avrupa birliği ile uyum sürecinde yükseköğretimde antrenörlük
Transkript
avrupa birliği ile uyum sürecinde yükseköğretimde antrenörlük
BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR BİLİMLERİ DERGİSİ Journal of Physical Education and Sport Sciences Vol 15:1,9-28, March 2013. AVRUPA BİRLİĞİ İLE UYUM SÜRECİNDE YÜKSEKÖĞRETİMDE ANTRENÖRLÜK EĞİTİMİNİN YENİDEN YAPILANMASI1 *Mehmet Akif ZİYAGİL **Dilek SEVİMLİ * Amasya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Beden Eğitimi ve Spor Bölümü, Amasya ** Çukurova Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu, Adana ÖZET Ulusal etkili spor sisteminin en önemli kısmını antrenörlerin eğitimi ve sınıflandırılması oluşturmaktadır. Avrupa Birliği ülkelerinde, Avrupa Spor Bilim, Eğitim ve İstihdam Ağı (ENSSEE), antrenörlerin niteliklerine göre sınıflandırılması için yeni bir yapı oluşturmuştur. Bu yapı, sadece Avrupa Birliği Ülkeleri için değil; dünya spor federasyonları için de antrenör eğitim niteliklerinin belirlenmesinde referans noktası olmuştur. Avrupa Birliği Üyesi olma beklentisi içerisindeki Türkiye, kendi antrenör eğitim ve antrenör kademelendirme sistemini Spor Genel Müdürlüğü ile işbirliği içerisinde hem yüksek öğrenimde hem de ulusal spor federasyonlarında Avrupa Birliği Standartlarına uygun hale getirmelidir. Anahtar Kelimeler: Antrenör Eğitimi ve Antrenörlük Kademeleri, Türkiye. REORGANIZING OF SPORTS COACHING DEPARTMENTS IN TURKISH HIGHER EDUCATION SYSTEM WITH THE INTEGRATION OF EUROPEAN UNION *Mehmet Akif ZİYAGİL **Dilek SEVİMLİ ABSTRACT The education and qualification of sports coaches constitutes the most important part of effective national sports systems. Within the European Union (EU), the European Network of Sports Science Education and Employment (ENSSEE) has developed a new framework for the qualification of coaches. This structure has provided a reference point not only for the member states of the European Union but also world sport federations in relation to coach education qualifications. Turkey as a country expecting membership in the European Union should align its own coaching education and qualification system to European standards both in higher education system and national sport federations with cooperation of national sports authority. Key Words: Turkish Coaching Education and Qualification. 1 Bu çalışma 2013 yılında Makedonya’nın Tetova şehrinde yapılan Uluslararası Balkan Spor Bilimleri Sempozyumunda bildiri olarak sunulmuş ve özet olarak bildiri kitapçığında yer almıştır (International Balkan Symposium in Sports Sciences, IBSSS 2013). 1 Giriş Günümüzde sadece Olimpik spor yöneticiliği ve rekreasyon slogan olan "citius, altius, fortius" Bölümlerinin Bologna süreci ve nitelikler veya “daha hızlı, daha yükseğe ve çerçevesi daha güçlü” felsefesi ile performans Standart sporu yapılmamaktadır. Eğitim, sağlık, Yükseköğretimi estetik, sosyal ve ekonomik nedenlerden Çerçevesinde yeniden yapılanmasının dolayı gerekliliğine vurgu yapmışlardır. da insanlar spor yapmaya Uluslararası ile Sınıflaması Eğitimin ve Türk Yeterlilikler yönelmektedir. Ülkemizde performans Evrensel olan spor gibi alanlarda ve fiziksel aktiviteye katılım alanında en dünya ve Avrupa’dan bağımsız hareket çok eleman yetiştiren Beden Eğitimi ve etmek, Spor Yüksekokulları’nın (BESYO) küreselleşen ve küçülen dünyamızda diğer uluslarla rekabette antrenörlük bölümü eğitiminin içeriği ve önemli bir dezavantajdır. niteliği, Bologna Süreci ile Mesleki Yakın spor geçmişimize Olimpiyat Oyunları'nda Eğitiminde Avrupa Yeterlilikler bakıldığında; Çerçevesi (European Qualification Türkiye, 1948 Londra’da 6 altın, 1960 Framework, EQF) ve Öğretim için Roma’da 7 altın madalyadan sonra 1996 Avrupa Atlanta’da 4 altın madalya kazanmış ve Kredi Transfer Sistemini çalışmaları (a European Credit System 2008 for Vocational Education and Training, kalmıştır. En son 2012 Londra Olimpiyat ECVET) kapsamında ortak program ile oyunlarında ise, 2 altın madalya ile artış uyumlu Avrupa eğilimine girmiş ve 2 altın, 2 gümüş ve 1 Ülkelerine benzememektedir (Crespo, bronz olmak üzere toplam 5 madalya ile 2008; Duffy, 2004). Avrupa Birliğine tam genel sıralamada 38‘den 32. sıraya üye olma konusunda azami gayret yükselmiştir. Tüm Olimpiyat oyunlarında gösteren (1936-2012) altın madalyaların % 72’si olmayı düşündüğü Türkiye’nin Eğitiminde” standartlarını de “Antrenörlük Avrupa ve sağlaması Dünya Pekin’de 1 altın seviyesinde (28/39) ve son 4 Olimpiyat Oyunları’nda zorunlu (2000-2012) % 22’si (2/9) güreş gözükmektedir. Bu konuda Çalık ve branşından alınırken, aynı değerler diğer arkadaşları (2012) Türkiye'de beden spor branşları için sırasıyla eğitimi (11/39) ve % 78’dir (7/9). Altın madalya ve yükseköğretimde spor eğitiminin dolayısıyla antrenörlük eğitimi, sayısında 2 azalmanın en % 28 önemli sebeplerinden biri olarak, Türk sahip ülke konumundadır. Türkiye antrenörlerin en güncel şekilde “spor Beslenme ve Sağlık Araştırması, (TBSA, bilimlerini 2010) sonuçlarına göre, 12 yaş ve üzeri ve teknolojisindeki“ değişim ve gelişmeleri takip edememesi bireylerin gösterilebilir. yaşamakta, % 9.1’i ise yetersiz düzeyde Diğer herkes yandan fiziksel aktivite, için spor aktivitelere hareketsiz fiziksel aktivite yapmaktadır. Sportif ve ve rekreasyonel fiziksel aktivitelere katılım oranlarını % katılım “Sporun 30’lara ve yukarısına çıkarmak için tüm Geliştirilmesi” başlığı altında devlet Anayasa’nın 59. Maddesinde belirtildiği gibi 71.9’u % “Devlet, her vatandaşlarının yaştaki beden Türk ve kurumları ve sivil örgütlerinin seferber gerekmektedir. Sportif toplum olması ve ruh aktivitelere sağlığını geliştirecek tedbirleri alır, performans sporun kitlelere yayılmasını teşvik oluşturulmasında eder. Devlet başarılı sporcuyu korur” azaltan spor kültürünün geliştirilmesinde anlayışı doğrultusunda son elli üç yılda temel etken olduğu unutulmamalıdır. Türkiye Cumhuriyeti Hükümetlerince bu görev gelişmiş yeterince yerine ülkeler Eğitim ve alt yapısının sporda şiddeti Bakanlığı’nda olmak üzere toplam 32.500 beden öğretimi vardır. (TC Anayasası, 1982). Avrupa sporunun artırılması Bugün Türkiye’de 28.500’ü Milli seviyesinde getirilmemiştir katılımın fiziksel Yine 35.000 atama bekleyen Beden Birliği’ne üye olmaya Eğitimi Bölümü mezunu öğretmen adayı çalıştığımız bu günlerde; toplam nüfusun bulunmaktadır. fiziksel ve sportif aktivitelere katılım Spor Genel Müdürlüğü ve 73.984’ü spor oranları Avrupa’da Hollanda % 56, federasyonları bünyesinde olmak üzere Almanya % 53, İngiltere % 41 Fransa % çeşitli spor branşlarından toplam 75.984 39, İtalya % 35 ve İspanya % 28 antrenör vardır (TUİK, 2007). Toplamda düzeyinde olduğu (Bottenburg, 2011) 143.484 kişiyi bulan böylesine yüksek göz önünde bulundurulursa; Türkiye sayıda 75.627.000 nüfusu ve 603.293 aktif öğretmeni olmasına karşın hem fiziksel sporcu sayısı ile hesaplanan % 0,80 ve sportif aktivitelere katılanların sayısı (https://www.sgm.gov.tr/ 19.02.2013) ve azdır hem de Olimpiyat Oyunlarındaki Sağlık Bakanlığının 7 ilde 15.468 kişiye başarımız düşük seviyededir. Temel uyguladığı anketlere göre (T.C. Sağlık sorun, Bakanlığı,19.02.2013) öğretmenlerinin % 3.5’luk oranı ile en düşük fiziksel aktivite düzeyine Diğer antrenör antrenör ve ve yanda beden beden sayısından 1.500’ü eğitimi eğitimi ziyade onların yeterlilik düzeyleri ve nitelikleriyle 3 ilgilidir. Antrenörlük eğitiminin görevi olarak gözükmektedir. Böylece, Türkiye’nin ihtiyaçlarını karşılayacak bu çalışmanın amacı, Avrupa Birliği ile antrenör yetiştirme programının uyum geliştirilmesi spor federasyonları ve sürecinde antrenörlük Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokullarına yükseköğretimde eğitiminin yeniden yapılanmasının analizi olmuştur. bağlı Antrenörlük bölümlerinin temel Türkiye ve Dünyada Mesleğinin Genel Kapsamında Mevcut Değerlendirilmesi Antrenörlük Özellikleri Durumunun yönetim becerisi olan ve beklenen nitelikli sonuçlara ulaşan; sonrası c-)ergenlik yıllarda, usta antrenör, çekinilen ve saygı duyulan, Antrenörler; değerleri, tutumları ve davranışları gençlerin ve başarı için talepkâr, spor kızgınlığında bile sporcular için daima (Fraser- içinde sevgi besleyen ve onların iyilik ve Thomas & Côté, 2009; Newin, Bloom, & başarılarını düşünen bir yapıya sahip Loughead, 2008; Smith & Smoll, 2002). olmasıyla ifade etmiştir. deneyimini ile başarılı etkilemektedir Gençlerin kazandıkları deneyimlerden Dünyada antrenörlük mesleği ile memnun olma düzeyi ve spor yapmayı ilgili sürdürme arzusundaki süreklilik büyük Amerika Birleşik Devletlerinin atletizm oranda antrenörlerin etkisi neticesinde antrenörleri için belirlediği ulusal 8 temel ortaya (Fraser-Thomas, standart: (1) yaralanmalardan korunma, Côté, & Deakin, 2005; Smoll, Smith, tedavi ve yönetimi, (2) risk yönetimi, (3) Barnett, & Everett, 1993; Weiss & büyüme, Williams, 2004). antrenman, çıkmaktadır Bloom (1985), sporcunun gelişim gelişme belirlenmiştir. ve öğrenme, (4) kondisyon geliştirme ve psikolojik görünümü, (6) beceriler, gelişim taktikler ve stratejiler, (7) öğretim ve sürecine odaklı, kibar, neşeli, çocuğu yönetim, ile (8) mesleki hazırlık ve koruyucu ve onun üstün yeteneğini fark gelişim eden olması, (National b-)ergenlik ve öncesi yıllarda, üstün Coaches, 2013). Cassidya ve Kidman teknik bilgi, yeterli bireysel ilgi gösteren, (2010) ortak çalışmalarında antrenörlük saygı için a-)erken duyulan, yıllarında, standart beslenme, (5) antrenörlüğün sosyal ve evrelerinde antrenörün rolünü; gelişim birçok güçlü rehberlik ve Standards sporcunun antrenörlük 4 konularını kapsamaktadır for tanınması, süreci, kişisel Athletic liderlik, gelişim, planlama ve yönetim gibi önemli sayılan yaklaşımının büyük oranda genel öğrenme alanlarından oluşması önemsendiği anlaşılmaktadır (Duffy, gerektiğini ifade 2006). Ülkemizde de, tam gün çalışan alanlardaki standartların etmişlerdir. her Bu birinin antrenörlerin sayısının artırılmasının içeriğinin antrenörlük kademelerine göre gerekliliği görülmelidir. Kısmi zamanlı detaylandırıldığını ve her bir detay için çalışanlar, mesleklerine yeteri kadar eğitim zaman materyallerinin düşündüğümüzde hazırlandığını yıllarca Türkiye’de ayıramamakta verememektedir. ve Kısmı önem zamanlı yapılmayan işlerin neler olduğunu çok antrenörlükte, mesleki yeterliliklerde çok kolay kavrayabiliriz. belirgin Antrenörlerin eğitim ve yeterliliği, eksikliklerin olması söz konusudur. etkili spor sisteminin önemli bir öğesidir. Avrupa antrenörlük Birliği‘nde Avrupa Birliği kapsamında (European sistemindeki Union, EU) Avrupa Spor Bilim, Eğitim temel 2 amacı vardır; 28 üye ülke ve İstihdam Ağı (the European Network arasında büyüyen sosyal ve ekonomik of işbirliğinin Sports Science ENSSEE) Employment, yeterliliği Education için 5 and antrenörlerin seviyeli yeniden yapılanmanın merkezinde (1) antrenör yeterliliklerinin karşılıklı tanınması, (2) yapıyı Avrupa’da antrenörlerin geliştirmiştir. 1999 da yayınlanan bu hareketinin sağlanmasıdır. yapı, Avrupa Birliği’ne üye ülkeler için Günümüzde, serbest mevcut beden referans noktası olmuştur. Avrupa’da eğitimi öğretmenleri ve antrenörlerin antrenörlükte profesyonelleşmeye doğru bilgilerinin güncelleştirilmesi, beceri ve belirgin bir yönelim vardır. Örneğin; tecrübelerinin sürekli geliştirilmesi acil İngiltere’nin ihtiyaç olarak kabul edilmektedir. Bu gelecek antrenörlük yıllarda tam vizyonunda, çalışan noktada eğitim ve temel antrenörlük antrenörlerin yetiştirilmesi görüşü yer bilgisi her zamankinden daha önemli bir almaktadır. Fransa ve Almanya’da tam konuma gelmiştir. Antrenör eğitiminin gün ve kısmi zamanlı ücretli çalışan niteliği antrenörlerin rolü uzun yıllar öncesinde yeniden düzenlenmesi kaçınılmaz bir tanımlanmıştı. sorumluluk olarak gözükmektedir. Eski gün doğu bloku ülkelerinde de antrenörler tam gün sporcular ile çalışmaktaydı. ve gelişim Türkiye’de Gönüllü antrenörlük basamaklarının bugüne mesleğinin kadar kademelerinin antrenörlerin spor sistemine önemli katkı belirlenmesinde yaptığı İsveç’te, temel, orta ve gelişmiş monitörlükten antrenörlük kursları ile profesyonellik antrenörünün görev alanını “minikler ve 5 birinci sonra, ikinci kademe kademe yıldızlar” kategorisi olarak belirlenmiştir ilk olarak, üniversitelerin beden eğitimi (Antrenörlük ve spor bölümleri ile BESYO’ların verdiği Yönetmeliği, madde 6, 2012). Oysa tüm dünyada en çok bilgi lisans birikimine ve tecrübeye bu kategorilerde Müdürlüğü (SGM) Eğitim Dairesi’nin ihtiyaç duyulmaktadır. antrenörlük kurslarının içeriğini ve tüm Bugün kabul edilen antrenörlük değil; antrenörün temel Yapısının Uyumlaştırılması (Aligning a European Higher Education Structure in fonksiyonları Sport Science, AEHESIS) kapsamında antrenman, müsabaka, takım yönetimi çalışmalar ve takımın eğitimi gibi aktivitelerde bilgi, becerileri Antrenör yeterlilik düzeyine göre yapılmaktadır. 1999’da kabul edilen döküman üzerinde temel gelişme koşuludur. Aksi takdirde gelecekte telafi edilmesi mümkün sportif açıklamalara Lizbon, en dünyada Bologna ve Kopenhagen ve ekonomik sorunların ışığında mesleki önemli eğitim ve yükseköğretimde yeni yollar unsur antrenördür. Sürekli değişen ve gelişen duyulmuş, süreçleri, ortaya çıkan birçok acil sosyal herkes için spor etkinliklerine katılanların artırılmasında ihtiyaç Uluslararası alanda bunlara ek olarak, başarının geliştirilmesinde ve fiziksel aktivite ile sayılarının rağmen, kurslar veya eğitimle ilgili daha ayrıntılı çıkması mümkündür. Uluslararası sağlanmasına üniversite bünyesindeki ve dışındaki olmayacak ortaya eksikliklerinin (European geçirilmesi için bir uzlaşma oluşmuştur. başarılı kazanılmasının Konseyinde Antrenörlük Sistemi’nin yeniden gözden yapıda çalıştırılması; gelecekte yüksek sporcuların Spor Coaching Council) 5 kademeli Avrupa En yüksek kademedeki antrenörlerin alt sergileyecek Avrupa (ENSSEE) alt komitesi olarak Avrupa çerçevesindeki performans sürerken, Bilim, Eğitim ve İstihdam Ağı’nın beceri, profesyonellik, etik davranış ve iletişim Genel Biliminde Avrupa Yüksek Öğretim yeniden planlama, stratejik planlama ve gibi Spor Bugüne kadar Avrupa’da, Spor planlama, organize etme, uygulama, denetleme, araştırma ile uygulamalarını kapsamalıdır. kademelendirilmesinde çalıştırılan hedef grup eğitimleri belirlenmiştir. Olimpiyat Avrupa Oyunları’ndaki ülke derecemizi de göz Bu süreçler, Yeterlilikler önerilen Çerçevesi ve Mesleki Eğitim ve Öğretim için Avrupa önünde bulundurarak antrenör eğitimini Kredi Transfer Sistemi çalışmalarının yüksek standartlara çıkarmak için uzun başlamasını da sağlamıştır. ve kısa vadeli eylem ve stratejik planlar Benzeri şekilde, Ülkemizde Mesleki Yeterlilikler hazırlanması gerekmektedir. Bu değişim 6 Kurumu (MYK) kapsamında antrenörlük mesleğinin standartlarının davranış 1.Etik standartlarına ve bağlı spor teşkilatları ve antrenörlerin yeterliliklerinin belirlenerek antrenörlük geliştirilmesi, teşkilat ve antrenörlerin bu mesleğinin standartlara yasal alt yapısının oluşturulması için gerekli çalışmalar 2.Tüm seviyelerdeki antrenörlerin yılının Ekim ayında mesleki başlayan 2007 yılının eylül ayında sona Biliminde Avrupa yeterliliklerinin tanımlanması, geliştirilmesi ve değerlendirilmesi, eren Avrupa Birliği ülkeleri arasında Spor uymadığının denetlenmesi, başlatılmalıdır. 2003 uyup 3.Antrenör Yüksek oluşturan teorik Öğretim Yapısının Uyumlaştırılması uygulanabilecek projesi; beden eğitimi, sağlık ve fiziksel eğitiminin verilmesi, uygunluk, spor yönetimi ve antrenörlük 4.Tüm eğitiminin temelini bilgilerin pratiğe şekilde antrenörlük seviyelerde sporun (spor koçluğu) alanına odaklanarak asli geliştirilmesinde antrenörün hayati bir görevini yerine getirmiştir. Türkiye’de role sahip olduğunun, hükümetler, spor “Spor teşkilatları Biliminde Avrupa Yüksek Öğretim Yapısının Uyumlaştırılması” 5.Sporcu merkezli antrenörlüğü, antrenör merkezli eğitimi ve mesleki başlatılamamıştır. Ancak 2013 yılında gelişmeyi teşvik eden ve destekleyen bir spor bilimcilerin önerilerini dikkate alan felsefenin benimsenmesi, Genel yapılanma tarafından süreci Spor yeniden toplum bilinmesi ve anlaşılmasının sağlanması, konusundaki çalışmalar takip edilmemiş ve ve Müdürlüğü Avrupa ile bilgisi 6.Antrenörlük ve antrenörlük alanında uyumlu hale gelme deneyimine erişim ve iletişimi mümkün sürecini başlatmıştır. kılacak sürekli eğitim ve gelişmenin alanında sadece dünyada da bulunmaktadır. Antrenörlük Türkiye’de çeşitli Uluslararası değil desteklenmesi, sorunlar 7.Eğitim Antrenör koşulları, hizmeti ve sonuçlarını koruyarak antrenörlük eğitimi Eğitim Konseyi’nin İsviçre Federal Spor ve mesleki gelişim Enstitüsü’nün (International Council for yaygınlaştırılması, fırsatlarının 8.Bireyin çok yönlü ihtiyaçlarını Coach Education, ICCE) 5 Temmuz 2000 tarihindeki özel toplantısında 29 tanımlamaya ülkenin antrenör eğiticilerinin oybirliği ile olarak antrenörün sürekli eğitim ve kabul ettiği antrenörlük mesleğinin 10 mesleki temel sorununu şu şekilde sıralamıştır destekleyen sistemlerin geliştirilmesi, (http://www.icce.ws/, 25.05.2013): 7 ve gelişimini karşılamaya teşvik dayalı eden ve 9.Antrenörlüğün bir meslek olarak Antrenör yeterlilikleri ve nitelikleri tanınması ve gelişmesi için çalışılması, kendi 10.Antrenörün tanınması için 5 kademeli sistemin istediği yeniden değerlendirilmesi neticesinde; zaman, yer ve sıklıkta çalışmasına (A) fiziksel aktivite ve herkes için müsaade eden açık ve uzaktan öğretimi destekleyecek antrenör spora katılım ile, eğitim böylesi çeşitli sporlarına mesleği ile küresel ilgili ayrıca; sorunlar her birinde 4 kademede antrenörlük eğitiminin verilmesi kabul yaşanırken 28 Avrupa ülkesinden spor edilmiştir. eğitimi uzmanları ile 70 paydaş kuruluş, Bu 4 kademe sırasıyla; değişik toplantılar ve konferanslarda bir 1)Stajyer araya gelerek 2010 yılı “Eğitim ve antrenmanı ve “Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi’ne” uygulayan), daima bağlı kalarak spor alanı için standartları ve Ağı” of Development tarafından Sport Leisure Studies) and koordine edilmiştir. katılmayı düşünen yeni başlayanlar için (çocuk, genç ve yetişkin) antrenörlük ile yaşam yetişkin) uzman grubun Fiziksel ve Sportif antrenörlük yaklaşımının zorunluluğu ortaya çıkmıştır. önemli spor eğitimi alanında 4 çalışma ile boyu Aktiviteye Katılanlar için (çocuk, genç ve Bir yönetim kurulu tarafından yürütülerek 4 grubu eden, sağlık ve rekreasyonel amaçlar için (the European organize Sportif aktiviteye yarışma dışında Avrupa Sporu Geliştirme ve Serbest Enstitüsü (antrenmanı stratejik hedefler belirleyen). adına Almanya Köln Spor Akademisi’ndeki Etkinlikleri ve değerlendiren, denetleyen, araştıran ve Bu proje, “Avrupa Spor Bilim, Institute antrenör 4)Usta planlayan, İstihdam eden değerlendiren), yapmışlardır. Zaman organize planlayan, organize eden, uygulayan ve birçok taslak metin üzerinde çalışmalar ve (planlanan 3)Kıdemli antrenör (antrenmanı referanslarının belirlenmesi konusunda Eğitim (planlanan Antrenör 2) Deklerasyonu” ile “Lizbon Hedefleri” Müfredatın” antrenör antrenmanın uygulamasına yardımcı), Çalışma Ajandası” ile ilgili “Bologna “Ortak ve katılıma yönelik iki temel alanda ve sistemlerinin geliştirilmesi. Antrenörlük performans (B) Yarışma çalışması performansı sağlanmıştır. ve geliştirmeye antrenörlük’te ise, ile 8 yüksek müsabakalardaki yönelik yetenekli sporcular performans sporcularını eğitmeye yönelik iki grup Performans antrenörler Antrenörlüğü oluşmuştur (Duffy, 2005). sporcularını yetiştirecektir. Üniversite içi ve de geleceğin olimpik dışındaki Avrupa birliğinin spor bilimleri antrenör eğitimleri için örnek müfredatlar alanında geliştirdiği müfredat sadece geliştirilmiştir. grup Avrupa’da değil tüm Dünya’da kabul antrenörler çocuk, genç ve yetişkinlerin görmüştür. “Spor Biliminde Avrupa fiziksel aktivite ve herkes için sportif Yüksek aktivitelere Uyumlaştırılması” Böylece; birinci başlamasında ve yaşam Öğretim Yapısının projesinin boyu devam etmesini sağlarken, diğer başlangıcında grup yetenekli çocukların temel spor Gaziantep Üniversiteleri gözden geçirme eğitimine yüksek sürecine destek vermiş ve daha sonra performansa ulaşması için tam zamanlı antrenörlük, sağlık, fiziksel uygunluk, çalışma şeklinde olmalıdır. spor başlaması ve sadece yönetimi alanlarında Ülkemizde Marmara ve beden oluşturulan ve eğitimi çalışma yıl gruplarında ise görev almamıştır. YÖK, mümkün Avrupa Birliği Bakanlığı ile Gençlik ve gözüken antrenörlük sistemindeki bu Spor Bakanlığı’nın spor alanında Avrupa dönüşüm 2020 Birliği’ne hızla uyumlu hale gelmesini Olimpiyat oyunlarına yönelik uzun vadeli sağlayacak birimleri acilen oluşturulması hazırlığın en doğru başlangıç noktası gerekmektedir. içerisinde tahminen gerçekleşmesi sürecinin 2016 iki ve olduğu açıktır. Bugün Türkiye’de 77 Türkiye’de ise mevcut Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulunda antrenörlük (BESYO) antrenörlük bölümü vardır. BESYO’nun sayısının yirmi veya otuza Bunlardan sadece çok sınırlı sayıdaki indirilmesi ile “Beden Eğitimi ve Spor antrenörlük bölümü öğretim elemanı, Fakülteleri”ne acilen tesis ve öğrenci niteliği açısından uygun gerekmektedir. Kurulması özellikler taşımaktadır. Mevcut müfredat Beden nitelikli Fakülteleri’nin antrenörlerin yeterliliklerinin sağlamamaktadır. gelişimini Bu mesleki bölümünün 77 Eğitimi yeterince büyükşehir bölümlerin Türkiye’nin ve dolayısıyla dönüştürülmesi düşünülen Spor Bilimleri (1) bölgesel ve kriterleri gözetilerek geneline sağlanmalıdır. eksikliğini de kapsayan önemli sorunlar öğretmeni ve antrenör sayısı 143.000’i mevcuttur. Unutulmamalıdır ki nitelikli geçmesine rağmen, Türkiye’nin fiziksel öğretim aktivite kaliteli antrenörleri, ve spor beden dağılımı çoğunluğunun nitelikli öğretim üyesinin üyeleri Bugün (2) alanında eğitimi ihtiyacını karşılayacak nitelikte değildir. Sadece 9 BESYO’ların değil; sayılarının açılacak fakültelerde kontenjanlarının öncelikle azaltılması da eğitimin Müdürlüğü‘nün şemsiyesi altında öğrenci üniversiteler ile spor federasyonlarının azaltılmasıyla karşılıklı uygun görmeleri durumunda kalitesini arttırma antrenörlük bölümleri çeşitli spor yoluna gidilmelidir. Çünkü BESYO’ların branşlarında eğitim vermelidir. Bölümler mezun ettiği 35.000 öğretmen veya bir veya iki branşta 3’üncü kademeye antrenör kadar eğitim verebilirken 3’ten fazla adayı atama veya görevlendirme beklemektedir. branşta 1 antrenörlük Hem beden eğitimi öğretmenleri, veya 2’inci eğitimi kademe programda yer almalıdır. Bu planlama “Türk Spor ve Sisteminin Stratejik Hedeflerine” göre sağlığı geliştirme ile serbest zamanları yapılmalıdır. Antrenörlük bölümünden değerlendirmeye mezun hem de antrenörler performans yönelik iki temel bile olanların ÖSYM gibi alanda görev yapmaktadır. Bugünkü kuruluşların yapacağı genel sınavlara antrenörlük bölümü performansa yönelik katılarak hangi seviyede antrenörlük ve rekreasyon bölümü sağlık ve serbest bilgisinin zamanları değerlendirmeye ve katılıma ÖSYM’nin yaptığı gibi merkezi sınavlar, yönelik antrenör yetiştirilmelidir. Beden mevcut Eğitimi Öğretmenliği Bölümü ise, hem öğrencilerini performansa yönelik hem de sağlık için başarılarına fiziksel uygunluğu geliştirmeye yönelik BESYO’lar arasında rekabeti artırıcı bir antrenör ve öğretmenler yetiştirmelidir. rol oynamalıdır. Yeni düzenleme ile Özellikle Milli Eğitime bağlı okullarda teorik öğrencinin isteğine ve yeteneğine bağlı federasyonların uygulama sınavlarında olarak katılıma veya performansa da olduğunu antrenörlük bölümleri ülke göre sınavdan başarılı ölçülmelidir. genelindeki sıralamalı başarılı olmaları ve ve olanların, gerekmektedir. yönelik antrenörler haftanın birbirinden Antrenörlük bölümü mezunları, merkezi ayrı 3-4 gününde temel hareket ve spor sınavda eğitimi yapacağı verilmelidir. Olimpiyatlara ve teorik ve sınavda federasyonların uygulamalardan sağlığını geliştirmeye yönelik alt yapı başarılı olması durumunda antrenörlük çalışmalarının (çok yönlü hareket ve derecesii almalıdır. spor eğitiminin) sorumlusu beden eğitimi Avrupa Birliği‘ne göre, antrenörlük öğretmenleri olmalıdır. eğitimi sadece antrenörlük bölümlerinde verilmeyecektir. Uzaktan eğitim yolu ile Avrupa uygulanabilmesi Birliği için, standartlarının üniversitelerin dışında antrenör adayları Spor eğitim Genel 10 alabileceklerdir. Bu interaktif eğitimde, konferanslar ile kitap, ders yöntemin seçilerek, eğitimlerden sonra, notu, hedeflerin videolar gibi her türlü ders gerçekleşme oranları materyali hizmete sunulmalıdır. Tüm değerlendirilmelidir antrenörlerin sürekli eğitimlerinin önemli Oysa bu konuda Avrupa Birliği ülkeleri bir kısmı uzaktan eğitim kapsamında 2006 yapılmalıdır. sadece projesi ile çoktan harekete geçmiştir. üniversitelerde değil, federasyonlar ile Avrupa’da ortak müfredatın geliştirilmesi akredite Avrupa Birliği olmuş kuruluşlarının da verebileceğini kabul amacı ile AEHESIS projesinin üçüncü antrenör eğitimi yılın sonunda (30 Eylül 2006); etmektedir. Üç Antrenör sınavı 2) Spor yönetimi, beden eğitimi, sağlık ve fitnes ile antrenörlük gibi spor tanımlanan dört spor alanında mevcut Avrupa katılmalıdır. çok yönlü uygulanması analiz 3) sistemimizi tanımamız ve doğru bir kullanarak noktadan hareket etmemiz açısından başarı koşulları hedeflerin belirlenmesinden veya lisans ve kredileri Hedeflerin uygulamalarını yıllara göre proje yöntemi Hazırlama Modelinin eğitiminde referans modelleri spor alanına özel müfredat modelinin antrenöre geliştirilmesi hedeflenmiştir. AEHESIS kapsayan amaçlarından belirlenmelidir. gerçekleşmesine ve temel olarak kullanılabilecek, tanımlanan dört verilecek eğitimin içeriği ile bu derslerin teori sürecinin 4) Gelecekte lisans ve yüksek ortaya kazanımların sonra Bologna yöntemini geliştirilmesi; konulmalıdır. Belirlenen ihtiyaç analizine dayalı sonuçlarının Uyumlaştırma Müfredat takiben antrenör kademelerindeki bilgi, beceri, ve bilgi olarak kavramlaştırılan Altı-Basamaklı- bilgili olması gerektiği veya antrenörlük tecrübe ve gözeten ilkelerini önemlidir. Antrenörlerin hangi konularda belirlenmesini hakkında değerlendirilmesi; edilmesine ihtiyaç vardır. Bu işlem kendi standartlarının programları toplamaya yarayan bir müfredat anketi Türkiye’nin mevcut antrenörlerinin sporcularının taşıyan yarayan bir veri tabanı geliştirilmesi; federasyonlarının uygulama sınavlarına ve öncelik hususlar hakkında temel bilgi toplamaya hangi ile müfredatların geliştirilmesinde sektörde yetişirse yetişsin muhakkak merkezi Ortak 1) daha nitelikli antrenörlerin yetiştirilmesini ÖSYM’nin AEHESIS eğitim rekabeti artırıcı bir etkiye yol açarak kılabilir. tamamlanan 2007). diğer sektörde antrenör eğitiminin verilmesi mümkün yılında (Demirel, birisi projesinin Avrupa’da ana spor eğitimi programları ile bunları sunan yönelik 11 kurumları taramak ve değerlendirmektir. olduğu Bu amaçla; temel bilgileri toplayan bölümlerinde de benzer düzensizlikler kurum sorgulanan mevcuttur. Olimpiyatlara düzenlemeye müfredat hakkında daha detaylı bilgi aday ülke Türkiye’de bu belirsizliğin veren müfredat anketi (MA) olmak üzere acilen ortadan kaldırılarak ortak aklın iki ürünü anketi (KA) elektronik ile anket geliştirilerek belli değildir. olan Antrenörlük “ulusal antrenörlük niceliksel ve niteliksel değerlendirmeler standartları” yapılmıştır. AEHESIS modelinde, veri Diğer bir ifade ile antrenör yetiştirme bankasında KA ve MA ile toplanan alanında değişimin tam zamanıdır. kamuya açık verilerin değerlendirmesi ile niceliksel Altı Genel Basamaklı birlikte dikkate alınmalıdır. konusunda (Petry, and Froberg, 2006). gerekli Projesinin gereklidir. antrenörlerin (1) bilgi, (2) beceri, (3) tecrübe ve (4) başarı kriterleri kullanılarak analiz yapılmış ve sonuca varılmıştır AEHESIS anlamda derecelendirilmesinde; Model ve Uzman Grubunun niteliksel değerlendirmesi belirlenmesi Bilgi ve antrenörlük içeriği beceri standartları ortaya koymaktadır. Altı Tecrübe ise, antrenörün nerede, hangi Basamaklı Modelinde sırasıyla; (1) tek pozisyonda, ne kadar süre ile çalıştığını bir cümleyle meslek alanı tanımlanması, kapsamaktadır. (2) genel bir cümleyle spor alanındaki 4 onun süresince başarısı, sporculara tanımının kazandırdığı bilgi, beceri, kondisyon, yapılması, (3) dört meslek için 4-5 temel akademik başarı ve çok yönlü gelişim faaliyetin seviyesi ve müsabaka dereceleri ile temel mesleğin faaliyet standart görevi Antrenörün tanımlanması, için gereken (4) her bir yetkinliklerin ölçülmelidir. Antrenör derecelendirme tanımlanması, (5) Tanımlanan 4 meslek için Antrenörlerin bilgi düzeyi ÖSYM için öngörülen yetkinlikler kapsamında tarafından; becerileri ise spor bilimciler öğrencinin öğretim ve federasyonlar ile SGM temsilcisinden sonuçları belirlenmesi ve (6) bir meslek oluşan komisyonca ölçülmelidir. Tecrübe için bir müfredat modeli oluşturulması ve başarı, sporcu ve müsabaka takip işlemleri yapılmıştır (Petry, and Froberg, sisteminden değerlendirilmeli, herkesin 2006). erişimine ve kontrolüne açık olmalıdır. kazanımı olacak Antrenörlerin Ülkemizin antrenörlük standartları bilgi ve becerilerinin güncellenmesi yeterince önemsenmeli mevcut değildir. Sadece her kademe için ve sürekli ve uzaktan eğitim ile interaktif antrenörün alması gereken derslerin ve listesi vardır. Her dersin içeriğinin de ne 12 telekonferans ortamlarındaki eğitimleri takiben değerlendirmeler yapılan (ölçme/sınav) antrenörlerde ile yükseköğrenim Birliği ve Avrupa ülkelerinde kabul görmelidir. Türkiye yapılmalıdır. Avrupa dünya alanında yetiştirdiği standartlarındaki antrenörleri Avrupa Birliği ve dünya üniversite içi ve dışı eğitim kurumlarının ülkelerine ihraç eden ülke konumuna yeterlilikleri uluslararası alanda karşılıklı gelmeyi spor vizyonunun kapsamına kabulü mümkün olacaktır. Dışarıdan almalıdır. ülkemize antrenör geldiği gibi Türk Tablo 1. Eğitim Kurumları arasında antrenörlük yeterliliklerinin tanınması için genel yapı. Yetkili Otoritelerin Tanımlanması 1 2 3 Federasyona Dayalı Kamu veya Özel Yüksek Öğrenime Eğitim Antrenörlük Eğitim Dayalı Eğitim Kurumları FARKLI AMAÇLAR İÇİN TÜM NİTELİK VE YETERLİLİKLERİN KARŞILIKLI TANINMASI FEDERASYONCA VEYA ULUSALYETKİLİ MAKAMCA DÜZENLENEN VE ULUSAL YETKİLİ MAKAM TARAFINDAN TANINMIŞ ANTRENÖRLÜK LİSANSI Sonuç olarak, 2020 ile 2024 Olimpiyat Oyunları’nda Müdürlüğü ile spor federasyonları ve başarılı üniversitelerin antrenörlük bölümlerine olabilecek sporcuları yetiştirecek bilgi, önemli beceri ve tecrübeye sahip antrenörler Antrenörün sahip olması gereken spor yetiştirilecektir. bilgisi aşağıdaki alanları kapsamalıdır Bu değişimin görevler düşmektedir. gerçekleşmesi için başta Spor Genel (Duffy, 2005, 2006); 1. Spor Bilgisi a. Kurallar b. Kendilerinin (antrenörlerin) gelişim evreleri b. Düzenlemeler c. Diğer çalışan antrenörler c. Tesisler d. Sporcuların anne-babaları ve diğer d. Araçlar tanıdıkları e. Farklı yöntemlerin kendine has e. Resmi yetkililer, hakemler ve spor özellikleri. temsilcileri 2. Sporla ilgili insanların hakkında bilgi a. Sporcular ve onların gelişim evreleri f. Okullar, kulüpler ve spor federasyonları 13 g. Medya 3. Sporla ilgili spor bilimleri bilgisi a. Sporun teknik, taktik, fiziksel ve d. Psikoloji ve sosyoloji e. Biyomekanik zihinsel yönü f. Periyotlama ve planlama, antrenman b. Fizyoloji, beslenme, ilk yardım, teorisi ve yaşam tarzı yaralanmalardan korunma g. Spora özel sporcu gelişim modeli c. Metodoloji ve pedagoji (uzun vadeli sporcu geliştirme planı) (didaktik= eğitici ve öğretici) Tablo 2: Yükseköğretimde antrenörlük bölümlerinin yeniden yapılanmasında referans noktalar. Seviye Öğrenme Çıktılarının özeti Belirleyici Antrenör Rolü Stajyer antrenörlük görevi Stajyer Antrenör için temel bilgi ve beceriyi (Apprentice Coach) oluşturmak Antrenörlük görevi için bilgi 2 Antrenör (Coach) ve becerileri pekiştirmek Kıdemli antrenörlük görevi Kıdemli Antrenör 3 için gelişmiş bilgi ve (Senior Coach) becerileri oluşturmak Usta antrenör için gelişmiş bilgi, beceri, liderlik ve Usta Antrenör 4 yenilikçilik özellikleri (Master Coach) geliştirmek, Yarışmacı olmayan fiziksel aktivite, rekreasyonel ve herkes için spor faaliyetlerine katılanlara yönelik KATILIM ANTRENÖRLÜĞÜ Yarışma ve müsabakalara yönelik PERFORMANS ANTRENÖRÜLÜĞÜ 1 14 Tablo 3. Antrenörlük için yetkinlik çerçevesi (Duffy, 2005, 2006). Aktiviteler Antrenörler tarafından yapılan temel etkinlikler şunlardır: – Antrenman: Uygun programlar ve çalışmaları planlama, organizasyon, yürütme ve değerlendirme fonksiyonları ile sporcuları yarışma ve müsabakalara hazırlama. – Yarışma: Uygun karşılaşma, turnuva, müsabaka ve maçları planlama, organize etme, yürütme ve değerlendirme. – Yönetim: Sportif aktivite ile ilgili insanların katılımını sağlar, yönetir ve değerlendirir. – Eğitim: İnsanlara sporu öğretir, eğitir veya danışmanlık yapar. Görevler Antrenör her aktivitede şu görevleri yapar: Planlama: Bir antrenmanda, antrenman serisinde, sezonda veya sezon serilerinde bir hedefe ulaşmak için yapılacakları basamak basamak bir bütün haline getirir. – Organize etme: Verimli ve etkin bir şekilde bir hedefe ulaşmayı sağlayan tüm gerekli düzenlemeleri koordine edebilme yeteneği. – Yürütme: Planlanmış ve organize görevleri uygulama ve gerçekleştirme – Değerlendirme: Sürecin yararı, değeri ve önemi veya sürecin niteliği ile ilgili çalışma, analiz etme ve karar verme yeteneği. – Araştırma ve kendini yansıtma. Alanındaki gelişmeleri takip etme, bilgilerini güncelleme, uygulamalarının etkisini araştırma ve yaptıklarını çevresine ve ilgililere anlatabilme. Yeterlilikler Her aktivite ile ilgili görevin başarılı şekilde yapılması için ihtiyaç duyulan yeterlilikler şunları kapsar: Bilgi: Teori ve kavramların kullanılması kadar deneysel olarak kazanılan sözel ve resmi olmayan bilgi. – Beceriler: Belirli bir iş, öğrenme ve sosyal aktivite alanında görev yapıldığında bir kimsenin nasıl yapılacağını bilmesi. – Kişisel, profesyonel, etik: Özel bir durumu kendi kendine nasıl yöneteceğini bilmek ve bazı kişisel ve mesleki değerlere sahip olmak Tanıtıcı ve Destekleyici, Anahtar Ögeler): Anadilde iletişim, diğer dilde iletişim, matematik, bilim ve teknolojide temel yeterlilikler, dijital yeterlilik, öğrenmeyi öğrenme, kişiler arası ve sivil yetkinlikler, girişimcilik ve kültürel ifade. Tablo 4. Antrenörlük rollerinin sınıflandırılması. Rolün Başlığı Rolün Tanımlanması STAJYER ANTRENÖR ANTRENÖR KIDEMLİ ANTRENÖR USTA ANTRENÖR Normalde çok nitelikli bir antrenöre, onun denetimi altında antrenmanında yardımcı olmak. Bir çalışmayı yönlendirme ve destek ile yaptırmak. Temel antrenörlük yeterliliği sağlamak ve uygulamak. Antrenman seansları için hazırlanmak, seansları planlamak, yaptırmak ve gözden geçirmek. Temel antrenörlük yeterliliği sergilemek. Yıllık antrenmanları planlamak, yürütmek ve gözden geçirmek, gelişmiş antrenörlük yeterliliği sergilemek. Birden fazla yılın antrenman seanslarını planlamak, uygulamak, analiz etmek ve yeniden düzenlemek. Gelişmiş antrenör yeterliliği, yenilikçilik ve liderlik sergilemek. KATILIMA YÖNELIK ve yarışmacı olmayanların ANTRENÖRLÜĞÜ PERFORMANSA YÖNELIK sporcuların ANTRENÖRLÜĞÜ 15 Tablo 5. Antrenör tipleri ve sorumlu oldukları hedef kitleleri (Duffy, 2005, 2006) . ANTRENÖR TİPİ HEDEF GRUPLAR KATILIMA YÖNELIK yarışmacı olmayanların ANTRENÖRLÜĞÜ • • • • PERFORMANSA YÖNELIK sporcuların ANTRENÖRLÜĞÜ • Yeni başlayanlar (çocuk, genç, yetişkin) Yarışmacı olmayan katılımcılar (çocuk, genç, yetişkin) Yeteneği tanımlanmış/Yarışmacı sporcular Yüksek performans/Tam gün mesai yapan sporcular Tablo 6. Yükseköğretim sektöründe mümkün olan müfredat modelleri: Antrenörlük Bölümünde Lisans eğitiminde bir, iki ve üç spor dalında uzmanlaşma. ANTRENÖRLÜK SEVİYESİ Sporun Sayısı (N) Y ARDIM CI KIDEMLİ ANTRENÖR ANTRENÖR 1 ANTRENÖR X 2 X x 3 X x (mümkün) x (mümkün) x USTA ANTRENÖR --------------- Parantez içinde işaretlenen tercihlerin tartışılmalıdır. Birinci kademe antrenör antrenmanı yürüten antrenmanı yönetir ve değerlendirir. antrenöre yardımcı olmanın yanı sıra Müsabaka ve yarışmalarda, denetim ihtiyaçlar dikkate alındığında planlayıcı, altında güvenli müsabakaları organize uygulayıcı ve değerlendirici rollerini de eder, yürütür ve değerlendirir. Takım üstlenebilir. Tablo 7’de koyu renkle yönetimi bakımından bir rolü yoktur. yazılan Takımdaki (stajyer); parantez gösterilen işareti içerisinde spor bilimciler rollerin organize görevi, antrenmanda performans bir ve denetlenen veya katılıma sporcuya yardımcı aşamada stajyer antrenörlük başlar. daha antrenör, yeterliliğini bir ortamını ve veya kademe antrenör (antrenör); antrenmanı yürüten, bir üst kademe antrenörüne yardımcı olan, Bu planlayıcı, temel uygulayıcı, değerlendirici, denetleyici olmaya ilaveten ihtiyaçlar dikkate diğer alındığında danışman ve koordinatör rollerini de üstlenebilir. Son antrenörün gözetiminde katılımcıları ile antrenman sporcuların İkinci çok uygulamaya Antrenmanlarda, altında (Tablo 7). yönelik olmaktır. Denetim katılımcıların eğitimlerine yardımcı olur tarafından tartışılmasına ihtiyaç vardır. Temel eder. iki araçları rolün spor tartışılmasına 16 bilimciler ihtiyaç tarafından vardır. Temel görevi, bir yaptırmak antrenmanı ve hazırlamak, denetlemektir. yıllık antrenmanları planlar. Güvenli ve Bu etkili antrenmanları ve sezonu planlar aşamada antrenör, temel antrenörlük organize yeterliliğini Antrenmanları gösterir. Antrenmanlarda, eder ve ve yürütür. sezonu gözden katılımcıların ihtiyaçlarını dikkate alarak geçirir. Müsabaka ve yarışmalarda, antrenmanları planlar, güvenli ve etkili katılımcıların ihtiyaçlarını dikkate alarak antrenmanları güvenli uygular. organize eder Çalışmaları ve müsabakaları ve yıllık denetler. müsabaka programını planlar. Yıllık yarışmalarda, müsabaka planının bir parçası olarak katılımcıların ihtiyaçlarını dikkate alarak yarışmalardaki antrenörlüğünü yürütür güvenli müsabakaları planlar ve ve uygular. Yarışmaları yürütür ve bakımından Müsabaka ve antrenörlüğünü değerlendirir. değerlendirir. Takım yönetimi katılımcıların mesleki Takım gelişimlerini planlar, organize eder ve yönetimi bakımından antrenman ve yönetimini diğer antrenörler ve spor müsabaka bilimleri uzmanları ile işbirliği içerisinde serilerinde sporcuların gelişimlerini koordine eder. Takımdaki gözden sporcuların sporcuların veya katılımcıların ve geçirir. ve Kıdemli antrenör, ailelerinin, diğer stajyer antrenörün eğitimini planlar, antrenörlerin ve yakın çevrenin eğitimini organize eder ve gözden geçirir (Tablo planlama, 7). geçirme görevlerini yerine getirir (Tablo Üçüncü (kıdemli kademe uygulamak ve gözden 7). antrenör antrenör); usta antrenöre Dördüncü kademe antrenör yardımcı olan, planlayıcı, uygulayıcı, (usta antrenör); planlayıcı, uygulayıcı, değerlendirici, denetleyici, danışman, değerlendirici, denetleyici, danışman, koordinatör, araştırıcı yöneten, rollerini yenilikçi koordinatör, yöneten, yenilikçi ve Kıdemli araştırıcı, stratejik planlayıcı rollerini antrenörün stratejik planlayıcı olması üstlenir. Usta antrenörün temel görevi; tartışılması gereken bir konudur. Temel uzun görevi, yıllık planlarda antrenmanları programlarının periyodik planlanması, planlama, uygulama ve denetlemedir. uygulanması, Bu gelişmiş yeniden düzenlenmesidir. Bu aşamada gösterir. antrenör, gelişmiş antrenör yeterliliği, aşamada antrenörlük Antrenmanlarda, üstlenir. ve antrenör, yeterliliği tüm katılımcıların vadeli yenilikçilik ihtiyaçlarını dikkate alarak günlük ve ve planlarda analiz liderlik antrenman edilmesi ve özelliklerini sergiler. Antrenmanlarda, sporcuların 17 ihtiyaçlarını dikkate alarak güvenli ve antrenörlüğünü yürütür ve değerlendirir. etkili Takım antrenmanları, yılı ve yılları yönetimi bakımından kapsayan antrenman planlarını yapar, katılımcıların organize eder ve yürütür. Antrenmanları planlar, organize eder ve yönetimini ve birçok sezonu kapsayan planları diğer gözden uzmanları ile işbirliği içerisinde gözden geçirir. Müsabaka ve mesleki antrenörler ve spor bilimleri yarışmalarda, katılımcıların ihtiyaçlarını geçirir. dikkate alarak güvenli müsabakaları, alanındaki görevi ise, sporcuların ve yıllık ve daha uzun sureli müsabaka ailelerinin, diğer antrenörlerin ve yakın programını planlar. Yıllık müsabaka ve çevrenin uzun vadeli müsabaka planının bir uygulamak parçası (Tablo 7). olarak yarışmalardaki Usta gelişimlerini antrenörün eğitimini ve eğitim planlamak, gözden geçirmektir Tablo 7. Avrupa Birliği müfredatına göre, farklı kademelerdeki antrenörlerin görevleri, yeterlilikleri ve görevindeki temel aktiviteleri. Roller Yardımcı Planlayıcı Uygulayıcı Değerlendirici Denetleyici Danışman Koordinatör Yöneten Yenilikçi/ araştırıcı Stratejik Planlayıcı GÖREVLER YETERLİKLER 1.Seviye: Stajyer Antrenör X (x) (x) (x) 2.Seviye: Antrenör X X X X X (x) (x) Denetlenen bir antrenmanda bir veya daha çok performans ve katılıma yönelik sporcuya yardımcı olmak Temel antrenörlük yeterliliğini uygulamaya başlar. Bir antrenmanı hazırlamak, yaptırmak ve denetlemek Diğer antrenörün gözetiminde katılımcıları ile antrenman ortamını ve araçları organize eder. Denetim altında antrenmanı yönetir ve değerlendirir. Katılımcıların ihtiyaçlarını dikkate alarak antrenmanları planlar, güvenli ve etkili antrenmanları organize eder ve uygular. Çalışmaları denetler. Denetim altında güvenli müsabakaları organize eder, yürütür ve değerlendirir. Katılımcıların ihtiyaçlarını dikkate alarak güvenli müsabakaları planlar ve uygular. Yarışmaları yürütür ve antrenörlüğünü değerlendirir. Temel antrenörlük yeterliliği 3.Seviye: Kıdemli Antrenör X X X X X X X X (x) (x) Yıllık planlarda antrenmanları planlama, uygulama ve denetleme Gelişmiş antrenörlük yeterliliği 4.Seviye: Usta Antrenör X X X X X X X X X Uzun vadeli planlarda antrenman programlarının planlanması, uygulanması, analiz edilmesi ve yeniden düzenlenmesi Gelişmiş antrenör yeterliliği, yenilikçilik ve liderlik. AKTİVİTELER Antrenman Müsabaka/Yarışma 18 Katılımcıların ihtiyaçlarını dikkate alarak günlük ve yıllık antrenmanları planlar. Güvenli ve etkili antrenmanları ve sezonu planlarını organize eder ve yürütür. Antrenmanları ve sezonu gözden geçirir. Katılımcıların ihtiyaçlarını dikkate alarak güvenli müsabakaları ve yıllık müsabaka programını planlar Yıllık müsabaka planının bir parçası olarak yarışmalardaki Sporcuların ihtiyaçlarını dikkate alarak güvenli ve etkili antrenmanları, yılı ve yılları kapsayan antrenman planları yapmak, organize etmek ve yürütmek. Antrenmanları ve birçok sezonu kapsayan planları gözden geçirmek. Katılımcıların ihtiyaçlarını dikkate alarak güvenli müsabakaları, yıllık ve daha uzun sureli müsabaka programını planlar. Yıllık müsabaka ve uzun vadeli antrenörlüğünü yürütür ve değerlendirir. Rolü yok. Antrenman ve müsabaka serilerinde sporcuların gelişimlerini koordine eder. Katılımcıların eğitimine yardımcı olur. Katılımcıların ve stajyer antrenörün eğitimini planlar, organize eder ve gözden geçirir. Yönetim Eğitim Katılımcıların mesleki gelişimlerini planlar, organize eder ve yönetimini diğer antrenörler ve spor bilimleri uzmanları ile işbirliği içerisinde gözden geçirir. Sporcuların ve ailelerinin, diğer antrenörlerin ve yakın çevrenin eğitimini planlamak, uygulamak ve gözden geçirmek. müsabaka planının bir parçası olarak yarışmalardaki antrenörlüğünü yürütür ve değerlendirir. Katılımcıların mesleki gelişimlerini planlar, organize eder ve yönetimini diğer antrenörler ve spor bilimleri uzmanları ile işbirliği içerisinde gözden geçirir. Sporcuların ve ailelerinin, diğer antrenörlerin ve yakın çevrenin eğitimini planlamak, uygulamak ve gözden geçirmek. (x)=İsteğe bağlı fakat zorunlu değil. Sonuç ve Öneriler Özetle, evrensel temel hareket ve çok yönlü spor eğitimi alanlarda dünya ve Avrupa’daki yenilik veren eleman yetiştirmelidir. Mevcut ve gelişmelerden uzak hareket etmek rekreasyon bölümleri ise, sağlık ve küresel serbest spor rekabet gibi yeteneğimizi zamanları değerlendirmeye azaltacaktır. Avrupa Birliği‘nin geliştirdiği yönelik rekreasyonel lider ve antrenör antrenörlük bölümü müfredatı acilen yetiştirmelidir. Yüksek Öğretimde kalite kabul Avrupa açısından öğretim üyelerinin derecesinin ülkeleri ile uyumlaştırılması sağlanmalı; ve niteliğinin arttığı lisansüstü eğitimi ve Türkiye Dünya ve Avrupa’ya antrenör doçentlik sınavlarının kriterleri, ortak ihraç eden ülke konumuna gelmelidir. aklın ürünü olarak kabul edilmelidir. edilerek Türkiye’nin Türkiye, kendi antrenör eğitim ve Unutulmamalıdır ki, nitelikli öğretim derecelendirme sistemini Spor Genel üyeleri kaliteli antrenörleri, antrenörlerde Müdürlüğü ile işbirliği içerisinde hem geleceğin yüksek öğrenimde hem de ulusal spor yetiştirecektir. Türkiye, kendi antrenör federasyonlarında eğitim ve derecelendirme sistemini Spor Avrupa Birliği Standartlarına uygun hale getirmelidir. Türkiye’deki mevcut Olimpik sporcularını Genel Müdürlüğü ile işbirliği içerisinde BESYO hem yüksek öğrenimde hem de ulusal sayıları önemli ölçüde azaltılarak, ayrı spor federasyonlarında Avrupa Birliği ayrı beden eğitimi öğretmeni ve antrenör Standartlarına uygun hale getirmelidir. yetiştirmek yerine bugünkü antrenörlük Böylece, Türk sporunun Olimpiyat bölümü ile beden eğitimi öğretmenliği Oyunları ve diğer uluslararası sportif bölümünün hem performans hem de müsabakalarda yaşam boyu fiziksel aktiviteye yönelik kalarak “daha hızlı, daha yükseğe ve 19 etik değerlere bağlı daha güçlü” felsefesi ile özlenen Avrupa Birliği ile uyumlu hale getirilmesi başarıları kazanması ve çok sayıda için insanın fiziksel ve sportif etkinliklere antrenörlük düzenli katılımı ve antrenörlük alanında yapılanması zorunlu gözükmektedir. KAYNAKLAR perceptions of a team-building intervention program. The Sport Psychologist, 22, 54-72. Petry, K. & Froberg, K. (2006). Overview of the project. In: Petry, K., Froberg, K. & Madella, A. (2006).Thematic Network Project AEHESIS - Report of the Third Year. Cologne. Smoll, F. L., Smith, R. E., Barnett, N. P., &Everett, J. J. (1993) Enhancement of children’s self-esteem through social support training for youth sport coaches. Journal of Applied Psychology, 78, 602610. Smith, R. E.,&Smoll, F. L. (2002) Youth sports as a behavior setting for psychosocial interventions. In J. Van Raalte & B. W. Brewer (Eds.), Exploring sport and nd exercise psychology (2 ed.,pp. 341371). Washington, DC: American Psychological Association. T.C. Anayasası (1982) IX.Bölüm, Gençlik ve spor.Madde 59. TBSA, Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması (2010) Yayımlanmamış Rapor, Sağlık Bakanlığı, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü. TUİK, Türkiye İstatistik Kurumu (2007) “Federasyonlara bağlı antrenör sayısı” Spor İstatistikleri. S.,42. T.C. Sağlık Bakanlığı, (2013) Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Türkiye Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı, (2013-2017) ANKARA, s,24. Weiss, M. R.,& Williams, L. (2004) The why of youth sport involvement: A developmenta lperspective on motivational processes. In M.R. Weiss (Ed.), Developmental sport and exercise psychology: A lifespan perspective (pp. 223-268). Morgantown, WV: Fitness Information Technology. Bloom, B S (1985) Developing Talent in Young People, Ballantine, New York. Bottenburg, Maartenvan (2011) Sport participation in the EU: trends and differences, p., 19. Cassidya, T. and Kidman L. (2010) Initiating a national coaching curriculum: a paradigmatic shift? Physical Education and Sport Pedagogy. Vol. 15, No. 3, July, 307–322. Crespo, M. (2008) The European framework for the recognition of coaching competence and qualifications.International Coaching Conference, London. Çalık, F., Sertbaş, K. and S. Geri (2012) Sports Education in Turkish Higher Education within European Qualifications Framework. Turkish Journal of Sport and Exercise 14 (3): 6–12. Demirel, Ö. (2007) Eğitimde program geliştirme, Ankara: 10. Bası. Pegem Yayıncılık, s 47-103. Duffy, P. (2006) Sport Coaching. In: Petry, K.,Froberg, K. &Madella, A. (Ed.) (2006) Thematic Network Project AEHES/S Report of the Third Year. Cologne: IESF. Duffy, Patrick (2005) Coach Training in Europe: Implication for Asian Countries, Presentation to the Asian Regional Coaching Conference of the International Council for Coach Education, Hong Kong. Fraser-Thomas, J. & Côté J. (2009) Understanding adolescents’ positive and negative development experiences in sport. The Sport Psychologist, 23, 3-23. Fraser-Thomas, J.,Côté J., & Deakin, J. (2005) Youth sport programs: An avenue to foster positive youth development. Physical Education and Spor Pedagogy, 10, 19–40. http://www.reocities.com/ Athens/ Academy/ 1169/ coaching.html National Standards for Athletic Coaches (11.04.2013). https://www.sgm.gov.tr/ 19.02.2013). http://www.icce.ws/_assets/files/documents/ Magglingen.pdf (25.05.2013). Newin, J.,Bloom, G. A., &Loughead, T. M. (2008) Youth ice hockey coaches’ 20 Türkiye’de yükseköğretimin bölümlerinin yeniden