Untitled - BİL Dershaneleri
Transkript
Untitled - BİL Dershaneleri
REHBERLİK Baflar›n›n En Baflar›l› Formülü A=x+y+z Einstein baflar›n›n formülünü flöyle dile getirmifltir: A = Baflar› x = Çal›flma y = Yerinde ve zaman›nda davranma z = Dinlenme ve e¤lence Baflar›n›n en kolay ve en k›sa yolu çal›flmakt›r. Ancak zaman› planlamak ve yap›lan plana uymak ve yorulan bedeni ve zihni yenilemek için dinlenmek ve e¤lenmek de gereklidir. Her birinin dozu do¤ru ayarland›¤› sürece ortaya ç›kan kar›fl›m baflar› için birebirdir. Önce hedefinizi belirleyin, ard›ndan haftal›k program›n›z› oluflturun ve ad›m ad›m kararlaflt›rd›¤›n›z çal›flmalar› hayata geçirin. Önceliklerinizi iyi belirleyin. Hayati önemi olan çal›flmalar›n›z›n günlük ve basit ifllerle bölünmesine ve engellenmesine asla izin vermeyin. Örne¤in; Sinemaya gitmek için ertesi günkü s›nav haz›rl›¤›n›z› asla ertelemeyin. 2 En çok önem tafl›yan fleyler, asla önem tafl›mayan fleylerin merhametine kalmamal›d›r. REHBERLİK Verimli Ders Çal›fl›rken Konuyu bir bütünlük içinde kavramaya çal›fl›n. Düflüncenizi, sadece çal›flt›¤›n›z ders ve konu üzerinde yo¤unlaflt›rmaya bak›n. Ders ay›r›m› yapmay›n, her derse gereken önemi verin. Konuyu daha iyi kavramak amac›yla yard›mc› unsurlar›, çizim, flekil ve tablolar› kullan›n. Bildi¤iniz konulara zaman zaman geri dönerek bilgilerinizi pekifltirin. Derse ilginizi bozacak malzemeleri ve cihazlar› çal›flma odas›ndan uzak tutun. Mutlaka programl› çal›fl›n. Amaç ve önceliklerinizi iyi belirleyin. Zaman› do¤ru kullan›n, çal›flma ve dinlenme aral›klar›n›za dikkat edin. Dünyada de¤iflmesi için çaba harcaman›z gereken ilk fley kendiniz olmal›d›r. Mahatma Gandi 3 REHBERLİK Ders Program› Nas›l Yap›l›r? Ders program›n› haz›rlamak için üç farkl› aflamay› dikkatlice tamamlamak gerekir: 1. Aflama: Tüm derslerden çal›flman›z gereken konular› belirleyin. 2. Aflama: Çal›flman›z gereken tüm ders ve konular›, haftan›n günlerine bölerek yerlefltirin. Bu da¤›l›m› yaparken ders a¤›rl›klar›n› göz önünde bulundurun. 3. Aflama: Çal›flma, dinlenme süresi ve dinlenme aral›klar›n› belirledikten sonra düzenli olarak uygulamaya geçin. Program› uygularken aksatmak söz konusu bile olmamal›. Bu yüzden uygulayabilece¤iniz gerçekçi bir program› yapmal›s›n›z. Bir gün uygulay›p baflka birgün aksatmak verim almam›za engel olur. Bunu hayattan bir benzetmeyle aç›klayal›m. Bir tarlan›n her taraf›n› ekin ve sulay›n; ancak baz› bölümlerine ara ara su vermeyi unutun, ürünün bak›m›n› aksat›n. Hasat zaman›nda tarlan›n her yerinde ürün alamad›¤›n›z› görecek ve üzüleceksiniz. Çal›flmalar›n›zda devaml›l›k ve istikrar olmazsa verim alamazs›n›z. 4 Hedeften bir santimlik hatayla bafllayan, kilometrelerce uzakta bitirir. REHBERLİK Verimli Çal›flma Tuzaklar›: Çal›flmay› tamamlamadan b›rakmak Arkadafllara gerekti¤inde hay›r diyememek Konular hakk›nda yeterli bilgiye sahip olmadan soru çözmeye kalk›flmak Programs›z, plans›z çal›flmak Zaman› do¤ru kullanmamak Çal›fl›rken uygun dinlenme aral›klar› vermemek Ailevi ve bireysel sorunlar içinde kaybolmak Amaç ve öncelikleri belirlememek Televizyona gere¤inden fazla zaman ay›rmak Düzenli tekrarlar yapmamak Sürekli baflkalar›yla k›yaslamalar yapmak S›nav tekniklerini bilmemek ve ö¤renmemek Yanl›fllar› düzeltmeden, elindekileri bitirmeden gelifligüzel çal›flmak Müzik dinleyerek çal›flmak Yatarak veya uzanarak çal›flmak Sürekli telefonla konuflmak Baz› dersleri d›fllamak ve çal›flmamak Sürekli hayal kurmak ve çal›flma s›ras›nda uzun aral›klar vermek Afl›r› kayg›ya kap›lmak ve kendine güvenmemek Sürekli ayn› fleyleri yaparsan hep ayn› sonuçlar› al›rs›n. Çin Atasözü 5 REHBERLİK Baflarmak ‹stemiyorsan Bunlar› Yap: Gelifligüzel karalamalar yapar gibi notlar tutun. Sadece seçti¤iniz ve size ilginç gelen konular› çal›fl›n. Ço¤u zaman hayale dal›p çal›flmay› b›rak›n. Çal›flma odas›nda TV ve müzik setin her zaman aç›k olsun. Odan›n her yerine posterler as›n ve çal›fl›rken onlar› seyredin. Dersten derse, konudan konuya atlay›n. Cep telefonunuzu sürekli aç›k tutun ve yan›n›zdan ay›rmay›n. Kap› her çal›nd›¤›nda koflup hemen aç›verin ve gelen misafirlerle ilgilenin. Pencere kenar›nda çal›fl›n ve geleni geçeni sokakta olup biteni izleyin. Yatarak veya uzanarak çal›fl›n. Konular› ö¤renmeden sadece soru çözün. Yaln›z bir fley vard›r: Çal›flkan olmak. 6 M. Kemal Atatürk REHBERLİK Nas›l Bir Zamanlama En Yüksek Verimi Sa¤lar? 45 + Çal›fl 5 Tekrarla + 10 Dinlen = 60 dakika Ö¤ren Yaklafl›k 40–45 dakika çal›flt›ktan sonra mutlaka 5 dakikal›k bir tekrar yap›n ve çal›flt›klar›n›z› gözden geçirin. Her çal›flma sonras› yine 5–10 dakikal›k bir ara vermek di¤er seanslarda verimin düflmemesi aç›s›ndan çok önemlidir. 10 dakikal›k aralar hem gelecek seansa zihinsel olarak haz›r bafllamay› hem de ö¤renilenin iyice yerleflmesini sa¤lamas› aç›s›ndan gereklidir. Kulland›¤›m›z Sözcükler Gerçe¤e Dönüflürler Bu sözcükleri kullanmay›n Bu sözcükleri kullan›n 1 ‹nanm›yorum 2 Zaman›m yok 3 Yapamam 4 Acaba 5 Olanaks›z 6 Belki 7 E¤er 8 Sonra 9 Korkuyorum 10 Hep baflar›s›z oldum 1 ☺ ‹nan›yorum 2 ☺ Zaman yarat›r›m 3 ☺ Yapabilirim 4 ☺ Mutlaka 5 ☺ Her fley mümkündür 6 ☺ Kesinlikle 7 ☺ Yapaca¤›m 8 ☺ fiimdi 9 ☺ Kendime güveniyorum 10 ☺ Bu sefer baflaraca¤›m Bir fleyin imkâns›zl›¤›na inanmak, onu imkãns›z k›lar. Frans›z Atasözü 7 REHBERLİK Zihinsel Haz›rl›k Öncelikle çal›flaca¤›m›z konunun ö¤renilmesi gerekti¤ine, beynimizin ikna edilmesi en önemli ad›md›r. E¤er beyin bu konuda ikna olmam›flsa çal›flacak gücü ve iste¤ini sa¤lamak neredeyse imkâns›z hale gelir. Gazetecilerin kulland›¤› bir yöntemi ö¤renme s›ras›nda kullanmak da zihinsel haz›rl›k için çok önemli bir baflka ad›md›r. Gazetecilikte haber yapmada kullan›lan 5N + 1K kural›n›n aç›l›m› flöyledir: (Ne? + Ne zaman? + Nerede? + Nas›l? + Neden? + Kim?) sorular› üzerinde düflünülmesi zihinsel haz›rl›k sürecini önemli ölçüde h›zland›r›r. Çal›fl›lacak konunun ne kadar sürece¤inin yaklafl›k olarak önceden belirlenmesi de beynin kendini programlamas› ve en yüksek verimi alabilmesi için gereklidir. Beyin bir iflin ne kadar sürece¤ini bilmek ve gücünü bu do¤rultuda ayarlamak ister. Konuyu çeflitli görsel malzemelerle zenginlefltirmek, flema, resim ve nesnelere dayand›rarak süslemek, derinlefltirmek de zinihsel haz›rl›¤› olumlu yönde etkiler. Sabah 08.00 – 11.00 ve akflam 21.00 – 23.00 saatleri aras›nda beyinde ö¤renmeyi destekleyen kimyasallar›n artt›¤› yönündeki bilgilere dayanarak çal›flma saatlerinin günün en verimli dönemlerine göre ayarlanmas›, zihnimizi verimli kullanmam›z› sa¤lar. Yemeklerden sonra en az 30 dakika ara vermek de beyne giden kan miktar›n›n tekrar eski haline dönebilmesi için geçen sürenin do¤ru kullan›m›na yard›mc› olur. Amac›na ulaflmak m› istiyorsun; o halde kendi yolunu kesme. 8 Goethe REHBERLİK ‹nsanl›¤› Yüceltenler Bak›n bakal›m, kim hangi yaflta, hangi baflar›ya imza atm›fl? Onlar baflard›lar! Neden olmas›n? Büyük ‹skender: 17 yafl›nda Gordion Savafl›’n› kazand›. Newton: Yerçekimi Yasas›’n› buldu¤unda 23 yafl›ndayd›. Marconi: 23 yafl›nda telsiz ve telgraf› buldu. Fatih Sultan Mehmet: 23 yafl›nda ‹stanbul’u fethetti. Lindberg: Atlantik Okyanusu’nu tek bafl›na geçen ilk kiflidir ve 25 yafl›ndayd›. Röntgen: Röntgen ›fl›n›n› 50 yafl›nda keflfetti. Cervantes: Don Kiflot’u 56 yafl›nda yazd›. Mozart: Saraydan K›z Kaç›rma adl› eserini 26 yafl›nda yazd›. Defoe: Robinson Cruose’yu 68 yafl›nda yazd›. Amundsen: 39 yafl›nda Güney Kutbu’na ayak basan ilk insan oldu. Dante: ‹lahi Komedya adl› eserini 41 yafl›nda yazd›. Kristof Kolomb: Amarika’ya 41 yafl›nda ayak bast›. Napoleon: Ününün doru¤una 41 yafl›nda ulaflt›. Einstein: “‹zafiyet Teorisi”yle Nobel ödülünü 41 yafl›nda kazand›. Benjamin Franklin: Paratoneri 41 yafl›nda keflfetti. Leonardo da Vinci: Son Akflam Yeme¤i adl› tablosunu 46 yafl›nda tamamlad›. Darwin: Evrim Teorisi’ni 50 yafl›nda aç›klad›. Hayaller, hayal olarak kalmamal› 9 REHBERLİK Ö¤rendiklerimizin Ne Kadar›n› Hat›rl›yoruz? Okuduklar›m›z›n % 10’unu Duyduklar›m›z›n % 20’sini Gördüklerimizin % 30’unu Görüp duyduklar›m›z›n % 50’sini Söylediklerimizin % 80’ini Davran›fllarla birlikte söylediklerimizin % 90’›n› Ö¤renmek ‹stedi¤iniz Malzemeyi Okuyun, Yaz›n, Yüksek sesle tekrarlay›n Soru cevap fleklinde tart›fl›n. Her gün oldu¤u gibi bugün de, kalbiniz 100.000 defadan fazla att›, 25.000 kere nefes al›p verdiniz, 1 kg’a yak›n yemek yediniz, 1litre su içtiniz, 500 tonluk enerji ürettiniz, ortalama 5.000 kelime konufltunuz ve 12.000 lt oksijen tükettiniz. Bunca çal›flman›n içinde bugün dünden farkl› ne yapt›¤›n›z› düflünün ve bir birey olarak kendinize flu soruyu sorun:“Bugün yeni bir fleyler ö¤renebildim mi?” 10 Gerçeklefltirirken göreceksin ki, umdu¤undan daha iyisin. REHBERLİK Olumlu Düflünmeliyiz Yap›lan araflt›rmalar beynimizden günde ortalama 60–70 bin düflüncenin geçti¤ini ortaya koyuyor. Ve ne yaz›k ki bunlar›n ço¤u olumsuz düflüncelerden oluflurken genellikle de bir önceki gün düflündüklerimizle ayn› fleyleri düflünüyoruz. Olaylara iliflkin do¤ru sorular sormak, do¤ru yarg›larda bulunmak, sorunlar› çözebilmek aç›s›ndan çok büyük önem tafl›r. – Neden baflar›l› olam›yorum? (Yanl›fl) – Baflar›l› olabilmek için neler yapmal›y›m?(Do¤ru) – Ailem neden bana k›z›p duruyor? (Yanl›fl) – Ailemle iliflkilerimi nas›l daha iyi hale getirebili(Do¤ru) rim? – S›navda bu çal›flmalarla asla baflar›l› olamaya(Yanl›fl) ca¤›m. – Daha planl› çal›flmalarla daha iyi sonuçlar ala(Do¤ru) bilirim. – Seçti¤im hedefe ulaflmam imkâns›z. (Yanl›fl) – Hedefime her gün biraz daha fazla yaklafl›yo(Do¤ru) rum. Asl›nda sorunun çözümü ço¤unlukla soruyu sorufl fleklimizde yatmaktad›r. Hayata do¤ru sorular sormak, ikna edici cevaplar alman›n püf noktas›d›r. Bir ifli yapaca¤›n›z› düflünseniz de, yapamayaca¤›n›z› düflünseniz de hakl›s›n›z. Henry Ford 11 REHBERLİK 72 Y›l Yaflayan Bir ‹nsan Yap›lan araflt›rmalar 72 y›l yaflayan bir insan›n zaman›n› nelerle geçirdi¤ini yaklafl›k olarak flu flekilde ortaya koymaktad›r: Uyku 21 y›l Çal›flma 14 y›l Kiflisel bak›m 7 y›l Yemek 6 y›l Gezmek 6 y›l S›rada beklemek 4 y›l Ö¤renmek 4 y›l Toplant›lar 3 y›l Telefon 3 y›l Kay›p eflya arama 1 y›l Di¤er çal›flmalar 3 y›l Tüm zaman›m›z›n yaln›zca 5’te 1’ini çal›flmaya ve 18’de 1’ini de ö¤renmeye ay›r›yoruz. Bu süre içinde baflar›ya ulaflmay› bekliyoruz. Hepimiz ayn› zamana sahibiz; ancak bu zaman› nas›l kulland›¤›m›z konusunda farkl›lafl›yoruz. Baflar›l› insanlar›n zaman› en iyi flekilde kullanan insanlar oldu¤unu unutmay›n. Kaybedilen her saniye felakete f›rsat haz›rlar. 12 Napoleon REHBERLİK Yüksek Sesle Okuyun ‹ç sesimizle okudu¤umuz çal›flma malzemeleri, sadece zihinsel bir izlenim olarak belle¤imizde kal›r. Kelimeler varl›klar› sadece ka¤›t üzerinde gösteren iflaretlerdir. Anlamlar› göz için de, beyin için de ayn›d›r. E¤er yüksek sesle düflünür ve okursan›z bu kelimeler yeni anlamar kazanmaya ve sesin de yard›m›yla vücut kazanarak canlanmaya bafllarlar. Cümleler göz, kulak ve beyin için anlam kazan›rken görsel, iflitsel deste¤i ile daha da pekiflir. Bu ö¤renmeyi ve haf›za da kal›c›l›¤› önemli oranda art›r›r. Bu nedenle yüksek sesle okuyun, okudu¤unuzu yüksek sesle tekrarlay›n ve yazarak da bu deste¤in etkilerini art›r›n. Kal›c› ö¤renme düflünüldü¤ünden çok daha zordur. Bilginin bellekle uzun süre saklanabilmesi için hat›rda kal›c›l›¤› art›ran yöntemlere ihtiyaç vard›r ve en önemlisi ne kadar çok duyu organ›m›z ö¤renme sürecinde etkin duruma geçirilirse ö¤renme malzemesi ile ilgili zihinsel ba¤lar o denli güçlü olur. Bu nedenle laboratuvar çal›flmalar› ö¤renilen bilginin uzun süreli belle¤e yerleflme olas›l›¤›n› art›rmakta; görme, iflitme, dokunma, koku ve tat alma deste¤i ile ö¤renmede kal›c›l›k çok daha üst seviyelere ç›kmaktad›r. Yöntemi olan topal, yöntemsiz koflandan daha çabuk ilerler. P. Vallery 13 REHBERLİK Baflarmak ‹çin Hangisini Seçersiniz? Bir fleyi tercih ediyorsan›z. Bir fleye inan›yorsan›z. Yapmak zorunda oldu¤unuz için yapars›n›z. ‹stedi¤iniz için yapars›n›z. ‹stedi¤iniz zaman yapars›n›z. Her zaman yapars›n›z. Sadece bir seçenektir sizin için. Sizin için zorunluluktur, vazgeçilmezdir. Zorda kal›rsan›z vazgeçersiniz. Asla vazgeçmezsiniz. Aç›kça tan›mlayamazs›n›z. Sizin için çok de¤erli ve özel bir tan›m› vard›r. Ulaflabilirsiniz. Mutlaka ulafl›rs›n›z. Seçimlerinizi yaparken öncelikle içinizden gelen sesi dinlemelisiniz. Neden çal›flt›¤›n›z, nereye varmak istedi¤iniz ve seçiminizin sizin için ne ifade etti¤i gibi sorulara verecek kendinize ait net cevaplar›n›z olmal›. K›sacas› ne için ve nereye kofltu¤unuzu bilmelisiniz. Aksi halde var›fl noktas› olmayan bir kofluda kaybetmeye mahkum olursunuz. Varaca¤› liman› bilmeyen yelkenliye hiç bir rüzgârdan hay›r gelmez. 14 Seneca REHBERLİK En Zor Unutulanlar Kifliye anlaml› gelen kelimeler Üzerinden 2 haftal›k süre geçmeden tekrarlanan konular Çocuklukta kazan›lan ve kal›c› izler b›rakan anlar Bireyi do¤rudan ilgilendiren konular ve olaylar Birey için güzel konular ve an›lar Hat›rlanmas› gerekti¤ine karar verilen konular Yatmadan önce ve sabah uyand›¤›nda tekrar edilenler Üzerinde s›k s›k konuflulan ya da düzenli aral›klarla tekrarlanan konular Kazan›lan baflar›larla ilgili konular Fiziksel becerilerle s›k› ba¤› olan konular Yüksek sesle düflünülen ve konuflulanlar Ö¤renilenler çok çabuk unutulur. Tam anlam›yla ö¤renilen bir fleyden geriye 20 dakika içinde sadece yar›s›, 1 saat sonra % 30’u ve 1 gün sonra sadece % 20’si kal›r. Ö¤rendiklerimizi hat›rlayabilmenin tek yolu ise tekrard›r. Hadi bakal›m kolay gelsin! Tarlaya ilk, yata¤a son giden ol. Çin Atasözü 15 REHBERLİK 2. Nefesinize Ulaflana Kadar Durmadan Koflun Bafllamak her zaman en zorudur. En fazla gücü asl›nda bafllarken harcar insan. Motivasyon sürecinin en zorlu k›sm›d›r bafllamak. Geri ad›m atmadan devam etmek zoru kolay hale getiren en önemli ayr›nt›d›r. Atletlerin maraton koflarken büyük bir haz içinde kaybolmalar›na benzer, hedefe do¤ru yap›lan koflu. Onlar›n deyimiyle ikinci nefeslerine ulaflt›ktan sonra tüm gün durmadan koflabileceklerini hissedermifl tüm atletler. ‹kinci nefesinize ulaflana kadar hiç durmadan koflarsan›z eskisinden çok daha kolay yeni bir kofluda hedefe yaklaflm›flken buluverirsiniz kendinizi. Ancak ikinci nefese ulaflabilmek, her türlü s›k›nt›ya ve zorlu¤a ra¤men durmaks›z›n koflunuzu sürdürmenize ba¤l›d›r. ‹lk nefesinizde sürekli duraklar ve koflunuza ara verirseniz, ikinci nefesinize ulaflabilme olas›l›¤›n› da kaybetmifl olursunuz. Bafllamak her zaman zor ve s›k›nt›l›d›r; ama kararl› ad›mlar, zevkle gidilen bir yolda baflarma inanc›yla doldurur insan›n içini. Y›lmay›n, pes etmeyin, vazgeçmeyin. Hedefe varmak da, yar› yolda kalmak da sizin elinizdedir. 16 De¤iflim, ancak yeterince güçlü arzular oldu¤unda mümkün olacakt›r. Anonim REHBERLİK En Kolay Unutulanlar Anlams›z gelen konular Hiç ara vermeden uzunca süre çal›fl›p ö¤rendiklerimiz Yorgun, s›k›nt›l› veya isteksiz zamanlar›m›zda ö¤renmeye çal›flt›klar›m›z Ö¤rendikten sonra üzerinde hiç kafa yormad›¤›m›z konular Rastgele, tesadüfi ö¤renilen fleyler K›sa sürede zorla ö¤renmek zorunda kald›klar›m›z ‹nanç ve önyarg›lar›m›za ters düflen konular ‹simler, rakam ve tarihler Tam kavrayamad›¤›m›z konular Ö¤renmek istenmeyen fleyler Unutmaya karfl› en etkili ilac›n tekrar oldu¤unu daha önce de belirtmifltik. 1 saat sonra, 1 gün sonra ve 1 ay sonra tekrarlamak uzun süreli belle¤e geçifli kolaylaflt›r›rlar. Görün, dinleyin, okuyun, gözleyin, çal›fl›n, tekrarlay›n, uygulay›n. Bu basamaklar› kullanman›z ö¤renmenizi en üst düzeye getirecektir. Zaman ve sab›r, iflte benim güçlü askerlerim. Tolstoy 17 REHBERLİK S›nav Kayg›s› “S›nav› kazanamazsam mahvolurum,” “Aileme ne derim?”, “Bildiklerimi ya kar›flt›r›p unutursam!?” “Zaman›nda yetifltiremezsem!” “Bilmedi¤im yerlerden gelirse!” gibi düflünceler s›nav kayg›s›n› en üst seviyelere tafl›rlar. Halbuki bu tür endiflelerin s›navlarda sorular› çözmeye hiçbir olumlu katk›s› yoktur. Aksine ö¤renme s›ras›nda oluflan protein zincirleri üzerinde geçici, parçalay›c› bir etki yaparlar. Bilinenlerin s›nav s›ras›nda unutulmas›, ancak s›nav sonras› hat›rlanmas› yüksek kayg›n›n oluflturdu¤u kimyasal de¤iflimin sonucudur. Hiç kayg› olmadan da gerekli uyan›kl›¤›n ve dikkatin toparlanabilmesi çok güçtür. Asl›nda baflar›l› olabilmek için belli bir düzeyde kayg›ya ihtiyac›m›z vard›r. Kayg› bir anlamda vücudun savunma mekanizmas›d›r. Onu dengede tutulabilmek baflar›y› da beraberinde getirecektir. S›nava gere¤inden fazla anlam yüklemek kayg›y› bir soruna dönüfltürebilir. Unutmay›n ki s›navlar birer kiflilik testi de¤ildirler. Bir s›navdaki baflar›s›zl›¤›n›z sizin baflar›s›z bir kifli oldu¤unuz anlam›na asla gelmez. Çal›fl›r, ö¤renir ve baflar›rs›n›z. Hepsi sadece bundan ibarettir. 18 Panik flaha kalkm›fl korkudur ve korku her zaman korkulan fleyden daha fazla zarar verir. Marie Curie REHBERLİK Elmas Avc›s› Gerçek oldu¤u söylenen bir öyküye göre, Kuzey Afrika’da yaflayan bir çiftçi yaflad›¤› k›tada elmas oldu¤unu duyar ve çok zengin olabilece¤ini düflünerek çiftli¤ini sat›p elmas aramaya koyulur. Y›llar süren aray›fl› bir sonuç vermeyince, dönecek bir yeri de olmad›¤›ndan bunal›ml› bir an›nda köprüden atlay›p bo¤ularak ölür. Tam o s›ralarda ondan çiftli¤ini sat›n alan adam kurumufl bir nehir yata¤›nda yürümektedir. fiekli çok farkl› olan bir kaya parças› dikkatini çeker ve bu kayay› al›p incelettirir. K›sa süre sonra o arazide bu tür kayalar›n çokça oldu¤u ve burada dünyan›n en büyük elmas madeni oldu¤u keflfedilir. O arazinin eski sahibi elmas›n neye benzedi¤ini ö¤renseydi ve en önemlisi elindekinin de¤erini bilseydi baflar›ya ulaflan kifli o olacakt›. Gözünün önündeki hazineyi göremedi ve var olan› çok uzaklarda arad›. Oysaki hayat› boyunca arad›¤› fley bir iki ad›m ötesindeydi... Arad›¤›n› bilmeyen, buldu¤unu anlayamaz. Claude Bernard 19 REHBERLİK Motivasyon – Konsantrasyon Ι Ö¤rencilerimizin temel sorunlar›ndan biri çal›fl›lacak konu üzerinde dikkatlerini uzun süre toparlayamamalar›d›r. Ancak verimli bir çal›flma için konsantrasyonun temini gereklidir. ‹nsan fikrinin dura¤an olmayan yap›s› farkl› düflüncelerin bir anda bir araya gelmesine yol açar. Buna ba¤l› olarak konsantrasyonla ilgili sorunlar›n temel nedeni ça¤r›fl›mlarla gelen aral›kl› kopmalard›r. Bu kopmalar›n niteli¤i ve niceli¤i bireyden bireye farkl›l›k gösterir. Bireyin öncelikle konsantrasyon efli¤i denilen yani dikkat yo¤unlu¤unun devaml›l›¤› ve kalitesinin ne düzeyde oldu¤unun araflt›r›lmas› gerekir. Bu efli¤i bulman›n en kolay yolu kitap okumaya bafllad›ktan sonraki ilk kopma noktas›n› süre olarak tespit etmekten geçer. Bu süre saptand›ktan sonra süreyi art›rmaya yönelik egzersizler yap›l›rsa konsantrasyon üzerinde olumlu geliflmeler sa¤lanabilir. Size bu konuda iki basit ama etkili egzersiz öneriyoruz. 1. Okudu¤unuz herhangi bir yaz›l› malzeme içindeki önceden belirlenmifl harf ya da kelimeleri en k›sa sürede ve en do¤ru flekilde bulmaya çal›flmak. Bu sayede dikkatinizi uzun süre bir metin üzerinde yo¤unlaflt›rabilirsiniz. Coflku, zekâdan daha önemlidir. 20 Einstein REHBERLİK Motivasyon – Konsantrasyon ΙΙ 2. “Siyah nokta” egzersizi: A4 ka¤›d›n ortas›na demir para büyüklü¤ünde bir daire çizin ve içini karalay›n. Ka¤›d› 1/2 metre uza¤a göz hizan›za koyun ve karfl›s›na oturun. Dikkatlice noktaya bak›n ve hareket etti¤i an› süre olarak not edin, her seferinde daha uzun süre sabit tutmaya çal›flarak ve hareketlendi¤inde yo¤unlaflarak tekrar sabitleme yoluna gidin. Bu egzersizi günde 2–3 kez birkaç dakikal›k sürelerle tekrarlay›n. Konsantrasyonunuzda k›sa zamanda önemli geliflmeler olaca¤›n› görecek ve flafl›racaks›n›z. Bu al›flt›rmalar› yapmadan önce ailenize haber vermenizi öneririz. Sizi duvarda as›l› bofl bir k⤛da bakarken görünce pani¤e kap›lmas›nlar. ‹nsan zihni dakika da 600 kelimelik konuflma h›z›n› alg›lama kapasitesine sahipken, normal bir konuflma ancak 150 kelimeyi kapsar. Bu da dakikada 450 kelimelik bir boflluk do¤urur. Yap›lmas› gereken fley, oluflan bu bofllu¤u yine ayn› anlat›ma yo¤unlaflarak doldurmakt›r. Bu konuda kendinizi zorlaman›z ö¤renmenizi kolaylaflt›r›r. Sonuç almak için sab›rs›zlan›yor musunuz? Bu¤day tanecikleri ekmek, tafl parçac›klar› kale yapar. 21 REHBERLİK Sorular Neden Yanl›fl Yap›l›r? “Çal›fl›yorum; ama nedense netlerim bir türlü artm›yor!” diyorsan›z e¤er, bunun nedenlerini üç ana madde halinde ele alabilmek mümkündür: A. Bilgi eksili¤iniz vard›r. B. Dikkatsizlik veya konsantrasyon probleminiz vard›r. C. Muhakeme gücünüz arzu etti¤iniz düzeyde de¤ildir. a. Bilgi eksikli¤iniz varsa, çözümü; eksikleri tespit ederek gidermeye çal›flmak, anlamakta zorland›¤›n›z konular› en bafltan ele alarak sorular yoluyla tekrarlar yapmakt›r. b. Verimsiz çal›flma ortam›ndan do¤an s›k›nt›lar, bedensel rahats›zl›klar, uykusuzluk, zihinsel da¤›n›kl›k, acelecilikten kaynaklanan yanl›fl alg›lamalar, konsantrasyona iliflkin problemler, çal›flma ortam›n›n düzenlenmesi ve konsantrasyon art›r›c› birtak›m egzersizlerle büyük ölçüde düzeltilebilmektedir. c. S›navlardaki sorular›n önemli bir k›sm› bilgiden çok muhakeme gücünü ölçen sorulard›r. Bilgi olmadan da muhakemenin güçlü olmas› tek bafl›na fayda sa¤lamaz. Muhakeme gücünü art›rman›n en h›zl› yolu; bol miktarda soru çözmek, farkl› kaynaklardan yararlanmak ve kitap okumay› al›flkanl›k haline getirmekten geçer. Kitaplar, akl›n çocuklar›d›r. 22 Jonathan Swift REHBERLİK Test S›navlar›nda Baflar› ‹çin Turlama Tekni¤i–I 1. Test s›navlar›nda yer alan sorular zorluk düzeyine göre befl ana gruba ayr›l›r ve s›nav›n içinde gelifligüzel bir da¤›l›mla yerlefltirilirler. Zorluk düzeylerinin test içindeki yüzdeleri 1. 2. 3. 4. 5. Çok kolay Kolay Normal Zor Çok zor %10 %20 %40 %20 %10 Bu durumun bilinmesi test tekni¤i aç›s›ndan büyük önem tafl›r. Turlama Tekni¤ini bilen ve iyi uygulayan dikkatli bir ö¤renci 1. turda normal, kolay ve çok kolay sorular› çözerek s›nav›n %70’ini kolayl›kla yapabilme flans›na sahiptir. Bu da ö¤rencinin alabilece¤i en yüksek puan› alabilmesine olanak tan›r. Bu sayede zaman en do¤ru flekilde kullan›lm›fl olur. Turlama tekni¤ini iyi uygulayabilmek uzmanlaflmay› gerektirir. Tekni¤i en ince ayr›nt›s›na kadar bilmek ve en iyi hale getirmek ancak düzenli pratiklerle mümkündür. 2. Ayn› test içindeki çok zor ve çok kolay sorular›n puan de¤erleri birbirinden farkl› m›d›r sizce? Hay›r farkl› de¤ildir. S›nav›n çok zor sorusu ile çok kolay sorusu aras›nda (ayn› test içinde) puan de¤eri aç›s›ndan fark yoktur. Asla ümitsizli¤e kap›lmam. Çünkü her yenilgi ileriye do¤ru at›lm›fl yeni bir ad›md›r. Thomas Edison 23 REHBERLİK Test S›navlar›nda Baflar› ‹çin Turlama Tekni¤i – II Bu tekni¤i do¤ru uygulayabilmek için öncelikle testin ilk sayfas› ve ilk sorusundan bafllamak ve testleri sayfa s›ras›na göre çözme al›flkanl›¤›ndan vazgeçiniz. Birinci turda çözümü kolay sorulara öncelik verilmesi ve zaman al›c› zor sorular›n ikinci tura b›rak›lmas› s›navda çok iyi bir stratejiyi ve baflar›y› da beraberinde getirecektir. Burda ana dayanak noktas› çözümü zor olan sorular› çabuk keflfetmek, ikinci tura b›rakmak ve sorularla asla inatlaflmamakt›r. Turlama Tekni¤i = Zaman + Moral + Puan = BAfiARI Turlama tekni¤iyle ilgili yöntem, 8 ana bafll›kta flu flekilde s›ralanabilir: 1. Test kitap盤›n› sayfa s›ras›na göre çözme al›flkanl›¤›n›zdan vazgeçin. 2. Alan›n›za kaynakl›k eden testlerin öncelikli oldu¤unu unutmay›n. 3. 2 say›sal veya 2 sözel testten sonra ayn› alandan üçüncü bir testi çözmeyin. Örne¤in: (Mat 1, Mat 2, Fen 2’yi arka arkaya çözmeyin.) 4. En baflar›l› oldu¤unuz testten, en az baflar›l› oldu¤unuz teste do¤ru s›rayla çözümleyin. 5. Önce kolay, çok kolay ve orta seviye sorular› çözün, emin olmad›¤›n›z sorular› sonraya b›rak›n. 6. Sorularla asla inatlaflmay›n. 7. S›nav› son dakikas›na kadar de¤erlendirin. 8. Sisteminizi belirleyin ve bu sistemi her deneme s›nav›nda daha da gelifltirmeye bak›n. 24 Kötümser rüzgârdan flikayet eder, iyimser de¤iflmesini umar, ak›ll› yelken açar. Anonim REHBERLİK Zihni Ö¤renmeye Yo¤unlaflt›rmak Dinlerken not tutun. Dinlenmek için ara verin. Bilgilerin anlam› ne kadar aç›ksa zihinde kalma ve hat›rlama oran› o kadar yüksektir. ‹lgi duydu¤umuz fleylerin çok daha iyi hat›rland›¤›n› unutmay›n. Daha yüksek bir verim için, hedefinizin çekim gücünü kullan›n. Ö¤renme amac›n›z› önceden belirleyin. Amaca yaklaflt›kça motivasyon artar. Ara hedefler belirleyin ve bunlar› ana hedef için basamak olarak kullan›n. Hat›rlama gücü ödüllendirme ile artar. Baflar›n›z› art›rmak için kendinize bir ödül sistemi oluflturun. Tüm uzaklar›n yolu aya¤›n›n ucundan bafllar. 25 REHBERLİK Nefes Egzersizi Burnunuzdan derin bir nefes al›n... Nefesinizi 3–4 saniye kadar tutun ve ald›¤›n›z sürenin iki kat› süre içinde a¤z›n›zdan yavaflça verin. Beynimiz tüm vücut a¤›rl›¤›m›z›n sadece % 2’si kadar yer kaplar. Yaklafl›k 1,5 kg kadar. Ancak soludu¤umuz oksijenin % 20’sini tek bafl›na tüketir. Vücudumuzdaki 75–80 trilyon hücreyi sa¤l›kl› tutabilmek için her gün 11.000–12.000 litre oksijen tüketiriz. Sa¤l›kl› çal›flan beyin hücreleri için yeterli oksijenin al›nmas› flartt›r, yorgunlu¤u, kayg›y›, gerilimi azaltabilmek için günde en az 3–4 kez bu nefes egzersizini uygulamal› ve bunu s›nava kadar al›flkanl›k haline getirmelisiniz. Unutmay›n: Burnunuzdan yavaflca derin bir nefes al›n ve bunu iki kat› sürede yavaflça a¤z›n›zdan verin. Gö¤sünüz bir balon gibi fliflsin ve sönsün... Bu egzersizi her seferde 3–4 tekrarla, gün içinde 2–3 kere uygulamay› ihmal etmeyin. Çal›flmalar›n›zdaki verimin artt›¤›n› ve kendinizi eskisinden daha dinç hissetti¤inizi k›sa süre içinde göreceksiniz. 26 Göklerde uçmak mucize de¤ildir, ya da suyun üzerinde koflmak. As›l mucize yeryüzünde yürüyebilmektir. REHBERLİK Çözüme Hangi Testten Bafllamal›? Testlerin ve sorular›n çözüm s›ras› ö¤renciden ö¤renciye farkl›lafl›r. Ancak önemli olan her ö¤rencinin kendisi için en uygun s›ralama ve zamanlamay› deneyerek keflfetmesidir. Test s›navlar› bilgi ve muhakeme yan›nda ayn› zamanda taktik s›navlar›d›r. Genel ilke en baflar›l› olunan testten bafllamakt›r. Bu s›nav heyecan› üzerinde de olumlu etki yapacak, s›nava dair olumlu beklenti ve moral yükselecektir. Baflar›l› oldu¤unuz testte hata yapma olas›l›¤›n›z azal›rken dikkatinizin yo¤unlaflmas› da kolaylaflacakt›r. E.A. ö¤rencisi için örnek test çözüm s›ralamas›: (Mat 1 / Türkçe / Mat 2 / Ed–Sos / Sos 1 / Fen 1) (Mat 1 / Mat 2 / Türkçe / Ed–Sos / Sos 1 / Fen 1) Say. ö¤rencisi için örnek test çözüm s›ralamas›: (Mat 1 / Mat 2 / Türkçe / Fen 1 / Sos 1 / Fen 2) (Mat 1 / Fen 1 / Türkçe / Mat 2 / Sos 1 / Fen 2) (Mat 1 / Fen 1 / Türkçe / Mat 2 / Fen 2 / Sos 1) Söz. ö¤rencisi için örnek test çözüm s›ralamas›: (Türkçe / Ed–Sos / Sos 2 / Mat 1 / Sos 1 / Fen 1) (Türkçe / Ed–Sos / Mat 1 / Sos 2 / Sos 1 / Fen 1) Not: “SBS için de ayn› mant›k ve say›sal, sözel testler aras›ndaki geçifl sistemi kullan›labilir.” Fen P. (Mat / Türkçe / Fen / Sosyal) Ea P. (Türkçe / Mat / Sosyal / Fen) Tembeller her zaman bir fleyler yapmaya heveslenirler. Frans›z Atasözü 27 REHBERLİK Etkili Okuma ‹çin ‹SOAT Yöntemi Nedir ‹SOAT? K›saltmalarla dile getirilen ve okuman›z› en etkili hale getirecek yöntemleri içeren ve ö¤renmede kal›c›l›¤› sa¤layan etkili bir okuma tekni¤idir. 1. Ad›m: ‹zle → 5 dakika içinde konunun ana hatlar›nda göz gezdirin. 2. Ad›m: Sor → Konuyla ilgili soru oluflturun. 3. Ad›m: Oku → Sordu¤unuz sorular›n cevaplar›n› bulmak amaçl› seçerek okuyun. 4. Ad›m: Anlat → Ö¤rendiklerinizi yüksek sesle anlat›n. 5. Ad›m: Tekrarla→ Notlar› ve kitab› kald›r›p konunun tekrar›n› yap›n. Birbiri ard›na uygulanmas› gereken bu befl ad›m yaz›l› bilgiyi en etkili flekilde anlamam›z› ve uzun süreli belle¤e kaydetmemizi sa¤layan en etkili okuma yöntemlerinden biridir. Okuma s›ras›nda beyninizin mümkün oldu¤unca tek bir hedefe yönelmesinin sa¤lanabilmesi için çevresel uyaranlar›n kontrol alt›nda tutulmas› çok önemlidir. Çal›flma ortam›ndaki her türlü ses ve görüntü ileten cihazlar›n kapat›lmas› ve ö¤rencinin yaln›zca okuma parças›yla baflbafla kalmas› sa¤lanmal›d›r. 28 Dinlenmemek üzere yürümeye karar verenler, asla ve asla yorulmazlar. M. Kemal Atatürk REHBERLİK Etkin Zaman Kullan›m› Derse bafllamadan önce çal›flma s›ras›nda gösterdi¤iniz davran›fl ve al›flkanl›klar›n›z› gözden geçirin ve kendinizi tan›y›n. Çal›flma sürelerinizi önceden iyi bir flekilde planlay›n. Yeterince dinlenmeden, bitkin bir flekilde dersin bafl›nda durmay›n. Çal›flmaya bafllamadan önce ders araçlar›n› haz›rlay›n. Çal›flaca¤›n›z konunun nerde ihtiyac›n›z› karfl›layaca¤›n›, size s›navda ne gibi bir yarar sa¤layaca¤›n› kavramaya çal›fl›n. Okuma ile ö¤renilecek derslere, çal›flman›n bafl›nda yer ay›r›n. Ö¤renilecek konuyu önce bütün olarak kavramaya ve daha sonra parçalara inmeye çal›fl›r›z. Konuyla ilgili önemli noktalar›, kelimeleri, anahtar cümleleri saptay›n ve dikkat çekici ve ak›lda kal›c› hale getirmeye çal›fl›n. Anlamad›¤›n›z konular› kavramadan di¤er konulara geçmeyin. Her gün mutlaka ders çal›flmak için belli bir zaman dilimi ay›r›n ve bunu azar azar art›rmaya çal›fl›n. Okuduklar›n›z› kendi kelimelerinizle yüksek sesle ifade edin. Ö¤rendiklerinizi ayn› gün bir daha k›saca gözden geçirin ve aral›kl› olarak tekrarlar yap›n. Zor bir ifl, zaman›nda yapmam›z gerekip de yapmad›¤›m›z kolay fleylerin birikmesiyle oluflur. Henry Ford 29 REHBERLİK Belle¤inizi Güçlendirecek Taktikler Afla¤›da belirtilen pratik yöntemler belle¤iniz üzerinde olumlu etkiler yaratacak ve çal›flmalar›n›zdan alaca¤›n›z verimi art›racakt›r. Ters El Al›flt›rmas› (Sol eliniz ile yaz› yaz›n, yemek yiyin, resim yap›n.) Harf Al›flt›rmas› (Kelimeler içinde çift yaz›lm›fl harfleri yakalamaya çal›fl›n.) Dedektif Al›flt›rmas› (Dün ..... saatte nerdeydim, ne yap›yordum? diye kendinize sorun ve belle¤inizi denetleyin.) Yürüyüfl Al›flt›rmas› (Asker yürüyüflü yapmak, ters el, ters ayak ritmik bir flekilde yürüyün.) Ressam Al›flt›rmas› (Burnunuzun ucundaki hayali f›rça ile havaya resimler çizin.) Plaka Al›flt›rmas› (Araba plakalar›ndan anlaml› sözcükler elde etmeye çal›fl›n.) Meditasyon Al›flt›rmas› (Gergin anlar›n›zda sizi rahatlatacak bir kelimeyi, gözleriniz kapal›yken tekrarlay›n. Örne¤in: “Mutluyum”, “Tatil”, “Rahat›m” vb.) 30 Yaflam % 10 bafl›n›za gelenlerden, % 90 sizin nas›l tepki verdi¤inizden olufluyor. Öyle ise anahtar sizsiniz. Charles Swindoll REHBERLİK Aynadaki Adama Sormak Verdi¤in emekler karfl›l›¤›n› buldu¤unda, insanlar seni alk›fllad›¤›nda ya da tam aksine varmak istedi¤in hedefler çok uzakta kald›¤›nda, aynaya gidip kendine bir bak ve aynadan yans›yan adama kulak ver. Bil ki senin hakk›nda hüküm vermesi gereken, odur, annen, baban veya arkadafl›n de¤il. Baflkalar›n›n ne dedi¤i de¤il önemli olan, as›l memnun edilecek kifli aynada sana bakan kiflidir. Onun gözlerine bakam›yorsan e¤er bir sorun vard›r elbet; ama gülümseyebiliyorsan ona o da sana gülümser, bil ki do¤ru yoldas›n. Aynadaki adam dostunsa e¤er hayat›n›n en zor, en önemli s›nav›n› baflard›n demektir. Bu hayatta herkesi kand›rabilir, övgülerle tebriklerle takdir edilen biri olabilirsin; ama aynadaki adam› kand›r›yorsan e¤er sonunda elde edece¤in ac›dan ve mutsuzluktan baflka bir fley de¤ildir. Kendin için çal›fl, kendin için baflar, sen mutlu ol ki, seni sevenler de mutlu olsunlar... Sevgili Ö¤renciler, unutmay›n›z ki emek sizin eme¤iniz, hedef sizin hedefiniz, hayat sizin hayat›n›z... Bunlara sahip ç›kabilecek tek kifli yaln›zca sizsiniz. fiimdiden hayat›n›z›n bitmez tükenmez tüm s›navlar› için baflar›lar diliyorum. Vedat Metin ÇEfiMEKOLU B‹L Dershaneleri Rehberlik Koordinatörü Pedagog / Psikolojik Dan›flman Hayattan korkmay›n çocuklar. ‹yi ve do¤ru fleyler yapt›¤n›z zaman, yaflamak öyle güzel ki! Dostoyevski 31