5H ve 5T
Transkript
5H ve 5T
5H ve 5T KPR sırasında olası geri döndürülebilir sebeplerin, 5H ve 5T olarak hatırlanması tavsiye edilir. Yakın zamana kadar hipoglisemi ve travma da bunlara dahil edilir ve 6H, 6T olarak bilinirlerdi. Bu yazıda bu mnemoniğin KPR sırasındaki önemine değinmek istiyorum. Kurtarıcının, KPR’ın her 2 dakikalık periyodu esnasında, arreste neden olabilecek veya resüsitatif eforu komplike edebilecek faktörleri tanımlamak üzere 5H ve 5T’ler üzerine düşünmesi istenir. 5H,5T’nin sadece erişkin yaşam desteğinde önerildiğini de belirtmek isterim. Kardiyak arrest ile ilişkili tedavi edilebilir olası durumlar hakkında aşagıdaki tablo, sebepleri daha iyi anlamanızı sağlayabilir. Tablo: KPR sırasında geri döndürülebilir nedenler ve ilişkili tedavi edilebilir olası durumlar NEDEN DURUM Hipovolemi Hipoksi Hidrojen iyon Hipo / hiperkalemi Asidozis Hiperkalemi Hipokalemi Hipotermi Tansiyon pnömotoraks İLIŞKILI OLABILECEK KLINIK DURUMLAR Büyük ve şiddetli yanık, sepsis, travma, GİS kayıpları, onkolojik durumlar, hemoraji, diyabet, Üst hava yolu obstrüksiyonu, pulmoner hastalıklar, hipoventilasyon (SSS disfonksiyonu, nöromuskuler hastalıklar) Diyabet, diare, ilaç overdozu, renal disfonksiyon, şok, sepsis İlaç overdozu, renal disfonksiyon, hemoliz, aşırı potasyum alımı, rabdomyoliz, majör yumuşak doku yaralanması, tümör lizis sendromu Tip 2 diyabet, diüretik kullanımı, ilaç overdozu, alkol kullanımı, şiddetli GİS kayıpları Soğuğa maruziyet, ilaç overdozu, madde bağlımlığı, yaşlı evsiz hastalar, Alkol intoksikasyonu, büyük ve şiddetli yanıklar, endokrin hastalıklar, travma Post-kardiyak cerrahi, geçirilmiş myokard infaktüsü, perikardit, travma Tamponad, kardiyak Toksinler Zehirlenme Tromboz, pulmoner Pulmoner Emboli Tromboz, koroner Myokard İnfarktüsü Toraks travması, torasentez, mekanik ventilasyon, Santral venöz kateter, pulmoner hastalıklar (KOAH, Astma) Madde bağımlılığı (alkol, uyuşturucu), değişen mental durum, iş kazaları, psikiyatrik hastalıklar İmmobil hasta, yakın zamanda cerrahi operasyon (ortopedi, kadın doğum vb), peripartum, travma, tromboembolik hastalıklar için risk faktörleri, Önceki DVT veya pulmoner emboli öyküsü Ani kardiyak arrest Arrest ritimlerinden biri olan Nabızsız Elektriksel Aktivite (NEA), sıklıkla geri dönüştürülebilir durumlar nedeniyle oluşur. NEA’nin hipoksemi ile olan potansiyel birlikteliği nedeniyle, ileri hava yolu uygulamalarının yeterli oksijenizasyon ve ventilasyonu sağlamak için NEA’de teorik olarak daha önemli olduğu söylenebilir. Ciddi volum kaybı ya da sepsise bağlı gelişen NEA durumlarında, volüm kaybına yönelik tedaviler ön plana alınabilir. Eğer elinizin altında bir yatak başı ultrason bulunuyorsa ve en önemlisi bu konuda tecrubeli iseniz aşagıdaki şemayı kullanarak NEA etyolojisini tahmin edebilir ve tedavisini planlayabilirsiniz. Eğer bu konuda yeterli bilgi ve donanımınız yoksa, NEA sırasında QRS morfolojisine bakarak; Dar QRS ritimlerde; Mekanik nedenler (PE, kardiak tamponad, tansiyon pnömotoraks yada mekanik hiperinflation) Geniş QRS ritimlerde; Metabolik nedenler (hiperkalemi, Na kanal blokeri toksitesi) hatırlanmalıdır. Bu durumda tedavide IV Kalsiyun Klorid ve Na bikarbonat önem kazanır. NEA olgularında, ultrason eğer hasta dar QRS morfolojisine sahipse daha önem kazanır. Bu olgularda arreste sebep olan ve altta yatan nedene yönelik tedaviler (sıvı tedavisi, perikardiyosentez, trombolitik tedavi, igne dekompresyon ya da ventilatör yönetimi) ultrason değerlendirmesine bağlıdır. Dirençli VF/Nabızsız VT olgularında, potansiyel bir etiyoloji olarak akut koroner sendrom veya miyokart enfarktüsü akılda tutulmalıdır. Halen akut koroner oklüzyon için KPR esnasında fibrinolitik tedavi uygulanmasının sağ kalımı iyileştirdiğine dair güçlü kanıtlar yoktur. Pulmoner emboliye bağlı kardiyak arrest olduğu düşünülen olgularda, fibrinolitik tedavi verilmesi düşünülebilir. Kardiyak arrest hastalarında fibrinolitik tedavi rutin bir uygulama değildir. Sadece tanısı bilinen ya da şüphe edilen akut pulmoner embolinin neden olduğu kardiyak arrest olgularında uygulanması önerilmektedir. Kaynaklar: 1. Kleinman ME, Brennan EE, Goldberger ZD, Swor RA, Terry M, Bobrow BJ, Gazmuri RJ, Travers AH, Rea T. Part 5: Adult Basic Life Support and Cardiopulmonary Resuscitation Quality: 2015 American Heart Association Guidelines Update for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care. Circulation. 2015;132:414-35. 2. Highlights of the 2015 AHA Guidelines Update for CPR & ECC. https://eccguidelines.heart.org/index.php/circulation/cpr-ecc-guidelines-2/, 12,03,2016 Available at: 3. Littmann et al. A simplified and structured teaching tool for the evaluation and management of pulseless electrical activity. Medical Principles and Practice 2014. Mustafa Serinken aserinken@hotmail.com