Ulusal Egemenlik Kavramının Dönüşümü, Azınlıklar ve Türkiye
Transkript
Ulusal Egemenlik Kavramının Dönüşümü, Azınlıklar ve Türkiye
@ @ o I9INDEKILER . S€mpozyum P6gcm - Anayasal\iahkemesi BatkanrMwr.l. BUMIN'inTdrcni &6Konu9m.sr.. - anayasaMahkemesrBatkai' usrs suMlN'h Birimoe Topradty agrr Konusmas'.... .... BILoIRIvE TARTIgMATAR l. "ABve Globalle9me SoccindeEg€m.nliginDdn090n0re U usalEsenen Geleceli'... .... oin Prot,Dr,Mural BEIGE n, K0rcsene9oe veAB-T0rldye ll sk en9er9evesind€ Ul$a EgemenriginGee@9i........... ...... PotDi Ahn€l DAVUTOGLU "UusalEgemenlik KavdmrnnOono m0, Aznrkrd ve Torkir€"..........,..,,....,,,..................... Prot,Dr,B*kn oRAN 'AB ve GloballesmeSo@indeEgemenrik.Egenengin v es a c J a i ' .... . . . . . . . . . . . a . d d a sK a y n lll, lV, ' T a r r i 9 m a..... . . . . . . . . . . .. . . . . _ . - , , - v HukukKoltolnnoi Yapsnr'Nomc- Physid'(Toprumgevresin Kollli.Dooa) deYediUgoz $enasndaEsemen oinldeenme PbrDr. H.ve6in dKCESIZ vl. KuwerKullanma,Me$lryetv€Hukuk'... .... .................. 133 Pr6t.Dr. TUTgUTTAFHANU vll. D€liFnEgemen k S0r&rnd€ t\4utfuy€t Sorunu ve AiayasarDnzen..............................................................,.,... 15s Doe.Dr. |rharsAl{cAR DONU9IJMIJ, ULUSALEGEMENLiK KAVRAMININ VETURKIYE AZINI-IKLAR (Loz.nB.n' A.tla€dasrna ve AzrnlkKav€mrylahgili Yarq ay ve Anaya3a Mahkemesi lolihadrna Oz.l vursuyla) ORANI Prcl Dr' Baskrn FGEMENLiK GiRiS:t.JLUSAT KAVRAMI VED(iN(JgijMiJ b0y0k ukem2deuusa Egemenik(uE) kavramblgonierde tan$maara s:hne ouyor Anayasa Nlahkemes nn kurulu9 yrrdonumunde bukonununele arnyorolu9ubotunadedi. Bulanr9ma ar. nedenilur ozijndelamamen bn modene9me projesil'Muastr iredenyel') olanKemalzn'nkimlyorumcuan, bu protesninlemina islasyonu modernle$me oan AvrupaBnd ne g rmekieingerekljolanegemenlk d€vnkavramrna kalsrqrkryorar BununKefra2m inkarotacaa nrdii9ijnijyort.r. Bu nedenle, UE kavramrnr ve sonutlarnrtar19mak oze bir (yani,merkeziyete 17.yazyndar 6et UlusalDevlelin kralrorn) 19 yLizydan beri de LrllsOevlelin(yani,iek bir etnikgtuptan oruqluounu vareayan devlelbamnn) oma6a olmazparCassayrlan UE kavramr,9e ve d9a dijnokom:k izere ikilark anlamfade U E n n 9 e d 6 n o k . n a m rt o p u t r u iy i j @s a d a k aotd a d r n n yalnzca 'ulus"aydfelk olmasra.an ndadr Uus bu esemenioi seclioi lemsicier (Yasama) e ye kuLlan. ,s tse B e tr Far!bs ur rte) urusa Gv€m uaimooroiee,sryr.dBnqrorF litrdei 1r!{FteYu6sd*dftag' Deq6i,cfr s,no2lNsi.Ha€n leee)s @i62 ve UE nh bu anlamrnn kdker 19 yirzvrlbal AvtupasLndadr g . 1 . ' b . d d L . o . t , ad. .al' r o.r' - d tYUt B u o u d r ' \ b - ' g F n F na t l d - r r ' ' 1 u9bnemi s nrlamasrvardr: en azLndan K! r.ntr 1)uLls b!n! Yirr0heveYarsi e paylasarak 2 ) U k e d e ks n v a p s b u k u l a n r merl k r e rv a n s n r 2 r d ' n ul!suntemsI durumarda lazlasylagijA!,olmadr0r brinLn otekLerde. esn tl9 Go.e Ozerklk' br butiln ol..ak daha dooiudansergek kavranr' )ve lab ,.e vers,r isi Ullsun lemsi (yan.demokras)19 viizl]lda 3) En Onem l r r ' 7 ' r o c a t sI ' i l ' { e ' e . o o u n l , o - nr a d e s A h . o q . r - r b ' o ' l r a r osr i b i h " ,!' .1a.", dol-r'ut r r: loplumdaher tiirlil az nL0 temsneden stedoin yapamamaklad rrt d6forrdrl er. . b . 1 1 . q n . 1 r e a e f a l r h a regFllrrl uu<d6LF . . . 1 o ;q' nda.:n k dL(iisliir' dev et anlam asimlasyoncu UEnn d sa dbniik anlamr ise 9ud!r Devlelin yaLntca kend srnfanablen baans z 6 taahhuler lor :nl aflalaa aerlevesinde UEnin bu anamnrn da kdkle filtakiyetg/merkezidevlel mddelnn belrd0 17 yizyrl bal Avrupasidad r ve dorayrsLva B q-n d1i UToPr dFg ,n'rL D': qu l- dcre n db" . 0 7 ernet nLrlu d cde Ozer^filen devetler kaGsndak giicij bolgese ve evrense gi4 denges. ve sislemn v:ps gib bnEoku.s!r hepsndend€ dnemisi uLlslararasr bu kavramn kulanrmrns n rlar B u v a zn . a n a h t akra v r a m ! E n n b u i k i a n l a m r n n k e s $ m e noktasdi; Azrnlri kavramr Az. k kavramrve poitkasr konlmuz bakmrndaniki Iem€l aArdanone ArkmzktadrBaska br devqe aznlrkaf k.nusu km durumlada devel ian k aqdan zalivel 1) lqtezayfrk yaElablir B r devleln az n klarna hakkanJ,ele o 0 kedek oydaFmavbozmakt:. ve hlkuka uygun davranmamasr cdd Oa* i rlta obdlte{amaqtrbkBocnDeldic€o, B oni cdl ri sh c rr(rerereso) siRiNciB6LU / ,. d r d asrda e dJze,oe !c rad y a d o a y s u l u s a l g i i catz al m a k i a rd aikarm.kla 2l DSa kars zayflk yaratabft: Bairnn 0q ktreselegme dalgas halrnde(149Cbr l390lar ve 1990ar) dijnyayrelkisrne amasr uzerne.azn kara sayg kavramrdzelkle 1990rard.nsonra u usararasri 9k ern slandad bn olmazsao maz kosuu haIne gernillr Bununsonucu.arak bu ulusa€rasrslandardauymayan u l k e e fq l l k A ey . o u n a 9 a n b g m d ed I m u d a h a t e ykea r $a s m a k l a . bunlarruusa eqemenikleriyrptannakladt1T yitzylda devlelinqe nas nuamere€i10i(9 uE) deoir drslane kadrr gii9tijorduou(d5 L I E ) o n e m r yodyi s a2 1 y i j z y l t l d a r qa g d a ne g e m e nk . r l k 9 . i d a i egenenioe badlr hae gelmistn lce yone k UE yan demokras s a o l a m s(ak b ! s a o a mk m e s r uo m a k v e a s m a s y o np o t k a s r izlemeffek anamndadtr) dr9. yijnerlk UE (baormszlrk) koaya9makladtrcil.kil uusararas onamdandafra az ffiidahae gelmekledrOr Karakolarda Sodilenigke.ceolayan Ttrkye'yr br Bar mtdahaesine hatuz brakmakadr eoer recfr (zina yapan k.d,n n laqafarak dldLrtLmesi)olayiar gdrLjlm0t olsaydr bu midahaleoranszderec€de dahayo0unoladakt' sonuca rahatlkla vaEb nz GinLimoz d i l f y a s r n dU a E n n d F ybneik larat haa zc€ (gii9 unsutuna) d a Y a n d 0z a m a ns a d a mom.y. dev:m etmekted r ama i9e yd.elk anlamrlam lersinezora dayanmado z.man saoam o maktadr U E k o n u s u n uann a s l m a s n d ae n b n e m i BiRiNCi 86LIJM: AZINLIK KAVRAIMIVE TIJRK|YE'DEK| Glndniizdekianamiyaaz'nrk.utusunqodunudundan fark' n ierkertasya. (nesne!nsurlvebuI telikterik m idn n vazgegimez - s r , / F b r t d t o t r a ) a . t . ( Jgt r p t L Turkyenn 1923 Lozan Anll.Fmasndan kaynaklananesmi a z , nk l a f r m i s e b u a n l a g m a n u n u s l a r a r agsirl v e n caet n a a d g tek az nkk tirrune iskndr gaynmLis m Tijrk yuldalan Hana TUftye, imzaiadt uusb.arasr i.san ve azn k ,rc(a s6zle$helerinelhrraz kayt bigimindeekledioiama uustaaras' pratktebt sonuedooumayanbn "YorumBeyanry a bu resm €nrml daha da daratmakradr"Ittktye Cunhuiyeti,bu Sbzl9$nenhxx, n.tltlesrnj It.krye cudhunyelianalasasthrnve 24 Tennuz 1923 ve Ekteinih ilgti hijk nledne ve o dldun: hijkfiedilm Tdrkyefin de imz;s, :Tijl;"H1:''"1i*",:"*,!:'i11iifr J,::'i"ff ii ";:j.1"111 ;flf-4 fr,il:i';:,c,":"::ltg fI j;i:i;:*:.tti:ll:'.n:'ii:liii'#'*,i'i';"i 'L' e.ettea'' B oJ-ro" ;i;,,1'-;: ;;"(";,;""1"' miimknndiir: ;piamayapmak ll Tutuvalr ''n rv! -lL- ou rada\ eE' r |e6^giode .-" :"T:1,ll:"::d':,.':.'i: benno"u(r-oi d(J'' i.ii "i",ii"-"-',-"r'"-a-.-r L o 1-i'u ncr de c(."""a ' ro^""-, * aou:so'i,' ll;"i.;i"i;.;'.;".: J ' d v ' " ' n " r n o r a nA o l r o u - r d e b r ;;;r; ;' Tll.l!:*i]i .:":"l:,1',".'"1:" :."1::,,,"',i:lt ffi:::'."";;. 6;;' ,; Dider yandan - aznrk haklafl.rn bi l a Nh r n d a nT u r i e n borumde qdreceqh ronusundaverdhrDa buunmas Tij* ye.nn yererszkatdahr qdsr 2) ltk*iye Lazz konudabirbirinden one a) Gayrhusli qrn 'aths so'L'u o d'v eL' "o*rdFn ". u."de;zrtr ou!o !-l:11:d "^^:-::,"i:': :";r:ir #;riil**;'.t* fll::l*r::';:, LozanIn higbirye ve az nxr ha afl "aafr D ! u q b u y u i a z r n t a ar ora. Sitryanit€r, Loz;n n r'tnak, ydnetnek v. se.besrQekulannak I Ocak20031ebaslaya.( oenzerlrak Hdsriyang ffi**fr n#u$-'**il-':' ffi-t:,*e,*l,-ft 5'i;:;t44:4-'wiffi :1$;1,f1fu:+,;;;d.";;, Bu vakrtaikonusu bu hukukdrtr lygutam r a n u na n . E s n d a t 9 1 6 zuurt yu.Ljnijkte o.n V r a $ n f r a z l . r rl s r e s n . xemn am*r hami ouzen/emeleryapm:kti beyannameter unututh!9 Krbnssorununu. :i;;":i::i';1f: l'l:",":;fl #Ji;" "i"#, *:""::;,:"t",,':.'; ,. r€ ::;:tt;d-":"';;;r r: v cene uuauruoulv oduounahirkmed me(edn Zaten bu ii9ii 0q0te dayananAGT s artrnra m e t i n e r i ndnr n € a i1i 9 9 0P a r i sY a s a s r n (nP a r i S n l)n d a r Tiirkiye n n de frzasrbuLnmaklad Doer yandan.TLirky€nniarai olduduAvrupalnsan Haklan sdzesmesi (AlHs) aznrk hakarndan sdz etfremeke bnikle az nhk hakannn bir paGas olduo! ins.n hakar nr uyg! ama r .l e k l m L j a u n c t b a k m . d a n T i , r k y e n nd e n e t q sdr u r u m u n d a dN Boltmde gareceoimz gibi Anayasa Mahkemesinh azn klar konusundaverdd pa.t kapatmakararlann n AvrupaInsanHaklan Mahkemesi(AIHM) lararrndanAlHsnn 11 maddesineayktr' bulunmasr. Tnrkyenn 1S23edayananiulufrunun21 y0zy bat nda yeleBizka d g n' gdstermekledr 2) Tijlkye Lozanr da qerektd glbi uyouamamakiadrBu konudab rbnndendnem kl9eysdyenebn: a) Gayrmusimlere LozanIn habr yerindeErmen.Rlm ve Museviadr geAmed d ve az n k hakar gayrimirslmedeveridicihalde bu hakaryalnEca b u ! q b i j y i j ka z n o a l a n n m a k t a d dr m e o i n e n e s k iH . s t y a . a r oan Siiryafl€r,Lozanmd !0ra 6oznedbn l..) het tUtttakuttat| | kumak, ybnetnek ve dene enek ve bD6iatd. kendi dile ni sebestae kullandak ( )' hakkrndanyoksundurrarYne drneain o*k 2003rebaqlayan uyg!amayav.rncaya kadar.st.yanlerinve benzerlfak Htrsliyangrupani vakian tanrnmam 91rr Bu vakflar konusunda1936Beyannamesi diyeilnenenkonu. bu hukukd sr uyglafiay ozelikretefisl eder nite klednr.Devrih kanunafl arasnda r936 y hndaya,r$Udegirenve 9u:nda da (Nisan 2003) ytlriifiikle olan V:k lar Kanunu.lLimvakfadan. eleind€k tasrnmazar n lstesin gdsleren br ma beyannamesi6lemi9ft Retimn amac lsamcrarn ekofomik kaynaktann kurulacak duzenem€leryapmaktrr.Fakal Ataiufttn amrLi yelmemStr ve beyannamel€r unulumustur y c e a e v e n d a1 s 7 0 1 € d el inb a e nv a k f a r Gene MijdirruC! (VGM), Gayihijsm Tilrk Vakfarn n vakfnameteiniislemey€baglamLslroysa bunlannvakfnafleLer lsule gdre bunlannhef 0r ayr v.ktur .lnkij osmankd6nemindeki 6ir pad;ah iermanrylakurulmustlr'B! vdndealdrdr@vap ijzeri'e vcri, io36da v;ien bevannameleibu lak larn vakrnamesi 916 v Inoc eona ed''didi sdvccaa- ord'n s (.n'L VGV\' 9or' bL b r s d r ' t r r t o y + a e ."s.t-ao q'6 .ryr des.lerdi F bu Yd o"va"rnFq.de .a u; nmazae o Frllelko u>L'oa o- 'rirflrrnratnlczeoi ""ra" "t*-". b r hukiimde buunhamakladr bdye br 1S36nrnsadecebir tasrnmazlistes omak nedenivle husus! oemesinnniimkLlno madgr &azr durumudeol9tmem$lr ve iklsap biElm(salLnama ba! L pvanqo,vasvel vb) ne olLrsa olsln 1936dan sonra edinLenla$nmaara e konmavaoevam bir h al olarakeL ediimstn HemLozanIn hem de mil kyet hakkrnrn veva onlarn mnasqld na konuii mal.r. onlansalmissahiplerine blabedel iade edilmig mras9Lnnbuuimamasi halnde se vrne aktanmrsi. 1970Lernba9Lid2devrcvegrcn b! bilabedelHazineve Llg0ncii Boltmdede sorecellmz sibiancakocak ayflmcruyglram;. 2oo3le crkanlan AB Uyum Prkeuyleresmenve hukukei sona erdirecek,lakalfiiiyata devamelm6s dnlenemey€ceklrr' b ) L o z n r n A z n ! k a n n K o r u n m a sb a 9 r k l l l K e s m n d e oavrimosimlerdlsrndakikm gruplarada hakl4 geftlmi9lI ama ve uyguamamakladr' devetbunlaflkabu etmemekte L o z a n aq o e ) d F ' z c ag a \ ' r - s n l e r a z n | , ' . ) l r ' a i a ( . / L edlen ll Kesiffdeyanzca gayrmijsimlerchak gelimt deoildn drgrndaaynca 0q qruba de-re@dercce haklar GayriffilrsimLer Bu ditd hakgrubugdylestraanablir': oeftlnlttr AGruburGayimiislm TC yudtaqan (md33/3 39/1 40.41/1ve 2 4211.43) Bu grubun hakaf, do0a ola6k aynca dicer ijq 9rublnkileade i9emoktodr B Grubu Tiirk9edenbalka bir d konu$anTC yudrasla. (Md39/5).Bu grubunhakran,do6alola6k.c ve D grupaflnnkh de Ad4n6 € aokkutrad kop6iha9Kdeie,i,lY4maH'ibFi BesesohBr €23 b6hmcboqLJ C GrubuTijm TC yudlaqaf (Md39/3ve 4) Bu g.ubunhakan de i9emekedn. dod:l olaEk D grlbununkileri D GruburTilrkyede ollraf herkes(Md.38/i ve 2,39/2) Bu qrubu.haklanbunardanibaGt I Lozanbu dorl qrubalark falkr. ama 37 maddegereo hiqbrl h g b n s e n i e q e r a l n a m a y a c ahka k d l e l i r m i $ n B u . a r : r . s n d a gayrifltsimlerinyalirzca ki aynca0r vardr En faza hakk sahp gar.nr .trrna omakve [4d 4411hiikmugerconcehakafluusLarar:sr gay hilslmer Lozann bu konmugolmak Ama bunun dLsnda Kesmindehak sahb klrnan dbrt gruplany.Lnrzcabn tanesidn Kesm odrildlaLiqb, Tiim Tiirk yunlasanna ve halta Tirrkvede Kesimbu lraiyle Bu durumda. oruranherkese b r€ hakgetrmeld€dir. h e m b r a z n k h a k l a r h e m d e b r i n s a nh a k a n m e t n n i l e l l d tagmakladr' Bu d!rumuen y bAmdeMd 39/41egdr€blriz imeke odlgln b! mem o d l q uh 6 c ! o r a K e s m r b a s ! i t r (bp, A| ': sta* BLq'Fd!€s $z kic! 1970s ,6) &6 d, ad:nmdarorum3trdeiord€r. re^Fre*. c o ad4mand F0 dc biher 3iana en d yebidcodib!rrbnqnoaqatraian zh:i Eideusrrss h!r(b 5! fta be ieim* 4runedr DDi YlMinai irlaF3byhreaE! EF D4c kk s$tr 0 d4sda €d6 !74 lrrns ni acno 1e26wF re3!* anamineg :hp ddub! aibm i ** a m€k Fembnmas FEk!n bdmttr1Prcrru rahm rarosrtarro03Bh'qdtuemer b!lfruo! hlaarbk M.E!. ary,s ssl0): G neE sdndq'k Md.39/4'tin Oneml -uetnd.obi tut u. udunun Vo rg.u- lrr r.. ,royed' 1 a . t t h r h , b 4 n d ed n b a s h ! d d , h e , . c i d t"d:at Dt dtt tuttannasthd ;" " \a"da ^t" -,1 apbnrqnd" ka,sl hrabnktsdana konulnayacaklt.' genellke kijltilre hakLar,dzelike d€ Kiidern GLjnJmozd€ ' r d , o . . w / d ] . ' l a p ' p , r p c r 4 a ( a l l ar a l s n a ' ' \ o J ! u a 4 b r onFn nor'cra d'dinet onem Nrzara- bBirncisi,lka bntiinT0rk yuftaglannastedikle herhanqbr i efiang br z.fran ve mekanda r d i i e s m id a r e e r d g r n d a k h qilnkil m:dde yazldrdr1922tarhnde hakknr vermekledir kulanma ve kabu edidiai 1923 larhinde dlin bilnen her lilrrU kulanrmrn straamLgdlrumdadtrve resmidaireerdrgardatutulacakolursabL brdi eikinlioidiitiinmekzordur sredebulunmayan kincsi o larihte dijzeni €dyo yayrncrlq yanLzcaABDde buunmakladr leevizyon ise kavramoarak bie mevcuideeidir Fakarburadak!lan a.'bas, ya da het Qetityaylhkonulan \etn radvo he.lijrlil yaync'lLCigineadE idan Md 39/4ijn hiikomlednin yapr m. rd rr ve TV yai n ann da iapsaddryorumurahailkla ai4em en trr6i edioi d4-Mc e dh4obuo!sb Gsnr'!iMd or nd4 p b a d as d z u d eidler4h* , riwim$ '1$:biB!deoid, !i ve N toi!& da lftmrra amst, 9u bsr serFkei I b4wm* Brrc o!rya rtde omayai eeka Mklnan rirk lib$at e q d i e ,w a F i d g s M G u m r r 0 b o i a , i ! 6a6€s qdeiey s!ryai Mc b4u eeei BMii bu kon@ yes , odlgfu ddadn* zodu ana dft oi€ de be d d! Lozanda hans sruplarah.nq hakarn letn d0 tanrimsl konusundaLuslararashukuk Lozann mijzaker€edldg donemve ntzakerenii lzrhces. Anlasmanrn l.fzr ve ruhL. Anlk9ma h i j k i j m e r n na n l a m vr e a m a c q i b h u s u s a r ng 0 n L i m ubzi g s v e bi nc y e nceenmesy e qrkansonuglrrgdye azeleneblr 'l) Lozandakabuled en aznhk ta.rm le Lozandagetir en hakan birbnie karsl mamak geeKr. Lozan ya n zca da qayrmijslmer az'nlrkoarak tanmayan. ama bagkagrupLara gren) kimi hakar (uuslaraEs qaraniy€gmeyen ama i9 hukuka 2) DolaysyLa.lr,ld 39/4!n Kiirler gib MLisirmangrlplara fraklarleftdiaine ilgkin yorumar dodrudurMd. 37ye gore hCbr bu madde Tilrkiyede resmi 9effre dedislirLemeyecek - \ oan r r o n ' I ' o , c p n d i a / a d dn . u . ( e d e . b d ! d o re a e r d l o )a, netcevapgelifc nte ikledr Lllgkin sijrege!e.iart'$maya 3) Bu yorumunkabul edilmesiniiTfikiyenn r€smi tezer 'er'"-g b' vor,( qnaa gelidid 3974 ijn haklandzsijrijkler buunmam:ktadtr. annkLi azn kl.r deci TUmTiirkyurta9ar'nrig endmekledn. 4) i,ld 3s/4irn bu :namr. Turkiyeninddh aEdan 9ok $ne yarayacak bif nte ik la$ makladr: Brinclsi, Tijrkye eier ABye q recekse zatei 9u anda ulusararas' planda dkkate arnmayan Yorum Beyanlnda ler zorundakaacaktrr Zaten 1032 strdtoLr hususardanvazgeCmek Anayasas bugune kadar detaarca dedltnrm$in ve adrk dik9 rutmadE kabuledleneskimisbirkufra9lr Yorlm Beyannda yap acak mlhlemeldell9lk 0n aB zoruyla d e o l T t r k y e n n k e n d n a d e s y l ye a p r m r lo l m a su l L s : e g e m e n l ' k "Tlrklyenn kav.amrbakrmrndan dnemidr v€ bununda yud d 9 nda "KurucuAnlatmas olan Lozann lygulanmas' biQimlnde lakdiml devlelln presliJlnikunaracaktrr(LozanTijlk ye devetn n kuruc! anllaqmasdr 9ijnko Tlrkye cLmhryetinn 29 Eklm 19231e kurulmls olnasna kar9flk, Tiirkiye Devel Lozanr. LUsla€ras 24 Temmuz1923tarhinde lan masrylayaniAnlagmanrn imzalandror kuruLfi!9lu( ondan 6ncek ad TBMM Hijkiimeli id Lozan konle.ansrna katlan AnkaraheyetinntemsLettiaitarafrnr€smiad aEsndan br klncis, Tijrkye.n gllikae deffokralikleqmes r Nlek m sol qLinher li.lrlildide yayna geqLeceoihesapLanmahd utlan ba$ayarakTdftiyede bljylrkb!4uvazininba9 ca lemslcisi TUSIADa kadar kamuoyunun6nemli kesimrerhn eolimi daha s m d d e nb u d u ra u d u t u m d ay u r ll E i n d e k i bnua z k g e q q n i j l k e d e miifrk0n oduounca tarl$ma ve 9alrqmay.raimadan yaplmas olan srenyorsaKurucuAnlagmaLozann zatenanayas:deoerinde n ier sinmekdevlel q n bLiyijk hukLmlerninlygu anddr gerekaes T a b l b u r a d as d z i e d i l e n ' h e rd l d e r a d y o - T vy a y r n h r " n n n b r dzgilrijoir o aak devetinbr mecblryel o arakdeai. yurdaglar gerekrciniekemeyegerekyoklur Yan. bunlarndevel a orLanfrasr r a d y o v e T V s i f d e n y a p ' l fdi ai yse b t z o r u n u u k b u u n m : m a k t a d r Uqilnciisn,Tii*iyede azn k yaralmamakaqsndan bi.jtun yulda$ara nijmkif od!a! kadar gen9 dzgiirlijkrerverhesl gerektioiaa kr r. Qiiikij. nelatif rrakl.rn (yani bnd, yudlaglara ver ecek oan 6zgiirirklerinve haklann)gen9el mesi km yL.lta9 grupkrn'n poz'tf hak' (y.ni yahrzca aznrkar gb dezavantalll gruplaE, kmLikleini koruyabmelei itn verlfres gerek€n, goounluoun sahipo madrohaklar)laepern 6f eyecektnAynca bu gruplarn a as nda 9e9ili n yetlere yer alab ecek yabanc baskl gtuplarnrnelnde maz€mebnkmesideengelenmito acaknr l t r n d aa z r n r kh a k k ' N I € k m .S m d l y e k a d a ur u s a r a E sg a r a n a vermemekledrenmi9ve hatla ijrkesindeazrnlrkbuundllunu dahi garanli kabL elmemSbr irke ol.n Ffansa,gilnlmtzde uuslararasr y n e h a i n d a a z r n l Lhka k a r v e r m e k l e n k a g r n m a kban k t e e m b ! lurdeii hakrarkendiyasaranyabtliin yulllasarnayayarak n€gatif hak haine getrmepo r kas izlemekteh€m de az n klar tanrmafra kesin€dumadan"esn€kked q€fifrekledid. Ddrduncirsi,, treseiere sei aqdan ele alhdd nda: Trrkiyede devleiinke&i lnsanrnadaha insancamuameleyapmasnrn ilkede 'bnk ve beraberi0n sadhnmas bakimrndanda 9ok d.emlr oacaoLnakulku yoktur Q nkii bu bdk ve beraberik.b! 0rkede doomu9ama bu LiLkeden memnunolmayan,frrs.tfr budldunda hemenka9acak"zofunu yurftatar'ladeci. bu iilkedeya9amaktan u c an€s Huiukbe d( Hr&n lB d*mre M ere4avtupr Biirfl AvrutsKois4r, LoanAd4nr') danbr memnunobn gbnai edecekdemokral k !el( xendrradesiyte geree ourlmorlrtuEcaa acr IKINCI BdLUM: Trtr*iye.de azrnlr azink kav.amrve hak Bu poitkanr. ten . rxrasrnda ttadesrnibuJ drietitle bajtnnez bn bh Maddesine gore dpdlst, b! dneo r'ka r (hires Milelin Eittnnez B Bir Cot dogru bm d hrrada Tu rye deverini Emamen normatdr Hct !E.Ce[e9ebie.eaidutu;L de tamamenhestudu. , +ndr tr azntrt hakt.ny hmava.aghrsoytemeN memnun memnunolan _gon!lilryunta9ar"asaoanr. Yudta9ran qe ds baskrara dedl bzat devl€lin ede@kdemokatik smeern yLiz Tu&iyea9rsrndan adarlLcbr kend radesylegerqekegmesnin dlrumo !9tuEcaa aqklr azrNLrK iKiNci BoLiiM. TURK|YE'DE mevzuat.okede TLirkiyede az nlkhr konusunda uygulanan resmiqdrO$ten de daha azrnrk kavramrve hakar konusundaki Bu poi(rk.nn teme kayna6r,Anayasa [,ld 3iin binc fkrasrnda iladesi. buan anlayllr 'fttktye devlati, iilkesi ve nille yie bbltinnez bn bn indnt. Dili TUkQedit". Yine A^ayasa n tr 4 Maddes.e g{ire detAt /edez le degi|titilnesi teklil edilenez aan bu dnemlnkra.ikicimesiayn ayr ele a n€Ek nceenmekgeekr !-t!le!!-8Ll!!Dez-Ei A rl cok doCru,biride 9ok yanr9 ki aceyibnike banndtranb! f,kEda Tijrkiyedeveinin bdiinmezbr binuno a€k lade edilmes lamamen nomaldir. Hqbir devet bdijfmek stemez ve bunun gercekle9,Abileceo durumlaBka$r devlelinalacac maku dnlemer de lamanenme9rudu Zatenu uslara€s hukukda b!n! kabuletidi Eindr k. aznhk hakaflyla lgil ullslararasrbiltun frelinlede bu end$ey karcramakieii ki hukuksadnen alnrd: 1) Azn klara mensupbireyein hakran denerek.hakar. grupara (koekriviteye) ded b reylereverildiaiifade edik 2) Bu haklar Lilkeninloprak bttirnlliune zararvememek9arlyla kullanrlr'l0riindenbir hiikiim Ama mleln bulun00U lerimi demokasi.n 6zilne karidtr n. Hammurabi kayasrgb lek parta Qirnklimileiin bdirnemeyeceo (moio 1k) olduounu sdylemek. al-kimlikenn {demokrasnln) tan.m.yacadrnsoyenekieaynrkaFya9rkar Anavasanrn bu fkrasnda fadesinibulanve m lelin r€kik' le brik'nl birbirinekan9tran bu anayr9 1930 model br uus-devei 'kesnin r2 Eyii 1930 askeri darbesiIaBnndaneden qetirlmig ' Nd "tun r H4br CawFq! bicimldif Bu haliyle olkede (Lozanda mecburenkabul edLmi9 a i n k l a r d r s n d a )a z n k o h a d d r . d o l a v B v l ad : a z n l k h a k l a r ve bu dnemeye ka9hLmazolarakvarmakta buLunmad O dnermesine u > r a a , o a c - l . r c n o' r " t r d o r \ f ' l . b a ' a l c o t s a d r n L r o r F : r ad r ' 1 1 ' . " I r t f e . 7 a 1 I ' J o Y o o ' r b r . r ' ' d F e L anay grnrn ijrnelleiyLedolldur Bunarn aEsnda tunL:r driek e r d a d e eK a n u n uM d l d e 3 7 1 3s a v r v e l 9 9 l l a . i h i T e r d nM lerctu ( ) Devtelin tlkes @ mllleti tb bAldnnez bLl'hlui:LnL boznak 1...)anaclylabn bqale nensupkt91veva k6rct t.tannoan ahtilecekhertunijc,ylefttelaarakl:n mlar Avn kanunMd 3/1 n 6 9ubar2002de:ld'g yeniblqimq0yledir: 'Ti)tkiye Cunhunye Oevtelinln itlkest ve frilletivle bbldnde2 batuntuqtnt bDnak anactyla yazll. sozlt veva gatuntrila prapaqantla ite lapl.nlt gasterj ve ytijytjs yapantat hakktnda ( ) hnkhatunu Bu suauh tehr yantenlenne ba9vrrnava ozendtrecek tekil.le 9lennesi halinde venlecek ceza tjate hn arantnda .d r nukefiercn islennesi h.linde tse, venlecek hap6 c-ezatatlpanva i4 lerm vn€ Devlelinijkes ve m l€liyleb0ijnmezbatLin ornedn 2559 saylr ve 1€34 tarh Pois vazite ve seahryeter Kanunu Md € ve Ek Md 7de 2954 sayr Tirrkve Radyo ve Te evizyo.Kanuiu (,ld s/Ada 3934saylLRadyove Teevizyonann Kurulusve Yaynan Hakkrnd.Kanuni,ld 4'1e2903sayl Dernekler K a n u n luv l d4 4 v e 5 5 1 e . 2 3 2s0a y l rS y a s P a ne r K a n u n [u4 d . 7 3v e r r01d€ aynengeemekted Konuduza9'sndandnemliolanhusls sudur Tilrkyede etnk n (at kimlkern) var d nse ve d lse farkrlklzra dayananazrnlLklar ijk'iLn boz!mak stenddi odlou ier siiri.lldiiouanda bu birtijn "bdijc0uk ve/veya y kc rk la varsaymakla ve bunu yapanaf r m:ktad(. Nlekim b r.z a9adda da gor(iledeo suqanarakcezaland gibi,AnayasaMahkemesslyasipaner h€p devLetnulkesivemlet "azn k yaralma"yasao dolays yla le bdiiinm€zbiitlnlrdLi ik€s ve Eur:da sa2d s!a!l Dernekte,Ka ourmaktadrDerne KadarSdytedn. IL,, knttn. veya dit tatj xorunak ger$fthe) anactyta dernek k sotu.lnda bu hadd ve kanu dtzehnet.. nezhep\e balg-atal ve rtr|\e crhhLl anactyta dehek kufu Siyasipanrte (avramryla bozutaca ta.hLhEiradaranan a o nden|e!a ^DttLru raratarak hilet bdtDn yotoa taatiyete butu "a I p a d l e rK ! ^oe ^ Syasi maddelenndenr, padlteh tuzul\\e pnd uk.e, ve DtDsD)taboiL ata aarc lBL ntetar anatata MahAehest ,Tiitkive Devtebnh oioer vandan d. deqtrdoqayada a!ir;; yan E.: o dete0etr ns r,lel n bounm. Elensn br d4/eh; ronuslndakrbei s yro )aJ ranrrve 2932 sarl alrada sdzii ediren"aznrk yaGlma yasa! " (ve do ay s ya su9u)D€m€ker Kanunundave s yasj ParrierKanununda iadesni bumakladr Deheker Kanlnu lMd.5. 2 Oczk 2003'iekidedisiklie kadat 9aybd. Ttt*jye cDnhuiyeti ulkesi llzeihde tu, dk nezhep, kLiltijr veya dil fatklth,tna dayanarak aztnhklat bulundtAdnu tlen strnek leya TLitk Dillnden rcta ki|ltutiinden ayn .li| ve krltttlei karunak getiillmek veya yaynak suretitle aztnhk yaratnak l. ) anactyta .tenek kumak yasalntf 2 Ocak 2003tek degtk k sonucunda bu maddebir miktaryumu9altm 9lr | ) niligtventi1e ve kanu dtzehihe (...) ayktn olarak: Tiitkiye cunhutiyeti nde [k, din, nezhep ve bdlge fatkltlldt veya bunlara dayahatukaznhk yaratnak ve Tttkite Cuhhurielinin unitet devtet yaptsn baznak 1..) aha.tyla denek kLtuladal. s r y a sP a n l e r K a n uM f ud 3 1 s e m i e t n b u l i t n t i jnoi irjn a z nk r., r. \abo'uacJd rnav'. loL dr'rr, Ja.<,.rallaol ''Siyasi paniler a) Tiitkiye Cunhudy9ti iilkesi ijze nde (...) ta.ktrgr.a dayan.n azinltkta.butun.tutunu rcn slrcnezte4 Ta* dihndenveya klltijruhden baqkadil ve kilttalen karunak, geisnmek veya yayhak yoluyla ft4iye cunhudeti ijtkesi ijzerinde aznfual yatalaak nillel bittiinltdtnln bazulnast anacn gUdenezterve bL yalda taaliya e bulunanaztat . syas Prnler Kanunu'ndaki bu yasaktar.Anayasa.rn68 ve 69 maddeernden kynaktanmaklad r Md 68e lijre.S/yasal ,anttenn |tzUk ve prcgqnlan ile eylenleri, Devletin badmstzhgtna, .lkesi ve ulu'Lyla bajlijnnez b Dnlddane( ) ayk n o amaz ird @d ..Atu,a-d Eu n..p\Fat t.tlb\n .tte4o.gt aoa^ nati.p ge.d.grth Mac\e1e\.^ e jp<pr eorTesr dL{ru-od cyac pa- 'Iut|ite DerletntnDt futl(e dr lllesi Didef yand.n devterrndrl (avdml i l .d o d a y d a a a y kf l dr B r d e v e l n a n c a k strao develleli nsanar resmldi dahr. 'Mleln bounmez bulMUSU nu d' nrn b r develtek demokras yt nas sakatayabitecegi r n d a k i b eekn y i i j r n e k1 2 E y i iy d n e t mt a r a t f d a n q r k a 'r h Ianh v€ 2932sayr yasadtrYas: Md.2ye aore "td* Deyle, lanhndantanhnrt trutaan devletl in bknci resni dilen dt|hdaki hcinanoi bn dib ddsiinceletin agtktannast vav nast ve Kirlce\onurunaqn'_v€vavr vrprffa3rrn !a!dra;4rsr,60dran_ oJ('Ldurlr. nadoelr vdrrrd. crdoe-ou{u\ me'arharca-nrlt| :dirrc resni or denm' ka\i- 'r'ncitesr' drr'n unee oldudu T:F devlexla6lrnoanlaFrnns lk dcctu ,src'k,aofilale :lnrt eltrilli L.oielel btrhurosrar't.e usla'kabenaraf be l€ de ku "r,i* va r i"" latandaslannlnatudili Ia*ee?i/' demektedirk, h edivorum bunakal9rh gbir9Bys6ylem€meviterc Lozanljrd 39/4nnaQrkihlai olan bu yasa 1991de,buna da\lnat outr ia_ Aravaqavd ?6 t Du{ncete"n3Q\t hnas'rc4 ,e \cinainda tantnta tosarta'n, ata' hethanatbi' tttr ve Md,2s de l:K.nun16vasaktanngotanherhansibn ik;tianat\ yayq dnde tap sqd[r )oolde <.ldr'ltrtlr .r. so/J edireF btqol ktnlndahalenmevcunur' anavs. c$'l I fadelen Aray5saMo 42ya aote i I tutl"CedanDa$kahit-bro t ed:tin lL^ vaundaianna 1naatreh ola6k * -*i^ r-'.*inaa akLtuian az w d detilen s2 sEsi Partl€rKanln! i,rd 43/3e g6re l. ) Adav adavtan fairkaeAenbaskadil ve ya21ku snanazlal Md al'e gdre sivasl paniler "rrz* ve ptu$aittannin vaztu ve vavthtannastnda rhnoaehhde .c'A i'a MDah sabn taptanEhnda n:tnstennde orciaoonaau""aa tuit'c1oen bat\a dtl ruxananaztat tu'ke der n"ixi atteae,u",n's pa"tangt,tevhstatptatnarses .e gd,n', s! 4narsz \" daOtanala/ Bu ouiua,,.a'o"':i ,e oev.nnooetet Loz,nl\,ld39/4ih aarkihaldir. fadeLef. savll NufusKa.unumd 16nn'Qacogunadtntanave 11587 haDrstAovd Ancsr ntltt rJtturunt/e l , ugrn dlttflelen t \ ttttal r o " f t d a i b c n n o e l i h - t T U , o u s d r a n _ v a z r d | glr. n l t e b i e May's2003)io(urbrd hinqe dat - 'onna6rnse_gelnlrr''l:dr ( luft ernikatubLnu_or3rrdalrbi- emi\ grubaf.-s-p 'GarE l devrerneoundandahavab.nc'l.slncrdmei bJha<20d-r Dshasr' da de egemenolananayrl yalnPcaKuia€ isinlei yasaklrvo. TUrkiye konnai da adlar n Trr€lya'qrb' v.sar v.lse veya oeqrdri ' kaoetrylatenel olav T- veve <apsar naao' Yan alrtldq .ez sral eln5 iaL' \Ld Ttuyertiiginonletreto'g bzd oKot ]i'Efte'asmd€yaatrcunhudFtg, UqoNcU BoL Siv.si PaniKao B z a l l a r k ro i nl a k e n ds i ndi n l e m e k1t n$ 0 a o o u c u l uodnue m e K n modei ulus-devlel anay'qrn:ynenkotumaktrr tjqtiNcr.j BoLUr : TTjRKiyEDE AZTNLTKLARTA iLGlLi ANAYASAIUAHKEIM ESiVE YARGIIAYigliHADI SivasiPafti KabaLnavlalldih Karanatve An.v.s. Mahkehesi: Y e l l i l e n a r a s r nsdyar s : l p : d r e n t a p a t m a [ i a h k e m e sTit A y e d e: z n l r k a n ag l o a r a k edlmlg mevzual n ana e0lrmni olugturan birtunl!quanlayI nadayanar.k syas p:rlief Bu y6ndekilk uyOuana TurkyeLggiPans'nin(Tlfl remnlz 1971deAnayasanrn57 m.ddesindeifadesnlbllan temelrlkesine ( Devlern ,rkesi v€ m leliyle bditnmeztiat) ve syas Pan ef fradd€srnd€k'azrrrl/.f bulunduEunuten strcneztet, .2thhk yanlarak niltel blt nlrjEuntn bazDln.sr .dacnl qudeheztel knatna aykr gdr09 ve lutuma. nedenye kapal'masdtr (Aiefendo0u, s.223 22s) AnayasaMahkemesTrrkye Emekgiparrisini (TEp) Mays r930de kapalrk€n | ) br kesin vatahdaita kentlrbnninazhttk atdukan ddtdncesn taratdaya Qahsnak 1...) devlenn ukesi ve dLtuyta bntntDgu tehel itkesinekesihlikleaykz da$erdem*r Mahkemeayn karardaAnayasaMd 3nn Resni dil finkgedn hnknirnirde radSm't ve bunu rcsni yazttnalaryantda, Adrcnnin ve Dt\sal kultijrun yainrzca TUrkaeyedayanaca baska bn (leyijle itkedekt rek ulusat kijktrtn fijtk kijltijtL o/dugr" biqimind€ Ftum ah 9tr Yrne ayn ka.ada "lurls bittirntldrnlnj rr.k h tpEiii1he ayktn biain.le din dil ya da nk gibi bgeterc dayanatuk btunnesne ybnehk dav@nt$tata da lAnayasal aatk deiitdif hetl€d r (Ali€fend'ogtu s 229210, Mahkefrennyne bu karannd:,hukukunlehe itkeerneayktrr d nlk haklana9s ndanvahm sonugtardodurabitecek br husus rl1n: Lazan Ban, Ahtta,nasntn tll Fast lKasn) ht\itntenyb nusxn aztntlklannva tgt tahtnnri ve buntannyannanacaktan ,Pa. a.tt-,b..tt1.r saDtananbu hijkijnlq ntitekabilryel esasha davannakta ve Y;hahjstanda bdlunan Miislanan aznltk da alnt hak ve avncahklardan nran.nhakladtl (ali€iendioiu. s. 230) BL hiikmirn e;.1 . suor h YJnansraror gLn B3r 'al'vd lJrlrer'e TL'\iv€nnde -yguam.kla_vazgeq€Ae u)9-ramdiraolouEuha{ar vaTgocnes eozk6nusu qayltruslr.nt hatadalrndrqr te.dr (m0l€kabillvel) maddesi Bir kere Loan md.45 bif kargrrkllrk 'Darale usl6il nadd6 oeor. vu\unl-lLt nado€s0n ' u : . y eDir de a r l lrF "Lnanrs.r rrl\ldra ve_l.cer s;rnui; E'dr,;dan ;i reld vi6lLnan azrrqna vennes' qerF{'gn sdyemektediryani. TLtkiyeyede6l Ylnanislanaviik0m0l0k olaEkvorumlanmasfrn ikncisi,Loan md.45'n'ka.glrklrhk' ooOru odJa,n. of fi ( n +b-lelsel oie o zanar da buvo Jr 22 V;s 969da BM l:€rnda_ /aDL,€ore€k 2? orrt 980do nn 60/5 gtr"n V'yanaArlr$nall rl-k-tJ Sdzlesnes uq€ /L'i Bu n5doe,'nsar -3klsr lo-usLnda ; dernn 'nblrolmakraorr{ oumsuz bir 'kargrrklhk'enlay$mrkeeinikle yasakL.m:ktadr ahamasL viyana60/5i bilnemes/dkkate AnayasaMahkemesinin Tenmuz '991oe T-h v€ Breiil A-avasa Va honesr "D6 drr, itr\es re F tattte batunn4t KomtrnslPdnitinlIIBKP) btttnltdtnt boznsk \an kapatm9l r Bu k66r, Avtupalns.n Haklan (AIHM)lerafrndan O@k 199adeAvrupaInsanHakan Mahkemesl 562esmeBlnin(AIHS) 1l m.dd6ine aykn bulunmuqlur (Alierendiog u s. 230-231). Sos!€ristParti (SP) T€mmuz1992de Akenin ve utusun battnnez baunludanir bozacak eilenlede Tltkie cunhuriett )A20 SeJr'SJastPadlet vasa\na atArtttalan Na;tl r sn- val-iefe oudavaaa'Jtran hettennd"het r6\en@. setendegiiik danda yu1las yaSanakadr Bilinsel yamlen azthhk saytlnaya yetetli dzellik ve o@ yoAt / demislif Karar, Mays AlHsfin 11 maddes ne avkn bulunmustur 1993deAIHM ta6frndan (Aretend odlu,s 231-232) 6nd 'radai I ar yarr ,s, sana vrhflin, BurIDri s.rudrn v6 cdh bninbd, ozgiiriik ve DemokrasiParisi (OZDEP)Kasrm19931eyine aynr geekqeyle kapatrmr9 M:hkeme lpaninin pros.aml lrrk utusunun bulLntrarna (..) fuk re Kurl otatak ikie aytrnayl angAmekedr. BD tt prcgtan hUktjnle hih ailke ve n et btltnltgunu ytkhayt anaAladtg,ao,k r" hirkmunevarmrtlrrA HM. b u k : r a n A r a r k 1 g 9 9 d aA I H S ' | . 1 1 f r a d d e s n ea y k r rb u l m u q l u r (aretendogu, s.232-233) sosyaisl Tlrkiye Panis (STP) yn€ Kasim 1993Ie programrndaki km bdumler nedenyle 2a20 sayh siyasi Parl er Yasasfnn 78/ave 31/a.bmaddeefnegdre.yne devleinntkestve hltelryle bdltnnez bijtunlttjnnubazucu dav.anglar yuzunden kaparm sft (Alierendioalu. s 233) Demokrasi Padisi (oEP) Hazraf 1994Ie kapa ,rkei. lMalikefreayn yorum ve lulufrunu sirrdurmag farkhhklannag6te a2rhhk statijsl tantnak Uke ve nilbt bijtijntudt kawantyla bagdaenaz dem ttir Mahkemeyegofe "D6ylet tek, i/ke tun, ulDsbiidt LozanyalnzcaqayrmLisihleri.zrnhk oarak kabul etmeKedn(Alefendiod u s 234 23s) Ya nrz Mahkem€. Lozan'n dngdrdird! dozenemeyte gayrmusrfr ere de MUsliiman d I yararaidrkar meden ve siyasa hakardanya@rafmaolanaasaaladarnve boyte@yasaa. dnirnde d,. .ynmr yap makszin he*ese egilik cetirimit otduolnu soyemttr Bunu anamak epey lar9litr.qiinkLi bLjtirnyunlagrara Aet,rlen fegalil hak le yan zca klm dezavantal yurn:9ara (bu.ada:gayifrits mer) gerirten poziif hak ayrfl burada hi9 dkkate a nmamrSabenzemeklednNiekim bu kara.darasranan 'Stnnstz haklan stntrh haklata, utusunkendtsialnayj azjnhkalnaya danu:;ttjmen)h anlanstzltdt aeikrl cumesi bunugdstemekbdn. Bul0npalrikapaha lddafaheterindeaynengegenlu sdzer de negaif pozitif hak ayl fr nrn Mahkeme larat.dan b I'nhedioi/dikkale alfmad0 (k. iki durufi da bnbinnden vahimdr) izlenimlnibrakr nite kredir " B'ytesiheayncahksr2 kantnrlaki bn k'sth yuntastar arcstnda, bn aztnh1a nensup atduiu duygu ve dt|tnceshr yamtnak re ontann stnntt haktar rejmn' tabt kttinnastnt, ulusun bizat kendisi iken a2tnltk halihe gelnesini ,slenek utus. bllijnltgunt baznattan baska bicinde ' Fehryecdn. YeriYd:i.'*. ed k&[en,s& Burada negatiflpozitl hak aym nrn bLinmemes veya blnmezdengelnmesinindlesnde dahada vahm b r dunrmvardI AnayaseMahkemesininbu yakasrmr satr. arasrnda,9o0unlga m€nslp yuntaglan1 snf ve azrnrdamenslp yufttaganda 2 srnf saymaktadtrstef biinql sler binasz saylenffi9osun (k bunun biincsi2 olducunukabul elfiek daha daaNdot) ulusun kendist .ln.v, aznhk olnaya doniiFliimeq gb br fad€nin balka br bEmdeyorumafmasrepeyzor gozukmehedn Emek Parts (EP) de qubat 1997de devetin nk.s ve mi etiye bolrnmezbiiiijnlilaijne ayktrhktankapalrmritrr Burada Mahkeme az nhk bulundudunun beldlmes sonucu ulus butiniGlnLjn orladan kadrrldG yorumln! $u hilkmuve 'Tntkiye Cunhunyeli Alkesiijzeinde millivela dini ktlt't veya nezhep veya veya.lil fatkhhEinadayahanaztnltklatbulunddgunun saytendidi, Itl^ dilindeh vela kLftLrnnden baSka dil ve kultlinei katuhak geligtimek veya yaynak yaluyla aztnhklaryaratatak ulls bttanlt1tnjn bazulhasr anactntn gijdijldij1ij anlattlnakladn' Anay:s. lvahkemes'ninbu kapatma kararar konlslnda d n e m eb e l d i m e sg e r € k eink h u s u s b u u . u y o r r 'azrnlrkar 1) MahkemennTEP konusundaverd0 ka6r buunduounuleri sijmek le az nlrkar y:ratm3.'n ne anama q e d d n a t L k l a m a k lraBd u n a g d r e dilinnya (.) bn ulusunieindekibellibtr valahdastopluludLnun nesnel kesihlen.deh ayn ol.ludundan .la dihihin taplumun ateki ileti stmek biqinde sdz etnek, lek batha, bit aztnhk bulundudunu anlanna gelnez Btna ek ala@k saz konusu lapluluAun,laptunun obrit kesinle.it.Jen aynlan vanotnt ve nilelikleini koruhast ve sudnmesi iQin, kendtsne bzel bit hukDksal gnvence lantnn.sl gerektitnth yani bu kinselein azlnltk hukukrhdan laB annaya nntn da aetk ya da ddtln bi9inde ibn satulht9 hak kazannt, ol.Jukla ten sumek bLtDnnas serckr. tj5te\..) azlnlktannbDtundu4unu dLruh budur"' bonin<teIantnlananveyasaklanan Kararburayakada.okunduduzaffan AnayasaMahkemesnn az'nrklar konusuida qaodaqeallmere uygun bir tulum i9inde olduaLnu duilndormektedr Qitnkij Mahkeme ta ' kmikter o d u o u n u ni e r s u r i i e b r m e s iinoim a k a r s r a m a k l ba ! k m i k t e r i f az nlk hukukurdanyararlanmaya hak kazanm9otduklarnrniteri sijrirmemes(ya. llusararasrkorumaydavetetmeme)durumunda irke ve mle( btiiiinijair'niriha edecekbn suq o usmaddn kabur etnekred( Eget 'aznhktarbDtundudunu ileti siitenet tu azn kt.r a o.b 1 . anr Fas 9e etuq. t o. . sirrmezersebr suq outmam9 ora*ktr Nitekim.boye bir oze guvence (p.ziif hak) lan nmasrn islehek yenne aznlrk mensupannn fa.k ozellkernrniilkedegerqekb r deffokmtikoriam saqanarak(negaif hak) korunmasnrislemek miimkdndo.ve bu seaenek9ok yarddr 9ijiki.l hem aznL0h coounruoahedef gostermesinidnleyecekft,hem de tkeye bu v€sleyledefokras geln hesinisa!iay.caktr Am: Mahkemeyukandabrakto'm'z yerden aynen $dye bDtD.duEuhun \..) aztnlkt.t yantna detintnint..) aztnhktat ten st.nlhesr' deyiniyle stkr ilis]ktsjgo. ajhtjnde tutulahk, aynr dogtuttuda wrunlannast zatunlodut Bayle bi yarunta vanlacak sonuA ise azlnhk yaratna deyihinn ancak, bi vatanda| tsLLt. uhodt ta.t- .J I da r. t.t ra onanndt.t d)rStn.estnt t imlna antantna qetebtecea)tlr i aF.er\q Yanilvlahkemeulusararas korumayaterdeyo aqabn ve bu korumada TLirkyeyipargatardiye bn eiye verdidin obijr eiyl€ .rmakrave bu yola rke ve miteln bbtLinmez b(ltiintitdij,nu kor!mu9 ohaKadr Afa bu durumdaliukukunne hae getdio. ayn otr 2) AnayasaMahkemesi rk ve dit talk rkann vuralama oo I re7 lJr.nuqu la{n. Flu/ld d".. co.'.-an t!ala,.od9 t-.. (.oe dec,* ;.1 ror-.,1 e r l e ' b l . . d o J - J F d o a o , o .d e o r d j l f e r f . r - d r d . r 1 . 6 0 ddds.o-, t4 -irrr (1.\.4..t- .at idd..t. r''lLecrr.o-r'rlen ligr ed0n ..,-oo o DtP.!.a Ddo..- .da baqL oo^ 1-!tp. Jr-1a'ts.e LUd tartl\a c. dfr d sdylem9ti. Mahkemeyegdre, bu konudaki l,asa/ diizenlenelerin anact illkedeki f{l4tltklann ve bu.ta n dt ee kiJltiJtlednkvasaklannasldeattdn'vasaUanan,kiifraretfatkllhktann ve zensinliEinbelilitnesi athayp, bml1nn Tiikie cunhufueti lkesiuzeinde aztnhklatyarataak,ulus bailrnll,Lnih bazulnastve buna badtt atank atnnlatu dayananyeni bir devtet dLzqninin Bo noktada irahkeme k]rulnast anaclvla kullarln\st\Jt 'batlangqts kabuiedttebituidelder gtbigbrAnd aynhctnd. yijnetik kulturetkinti1in t1nhnasl istenleitninl ananh', bAfindan koptu qirrD,ne" giecedi endigesi.i odayakoymE ktadtr n bu mevzuat au durum, T0 yedeazn klarl.ilqilinevzlann, yorumanmasrnrn temelekseniniolltturan (ve ve uygulanmasnrn da lemel agaqdasoziiedlle.ekol.n) br kod!n!n, butonlatihadrn gdstedyo. Fadh km ikleri. Ianrnmasrnrn olustlrdudunu eksenini yo aF€dr koftusu.Bu duruhda, Anayasa devletnparcalanmasrna Tirrkiyedelarkr etnik kok€ndoki9ilennvadornl lMahkemesinin. r. {anmssrilelanrmamas aFsndafszlab r larko mamalGd Mahkemesi, bu ko*ununelkisiylel sonucolaEkTn{ Anavasa azmhkhaklannrevrenselinsanhaklar b.glahrndadegl ulusar (Lozan) sozle9meler hukuk ve Toftiyenin yaph6 uuslararasr 'iiLkefin ve bulunlooU elealhektabu kavramr b0iinmez badlamrnd. g0mek{6dn bir kal€gorio arak 0nler d6ve1"ilkebnyb 9al19an (Allerendlogl!, s. 237).Anayasa danve SyaslPanllerKanunu'idan kaynaka.an bu bakg.9rsr,doga o a.ak,devetnbu konudakrtom 110i1i Karatuve Yamtt6v: Gawinaslin v6k1flan\4a ve SiyasiPartiler irahk€m€si'nin tutlmunun Anayasa Anaya6a k.r$rlk Yargayln tulumu hijkLjmlerinden kaynakLanma.rn. Kanunu Ya.g ay mevculyasa|er an btyb bn dlrum sdz konusudedildir. yenelmig yorumlaften hukukkav€mlain bilmedd/hqd kkale 9ok ba9k. tleniminib rakmaktadrr:Agagrdaki kararijmekeiinin almadroL epey@zodur': li, ii dnqijnijlmesi 1936Beyannrhesikonusunda Dahaoncecormoioldudumuz Y.rg ay 2 Hlkuk Danesi0607.1971l.rihindeoybiriliye aldrc r: 4449 E 4399 K sayrl lamhn gerekeesinde 90yledemekGd ReFavsSenasy,s M3itohrye 9dh,a!n, s.76z "AanjtLyorki, Ttxkolnayanl n neydanagelidi4en tuzelkiiilikletu gaynnenkutitiisaptannen edilni$n (.,,).Oys DaiBninbuEda mal ednemeye@ginisiiyledigi 10261kitilik, o.lodoks dinindon Tilrk yurna9aniaralndankutulmusve yijnetiheKeolen BarklrRlm Haslanesi Vakrrdll1'yabancf bi.vakfdedildn. Dahaisincve uzlciiolanhusus9udu!ki,konuYaE ay Huklk GenelKuru u n. 1974yrIndaseldidinde aynrinanrlma6Lsoc kaErbu eter OsmanLr€ sdzcskledn yedre daha Tilrk96 st'zoiiker klllan larak yinelenmStir 'Goniltyar ki flti ohnayanhnnmydana gditdikldi tiizel ki|iliklednla|tmaz nal adinn.bn yasaklaM$tr" (HukukGenelKurulunun 1971/2-320 Es6s,1974/505 K.Er s.yrtrv€ 0405197! larhl ka€1) Enes yr. wa€ ay I HukukDaesr ayn. udayi.e aynryakla9rfr | gaistere@Ki. ' .Aqek 16 9ubat 132A sayth kanun ve geraks9 2762 s.ylt unun 44. naddsindeki ko|ultat dEnda, yabandtann Tukyede sdinnetenyasakhnhg alup bu hnknmbrkanu dijzeniile ilsili ugu iain dotah \Lmun bu konudak rasa dtit eyienne davaLt nn karit ctknashda ve kqnunsuztasetulun iptali i?in dava astnda kanu.a ayhn bir ybn yokur. Bu ilib6tl6 yukan.ta anan nedenlee va nenrene karantua gdstehten dgi'l 9at6te gare yennde otnayan tflyiz ilirazlanntn rcddi ile tn onahhqstna oybitligih karar vedldi'l\argtray 1. Hukrk s,24.06.1975, no.3643-6594 s.yrl kaBr) BJ loruda TU4,yeaCano.n d!h! oa ilgi.t ve uztrcobr dLrutr B5 o da 9udur Ba r R-m H.eran€BVaK avuiatlan n dozelrinesirsieriyleb.9vumutladr ve aynr Dsrc. bu g)nt' ve Er975l11168: | 11.12.1975 t<:975112352 sayttl 'D€vaL frIrihat lakttn fitl^ wtandatlah ta@hndan kudln'' karytln)otuna karahnda'yabanal1nnfiitkitb de ta$nnaz hnct"nnt lasaxbyan yatatada4 sdz ed nes bn yan,lgt !i IBU nedenl6 o tijmFninl ddzerme pluyla ilandan srna,bmun d9hda 1...)diizattnabledkk rcddine.._' 6on ka6.rn tn6mi rad.dr ki, Ya.griay rn YanrlgrYa dnqijp ncrYurtal aynmrni gitzden kaatrmaddrnr, kimi Tork nr gayrimijslim oldukla.ri9in a9rkaE'Yabancf eaydrdrnl vsrsrlayl_b- uvsLlana.r,-orer atagrdac-lallac.6rgb d-cal Aoueos2002oegBadlanve o.t\ 2003\ed!7€lllel vasa sonbula@Krr hijkiimlenyle azhrk vakf@nvlalloilisM Gdisneler Gayim0simlenbhlikei ve yab.ncf sayanzhnivel B. E@vll Basbakanld nda qoevde bllu-ar DSPirHP-ANAo Loa'svor 2oo2oe 477' t..l"ve hrkurFta; >on ;yrarnda 0) AOusloE rBMVoel Ar<.nAAye -yLmyaqapaleln'' 4 r.ddosni ol-tlu_rn <drnla on€nj,drcJdesene lrE ve gay ruslrr vak l.1nr1diae saqhnmr9irr buyuk.jlcijde vakfla a esiirigi "Cenaat vaktflan,vakfryelenalup alna.tAtna baklnakstzh BakanlatKurutununizniyle dini, hatri, scyal qiihel s,rht ve Mtlarct atantadaki ihtiyagtan kat9lanak d2ere tattnnaz nat edinebinet ve ta$nnaznallan ltzerk.lotasanuhabulunabttler' 'Bu v.ktflann dinl, hayti, @wa|, a4itsel sthhi ve kdturel alanlatdakihtiyaqlan kaqtlanaklzere, hat ne srtetle alu6a c)lsun, bsarunan atltndabulundugu,vargt kayflan, kiru sazte:snten ve didat belsetedebelittenentatthnaz nall{ bu ranunun ytrtJnu'e siilidi tahten itibaen athay ioindebagvunnnasthelnde vakt adtha vasyel otunan teeit otunur cenaat vaknanadtnaba.iEtananveya " 6bidt na.lde hiiranleine tasthnaznallar da bu 8ur€ciniyakfdan Bu yssanrnhazdanm.s ve erkanlmasr izlome oanadr buldudun iCin gahsen bilyoruh gayimdslim yukanda maledinneve bu mala@t$aml izniveilnk€n. vakflanna .l9irl6ri B6kenlrkannn iznr ve Drgigle s6z0 edllen zihniyel, l9i9€r yasays !6re9m konmasr9in9ok zorunluLudlnun 91. 9unkii demekpolsve islhb6€lijrguendemekirvebu dnlfa*l Bakanhor grda bu Bakanl yurltadann'sakncalr' o d!dun!nsimges dir.D 9iglori aanrns mg€idir. vakflann'y.b.nclsayrldrk Bu vakfLann'Tnftiye'yekarS kuEbibcekerikompola/ remeindekendnimelruagrmayaqalEenbu zhniyeiinvakla9rm n ve Insan Haklannda.SorumluDevielBakanrNejai Arc€vsn ijzeliklede D 9i9l€.iBakanl 9, lakat dlnrn9abaaasonucuengellenm ilgkinbir ibarennyasaya znin Bak nar Kutuundanalnacadrna Bunln hlklksal saknc.s tldur ki, enqellenememigt. slrmesi ve bu mallaEtasamr ddor vakfar mal edin elk6n Tijrkyedeki br Bakanlar Kurullnundedll eok dahaalt dirzeyd€ki edenerken Ba9bakaiEceviI bu d!rutrtanndiizeftih genetseqrnie Yaprlan surd0ri,tnugtitr. oze[ik re aasbakan YardncE ff1':tltffii.a, ku.umolanVakflarGenetModirrudiinitn(VGiV)izniniatnraKGotr'ar Bu nedenlede. LozanbastaotmakUzerek m utusarrras anta€ma ve s6zetFe ere aykrrhcrnyan sra An:yasa'nin'10maddesndeki esitik lkesininde jhtatidn Fakat asl sak.ca, b! yasanrnuygutanmasrOn VGM.in hazdadldr ve 04 Ek m 2002 tann ue 24896 saytya Besni cazetdde yayrnrana.Ydnelmeikb onayagrkm9t r zhfiyetin nasr dnendioini somut biAimdegdsierenYdnetmelikyasaya geftitmeyeaar$rlan eSilidifilen enge emekien ya2rhr9 gibidirNitekim,matednebtmek ien gayrmoslifrvakf ar dioervaknardanhiabirbieimdeislenmeve. qok sayrda bege sunmakzorunda btraklmakta daha onemisi VGM'ye bu belgeLerinBakanlar Kurutlna kadar u'asnasjnr engeleyecekyetkilerlanrnmaktadtr Zihniyei.bunlntada kamam9, Ydnetmelon uygulamasrn "!lBta6@sr karg rkl rk kosutuna baabmrgnrki nsan h:kar konusundave vurflas sbz KonLsu oldudundakargrikhk ikesnn uygulanamayacagr hen{escebilinen bir hususturGayimosin Tilft yuritaglann n'yabafcr say drkann buGdab r keredahaq6mekmOfrk0ndijr Bu durumdayasa verveyaydnetmetkutusatve ulustaE.asl hukukunqoksayda betgesintht.tetmigtl0 Bunanna€srnd: sunlar sayrlablir:Anayas. Md 2 10 35, 9O/5.Vakltar Kanun! t\rd.44: 4771saylr kanunlMd 4: LazarMd.37, 39t2,4a, 42t3tl\l1s Mrl 14: 1 9 6 9 V y . n : A n l l a q m a r a r N u k u k ! S d z e s m 6e 0s /i M sd BalbakanEcevitydnelimlndek koatisyonun son ddnemteri.de dr durumann dijzelllmesii9inharemn Aabatar03 Kasrm2002de Fp lan senerse9mede biiy.k bir qoolntuka iktidara9e en Adael Kaknma Pans (AKP) raranndafdaha sijatr bigidde uliimi4tijf.Ozellke InsafHakanndan Sorumlu DevH Aakanl Ba9bakan Yadrmcs EduoruiYatgnbaylrn gay@lerye477114 lr yasadaki'BakaflarKuruu znye, iadesi vakftar cenel ifirau izniyre bieiminde degi9ifierekd0d vakfiarra€9 tk aunlnla birikle, aynr zihnyet bu seter a s f d a d e v r e yqem i 9 ,y e i i y a s aq n 2 4 o c a k idmhea i 4od br sesrisr (ve daha y6nelmeLidi yeniuygulama d6€r vakflardansienmeven qom09 br kosuL oldugum@) se|mi9lrr: ijnce enselendidini gayrmtslim vakllarnrnlasnmazmalsatrnalmave onlararasatur ilgili Bakanlrkkahu Kutumve etme basvurul4 qerektiglnde kJelLraa-n ad'usua'na€. tadra bagaracaKr Bu ada sdzir e o i e - i u . b t t , 6 r k r r F e e f i v e r v e 6 h - b a a k J E l u i l a r o tB u ve vne Anavasave ydnetmelkhLikmoyasadabuunmamakladtr kesinlik e ayknbirdlrumsdzkonusudur Lozan'a Nitekim bu hlkuksuzllk, sonlcunu de|haL vemekte "Valrnar oeckm€vecllr.5 MavE2003trnh' F dtar GazeFsirde UndLs.;, BJ|lnadr bcrlgrya than habede ahD.er tovledI mLilkeedlnmehakkrkazananc€maal ABve uvum kaDsamnda lal3bssvurudansT4nreddedldi vakiranburokasi€nselnelakrldL 579u belgelereksik' 226sr da hak sahib degisnz dive gen ayn konudaverilenaokig nCbir Ertesiglnkir aynrgazelede y6 Tiilk hab€r,bu durumun 9n 9ok lzucii afta pa.rnr onava koynlstur Mili Giivenik Kurulunun7 Nisan 2003 tsnhinde yolladd oEdanda ilii devleldacL€rinegonderLen BagbakanlLoa aynenqdyedenmekledii bn Gizl yazrda "vaktnar Genel llijdijrltdtn n frarccaallan ircelenest Gn tantnan2 .yllk siire son dere6 stnrd olnakla bilike, bu stjrenin ntn yasalatatuku2attlnadzar atduEuidn, vakltar Gffiet Mad'JnagtJ bidahm id.ti uwutahata . sUrei .t ha v.nnl kuttanabil.c.A Matacaatlannb6k6nlk kuun ve kututustanntn dttin'lnij$ttu T'tustennin alnnast ve detath ala6k itcetonnesi nelicesk.te f @vaplandnlnae uygunolacaNlt verdi9 oldudum B! qizli yaznh yuknda siyahpunlolana 'Lrslqp klrakld! itinde, ifadesi egine ender bstlanacakbn gay mijslh vakilanyailgil bagvurularn her toiu "ida uygllama Vakflar Genel t'iudu.00ir kulanlarak sonuasuzbrakrLmesrn Tii*ly€ de anayasalbr d€vlel l€lkin etmekledir bilrokrasisine yasa klmi valanda9lann hilk0mLerlnden kurumununanayasa!e dalraaqrK yaranandtr bundan lmamasr 9n esmenFba sdslerdloine 2orols. g€6klir. b r dm6kbulmak Ustelk, dinsel aynmcrhkyaplmasrnristeyenkuruluqda Tufklyedelaikliiin baglrcasavunucus!olan Silahl Kuwetler Nitekim. Mili Govenlik Kuruludur. mensuplan.rn cok elkli olduklan ^,*i,"Jxl giziyaz.rn altrndaki Korgenera, Mili mza9oyled r 'FelhiTunc€1, Ba admcrsf. Guvenlik Kurulu GeneSekreler SONUC:IOR(YE'DE AZINLI(IARLAiLGiLJDURUISUN KURAMSAL VES|YASAL TEMELLER| yijksek Blim adamrndanpolilikaosrna,qazelecisind6n y€n[9 kadarTudiye'de konusu derve biraedan aznlrk eok Frgrcha .le ahnhaktadr. Buaqnrntene diEkleriSdyl6 ozetle nobiir: 1) Aznhk kavEmnrnv€ hukukunun dlnyadakigelEmelenni mekyerine,1923yrlrna takrlrp kalrnmakra, 0stelik1923Loan da lq v€r'veya ek6ikyorumlanmakladtr Tt*iye ozelLikle in.an/aanrrk AGIVAGITIe btliklecokEayrda lan belg€sine ima atmEft Bugln d0nyadaeeiioi a9rardan n uktan fa*r ol.n ve bL falhlrgr korur.l isleyen gruplar nlrk olarakkabuledilnektedir. Adrk blfdan son€ Tofkiyeninb! 'i9 olTsTrQ gbi dav'a.maBr r ree taedn, n€ d. kundurSadec€. d6 nudahale davetedicdir. Loen'n ya.lteksrk yo'Jnla.nasr <o.usL d.ne dne inceitle.do iCi. bJEdarerE. ee a[-mayacaktr. Yar-z, iu nnr l-.irrlatmakg€Ekr \. Tu'liyede negatifhalpdhf h.k mlannmbilnmem6i/bilinmek islsnmemssidiv€ ciddibn sorun 2) Azinrdh ralkl kimlidirinkabuoile azmlk haklanvemek teYsaYrlmakta/sanrlmaKsdr. oah. iin@ de beirildig gbi, bunadan biinclslnesnelbn L.: Bellilorulada fEAI b r grupva6a ve bu gr-p ofa.klr llar p.rFsr seyryoBa, ininvazqeeihe2 aznlrkvarmryokmu diye a n a r s r z d t rf a t l b r k r l ( ve dol.y's.yl..7rll vadr 4rnrk haklarvenpvermemek devletin bileeolbirl9tnAzmrk vememeki9in fsrkh kimlikle tanrmamak demokEsinir masna o da .znlorn devlereyabsnclagnasrna yo lrusa 6ntegrasyonu b.t.lamaKa, ayrcada dE mudahaley , gelen ic seLl'deleminasyon' ile 3) Demokasilalebianlamna 'dr9 selt-del€mlnasyon"u' av.r anlamrna 9ev Darcalanma see. par9alanmat sanmak sofucu.farkrkimlkerlnl.nrnffas iledevlelin aynrsey3aylmakta/sanrlmaktadr 4) Milet konlslnda leklik ile bi ik ay.r iey maklave brincininiklnciyigitqidelahripeheke savlmaKa/senr ir. uC u nu n ialkrna var mamakla/vamak islenm€mekled old sonrasdiifyai9rn anrkAGLT 1930annkosuLve kavBmlannrn n birdevlet anlamaman lamamen deo9tioin,haliate6 ned6nd0g0n0 adk l6fth (al) vadr: Bugrntndiinyasrnda i9i. vahimsonuelan €ddi, iisl kimlioii€msl eden devlell kimljklerntanLnmasrnn parqaanmanoktasna getimektedir Milet konusundateklioi savunmak da m llelinb icinisaboieehekedn. Bursdaa9kQa,alt s6zkonBudur anlaqrltoamasranlasr makislonmemesi 'Ttrk' lerminn aynl sdzederken, 5) Birmillelo .rakTijdlerden zamandabr et.ik grup anlamnag€ldid gdriilmemeK6/96.mek asadrda ayn@ dene€k olan bu durum Atatilr* g), €sasola6k ulusingaaiemasnrn(ratlbr-butldt mlryergiii5inde (rop6ksar) lErloryar temeedayanmakla biiikt6,igindekanve hana dii lemellne iitkn dnemllNunar b.nndddrnrbn lllrlurad.?kab! ilsngehekedn. edememehen bizedd€tioi iemelhusus9udu.: Busaptamala4n o;mokasi tahip edl€c€ksevoya devel patealanacaksa yasaklamasetimek megrudurve AIHM do budu bnye yor-nrdaatrdotr Ealat Tu{iyede\' y..aklanalar n teYei pargaanma dealdk onada ddete hl9 basvuma rehllke. Qonkij 9 yasak dm€oin durumu olm.drdr aman da falkl kimlkLer a.makladrr gi gibi Melissa'adryasakanmaktadr. yukd da da yazrrd Anla9ran taleple. dellet.'fad<lriklan tanfsamardndanbil€km ba9kahak 'FalklryLd" gelr buna. da parga anmsyayol a95l gerekoesiye, yasakamaktadr. fa*hrah ta kendisidroayrn demeyi Yasakianan ' r rjq $!dd€mn,srrn 1r! ien bb 4.utans?! Iled. xttux^ llist\isf'. remei 1930lannbugun haa uygulanmak islenenuus devel a n a y 9 i n r n f a rkkkra b ue l m e m e s l d i r Bu tulum br kuramsadiae. detaihselve siyasalomakLizerc k lemelden kaynaklannaktad r Kurahsa neden Tiirkiye C u m h l r i y e t ' n d eLki s tk L m i k - akl m l k i 9 k s d n , t a r h s e v e s y a s a l nedende "sevr Paranoyasr. ^,tdn'd . 4 - + Neftn. 1,^,.e CLnn-t^eLnaekt A,t knl,"-J t osmair nparatoruou (ol) ie onun haeri oan Tuftiye C u m h u r y e l( T C ) a r . s ' n d . a l v e l s t k m k e r k a l 9 t a 9 t r d a s ogretEdr Ol de 9oksayda a l k m ik vardr:Tirrk Kifi, GtrcLi.Abhaz, ErmeniArnavul Rum.Musev.vs BUtdnbu.a. yonelifrtadtndan iann'ydrd!ve dahaijnemisi bunardanhiqbn OsmankrkbiAiminde { a d e s nb u a n u s l k i m l k e a z d e s o m a dq0n b n s o r u i9 r k f ry o r d u TC kurulunca dzellke qayrimiislme. daha azar sayda 'ge.meklebtrikre.bu at kmiker tablosuayn kamrglrr ama tsl km k Tijrklnk biAiminde de!Slimttr. Bu ijst kimtk ii kedek att nm kerden en oiemls olan TLi|k .lr kinlllyle ozdesft t9le bu d u r u m d d e r a l k i f r l k e n nv e d z e l r k ed e K i d e r n d g l a n m a s As inda Tiirk terimn n bzij "soya deci. kuliir e dayanmaktad r Nlekm, reliminmiliyetaiideololiyi en kat uygurad0 1930ada bie. qeecek gd9ffenler9n Tirrk omak deo Tnrk r!n!ru.e blolr omak dl9irtunugetirlfri9tir.cumhurb:9kan M x€mal onundu Yl Nuikunun (1933) sonunda kutand0 itniii a.dey9 nde Ne Mulu TitrkOtana/Dooana decil. Ne Mulu Tu*um Dyene dyerek Uus$ klruluquhda dodugta. seen ve esL9nr emeyen"obrekrifkmio' deor kqnin radesiie baoh oan l b l e l l r l i m l d o n eI l a d a t { a d I Aununlabnkle, 'Tnrk't e r m 1 d e o l 3 a n a m aO e m e k t e d t bn Y eY u n l a 9 rbka oy a b a d lohanrn ad kutumasiirecindek Bufardan b ncs. kmi0n leritory:ltanrmdtr ve Tu4iye gib kamask bn lopamd: uius nsa etmeninlek ytjntemidnFakar Ttrkve da etklenen esenrk9hk ruzganarndan l93o ardadunyada zaman zaman br onamda arnrnda kosulandtua Kodavaklanma F l b y | . u S L / 1 . . 1 . \r r r e r 6 ' n l d n l e r e l o e - e t o t n . . n c l od.h )a A.ruodl-.asb ldri a,," r p . i s i , B - n o a a r r a "demir ledavietme ie6 ne bLikerek' yarattrgr rahatszrO psikoojiainin uvguramaEr epev ain bu konuda vardr. Fakal amacnn da rolt odrodildude belrl meldir 1930arda,TLilkLernBraksefaleinAp ;d veien en l€ri ziimresne denslp" oldudunukanrtlamaktn s'.a'n aeza ,.farc o!.flel \dprn'$!r ortegn vnd orroojr vF ro'oloir A o - s . o s' 9 ] i r e ' a p a llYtr4 O,se vild s o l a e 1 a;iraa v"!rd'?. d s i r - o o e r ' a n . \ r M u t r - r r r / d p l a r a e e ' z . a n c d r -l Y u lt ^ a n n r s 1 . . a 2 5 l 0 s c y r i + t a'r t, rrstla aeru 'o *" ieflmin kulantrakladr 1S50lerevanncava kadar asKer "Tiirkyurdasromrk deo okularagrebilmeninbr nlmarakkog!u " O zT i i r k l k n d a nO m a kl r B! tulumyalnzca tanh(ekalms da degldr BuqilnTii*venrn y l r l d s i n d a k ai z n r k a n n a n a l m a kO n 9 o k s r k k u l a n r l a nY u n z sOzu T0rkye'dekikmik lan mrn'l' Tink ilS ndaki soydaglarm soyu'6 qLilirnn epeygi4lLio du0unug6stermektedr Diaet w d.r. Iiitu Devtetinevatanda9ttk hetkes Tiitktitr lAnaya.aMd 66) dendd and:. maktadr s e qm h a k kb r a k ' m a mor g "soy k.d:r "din lakldainii de Oahasr. bu ilsl kmik. icemekledir Mill€l sislemnin hee siiren etksnin sonucu Tiirk javrabilmek cn MLlsLUman da omak qerekdektedr halta Sijnni ivede he iang bir gayimilslmden soz edidiai MJslirdan T0 "Valandas" 'Tul nedenibudur Bug0n denmeslnin deai de zaman [4ijsUmanTi]rk, bn ne kadarokumugve uygaroursa osun, hiQbr "Tiirl demez: Rum g.yrmUslm lift ylrllagndan sdz ederken Ermeni.vs vata.da9def Bu durum sokaklaadam ar.snda kamaostr Yakrn tarh clndeTlrkivede poilkalafada cddi bigimdevansmr9tr Dne (ve es€men olduduosmanl lraua .".n.0.) dayah 'rrlet Sislemnin "€canip' danemnde qayimiisllm yultlaglara {ecnebiler)diyen zih.ryer.cumhuiyet dbnemndedaha 1940'arakadargayimrsm rtsi$. K'onorojbi, Adaa r!* *:p Bu anayr9, gayrim0stimtee v6 DdfmdB@ Mostoma.rarcan o'ans7 deecdF !&a verg tar eoen 1912Va4.kVe'g|srotEyryt. do'uguraurmr9.5G bu€da bihemirti. ogurcLBbtjnu. so-u_da !o'nl9 ordrolnuz sib,. 1936 Beyann.resl garFudn Tilr va(i4.1r n msr eo,nncaronen;9, naler hukun o E oraE( ere.nde. alinr5 bu lonJd. venn! varg,tayta.ad€ryta du-n 1970h.de cthlt hatrr aaE( oevameiri, ve :-cat ABye uyun ylsaEr baqbnrrd. yas. 9*anr,a6k ded.-ine! T,q-r 2a AB'r l933de crunEn Sabot4taB<aGrKor-m;yonetne,gfrde nag r€legonern saooraiyaoabie@kbnn! s,E .1e4 g.yrmustrT r! vumasrsln' da "Me4le*o/ 4ndekt ve4 , aba..tat t ru,k tabat,)ve yabancttrrtan olanla/ dy.tekbu kaieqonyekahrstrls. -ir-\te y, ataEta/,cr ou d-runu1 sor r'e !o^ qarpEroheS "--. zulr,v,i-n i!o4 r\rda Ustid+'sta.butda4 br gaynnL.,ir nnnL isesainokLlbraq'nr lapusurunrptalOr :cra-;;oavaotr 'sJqr Hac rrfr Em€n Lses, vakt rs-rp Haa T,oreva.l e_iRLhban okutj v.kr.f adryabela,qinas;Fa acirordavsda QroreKQe.ynen 9uparsqEfc€mektedr UlAe qJlntigt aasnda. avnhk taatiye ehn,. ao.Ltutu ts tI,tcirted Ba|ant'gt A.nt] rah ttotusyoiunca a\nsn ^araaa Ha, Fneni Ltses vakfi aot ahndo bi; vaan hukuL; n;xun '. bu redfub Qkn otata^ ad,nd tesc,t 6nir.!et !s:: ! tapuatnn a/ta.n @tat,te Ha/ne adno teetnn sabt'nnaat Derel t TL...yec-nhu-yeh. 1€ld g€yrnrstm yudad!, nr. s.krncanyab.nctar gbr ut<eg-uents. a!,,snddr. ion.,o i t i b , . d e v t e t k u tbuin. e L l u m u g v e5 e * : e o r r n . i i r a r , on! ogiit $rasnoa godlr€yen ve re otdJOu u^da ,uorer blai bu,unrayarb- (omsyor. rr*,v".",. "r,i" trghroruna($i- |n€hteae €nKeTeia"af,snnr ra.artsnnrqerekce>i qerekcejotab otabtec€k tec€k rarmaK.dtr Bu f.t st otmayan bir utkeEn br€ifaztrdtr seaes 0sbito,h3i:ro,sy $1. 2s9!bd2m3 'pr lLnril- oiini'oel dsl lmJ' son,c oaa. Ini\ o|Jn o a , i n - i i J p ' i n " r a " l L k e ' o e ns 6 n t F n 6 r e ' r i z l r bc'ri'de lur(/er' ^n'* i,,';;;i i,^,.'"" alm,str.ovsa, isr or<a/d' demiq i.r,iii"."ri ^"u^ ie rruru rj.ve*m Drvene ve rar-m's bao' esaqrru rcnrotoale'asa\ L.".""'r.o"t n+biar ilLliiii J".r *" t" or;tu-euvJrrLro'acaernoa' bortn M 'ena iorifl yarair'navacat't i;.i";i;"; car,rna -uAive ruiadg' rli^' vern€ *,'i"r." 1;";t -v,-* -uar/e oousu r-d'e ia- tt'.rve Mlrt"r' i",i"J"i,iii^'" orLnu 0""i. ehmet ."^.'"0.. ;on!e ar dod!rabile@kli enteg€'vo- acsinda- a'! tgdas 2 l t u z v ' l i e l g n d e k a r ' s e ' v e t u n l a cgFe( rdord irle br Lsl i n b"d(flee€-v;unousecek b( trde ('n BLo'redgdevan6hreoimef de i.iii """''.i3 a'e*.n"., c.os6, r'aufl"'dedsr'ou ad' "'a rtD i;,il..' v".r. vot"". f-i,i""j"* ri,+J deneoieLer bf du,JFdan varaantral €r:S€vrsendrom! istemekledir fahBel ve sivasalLleden:set sen'hfru: erdrndanosmanll Bnnci Diinva savaglndakyenilgisinin razab;ak Toanoa <adE ou a'rlatnanr t.*'arcrw,ru" ropurda v' an'g-pstlo-oltt'erriler .i"i"ii:rJO, p",qa".*." .,dun de shekleor nana anr'9tr Qu'11 19 o erde Kb16 F'nenr€T ;;i;-l; "-' s,r oatr.vanASALAre'orevenren ri9iij""r""o driro_e 30000 rcsorai,nson-n. kadar icno:.,a" ropr"r u{ved€n pii'i""' €vetrr€i, de a-n'e'i;-";; \ad!\ o"(aanasr-l falan rooarjrdrl92ose$ BarsA1'a9aasr'n n 1 - z e v n d 6A B D n n k a k "-!ii"',"ini i".q"'r'' va6:ng' t..;" cuve-li Bos€ rs6t€H'r'€nricirdF l-.r. cic, i**.0" ;ei;;n-';kr iijl o,qirenr$'a/, br <orrJ'av-as dr-su B- Li"l'i",i" a.'i -rk;r ve r;uola senoarv" ra-a1-dan .* TL1/enn nirnerrrletn de b_ otrcaa'n'vl ^;s,a'..s v' ere\ laolo/uratrarlanrl o" 'e'dtomr'-." a..i"ir"oi. paranoyaya ddnostiimo$ur ASALA everlei 1980enn odat rda so_a enEr' Ar^ashodbasd/anEner'-ac.lan karpanv's'v la drttvse'rt sollcu d. tunaro{ s-bd 1999drPrh de ocalaninvaralann:sr !'6o6i Abri* Mfliyr&nKt Elmi rdordild'r' bn risr.ne 5 b* e€ 3h PKKeyemende bilm91r FakaiSevrParanoyase. ufat vestode _ B L r l o r r e t r e c" o,!{ . . v e e p e ys a c r l ( . o f D o q Jr d l o e n z d F deltcr nfaL ,srerd,gr!e aner 'ai ooLtoa.rn ou-a iaa. I nreiaiJd. otrd. ._e.e rr4 ondel cn:'a b4.drl dr I. rlluio4 rrJ.urrlirr \rb te.n, v \ e \ i e n t D d n n . r e .S c o ea , . , a r ,q " r c e .l . . , i . , e n - i - , \ o ,z c r a J { n E d r a F b - O _ . _ u r r t r a o ea F , a a - c a.zr@ eqe-e. , L.zeyi-de /L.du.TiL Freodi \Jn deiel,a q:ne\doOu Lav€oen ropr,. lop6racai ,Fre, R-m gdodoic pa+%^er r;srarburo! ev,e-r.rn r;aq dr Gr,r. u€rer h.rne gereceajvs. B o r , - D i o n d r d a u n r v e d e ,6| n n a s - n L T , h . a t e p , - ,b, , e r_u a , ) d I p a r c . a . T r L s . e r d n i o \ . , . d e Goruduqrjgrb br yandanAB ye q g re.ef cufrhuryehnen reme tes olal- &dat ctn4' -t en-eld Ty ,srF/.. t-../r oJ dand: 1930ardakt ideoojisinn 21 yaizyrngetiahevege;lercri ' s - n d a\ e J e . s 2t r r ? - , r s j o d a ( k 6 u . ' c . i on&--.a:.!,., ern+re Lrne ela!\e ,r,lrak.aor 8". ge,"l ! qa,".s. 1,, ' r a o d q r /ao, o e o , dcr. r *rr.,,ir_,i.--e. .*o, u-da deaor'r. v 9c-.-r-e eotr an n 9u afda en razb dnem verdidi,azrntrklann korunmasl und, d9 mudahatey daveledecek b4rmdedavranma(adr au.unla btlikte, ABye hazinrk sijre.i fijtkiyedekt az)nrk l Konuslnuhe. seyer:dnen 9okolmtu bn surecesokmustu. E C . 1 9 2 0v e l 0 r r o a h e r a i z r n u f e ) q a c d a t a r . r r " t . ! , . rd31 deun le .apr.s "L- . -,o.a dl ; dos:-o;n o""",., idedn Bu slr*n y6zrdE [4art 2oo3 laihinde be9 dy Fkel halindey:p1619butunanbu ABye uyumrefom6nrrr k o n . ! . n . . z a L t a n r r r F d l n' t e r t r d i e nr r o o e r e{ e o , . e I mtm[i]ndtir uyun Pa^ent26 tvlad2ao4 Bas,nyasasrnda Fyrnyapm: konusundak hitkijmkatdrrtm9lr cu uyun Pa^enta3 AEustas 2oaa \abancrotde Ealm l . Y a s a s h d ay a p t . nd e E D klre r t eT u A y u r n a s a f l n c a olakkkulanrran ralkrditvedyatekerindor;nh;siidek Kuruu9ve snrlamalarkaldtrlmSl I Radyove TeevizvonKurumLafl ve dvalektlerde YavrnY:sasfnda yap an decisiklkle bu d llerde ,d;,ap.ac-rlaFala' tdar r'tn l-' Cezahr-u-J-11'59 m ; o o ; q d " q , r " " . - l , o e o - s u - q - A l s niol dr ' 1a r c g e l i | r i 5 r ' Batalr' l'L'r , / * t d r a - ; : u a e q h r e e r q a / r1 L s . \ d . c'ta ' sagara kd dl r a aa\I1e1l J nal eo'.iele u u1je M FaiFael;' -5!J <d-u-uloa,rp r- ve br rr soaa v snecekbir dedisiklke nedeni hukuk ve ce23 hukukud.€iarnrn yen'dengarLilebl mesimiimkirnkr nfr 9lLr Danliinca Uyufr Pakati ( Kapenhag Paket, a2 Oak 2043): Vakflar Kanunu tekar degildlerck gayrmLisim vakLrlarnrn aavrimenku€dnmeleri Bakanar Kurulu verne Vaklar Genel "1ar'!"r'rar n o a \ l a r ll r c l V o . r g u- ^ n . l a o a r * B-nar .i/" noe a$- fr BJI-.r.a r ,e Md -o' .-lc Tasarufan AltrndaBuunan TaiLnmazlvlallarn Bu Vakfar Adrna Tescil Edimes Hakkrida Ydrclmelk 24 ocak 2003 laihifde BeSinciuyun PakeliQ3 Acak 2AA3):Ceza Muhakemeer usullj Kanunuve HukukMuhakemeeflUsuu Kanunudeoi9tirlerek ve o tanlien t'baen paketn yi.iirijge gimesinekadarkesinLeg€n yaplan ba9vuruarailSkindavaannyendenginilebimes miiffkLin B u s a t r a r n y a z d r a l a h i e ( 9 r v l a y r2s0 0 3 )A l n c L U v u m lahmrn Paketindenbahsedhe(edn Temmuz2003te Grkarlacaor edien bu pakelleaz n kLaralgil o acadrbasrndab bnLenhususlar Jo ablFs o 5 . . r ' d T - . \ e d e a b 'aula. taeooie4' a ' y d y ' n ' a d . w o a 5 l ad l l € ' d er s ' Y l o v r b i a e s gayrimirsm vak larnrn frrl ednebimes, camidenba*a ibadel y e r e r n n d ea a r l a b l m e s Gdilrdijou gib buradakikmi refomlaf daha oncek uvum paketlende de vardt Fakatbir lurij uyglanamada!lqin kanun koyucubunlartekarlekar qefimekGdir Nasrl 1s20 ve 30lada Kedaisl ylkddan devnm programnd:k €lormla6 Siddetlitepkler geLmigseburada da qeLecektrve gelmeklednYukarda "AznLkla.TaLiKomFyonuvLa lq i paregrai. da qdrijdijgil 9bi sevr Para.oyasrnrnb€sedg haen Sddele d r€nmektedir zhn yel reformlara Fakat,Toddyedekimewuatrgqddrrtagtrmamak yozonden A]HMninarlrkYargay 0ze.inde biriemyiznahkom€sine do.u9t!60 v€ AlHSninhlaliolaraksdnjbnul6al mahkeme kaE annr €Krar gitrijlmesinin mllmkonkflndErbir Tit*iyede ank b!6d.n geny€ ddn09, Coktiikijrkt,zorgozlkmektedir