeni belgeler oluşturabilirsiniz. Metin Belgesi seçeneğine tıkladığınızda sizler için standart ayarlara sahip A4 kağıdı büyüklüğünde beyaz bir yazı sayfası açılacaktır. Başlangıç olarak sayfanızın sol üst kenarından yazmaya başlayacağınız düşünülerek, sonradan değiştirebileceğiniz bu başlangıç noktasında imlecinizin yanıp söndüğünü göreceksiniz. Aşağıdaki uygulama resminde gördüğünüz metni girmek için hemen klavyenizden harf tuşlarına tıklamaya başlayabilirsiniz. Not : Yazı girişi yaparken alt satıra geçmek için “ENTER” tuşuna basmalısınız. Uygulama 1 : LibreOffice Writer’da Metin Girişi Yapmak Writer’ı kullanarak metin dosyası oluştururken direkt klavyeden metninizi girebileceğiniz gibi, bir başka metin dosyasından ya da internet sayfasından seçip kopyaladığınız bir metni de yapıştırarak dosyanızı oluşturabilirsiniz. Writer’daki araçları kullanarak oluşturduğumuz metinleri biçimlendirebiliriz. Önce programdaki belli başlı araçları tanıyıp ardından oluşturduğumuz örnek metni biçimlendireceğimiz bir uygulama yapacağız. Standart olarak menü bağlantılarının altında iki araç çubuğu seçilmiş araçlarla karşınıza gelecektir. Üstteki araç çubuğumuzun adı “Standart Araç Çubuğudur”. Alttaki araç çubuğumuz ise “Biçimlendir Araç Çubuğudur”. Not: Bir metnin bir bölümünü veya tamamını biçimlendirebilmek için, önce o metni faremizin sol tuşu yardımı ile seçilmiş hale getirmeliyiz. Standart Araç Çubuğu ve Yapabileceklerimiz 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. Yeni belge açabiliriz. Belgemizi yazdırabiliriz. Belgemize bir isim vererek kaydedebiliriz. Belgeyi E-Posta eki olarak gönderebiliriz. Dosyayı düzenleyebiliriz. Dosyanızı PDF olarak kaydedebilirsiniz. Dosyanızı yazdırabilirsiniz. Dosyanızın çıktı halini önizleme yapabilirsiniz. Yazım ve dilbilgisi denetimi yapabilirsiniz Kes-Kopyala-Yapıştır işlemlerini gerçekleştirebilirsiniz. Biçim boyacısı ile verdiğiniz bir biçimi başka yerlerde kullanabilirsiniz. İşleminizi geri alabilirsiniz. İşleminizi tekrarlayabilirsiniz. Bağlantı ekleyebilirsiniz. Tablo ekleyebilirsiniz. Çizgi işlevlerini altta görüntüleyebilirsiniz. Galeriyi kullanarak sayfanıza biçimlendirme öğeleri ekleyebilirsiniz. Libre Office yardımını kullanabiliriz. Biçimlendirme Araç Çubuğu ve Yapabilecekleriniz 1. Biçimler ve biçimlendirme ile ilgili ayarlamalar yapabilirsiniz. 2. Metninize hazır bir biçimlendirme uygulayabilirsiniz. 3. Yazı karakterini değiştirebilirsiniz. 4. Yazı tipi boyutunu değiştirebilirsiniz. 5. Yazınızı kalınlaştırabilirsiniz. 6. Yazınızı eğik hale getirebilirsiniz. 7. Yazınızı altı çizili hale getirebilirsiniz. 8. Metninizi sola-sağa hizalayabilir, ortalayabilir veya iki yana hizalayabilirsiniz. 9. Metne burada olduğu gibi numaralandırma ekleyebilirsiniz. 10. Metninize madde imi ekleyebilirsiniz. 11. Paragraf girintisini artırıp, azaltabilirsiniz. 12. Yazı tipinizin rengini değiştirebilirsiniz. 13. Yazınızın arkasına dolgu rengi ekleyebilirsiniz. 14. Metninizin tamamına arka plan ekleyebilirsiniz. Uygulama 2 : LibreOffice Writer’da Metnimize Biçimlendirme Uygulamak Yukarıdaki metne uygulanan biçimlendirme uygulamaları aşağıda sıralanmıştır. Sizlerden aynı biçimlendirmeyi metninize uygulamanızı istiyoruz. 1. Tüm metin seçilerek yazı tipi boyutu 16 olarak ayarlanmıştır. 2. Yazı Tipi Adı olarak “Verdana” seçilmiştir. 3. Başlık seçilerek kalın biçime dönüştürülmüştür. 4. İlk cümle seçilerek yazı tipi rengi yeşil olarak seçilmiştir. 5. İkinci satır seçilerek eğik olarak biçimlendirilmiştir. 6. Üçüncü satırımız altı çizili olarak biçimlendirilmiştir. 7. Dördüncü satırımız “sarı 3” doldu rengi ile doldurulmuştur. 8. Tüm metne gri arkaplan rengi uygulanmıştır. Uygulama 3 : Belge Kaydetme, Farklı Kaydetme,Belge Açma, Belge Yazdırma Birlikte aşağıdaki yönergeleri izleyerek hazırladığımız belgeyi önce kaydedeceğiz. Ardından farklı kaydet seçeneği ile farklı olarak kaydedecek ve ilk belgemizi tekrar geri açacağız. Son olarak da oluşturduğumuz belgeyi yazdırmayı göreceğiz. Yeni açtığımız belgeyi kapatmaya çalıştığımızda aşağıdaki ileti ile karşılaşırız. İptal diyelim. 1. Kaydet, belgeyi kaydetmeye 2. Farklı Kaydet, farklı bir dosya türü biçiminde farklı bir konuma kaydetmeye 3. İptal seçeneği belgeye geri dönmeye yarar. 4. Dosyamızı kaydetmek için araç çubuğundaki kaydet ikonunu kullanabileceğimiz gibi aşağıdaki resimde görüldüğü gibi Dosya menüsü altında yer alan “Kaydet” seçeneğini de kullanabiliriz. Ya da bir alttaki seçenek olan Farklı Kaydet ile dosyanızı diğer ofis programlarında da kullanabilmeniz için farklı türde kaydedebilirsiniz. Bir belgeyi farklı adlarla , farklı konumlara da kaydetme şansınız vardır. Sizlerden bu belgeyi masaüstüne belgem1 adı ile kaydetmenizi istiyoruz. İkinci olarak da bu belgeyi Dosya menüsü altındaki “Aç” seçeneğini kullanarak açılan pencereden bulmanızı ve açmanızı istiyoruz. Bu bölümde son olarak yazdırmayı göreceğiz. Yine Dosya Menüsü altında yer alan “Yazdır” seçeneğine tıklayınız. Açılan yeni pencereden yazıcı seçimi yapabilir, kopya sayısını ayarlayabilir, yazdırma ile ilgili kapsamlı ayarlamaları buradan gerçekleştirebilirsiniz. Ayrıca sol tarafta belgenizin önizlemesini de görebilirsiniz. Ekle Menüsünü Kullanarak Metnimizi Zenginleştirme Ekle menüsünün altında yer alan “Resim, tablo, köprü, Özel Karakter” seçenekleri ile metninize resimler ekleyebilir, tablolar oluşturabilir, çeşitli web adreslerine ya da belgelere bağlantılar oluşturabilir ve özel karakterler ekleyebilirsiniz. Aşağıdaki görsellerde sıra ile resim ve tablo ekleme görselleştirilmiştir. Benzer çalışmalarla belgenize bir resim ve bir tablo eklemeniz istenmektedir. Resim Ekleme : Sayfanıza resim eklendiğinde otomatik olarak resminiz seçili haldedir. Eğer değilse ve bu resim ile ilgili işlem yapmak isterseniz üzerine fare ile tıklayıp seçmeniz yeterli olacaktır. Seçili resminizi kenarlarında yer alan yeşil tutamaçlardan yararlanarak küçültebilir ya da büyütebiliriz. Resim ile ilgili daha kapsamlı düzenlemeler için resminizin üzerine çift tıklayınız. Açılan pencerede göreceğiniz üzere daha pek çok düzenleme yapabilirsiniz. Tablo Ekleme : Ekle menüsündeki tablo seçeneğini tıklayıp aşağıdaki değişiklikleri yapınız Tablonuz oluştuktan sonra, tablonuz ile ilgili değişikler yapabileceğiniz bir araç çubuğu belgenizin altına yerleşecektir. Tablonuzun köşelerine tıklayarak tamamını, satır ve sütunlara tıklayarak ilgili alanları seçip tablonuzu biçimlendirebilirsiniz. Ya da tablonuzun üzerinde fareniz ile sağ tıklayarak kapsamlı ayarlama seçeneklerine ulaşır ve tablonuzu düzenleyebilirsiniz. Aşağıdaki uygulama ile resim ve tablo eklemeyi pekiştirmenizi umuyoruz. Uygulama 4 : Tablo ve Resim Ekleme Yeni bir sayfa açınız ve arka planını mavi olarak belirleyiniz. Daha sonra yukarıdaki tabloyu resimleri de ekleyerek oluşturunuz ve sayfanızı kaydediniz. 4.1 Sunu Hazırlama Yazılımı (LibreOffice Impress) Impress (sunu) : LibreOffice' in yazı efektleri ve görsel/işitsel nesnelerle etkileyici tanıtımlar yapabileceğiniz sunum hazırlama aracıdır. Impress ile sunumları tasarlarken iki boyutlu resim ve üç boyutlu modellemelerden, simgelerden, özel efektlerden, canlandırmalardan ve çizim nesnelerinden faydalanabilirsiniz. Yetenek ve zellikleri LibreOffice Impress ile sunumlarınızı hazırlarken, sunum yapacağınız kesimin ihtiyaçlarına göre çok farklı görünüm seçeneklerinden faydalanmak da mümkündür: Çizim, Taslak, Slayt, Notlar vb... Impress, sunumunuzu kolayca tasarlamak için çizim ve diyagram araçları içerir. Bu sayede birkaç dakika içinde kolayca önceden kurguladığınız çizimleri ekrana aktarabilirsiniz. LibreOffice Impress yardımıyla sunumlarınızı Microsoft Powerpoint biçiminde kaydedebilir, bu dosyalarınızı Powerpoint bulunan makinelere taşıyıp sunumunuzu gerçekleştirebilirsiniz. Dilerseniz, yeni XML tabanlı OpenDocument açık standardını seçerek hep özgür kalırsınız. LibreOffice Impress yardımıyla tek tıklama ile oluşturduğunuz slaytları Flash biçimine getirip İnternet üzerinde yayınlayabilirsiniz. Bu özellik LibreOffice ile birlikte gelir ve herhangi bir üçüncü parti yazılım satın almayı gerektirmez. LibreOffice Impress'i Ekranını Tanıyalım Yeni Impress Dosyası Oluşturmak 1. YÖNTEM 2. Yöntem Yeni Impress Dosyası Açmak Yeni Impress dosyası 2 yöntemle açılır: Kes – Kopyala ve Yapıştır Nasıl Yapılır? Kesmek veya kopyalamak istediğiniz slaytı metni vb. aşağıdakilerden birini yaparak seçin: 1. Tek bir slaytı, metni, nesneyi vb. seçmek için slaytı tıklatın. Birden fazla slaytı, metni, nesneyi vb. kesmek , kopyalamak veya yapıştırmak istiyorsanız Ctrl ile birlikte tıklayarak seçmek istediğiniz slaytları seçiniz. 1. Seçili slaytı, metni, nesneyi vb. birini sağ tıklatın ve sonra Kopyala, Kes veya Yapıştırı tıklatın. 2.Seçili slaytı, metni, nesneyi vb. birini seçerek Menü çubuğunda bulunan Düzenle sekmesini sol tıklayın ve sonra Kopyala,Kes veya Yapıştırı tıklatın. 2.3.Seçili slaytı, metni, nesneyi vb. sekmelerden kes, birini seçerek Standart Araç Çubuğundaki kopyala veya yapıştır sekmeleri seçilir. Impress’te Kelime veya Metinlerin Düzenlenmesi Yapmak Kelimelerin veya metinlerin font, büyüklük, hizalama vb. düzenlemeleri LibreOffice Write’taki gibi Metin Biçimlendirme Araç Çubuğun’dan yapılır. Impress’te Resim – Nesne Eklemek Resim veya nesne eklemek LibreOffice Writer ile aynı şekilde yapılır. Impress’te Araç Çubuğu Eklemek Araç çubukları metin, resim, şema,tablo vb. öğeleri düzenlemeyi kolaylaştırmak için kullanılır. Impress’te araç çubuğu şu şekilde eklenir: Menü çubuğundan Görünüm Sekmesi tıklandığında açılan sekmelerden Araç Çubukları sekmesi tıklanır ve istenilen araç çubuğu sekmesi tıklanarak eklenir. Araç çubuğunu sürükleyerek istenen yere taşıyabilirsiniz. Kullanıma hazır olan araç çubuğu üzerinde onay işareti bulunmaktadır. Araç çubuğunu kaldırmak için de aynı sekme açılarak onaylanmış olan araç çubuğu tıklanarak kaldırılır. Impress’te Slayt Tasarımı Yapmak Slayt tasarımını düzenlemek işlemleri yapabilirsiniz: için şu Yöntem 1: Düzenlemek istediniz slaytı bir tıklama yaparak seçiniz. Sunu Araç Çubuğundan Slayt Düzeni sekmesi seçilir. Çıkan sekmeden istediğiniz düzeni seçebilirsiniz. Yöntem 2: Düzenlemek istediniz slaytı bir tıklama yaparak seçiniz. Görev Penceresinden Safya Düzeni sekmesinden istenilen tasarımla slayt sayfanızı düzenleyebilirsiniz. Yeni Slayt Sayfası Ekleme 1. Yöntem : Menü çubuğundan tıklanarak yeni slayt eklenir. Slayt sekmesi 2. Yöntem: Sunum Araç Çubuğuna tıklanarak istenilen tasarımda slayt sayfası eklenir. 3. Yöntem : Slayt Penceresine sağ tıklanır çıkan Yeni Slayt sekmesine tıklanarak slayt sayfası eklenir. Efekt (Animasyon) Ekleme - Düzenleme Efekt eklenecek nesne seçilir . Görev Penceresinden Canlandırmayı Özelleştir sekmesi seçilir. Bu sekmedeki Ekle seçeneği ile nesneye efekt eklenebilir. Diğer sekmelerle bu efekt düzenlenebilir. Slayt Geçişlerini Düzenlemek Slayt geçişi eklenecek slayt seçilir . Görev Penceresinden Slayt Geçişi sekmesi seçilir. Bu sekmedeki Seçilmiş Slaytlara Uygula seçeneği ile slayta istenilen geçiş eklenebilir. Diğer sekmelerle bu slayt geçişleri düzenlenebilir. Slayt Gösterisini Başlatma Slayt gösterisini başlatmak için F5 tuşuna basmanız yeterlidir. Kısa yol tuşunun haricinde slayt gösterisi şu şekillerde başlatılabilir. Impress Dosyasını (odp) Farklı Kaydetme Hazırlanan sunu dosyası Menü Çubuğundan Farklı Kaydet sekmesi tıklanıldığında açılan sayfadan kaydedilecek yer seçilebilir veya dosya uzantısıda seçilebilir. Impress Dosyasını (odp) Kaydetmek 1. 1. Yöntem : Hazırlanan sunu dosyası Ctrl +S kısayol tuşuyla kaydedilebilir. 2. Yöntem: Hazırlanan sunu dosyası Standart Araç Çubuğundan Kaydet sekmesi tıklanarak kaydedilebilir. 3. Yöntem : Hazırlanan Çubuğundan Kaydet kaydedilebilir sunu dosyası Menü sekmesi tıklanarak 4.1 Hesap Yazılımı (LibreOffice Calc) LibreOffice Hesap Tablosu, Tablo verileriniz üzerinde; hesaplama, filtreleme, raporlama ve grafik olarak görüntüleme işlemleri yapabileceğiniz bir LibreOffice uygulamasıdır. LibreOffice Hesap Tablosu ekranı Hesap Tablosu uygulamasında açtığınız belge hücrelerden oluşan çalışma sayfaları şeklinde karşınıza gelir. Çalışma sayfalarınız arasında sayfa sekmelerini kullanarak geçiş yapabilirsiniz. Bir çalışma sayfası ise hücrelerden meydana gelir ve hücreler satır (1,2,3...) ve sütun (A,B,C..) başlıkları ile gösterilir. Örneğin 9. satır 6. sütunu (F sütunu) ifade etmek için bu hücrenin adresi (referansını) “F9” şeklinde belirtilir. Hücrelere Veri Girişi Çalışma sayfasına veri girişi için ilgili hücreye konumlandıktan sonra giriş yapabilirsiniz. Girdiğiniz bu veri metin, sayı ya da formül olabilir. Eğer bir formül (işlev/işlem) giriyorsanız “=” ile başlamalısınız. Örnek Sonuç / Açıklama =C5 C5 hücresinin içeriğini aktif hücreye yaz. =5+3 8 =A1+B1 A1 ve A2 yi toplar =Topla(A1;B1) A1 ve A2 yi toplar =50*18/100 9 =-(10+2)*0,5 -6 =(5+3)/2 4 =Ortalama(5;3) 4 =Topla(5;3)/2 4 =Mak(3;5;4) 5 Hücreleri Biçimlendirme Hücreleri Verilerini Hizalamak Hücre verilerini hizalamak Kenarlık Ekleme Kenarlıklar Hazırladığımız tabloya (1) kenarlık eklemek için biçimlendirme araç çubuğundan Kenarlıklar düğmesine tıklanarak açılan (2) kutucuktan istediğimiz kenar şeklini belirleyebiliriz. Satır Yüksekliği ve Sütün Genişliğinin Ayarlanması Fare imleci satır ve sütun başlıkları arasında şekillerinde iken sol-sağ / yukarıaşağı sürükleme yaparak (Resim 4) ayarlayabilirsiniz. Aynı şekilleri görürken çift tıklama yaparak da En uygun genişlik ve en uygun yüksekliği ayarlayabilirsiniz. Satır yükseklik ve sütun genişliği Formül ve İşlevler Formül ya da fonksiyonlarla işlem yaparken; • Formüllere “=” “+” ya da “-” ile başlanır. Buradaki “+” ve “-” bir başlangıç karakteri değil pozitif/negatif işareti belirtir. Aritmetik Operatörler + Topla =2+2 / =A1+A5 - Çıkar =2-2 / =A1-A5 * Çarp =2*2 / =A1*A5 / Böl =2/2 / =A1/A5 ^ Kuvvet (üs) % yüzde =2% =2^3 / / =A1^A5 =A1% İşlev Sihirbazı “Ekle/İşlev (Ctrl + F12)” seçeneği ya da Formül çubuğundaki işlev sihirbazı butonuna ( ) bastığınızda Hesap Tablosu uygulamasında kullanabileceğiniz işlevler listesi ekrana gelecektir. İşlev sihirbazı -1 Öncelikle kullanılmak istenen işlevin matematik, istatistik, mantıksal, metin gibi kategorisi ve ardından işlevin kendisi seçilir. Bu durumda seçili olan işlevin kullanımına ilişkin dizilimi ve açıklama bilgisi görüntülenecektir. “İleri” butonu ile bir sonraki adımda seçilen işleve göre üzerinde hesaplama yapılacak hücre referansları ya da değerler girilir. İşlev sihirbazı -2 İşlevde kullanılacak hücre referanslarını elle girebileceğiniz gibi fare ile hücreleri seçerek de belirleyebilirsiniz. Seçilen hücre referansları ya da girilen değerlere göre işlevin sonuç değerini ya da hata oluşmuş ise hata kodunu “Tamam” butonuna basmadan işlev sihirbazı ekranında görebilirsiniz Topla Belirtilen değer, hücre, hücre aralığının toplamını verir. Kullanım şekli : =Topla(sayı1;sayı2;...) Örnek Sonuç/Açıklama =Topla(A1;C1) A1 ve C1 hücrelerindeki verileri toplar =Topla(A1:C1) A1, B1 ve C1 hücrelerindeki verileri toplar =Topla(5;10;2) 17 =A1+B1+C1 A1, B1 ve C1 hücrelerindeki verileri toplar Toplama örneği Bölüm Bir bölme işleminin tam kısmını verir. Kullanım şekli : =Bölüm(pay;payda) Örnek Sonuç/Açıklama =Bölüm(A1;C1) A1 deki verinin C1 deki veriye bölümünün tam kısmını verir. =Bölüm(A1;5) A1 hücresindeki veriyi 5'e böler ve sonucun tam kısmını verir =Bölüm(15;4) 3 =Bölüm(15;0) Hata:502 =Bölüm(0;15) 0 =A1/C1 A1 deki verinin C1 deki veriye bölümünün tam kısmını verir. Bölme örneği Çarpım Belirtilen değer, hücre, hücre aralığının çarpımını verir. Kullanım şekli : =Çarpım(sayı1;sayı2;...) Örnek Sonuç/Açıklama =Çarpım(A1;C1) A1 ve C1 hücrelerindeki verileri çarpar =Çarpım(A1:C1) A1, B1 ve C1 hücrelerindeki verileri çarpar =Çarpım(5;10;2) 100 =A1*C1 A1 ve C1 hücrelerindeki verileri çarpar Çarpma örneği Ortalama Belirtilen değer, hücre, hücre aralığının ortalamasını verir. Kullanım şekli : =Ortalama(sayı1;sayı2;...) Örnek Sonuç/Açıklama =Ortalama(A1;C1) A1 ve C1 hücrelerindeki verilerin ortalamasını hesaplar =Ortalama(A1:C1) A1, B1 ve C1 hücrelerindeki verilerin ortalamalarını hesaplar =Ortalama(6;10;2) 6 =(A1+B1+C1)/3 A1, B1 ve C1 hücrelerindeki verilerin ortalamalarını hesaplar Ortalama örneği İki nota ait ortalamala için D2 hücresine =ortalama(B2:C2) yazılarak ortalama hesaplanır. Formül kopyalama Ortalama Formülünü diğer satırlara da uygulamak için D2 hücresi seçili iken hücrenin sağ altında bulunan siyah kutucuğa tutup çekerek diğer ortalamaları da otomatik olarak hesaplattırabiliriz. Süzme Süzme örneği - 1 Tablo verileriniz üzerinde bir ya da birden fazla koşulu sağlayan kayıtları görmek isteyebilirsiniz. Süzme işlemini gerçekleştirmek için tabloyu seçtikten sonra Veri menüsünden Süzgeç > Otomatik Süzgeç seçilir. Süzme örneği - 2 Tablo verileriniz üzerinde iken “Otomatik süzgeç” seçeneğini aktif hale getirdiğinizde tablo sütun başlıklarınız açılır liste şekline dönüşecektir. Tablodaki ortalamalarda değeri sadece 55,5 ve 60 olan satırları listeler. Süzme örneği - 3 Süzme örneği - 4 Otomatik süzgeci iptal etmek için Veri > Süzgeç > Otomatik Süzgeç yolu izlenir.