erzurum ili turizm sektörü raporu - Erzurum`da Yatırım
Transkript
erzurum ili turizm sektörü raporu - Erzurum`da Yatırım
T.C. KUZEYDOĞ U ANADOLU KALKINMA AJANSI ERZURUM İLİ TURİZM SEKTÖRÜ RAPORU TRA1 2014 Her hakkı saklıdır. Kısaltmalar 201xT ABD Eurostat € FISU GSH GSYİH ha İGD IVO KDV KUDAKA km km2 m MHRS Örn T.C. TL TURSAB TÜİK TÜROFED UNESCO UNIVERSIADE UNWTO WTTC YBBO 201x tahmini Amerika Birleşik Devletleri Avrupa Komisyonu İstatistik Ofisi Avro Üniversitelerarası Sporlar Federasyonu Gayrı safi hasıla Gayrı safi yurt içi hasıla Hektar İstanbul Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık İç Verimlilik Oranı Katma Değer Vergisi Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı Kilometre Kilometrekare Metre Merkezi Hastane Randevu Sistemi Örneğin Türkiye Cumhuriyeti Türk Lirası Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği Türkiye İstatistik Kurumu Türkiye Otelciler Federasyonu Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü Dünya Üniversitelerarası Kış Oyunları Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü World Travel & Tourism Council Yıllık Bileşik Büyüme Oranı 2 1 YÖNETİCİ ÖZETİ Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı tarafından hazırlanan bu çalışma ile TRA1 Düzey 2 Bölgesi kapsamında yer alan Erzurum ili turizm potansiyelinin tanıtılması hedeflenmektedir. Çalışma kapsamında, ildeki turizm potansiyelini değerlendirmek amacıyla aşağıdaki ana başlıklar altında incelemeler yapılmıştır: ► Dünya turizm sektörü ve yeni eğilimler ► Türkiye kış turizmi kapasitesi ve potansiyeli ► Erzurum turizm potansiyeli 2 DÜNYA TURİZM SEKTÖRÜ Turizm sektörü dünya genelinde sağladığı istihdam ve ulaştığı hacim ile dünyadaki en aktif sektörlerden biridir. 2013 yılında toplam 265 milyon kişiyle küresel istihdamın %8,9’u turizm sektörü ile sağlanmıştır. 2014 yılında turizm sektörünün bir önceki yıla göre %2,5’lik artış kaydederek yaklaşık 272 milyon kişiye istihdam sağlaması beklenmektedir. 2024 yılına kadar turizm sektörünün küresel istihdamdaki payının %10,2’ye çıkarak, 347 milyon kişiye istihdam sağlayacağı tahmin edilmektedir. Sektör, 2013 yılında bir önceki yıla göre %2,8 büyüyerek dünya gayri safi hâsılasının %9,5’ine karşılık gelen 7 trilyon ABD doları hacme ulaşmıştır. 2014 yılsonuna kadar turizm sektöründe %4’’lük büyüme beklenmektedir ve toplamda 7,3 trilyon ABD doları hacme ulaşması öngörülmüştür. 2024 yılına kadar, turizm sektörünün her yıl yaklaşık %4 büyüyerek 11 trilyon ABD doları hacme ulaşması beklenmektedir. 9.000 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 - 310.000 290.000 270.000 Bin kişi Mmilyar ABD $ Grafik 2-1: Dünya turizm sektöründe yaratılan istihdam ve hacim 250.000 230.000 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014T 2015T 2016T 2017T 2018T Turizm sektörünün GSH'ya (dolaylı) katkısı-bin ABD$ Turizm sektörünün GSH'ya (doğrudan) katkısı-bin ABD$ Turizm sektörünün istihdama katkısı-bin kişi Kaynak: WTTC, 2014 yılı istatistikleri. 3 Orta ve uzun vadede turizm sektörünün küresel büyümeyi yönlendirmesi ve iş imkânları yaratması bakımından öncü sektörlerden olması beklenmektedir. Gelişmekte olan ülkeler, uluslararası seyahatlerin artmasıyla birlikte büyümedeki en önemli payı alırken, gelişmiş ülkelerin uzun vadede sektöre yön vereceği öngörülmüştür. Kısa süreli seyahatlerin artması ve müşterilerin sürekli yenilik arayışının, sektörde yeni ürünler ve pazarlar oluşturması beklenmektedir. Bu beklentiler ışığında turizm sektörünün 2014 yılı sonunda GSH’nın bir önceki yıla göre %4,3 büyüyerek 7,3 trilyon ABD dolarına ulaşması, yaratılan istihdamın da 2008 yılı seviyelerini yakalaması beklenmektedir. Sektörün, 2024 yılına kadar %4’lük Büyüme Oranı ile büyüyerek 11 trilyon ABD dolarlık hacme ulaşması ve 346 milyon kişiye iş sağlaması öngörülmüştür. Bu veriler, turizm sektörünün ilerleyen yıllarda dünyanın öncelikli sektörlerinden ve işverenlerinden biri olacağını teyit etmektedir. Ülke bazında incelendiğinde turizm sektörünün en önemli göstergeleri yurtdışından gelen turist sayısı ve sağlanan gelirler olarak gösterilmektedir. Aşağıdaki tablolarda, ziyaret eden turist sayısı ve sağladığı gelirler bakımından ilk 10 ülke listelenmiştir. Tablo 2-1: Turist sayısı bakımından dünyada ilk 10 ülke Milyon Sıra Değişim (%) Ülkeler 2010 2011 2012 2011/2010 2012/2011 1 Fransa 77,6 81,6 83 5,2% 1,7% 2 ABD 59,7 62,7 67 5,0% 6,9% 3 Çin 55,6 57,6 57,7 3,6% 0,2% 4 İspanya 52,6 56,2 57,7 6,8% 2,7% 5 İtalya 43,6 46,1 46,4 5,7% 0,7% 6 Türkiye 31,3 34,7 35,7 10,9% 2,9% 7 Almanya 28,8 28,4 30,4 -1,4% 7,0% 8 Birleşik Krallık 28,2 29,3 29,3 3,9% 0,0% 9 Rusya Federasyonu 22,2 22,7 25,7 2,3% 13,2% 10 Malezya 24,5 24,7 25,0 0,8% 1,2% Toplam 424,1 444 457,9 4,7% 3,1% 1.030,2 1.076,6 4,6% 4,5% Dünya Toplam 984,9 Kaynak: UNWTO; WB (2014). 4 Tablo 2-2: Turizmden sağ lanan gelir bakımından dünyada ilk 10 ülke Milyar ABD $ Sıra Değişim (%) Ülkeler 2010 2011 2012 2011/2010 2012/2011 1 ABD 164,6 184,5 200,0 12,1% 8,4% 2 Fransa 56,1 65,9 63,5 17,5% -3,6% 3 İspanya 59 67,6 63,1 14,6% -6,7% 4 Çin 50,1 53,3 54,9 6,4% 3,0% 5 Almanya 49,1 53,3 51,5 8,6% -3,4% 6 Birleşik Krallık 40,7 45,9 45,9 12,8% 0,0% 7 Macao (Çin) 28,2 38,9 44,4 37,9% 14,1% 8 İtalya 40 45,3 43 13,3% -5,1% 9 Hong Kong (Çin) 27,2 33,1 38 21,7% 14,8% 10 Avustralya 32,3 34,2 34,1 5,9% -0,3% Türkiye 26,3 30 32,2 14,1% 7,3% Toplam 573,6 652,0 670,6 13,7% 2,9% Dünya Toplam 1.112,0 1.254,0 1.297,0 12,8% 3,4% Kaynak: WB (2014). Gelirler bölgesel olarak incelendiğinde 2010-2012 yılları arasında, sektör ortalama %16,6 büyümüştür. En fazla büyüme gösteren 3 bölge ise; %28’lik oran ile Asya Psifik bölgesi, %25 oran ile Güney Asya ve %21’lik oran ile Sub Saharan Afrika’dır. Sonuç olarak; dünya genelinde müşterilerin değişen tercihleri doğrultusunda gelişmekte olan ülkelerde daha fazla harcama yaptıkları ortaya çıkmaktadır. DÜNYA TURİZM SEKTÖRÜNDEKİ YENİ EĞİLİMLER Tüm dünyada ağırlıklı olarak deniz ve kış turizmini kapsayan geleneksel kitle turizm pazarı birçok bölgenin büyümesinde temel teşkil etmiştir. Tatil için karar verme sürecinde var olan birçok farklı imkâna ek olarak, turistlerin tercihlerinin daha da karmaşık bir hal alması ve belirli kişisel ihtiyaçlarının karşılanması arayışına girmeleri turistik bölgeler arasındaki rekabeti arttırarak; işletmeleri bu ihtiyaçların ve tercihlerin karşılanmasına yönlendirmektedir. Bu çerçevede dünya genelinde yatırımcılar geleneksel pazarlardan niş pazarlara doğru kaymakta ve yatırımlarını yeni gelişmeleri göz önüne alarak gerçekleştirmektedir. İlerleyen yıllarda kamu ve özel sektör yetkililerinin yapması gereken tercihin, geleneksel kitle turizm pazarına destek ve yatırımlara devam etmek ile insanların değişen zevklerine ve tercihlerine göre şekillenmiş yeni yerli turizm arzının oluşturulması ve geliştirilmesi arasında olacağı öngörülmektedir. 5 Şimdiye kadar geleneksel kitle turizmi, pazarın büyümesine odaklanmış, doğal kaynakları sektörün bir girdisi olarak fiyatlayan ve çevre konusuna, sunulabilecek ürünler dışında, fazla ilgi göstermeyen sektör kollarından biri olmuştur. Fakat değişen turizm talepleri artmakta olan farklı ilgi alanlarını yansıtmakta ve Özel İlgi Turizmi’nin (Special Interest Tourism) doğmasıyla birlikte tüketicilerin önemsediği yeni değerleri de ortaya çıkarmaktadır. Bu değerler arasında açık hava aktivitelerinin öneminin artması, çevreyle ilgili problemlere karşı bilinçlenme, eğitimsel gelişim, estetik düşünce ve bireysel gelişim yer almaktadır. Aşağıdaki tabloda geleneksel turizm çeşitleri ve alışkanlıkları ile yeni turizm eğilimleri çeşitleri sunulmuştur. Tablo 2 3: Geleneksel turizm ve yeni turizm çeşitleri Yaklaşım Turizm modelleri Geleneksel turizm Deniz turizmi Kış turizmi Yeni turizm modelleri Alternatif turizm modelleri Çiftlik turizmi Ekoturizm Kültürel Doğa yürüyüşü Doğa turizmi Özel İlgi Turizmi Konferans İş seyahatleri Denizaltı Dini Sağlık/Spa Eğitim Spor Macera Organizasyon şekli Kitle turizmi Bireyler Sosyal turizm İkinci ikamet Küçük turist grupları Bireyler Sosyal turizm Turist davranış tarzı Duyarsızlık Aşırı tüketim (kaynakların azalması) Sürdürülebilir olmayan turizm Sorumluluk Kaynakların kullanılması (tüketilmemesi) Yeşil turizm Ekonomik olarak sürdürülebilir turizm Turizm faaliyetlerinin durumu Kaynak: Vagianni ve Spilanis UNESCO’nun 2002 yılında yayınladığı bir rapora göre turizmin çevresel etkileri hakkında bilgi sahibi olduktan sonra çoğu turistin sağduyulu turizm olanaklarını içerdiğini düşündüğü alternatif turizm çeşitlerini seçmeye yöneldiği görülmüştür. 6 DÜNYA KIŞ TURİZMİ Kış turizmi denildiğinde akla ilk gelen aktivitelerden olan kayak, kış turizminin gelişmesindeki en önemli etkenlerden biridir. Dünya üzerinde, Avrupa başta olmak üzere çok sayıda kayak bölgesi ve bu bölgelerde kurulu çeşitli konaklama merkezleri bulunmaktadır. Büyük kayak tesisleri, Avrupa kıtasının çeşitli ülkelerinde (örn. Almanya, Andora, Avusturya, Bulgaristan, Bosna-Hersek, Çek Cumhuriyeti, Fransa, İtalya, İspanya, İsveç, İsviçre, İzlanda, Norveç, Polonya, Sırbistan, Slovenya), Amerika kıtasında Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri eyaletleri (örn. Colorado, Kaliforniya, Michigan, Montana, New Jersey, New York, Utah, Vermont, Wyoming) ile Arjantin ve Şili, Asya’da öncelikli olarak Japonya ve Güney Kore’de ve ayrıca Avustralya ve Yeni Zelanda’da bulunmaktadır. Aşağıdaki haritada dünya üzerinde kayak merkezi bulunan tüm ülkeler gösterilmiştir. Resim 2-1: Kayak merkezi bulunan ülkeler Kaynak: UNWTO, Dünya Kayak Merkezleri İstatistikleri Raporu Avrupa; sahip olduğu kayak merkezi sayısı, pist uzunluğu ve lift sayısı ile dünyada ilk sırada yer almaktadır. Avrupa’daki başlıca kayak merkezlerinde bulunan toplam pist sayısı 2008 yılı verilerine göre 4.300’ün üzerindedir. Bu kayak merkezlerindeki pistlerin toplam uzunluğu 9.625 kilometreyi, kros kayağına uygun pistlerinin uzunluğu ise 1.760 kilometreyi bulmaktadır. Lift sayısı bakımından da zengin olan kayak merkezlerinde 2.600’den fazla lift bulunmaktadır. Avrupa’daki kayak merkezlerinin ortalama lift ücreti yüksek sezonda 158 Avro, düşük sezonda ise 134 Avro seviyelerindedir. Kış sezonu; Kuzey Yarımküre’de Kasım ayında başlayıp, Ocak ve Şubat aylarında en yoğun dönemini yaşayarak Nisan ayına kadar devam etmektedir. Aşağıdaki tabloda, bu dönem 7 aralığında Avrupa’daki önemli kayak merkezleri bulunan ülkelerin tesis doluluk oranları gösterilmiştir. Bu oranlar ülkelerdeki sadece kayak tesislerinin değil tüm tesislerin doluluk oranlarını göstermektedir. Önemli kayak merkezleri bulunduran Avusturya, Fransa ve İsviçre, küresel krizin turizm sektörünü de etkilediği yıllarda Avrupa Birliği geneline oranla yüksek doluluk oranları yakalamışlardır. Tablo 2-3: Kış Turizmindeki Başlıca Ülkelerin Doluluk Oranları (%) 2011-2012 Kış Sezonu 2012-2013 Kış Sezonu Kas Ara Oca Şub Mar Nis Kas Ara Oca Şub Mar Nis Avusturya 25,5 38,0 54,7 63,5 47,1 33,2 26,1 39,6 51,0 64,0 51,3 25,0 Fransa 39,8 40,4 36,3 39,6 43,2 47,5 41,1 40,3 34,7 39,2 43,8 44,0 Italya 23,8 24,2 28,0 30,1 31,5 34,5 25,8 25,9 26,5 32,0 37,4 30,7 İsviçre 32,8 33,6 37,4 43,5 39,6 34,9 33,0 35,2 36,7 44,4 38,2 35,9 AB-28 31,5 28,0 28,5 31,0 33,1 36,7 32,0 29,2 28,0 32,0 34,8 35,0 Kaynak: Eurostat, 2013 İstatistikleri. 2.2.1 KIŞ VE KAYAK TURİZMİNDEKİ SAĞDUYULU YAKLAŞIM Genel olarak dünya turizminde görülen müşterilerin tercih ve beklentilerindeki değişim süreci kış ve kayak turizminde de görülmektedir. Kayak sporunun doğa ile iç içe olması her ne kadar doğaya az zarar verdiği izlenimi yaratsa da gerekli tedbirlerin alınmaması durumunda doğal çevreye etkileri yadsınamayacak seviyelerde gerçekleşmektedir. Bu noktada turistler ve tesisler için sağduyulu turizm kavramı önem kazanmakta ve ilerleyen dönemlerde kış ve kayak turizmine şekil vermesi beklenmektedir. Kayak merkezlerinin ve tesislerinin doğal, sosyal ve ekonomik anlamda negatif etkilerini en aza indirerek de sürdürülebilir bir seviyede faaliyetlerine devam etmesi mümkün olmaktadır. Turistlerin, menfaat sahiplerinin ve doğal çevrenin ihtiyaçlarını dengelemek için benimsenebilecek birçok işletme stratejisi bulunmaktadır. Kayak merkezlerinin işletilebilmesi için önemli miktarda enerji harcandığı ve doğal çevrede değişiklikler yapıldığı yadsınamaz bir gerçektir. Ancak, enerji tüketimi konusunda en yüksek paya sahip olan lift olanaklarının yenilebilir enerji ile çalıştırılması, daha sessiz ve daha verimli hale getirilmesi enerji tüketimini düşürürken; görüntü kirliliği açısından da sökülebilir telesiyej kullanımı ve makine aksamının yeraltına taşınması iyileştirici yöntemler arasında gösterilmektedir. Yapay kar düzeneklerinde de 8 yenilebilir enerji kullanılması ve karın sadece saf su ve hava ile üretilmesi ve bu üretim sürecinde kullanılan su miktarının denetlenmesi doğal çevreye etkiyi en aza indirebilecek yöntemlerdendir. Yapay kar sistemleri, doğal kar miktarı az olduğu dönemlerde kayakçıların araziye verdiği zararı azaltmakta ve bitki türlerini sert kış şartlarından korumaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, yapay kar kullanımıyla birlikte su ve bitki besin miktarlarındaki artışın bazı bitki türlerini etkileyecek olmasıdır. Bu nedenle yapay kar kullanımının kontrollü bir şekilde yapılması gerekmektedir. Bunun dışında kayakçıları zorlayacak ve hazırlık gerektirmeyen kayak rotaları belirlenerek pist ihtiyacı azaltılabilmekte, doğal çevreye etki en aza indirilip aynı zamanda kayakçıların dikkatli yönetimi ile ormanlar ve vahşi yaşam korunabilmektedir. Kayak tesislerindeki kayak dışı alanlara bakıldığında, toplu taşımanın desteklenmesi ve talebin bu yöne kaydırılması ile trafiğe kapalı alanların arttırılması yerel anlamda hava kirliliğinin önemli ölçüde azalmasını sağlamaktadır. Bugüne kadar sektörde daha kolay yapay kar üretebilmek için suya çeşitli kimyasallar atıldığı, doğal kaynak sularının yataklarının değiştirildiği ve yeni pistler yaratmak için ağaçların kesildiği gözlemlenmiştir. Ayrıca kış döneminde oluşan trafik hava kirliliğini arttırmış ve kayak bölgesinin aşırı gelişimi nedeniyle yerel emlak fiyatlarında da ciddi yükselişler kaydedilmiştir. Buna rağmen, birçok kayakçı ve sektör çalışanı, kayak sporunun çevreye olumsuz etkilerinden habersiz olmakla birlikte bu sporun doğal çevre ile iç içe olduğundan dolayı doğaya herhangi bir zararı olduğunu da düşünmemektedir. Kış turizminden ve özellikle kayak turizminden faydalanmak isteyen turistler için, gitmeyi planladıkları tesislerin yukarıda belirtilen iyileştirmelere önem vermesi ve sağduyulu turizmi teşvik etmesi ilerleyen dönemlerde bir tercih sebebi olacağı öngörülmektedir. Aşağıdaki grafikte turistlerin kayak merkezlerini tercih ederken önem verdiği seçenekler yüzdesel olarak sıralanmıştır. (Örn: Yeteneğe göre pist imkânlarının oluşu, turistlerin %96’sı için tercih sebebi olarak gösterilmiştir.) Grafik 2-2: Turistlerin kayak merkezi tercihlerindeki önemli faktörler 9 100 90 96 89 80 87 85 80 70 79 79 % 60 60 50 53 40 42 30 29 20 28 21 10 0 Yeteneğe Manzara ve Aktarım göre pistlerin tesisin süresi imkanı görünüşü Tesisin saygınlığı Fiyat Pist Geleneksel Suni kar Çocuklar için Kayak uzunluğu ortam kapsama sunulan yapmayanlar alanı hizmetler için aktiviteler Tesisin Pist dışı Trafiğe yürüttüğü kayak imkanı kapalı alan çevresel faaliyetler Kaynak: Veronica Tong, "Merkez Seçimlerinde Kayak Turistlerinin Sorumlu Turizm Konuları Hakkında Bilgi Seviyesi Araştırması", 2007 Hâlihazırda turistlerin tercih sürecindeki ağırlıklı faktörler yeteneğe göre pist imkânı ve toplam pist uzunluğu gibi kayak ile ilgili olanlar olurken, manzara ve tesisin görünüşü, geleneksel ortam atmosferi ve tesisin saygınlığı gibi etkenler de ön planda tutulmaktadır. Tesislerin yürüttüğü çevresel faaliyetler kayakçılar tarafından tercih sürecinde fazla önem arz etmezken, bu konuda bilinçlendirilmeleri durumunda ilerleyen dönemlerde bu faktörü de göz önünde tutacakları öngörülmüştür. 3 TÜRKİYE’DE TURİZM SEKTÖRÜ 2013 yılı gayrı safi yurt içi hâsılası 820 milyar ABD Doları olan Türkiye’de turizm gelirlerinin toplam büyüklüğü 32 milyar ABD Dolarıdır. Turizm gelirlerinin GSYİH ve ihracat içindeki payı aşağıdaki tabloda sunulmaktadır. Tablo 3 1: Turizmin GSYİH ve İhracattaki payı Türkiye Akdeniz pazarında İspanya ve Yunanistan 29,3% 27,0% 27,7% uzun yıllar boyunca, Türkiye’ye göre 24,5% 25,0% 21,9% 21,7% 19,5% 19,2% 20,0% 21,3% 20,8% 19,0% oldukça fazla sayıda yabancı ziyaretçi çekmekteydi. Çekilen yabancı ziyaretçi 15,0% açısından 10,0% 4,5% 5,0% Federasyonu’nun yayınlamış olduğu turizm raporuna göre, 35,0% 30,0% Otelciler 4,4% 4,2% 3,9% 4,1% 3,4% 3,6% 3,7% 3,5% 3,2% 3,4% Turizm gelirlerinin ihracat içindeki payı 0,0% 2003 2004 2005 2006 2007 Turizm gelirlerinin GSYH içinde payı 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2 katı ziyaretçi hacmine sahipti. 10 1970 yılında İspanya; Türkiye’nin 21 katı hacme ulaşmıştı. Yine aynı dönemde Yunanistan ise, Türkiye’nin Bir zamanlar 21 kat olan İspanya ile Türkiye arasındaki bu fark, 2012 yılında 1,6 kata gerilemiştir. Bir zamanlar, Türkiye’nin 2 katı kadar ziyaretçi alan Yunanistan, aynı yılda, Türkiye’nin yarısına gerilemiştir. Türkiye’nin öne çıktığı turizm türleri arasında deniz turizmi öne çıkarken, bunun yanı sıra kültür ve tarih, doğa, spor, termal ve kongre turizmleri de gün geçtikçe önem kazanmaktadır. 2013 yılında ülkeye gelen yabancı turist sayısı 33,8 milyona ulaşmıştır. 2015 yılı sonunda Türkiye’ye giriş yapan yabancı turist sayısının %8 YBBO ile 41,8 milyona ulaşması beklenmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu’nun verilerine göre 2013 yılında turizm sektörü gelirleri, geçen yıla göre % 11 artarak 32,3 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Toplam turizm gelirlerinin % 79’’u yabancı ziyaretçilerden, % 21’i ise yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerden elde edilmiştir. Yıllar itibariyle Türkiye’ye giriş yapan yabancı turist sayıları aşağıdaki tabloda sunulmaktadır. Grafik 3 1: Yıllar itibariyle Türkiye’ye giriş yapan yabancı turist sayısı 33.827 35.000 Milyon Kişi 30.000 27.347 2008 2009 31.342 2011 2012 28.510 23.017 25.000 20.522 20.000 15.000 26.431 31.324 19.275 17.202 13.701 10.000 5.000 2003 2004 2005 2006 2007 2010 2013 Yabancı Turist Sayısı Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2013. Kültür ve Turizm Bakanlığı 2013 verilerine göre, Türkiye’yi ziyaret eden yabancı ülke vatandaşları arasında Almanya %16’lik payı ile birinci sırada yer alırken, Rusya %11 ile ikinci sırada, İngiltere ise %8 ile üçüncü sırada yer almaktadır. 11 Grafik 3 2: Turistlerin milliyet dağılımı 16% 11% 52% 8% 4% 5% Almanya Rusya İngiltere Bulgaristan Gürcistan Diğer Türkiye’ye gelen yabancı turistlerin milliyetlere göre dağılımı ve tercih ettikleri ilk 5 bölge aşağıda sunulmuştur. Bu bölgeler arasında en fazla tercih edilen bölge ise, özellikle deniz turizminin önemli merkezi olan Antalya’nın Alanya ilçesidir. Grafik 3-1: Türkiye’de tercih edilen beş bölge 19% 25% 16% 13% 13% Alanya Kemer Manavgat/Side 14% İstanbul (Merkez) Bodrum Diğer Yabancı turistlerin Türkiye’ye geliş nedenleri aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. Geliş nedenleri arasında gezi ve eğlence amaçlı gelişlerin oranı %48’dir. İkinci sırada ise, yakınları ya da arkadaşları ziyaret amacıyla gelişler yer almaktadır. Önümüzdeki yıllarda Türkiye’deki kongre turizmi ve spor turizminin Türkiye’de gerçekleşecek uluslararası organizasyonlar doğrultusunda turizm sektöründeki payının artması ve bu sebeple Türkiye’yi ziyaret eden yabancı turist sayısının da artması beklenmektedir. 12 Tablo 3 2: Yabancı turistlerin Türkiye’ye gelme sebepleri Yabancı Turistlerin Türkiye'ye Gelme Sebepleri Gezi, Eğlence Ziyaret Dini Toplantı,Konferans, Kurs, Seminer Transit Görev Sportif İlişkiler Kültür Sağlık Eğitim Alışveriş Ticari İlişkiler, Fuar Diğer (%) 48,1 5,3 4,0 3,9 3,5 2,4 2,2 1,2 0,9 0,6 0,6 0,4 9,1 Kay nak: TÜİK 2014 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yayınlamış olduğu verilere göre, 2003-2013 dönemi arasında yerli ve yabancı turistlerin dağılımı aşağıdaki sunulmuştur. Tablo 3-1: Yerli ve Yabancı Turist Sayısındaki Gelişim Yıl 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Yabancı Turist Sayısı 16.302.053 20.262.640 24.124.501 23.148.669 27.214.988 30.979.979 32.006.149 33.027.943 36.151.328 36.463.921 39.226.226 Değişim (%) 24% 19% -4% 18% 14% 3% 3% 9% 1% 8% Yerli Turist Sayısı 2.600.634 3.059.644 3.601.880 3.872.721 4.197.907 4.548.855 4.658.172 4.517.091 4.826.800 5.121.457 5.398.752 Değişim (%) 18% 18% 8% 8% 8% 2% -3% 7% 6% 5% Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2014. TÜRKİYE TURİZM TÜRLERİ 3.1.1 KIŞ TURİZMİ Türkiye’de kış turizminin önemli noktaları Bursa Uludağ, Erzurum Palandöken, Bolu Kartalkaya, Kars Sarıkamış ve Kayseri Erciyes kayak merkezleridir. 1933’te ilk oteli ve muntazam şose yolu yapılan Uludağ’ın ardından, bu önemli merkezlerden sırasıyla 1989’da Erciyes, 1991’de Sarıkamış, 1993’te Palandöken ve 1997’de Kartalkaya kayak merkezi ilan edilmiştir. Kış turizmine yönelik kaynakların iç ve dış turizm adına değerlendirilmesi amacıyla Bakanlar Kurulu, Turizm Teşvik Kanunu’na dayanarak 12 adet kış sporları yapılabilecek bölgeyi “Kış Sporları Turizm Merkezi” olarak ilan etmiştir. 13 Resim 3 1: Türkiye’de kayak merkezleri Ilgaz Kartepe 1 Ladik Artvin Kartalkaya Uludağ Elmadağ Zigana Kop Dağı Palandöken Sarıkamış Bolkar Sakaltutan Budi Bozdağ Davraz Hasandağ Erciyes Bingöl Hazarbaba Sivrice Bitlis Saklıkent Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından turizmi çeşitlendirme hedefi doğrultusunda gerçekleştirilen alt yapı, çevre, tanıtım ve yatırım faaliyetleri özellikle Orta ve Doğu Anadolu’da Palandöken (Erzurum), Erciyes (Kayseri), Sarıkamış (Kars) gibi kış ve dağ turizmi merkezlerinde yoğunluk kazanmaktadır. Bu merkezler kış sezonunda yerli ve yabancı turistleri ağırlamaktadır. Yabancı turistler, özellikle Rusya, Ukrayna, Azerbaycan, İran, Gürcistan ve Hollanda’dan gelmektedir. Bu çalışmalar sonucunda Palandöken kış turizmi alanında geleneksel kayak merkezi olan Uludağ’ın en büyük rakibi durumuna gelmiştir. Erciyes’teki konaklama tesislerinin doluluk oranları da sezonda %100’e yaklaşmıştır. Sekiz ay süren sezonu ve kayak için ideal doğal özellikleriyle Palandöken ve Erciyes’e yatırımlar artarken, Sarıkamış da geleceğin önemli kayak merkezlerinden biri olma potansiyeline sahiptir. Son zamanlarda Türkiye’de Uludağ’ın ardından en önemli ikinci eğlence ve kayak merkezi durumuna gelen Palandöken’e gelen turist sayısı giderek artarken, bölge yatırımcıların da ilgi odağı haline gelmiştir. Kayak için en uygun olan kristal karın 6 ay süreyle yerde kaldığı Sarıkamış ise, çam ormanları içindeki kayak pistiyle Türkiye’deki kış turizminin önemli bir merkez olmaya hazırlanmaktadır. Türkiye’deki kayak merkezlerinde bulunan otellerde ve konaklama tesislerinde bulunan çeşitli aktiviteler ve imkânlar (disko-bar, oyun salonları, yüzme havuzları ve spa hizmetleri vs.) turistlerin daha keyifli zaman geçirmesine olanak tanımaktadır. Örneğin Palandöken kayak 14 merkezinin en önemli özelliklerinden biri, ışıklandırma yapıldığı için gece müzik eşliğinde kayak yapılabilmesidir. Bugün Türkiye’de bulunan yaklaşık 7.500 kış turizmi yatak kapasitesinin artırılarak 25.000 düzeyine çıkarılması ve kayak turizminin bu yörelere kaydırılması planlanmaktadır. Turizmde aşama yapmış Fransa ve İtalya gibi Akdeniz ülkeleri ile Avusturya örnek alındığında dağ ve kış turizmine hizmet veren yatak sayısı toplamının genel yatak sayısı içinde 1/2 ile 1/4 oranında yer tuttuğu görülmektedir. Türkiye için ise bu oranın önümüzdeki 5 yıllık dönemde 1/10 düzeyinde olması planlanmaktadır. 3.1.2 KÜLTÜR VE TARİH TURİZMİ Kültür ve tarih turizmi, doğal ve tarihsel kültür varlıklarını, kültürel etkinlikleri ve güncel sanat eserlerinin yanı sıra, bazı sosyo-ekonomik olguları turistik bir formda ziyaretçilerin hizmetine sunan bir turizm türüdür. Bu sebeple sadece tarihsel olan olguları değil, aynı zamanda güncel değerleri de içeren bir turizm türüdür. Uluslararası seviyede önem arz eden ve korunmaya değer doğal oluşumlar, anıtlar ve sit alanlar “Dünya Mirası” olarak değerlendirilmektedir. Tüm insanlığın ortak mirası olarak kabul edilen değerleri ortak bir geçmiş olarak benimsemek, tanıtmak ve gelecek nesillere bu mirası aktarmak için UNESCO 1972 yılında Paris'te toplanan 16. Genel Konferansında "Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme"yi kabul etmiştir. Türkiye, bu sözleşmeyi 23 Mayıs 1982 tarihinde onaylamıştır. Günümüz itibariyle UNESCO tarafından tanımlanmış 981 adet Dünya Mirası bulunmaktadır. UNESCO Dünya Mirası geçici listesinde Türkiye’den çok sayıda önemli yer bulunmakta olup, bunlar arasında Efes, Karain Mağarası, Sümela Meryem Ana Manastırı, Alahan Manastırı, Aya Nikola Kilisesi, Harran ve Şanlıurfa, Ahlat Mezartaşları, Van Urartu ve Osmanlı Kaleleri, Diyarbakır Kalesi ve Surları, Selçuklu Kervansarayları, Konya Selçuklu Uygarlığı başkenti, Alanya Kalesi ve Tersanesi, Mardin Kültürel Peyzaj, Bursa ve Cumalıkızık, Aziz Pavlos Kilisesi, İshak Paşa Sarayı, Kekova, Güllük Dağı, Afrodisyas Arkeolojik Ören Yeri, Çatalhöyük Neolotik Ören Yeri, Perge Arkeolojik Ören Yeri, Beyşehir, Hatay St. Pierre Kilisesi, Bergama, Göbeklitaş Arkeolojik Alan, Ani Tarihi Kenti, Aizanoi Antik Kenti, Beçin Ortaçağ Kenti, Birgi Tarihi Kenti, Gordion, Hacı Bektaş Veli Türbesi, Hekatomnos Anıt Mezarı Ve Kutsal Alanı, Niğde'nin Tarihi Anıtları, Mamure Kalesi, Odunpazarı Tarihi Kent Merkezi, Yesemek Taşocağı Ve Heykel Atölyesi, Zeugma Arkeolojik Sit Alanı bulunmaktadır. Tarih ve Kültür turizmi kapsamında Türkiye’de en çok ziyaret edilen müzeler ve ören yerleri ile ziyaretçi sayıları aşağıdaki tablolarda verilmiştir: 15 Tablo 3 4: Türkiye’de turizm geliri elde edilen ören yerleri ve müzeler listesi Müze Adı Topkapı Müzesi Ayasofya Müzesi Mevlana Müzesi Noel Baba Müzesi Kariye Müzesi Arkeoloji Müzesi Anadolu Medeniyetleri Müzesi Hacı Bektaş Müzesi Sualtı Arkeoloji Müzesi Efes Müzesi İl İsmi Ziyaretçi Sayısı (2010) İstanbul 2.995.000 İstanbul 2.760.000 Konya 1.670.000 Antalya 445.000 İstanbul 370.000 İstanbul 370.000 Ankara 345.000 Nevşehir 270.000 Muğla 265.000 İzmir 245.000 Kay nak: Kültür v e Turizm Bakanlığı Ören Yeri Efes Hierapolis Göreme Kaymaklı Myra Aspendos Troya Alanya Kalesi Bergama St. Jean İl İsmi Ziyaretçi Sayısı (2010) İzmir 1.845.000 Denizli 1.450.000 Nevşehir 780.000 Nevşehir 430.000 Antalya 425.000 Antalya 400.000 Çanakkale 385.000 Antalya 335.000 İzmir 265.000 İzmir 260.000 Kay nak: Kültür v e Turizm Bakanlığı 3.1.3 DENİZ TURİZMİ Dört ayrı denize kıyısı olan Türkiye, gerek kıyı turizmi gerekse yat turizmi açısından büyük bir potansiyele sahiptir. Tablo 3 5: Mavi Bayraklı plaj listesi İ l İ smi Antalya Muğla Aydın İzmir Balıkesir Çanakkale Mersin Tekirdağ Düzce İstanbul Kocaeli Mavi Bayraklı Plaj Sayısı 197 84 25 36 19 6 9 1 1 3 2 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü, 2013. Deniz turizminin yoğun olduğu dönemler, mevsimsel özellikleri sebebiyle Nisan-Ekim aylarıdır. Ege’de İzmir, Çeşme, Ayvalık, Kuşadası, Bodrum, Datça, Bozburun, Marmaris, Göcek, Fethiye ile Akdeniz’de Kalkan, Kaş, Finike, Kemer, Antalya ve Mersin gibi yöreler, Türkiye deniz turizminde öne çıkan yerlerdendir. 2013 yılı itibariyle Türkiye’de 383 adet mavi bayraklı plaj ve 21 adet mavi bayraklı marina bulunmaktadır. 3.1.4 DOĞA TURİZMİ Türkiye, sahip olduğu zengin doğal değerler ile doğa turizmine yönelik büyük bir potansiyeli de bünyesinde barındırmaktadır. Doğa turizmi üç ana başlık altında incelenebilir: Yayla Turizmi Botanik Turizmi Mağara Turizmi 16 Sahip olduğu uygun iklimsel özellikler, peyzaj değerleri ve kırsal öğelerin ağırlık kazandığı geleneksel yaşam biçimi, yayla turizmi açısından ülkeyi elverişli hale getirmektedir. Turizm Bakanlığı tarafından, Türkiye’nin yayla turizminde ziyaretçilerin kalış sürelerinin uzatılması ve bu turizm türünün desteklenmesi amaçlı olarak Yayla Turizmi Gelişme/Eylem Bölgeleri’nin belirlendiği bir Turizm Stratejisi oluşturulmuştur. Türkiye’deki yayla turizm merkezleri yandaki tabloda özetlenmektedir. Tablo 3-2: Yayla turizm merkezleri İ l İ smi Yayla Turizm Merkezi Sayısı Ordu Trabzon Giresun Sinop Antalya Düzce Rize Gaziantep Tokat 6 5 3 3 1 1 4 1 1 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü, 2013. Botanik turizmi ise, birbirinden farklı bitki çeşitlerini ve coğrafi özellikleri incelemek üzere oluşmuş olan bir turizm şeklidir. Değişik coğrafi özellikleri, coğrafi farklılığın getirdiği iklim çeşitliliği, üç kıta arasında doğal bir köprü olması gibi sebeplerle Anadolu Yarımadası, dünyada benzerine az rastlanan bir bitki çeşitliliğine sahiptir. Avrupa’nın tamamında var olan bitki türlerinin sayısı yaklaşık olarak 12.000 adet iken bu sayı Türkiye’de 9.000 civarındadır. Bu durum ülkede botanik turizminin sahip olduğu büyüme potansiyelini göstermektedir. Doğa turizminin diğer bir alt başlığı olan mağara turizmi ile ilgili olarak, Türkiye’deki mağaralar, ülke turizmi açısından büyük önem arz etmektedir. Türkiye’nin %40’ı, mağara oluşumları açısından önemli bir nitelik olan karstlaşmaya uygun kayalardan oluşmaktadır. Erimeye uygun kayaların kapladığı alan ve bu alanlarda tespit edilen mağara sayısının oranına göre Türkiye’de 20.000’den fazla mağaranın bulunabileceği öngörülmektedir. Sayısal olarak, Türkiye’de toplam 21 ayrı ilde 31 adet Kültür ve Turizm Bakanlığı onaylı mağara bulunmaktadır. Bunların 12’si direkt ziyaretçi girişine, 12’si donanımla ve rehber eşliğinde girişlere ve 7’si ise donanımla ve profesyonel ziyaretçi girişlerine uygundur. 17 3.1.5 SPOR TURİZMİ Son yıllarda turizmle ile ilişkisi gittikçe artan sportif aktivitelerin, Türkiye turizm sektörüne önemli ölçüde katkıda bulunması beklenmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2009 yılında gerçekleştirdiği çalışmaya göre ‘Sportif aktiviteler/ilişkiler’ amacı ile Türkiye’yi ziyaret eden yabancı turist sayısı yaklaşık 325.000 kişi olarak tespit edilmiştir. Bu rakam Türkiye’ye 2008 yılında gelen toplam yabancıların % 1,2’sini oluşturmaktadır. Turizme katkıda bulunan bazı ana spor dalları golf, kayak, dağcılık, rafting, hava sporları ve su altı dalıştır. 3.1.6 TERMAL TURİZMİ Türkiye jeotermal kaynak zenginliği ve potansiyeli açısından dünyada ilk yedi ülke arasında yer almakta olup, Avrupa’da ise ilk sıradadır. Termal turizmi, 12 ay turizm yapma imkânı, tesislerde yüksek doluluk oranına ulaşılması, yüksek istihdam oluşturulması ve diğer alternatif turizm türleri ile kolay uyum sağlayarak bölgesel turizmin gelişmesinin sağlanması açısından önemli bir potansiyele sahiptir. 2010 yılı verilerine göre Türkiye’de 46 ilde 200 civarında kaplıca tesisi bulunmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan termal turizm amacına yönelik olarak Turizm Yatırım Belgesi almış 10 tesisin toplam yatak sayısı 2.461, Turizm İşletme Belgesi almış 30 tesisin yatak sayısı ise 8.562’dir. Yaklaşık olarak 16.000 yatak kapasiteli 156 tesis ise yerel idare tarafından belgelendirilmiştir. Tablo 3-3: Türkiye’deki Termal Tesisler İl İsmi Afyon Amasya Ankara Aydın Balıkesir Bolu Bursa Çorum Denizli Hatay İzmir Kırşehir Manisa Nevşehir Samsun Turizm Bakanlığı Onaylı Termal Tesisler 2 adet 5 yıldızlı otel 1 adet 2 yıldızlı otel 1 adet 5 yıldızlı, 3 adet 3 yıldızlı ve 1 adet 2 yıldızlı otel 1 adet 3 yıldızlı otel 2 adet 5 yıldızlı, 2 adet 4 yıldızlı ve 1 adet 3 yıldızlı otel 1 adet 4 yıldızlı otel 1 adet 5 yıldızlı otel, 1 adet 4 yıldızlı otel 1 adet 4 yıldızlı otel 2 adet 5 yıldızlı otel, 3 adet 4 yıldızlı otel 1 adet 5 yıldızlı otel 2 adet 5 yıldızlı otel 1 adet 3 yıldızlı otel 1 adet 4 yıldızlı otel 1 adet 5 yıldızlı ve 2 adet 4 yıldızlı, 1 adet 3 yıldızlı ve 1 adet 2 yıldızlı otel 1 adet 4 yıldızlı otel Kay nak: Türkiy e Kültür v e Turizm Bakanlığı 18 3.1.7 KONGRE TURİZMİ Türkiye’nin jeopolitik önemi, Avrupa ve Asya’nın birleştiği yerde konumlanması, ülkeyi toplantı ve kongreler için son derece uygun bir mekân yapmaktadır. Birinci sınıf otel konaklama ve konferans tesisi zenginliği ve konumu gereği dünyanın belli başlı şehirlerine kolayca ulaşım, Türkiye’yi bu tarz turizm aktiviteleri için öne çıkaran etkenler arasındadır. Bunlara ek olarak, son derece elverişli iklimsel özellikler ve alternatif diğer ülkelere göre sağlanan düşük maliyet avantajından da söz edilebilir. Türkiye’de kongre turizmi için, yurt genelinde bu tarz turizmi destekleyici yatırımlar ve gelişmeler halen devam etmektedir. Türkiye, Avrupa ülkelerine yakınlığı ve egzotikliği ile ideal bir merkezdir. İzmir, Antalya ve Ankara'ya transfer bağlantısı ve direkt uçuş imkânıyla, Türk Havayolları ve diğer ulusal havayolu şirketlerince Türkiye’ye Avrupa genelinden iki ile üç saat içinde ulaşmak mümkündür. Turizm Bakanlığı tarafından onaylı kongre merkezleri aşağıda tabloda sunulmaktadır. Tablo 3-4: İl bazında kongre merkezleri toplam kapasitesi İl İsmi Afyon Adana Ankara Antalya Aydın Balıkesir Bolu Düzce Bursa Çanakkale Denizli İstanbul İzmir Konya Muğla Nevşehir Rize Samsun Tokat Toplam Toplam Kapasite (kişi) 3.100 2.600 12.750 26.000 5.400 1.100 700 80 5.100 750 3.250 45.000 11.000 600 8.250 2.000 150 1.150 850 130.000 Kay nak: Kültür v e Turizm Bakanlığı 19 3.1.8 İNANÇ TURİZMİ Farklı turizm çeşitlerine sahip Türkiye’de diğer önemli bir turizm alanı da, her yıl binlerce turist çekmekte olan inanç turizmidir. Yerli ve yabancı turistlerin ziyaret ettiği önemli yerler arasında; Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi, Antalya Aziz Nicolaus Kilisesi, Alanya Aya Yorgi Kilisesi, Kapadokya, Efes, Hatay, İstanbul Ayasofya Müzesi, İstanbul Süleymaniye Camii, Kariye Müzesi, Topkapı Sarayı, İzmir Meryem Ana Evi, Trabzon Sümela Manastırı gibi inanç merkezleri bulunmaktadır. 4 ERZURUM VE ERZURUM’DA TURİZM SEKTÖRÜ ERZURUM’A GENEL BAKIŞ Doğu Anadolu Bölgesi’nin en büyük kenti olan Erzurum, kuzeyden Artvin-Rize, batıdan Bayburt ve Erzincan, güneyden Bingöl ve Muş, doğudan Kars illeri ile çevrilmiş olup yüzölçümü 25.331 kilometrekaredir. Erzurum aynı zamanda Türkiye’nin yüzölçümü olarak en büyük dördüncü ilidir. Resim 4-1: Erzurum’un konumu 1 Erzurum ili, doğu-batı yönünde ovalık (Pasinler-Erzurum ovaları) ve kuzey-güney yönünde dağlık görünüşte olup, deniz seviyesinden 1.850-1.980 m. yükseklikte eğimli bir arazide bulunmaktadır. a) İklimi Deniz etkisinden uzak olması nedeniyle, Erzurum’da karasal iklim özellikleri hüküm sürmektedir. Dondurucu ve uzun kışlar, kısa ve serin yazlar hakimdir. İlin kuzeyinde yüksekliği 20 1.000-1.500 metrelere inen vadi içlerinde mikroklima sahalarına rastlanır. Yağışlar, ilkbahar ve yaz mevsimlerde gözlenmektedir. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü 1954-2013 arası aylık ortalama değerlerine göre; yıl içinde sıcaklığın kış aylarında -37,2 derece ile yaz aylarında 36,5 derece arasında değiştiği gözlenmektedir. Ortalama olarak da Aralık, Ocak, Şubat ve Mart ayları olmak üzere yılın dört ayı sıcaklık 0 derecenin altındadır. Tablo 4-1: Erzurum Aylık Ortalama Hava Durumu Ocak Şubat Mart Nisan -8.1 -2.3 5.4 Ağustos Eylül Ekim Kasım 19.3 14.5 7.9 0.6 27.2 22.6 15.3 6.7 -1.1 11.0 10.8 6.0 1.4 -4.2 -10.6 10.3 11.2 10.7 9.0 6.7 4.7 2.9 16.5 10.9 6.6 5.3 4.9 9.6 9.2 11.1 53.4 68.8 46.6 25.5 16.5 21.6 43.0 31.1 20.8 21.4 26.5 29.1 32.2 35.6 36.5 33.3 27.0 17.8 14.0 -33.2 -22.4 -7.1 -5.6 -1.8 -1.1 -6.8 -14.1 -34.3 -37.2 Ortalama Sıcaklık (°C) -9.4 Ortalama En Yüksek -4.0 -2.5 2.7 11.2 -14.3 -13.0 -7.0 3.1 4.2 11.6 Ortalama Yağış Miktarı (kg/m2) En Yüksek Sıcaklık (°C) Mayıs Haziran 10.6 Temmuz 14.9 19.3 16.8 21.8 26.6 0.1 4.1 7.1 5.0 6.3 8.0 11.2 12.8 14.4 19.8 23.1 31.8 7.9 10.6 -36.0 -37.0 Aralık -6.2 Sıcaklık (°C) Ortalama En Düşük Sıcaklık (°C) Ortalama Güneşlenme Süresi (saat) Ortalama Yağışlı Gün Sayısı En Düşük Sıcaklık (°C) b) Yağış Erzurum’da yıllık yağışın %36,4’ü ilkbaharda, %23,5’i sonbaharda, %22,3’ü yaz mevsiminde ve %17,8’i ise kış mevsiminde kar olarak düşmektedir. Ayrıca karın yerde kalma süresi de oldukça uzundur (120 gün civarındadır). c) Rüzgâr Erzurum’da ortalama rüzgâr hızı 2,6 m./saniye’dir. İlde rüzgâr hızının en düşük olduğu dönem, 1,9 m/saniye ile Aralık, en yüksek olduğu dönem 3,1 m/saniye ile Temmuz ayıdır. d) Nehirler ve Göller Erzurum, Çoruh, Aras ve Fırat havzalarının birleşme alanında yer alması nedeniyle yerüstü ve yer altı su kaynakları bakımından çok zengindir. Bu üç havza, ana akarsu kaynağını Erzurum’daki dağlardan alır. Ayrıca; Erzurum, göl bakımından da zengindir. En büyük ve önemli göl olan Tortum Gölü, 6,6 kilometrekarelik bir alanı kaplar. Aynı zamanda, Sırlı Çayı üzerinde, sulama ve enerji üretmek amacıyla inşa edilmiş Kuzgun Barajı mevcuttur. 21 Resim 4-2: Erzurum Şehri Genel Görünüm 4.1.1 NÜFUS, DEMOGRAFİK GÖSTERGELER, İDARİ DURUMU TÜİK tarafından açıklanan 2013 verilerine göre, Erzurum ili 766.729 kişilik nüfusa sahiptir. Erzurum nüfusu, yoğun göç sebebiyle 2013 yılında 2012 yılına göre %1,48 küçülmüştür. İl nüfus yoğunluğu km2 başına 30 kişidir. Erzurum’da kadın ve erkek sayısı eşite yakındır. Bir hanede ortalama 4,4 kişi yaşamaktadır. Tablo 4.2’de Erzurum ili demografik detayları verilmiştir. Tablo 4-2: Erzurum demografik göstergeler Erzurum Demografik Göstergeler Toplam Nüfus Şehirli nüfus sayısı Erzurum 766.729 22 Şehirli nüfus yüzdesi Kırsal nüfus sayısı Kırsal nüfus yüzdesi Kadın nüfusu Kadın nüfusu yüzdesi Erkek nüfusu Erkek nüfusu yüzdesi Yıllık ortalama nüfus artışı Nüfus Yoğunluğu Hane halkı başına ortalama kişi 382.714 49,99% 384.015 50,01% -%1,48 %30 4,4 Kaynak: TÜİK, 2013 Nüfus bakımından en büyük ilçeleri sırasıyla Yakutiye, Palandöken, Aziziye ve Horasan’dır. Erzurum‘daki ilçe sayısı 20, mahalle sayısı ise 1182’dir. Erzurum’da Erzurum Büyükşehir Belediyesi’nin yanında 20 adet ilçe belediyesi bulunmaktadır. 4.1.2 SOSYO- EKONOMİK DURUMU Erzurum ili halkının ana gelir kaynakları arasında turizm, hayvancılık ve tarım bulunmaktadır. Erzurum ili; şehirleşme oranı, yıllık nüfus artış hızı, kişi başına gayri safi yurtiçi hâsıla ve sanayi iş kolunda çalışanların toplam istihdama oranı bakımından sanayisi gelişmiş illerin ortalamalarının altındadır. Tarım kolunda çalışanların toplam istihdama oranı ise Türkiye ortalamasının üstündedir. Erzurum ilinde tarımsal işletmeler genellikle bitkisel ve hayvansal üretimi birlikte yapmaktadır. Erzurum’da büyük ölçüde öz tüketime yönelik olarak üretilen hububatın yanında ağırlıklı iktisadi faaliyet hayvancılıktır. 4.1.3 EĞİTİM DURUMU Erzurum’da okuryazarlık oranı, Türkiye ortalamasının altındadır. Erkek okuryazarlık oranı %97,7 ile %98,7 olan Türkiye ortalamasına yakın bir değerde iken, kadın okuryazarlık oranı %88,5 ile %93,4 olan Türkiye ortalamasının altında yer almaktadır (TÜİK, 2013). Ancak Erzurum’da ilköğretimde okullaşma oranı, Türkiye’de ilköğretimde okullaşma oranına eşittir. Erzurum ilinin 2012-2013 öğretim yılında ilköğretimde okullaşma oranı %98,86, ortaöğretimde okullaşma oranı ise %55,01 olarak gerçekleşmiştir. 2009 – 2012 yılları arasında ilköğretimde okullaşma oranında %2,6, ortaöğretimde okullaşma oranında ise %6,36’lık bir artış meydana gelmiştir. Erzurum’da 2013 yılında 1179 ilköğretim okulunda toplam 8.044 öğretmen 136.203 öğrenciye ders vermiştir. Yüksek öğretim alanında, Erzurum ilinde 1957 yılında kurulmuş olan Atatürk Üniversitesi ile 2010 yılında kurulmuş olan Erzurum Teknik Üniversitesi bulunmaktadır. 2013 yılı itibariyle Atatürk Üniversitesi’ne bağlı 20 adet fakülte, 7 adet enstitü, 3 adet yüksekokul ve 12 adet meslek yüksek okulu bulunurken, Erzurum Teknik Üniversitesi’ne bağlı 6 adet fakülte, 3 adet 23 enstitü ve 1 adet yüksekokul bulunmaktadır. İldeki üniversitelere ilişkin akademik birimler aşağıda tabloda sıralandığı gibidir: Tablo 4-3: Atatürk Üniversitesi Akademik Birimler Fakülteler Yüksekokullar Meslek Yüksekokulları Ziraat Fakültesi Türk Musikisi Devlet Konservatuarı Adalet Meslek Yüksek Okulu Fen Fakültesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Erzurum Meslek Yüksek Okulu Edebiyat Fakültesi Yabancı Diller Yüksekokulu Horasan Meslek Yüksek Okulu Narman Meslek Yüksek Okulu Pasinler Meslek Yüksek Okulu Şenkaya Meslek Yüksek Okulu Aşkale Meslek Yüksek Okulu Hınıs Meslek Yüksek Okulu Oltu Meslek Yüksek Okulu Tortum Meslek Yüksek Okulu İspir Hamza polat Meslek Yüksek Okulu Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu İktisadi ve İdarî Bilimler Fakültesi Tıp Fakültesi Diş Hekimliği Fakültesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Mühendislik Fakültes İlahiyat Fakültesi Güzel Sanatlar Fakültesi İletişim Fakültesi Eczacılık Fakültesi Veteriner Fakültesi Hukuk Faklültes Oltu Yer Bilimleri Fakültesi Sağlık Bilimleri Fakültesi 24 Enstitüler Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Fen Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Enstitüsü Sağlık Bilimleri Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkiyat Araştırma Enstitüsü Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Açıköğretim Fakültesi Su Ürünleri Fakültesi Turizm Fakültesi Tablo 4-4: Erzurum Teknik Üniversitesi Akademik Birimler Fakülteler Yüksekokullar Edebiyat Fakültesi Yabancı Diller Yüksekokulu Enstitüler Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Fakültesi Sağ lık Bilimleri Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi İ ktisadi ve İ darî Bilimler Fakültesi Sağ lık Bilimleri Fakültesi Spor Bilimleri Fakültesi Atatürk Üniversitesi, 2013-2014 öğretim yılı itibariyle 83.362 öğrenciye eğitim vermektedir. 1958 yılında Ziraat ve Fen-Edebiyat Fakülteleriyle kurulan Üniversite’nin öğrenci sayısı, yıllık incelendiğinde yeni fakülteler, yüksekokullar ve meslek yüksekokullarının açılmasıyla arttığı görülmektedir. Lisans öğrencilerinin sayısındaki bu artışa paralel olarak lisansüstü öğrenci sayısında da artış gözlenmektedir. Enstitüler bazında bir inceleme yapıldığında ise Fen Bilimleri ve Sosyal Bilimler Enstitüsünde öğrenci sayılarının arttığı görülmektedir. Erzurum Teknik Üniversitesi ise, 2013-2014 öğretim yılı itibariyle 1.060 öğrenciye eğitim vermektedir. Atatürk Üniversitesi, Erzurum şehrinin en önemli kaynaklarından biri olduğu gibi aynı zamanda Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki en ileri düzeydeki bilim okuludur. Erzurum ili görevli öğretim elemanı sayısı bakımından da zengin bir ildir. Bunda, Erzurum Atatürk Üniversitesi’nin komşu üniversitelere göre daha köklü, daha büyük olmasının etkisi büyüktür. Atatürk Üniversitesi’ne ek olarak, 2010 yılında Erzurum Teknik Üniversitesi kurulmuştur. Aynı zamanda ETSO Araştırma, Geliştirme ve Yardımlaşma Vakfı aracılığıyla Erzurum’da bir vakıf üniversitesi kurulması planlanmaktadır. Vakıf üniversitesi projelendirilmesi konusunda 2010’da önemli adımlar atılmış bulunmaktadır. Erzurum’da, Halk Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı kursa dayalı eğitim de mevcuttur ve bu kapsamda çeşitli meslek kursları ve sosyal-kültürel kurslar vardır. 25 4.1.4 ULAŞIM YÖNÜNDEN ERZURUM Erzurum kara, hava ve demiryolu ulaşım imkânlarına sahip olup, ulusal ve uluslararası taşımacılık sektörü açısından büyük öneme sahiptir. Aynı zamanda Trabzon, İskenderun ve Mersin Limanları gibi Türkiye’nin kuzey ve güneyindeki önemli ticaret limanlarına karayolu ve demiryolu bağlantısı ile denizyolu ulaşımına katkıda bulunmaktadır. Doğu illerinin en büyüğü ve en gelişmişi olma özelliği sebebiyle, Türkiye’nin doğu bölgesi ile bağlantıda Erzurum’un önemi büyüktür. Resim 4-3: Erzurum taşımacılık ağları a) Karayolu Nüfus ve ekonomik faaliyetler açısından büyük şehirlerden uzak olması sebebiyle karayolları gelişimi konusunda Erzurum’un nispeten dezavantajlı konumuna rağmen, son yıllarda karayolları altyapısını geliştiren adımlar atılmıştır. Erzurum sınırları içerisinde 1.100 km. devlet, 589 km. il yolu bulunmaktadır. İl yollarının 491 kilometresi asfalt, 32 kilometresi toprak, 66 kilometresi ise geçit vermez yollardan oluşmaktadır. Bölünmüş yollar ise 2014 yılı sonu itibariyle 536,253 km. uzunluktadır. Erzurum’dan ulusal ve uluslararası lojistiği ve ticareti geliştirebilmek için Erzurum merkezli “Palandöken Lojistik Köy Projesi”nin inşaat çalışmaları devam etmekte olup 2014 yılı 26 içerisinde köy kurulumunun tamamlanması planlanmaktadır. Palandöken Lojistik Köyü’nün faaliyete geçmesi ile mevcut durumda yaklaşık 200.000 ton/yıl olan taşıma miktarı, 437.000 ton/yıla çıkacaktır. Lojistik köyden otomobil, kömür, demir, un, tuğla, kiremit, konteynır, seramik, gıda maddesi, su, içecek maddeleri, gübre, askeri taşımalar, yem, saman taşıması yapılabilecektir. Bu proje, bölgede yıllardan beri devam eden göç sorununun ve bölgesel kalkınma farklılıklarının da ortadan kaldırılmasına katkı sağlayacaktır. Bunun yanında, lojistik köyle bölge illerinden komşu ülkelere ihracatta büyük artış kaydedilmesi ve bölgenin uluslararası ulaşımda merkezi konuma gelmesi beklenmektedir. Lojistik Köy Projesi’nin hayata geçirilebilmesi için gerekli çalışmalar devam etmektedir. Şehirlerarası taşımacılık altyapısını geliştirmek amacıyla Erzurum ve bölgesini Karadeniz Bölgesi’ne bağlayacak olan Kop Geçidi’ne (Kop Dağı) tünelinin temeli 2012 yılında atılmıştır. 2017 yılında hizmete açılması planlanan tünel ile birlikte bölgede ticaret ve turizmin canlanması planlanmaktadır. Ayrıca, Kop Tüneli Karadeniz bölgesi ve İran arasında Erzurum’un geçit görevi yüklenmesini sağlayacaktır. Erzurum- Karadeniz arasında altyapı gelişimi adına hayata geçirilen bir diğer proje ise 2012 yılında temeli atılan Ovit Dağı Tüneli’dir. Yılın 6 ayı ulaşıma kapalı olan Ovit güzergahı, tünel ile birlikte yıl boyunca hizmet verebilecektir. Yaklaşık 15 km’lik iki tünelden oluşan Ovit Tüneli, tamamlandığında dünyanın en uzun 3. tüneli olacaktır. 2016 yılı başlarında hizmete açılması planlanan tünel ile birlikte, Erzurum-Rize arası 45 km kısalarak 250 km’den 205 km’ye düşecektir. Bu proje ile Erzurum, Rusya, Ukrayna, Gürcistan ve Güneydoğu Anadolu bölgesi arasında karayolu ve Trabzon Limanı vasıtasıyla deniz yolu ile ihracatı kolaylaştıracak bir geçit görevi yüklenerek ticaret hacminin büyümesine önemli bir katkı sağlamakla birlikte bölge turizminin de canlanmasına katkı sağlayacaktır. Erzurum ve bölgeyi Karadeniz’e bağlayacak diğer tasarı halindeki projeler ise Tortum Gölü (Uzundere) Tüneli, İspir Tüneli, Soğanlı Dağı Tüneli projeleridir. Proje veya yapım aşamasında olan tünellerin hizmete açılması ile birlikte ulaşım altyapısı güçlenecektir. Bununla birlikte, Ayder – Erzurum – Çat – Karlıova – Bingöl yolu projesinin tamamlanmasıyla birlikte ortalama günlük trafik hacminin artması ve dolayısıyla Doğu Anadolu Bölgesi ile Güney Doğu Anadolu Bölgesi arasındaki iç ticaretin gelişmesi beklenmektedir. Erzurum kara ve demiryolu taşımacılık ağları ve gelişim eksenleri yukarıdaki şekilde detaylı olarak gösterilmiştir. b) Demiryolu Erzurum’da demiryolu uzunluğu 211 kilometredir. Bölgenin topoğrafik özellikleri, demiryolu ile ulaşım gelişimi önünde bir engel teşkil etse de; Erzurum, İran, Azerbaycan, Gürcistan ve 27 Kafkaslar Bölgesi’nden Avrupa’ya uzanan demiryolu hattı üzerinde kavşak olma özelliğindedir. Coğrafi özellikler sebebiyle Erzurum demiryolu hattı doğu-batı doğrultusunda nispeten güçlü bir altyapıya sahipken, kuzey-güney doğrultusunda demiryolu bağlantısı bulunmamaktadır. Trabzon Limanı- İran arasında demiryolu hattının geliştirilebilmesi için ulaşım altyapı projeleri öneri halinde bulunmaktadır. Uygulamasına başlanacak bir diğer önemli demiryolu projesi ise Sivas-Erzincan-Erzurum-Kars hızlı tren projesidir. c) Havayolu Erzurum Havalimanı uluslararası hava bağlantısına sahip olup, iç ve dış hat uçuşlarına açıktır. 2005 yılında hizmete açılan havalimanı, yıllık yaklaşık iki milyon yolcu kapasitesine sahiptir ve aynı anda yedi uçağa hizmet verebilecek durumdadır. Erzurum Havalimanı vasıtasıyla yurtiçinde Ankara, İstanbul, İzmir, Bursa ve yurtdışında Almanya gibi çeşitli noktalara seferli ve sefer dışı uçuşlar yapılabilmektedir. Yıllara göre Erzurum havayolu hareketliliği verileri esas alındığında, Erzurum havayolunda iç hat yolcu sayısı, dış hat yolcu sayısından önemli bir farkla daha yüksektir. Gelen ve giden iç hat yolcu sayısı her yıl artış göstermiştir. Ancak dış hat yolcu sayısında, yıllara göre dalgalanmalar mevcuttur. Erzurum’da ağır kış koşulları yaşanmasına rağmen, havaalanındaki teknik donanımlar vasıtasıyla hava koşullarına bağlı olmaksızın uçakların iniş ve kalkışı mümkün olmaktadır. Erzurum’a ilişkin havayolu istatistikleri aşağıdaki tablolarda sunulmaktadır. Tablo 4-5: Erzurum tarifeli uçuş seferleri Havayolu Şirketi Anadolujet Anadolujet Onur Havayolları Sunexpress Pegasus THY Uçuşun Olduğu Haftalık Gün Sayısı Sefer Erzurum-Ankara Erzurum-İ stanbul Erzurum-İ stanbul Erzurum-İ zmir Erzurum-İ stanbul Erzurum-İ stanbul 7 7 7 3 7 7 Gidiş-Dönüş Haftalık Sefer Sayısı 18 11 7 3 7 14 Kaynak: Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, 2014. Tablo 4-6: Erzurum tarifesiz uçak ve yolcu sayısı (2012) Aylar Ocak Ş ubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağ ustos Eylül Uçuş İniş- Kalkış Sayısı Gelen Yolcu Sayısı Giden Yolcu Sayısı 12 610 583 21 767 1 811 14 1 784 867 3 322 159 1 - 160 11 857 662 12 939 986 10 986 738 3 - 947 28 Ekim Kasım Aralık 3 - 570 12 1 503 - 11 795 - Toplam 113 8 563 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Tarifesiz Uçak İstatistikleri, 2012. 7 483 Tablo 4-7: Yıllara göre Erzurum havayolu hareketliliği Yıllar Toplam İç Hat Yolcu Sayısı İç Hat Gelen Yolcu Sayısı İç Hat Giden Yolcu Sayısı Toplam Dış Hat Yolcu Sayısı 91.696 106.983 198.679 19.305 2004 132.618 145.543 278.161 25.590 2005 215.294 213.287 428.581 24.432 2006 288.033 279.736 567.769 23.336 2007 253.276 248.778 502.054 25.544 2008 294.051 289.738 583.789 15.228 2009 379.297 370.702 749.999 15.083 2010 395.042 393.086 788.128 17.209 2011 389.362 383.338 772.700 16.520 2012 852.615 23.505 2013 Kaynak: Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü, 2013. Dış Hat Gelen Yolcu Sayısı Dış Hat Giden Yolcu Sayısı 8.747 13.116 11.809 12.262 13.671 8.055 7.583 8.328 8.734 - 10.558 12.474 12.623 11.074 11.873 7.173 7.500 8.881 7.786 - Toplam Yolcu Sayısı 217.984 303.751 453.013 591.105 527.598 599.017 765.082 805.337 789.220 876.121 4.1.5 TELEKOM YATIRIMLARI VE ALTYAPI Teknoloji ve iletişim şirketi Turkcell’in 2006 yılında Erzurum’a yaptığı çağrı merkezi yatırımı, şehrin ekonomisine ilave 310 milyon TL’lik katkı sağladığı gibi 1.000 kişilik bir istihdam yaratarak Erzurum’un ekonomik olarak canlanmasında önemli bir rol oynamıştır. Turkcell Global Bilgi Erzurum Çağrı Merkezi, halen yaklaşık 1.000 kişilik istihdam kapasitesi ile bölgenin en büyük işvereni konumundadır. 2004 yılında Erzurum’da %26 olan kayıtlı istihdam 2009’da %40’a yükselmiş ve Erzurum’da yoğun bir şekilde yaşanan beyin göçünü durdurmada önemli bir hamle olmuştur. Aynı zamanda, kayıt dışılığın çok yüksek olduğu kadın istihdamına da büyük katkıda bulunmuştur. Erzurum Çağrı Merkezi personelinin yaklaşık %50’sini kadın çalışanlar oluşturmaktadır. Turkcell’in ardından Finansbank da Operasyon Merkezi’ni Erzurum’a taşımış ve 11 milyon TL’lik yatırım ile Erzurum’da 700 kişiye istihdam sağlamıştır. Telekom ve finans sektörlerindeki firmaların çağrı merkezlerini Erzurum’a taşıyarak yarattıkları istihdam yanında, Sağlık Bakanlığı da istihdam yaratmada ve Erzurum altyapısını güçlendirmede önemli atılımlarda bulunmuştur. Sağlık hizmetleri bakımından Doğu Anadolu Bölgesi’nin merkezi kabul edilen Erzurum’da Merkezi Hastane Randevu Sistemi (MHRS) çağrı merkezi hizmete girmiştir. Bu projede, Sağlık Bakanlığı ve AssisTT (2007’de kurulan Türk Telekom ve TTNET operasyonlarından sorumlu rehberlik ve müşteri hizmetleri şirketi) ortak çalışmaktadır. MHRS için AssisTT yaklaşık 800 personele istihdam yaratmaktadır. Dolayısıyla MHRS çağrı merkezinin il istihdamına katkısı da önemli düzeydedir. 29 4.1.6 HABERLEŞME AĞI Haberleşme altyapısının geliştirilmesinde ve bakım, onarım işlemlerinde Erzurum’daki engebeli arazi yapısı ve sert iklim koşulları engel teşkil etmesi haberleşme maliyetlerinin Erzurum’da nispeten daha yüksek olmasına sebep olmuştur. Son yıllarda haberleşme ağında gelişmeler kaydedilmiştir. Telefonla iletişim, Türk Telekom’un özelleştirilmesi ve GSM operatörlerinin servis ağlarını genişletmesi sonucu son 10 yılda hızla ilerlemiş ve Türkiye’nin önde gelen sanayi şehirleriyle fark kapanmıştır. Internet ile iletişim konusunda da önemli gelişmeler kaydedilmiştir. ERZURUM İLİ GZFT ANALİZİ Tablo 4-8: Erzurum İli GZFT Analizi G Güçlü Yönler ► Kış turizmi ve sporlarına yönelik modern tesislerin varlığı ► Universiade 2011 dolayısıyla sahip olunan varlıklar ve tanıtım-organizasyon becerisi ► Turizm alternatiflerinin çeşitliliği (kış, termal ve sağlık, doğa ve su sporları, kültür ve inanç, yayla, dağ ve argo turizmi v.b.) ► Toplumun çoğunluğunun turizm aktivitesine ilgi duyması ► Genç ve dinamik nüfus varlığı ► Ulaşım kolaylığı ► Gelişmiş sağlık hizmetleri ► Tarihi, kültürel ve doğa zenginlikleri ► Yöresel zenginlikler (el sanatları, yemek) F Z ► Çevre ve kent merkezi olması ► Erzurum’un seyahat acenteleri tarafından tur rotasına yakın zamanda girmiş olması ► Enformasyon ve iletişim teknolojilerindeki varlıklar ve tesisler ► Enerji altyapısının güçlü olması ► Havaalanının uluslararası niteliğinin bulunması ► Hızlı tren ve Bakü-Tiflis hatlarının tamamlanacak olması ► Alternatif turizm ve doğa turizmi cazibesi ► Kar kalitesi ve karlı gün sayısı ► Tarım ve hayvancılığa dayalı sanayiye teşvik ► Organik tarım avantajı estetiğinin yetersizliği yabancı dil ► Turizm eğitimi yetersizliği ve eksikliği ► Konaklama, eğlence v.b tesislerin sayıca eksikliği ► İç hat ve dış hat uçuşların sefer yetersizliği ► Şehir içi ulaşım gereksinimleri Fırsatlar ► 2023 Master planında Erzurum’un “Kış Turizmi” Zayıf Yönler T Tehditler ► Yabancı turist ağırlamada hizmet verebilecek kalifiye iş gücü eksikliği ► Enerji üretiminde doğru teknolojilerin kullanılmaması ► Yakın coğrafyadaki kış turizm tesisleri servis ve fiyat rekabeti 30 ERZURUM’DA TURİZM SEKTÖRÜ Erzurum’da turizm, son yıllarda artan turist sayısı ile önemli bir gelir kaynağı olmaya başlamıştır. Erzurum’da, Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan alınan 2012 verilerine göre, 12 adet Turizm Bakanlığı onaylı, 64 adet Belediye onaylı olmak üzere toplam 76 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislere ait yatak kapasitesi Turizm Bakanlığı onaylı tesislerde 2.398, Belediye onaylı tesislerde ise 2.881’dir. Bu tesislerin Erzurum’un ilçelerine dağılımını incelediğimizde, Turizm Bakanlığı onaylı tesislerin tamamı Erzurum Büyükşehir Belediyesi olmadan önce Merkez olarak bilinen, Büyükşehir Belediyesi olduktan sonra Palandöken, Yakutiye ve Aziziye ilçelerinin kesiştiği noktada bulunan bölgede yer almaktadır. Bu tesislerde 2 adet 5 yıldızlı, 2 adet 4 yıldızlı, 3 adet 3 yıldızlı otel bulunmaktadır. Belediye Onaylı Tesislerin ise % 91’i yine Merkez’de; % 9’u diğer ilçelerdedir. Erzurum’daki başlıca oteller ise aşağıda listelendiği gibidir. Tablo 4-9: Erzurum’daki otellerin listesi ve detayları Otel İ smi XANADU OTEL POLAT RENAISSANCE ERZURUM PALANDÖKEN DEDEMAN TOURINN PALAN OTEL DEDEMAN SKI LODGE OTEL DİLAVER OTEL GRAND HITIT OTEL ESADAŞ OTEL AMİLLER OTEL POLAT OTEL AKÇAY OTEL KRAL OTEL Yıldız Sayısı 5 YILDIZ 5 YILDIZ Oda Sayısı 181 224 Yatak Sayısı 450 694 Restoran Kapasitesi 500 600 Seminer Salonu 1000 900 4 YILDIZ 4 YILDIZ 3 YILDIZ 3 YILDIZ 3 YILDIZ 2 YILDIZ 2 YILDIZ 2 YILDIZ 2 YILDIZ 1 YILDIZ 186 160 42 75 37 38 66 60 36 48 631 500 120 159 75 76 116 119 72 105 200 90 160 55 60 60 200 250 110 100 Kaynak: Erzurum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2014. Mevcut otellere ek olarak Erzurum Konaklı Bölgesi’nde konaklama tesisi/tesisleri yapılarak Erzurum’da kış turizminin geliştirilmesi planlanmaktadır. Konaklı Bölgesi kış ve kayak turizmini geliştirecek önemli bir potansiyele sahiptir. İstanbul Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık’ın (İGD) “Türkiye Turizm Piyasaları 2010” adlı 2011’de yayınlanan raporunda incelenen illerdeki 2 yıldızlı otel konaklama fiyatlarına bakıldığında, Erzurum 25 Avro ile, incelenen illerin ortalaması olan 30 Avro’nun altında kalmaktadır. Ancak 3 yıldızlı otellerin ortalama fiyatı 40 Avro iken, Erzurum’daki 3 yıldızlı otellerin ortalama konaklama fiyatı 45 Avro ile ortalamanın üstünde yer almaktadır. 4 yıldızlı otel kategorisinde ise, Erzurum’da gecelik konaklama fiyatı 100 Avro ile incelenen iller arasındaki en yüksek ortalamaya sahiptir. Aşağıdaki grafikte Erzurum’daki 2, 3 ve 4 yıldızlı 31 otellerdeki gecelik ortalama konaklama fiyatları, Türkiye ortalamaları ile karşılaştırmalı olarak yer almaktadır. Grafik 4-1: Erzurum otellerinde gecelik ortalama konaklama fiyatı (Avro) 120 100 € 80 60 100 40 20 30 25 60 45 40 0 2 Yıldızlı 3 Yıldızlı Erzurum 4 Yıldızlı Türkiye Kaynak: İGD,2011. Yıllara göre Erzurum tesislerine gelen ve Erzurum tesislerinde geceleyen müşteri profiline bakıldığında, yerli turist sayısı yabancı turist sayısından önemli oranda fazladır. Ayrıca 2010’dan 2012’ye tesislerde geceleme ve turistlerin tesislere geliş sayısında bir miktar düşüş gözlenmektedir. Grafik 4-2: Erzurum tesislerinde geceleme ve tesislere geliş sayısı Geceleme Sayısı 300.000 45.213 250.000 48.132 200.000 150.000 35.497 33.041 40.340 100.000 50.000 44.500 145.772 138.556 2007 2008 181.873 228.512 200.978 225.290 0 2009 Yerli 2010 Yabancı 32 2011 2012 Kaynak: TÜİK, 2012. Tesislere Geliş Sayısı 180.000 160.000 18.811 140.000 21.511 15.959 120.000 18.929 10.961 100.000 80.000 60.000 40.000 19.995 96.771 102.776 2007 2008 124.471 148.020 130.249 142.904 20.000 0 2009 Yerli 2010 2011 2012 Yabancı Kaynak: TÜİK, 2012. Yıllara göre Erzurum tesislerinde ortalama kalış süresine bakıldığında, yabancı turistin kalma süresinin yerli turiste göre daha uzun olduğu görülmektedir. Ortalama olarak 1,3-1,5 gün kalan yerli turist verisine bakılarak, yerli turistlerin genellikle hafta sonları tatillerini Erzurum tesislerinde değerlendirdikleri çıkarımı yapılabilir. Tesislerin doluluk oranlarına bakıldığında da yerli turist oranı yabancı turist oranına göre önemli bir farkla fazladır. Yıllara göre tesislerin toplam doluluk oranlarında ufak dalgalanmalar gözlemlense de yerli-yabancı turist oranları yaklaşık olarak aynı kalmıştır. Grafik 4-3: Tesislerde ortalama kalış süresi Tesislerde Or talama Kalış Süresi 3,5 3,0 2,5 3,0 2,0 1,5 1,0 0,5 2,1 1,5 1,3 2,4 2,2 1,5 1,5 1,5 2,2 2,2 1,6 0,0 2007 2008 2009 Yerli 2010 Yabancı Kaynak: TÜİK,2012. 33 2011 2012 Grafik 4-4: Erzurum tesislerinde doluluk oranı Doluluk Oranı (%) 35,0 30,0 31,8 25,0 20,0 15,0 23,5 26,99 25,6 20,2 25,58 10,0 5,0 0,0 5,9 5,3 2007 2008 6,3 5,0 2009 Yerli 2010 6,46 2011 5,05 2012 Yabancı Kaynak: TÜİK,2012. ERZURUM’DA MEVCUT TURİZM ÇEŞİTLERİ 4.4.1 KIŞ TURİZMİ Erzurum, uzun süreli kış turizmine olanak sağlayan sıradağlarla çevrili ve soğuk iklime sahip bir yerleşim yeridir. Erzurum’da yüksek rakım sebebiyle biyoklimatik konfor sağlayan ve performans arttırıcı etkisi bulunan bir iklim mevcuttur. Kar kalitesinin donmayan özellikte olması, Erzurum kış turizm tesislerini Türkiye’deki diğer mevcut kış tesislerinden avantajlı duruma sokmaktadır. Donmayan kar özelliği yanında, yılın genelindeki görülen güneşli gün sayısının fazlalığı da Erzurum’da kayak ve kış spor turizmi avantajları arasındadır. Aynı zamanda kayak merkezlerinin havalimanına yaklaşık 20 dakika mesafede oluşu, Erzurum’da kış turizmini cazip kılan etmenlerdendir. Aşağıda, Erzurum’daki mevcut ve potansiyel tesislerin olduğu bölgelerin detaylı incelemesi yer almaktadır. a) Palandöken Palandöken Dağı’nda bulunan ve ülkenin en önemli kayak merkezlerinden olan Palandöken Kış Sporları Turizm Merkezi 17.10.1993 tarihinde kayak merkez ilan edilmiştir. Türkiye’nin en uzun kayak pistine sahip olan tesiste dünyanın da en uzun ve dik pistleri bulunmaktadır. Palandöken sıradağlarının, kent merkezinin güneyinden, doğu – batı yönünde 76 km., kuzey güney yönünde ise 25 km. uzandığı bölgede dağların yükseklik kuşağı 2.200 – 3.176 metredir. Kayak alanı ise, 2.150-3.100 m. yükseklikte yer almaktadır. 34 Modern ve bakımlı kayak tesisleri, geniş ve uzun pistleri ve kar kalitesi Palandöken’i önemli bir kayak merkezi yapan özellikler arasındadır. Palandöken Kayak Merkezi’nde farklı zorluk derecelerinde 27 adet pist bulunmaktadır. Kayak merkezinde gondol lift, teleski, telesiyej ve baby liftlerden oluşan toplam 14 adet mevcut tesis hizmet vermektedir. Aralık-Mayıs arasındaki dönem kayak etkinlikleri için en uygun zamandır. Geçmiş yıl verilerine bakıldığında Palandöken, normal kış koşullarında 2-3 m. kar yağışı almaktadır. Karasal iklim nedeniyle, mevsim boyunca "toz kar" üzerinde kayak yapılmaktadır. Ayrıca, Alpin, Y tur kayağı ve helikopterli kayak yapılması ve bu etkinlikler için rehber temini mümkündür. Alanda hâkim rüzgâr yönü güneybatıdır. Kayak merkezi, özel araç veya otobüsle kent merkezine 10, havaalanına ise 20 dakika mesafededir. Havaalanı ve kayak merkezi arasındaki uzaklık yaklaşık 18 km., kayak merkezi ve kent merkezi arasındaki uzaklık ise yaklaşık 5 kilometredir. Şehir merkezine belediye otobüsü ve taksi yoluyla ulaşım mümkündür. Resim 4-4: Palandöken kış sporları tesisleri Kaynak: KUDAKA Konaklı Projelendirme Dosyası, 2011. (resimler yenilenebilir.) Palandöken’de çeşitli kategorilerde kayak ve snowboard yarışmaları ile kar festivalleri de düzenlenmektedir. Ayrıca dağda 5 yıldızlı otellerin yanı sıra kayak evi, günübirlik tesisler ve lokantalar bulunmaktadır. Bölgede kayak malzemesi kiralama hizmetleri verilmektedir. Amatör kayakçılar için kayak hocalarından ders imkânı da bulunmaktadır. Arazi mülkiyeti özel ve kamu mülkiyetidir. Kayak merkezinde mevcut yatak kapasitesi yaklaşık 2.400 yataktır. Palandöken kış turizm merkezi ile Türkiye’de önde gelen bazı kayak merkezlerinin karşılaştırması Tablo 4-10’daki gibidir. 35 Tablo 4-10: Palandöken kış turizmi merkezi ile Türkiye’nin diğer merkezlerinin karşılaştırılması Merkez Palandöken - Konaklı Erciyes Uludağ Kartalkaya Sarıkamış Kayak alanı yüksekliği (m) 2.200-3.176 2.200-3.100 1.750-2.547 1.800-2.634 2.200-2.634 Kent merkezine uzaklık (km) 4-18 km 25 km 36 km 40 km 55 km Kayak sezonu (gün) 150 150 120 120 120 Kaynak: KUDAKA, Erzurum Konaklı Bölgesi Kış Turizm Merkezi Raporu, 2010 Palandöken dağları, kış turizmi ve kayak sporu bakımından Türkiye’nin önde gelen kayak merkezlerinden biri olup aynı zamanda uluslararası müşteri profiline de sahiptir. 2011-2012 arası Palandöken tesislerine gelen turist sayılarına bakıldığında, 2012’de 2011’e göre yabancı turist sayısında ufak bir artış gözlenmektedir. Bu artış ile birlikte yerli turist sayısındaki önemli artış, Palandöken’e gelen toplam turist sayısında da 12.988 kişilik bir artış yaratmıştır. Aynı şekilde Palandöken tesislerinde geceleme gün sayılarına bakıldığında, yerli turistin yabancı turist sayısından önemli ölçüde fazla olduğu görülmektedir. Palandöken’i ziyaret eden yabancı turistlerin çoğunun müşteri profili, İran, Ukrayna, Rusya, Azerbaycan ve diğer Türki Cumhuriyetlerden oluşmaktadır. Son yıllarda Polonyalı turistler de Palandöken ve Konaklı kayak merkezlerine yoğun ilgi göstermektedir. Kayak merkezinde öne çıkan oteller 500 yatak kapasiteli Palan Otel, 694 yatak kapasiteli Polat Renaissance Hotel, 2011 yılı sonunda faaliyete geçen 450 yatak kapasiteli Xanadu Hotel ve 631 yatak kapasiteli Dedeman Hotel Palandöken’dir. Dedeman Grubu’na ait bir adet de 3 yıldızlı ve 120 yatak kapasiteli odalı Ski Lodge bulunmaktadır. Grafik 4-3: Palandöken tesislerine geliş sayısı Geliş Sayısı 120.000 100.000 80.000 16.469 16.221 60.000 40.000 89.183 76.443 20.000 0 2011 Yerli Turist 2012 Yabancı Turist 36 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2012. Grafik 4-4: Palandöken tesislerinde geceleme Geceleme 250.000 200.000 38.756 150.000 38.535 100.000 153.883 126.949 50.000 0 2011 2012 Yerli Turist Yabancı Turist Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2012. Yıllara göre Palandöken tesislerinde ortalama kalış süresine bakıldığında, yabancı turistin kalma süresi yerli turistten daha uzundur. Ortalama olarak 1,7 gün gelen yerli turist verisine bakılarak, yerli turistlerin Erzurum genelindeki otellere benzer şekilde genellikle hafta sonları tatillerini Palandöken tesislerinde değerlendirdikleri çıkarımı yapılabilir. Grafik 4-5: Palandöken tesislerinde ortalama kalış süresi Or talama Kalış Süresi 3 2,5 2 1,5 1 2,4 1,7 2,4 1,7 0,5 0 2011 2012 Yerli Turist Yabancı Turist Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2012. Erzurum’da kış turizmi, Palandöken haricinde, mevcut ve potansiyel olarak geliştirilebilecek dört bölgede yoğunlaşmaktadır: 37 b) Gez Yaylası Gez Yaylası kış sporları merkezi 2.200 – 2.770 m. aralığında ve Erzurum’un 7 km. doğusundadır. 54 hektarlık alana sahip olan alanda doruktan kuzeydoğu yönünde uzanan üç geniş sırt bulunur. Kayılabilir alan 2.150 m. ile 2.750 m. arasındadır. c) Kandilli Dağ ları Kandilli’de 25. Uluslararası Üniversiteler Olimpiyatları için tamamlanmış kayak ve diğer kış sporları için önemli yatırımlar mevcuttur. Kandilli Kayak Merkezi’nde, Kuzey Disiplini Kayak Merkezi ve biatlon pistleri bulunmaktadır. Ayrıca, Kandilli Kayaklı Koşu Spor Tesisi, farklı zorluk düzeylerinde 2,5 km., 3,75 km. ve 5 km. mavi ve kırmızı pist; iki (1,6 km. ve 1,3 km.) sprint pistine ilaveten kayaklı koşu stadyumu, yarışma sevk ve idare binası, wax kabinleri, kayak test alanı, ısınma alanı, seyirci alanı, VIP çadırı, medya ve park alanına sahiptir. Kandilli Kayak Merkezi 160 ha arazi üzerine kurulmuştur ve 25. Dünya Üniversiteler Kış Oyunları Erzurum 2011’de biatlon ve kayaklı koşu müsabakalarına hizmet vermiştir. Kandilli Kayak Merkezi 12 ay süreyle çok amaçlı kullanıma açık olarak kullanılmıştır. Şehir merkezine 36 km. uzaklıktadır. Pistlerin rakımı 1.713-1.767 metre arasında değişmektedir. Kandilli kayak merkezindeki biatlon pistleri de 1.500 kişilik seyirci kapasitesine sahiptir. d) Konaklı Kış Turizm Merkezi Konaklı Bölgesi, Erzurum’da kış ve kayak turizmi açısından mevcut modern kayak pistleri yanında tahsis edilecek oteller ile önemli bir potansiyel oluşturmaktadır. Mevcut durumda 25. Dünya Üniversitelerarası Kış Oyunları kapsamında alp disiplini ve slalom yarışları için hazırlanan toplam 460 hektarlık alanı kapsayan 11 adet pist bulunmaktadır. 38 Resim 4-5: Konaklı Kış Turizm Merkezi Konumu Kaynak: KUDAKA Projelendirme Dosyası, 2011. Konaklı Bölgesi’nin kış sporları açısından sahip olduğu özellikler Gez Yaylası ve Erzurum Boğazı alanlarına göre daha uygundur. Alanın topoğrafik görünümü Alpler’e benzemektedir. Derin olmayan bir vadi boyunca uzanan eğimli yamaçlar grubu çok sayıda mekanik tesis ve pist için elverişlidir. Erzurum’da 25.’si düzenlenen Universiade Dünya Üniversitelerarası Kış Oyunları kapsamında, Konaklı Bölgesi Alp disiplinli kayak yarışmaları için kullanılmıştır. Konaklı’daki Mevcut Kış Turizmi Merkezi Konaklı Kayak Merkezi’nde, 6 adet lift bulunmaktadır: Tablo 4-11: Konaklı’da bulunan liftler 39 Resim 4-6: Konaklı’daki mevcut liftler Kaynak: KUDAKA, Erzurum Konaklı Bölgesi Kış Turizm Merkezi Raporu, 2010. (resimler yenilenebilir) Konaklı Kayak Merkezi şehir merkezinden 18 km. uzaklıkta bulunmaktadır. Sabit binalar; hizmet binası, kafeterya, bakım binasından oluşmaktadır. Konaklı Kayak Merkezi’ni kullanan sporcu ve ziyaretçilerin günübirlik ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik; kayak kiralama, satış, gişe hizmetleri, kafe, yemekhane, dinlenme ve servis üniteleri mevcuttur. Kayak merkezi, tek katlı servis binasının yanı sıra, 4 adet kar aracı park alanı, bakım ve servis üniteleri ile ofislerden oluşmaktadır. Pistler için arazi düzenlemeleri yapılmıştır. Suni kar yapma sistemleri toplam 62 hektarlık bir alan karlayacak kapasitedir. 40 Resim 4-7: Suni kar yapma sistemleri ve pistler şeması Kaynak: KUDAKA Projelendirme Dosyası, 2011. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi tarafından Konaklı Kayak Merkezi için yeni imar planı çalışması yürütülmekte olup bölgede kamu sektörü ya da özel sektöre yönelik herhangi bir arsa tahsisi söz konusu değildir. Bölgede bulunan ve atıl durumda olan iki katlı binanın butik otele çevrilmesi projesi ise ihale aşamasındadır. 4.4.2 SPOR TURİZMİ Detaylı olarak anlatılan kış sporu olanakları yanında Erzurum, dağ yürüyüşü, kaya tırmanışı, dağcılık ve kampçılık, rafting, cirit gibi alternatif spor potansiyellerine de sahiptir. Dağ yürüyüşü için Dumlu Dağları ve Palandöken Dağları rağbet görmektedir. Dünya’nın en iyi rafting parkurları arasında ilk beşte yer alan Çoruh Nehri, Türkiye’de dağcılık sporu için de başlıca dağlardan biri sayılan Kaçkar Dağları arasından akmaktadır. İspir’de, dünyanın en hızlı akan nehirlerinden biri olan Çoruh Nehri üzerinden rafting yapılabilmektedir. Aynı zamanda Rafting için Erzurum’da Fırat Nehri’nin bir kolu olan Karasu tercih edilmektedir. Geleneksel bir Türk sporu olan cirit, Erzurum’da mevcut alternatif sporlar arasındadır. Ortalama olarak 1.900 m. yükseklikte yer alan Erzurum, başta futbolcular olmak üzere sporculara yönelik antrenman kampları açısından Temmuz-Aralık ayları arasında önemli bir potansiyele sahiptir. Erzurum’un yüksek rakımı ve biyoklimatik konfor sağlayan iklimi sporcu performanslarını arttırıcı özellik taşımaktadır. Güneşli, serin ve temiz hava koşulları, Erzurum’un spor turizmi için tercih edilmesinde öncelikli sebeptir. Bunun yanı sıra, Erzurum şehir merkezinde Kazım Karabekir Futbol Sahaları kapsamında UEFA kıstaslarına uygun bir 41 adet stadyum, 2 adet çim saha, 2 adet sentetik antreman sahası mevcuttur. Atatürk Üniversitesi’ne ait 2 adet çim saha bulunmaktadır. Ayrıca, Erzurum Büyükşehir Belediyesi tarafından Kayakyolu semtinde “Erzurum Büyükşehir Belediyesi Futbol Tesisi” kapsamında 4 adet çim saha ve 1 adet sentetik saha ile idari ve teknik hizmet binalarının yapımı devam etmektedir. Yine Erzurum Büyükşehir Belediyesi tarafından yürütülen ve KUDAKA 2013 Yılı Mali Destek Programı kapsamında finanse edilen “Erzurum'da Spor Turizmine Destek Projesi” bünyesinde 1 adet koşu depar pisti ve 1 adet sentetik çim halı yapımına başlanmıştır. Erzurum, profesyonel ve amatör futbol takımlarının hazırlık kampı yapabilmesi için gerekli tesis ve antrenman alanları mevcut olması sebebiyle önemli bir spor turizmi potansiyeline sahiptir. Sporda meydana gelecek kazalar dâhilinde, Erzurum önemli bir sağlık ekibi altyapısına da sahiptir. Her ne kadar spor sakatlıkları uzmanı spor hekimi eksikliği olsa da spor tesislerinde ani müdahale yapabilecek sağlık ekipleri mevcuttur. Sağlık kuruluşları, ani sakatlanma ve rahatsızlıklara karşın müdahale imkânına sahiptir ve acil durumlar için ambulans helikopter ile sevk yapılması mümkündür. Erzurum, spor müsabakalarına ev sahipliği konusunda oldukça aktiftir. Erzurum’da düzenlenen en büyük spor organizasyonu, 27 Ocak- 6 Şubat 2011 tarihleri arasında gerçekleştirilen 25. Universiade Uluslararası Spor Yarışmaları’dır. Universiade hakkında detaylı bilgi ilerleyen sayfalarda verilmektedir. Universiade dışında, Erzurum’da düzenlenen diğer spor yarışlarından ve sporcu eğitim faaliyetlerinden bazıları, tarihleri ile EK-1’de verilmektedir. 4.4.3 SPORCU VE GENÇLİK KAMPLARI Erzurum, yüksek rakımının ve özellikle yaz ikliminin uygun özelliklerinden yararlanarak sporcu kampları ve kongreler için uygun fırsatlar sunmaktadır. Konforlu iklimi ile son derece uygun özelliklere sahip olan bölgenin iklimi yazın aşırı sıcaklık baskısına neden olmadığı için performansa dayalı sporların ve dış mekânda gerçekleştirilecek aktivitelerin rahatlıkla yapılabilmesine olanak sağlar. Bu anlamda golf sporu gibi dış mekândan doğrudan etkilenen sporlar ve sporcu kampları için de bölge müsait alanlara sahiptir. Erzurum iklim ve coğrafi koşullarının sporcu ve gençlik kampları açısından olumlu etkisi Atatürk Üniversitesi’nde Eser Ağgön tarafından 2006 yılında hazırlanan “Orta Dereceli Yüksek Rakımda Yapılan Yedi Günlük Kamp Sürecinin Amatör Dağcılarda Oksidatif Stres ve Dinamik Akciğer Fonksiyonları Üzerine Etkisi” başlıklı yüksek lisans tezine konu olmuştur. Erzurum Gençlik Spor İl Müdürlüğü tarafından Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı kapsamında desteklenmesi amacıyla sunulan Yüksek İrtifa Sporcu Kampı isimli proje başvurusu 2013 yılında Kalkınma Bakanlığınca onaylanmıştır. Erzurum’un yüksek rakım ve 42 biyoklimatik iklimi nedeniyle performansa dayalı sporlarda antreman için cazip bir bölge olması nedeniyle proje kapsamında; başta futbol ve atletizm olmak üzere sporcuların sezon öncesi hazırlık kamplarını gerçekleştirebilecekleri 4 adet futbol sahası, 2 adet tenis kortu, 2 adet basketbol sahası, 1 adet okçuluk alanı, 1 adet idari ve sosyal tesis (fitness, şok havuzu, soyunma odaları, toplantı salonları, kafeterya vs.) 1005 kişilik tribün yapılması planlanmaktadır. 4.4.4 KAPLICA VE SAĞLIK TURİZMİ Erzurum, termal turizm açısından da zengin olanaklar sunmaktadır. Başlıca kaplıca tesisleri Ilıca (Aziziye) Kaplıcası ve Pasinler Kaplıcası’dır. Ilıca Kaplıca Oteli, Erzurum’un Aziziye İlçesi’nde bulunmaktadır ve il merkezine yaklaşık 18 km. uzaklıktadır. Ilıca Kaplıcası’nda, klorür, bikarbonat, sodyum, karbondioksit, arsenik ve bromür içeren sular, mide, bağırsak, karaciğer, safra kesesi ve şeker hastalıklarına iyi gelir. Ilıca termal suyu 75 lt/sn debiye ve 38 derece sıcaklığa sahiptir. Pasinler Kaplıca Oteli, Erzurum Pasinler ilçesinde, il merkezine 43 km. mesafede bulunmaktadır. Tuzlu, bikarbonatlı, alkalin ve toprak alkalin olan sular, mide, bağırsak, karaciğer, safra kesesi, metabolizma hastalıkları ve diyabete iyi gelmektedir. Kaynağın çevresinde turistik tesisler vardır. Pasinler Kaplıca termal suyu 325 lt/sn debide ve ortalama 4043 derece sıcaklıktadır. Yine Pasinler’de 2014 yılı içerisinde hizmete açılacak olan yeni bir termal tesis bulunmaktadır. Sözkonusu tesis özel sektör tarafından işletilecektir. Tesis, günübirlik bir tesis olup 2015 yılı içerisinde konaklama yatırımına geçilmesi planlanmaktadır. Pasinler ilçesi Büyüktüy mevkiinde bulunan tesisin il merkezine uzaklığı 18 km’dir. Su, 50 lt/sn debide ve 51,6 derece sıcaklıktadır. Suda bulunan mineraller birçok cilt ve iç dolaşım hastalığına iyi gelmektedir. Termal otel ve kaplıcaların yanı sıra Erzurum’da ilkel tesislerin olduğu termal alanlar da bulunmaktadır. Bunlardan başlıcası Horasan ilçesindeki Hızırilyas Köyü kaplıcasıdır. Bu kaplıca 11 lt/sn debi ve ortalama 57 derece sıcaklıktadır. Diğer termal alanlar arasında Köprüköy ilçesindeki çamur banyosu da yer almaktadır. Köprüköy’deki çamur havuzları debisi 10 lt/sn olup ortalama sıcaklık 27 derecedir. 2013 yılı Mali Destek Programı kapsamında Erzurum’da ikisi modernizasyon olmak üzere üç adet termal tesis projesi KUDAKA tarafından desteklenmiştir. Tüm dünyada son yıllarda yükselen bir eğilim haline gelen sağlık turizmi sadece kaplıca turizmini değil, medikal turizm denilen tedavi için gidilen hastane turizmini de içine alır. Erzurum hem hastane sayısı ve kalitesi hem de kaplıca bakımından zengin olduğu için doğudaki yakın ülkelerden gelecek turistlere hizmet verebilecek kapasitededir. Erzurum’da bulunan 43 kaplıcalar, termal turizm ve sağlık turizmi için önemli turistik potansiyele sahip olup, diğer turizm tipleriyle kolaylıkla uyum sağlayabilecek kaynaklardır. Bu yüksek turizm potansiyeline rağmen mevcut tesislerin yetersiz olması nedeniyle bu alanlar tam olarak değerlendirilememektedir. 4.4.5 EKOTURİZM Erzurum, doğal mekânlar ve gezi alanları çeşitliliğine sahiptir. Doğa manzarası için başta gelen turizm varlığı Tortum Şelalesi’dir. Tortum Şelalesi Asya ve Avrupa’nın en yüksek şelaleleri arasında yer almaktadır ve birinci derece doğal sit alanı içerisindedir. Şelalenin bulunduğu bölgede ziyaretçiler için piknik alanı bulunmaktadır. Nefes darlığı ve kalp rahatsızlığı olan hastalar için önemli bir yere sahip olan Tortum Şelalesi, Erzurum kent merkezine 110 km. mesafededir. 1700’lu yıllarda, Tortum Şelalesi’nin üzerinde bulunduğu Tortum Çayı’nın önünün heyelan sonucu kapatılması ile ortaya çıkan Tortum Gölü ise bir diğer gezi alanı olup 6 milyon 625 bin metrekarelik bir alan kaplamaktadır. Gölün doğu kıyılarını peribacaları süslerken, batı yamaçlarında çok dik ve kayalık bir yapı vardır. Tortum Gölü de Tortum Şelalesi gibi birinci derece doğal sit alanıdır. Narman Peribacaları jeolojik yapısı ve kırmızı rengiyle Erzurum’un nadide bir turizm varlığıdır. Pasinler Kalesi, Oltu Kalesi, İspir Kalesi, İspir Yedigöller, Yukarı Çoruh Havzası, Elmalı Mağarası da Erzurum ve civarındaki turizm potansiyeli yüksek doğal mekânlar arasındadır. Resim 4-8: Tortum Şelalesi Kaynak: KUDAKA Projelendirme Dosyası, 2011. (resim yenilenebilir) 44 4.4.6 KÜLTÜR VE İNANÇ TURİZMİ Erzurum, Anadolu tarihini yansıtması bakımından önemli varlıklara sahiptir. Ulu Camii ve Çifte Minareli Medrese Anadolu Selçuklu döneminden, Yakutiye Medresesi, İlhanlılardan, Üç Kümbetler Saltuklulardan, Lale Mustafa Paşa Cami Osmanlı döneminden kalmadır. Bunların yanı sıra, Erzurum Kalesi, Pasinler Kalesi, Saat Kulesi, İspir Kalesi, Oltu Kalesi, Narman Samikale ise Bizans dönemini yansıtan eserlerdir. Müze olarak ise Erzurum Arkeoloji Müzesi ve Türk-İslam Eserleri ve Etnografya Müzesi, Atatürk Evi müzesi, 23 Temmuz Kongre Salonu müzesi mevcuttur. Resim 4-9: Erzurum El Sanatları Kaynak: KUDAKA TRA1 Düzey 2 Bölge Planı 2011 – 2013, 2011. (resim yenilenebilir) 4.4.7 KONGRE TURİZMİ Erzurum’da yer alan kış turizm merkezleri, kongre turizmine yönelik büyük bir potansiyel oluşturmaktadır. Bu potansiyele bölgede yer alan üniversiteler de katkı sağlamaktadır. Erzurum kongre ve konferans, seminer gibi çeşitli aktivitelere ev sahipliği yapmaktadır. KUDAKA tarafından alınan bilgiler doğrultusunda, Erzurum’da 2009-2014 yılları arasında düzenlenen seminer, kongre ve konferansların bazıları aşağıda tabloda verilmektedir. 45 Tablo 4-12: Erzurum’da düzenlenen bazı kongre ve benzeri etkinlikler Etkinliğ in Adı Atatürk Üniveristesi Dış İ liş kiler ofisi Konferanslar AZUTİ B-1 Küresel Isınma, Su Sorunları Türkiye Ve Orta Doğ u'ya Yansımaları Küresel Güçler Ekseninde Orta Asya Türk Cum huriyetleri ve Türkiye TRA1 Düzey 2 Bölge Bilgi Bankasi Çaliş tayi Spor Musabakaları Açılış Töreni Bölgesel Mutabakat ve Vizyon Çalış tayı I. Ticaret Müş avirleri Konferansı İ novasyona Dayalı Bölgesel Turizm Stratejisi ve Eylem Planı SWOT ve PESTEL Çalış tayları I. Ulusal Turizmde İ novasyon Konferansı 1.Kalkınma Ajansları Konferansı AZUTİ B-2 AZUTİ B-2 Tur Operatörleri Organizasyonu Bölgede Turist Olmak Çalış ması İ novasyona Dayalı Bölgesel Turizm Stratejisi ve Eylem Planı Senaryo ve Fikir Çalış tayı Turizmde Bölgesel Paylaş ım Konferansı Tur Operatörleri Gezisi Kadın Çiftçiler Yarış ması Türkiye Finali II. Ulusal Turizmde İ novasyon Konferansı 14.Türkiye Kuş Konferansı SEENORDA Genel Kurul Toplantısı Turizm Tanıtım Organizasyonu (Ukrayna ve Rusya Medya Temsilcileri ve Tur Operatörleri) Turizm Tanıtım Organizasyonu (Polonya Basın Kulübü ve Tur Operatörleri) III. Ulusal Turizmde İ novasyon Konferansı Ulusal Erzurum Doğ u Kitap Fuarı Etkinliğ in Tarihi 25 Aralık 2009 18-20 Haziran 2010 08 Kasım 2010 10 Aralık 2010 10 Ocak 2011 28 Mart 2011 30 Mart 2011 29 Nisan 2011 06-07 Mayıs 2011 24 Haziran 2011 16-19 Haziran 2011 15-17 Temmuz 2011 17-18 Temmuz 2011 17 Eylül 2011 30 Eylül 2011 01 Ekim 2011 10-13 Ekim 2011 23 Kasım 2011 24 Eylül 2012 19-20-21 Ekim 2012 22-25 Ekim 2013 15-20 Aralık 2013 17-24 Ocak 2014 22 Ocak 2014 4-13 Nisan 2014 Mevcut kongre turizm ve hizmetleri yanında, Erzurum’da kongre turizmini ve altyapısını geliştirmek amacıyla önemli atılımlar vardır. Bunlardan başlıcası, Erzurum Büyükşehir Belediyesi tarafından Erzurum İli Yakutiye İlçesinde Atatürk Üniversitesi'nden Erzurum Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı'na tahsisli, 390.280 m2'lik arazi üzerinde yapılması planlanan Erzurum Fuar ve Kongre Merkezi’dir. Proje kapsamında yaklaşık 50.000 m2 'lik bölümünde etaplar halinde bir uluslararası fuar ve kongre merkezi yapılması öngörülmektedir. Söz konusu alanın 15.516 m2'lik bölümünde Erzurum Fuar ve Kongre Merkezi'nin I. Etabının inşası için KUDAKA’ya Güdümlü Proje Desteği kapsamında desteklenmesi amacıyla proje verilmiş olup, proje henüz değerlendirme aşamasındadır. Projenin I. Etabında ayrıca toplam 25.404 m² çevre düzenlemesi çalışması yapılması planlanmaktadır. Bu proje ve kongre merkezi kurma adımları da Erzurum’un kongre turizmi atılımlarında olduğunun bir göstergesidir. 46 ERZURUM TURİZM STRATEJİSİ KUDAKA’nın hazırladığı Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi İnovasyona Dayalı Bölgesel Turizm Stratejisi ve Eylem Planı’na göre, Erzurum’un geliştirilmesi için planlanan stratejik atılım alanları anahatlarıyla aşağıdaki gibidir: 4.5.1 KAR VE KIŞ SPORLARI TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ Palandöken’deki tesislerin ve Universiade altyapısının kış sezonunda cazibe merkezine dönüşmesi amacıyla geliştirilmesi: Tesislerin kış turizmi yapan turizm acentelerine tanıtılması ve acenteler ile işbirliklerinin geliştirilmesi: 2021 Asya Kış Oyunları ve 2022 Kış Olimpiyatlarına aday olunması Yurt dışındaki federasyonların ve şampiyonaların bölgeye çekilmesi Sektörel eğitim, araştırma ve yenilik sisteminin, turizmi güçlendirecek şekilde geliştirilmesi: Tesislerin Türkiye’deki kış ve buz sporları antrenörleri, federasyonları ve okullar tarafından daha yoğun kullanımının sağlanması Universiade kış sporları tesislerinin Rusya ve bölge ülkeleri, Asya, Orta Doğu ve Afrika’daki antrenörlere ve ulusal takım yönetimlerine yoğun ve etkili bir şekilde tanıtılması Palandöken’deki tesislerin ve Universiade altyapısının kış sezonu dışında da doluluğunun ve kullanımının sağlanması 4.5.2 KONGRE, FUAR VE ŞİRKET TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ Bölge altyapısının konferans ve şirketlere yönelik özel paket program turizmi için kullanılması Fuar turizmi için bölgenin cazibe merkezi haline getirilmesi 4.5.3 TARİH VE KÜLTÜR MİRASI TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ Bölgedeki tarihi ve kültürel mirasın restorasyonu, korunması ve turizme hazır hale getirilmesi Erzurum Tarih ve Kültür Rotasının oluşturulması: ‘Erzurum Şehir Keşfi Rotası’ kapsamında Erzurum ilindeki kültürel ve tarihi gezi alanlarını kapsayan tur rotasının oluşturulması 47 4.5.4 MACERA VE DOĞA SPORLARI TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’nde macera ve doğa sporları turizm ürünlerinin geliştirilmesi ve güçlendirilmesi: Tortum Gölü, Tortum Çayı ve Şelalesi’nde macera ve su sporlarının tanıtımının yapılması. 4.5.5 EKOTURİZM VE ÇİFTLİK TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ Ekoturizm, çiftlik turizmi ve diğer alternatif turizm alanlarının güçlendirilmesi ve geliştirilmesi: Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi doğa koruma alanları, Kuzeydoğu Anadolu için model ekoturizm çiftlik turizmi köylerinin oluşturulması ve jeoturizmin geliştirilmesi. 4.5.6 MEDİKAL VE SAĞLIK TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ Bölgenin Türkiye’nin medikal turizm pazarından pay almasının sağlanması: Sahip olduğu altyapı sayesinde, Rusya, İran ve Türki Cumhuriyetler’den tedavi olmak için Türkiye’ye gelen ziyaretçileri çekebilmesi Bölgenin sağlık turizmi altyapısının geliştirilmesi ve güçlendirilmesi 4.5.7 TUR OPERATÖRLERİ GÖRÜŞLERİ Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı, bölgenin turizm stratejilerini belirlemek ve geliştirmek adına tur operatörleriyle de görüşmeler yapmıştır. Bu görüşmelerden çıkan sonuçlar aşağıdaki gibidir: Tarihi eserlerin tanıtım ve yönlendirme tabelaların eklenmesi Tarihi eserlerin çevrelerinin tarihi dokuya uyumlu hale getirilmesi Çifte Minareler ve Üç Kümbetlerin etrafının iyice açılması, bakım yapılması Bu eserlerin tanıtımlarının kış turizmi ile bütünleştirilmesi Taşhan’da ürün çeşitliliği artırılması, kış ve kar temalı ürünler oluşturulması Uzundere’nin doğa turizmi için tanıtımının yapılması ve konaklama alanlarının çoğaltılması Turizm ile ilgilenen gençlerin turizmde istihdam edilmesi. UNIVERSIADE ULUSLARARASI KIŞ OYUNLARI 25. Dünya Üniversitelerarası Kış Oyunları (Universiade) 27 Ocak- 6 Şubat 2011 tarihleri arasında Erzurum’da düzenlenmiştir. Winter Universiade, yani Dünya Üniversitelerarası Kış Oyunları, dünyada olimpiyatlardan sonra düzenlenen en büyük kış oyunları organizasyonudur. 2011 Universiade oyunlarına aday olan Erzurum, İtalya’nın Torino kentinde yapılan tanıtımdan sonra seçimleri kazanmış ve rakibi Slovenya’nın Maribor kentini geride bırakarak dünya kış oyunları etkinliğine ev sahipliği yapmıştır. Alp disiplini, biatlon, buz hokeyi, curling, kayakla 48 atlama, kayaklı koşu, kuzey kombine, snowboard, serbest stil kayak, artistik paten, short track olmak üzere 11 dalda yarışların yapıldığı organizasyona 57 ülkeden 1.593 sporcu ve 844 resmi görevli olmak üzere toplam 2.483 katılımcı yer almıştır. Rusya toplam 260 yarışçı ve diğer görevliler ile birlikte oyunlara en kalabalık katılan ülke olmuştur. Türkiye ise 69 kadın ve 81 erkek olmak üzere toplam 150 sporcu ile organizasyonda yer almıştır. Yarışmalara katılan ülkelerin listesi aşağıdaki tablodaki gibidir: Tablo 4-43: Universiade kış oyunları katılımcı ülkeler No Ülkeler 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 ABD Almanya Avusturalya Avusturya Azerbeycan Belarus Belçika Bosna Hersek Brezilya Bulgaristan Çek Cumhuriyeti Çin Danimarka Estonya Fas Finlandiya Fransa Güney Afrika Hırvatistan Hollanda No Ülkeler 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 İngiltere İran İrlanda İspanya İsveç İsviçre İtalya Japonya Kanada Karadağ Kazakistan Kolombiya Kore Cumhuriyeti Letonya Litvanya Lübnan Macaristan Makedonya Malezya Meksika No Ülkeler 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 Moğolistan Moldovya Nepal Norveç Polonya Rusya San Marino Sırbistan Slovakya Slovenya Tayland Tayvan Türkiye Ukrayna Venezuela Yeni Zelanda Yunanistan Kaynak: w w w .erzurum2011.gov.tr Yarışmalarda 116 uluslararası, 580 de Türk olmak üzere toplam 696 hakem ve teknik personel görev almıştır. Uluslararası basın mensubu 60 kişi, ulusal basın mensubu 226 kişi ile toplam 286 gazeteci organizasyonda yer almıştır. Universiade oyunlarını yaklaşık olarak 170 bin seyirci izlemiştir. Seyircilerin yanında, yabancı işadamları, büyükelçiler gibi 2.400 VIP katılımı olmuştur. Universiade kapsamında birçok alanda çeşitli yarışmalar düzenlenmiştir. Aşağıdaki tabloda verildiği gibi, buz hokeyinde 57, Curling'de 22, serbest stil kayakta 4, kuzey kombinede 6, kısa mesafe sürat pateninde 17, kayakla atlamada 4, Alp disiplininde 14, biatlonda 9, kayaklı koşuda 11, snowboardda 13 ve artistik patende 11 olmak üzere toplam 168 müsabaka gerçekleşmiştir. 49 Tablo 4-54: Universiade kış oyunları ve müsabaka sayıları Universiade Kış Oyunları Buz hokeyi Curling Serbest stil kayak Kuzey kombi Kısa mesafe sürat pateni Kayakla atlama Alp disiplini kayak Biatlon Kayaklı koşu Snowboard Artistik paten Toplam Müsabaka sayısı 57 22 4 6 17 4 14 9 11 13 11 168 Kaynak: w w w .erzurum2011.gov.tr Resim 4-10: Universiade müsabaka görselleri Kaynak: KUDAKA, Erzurum Konaklı Bölgesi Kış Turizm Merkezi Raporu, 2010. (resimler yenilenebilir) 85 hekim ve 220 sağlık personelinin görev aldığı organizasyonda, 20 ilden 20 ambulans ve 60 kişilik sağlık ekibi ile 15 kişilik dağcılık kurtarma ekibi de sağlık hizmetleri bünyesinde görev almıştır. 4.6.1 UNİVERSİADE TESİSLERİ Universiade kapsamında, Kandilli Kayak Merkezi kuzey disiplini kayak yarışları için, Palandöken Kayak Merkezi snowboard ve serbest stil kayak yarışları için, Konaklı Kayak Merkezi ise Alp disiplini kayak yarışları için kullanılmıştır. Kayak yarış ve pistlerinin hazırlıklarına ek olarak, Dünya Üniversitelerarası Kış Oyunları çerçevesinde çok sayıda spor alanı oluşturulup, cihaz ve donanım yatırımı gerçekleştirilmiş ve bu yatırımların Universiade sonrasında da kullanımı için gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Universiade için yapılan tesisler iki bin seyirci kapasiteli buz pateni salonu, beş yüz seyirci kapasiteli buz pisti ve antrenman salonu, üç bin seyirci kapasiteli buz hokeyi salonu, beş yüz seyirci kapasiteli buz hokeyi salonu, bin seyirci kapasiteli curling salonu ile Konaklı Kayak 50 Merkezi, Palandöken Kayak Merkezi, Kandilli Kayak Merkezi, Kiremitliktepe Kayakla Atlama Tesisi, Cemal Gürsel Stadyumu ve Oyunlar Köyü’nden meydana gelmektedir. Universiade kapmasındaki tesis görselleri aşağıdaki resimlerde yer almaktadır. Resim 4-11: 2.000 seyirci kapasiteli buz pateni ve 500 seyirci kapasiteli shorttrack salonları Kaynak: Erzurum Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, 2011 . (resimler yenilenebilir) Resim 4-12: 1.000 seyirci kapasiteli curling ve 3.000 ve 500 kapasiteli buz hokeyi salonları Kaynak: Erzurum Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, 2011. (resimler yenilenebilir) 51 Resim 4-13: Kayak atlama merkezi ve oyunlar köyü Kaynak: Erzurum Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, 2011. (resimler yenilenebilir) Resim 4-14: Kandilli kayak merkezi, biathlon, koşu parkuru, atış alanları görselleri Kaynak: Erzurum Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, 2011. (resimler yenilenebilir) Universiade tesisleri, ilk defa 27 Ocak 2011’de başlayan 25. Üniversitelerarası Kış Oyunları ile kullanıma açılmış ve 11 gün boyunca buz hokeyi, buz pateni ve kayak yarışmalarına ev sahipliği yapmıştır. Tesislerin teknolojik altyapısı ve yarışmalarda teknolojik yapı işletmeciliği 52 Türk Telekom Grubu şirketlerinden İnnova tarafından yürütülmüştür. Teknolojik altyapı çalışmalarında toplam 250 kişilik bir ekip görev almıştır. Erzurum’daki kayak pistleri, atlama kuleleri gibi çeşitli yerlerde 8.000’e yakın donanım cihazı kurulmuştur. 114 noktaya yerleştirilen 300’ün üzerinde özel skor/zaman ölçüm sensörü sayesinde 11 dalda gerçekleştirilen müsabakaların skorları başarıyla ölçülmüştür. Ayrıca, Universiade tesislerinde bilgi akışının sağlanması için 300 adetin üzerinde kiosk ve dijital imza cihazı ile toplamı 500 m2 büyüklüğe ulaşan LED ekranlar şehrin çeşitli noktalarına yerleştirilmiştir. Organizasyonun kontrolü ve tek elden yönetimi için geliştirilen oyun yönetim sistemi ise İnnova tarafından kurgulanmış ve uygulanmıştır. 4.6.2 DİĞER YARIŞMALAR İÇİN AYRILAN ALANLAR a) Kayaklı Koşu ve Biatlon Kandilli spor tesisleri kayaklı koşu ve biatlon yarışmaları için kullanılmıştır. Tesisler farklı zorluk derecelerindeki 2,5 km., 3,75 km. ve 5 km. mavi ve kırmızı pistlerine; iki (1,6 km. ve 1,3km.) spin pistine ilaveten kayaklı koşu stadyumu, yarışma sevk ve idare binası her bir takım için wax kabinleri, kayak test alanı, ısınma alanı, seyirci alanı, VIP çadırı, medya ve park alanına sahiptir. Aynı zamanda tesis standart 30 elektronik hedef sistemine sahiptir ve 1.500 kişilik seyirci alanı mevcuttur. b) Kayakla Atlama Palandöken kayak merkezinin kuzeyinde ve oyunlar köyünün güneyinde, oyunlar köyüne 5 dakika yürüme mesafesinde olan kayakla atlama tesisi Kiremitlik tepe mevkiindedir. K125 ve K95 yarışmaları için iki atlama kulesi ve iki atlama rampası; üç adet K65, K40 ve K20 antrenman rampalarından ibarettir. Resim 4-15: Universiade kapsamında yapılan kule görseli Kaynak: www.erzurum2011.gov.tr 53 c) Snowboard ve Serbest Stil Kayak Snowboard ve serbest stil kayak müsabakalarının tamamı Palandöken kayak merkezinde yapılmıştır. d) Kısa Mesafe Sürat Pateni ve Figür Pateni Erzurum Palandöken Bölgesi’nde bulunan kapalı kısa mesafe sürat pateni pisti (30*60 m2), 9 Mart 2009 tarihinde hizmete açılmıştır. Pist soyunma odaları, medikal odası, doping kontrol odası ve görevliler için tahsis edilen odalara sahiptir. e) Buz Hokeyi Buz hokeyi yarışmaları, Erzurum Cemal Gürsel Spor kompleksi yakınında inşa edilen, 3.500 kişi oturma kapasiteli buz pistinde yapılmıştır. f) Curling Yeni inşa edilen ve Eylül 2010’da hizmete açılan Curling Salonu, 1.000 kişilik oturma kapasitesine ve 5 adet curling yarışma alanına sahiptir. 4.6.3 UNİVERSİADE KAPSAMINDA YAPILAN YATIRIMLAR Dünya Üniversitelerarası Kış Oyunları kapsamında; Konaklı Bölgesi’nde 81,9 milyon TL, Palandöken'de 45,2 milyon TL, Kandilli'de 19,1 milyon TL, buz sporları tesisleri için 49,1 milyon TL, kayakla atlama tesisleri için 57,1 milyon TL, açılış kapanış törenlerinin yapılacağı Cemal Gürsel Stadyumu için 26,2 milyon TL, Oyunlar Köyü için 51,3 milyon TL olmak üzere toplam 330 milyon TL spor yatırımı yapılmıştır. Universiade Erzurum yatırımı, Türkiye Cumhuriyet tarihinin spor alanında tek bir organizasyon için yapılmış en büyük yatırımı olma özelliğini taşımaktadır. Bu yatırımlara ek olarak da 5,5 milyon TL’lik tanıtım harcaması yapılmıştır. Ayrıca, yatırım ve masraflarda 13 sponsor kullanılmıştır. 4.6.4 UNIVERSIADE SONRASI GÖRÜŞLER Dönemin Spordan Sorumlu Devlet Bakanı ve Organizasyon Komitesi Başkanı Faruk Nafiz Özak, Uluslararası Üniversitelerarası Sporlar Federasyonu (FISU) başkanı George E. Killian, Erzurum Valisi Sabahattin Öztürk, Erzurum’da organizasyonun çok başarılı geçtiğini, organizasyona katılanların profesyonelliğinden ve Erzurum halkının misafirperverliğinden çok memnun kalındığını belirtmişlerdir. Ayrıca organizasyon ev sahipliği rekabetinde Erzurum’un gerisinde kalan Slovenya Delegasyon Başkanı Vogrinec de Erzurum’da devlet desteği ile tesisleşmenin ve tesislerin şehir 54 merkezinde bulunmasının ulaşım imkânlarını kolaylaştırarak, organizasyonu daha başarılı bir hale getirdiğini vurgulamıştır. Bunlara ek olarak, Türkiye Üniversite Sporları Federasyonu Başkanı Kemal Tamer, Erzurum Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Küçükler, 2011 Erzurum Universiade Genel Koordinatörü Bekir Korkmaz, Erzurum’da geçen organizasyonun başarısı sebebiyle kış olimpiyatlarına aday olacaklarını ve spor ile Erzurum’u canlandırmak istediklerini belirtmişlerdir. Erzurum’da gerçekleştirilen 25. Universiade kapsamındaki yarışmaların başarıyla ve memnuniyetle tamamlanması, Erzurum’un ulusal ve uluslararası çeşitli organizasyonlara ev sahipliği yapabileceğini göstermiş, Erzurum’un dünyaya tanıtılmasını sağlamıştır. 2012 kış sezonunda, Zihinsel Engelliler Dünya Kayak Şampiyonası, Dünya Gazeteciler Yarışması ve Gençler Kuzey Disiplini Dünya Kayak Şampiyonası da Erzurum’un ev sahipliği yapacağı organizasyonlar arasında yer almaktadır. Universiade sonrasında, yarışmalar kapsamında yapılan tesisler halkın ortak kullanımına da açılmıştır. TURİZM SEKTÖRÜNE YÖNELİK DEVLET TEŞVİKLERİ 19 Haziran 2012’de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” ile il bazlı teşvik sistemine geçilmiştir. Yeni Teşvik Sistemi, genel teşvik uygulamaları ve bölgesel teşvik uygulamaları olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Genel teşvik uygulamaları; bölge ayrımı yapılmaksızın teşvik edilmeyecek yatırım konuları ile diğer teşvik uygulamaları kapsamında yer almayan ve belirlenen asgari sabit yatırım tutarı şartını sağlayan yatırımların KDV İstisnası ve Gümrük Vergisi Muafiyeti destekleri ile desteklenmesini içermektedir. Bölgesel teşvik uygulamaları ise; KDV İstisnası ve Gümrük Vergisi Muafiyetinin yanı sıra Vergi İndirimi, Sigorta Pirimi İşveren Hissesi Desteği, Yatırım Yeri Tahsisi ve Faiz Desteği unsurları ile desteklenmesini içermektedir. Genel Teşvik Destek Unsurları Bölgesel Teşvik Destek Unsurları KDV İstisnası KDV İstisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti Gümrük Vergisi Muafiyeti Vergi İndirimi 55 Sigorta Pirimi İşveren Hissesi Desteği Yatırım Yeri Tahsisi Faiz Desteği İllerin toplam 6 bölgeye ayrıldığı yeni teşvik sisteminde Erzurum 5. teşvik bölgesinde yer almaktadır. 19 Haziran 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 212/3305 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar”a bağlı EK-2’de Bölgesel Desteklerden Faydalanabilecek Sektörler Ve Bölgeler İtibariyle Asgari Yatırım Tutarları Veya Kapasiteleri ile EK-4’te Teşvik Edilmeyecek Veya Teşviki Belirli Şartlara Bağlı Yatırım Konuları belirtilmiştir. Bu doğrultuda; Erzurum’da yapılacak asgari 500 bin TL ve üzeri turizm yatırımları- Teşvik Edilmeyecek Veya Teşviki Belirli Şartlara Bağlı Yatırım Konuları arasında yer almamak şartı ile- genel teşvik unsurlarından yararlanabilmektedir. Ayrıca; 3 yıldız ve üzeri otel yatırımları bölgesel teşvik unsurlarından yararlanabilmektedir. (Turizm yatırım/ işletme belgeli özel tesis, yayla/dağ evi ve butik otel yatırımlarında “3 yıldız ve üzeri şartı aranmaz.) 56 EK-1 Tablo 4-15: 2011 yılında Erzurum’da düzenlenen spor etkinlikleri Etkinliğin Adı Etkinliğin Tarihi Etkinliğin Adı Etkinliğin Tarihi U 14 FUTBOL MİLLİ TAKIM BÖLGE SEÇMELERİ 06 - 07 OCAK 29 NİSAN - 01 MAYIS KAYAKLI KOŞU 1.ETAP YARIŞLARI 14 - 16 OCAK OKULLARARASI KAYAKLI KOŞU TÜRKİYE ŞAMPİYONASI 16 - 17 ŞUBAT OKULLARARASI ALP DİSİPLİNİ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI 16 ŞUBAT KAYAKLI KOŞU 2.ETAP YARIŞLARI 18 - 20 ŞUBAT KAYAKLI KOŞU TÜRKİYE ŞAMPİYONASI 04 - 06 MART ASIM KURT KULÜPLER ARASI KAYAKLI KOŞU TÜRKİYE ŞAMPİYONASI YILDIZLAR SERBEST GÜREŞ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI SNOWBOARD TÜM KATEGORİLER TÜRKİYE ŞAMPİYONASI İLLER ARASI KICK BOKS PALANDÖKEN KURTULUŞ ŞAMPİYONASI OKULLARARASI YILDIZLAR (BAYBAYAN) HENTBOL GRUP BİRİNCİLİĞİ (4 Erkek - 4 Bayan) U - 12 FUTBOL MİLLİ TAKIM BÖLGE SEÇMELERİ 13 - 14 MART VOLEYBOL KULÜPLER ARASI GENÇ KIZLAR GRUP BİRİNCİLİĞİ U-14 FUTBOL TÜRKİYE ŞAMPİYONASI 1.KADEME MÜSABAKALARI KULÜPLERARASI CURLİNG TÜRKİYE ŞAMPİYONASI 1.HAFTA MÜSABAKALARI KULÜPLERARASI HENTBOL KÜÇÜK ERKEKLER GRUP BİRİNCİLİĞİ MÜSABAKALARI KULÜPLERARAASI YILDIZ KIZLAR VOLEYBOL GRUP BİRİNCİLİĞİ KULÜPLERARASI CURLİNG TÜRKİYE ŞAMPİYONASI 2.HAFTA MÜSABAKALARI GENÇ BAYANLAR BASKETBOL TÜRKİYE ŞAMPİYONASI DAĞCILIK SPOR TIRMANIŞI DOĞU ANADOLU BİRİNCİLİĞİ KULÜPLERARASI CURLİNG TÜRKİYE ŞAMPİYONASI FİNAL MÜSABAKALARI BİATLON MİLLİ TAKIM ALT YAPI SEÇMELERİ 14 - 15 MAYIS 25 MAYIS ALP DİSİPLİNİ 2.ETAP YARIŞLARI 26 - 27 ŞUBAT ALP DİSİPLİNİ TÜM KATEGORİLER TÜRKİYE ŞAMPİYONASI 11 - 13 MART DOĞU VE GÜNEYDOĞU İLLERİ MESAFELER LİGİ FİNALİ SPOR TIRMANIŞ DAĞCILIK TÜRKİYE ŞAMPİYONASI I.AYAK YARIŞLARI OLİMPİK GÜN KOŞUSU VE YÜRÜYÜŞÜ CURLİNG FEDERASYON KUPASI 17 - 20 MART 04 - 05 MART 05 - 06 MART 01 - 05 MART 22 ve 25 ŞUBAT 57 05 - 07 MAYIS 05 - 08 MAYIS 06 - 08 MAYIS 06 - 08 MAYIS 12 - 15 MAYIS 10 - 15 MAYIS 19 - 22 MAYIS 18 - 22 MAYIS 04 - 05 HAZİRAN 05 HAZİRAN 09 - 11 EYLÜL OKULLARARASI YILDIZLAR BASKETBOL GRUP BİRİNCİLİĞİ MÜSABAKALARI (8 Erkek 2 Bayan ) 5.DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLU KIŞ SPOR OYUNLARI OKULLARARASI PUANLI ATLETİZM GRUP BİRİNCİLİĞİ VOLEYBOL KULÜPLER ARASI KÜÇÜK KIZLAR GRUP BİRİNCİLİĞİ 16 - 20 MART BİATHLON TEST YARIŞI 15 - 16 EYLÜL 23 - 24 MART SHORT TRACK FEDERASYON KUPASI SHORT TRACK PALANDÖKEN KUPASI 24 - 25 EYLÜL 14 - 15 NİSAN 24 - 25 ARALIK 22 - 24 NİSAN Tablo 4-16: 2012 yılında Erzurum’da düzenlenen spor etkinlikleri Etkinliğin Adı Etkinliğin Tarihi Etkinliğin Adı Etkinliğin Tarihi ATLI KIZAK VE OKÇULUK TÜRKİYE ŞAMPİYONASI YEREL KIZAK TÜRKİYE ŞAMPİYONASI YILDIZ ERKEKLER BASKETBOL BÖLGE ŞAMPİYONASI KAYAKLI KOŞU TÜM KATEGORİLER TÜRKİYE ŞAMPİYONASI ASLI NEMUTLU ALP DİSİPLİNİ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI SNOWBOARD TÜM KATEGORİLER TÜRKİYE ŞAMPİYONASI ASIM KURT KAYAKLI KOŞU TÜRKİYE ŞAMPİYONASI ALP DİSİPLİNİ KULÜPLERARASI ASIM KURT KUPASI SHORT TRACK FEDERASYON KUPASI ÜNİVERSİTELER ARASI BOKS TÜRKİYE ŞAMPİYONASI 14 - 15 YAŞ MİNİK ERKEKLER GREKOROMEN GÜREŞ GRUP MÜSABAKALARI HENTBOL GENÇ ERKEKLER GRUP MÜSABAKALARI SHORT TRACK TÜRKİYE ŞAMPİYONASI 03 - 04 MART GAP OYUNLARI VE İL SPOR MERKEZLERİ AÇILIŞ TÖRENİ GAP OYUNLARI KORTEJ YÜRÜYÜŞÜ JUDO MÜSABAKALARI 29 HAZİRAN ÜNİVERSİTELER ARASI BUZ HOKEYİ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI 07 - 11 MAYIS 03 - 04 MART 07 - 11 MART 30 HAZİRAN 29 HAZİRAN 01 TEMMUZ 29 HAZİRAN 01 TEMMUZ 08 - 10 MART TAEKWONDO MÜSABAKALARI 09 - 10 MART 16 - 17 MART İŞİTME ENGELLİLER FUTBOL MÜSABAKASI BASKETBOL MÜSABAKALARI 29 HAZİRAN 03 TEMMUZ 29 HAZİRAN 04 TEMMUZ 17 - 18 MART VOLEYBOL MÜSABAKALARI 24 - 25 MART 25 - 28 NİSAN BADMİNTON MÜSABAKALARI MASA TENİSİ MÜSABAKALARI GÜREŞ MÜSABAKALARI 27 - 29 NİSAN ATLETİZM MÜSABAKALARI 29 HAZİRAN 04 TEMMUZ 30 HAZİRAN 01 TEMMUZ 30 HAZİRAN 02 TEMMUZ 30 HAZİRAN 03 TEMMUZ 03 TEMMUZ. 03 - 06 MAYIS YÜZME MÜSABAKALARI 05 - 06 MAYIS TÜRKİYE FUTBOL FEDREASYONU SÜPER KUPA MÜSABAKASI (FENERBAHÇEGALATASARAY) ATLI CİRİT TÜRKİYE ŞAMPİYONASI GRUP ELEMELERİ 24 - 25 MART 58 03 - 04 TEMMUZ 12 AĞUSTOS 24 - 26 AĞUSTOS ÜNİVESİTELER ARASI GÜREŞ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI NİKE HALI SAHA BÖLGE BİRİNCİLİĞİ 07 - 10 MAYIS 01 - 02 EYLÜL 01 - 03 HAZİRAN SHORT TRACK FEDERASYON KUPASI YARIŞLARI TÜRKİYE KUPASI 1. TUR FUTBOL MÜSABAKALARI (Erzurum Büyükşehir Bld. Spor-Beşikdüzü Spor) NEREDE HAREKET ORADA BEREKET U - 21 GENÇLER VE BÜYÜKLER BAY-BAYAN TÜRKİYE R-4 RAFTİNG ŞAMPİYONASI SPOR TIRMANIŞ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI 2. AYAK YARIŞI 7. DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLU YAZ SPOR OYUNLARI 09 - 10 HAZİRAN 28 HAZİRAN 04 TEMMUZ SHORT TRACK FEDERASYON TEŞVİK KUPASI BÜYÜK ERKEKLER FERDİ BOKS TÜRKİYE ŞAMPİYONASI 24 - 25 KASIM 07 - 08 HAZİRAN 19 EYLÜL 21 EKİM 26 KASIM - 01 ARALIK Tablo 4-17: 2013 yılında Erzurum’da düzenlenen spor etkinlikleri Etkinliğin Adı ALP DİSİPLİNİ ÇOCUK I - II ETAP MİNİKLER I. ETAP YARIŞLARI Etkinliğin Tarihi 18 - 19 OCAK SNOWBOARD II. ETAP YARIŞLARI KAYAKLI KOŞU II. ETAP YARIŞLARI 15 -16 ŞUBAT SNOWBOARD TÜRKİYE ŞAMPİYONASI KAYAKLI KOŞU TÜRKİYE ŞAMPİYONASI ALP DİSİPLİNİ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI 17 - 18 YAŞ GENÇLER SERBEST GÜREŞ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI VETERANLAR KAYAK ŞAMPİYONASI ÜNİVERSİTELER ARASI BUZ HOKEYİ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI KÜÇÜK ERKEKLER BAKETBOL GRUP MÜSABAKALRI 9 FAALİYET İŞİTME ENGELLİLER HENTBOL GRUP MÜSABAKALARI DOĞU VE GÜNEYDOĞU İL TAKIMLARI ARASI KROS YARIŞMALARI FUTSAL SÜPER BÖLGE ELEME MÜSABAKASI 25 -26 ŞUBAT 15 -17 ŞUBAT 01 - 03 MART 08 - 10 MART 15 - 17 MART 17 MART 19 - 23 MART 28 – 30 MART 21 - 24 MART 06 NİSAN 09 - 12 NİSAN 59 Etkinliğin Adı Etkinliğin Tarihi BAYBURT VE ERZURUM GENÇLİK SPOR İKİLİ BOKS TURNUVASU DOĞUNUN YILDIZLARI ATLETİZM YARIŞLARI MİNİK YILDIZ GENÇ BÜYÜKLER HALK OYUNLARI KULÜPLERİ GRUP YARIŞMASI KARAKUCAK GÜREŞ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI KULÜPLER ARASI OKÇULUK TÜRKİYE ŞAMPİYONASI SNOWBOARD 2. ETAP KAYAK YARIŞLARI KAYAKLI KOŞU 2. ETAP YARIŞLARI ATLI CİRİT ÖN ELEME MÜSABAKALARI ATLI CİRİT ÖN ELEME MÜSABAKALARI ATLI CİRİT ÖN ELEME MÜSABAKALARI 25 MAYIS SHORT TRACK FEDERASYON KUPASI ESKRİM MİNİKLERYILDIZLAR-GENÇLER TEŞVİK MÜSABAKALARI 3. GELENEKSEL HINIS SANTRANÇ TURNUVASI 7-8 EYLÜL 15-16 HAZİRAN 14 NİSAN 29 HAZİRAN 31 AĞUSTOS01 EYLÜL 15-16 ŞUBAT 15-17 ŞUBAT 20 EYLÜL 21 EYLÜL 22 EYLÜL 14-15 EYLÜL 05-06 EKİM FUTSAL ÜNİVERSİTE LİG BAYANLAR MÜSABAKASI 13 NİSAN GENÇ ERKEKLER VOLEYBOL GRUP MÜSABAKALARI YILDIZ ERKEKLER BASKETBOL TÜRKİYE ŞAMPİYONASI U -19 YAŞ FUTBOL GRUP ELEME MÜSABAKALRI 21 - 23 NİSAN 07 - 12 MAYIS TEKERLEKLİ KIZAK TAKIM VE FERDİ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI SHORT TRACK FEDERASYON 2. YARIŞLARI ATLI CİRİT TÜRKİYE ŞAMPİYONASI ELEMELERİ 04-07 EKİM 26-27 EKİM 25-27 EKİM 09 - 12 MAYIS Tablo 4-18: 2014 yılında Erzurum’da düzenlenen spor etkinlikleri Yunan alfabesi Etkinliğin Adı Etkinliğin Tarihi MUAY THAİ ÇOÇUKLAR-BÜYÜKLER-MİNİKLER BAY - BAYAN BÖLGE ŞAMPİYONASI SNOWBOARD TÜM KATEGORİLER I.VE II. ETAP KAYAK YARIŞLARI ATLI KIZAK TÜRKİYE ŞAMPİYONASI ATLI CİRİT TÜRKİYE ŞAMPİYONASI ALP DİSİPLİNİ BÜYÜK - GENÇ I. VE II. ETAP KAYAK YARIŞLARI ALP DİSİPLİNİ TÜRKİYE ŞAMPİYONASI 07 - 09 ŞUBAT ŞUBAT 01 MART 02 MART 06 - 07 MART 11 - 13 MART Tablo 4-19: 2011 yılında Erzurum’da düzenlenen sporcu eğitim faaliyetleri Etkinliğin Adı Etkinliğin Tarihi Etkinliğin Adı Etkinliğin Tarihi KAYAKLI KOŞU GENÇ MİLLİ TAKIM ÇALIŞMA KAMPI SNOWBOARD FREE STYLE KAMPI BİATLON ÜNİVERSİADE B TAKIM ÇALIŞMA KAMPI BİATLON ÜNİVERSİADE A TAKIM ÇALIŞMA KAMPI GÜREŞ EĞİTİM MERKEZİ ANTRENÖR VE SPORCU TEKNİK TAKTİK METODLARI BASKETBOL MAHALLİ LİG KULÜPLER TOPLANTISI KICK BOKS ADAY HAKEM KURSU 03 - 14 OCAK KAYAKLI KOŞU YILDIZLAR VE ÇOCUKLAR ÇALIŞMA KAMPI SHORT TRACK SPORCU EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI BİATHLON B TAKIMI ÇALIŞMA KAMPI BİATHLON MİLLİ TAKIM KAMPI BİATHLON A TAKIMI ÇALIŞMA KAMPI 05 - 12 EYLÜL 06 - 16 EYLÜL BASKETBOL HAKEM KURULU EĞİTİM SEMİNERİ GENÇLİK VE SPOR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DANIŞMA KURULU TOPLANTISI 10 - 14 ŞUBAT SHORT TRACK SPORCU EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI CURLİNG A MİLLİ TAKIM AVRUPA ŞAMPİYONASI HAZIRLIK KAMPI ALP DİSİPLİNİ B TAKIM GÜÇ GELİŞTİRME KAMPI SHORT TRACK MİLLİ TAKIM KAMPI 04 - 09 OCAK 09 - 19 OCAK 09 - 26 OCAK 21 - 26 ŞUBAT 15 ŞUBAT 12 - 13 ŞUBAT 03 - 04 ŞUBAT 60 06 - 16 EYLÜL 08 - 18 EYLÜL 08 - 17 EYLÜL 08 - 26 EYLÜL 12 - 27 EYLÜL 15 - 29 EYLÜL 12 EYLÜL - 01 EKİM AMASYA ÜNİVERSİTESİ DAĞCILIK KIŞ TEMEL EĞİTİM KAMPI BÜYÜK BAYANLAR BOKS MİLLİ TAKIM KAMPI DAĞCILIK KULÜPLER TOPLANTISI BASKETBOL MERKEZ HAKEM KURULU EĞİTİM SEMİNERİ 18 YAŞ ALTI 3.GRUP BUZ HOKEYİ DÜNYA ŞAMPİYONASI MİLLİ TAKIM KAMPI ESKRİM ADAY HAKEM KURSU VE İL HAKEMLİĞİNE TERFİ SINAVI GENÇ ERKEKLER BOKS MİLLİ TAKIM KAMPI 03 - 10 ŞUBAT DAĞCILIK GENÇLİK EĞİTİM KAMPI 17 - 18 EKİM 10 ŞUBAT - 02 MART 12 - 13 ŞUBAT DAĞCILIK YAZ TEMEL EĞİTİMİ DAĞCILIK YAZ GELİŞİM EĞİTİM FAALİYETİ ANADOLU SPOR AKADEMİ FUTBOL TAKIMI KAMPI BOWLİNG ANTRENÖRLÜK KURSU 19 - 25 EYLÜL 27 MART KAYAKLA ATLAMA ÇALIŞMA KAMPI 10 - 25 EKİM 06 - 20 MART 11 EKİM ATLAMALAR VE SPRİNG MİLLİ TAKIM KAMPI 13 MART - 01 NİSAN U 15 GENÇ MİLLİ TAKIM FUTBOL SEÇMELERİ ANADOLU KARMASI BİATHLON B TAKIMI PERFORMANS VE ATIŞ KAMPI BOWLİNG HAKEM KURSU KIZAK I.KADEME YARDIMCI ANTRENÖR YETİŞTİRME KURSU SNOWBOARD MİLLİ TAKIM KAMPI 18 YAŞ ALTI 3.GRUP BUZ HOKEYİ DÜNYA ŞAMPİYONASI MİLLİ TAKIM KAMPI ALP DİSİPLİNİ MİLLİ TAKIM ÇALIŞMA KAMPI 10 - 14 ŞUBAT 21 MART - 03 NİSAN 20 - 31 MART 14 - 25 MART 05 - 09 NİSAN 20 - 30 NİSAN SPORUN DÜNÜ BUGÜNÜ VE GELECEĞİ PANELİ JKA KARATE ANTRENÖR VE SPOR EĞİTİM SEMİNERİ BASKETBOL MHK AYLIK HAKEM SEMİNERİ OLİMPİK GÜN KOŞUSU DEĞERLENDİRME TOPLANTISI ATLI CİRİT ADAY HAKEM KURSU 26 NİSAN KAYAKLA ATLAMA MİLLİ TAKIM ÇALIŞMA KAMPI OLİMPİK GÜN KOŞUSU 2. DEĞERLENDİRME TOPLANTISI AVRUPA TAKIMLAR ŞAMPİYONASI ATLETİZM MİLLİ TAKIM KAMPI BASKETBOL HAKEM KURULU EĞİTİM SEMİNERİ 16 - 29 MAYIS 30 NİSAN - 01 MAYIS 04 - 08 MAYIS 05 MAYIS 06 - 09 MAYIS 25 MAYIS 28 MAYIS - 18 HAZİRAN 04 - 05 HAZİRAN 61 03 - 09 EKİM 07 - 13 EKİM 07 - 14 EKİM 12 - 26 EKİM 15 - 16 EKİM DAĞCILIK YAZ İLERİ KAYA 15 - 21 EKİM EĞİTİMİ (DADAK) CURLİNG HAKEM VE 15 - 18 EKİM ANTRENÖR EĞİTİM GELİŞİM SEMİNERLERİ U 15 GENÇ MİLLİ TAKIM 17 EKİM FUTBOL SEÇMELERİ ANADOLU KARMASI GÖRME ENGELLİLER YÜZME 17 - 27 EKİM MİLLİ TAKIM 1.SEÇME KAMPI MİNİ VOLEYBOL SEMİNERİ 21 - 23 EKİM KARATE KUŞAK TERFİ SINAVI VE EĞİTİM SEMİNERİ CURLİNG 21 YAŞ ALTI MİLLİ TAKIM KAMPI TÜRKİYE GENÇLİK FEDERASYONU ŞİDDETSİZ PROJESİ SHORT TRACK SPORCU EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI KAYAKLI KOŞU ÇALIŞMA KAMPI DAĞCILIK EĞİTİM ÇALIŞMASI 23 EKİM BİATHLON A TAKIM ÇALIŞMA KAMPI 10 - 23 KASIM 23 - 31 EKİM 31 EKİM 01 - 11 KASIM 01 - 14 KASIM 05 - 06 KASIM 1.PALANDÖKEN CURLİNG TURNUVASI TEKNİK TOPLANTISI BİATLON A VE B TAKIMI ÇALIŞMA KAMPI SATRANÇ 1.KADEME YARDIMCI ANTRENÖR KURSU PASİNLER İLÇESİ İSTANBUL OLİMPİK 2023 SPOR KULÜBÜ BUZ PATEN KAMPI 10 HAZİRAN ATLETİZM DÜNYA ŞAMPİYONASI MİLLİ TAKIM KAMPI CİMNASTİK İL TAKIMI TÜRKİYE ŞAMPİYONASI HAZIRLIK KAMPI İSTANBUL BUZ YILDIZLARI SPOR KULÜBÜ BUZ HOKEY KAMPI ATLETİZM DÜNYA ŞAMPİYONASI MİLLİ TAKIM KAMPI ATLETİZM DÜNYA ŞAMPİYONASI MİLLİ TAKIM KAMPI BİATLON A TAKIMI ÇALIŞMA KAMPI ATLETİZM MESAFELER MİLLİ TAKIM KAMPI SHORT TRACK KISA MESAFE MİLLİ TAKIM KAMPI TENİS ADAY HAKEM KURSU 19 HAZİRAN 09 TEMMUZ 14 - 28 HAZİRAN 18 - 19 HAZİRAN 18 HAZ.- 01 TEMMUZ 19 HAZİRAN 29 TEMMUZ 21 - 27 HAZİRAN 24 HAZ - 15 TEMMUZ 25 HAZ - 09 TEMMUZ 14 - 21 KASIM BİATHLON B TAKIMI PERFORMANS VE ATIŞ KAMPI TAEKWONDO ADAY HAKEM KURSU 18 KASIM - 01 ARALIK BUZ HOKEYİ ADAY HAKEM KURSU SHORT TRACK SPORCU EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI KAYAK SEKRETERYA VE ELEKTRONİK KRONOMETRE SEMİNERİ KIZAK SPORCU EĞİTİM FAALİYETİ 26 - 27 KASIM 02 - 04 ARALIK 16 - 23 KASIM 19 - 20 KASIM 24 - 27 KASIM 28 KASIM - 15 ARALIK 02 - 04 ARALIK 02 - 06 ARALIK BİATHLON B MİLLİ TAKIM KAMPI KAYAKLA ATLAMA ÇALIŞMA KAMPI KAYAKLI KOŞU ÇOCUKLAR YILDIZLAR GENÇLER YAZ ÇALIŞMA KAMPI ATLETİZM DÜNYA DAĞ KOŞUSU ŞAMPİYONASI MİLLİ TAKIM KAMPI GENÇ ERKEKLER BOKS MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI 15 - 31 TEMMUZ 17 TEM - 09 AĞUSTOS 17 - 28 TEMMUZ BİATHLON VE KAYAKLA ATLAMA HAKEM KURSU KIŞ SPORLARI EĞİTİM PROJESİ (Buz Hokeyi) KIŞ SPORLARI EĞİTİM PROJESİ (Buz Pateni) SHORT TRACK SPORCU EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI CURLİNG KULÜP VE ANTRENÖR DEĞERLENDİRME TOPLANTISI ATLETİZM HAKEM VE ANTRENÖR SEMİNERİ SNOWBOARD KAYAKLI ÇALIŞMA KAMPI SNOWBOARD FREESTYLE ÇALIŞMA KAMPI 15 TEM - 15 AĞUSTOS BUZ HOKEYİ U 20 MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI 12 - 17 ARALIK 15 - 27 TEMMUZ 12 - 24 ARALIK ULUSLARARASI BİATHLON KAMPI 30 TEM - 07 AĞUSTOS BÜYÜK ERKEKLER BOKS MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI 11 - 31 AĞUSTOS KAYAKLI KOŞU YILDIZ VE ÇOCUK KAYAKLI ÇALIŞMA KAMPI ÖZEL SPORCULAR DÜNYA KAYAK ŞAMPİYONASI MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI KAYAK İL TEMSİLCİLERİ TOPLANTISI KAYAKLI KOŞU GENEL VE ÖZEL HAZIRLIK KAMPI 26 HAZİRAN 04 TEMMUZ 25 HAZ - 29 TEMMUZ 09 - 29 TEMMUZ 08 - 10 TEMMUZ 11 - 31 TEMMUZ KAYAKLI KOŞU ÇALIŞMA KAMPI CURLİNG 21 YAŞ ALTI MİLLİ TAKIM KAMPI FUTBOL PRENSİ PROJESİ 62 05 ARALIK - 10 ŞUBAT 05 ARALIK - 10 ŞUBAT 05 - 15 ARALIK 07 ARALIK 08 ARALIK 08 - 19 ARALIK 09 - 19 ARALIK 15 - 30 ARALIK 17 ARALIK ALP DİSİPLİNİ KONDİSYON KAMPI BİATHLON A VE B MİLLİ TAKIM GELİŞİM KAMPI 16 YAŞ ALTI BUZ HOKEYİ MİLLİ TAKIM KAMPI 13 - 22 AĞUSTOS 15 - 26 AĞUSTOS 18 - 25 AĞUSTOS FUTBOL MERKEZ HAKEM KOMİTESİ BÖLGESEL HAKEM SEMİNERİ KAYAKLI KOŞU ÖZEL HAZIRLIK KAMPI DÜNYA ATLETİZM ŞAMPİYONASI MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI 23 AĞUSTOS 03 - 21 EYLÜL 04 - 26 AĞUSTOS GÜREŞ HAKEM VE ANTRENÖR TOPLANTISI ALP DİSİPLİNİ ÇOCUK TAKIMI GÜÇ GELİŞTİRME KAMPI ALP DİSİPLİNİ BÜYÜK VE GENÇ TAKIMI KAYAKLI ÇALIŞMA KAMPI ALLAH-U EKBER ŞEHİTLERİNİ ANMA İZCİLİK KAMPI 18 ARALIK BÖLGESEL GENÇLİK ÇALIŞTAYI FİLİSTİNLİ ÇOCUKLARI KARŞILAMA KAMPI 24 - 25 ARALIK 14 - 27 ARALIK 20 - 28 ARALIK 22 - 26 ARALIK 27 - 31 ARALIK Tablo 4-20: 2012 yılında Erzurum’da düzenlenen sporcu eğitim faaliyetleri Etkinliğin Adı KAYAKLI KOŞU ÇALIŞMA KAMPI Etkinliğin Tarihi 04 - 20 OCAK KANO YÜKSEK İRTİFA KAMPI 07 - 21 OCAK ENGELLİLER KAYAK ŞÖLENİ 11 - 12 OCAK ÇILDIR GÖLÜ BUZ FESTİVALİ 13 OCAK CURLİNG KARIŞIK ÇİFTLER MİLLİ TAKIM KAMPI İZCİLİK MAHALLİ KIŞ KAMPI 20 - 30 OCAK BİATHLON PERFORMANS VE ATIŞ KAMPI BUZ PATENİ SPOR KULÜPLERİ TOPLANTISI BUZ HOKEYİ 14 YAŞ ALTI GELİŞİM KAMPI BUZ HOKEYİ ANTRENÖRLÜK KURSU KAYAKLI KOŞU MAHALLİ KAMPI 21 OCAK - 02 ŞUBAT 23 OCAK KARATE 4. KADEME ANTRENÖRLÜK KURSU 30 OCAK - 17 ŞUBAT RAFTİNG ADAY HAKEM KURSU 04- 05 ŞUBAT 21 - 27 OCAK 23 OCAK - 03 ŞUBAT 26 OCAK - 14 ŞUBAT 30 OCAK - 07 ŞUBAT 63 Etkinliğin Adı Etkinliğin Tarihi GÜLÜMSEYEN GELECEĞİMİZ İZCİLİK YAZ KAMPI KAYAKLI KOŞU MAHALLİ KAMPI KAYAK ALANLARININ YÖNETİMİ ÇALIŞTAYI TFF ÜLKER FUTBOL KÖYLERİ 28 HAZİRAN 04 TEMMUZ 01 - 15 TEMMUZ 01 TEMMUZ KAYAKLI KOŞU MAHALLİ ÇALIŞMA KAMPI FİGÜR PATENİ SPORCU EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI KAYAKLI KOŞU ÇALIŞMA KAMPI BİATHLON B TAKIMI ÇALIŞMA KAMPI SHORT TRACK II. KADEME ANTRENÖR KURSU SHORT TRACK I. KADEME ANTRENÖRLÜK KURSU GÖRME ENGELLİLER MİLLİ TAKIM KAMPI LONDRA PARALİMPİK OYUNLARI GOALBALL KAMPI U 18 - U 20 ERKEKLER BUZ HOKEYİ MİLLİ TAKIM GELİŞİM KAMPI GENÇ ERKEKLER BOKS DÜNYA ŞAMPİYONASI HAZIRLIK KAMPI 01 - 10 TEMMUZ 01 - 15 TEMMUZ 01 - 15 TEMMUZ 02 - 22 TEMMUZ 02 - 22 TEMMUZ 02 - 14 TEMMUZ 04 - 15 TEMMUZ 09 - 10 TEMMUZ 09 - 18 TEMMUZ 09 - 28 TEMMUZ 15 - 17 YAŞ BUZ HOKEYİ EĞİTİM KAMPI 15 - 17 YAŞ BUZ HOKEYİ GELİŞİM KAMPI HALK OYUNLARI 1. KADEME ANTRENÖRLÜK KURSU KIŞ SPORLARI EĞİTİM PROJESİ SHORT TRACK MİLLİ TAKIM SPORCU EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI SATRANÇ ANTRENÖRLÜK KURSU DAĞCILIK KIŞ GELİŞİM EĞİTİM FAALİYETİ FIS ALP DİSİPLİNİ ULUSLAR ARASI PALANDÖKEN KUPASI HAZIRLIK KAMPI KAYAKLI KOŞU ÇALIŞMA KAMPI CURLİNG KARIŞIK ÇİFTLER MİLLİ TAKIM KAMPI KIŞ SPORLARI EĞİTİM PROJESİ KIŞ SPORLARI EĞİTİM PROJESİ FUTBOL HAKEMLERİ SEMİNERİ VOLEYBOL ADAY HAKEM KURSU BUZ HOKEYİ BÜYÜK ERKEKLER HAZIRLIK KAMPI KIZAK ANTRENÖRLERİ TOPLANTISI FİGÜR PATENİ SPORCU GELİŞİM KAMPI HENTBOL ADAY HAKEM KURSU 04- 15 ŞUBAT 06- 12 ŞUBAT 13- 26 ŞUBAT 13 ŞUBAT - 23 MART 14- 20 ŞUBAT 18 - 19 - 25 26 ŞUBAT 18 - 24 ŞUBAT 11 - 13 MART 19 MART - 01 NİSAN 26 MART - 06 NİSAN 26 MART - 25 MAYIS 26 MART - 25 MAYIS 29 MART 30 MART - 01 NİSAN 01 - 14 NİSAN 03 NİSAN 10 - 20 NİSAN 27 - 29 NİSAN ATLI CİRİT SEYİS VE NALBANTLIK KURSU 28 - 29 NİSAN BİLARDO ADAY HAKEM KURSU 03 - 06 MAYIS 1.KADEME BASKETBOL ANTRENÖRLÜK KURSU 07 - 18 MAYIS CİRİT ADAY HAKEM KURSU 08 - 10 MAYIS 64 BUZ HOKEYİ MİLLİ TAKIM GELİŞİM KAMPI BİATHLON ÇALIŞMA KAMPI BUZ HOKEYİ MİLLİ TAKIM GELİŞİM KAMPI SPOR LİSESİ ÖZEL YETENEK SINAVLARI KAYAKLA ATLAMA KAMPI U - 18 BAYANLAR BUZ HOKEYİ KAMPI CURLİNG A MİLLİ TAKIM AVRUPA ŞAMPİYONASI HAZIRLIK KAMPI SHORT TRACK MİLLİ TAKIM SPORCU EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI FUTBOL U - 14 MİLLİ TAKIM SEÇMELERİ U - 16 BUZ HOKEYİ BALKAN MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI BİATHLON A ÇALIŞMA KAMPI PANCAR EKİCİLERİ KOOPERATİFİ TOPLANTISI 21 YAŞ ALTI CURLİNG MİLLİ TAKIM SEÇME KAMPI KAYAKLI KOŞU A TAKIMI ÇALIŞMA KAMPI UEFA FUTBOL ANTRENÖR KURSU KARATE GELİŞİM VE EĞİTİM KAMPI KAYAKLA ATLAMA MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI BAYANLAR GÖRME ENGELLİLER GOALBALL MİLLİ TAKIM HAZIRLI KAMPI ŞANLIURFA SURUÇ GENÇLİK SPOR KULÜBÜ FUTBOL KAMPI KARATE GELİŞİM VE EĞİTİM KAMPI 2012 - 2013 KURUMLAR ARASI MASA TENİSİ TEŞFİK MÜSABAKALARI TEKNİK TOPLANTISI CANKURTARAN KURSU 22 - 01 TEMMUZ 14 TEMMUZ02 AĞUSTOS 22 TEMMUZ 01 AĞUSTOS 30 TEMMUZ 03 AĞUSTOS 01 - 10 AĞUSTOS 01 - 10 AĞUSTOS 01 - 18 AĞUSTOS 01 - 25 AĞUSTOS 03 AĞUSTOS 06 - 16 AĞUSTOS 09 - 20 AĞUSTOS 25 AĞUSTOS 26 AĞUSTOS01 EYLÜL 26 AĞUSTOS19 EYLÜL 27 - 31 AĞUSTOS 05 - 09 EYLÜL 08 - 22 EYLÜL 11 EYLÜL- 02 EKİM 13 - 15 EYLÜL 14 - 16 EYLÜL 26 EYLÜL 10 - 12 EKİM ATLETİZM KAMPI 08 MAYIS - 10 HAZİRAN SHORT TRACK HOLLANDA TÜRKİYE SPORCU EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI 14 - 29 MAYIS ROMANYA - TÜRKİYE BUZ PATENİ DOSTLUK KAMPI LONDRA OLİMPİYAT OYUNLARINA BÖLGESEL HALTER HAZIRLIK KAMPI OLİMPİK JUDO MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI CURLİNG SPORCU EĞİTİM VE GELİŞİM KAMPI 20 MAYIS - 05 HAZİRAN 28 MAYIS - 28 HAZİRAN KAYAKLI KOŞU ÇALIŞMA KAMPI 12 - 29 HAZİRAN 14 - HAZİRAN 07 TEMMUZ 16 HAZİRAN 05 TEMMUZ 18 HAZİRAN 10 TEMMUZ 18 HAZİRAN 01 TEMMUZ 21 - 22 HAZİRAN OLİMPİYAT JUDO ÇALIŞMA KAMPI BİATHLON ÇALIŞMA KAMPI BÜYÜKLER SERBEST GÜREŞ A MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI 2. AVRUPA DAĞ KOŞUSU ŞAMPİYONASI HAZIRLIK KAMPI SATRANÇ 1. KADEME YARDIMCI ANTRENÖRLÜK KURSU MASA TENİSİ ADAY HAKEM KURSU MENDİL KAPMACA, SEKSEK OYUN LİDERLİĞİ VE HAKEM SEMİNERİ 05 - 22 HAZİRAN 12 - 19 HAZİRAN 21 - 24 HAZİRAN 23 - 24 HAZİRAN TEKERLEKLİ SANDALYE CURLİNG DÜNYA ŞAMPİYONASI ELEMELERİ HAZIRLIK KAMPI BASKETBOL AVRUPA YILDIZLAR 1. LİK TAKIMI 1999 - 2000 DOĞUMLU SPORCU TARAMASI 21 YAŞ ALTI CURLİNG MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI MENDİL KAPMACA VE SEK SEK SEMİNERİ 17 - 22 EKİM RAFTİNG I. KADEME ANTRENÖRLÜK KURSU CURLİNG AVRUPA ŞAMPİYONASI B GRUBU HAZIRLIK KAMPI BOKS II. KADEME ANTRENÖRLÜK KURSU ATLETİZM HAKEM SEMİNERİ 09 - 20 KASIM BASKETBOL ADAY HAKEM KURSU BOWLİNG HAKEM VİZE SEMİNERİ BASKETBOL ANTRENÖRLERİ TOPLANTISI BÜYÜK - GENÇ ERKEKLER JUDO MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI 21 YAŞ ALTI CURLİNG MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI ALLAHU EKBER ŞEHİTLERİNİ ANMA İZCİ KAMPI 28 KASIM - 02 ARALIK 01 ARALIK 02 - 04 KASIM 02 - 08 KASIM 03 - 04 KASIM 12 - 22 KASIM 16 - 29 KASIM 17 KASIM 05 ARALIK 10 ARALIK - 03 OCAK 14 - 25 ARALIK 19 - 24 ARALIK Tablo 4-21: 2013 yılında Erzurum’da düzenlenen sporcu eğitim faaliyetleri Yunan alfabesi Etkinliğin Adı Etkinliğin Tarihi Etkinliğin Adı Etkinliğin Tarihi BİATHLON HAZIRLIK KAMPI 07 - 18 OCAK İŞİTME ENGELLİLER ATLETİZM MİLLİ TAKIM KAMPI CURLİNG 1. KADEME YARDIMCI ANTRENÖR YETİŞTİRME KURSU 22 HAZİRAN 12 TEMMUZ SATRANÇ ANTRENÖRLÜK KURSU 19 - 20 OCAK 65 22 HAZİRAN 3 TEMMUZ DAĞCILIK KIŞ TEMEL EĞİTİM KAMPI ANADOLU FROM SPOR KULÜBÜ TAEKWONDO KUŞAK SINAVI 19 - 20 OCAK TENİS YAZ KUPASI 20 OCAK İZCİLİDERLERİNİN DENKLİK ÇLIŞMASI 19 OCAK SNOWBOARD EYOF TAKIMI HAZIRLIK KAMPI 25 - 31 OCAK MAHALLİ İZCİLİK KAMPI 01- 07 ŞUBAT DAĞCILIK KIŞ GELİŞİM EĞİTİM KAMPI 16- 22 ŞUBAT ÖZEL SPORCULAR KAYAK MİLLİ TAKIM KAMPI 13 ŞUBAT - 03 MART SNOWBOARD MİLLİ TAKIM KAMPI 14 - 22 MART ESKRİM ADAY HAKEM KURSU 17 MART ALP DİSİPLİNİ - SNOWBOARD KAYAKLI KOŞU 1.2.3. KADEME KAYAK ANTRENÖRLÜK KURSU ATLI CİRİT İL BİRİNCİLİĞİ TOPLANTISI 25 MART - 04 NİSAN A-B TAKIMI BİATLON HAZIRLIK KAMPI VE IBU ULASLARARASI GELİŞİM KAMPI ROMANYA, BULGARİSTAN VE TÜRKİYE SHORT TRACKM ORTAK ÇALIŞMA KAM. CURLİNG 2. KADEME ANTRENÖR YETİŞTİRME KURSU ANKARA ALTINPATENLER SPOR KULÜBÜ HAZIRLIK KAMPI ÇALIŞMALARI İSTANBUL OLİMPİK SPOR KULÜBÜ HAZIRLIK KAMPI ÇALIŞMALARI KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BLD. KAĞIT SPOR KULÜBÜ HAZIRLIK KAMPI ÇALIŞMA. İZMİR BÜYÜKŞEHİR BLD. SPOR KULÜBÜ HAZIRLIK KAMPI ÇALIŞMALARI ANKARA METROPOL SPOR KULÜBÜ HAZIRLIK KAMPI ÇALIŞMALARI ANKARA BUZ SPORLARI KULUBÜ CURLİNG TAKIMI YILDIZLAR BUZ HOKEYİ İL BİRİNCİLİĞİ TOPLANTISI KORT TENİSİ ADAY HAKEMLİK KURSU 28 MART SATRANÇ 1. KADEME ANTRENÖRLÜK KURSU ATLETİZM MİLLİ TAKIM KAMPI 05 - 07 NİSAN SATRANÇ 1. KADEME ANTRENÖRLÜK KURSU GELİN SPOR YAPALIM TEK GALİBİ DOSTLUK OLSUN SPOR TIRI ŞEHRİMİZDE İŞİTME ENGELLİLER ATLETİZM MİLLİ TAKIM KAMPI 25 MART 04 - 07 NİSAN 10 NİSAN - 02 MAYIS 13 - 14 NİSAN 22 NİSAN 20 NİSAN - 12 MAYIS 66 22 - 30 HAZİRAN 24 HAZİRAN 4 TEMMUZ 07 TEMMUZ 08 AĞUSTOS 28 HAZİRAN 13 TEMMUZ 01 - 21 TEMMUZ 01 - 14 TEMMUZ 10 - 19 TEMMUZ 20 TEMMUZ 5 AĞUSTOS 12 - 30 AĞUSTOS 25 - 28 ŞUBAT İZMİT DERİNCE BELEDİYE SPOR KULUBÜ CURLİNG TAKIMI RUSYA MOSKOVA CURLİNG TAKIMI ÖZEL KULÜP ARTİSTİK BUZ PATENİ 1. KADEME YARDIMCI ANTRENÖR YETİŞTİRME KURSU TAEKWONDO DAN SINAVLARI SHORT TRACK SPORCU KAMPI AVRUPA A GRUBU GOAL BOLL MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI KARATE 2. KADEME ANTRENÖRLÜK SEMİNERİ 27 - 30 ARALIK DAĞCILIK KULUPLER AĞRI DAĞI YAZ TIRMANIŞI 18 - 21 TEMMUZ 13 - 23 AĞUSTOS 28 HAZİRAN 9 TEMMUZ 07 TEMMUZ 8 TEMMUZ - 7 AĞUSTOS 8 TEMMUZ 30 AĞUSTOS 17 TEMMUZ 9 AĞUSTOS GENÇ BAYANLAR BASKETBOL ANADOLU ŞAMPİYONASI YILDIZLAR BOKS MİLLİ TAKIMI KARATE 3. ETAP ANTRENÖR VE HAKEM GELİŞİM SEMİNERİ GENÇLİK MERKEZİ MUNGALA TURNUVASI KAYAKLA ATLAMA HAZIRLIK VE FİZİKSEL TEST KAMPI 24 - 28 NİSAN 24 NİSAN - 11 MAYIS 04 - 05 MAYIS 07 - 12 MAYIS 10 - 17 MAYIS ALP DİSİPLİNİ MİLLİ TAKIM ÇALIŞMA KAMPI SPOR MASÖRLÜĞÜ KURSU 12 - 27 MAYIS İZCİLİK LİDERLİK TEMEL KURSU 17 - 19 MAYIS KİCK BOKS SİYAH KUŞAK SINAVI 18 MAYIS BÜYÜK ERKEKLER BOKS MİLLİ TAKIM GÜÇ GELİŞTİRME KAMPI BÜYÜK ERKEKLER AKDENİZ OYUNLARI SON ETAP MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI 2013 UEFA.PRO.ANTRENÖRLÜK 22 MAYIS - 09 HAZİRAN 10 - 21 HAZİRAN KAYAKLA ATLAMA KAMPI 10 HAZİRAN 5 TEMMUZ 21 - 30 HAZİRAN ANKARA ÜNİVERSİTESİ BUZ HOKEYİ KAMPI 13 - 25 MAYIS 10 - 21 HAZİRAN YILDIZ ERKEKLER BOKS MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI SEYYAH ULUÇINARIN İZİNDE PROJESİ GELEN (11 İLDEN) SEYYAH ULUÇINARIN İZİNDE PROJESİ GELEN (11 İLDEN) CURLİNG A MİLLİ TAKIM SEÇME KAMPI DÜNYA ŞAMPİYONASI KARATE MİLLİ TAKIM HAZIRLIK KAMPI YÜZME HAKEMLİK KURSU 22 TEMMUZ 6 AĞUSTOS 13-16 AĞUSTOS 18-21 AĞUSTOS 12-22 AĞUSTOS 18 EYLÜL - 9 EKİM BASKETBOL 1. KADEME YARDIMCI ANTRNÖR KURSU CURLING AVRUPA ŞAMPİYONASI HAZIRLIK KAMPI BİATHLON A-B TAKIMI HAZIRLIK KAMPI KAYAKLA ATLAMA KAMPI 11-22 EYLÜL MASA TENİSİ HAKEM GELİŞİM SEMİNERİ 23-EKİM MASA TENİSİ 1. KADEME YARDIMCI ANTRENÖRLÜK KUESU KAYAKLA ATLAMA HAZIRLIK KAMPI 21 EKİM-3 KASIM 19 22 EYLÜL 01-13 EKİM 02-14 EKİM 23-31 EKİM 5-15 KASIM Tablo 4-22: 2014 yılında Erzurum’da düzenlenen sporcu eğitim faaliyetleri Etkinliğin Adı ALP DİSİPLİNİ ÇOCUK TAKIMI KAYAKLI ÇALIŞMA KAMPI KAYAKLI KOŞU A TAKIMI HAZIRLIK KAMPI BİATLON A VE TAKIMI HAZIRLIK KAMPI ALP DİSİPLİNİ GENÇ TAKIM KAYAKLI ÇALIŞMA KAMPI PARALİMPİK KAYAKLI MİLLİ TAKIMI KIŞ OYUNLARI HAZIRLIK KAMPI 1. ETAP KARATE ANTRENÖR - HAKEM VE SİYAH KUŞAK EĞİTİM SEMİNERİ DAĞCILIK KIŞ GELİŞİM KAMPI 67 Etkinliğin Tarihi 15 - 24 OCAK 21 OCAK - 04 ŞUBAT 29 OCAK - 10 ŞUBAT 10 -18 ŞUBAT 15 ŞUBAT - 21 MART 22- 23 ŞUBAT 22- 28 ŞUBAT 68