daş1ıkduygusun.un`yarattıgıbitukbtl1ııctsonucu ortaya ç
Transkript
daş1ıkduygusun.un`yarattıgıbitukbtl1ııctsonucu ortaya ç
, \,. '. , . TiJRKtYE'PE,EKC},ıpJ1$UÇtı!Ş14s1. soSYOLOJIK " ÜZERLNE JJ1RÇAUŞMA , Dr.n:utrı GUNŞEN IÇLJ(-} N1liifer ÖZCAN(..} [- GlRtŞ ,..' EkolqJt:-SehlrleşrJ1e 'vesı,ıç: Ekolojl ve .suç ile ıIgtU.o1ardk )'\\plıançAJL,..-naJann baş1angıa. '1800'lü Yü1a~,'özeJUkıe 1840 yıbndalpgU~'de yapılan çabşma-' . Lam dayanmaktadır. Endüstrl'tht~~ sonra. şdııder.tn hJZ1a bt1yümeşl. şebirlertnçeıu-eSiride~~r ~aratmıştır. BU konudaçahşriuı1an ohut. ~,"Pnc1ples QtPopu1ation" (Nafusun Prensipleri) (1840l~dh kItabilida bu '1coııu .-ııı1dt duımuştur. Yazara göre; büyüknıst1antı1ar SOnucu geJjşenniifus hareketleri" b1l1Jnde ve sanattagOrülep. CesaretY'eı1<;I.g~ler. gel'çddeştl11: len yeni yatırunhir' topluUı.saI'dunımıan. e~~' onlarda delfşJldJlderyaratmıştırtLev1n andI..1ndesm1th1971: 47-50). 1856. yılınqa .',ise'l\uner.ko~ui1e ~ . ttgtU o1aı;ak.yayın1adJlı ,~po- runda.gen.çUk suçlqı~unun ÇQCykçete1erqıdebakin101an arka. daş1ıkduygusun.un'yarattıgıbitukbtl1ııctsonucu ortaya ç~. bununL<mdraşehriiçm (Levin ve Undesmlth'1979: . özelPrôb1eınleryaI;,\tUlUu., Soylemlştir' . 50). / 27 , . , . i. Mayhew ve F1etch~d.~~1citi~..uÇJu1ukkonu$unda. çahşma~ lariyla tanımrlar.185 ı yıluıda ''tönttraC:eza~'' tnıeCı1m1nal Pr1~ son of LorıdQnladh ~r~~.genentkıe~Ça;nedeıi olan. ekolojikproblemler veLo~ .~i$tattşt1klerden de yararlanarak suç 'konusundaaçık1amalatyapimşlardır. cnelJikle Londra'da1dhakümı11ler Qzerindey~ptdtlanmceı~1erde~ ekolojik yapı-.suç ,1lişktsmıgoStermeyeçalışıı.J8rdır > (LeVIn ye. Lindesmith , 1971: 5~$4). .' Ekoloji teori1eri'be1l1 feııQqıenlertri . k1lerifif ınceler. EkolOjitle, u~ dalıhmımve cevreıerıyle1liş- .suçu. çevrentiı dellşjmi ile btrlikte ortay'açıkarıSQsyal degİŞlI1enfn' bir .fonksiyonuolarak açıklamaya çabşttlar~. Ekolc>jJ:-suçilJşk1sin1 inceleyen, araştıri11alara örnek olarak. 192()-30'larda Chicago Çaıışniaıan. 19 yy'da Kartograf1k Okul. Guerry'nlıı Fransa'cla.Quetelet'I1in Belçika'daki ilk . . çalışmalan veonlann. lrıgıltete'deMaybeWve F'Jetclıeı-~r1n.d.ekt etkileri verilebUtr(Reid, 1981 :131). Pııen}"yaptılı çahşnİa1arsonucunda.' .şehirlerd~ ,suç" b6lge1eI1.. oJarakad1artdırdılı.. .yUkSek oranda ,S1,1çJş1enen, b6Jgeıerdeınaıa'~. suç-ınyoJun, oldugunu göstenniŞttr.J\I'aştırınalanıu, gerçe19.ı.diliFransa'~. P-aı1S gibi end'Ostrileşıneıı.n yoIun,0ldugu,MhU'JenJe. 1Jman1aıda &ellik-. le . profesyonel $Utlann '.(U'tma,~e (MortsI971: . , Ohaııie'~al oldugunubelirtmiştır 72...73). , . ' ekolojİ teQı1SJQııetelet'ntn, .' .. ,. - '.. -',.' ," demogr~ '. araŞtır- ma1aI-ıUe Shaw.ve lııfCJ{ay'ınsaha~Mrnaian.Mert()D.'Cohen ve Ohlin'in degeragırbkh araş~$n ile d~'edent~rztnctrinin Sonhalka$in1teşkU eder. BUI)u~ b~e gı'iııii1D9zÜn sosyal ekoloji~teortsyeıUertnormlarıp.g~ııpgı. .k,iiltiirçatışınatarı. fn-satlann elde edileDıeZ pluşunun, far~giJ;)imikro düzeyli ana-.. lizlerle çok. ~ iJgUid1tler. :Bu, te~rtnasıl !1gileriyoksuUuk oram. nüfus degişIneleri. ~r1eŞımyertnin ~el1. ,SQSYaL'eşitsIzIAt vegöreltt8ha~gibi~düz.eydedeglşkenlereyogunlaŞnuştır. . Teorik modellert., gepış Olt1eldtnı1enıen elde edU.en veri,. 28 . . terın, ıleri diizeydetstatl$tlksel anaıızıorlt; testedt1mP~ne dayanır. Bugelenegm köklerıt 95(YveltJ6(Yıatda tander'in Baltimore'da, . . I!3ordua'nuı Detrott'te ve Cbn~n'unInd18napo1iste yaPtıklanve kö- . tu yaşanı kotu1laı1.dıişiik geUr ~.gıbt6zeJUk1enny.Uksek .~uçlulukoranlaıı1la btrUJçte bu1uııdua~nu ğosteren ~hşı;Da1arÜıa dayanır.. i ' - ' Shaw yeMeKay gibi b~ araştiİ1iutcUar doINdan' sosyal orgaIÜZaSyonsuz1UkveS\l-ç ilişı-i uı;eôneyc>lWılaşırken.. dflerleı1 kölu ekonon:ıtkkoşultann veçevrebaskısınm ~uçlulukta1Q rolu tIe tlgllenmışlerdir; Park ve Burge$s'~n etkt1en~ $haw ve MCKaYgençliksu?1u1u" gunun ekolojık modelint ~n~ rtnedayanc1ımuşlafdJr.pnla~ AraştınnaEnstttt?sii~ndeyaptıklan ni inceleyen dah,asonrakt we11965: 188). lQkal yerleŞIm yerlnlI1 dinarıUkleC~'da"Gençllk .Suç1u1ugu çaJ1ş~Jar eıa;lojt-suÇ t1tş1dst- ,. çahşmaıar.ııem~l t~ .etmtştir (Cold~ ' ' Shaw veMcl{ay, şehtlttduşiiJcldt'a.iJdenen kenar mahallelertm suçlu1ugun yUksek oldugu~o1~kabul' etmişler ve suçlu bölgeleri .olarak ,şOyle sıi'a1aınış1ardır: . ad1ahdmhklan' 1. Bu b,61gelerdefizUmel bub61geler1n '. ' 6ze11i1derln1 yaın4a bozu1ına g6tiilüt, ; ,. ", ~. , Bu b6lgeler tıcaret merkezlerl ve endustı11eşmen1nyögun 01dugu yerJertnyaJ.qnırıdabuluJ1UJ'. 3., Bu b6Jge1erdeniifillJyogWpugu.fazladır. , , - ' 4. Bu b()1ge nufusundag~en1er (Broom veSeJzntck 1969: 511). , . ' ' çogun1uktadır ' Şhaw ve .McKay'e göre suçlulWt OraJ}1t1ınyUksek oldugu merkezi-iş bölgestniç~eyen. ~iş' b61ğ-tnde bu. 6zel1ı1dereekô1arak " . diger türsosyal problemler de sık g6riilur.Bu b61gelerdesuçluluk . , , ' 29 ) i gelenekJıa]indekuŞakt8n ~';6Ze" .. . k ıvnca. b U' b6J1 ..eift!. m e kte. dtr. . . . .... .. erbk'~1İk18rageçınl. . IJ ~. suduktur. . . .. .. 1960,-1970 .. .. . ... . ... . yıDanrmd~slu1Uki . . . . ' .. .. . . . . . . '. ,. . . .. . . ... . . ... . . . .. . .' . .80. J . . ". .' ' sya1 . . . ... .. 67d . .... ..ı... .. . 0 q ..aııızasyo .'. .. .. . .' .. . . . . . .. .. - n . . d~ . ... . . oran1amıı'74yerJeştm.~11ı1de ItJt.~ inCeleym' Heıtgerd ve Bursik, ırk:twıqpoztsyonunJ.1n budeliŞme1erde etk1no4lul~nu . - . ,"!,', ,', "~O ',_'. '\, göstermJşl~dtt (Beitgenı )'e l3.undk.;J.9Ş7).' . .. ..,. ""',' . ' , ' ' '~,\ . ' ' \ '- ' Göreliıabatsızhkvesuçl,:ılUk1a.~enR1ehatdBtach. :Wes1ey SkoganJo;tuıFat1ey.,.RobertSaınpSon. ve RichardRoSenfeld şuç1u;. lugun beklentileri (O~uı.iy1ogremmg6n'ııek -:-tytbırnıe~ek sahibi olaIlÜt yüksek geljrel(ie etmek gibI) 'yı1Jmek oLan alt.. SQSyO. ekonotnik.b01ge1erdesı1tg6nild~gnsô~ucunau~şnuşlanbr. vey Kralin ve ar)tad8ş18n, ekı)J).ôInikeş~IZ1JI1ttOzenikle Har- adam 01- diirine'oranla!"1'uZerin~' etkıll. oldulU\sonucuna vatmışlaı'dır.(sıe,. gel 198.9: 171"78}. -. ' _' . Chicago " , o', _ , i , o,' ,', ,,' '~_ OniV~r$ttesinde ıaınıJan ',,'.' '" ' . '" __ ' : " " . ,~, '_ ekolojik "", " ',' okul BurgeSs'in ..' ' "Çemberler Teor1$f'pden( 1923lyolun hlçJrnde et1d1enmıştlnBur. -' gess~eg4re.buteqrt ~oY~4aı-.~oehbi-ıbQyüme1eı1n1 de aç11cJaı:.BUU.çahşınUuAA\_yeı'1erJn1n ~ ktışa~ , i ' olInayan ~eiı, -neruı ev~i P9lundUluınerkeZden başlayarak giderek genişleyençeml;>erleı-tıaıtndebCŞ yerleştnı yerinden , ,. . .' '.>' .' '.' sözeder.' , , ' Merkezden çevreyegıdil~e suÇ oranIanııdaazalma gorlı1ür. Buqurum.nMu$sOOıgı. yOuul1t:tk, 'sUçlu uPıeı1tıpresuJıe~ YÜksek' oluşu gibibölgenin '.~.'.~anab1l1r(caPıOW 1971: 282-285}. ',. Park ve BUJ:'gess'~'gÖJ:'e.şehir.~ '. ' sil vardır: L~ Ye~~top1uiuıw.nn 2. Kültu~l,. ya~ , gue.1967;7}. 30 to~ı.~ .. 81anınm. ıki orta.k gOıiintil.' ekoiOj~ ra,pısı, t~4ID.'adet~r.,n:ıodavb.(Biırgess , ' # ' ve Bo- , , . . Gene bu laraştırnia1al-a~,?re şehrin ekolojik yapısı. n-ofuş. tek. noloji ve ekoloj~ dOzenleIneterden o}u.ıır. ,KQ1t11relOzeIIDder1 ve yaşaın tanIan ise şehrbıtoPluıD$lIyapısııu. oıu~turur. Araştır- . ° malannı gerçekleştJrd1kler1CbJcago şehrinde organizesuçlann gl. derek arttıgıpi ifade e'deİı araştırmacılar. suçlu1ugukontrol ~c1 yöntemlerin ge1lş~ebilinestiçtn da~çok araştırmaya gerek oldugunu' da .bel1rtm1şlerdir(Landesco 1961:" 291-292). A.Cohen ve M. Fe1sOn. ceza hukukundaki doIrodan temas ile gerçekleşen, yagınacı ihlallert .lncel~ek. için ekolojik yaklaşımı kull~lardır. Bu türihlaller bır k1ş1ntnkeStn "e amaçlı olarak başka' bir kişintn .malına veya çanına..zarar .veıuıestn1 içerir (Reid 1981: 137). . Kenneth Tard1tI.R1chard',McCrahey şehirde' bazı bölgelerde go. reli ekonomIk.eş1tsfz11g1n veist111dam in1kan1arınııl sınırlı olInası.nın suç o~yiikselttıglsonucuna v~rdır'(S1egell989: . 178).. . Jud1th ve Peter Bla'U.1se.so~aladalets~ ~ ve sosyal, sergıtenmesineve . ôfgantzasyonsuzIuga, yol açtıgını,diişm8nIıgm suçlu davramŞma neden oldugunıı jf~de etmişlerdir (Siegel '1989: ~77). . ' Şehirleşme sonucusosyal yapıdameydanagelen degtşmelertn yarattıgı Q~umsuzluklar araştınM~,.ı8nn ~cdn1 çekmiş, şeh1rleş- . me ve suçluluk ilişkisi bir çok çalı$naya konu olmuştur. ŞeJı1rleşmenin suç oranlarını artıtdıguulI~r1Sı1reIl İ>urldıeim'dan sonra Sutherland ve CreSsey. Borners've Teeters. Shaw ve McKay şeh1r7 lerde suç1ulugun ,genel ôzeUik1ertnlinceleyen ara,tırmac~an bazılandır. . , , i .. , Türkiye'degenel ,olaraksuç lcOnusunda yap~ .çalışmaIar, b1lind)gigibi çok az ~yıdadır. Bu hususyerleşifu Yeri. flz1kÇevre ve . suçluluk için de, geçerlidit. '. " 31 .'Türkiye'&: 1964-68 yı11an~a.EreIli'dek1 sanayUeşme sürectniıi suç 00m1an ii2ie~" crtkJI@i..:tn«1eyen . ~tırmasuıda " Dönmezer. 1965--66 yi11anarasın4~ Eregu'de~uçoran1arUıılı% 30 oranında arttJAuube~. 'Ii\J.~da suç oranlarındaki ~tışriı nedeniolarak 1965'den ıtıbaren bö1geye gelen sanayi JşçUertnin nitel1ldertg~terilJnişUr.OrglltsQz. i11sanlann. örıce suç1ul~guartırdJk1an yılhk sllre içinde topluma Uyum ~yatk maktan çıktıklan gÖn11ıhüştür.Su koniıt'~tJsı ıç1ndeJd. bu fakat. 4aha SOnra geçen 1k1 potansıyel. ~ç1u .ol- da suç oran1annda düşüşe ne- de!1 olmuştur. ı>önmezerıe.göre'suçluliıgun artma nederif. sanayileşmeyl~ birlikte ortayaçıkan organizasyonsuzluktur.Toplumlann kendtrıe özgü nOnIlatıfdüZeni. sosyo-ekOn.o~şartl~ bu geÇıcı orgarı1zas}ı'onsuzlugu etldleınekteve Sosyal yapı çok geniş ölçüde . zarar görmeden. yeniaeıı bütünleşme ve orgaıuz.syon '.. tadır (Dönmezer 1974: '134-145). ~- Türk1ye'deceza1amı agırhgmaragmen adam öldürnıentnçatış-: ., ma çözmede biraraçolarak .', . . lt1.\lJanıJması.k1ş1ye prestij ltazand1T- mUı. bir gurur kayna4ı olnUısıve çevrenm karı gtinne .olayında bi"'- teye bas1a' ..yapIDa~... ~ıUkle_ kJrsal'. kesin1de adam öldünne suçOOun yü~koranda:görü~/neden olmaktadır (tçli 1989: . 44-4~). Adartı öldünne yQDlDda dı.ger suç tur1er1nde de öriıegın~ .. y' :-. ". " uyuşturucumadde suçl~a çevreönemlibir (aktördür.lQşfnttı . ailesinde veya yakın çevres~de ~rat veya başka bir tür uyuşturucu kullaıulmaSi. onun uyuşturucuyayônelmesin1 kolayIa:ştırab1l1r . (tçli 1984: 126). .' .'.'.. ," " Şeh1rve suçkonusunda birbaşkaç8.hşma Farley'ea1tt1r.Bu çalışmada şehir-ba:nIıyö eŞtts~Jg~ çok f8ZÜ\'~akıa birlikte . . soygun ve araba hırsızIıgı. oranlanna .istatistiksel açıdan önemli derecede ~k1 ettigl göstet1lm1şti:J;(Farıey 198). 32 . 11-~MEto~ Araştımıarun Önemt.. '., . ' Önemli biTSosyalproblem olan suÇYalOn zarna.riakac:ıaraz sayıdaki sosyolojik çalışmadışındagenel olarak huk\ıkçu1ar tarafından .incelenmiş ve. suçun huku~,özellik1eı1. .suçluya verilecek 'Ceza1artemel odak' llOktas1lU.te~ ~.. Sori..~. suçsosyolojisi -mrktye'de yayU ya~g~başJıiımş-v~ sosyologla. .rın1>u aianailgisiartmıştJf. ' Suç sosyoloJis! alatiınd~ 'yapıhnış'Ç1ilişma1~ azııgı.sahaaraş'tirmalarında miltiyeıle ilgili gerifş bırteÔlik çe~ oluştutmaya imkan vermemektedir. B~na ragmenhızh' bır degtşınest1reCiyaşayantoplumumuzda. suç problemininbrumseı açıdan ınCeı~ ve su~ neden o~ faktör1ennbeliT1emnesi, enazındaD:ilglli ıaılınn1artarafıIldan ~ereldi/öİıleıDİerln a1ınmasını'kola,yl8ştırarak' suçun &tı toplumlarındaki boyu~ ula$masınıbüfik aıçüde engen~bilir. , '. Suçun bilimselolarak tncelenmesi; _ku,ra11arın~. bu kurallar ile sosyal yapı 'arasındaki ,ıı.şkı1eı1.bu kura11arın ihlal ed1b:r1esinir1nede~rt ve sopuÇ1~ ile suçlu c;iavranıŞm önleıunesi .., ve;kontrolünii, kapsar. ·Dtge~yand~. s~unbiltmselolarak iqce- lenmesi sonucu elde ~ilen bilgı1erte~ ,ceza)raşasına etkıederek yasa1a.lın yen1denyotumlamnası~suÇt1ntab~atının yeni nkirler' ve görüşler ~1Sındafi tnceleiırneslne yardımcı olur, (Sykes 1963: 1-4). Diger -ii1kele~aksJne.q~e yönden y~ld~şan ~~ar için dehlç yoktur. şuç konusunda. sosyolO)ik bazı tiir suçlar için çok az. bazıJ.atı _ Suçhdugunne4enbazı SOSyal yapıbırdadigerlertriden- sık g6~ riildiigil. hangi Sosyal~ ekOnonıik V'e.ktt1tiifel koştil1arda~-hangttar:: sosyal iİişki1eJ1n ha1dm bl4ugu' yapıJard~suç1u1ugunarttıAı veya 33 i' azaldıgı. lasaoa sosyal yapı'~ ı-ıert,",suÇatten nedenler QIlcak bu konuyu içeren detayh ~l analiz}eı1n periyodik o]a.rak yapılması ile b11yükölçiideaydın1ab1abillr. .. ,. . . .. .- .. . .. .. . ~ Araşturnanın ~etodu veHipote~ i, . Suçlulugun. sosyal kiiltiirelveekonomikyapırıııı b1Ijiiıı1nd. oldugu' ~yUtısmdanhare~. suÇolgUSunun sosyolojtk!6zenndert. . '.' ~liiyan, n!'ve Tiiddye'de suçlulugun' nedenlerln1.be1irlemeyt . . . i '. aı:aştırınaDnz.. gerekli 1Z1nlertri elde ~sJy1e 1989 iyıb kasım . . ayında b~ve "'anketlerln.,tamüniin ~ygulanması 1991' yılı başlanna kadarsiinm1ştiit. Araştırına için. Tür19ye'de bii.tu~cezaevleı;1ı1de b\d~ kiiII1lüleıin % 10'unu 0Iuştur~4.()oo hdkürn1U Sist~tl1( örnekleme dıÜ,11L'edi1rn1.. .daha. S()IlI'a'geçersiz soııı. kagı~ hii7 yolla in- celeme dışıbırakıJmasıyla.örneJdem,bCt:fiiklügü 2934'e inmiŞtir. Örnekleme dahU'edUencezaeylen. şunİardır:Aydın Kapalı. Bolu . ,, ~palıve Yanaçık. ~ursa E tipi. CeyhanlMereimeklt) Tamnaçık, çorum. Kapalı ve Yanaçık. DeııJzl1 Kapalı. Erzurum Kapalı ve Yariaçık. 'Mersin E, Tipı. .SMis Kapalı ve y'anaçık, Tokat Kapalı.Ode. mtş Kapal~.Kocae1İ Kapalı.~tıguld8k Kapalı. Ordu Kapalı ve Yanaçık, Salihli Kapalı.>()ny~Kapa1i. Daİaman,Tarunaçık,' Osmaniye Kapalı, Edirne Tarımaçık:Cezaevt Çal1ŞII*i teo~ . ve. uygul~ı()1tnak\i~ iki a$aD1adan oluş- muştur. tlk aşamada konu t1et1gt1tliteratür tararunış.' d~a..önce, yapılmış olaıı .~ştınna sonuçlan tncelenmiştir. Eldeedilenbtlgilerle ilıceleriecek degtşken1er açisıIıdan .8uç'konusunda '.detaylı bir bir teorik çerçeve hazırlannuştır..Suç konusunda ü1k~e yapılmış sO$yolojikçalışnıalann azIıgı.t~rikbUgi bir1kimini' çogun1ııklayabaneıUteratürden sag1aıtı~ Il~den ,olmuştur. 13u teorik çerçeventri ıŞl4ı a1tındahazırl~ hipotezleri -deneyecekşekilde bir soru kaAıdıhazırlamnıştır.,Açık uçluve çoktanseçmeli Q1arak 34 . i. hazırlanan $Orukagıdı93. sOrutbt1VaeanektedJr~Soru~da hl1ldiInl1?nQn'yaş, Clns1yefmedcmıha.1 gtb1 ~ . . özel1tkJeı1. yanında. kendısfnin veaUeamin sosy~konoDÜltdL1nmıunu, ya:-' şadı4J, yerin kültürel/6zeIlildeı1nt, hak11mlCnün aııe" ve--arkadaş çevr~ ile WşkUertnt,.suç Işleme ~enin1ve şe1dJnt..yaşadıgıyerm , .' '. ." ve yaku1 çevresinirisu,çluyakar$ı tutpmunu ()l'tayaç~ .nelik sorular yeTa1mpktadır. . yO- " ~ştırma sonuÇlan ~ı-ekans'tabl~halIne' gettı1lm1ş, bazı degişkenıeT için ortalama ve standart~pı:na hesaplanmış, artış ve azalmalaT g~lia1Inde 1fade_~dt1nıiştır.Daha SO~ bazı degIŞkenler arası 1I1şk1ıerhesap1anmıştır:au.U1ş1.dlerçapraztabloIarda . X2 yardımıyla ifade edilmiştir. Ata1anndat1Jşk1 saptanan degIŞken-ler için' işlenen.spç turo 1İ%erlnde'hangi <ie&iŞken1erin etkili oldugunusaPtan1ak üzereçoklu amU1Z.yapılmış,. .işlenen suç tCni kontrol altında tutularak. lIişkin!n.anlanıJıhaı ve gCCY. test edilmiş. tir: , . Elde ecUıe~ sonuçlat" ışJlmda" hipoteZler test. edilerek' geçerİi11k- . , . . ,leı1 tartışılmıştır. ". Araştırmanın Hlpot-ezlert: ı. Çana~ suçlar ve kız ~~keStm '. 'özel11g1ıı1 taşırlar. suÇlanolma - 2. KıTsal1tesJmde..adam Olderine ve kız kaçırma suçu sonrası kan davası başlamaktadır. 3. ~ kestmde adam OldUnne suçunun 1ş1enınesınc:tebaZı . kUltürelfaktörleretkin roİoynaı:. . 4. Göç suçlu1uida etktlibirfakt6rd11r. . . . 5. suçıuıarm~I"indevearkadcış CeYl'elerJDde.de suC işlemiş . . . lt1Şııeryardır. '" 35 . - Tab~ 1: ir. HtUtQn.ü~ı,~~~Y~...~'~Yer~ ibtki . HALHASUÇ VE YAŞAYER Sayı YAŞAYER 'SatırY~ SQtun YOzdeat . Toplam YQzde . satır 'Ibplaım 1729 62.0 2 319 11.4 3 151 5.4 4 121' 4.6 5 86 3.0 6 353 12.7 , 26 .9 . SQtun Toplamı KI-Kare 2790 100.0 '" $10.34973 IstaUatik J)eJer ~Cramer'tn V'Bi .23584 HALHASUÇ:, . 36 AIıJaı1ıbJJk.. . Y~ . .00001 .00001 ı. Adam6ldQnı:ıe. 2; Hıtsızbk; S. UY"fWrucu. suçtan. 4. Kızkaçırma. 5, Cın.seı ,uç1ar. 6. Gasp ve dJler &Uçlar. i. B1rd'-'l1fazla auçluluk. . yaşWkl~eti'U,Jnsuç HüJdimlOOeı1n 'ara- , sında oldukça güçlü ve anlatııhbti-dişkt bu"bsııııuştur (P ,< O!05). Her ü~yCrleş1m yenncıeyaşayanJara43t$6ldüınıe suçunu sık jŞ- lerken bu SUcuensılt-~en1eı1Jı'yerleşimyeıUıJri. tablod~ kOY,'oldugu . gÖJ:'Ü1mekt~dir. Hırsızhk.dnSe1 suçlar ,gasp,deJer1tkag1t. ~k.tN!hte senet, ,çek suçları en sık ilde: daha $QnmUçede.yaşayanIar tarafından. kız kaçırmasuçu iseköyde yaşayanlartarafından jşlenmektedir. Ayrıca Uyuşturucu suçtan da en ~~b~.yaşayanlar,tarafınd8n . , , . işle~ektedir. T~lo 2: HOldlınloıen, ı~tkeriS\IÇ , HALHASUÇ . ile SUç~er1~uıdıüd .. 1Htldl VE suçYERı sayı SUÇYJ!:R1 - Sabt YOZdesl . satunYQid~ 3 1.0 - 38.0 8.4 1.8 51;9 4 6 7.5 Top1amYOzde 2 sokak ;4 62.0 28.9 62.1 15.7 7,3 47,0 5.1 2.4 27.3 2.7 1.3 27.8' 1.8 1 Ev 20.4 60.0' 12.1 20.9 '11.7 2.6 19.7 4.7 1 . 4 . Dfler 13.6 . 49.3 . sabr Toplamı ı1615 62.3 -8.5 14.7 10.1 1.7 '306 11.8 :ıs.S i. &;7 1.5 .14.9 4.0 .7 5.1 .9. 132 5.1 'ı:n 4.7 79 ş.O 6 31. 12.1 7 25 1.0 . ' 648 21;1 satun Toplamı Ki-Kare. . 2'19.10666 2592 100.0 An1ıunIıbk'. .' , PeJer .1894$ - '.00001 YaldatıkAn1antlıbk . .00001 . 37 'ı . . Hükfun1ii1erinfşledUdensuçmm. suçun JşlendJAiyer ara- sında daoldukçagiiç1ü ve antam1ı bb" ~k1 bulunmuştur. Tablodan gorüldügü gibi8UÇtann~.~6'$1~so\C,,1dAtş1enmtştlr; Adam Oldürtnelerinciaha ~de sokakta. dnSel suçlann ve kız kaçırma, _to . . '. ',' '> . . ..' '. lann da evde gerçekleşttgigOrüJmektedir..Tarladaişlenensuçlar " içindei1~ sın;ıctaada$, 61dürrJıe.'ikiı1C1sirada kız kaçmna gelmektedir. ,. Tablo 3: . .H~lerinlş1e<U1derlSuç oe'Ev~ . Arasında1dtl1şJd. HALHASUÇVE EV DEÖtŞ11RME Sayı EVDEÖtŞ11IWE Satır Yüzdesi '. HALHASUÇ YOZde 3 Sık-sık 3.1 2 kez 13.6 46.039.3 1 H 83.3 67;0 . ' 2 316 11.5 3 149 5.4 .5 6 7 Sj1tun .7 2120 To lamı 76.9 Ki-Kare.. ' 186.76635 ıstatisttk Cramer'inVsI. HALHASUÇ 4.0 3.7 .2 8.1 5.2' .3 5.1 13;3 .7. 7.7 1.5 ;1 135 4;9 88.0. . 5.2 ,4,0 69.8 2.8 2.2 64.7 10.7 8. 69.2 .8 4 . 125, 4.5 86 3.1 351 12.7 26 .9 2757 100.0 Anlamhlık .. .00001 Y~ Qeler .18404 An1amWık .00001 / ı. M«!11 oldünne. 2. Hıı--~bk. 3. ~yuŞturucu suçları. 4.!(Jzkaçuma. 6, GasP \/edtAer suçlar. 7; B~en fazla suçluluk. 5.Ci$1sel su~; 38 Topı.m 'SOtunYOzdesl , boyutıea oturduklan evi de4tştl1'Dıedurunııan~daôldukçagnçlftve anhun1ıblr ilişkivardır(P <o.05);HnıdmıımennçOl~UluCf'ZaeYUıe gılme': HilkUnQertJş~'$Ç1Y8f '. denönce hiç ev d~t1rmed~tcıertn1bel1rtın1ŞıeJ~JJ,;Sıksakoturduklan evden taşındıklanıu tfadeedeDıeı1n qe'ço&ıın1ug1i adam .01dilnnesuçu işleyenlerdir. ~ıSırada' ~ızhk' yapanlar . gelİnektedit. Tablo 4:' HALHA$Uç flQkQm1ölerirt 06ç ltt:oıe ~nled 've GÖÇNEOENL&Rt oOçNED' Sabr YQzdes1 Sayı ilel,ıed1kJeı1 &ç~mdaId . . IlItkt . ' . . $Qb,ıri YOzdesl ~uç .. '1 2 , 1 35.9 53.7 17~8 29.5 17.3 5.7 ~3 , 2 37.4 49.3' 18.8 34.9.... 17.9 6.8 Topı..m Yo.ie 3 1.8 26.9 .9 .5.4. . ' '.'30.8 '" 1.0 28.0 5.5 1.8' 33.3 '2.7 44,0 7.6 2:9 28.8 , 2A 25.9' 44.4 1.8 39.8 18.3 8.9 33.3' 6.0 30;8 Hı 7 '.9 33,8 11.6 5.9 16.7 .7: .3 .' SQt1,Ul Toplamı 255. 33..2 290 31.S'! 26 3;4 , 4 , .... .' ,5 .9 2;7 6 .4 .1 '. .4 2.4 90.0 1.2 4.0, 2.0 10.0 7.7 ..8 52.3 7.3 14.8 3.0, 2.9 12.0 5.8 50 6.5 , 21 2.'7 25.9 8;5 .9 3.5 .7 - 3.8 .1 .' . , . 2Cl8 .8 9.8 10.5 1'8.3 .1.7 ıei7 13.1 '1.8 33.3 1.3 .1 LO 1<3 14.7 80 10.4, - ,149 19.4 27 133 17:3 6 1.9 .8 107 13.9 768 ,100.Q .3 . . P > 0.05 'oOçNEO: ~tnım:ı~2~~:.ı::r~~*;:"~ C~~6ncee 37.5 '3.9 15.4 28.8' . 7.9 38.1 10.0 1.0 . :t7. 4.1i 8 10.0 '6.3 .1 .3 Satır Tapılum 382 49.7 ."5 .~ etıniş .o1anhOkÇml'Ülerın '" 4. yerebaşka.btT~ılgOç En $uç.lleg6çetri1eDedenıeri arasmdak1 U1şk1 ~.' de" cnrCP >,0..05). 1"abİodan gOt01diilO' gibigru~un çoAu d8ha. !yi '~ve iş buJmak için oturdulü 39 . / yerdeQ gOç-etmiştJr. Qöç,eğ.~r-aras~.~dam ~ld~r ço- ' gun1uktadır. -Iş-,bulmak-ıCın-.:~e~--arasm4a~am ~ldünneden _-SOrifagasp.deI~ıı- evr$.. :sahtesenet:, ve .çek1leiJglli- suçlar - sık gOıı1lInektedir. ", , na .~. Yer EDUC ve Y~ER Kontrol.DeI1fken1 ,sayı' <. ~DQZeY1 . tIAJ..HASt:JC. ıW:5.u.tô1.DORME) . Satir YOzdesi' EDUC . SOtun YOzdesi . Top~ yQzde 3 KOY 118 67.4 13;0 3 4 5 6, - .6. ' 506 29.6 SOtun Toplanu 138 8.1 1027 60.0 229 13.4 128 7.5 15 .9 .2 .1 907 53.0 ~... ,1~.39032 ıstatistik. Crainet1n V'" satır Toplanu 175 10;2 85 61.8 9.4 5.0 595 58.0 65.., 34.8 76 32.8 8;3 4.4 32. 25.0 3~5 1.9, 2 13.3 32, 23.2 6.3 1.9 263 2$.6 152;0 .15.4 105 45.,9 20.8 6.1 64 50.0 . 12.6 3.7_ 10 66.7 2.Q 2 fJe YBfa- . bitkisi' YAŞAYER Ki~Kare . aakQmlOlerin s~ 'riu1ı~ntıoiEd1kifllnde. Tablo 5 : ne&er .1$983 'Y'akIaşJk .. . 1 12 100.0 .()()()91 ~ .00001 Suç thı'* kCjnuoı ed11~zam_adanı .OldörmeiÇin: ölrenim .-ıIişldçOk gi1çlü olmamak1a. . durumu ~~-yaŞananyerara~ btrlikte anlamhdır!p<O.(5)~ ttkokUlmezunu o,İanlann her ~ yer.. 40 .~ .. .' leşim yerinde de suç .~an yii~se,"JI'.B1;IIl4 karşıhk -bugrubun. yandan fazlaSısuÇJanru köyde ışlerken6JrenUiı dilzeyi yOkSeldlk, çe.suçu şeb1ıde1Ş1eyenlertnı-nı.artınakta. kasabave,kOyde jşle~ AdanıöJdi1rme1er,arasmda,enyQksek - .yenleı1n.oraıudüşme~.. oranilkokul mezunlanna. enda,flltQran da, ya_k okulveya üniversite mezunlannaa1tttr. - Toplam adam 01diitmeler ~de % 34:$'1 UkOkU1mezunlan. tarafindan köyde. % 15>4'0,aym6greninıdüzey1ne sahip suçlular ta' , ' rafından şehirde Tablo HOkomlüIertn Suç'I'tka Yaşa.naıı Yer ,tlifkisl 6: işlenmektedir." ' IWntı'91 ~fItnde ' ~'DQzeylI1e EDUC ve YAŞAYER Kontrol Deltfkcni HAI.HASUC a2(HIRŞIZLUQ ' , Sayı . YAŞAYER ~tır YOZdesf Sütun YOZdesi Toplam YOzcıe ~ 'EDUC lLÇE' 5, 29.4 1 '6.7 1.6 7 20$ 2 . 3 K<W t 5.8 ' 2;3 .9 9.4 : 2;2 42: ~1.9 56.7 13.3 l:r 26.5 17.5 4.1 3 4 ' 191 60.6 49 15.6 5 ~ 7.3 6 .1, .3 ,198 62.9 SOtun TppJamı kI-Kare= 15.97517 43 13.7 , :n5 100.0 P>O.05, 41 , ' HırSızJık suçu '1ş1eye11lerrıeS1.1Çtdn1,.kontrol."ai~ tutuldu. gunda ogreıüm dUzey1 ikt,...yerarasmda an1aml1 bir l11şk1 bulumııanııştır.Buna kat$dık~b1oı:ıun Ibceıe~ sonucu. yıgııınalarmh~.g6ıleie:r8stl~~lebjliJ\8~ suçuişleyenlenn %60.6'sı1Jkokul mezunu, sad«e.~O.~'O,a_kokulwyai1nJ'versite jnezunudur. ııkokuln1cwnU Qiup,.hQZhk suçUişleyenıer1n de % ~.B'l suçu' şehirae%21,.9'u'qsabada. %<14.1 'I de köyde suçu oranJan da 1$1emıştıi. 'Ogrenın1 düzeyi YU~14" ~ düşmektedir.' HırsIZhksuçuiŞIeyenı~% '62.9'1.1suçu Ilde.iŞler- . ken~ bu .otan'kOy'lç1Iı sadece % 13;,1'd!r. . Gasp, stıçunda "', ' suç tüi'i1' koritı'ol altıridatutulduguİıda ögre- iı1m düzeyi ve yaşanan yer.1l1ş1dsta$m1ıve oldukçagiiçlüdür. sd = lOiçmp< O.05'tfr.au suÇuiŞ1eyenler1Iı% 48'filkoktil mezunudur. onların da% &5.7'slştiçuşeıurde1şıerntşt1r"B(Uün~tln) düzeylerınde suçı.ı~hitde işleyenlerin wpnı % 56.5'tır. Koy, lerde gasp,' suç oranı dtleryerleştnı1ere göre 'düşQktü~ Oniversite suç oranı dt1şiiktür. Ayrıca veya yüksek:()kuI~Un1an ~ _ şehirde suç"o~an ,diger iki yer~in1yerlndenyQksektir. , __ , _ ~ _ _ _ _ __ :, -, _ '_:', _, _. _' " " ", . , __ ':' ;, . l' Ayrıca kı.Zkaçırma. ctnsefşuçiarve binjenfazıa suç 1şleyenler~ de, ögrenim dunUııu veyaşaIUtt1yer, ara$Ulda' anlamlı 'bir ILiŞki $(ıCtından hüküıQlüıerın % 64$81 bulunam~tır. ~ ~ırma ilkpk\11 ~ezunudutve Qunlann' da%' 66'$,sQÇU ~e işlemiŞtir. Toplamsayı iÇinde $1içukOyde tşJe1en1etJporanı% 6O.6'dır. Aynı şekilde. ctDsel suç1ş1eyerilerın~ 37:6'.. suçu köyde ger~çeIqeşt1rmiştir. "Bunların %56.~'tniilko,kul,mezun1an olUşturmak. tadir. 'fikokul .m~uılıan 'arasınd~ 'cuısel'~uç~nlerın oram 'şehiF ve~b~da 'b4'btrine ~Ş1t(%' 3,1.3k.kOyde b~ daha yiiksektir1% 37.5J. .' Birdenf~ suÇiŞ1eyePl.~e<i"4agWm dılet Jkisuç dagJ1nrnna benzemektedir. 'ılkOkal'm~n1annda suç frekansı Yüksektlr. Bunlann da % 46's. suçuşehirde,işlem1ştir. ' ' i, 42 ---- :.., i ' 'Mb 1: \"1' H~,"j:dY' J1Itıd.ı YAŞA.Y&R~SUÇYERL KOntroı~IIfkeItt, SIl)'J sUÇVJmI.." SatırY~' . ,,' ,'" ,"',(,\<, , ',,', ' Sf1tunY~ " ", , ılçe 3 Vet"ne SuÇ Yert, "", ~Ç.lW'>ı\M~ " 1 ,', ,,',' ,",' "'. " ' , ", "~;'~\1~~?'i~~::'~:~:?i7~Ş~" , ,. ~~;';,~,: ,. , ',.'" , ',: '>'}~~y<:"-~:; .yer '. suç.~:'~~'t~~'~,~~.JçID'~ ne 'su~n 1ş~_:yer.;t :~kt ':<.,-'!:.' 1tŞIq'~, i. :. -) f' . . /'. "$~diöntol,W'fC.Çu ıe~~ıgl'yeı1~~~ .~ b1tliŞD:~ı' . ~an1$1.mlı YeJ"~'~""'~1 C' .~:t,'f";\ .':; " dk. . . ' '. ' oı1ma~, ~.keşmıd",:t1i' . ';., -. .':, .', ,'"_.: ,f~': '~ ',~"i.:- " be1Jrg1n!derececı~4~~oI,dU&\t~~"auııU@ı,~',kır~ " na '. ." Fakt1unP~eild'.ı " 'sa1kemıd~lçO SO~&ekı.tdJF' '. Ozet1~.ilm'; yi)ksek bu1nı.tr' . . , , ", '-,ı" ".'-; . . . . '. .' i . .-~ ;"-, '.-", -:\ ':UyuştrC\1mad9~kJıfi lıyuştrocU~ade"'.Ssiç '. }.- '~- gibi '. ~ntroı"a1tJr1~, tuld~ria.ôı1em fç1n4~:bu;'.cışikQha ' gOzıer,.ti~J8:&#'!nk1ç/C4 ohnuşt.$Uörı'Iç1gpa .~ut'JıaX21 ronı.ya~m;Ftu'ce SUÇı~re.1t,pmüi'hda , gı1dAt.ö~şr3u ;a~ '~b" hir1eı~'S()Q\a._y ",.: ~rJ;ış, Kıi k3çımaJ.> BuçtilfO >:',i. '~ suçtanhük1ı.'Jyel"U9 {arkııy~e ıil1m~t.- " , '. _' .,'1 ' .,' . .' , ': :101etM11akat ~'i.,\)lt. '~tudJl , ,:'." .1, " .:~tfr ıniŞtl"'; ' ',. .' . E~enkıZ,. ., i.' .,'" ,go. . '." " ,; ~: '. bu _' " ." '. . .<~ .>, ". . -ıan ,- :_' . '" ". .oi ".' ,_, .~ıtIkeslxcu '. . et) ". '. .kah- . . .1" .' suç~'i:"toP1a4- " '$uçkat~Q1ŞUnıWd . . ,. yed: . sıkşe-' tnr'~uçıa.ei g '. . . . arasında 8D1amı1Qir.' 'gişken ~J#:dılt"SiÜ4e.' .,.suç~Zde1ert.~~~g~!i.:;tM~$~~'69.~'1pUı , . . i; . .' b~~11".'BuQ8kaı$hk llcie. , , i . . '" . i 41 i 1:1 .- of. '. . ;j'ih~~;:W,;Li'. . . .., i ,. . \' ,I '. . . " .N-~, p1 ,'. ';'rll 're ' .~içiı).ge . ". oıd~~a'~.,. " '... _ .. . . .' "=~ =:t~' ~~. "su1mda . gerek ,'.' "ıU1an'~...I~ya ~ .' .SU9t6rterı.. '.~:'~'-', ,. " , ~,tQr .. . ., Idye ~.~.' ..'~ı. 'etniekted1t.~ 6l~ . '" ıçu o1ma ~ ta~. rnde ~hlt;ge~~~.~~ı~~~. ylerde'ıQZ,~:y.~..ı.~:6~~a,. ~:ı.1 '" <~~ET 'ruin.da Up~..tc>PI" "", .'. . ~~= ..~~go.' . _: ..: d~~~~~ '. -Ar.Şb.tma J~ÇWı.lors.aI .', J,~_ra.ı LIe- . ~da'. ", .' , .1 . . '~=~i~'~'~ , ' ' Yor~ 1971 ," 'S ' ,,' " '~"""."':"""»'" 'bul. 1914,: ' " ' ,,' ",.c .., ':,..,:- 'Nei~ , _. _.,;" 4~~'~: ~Ub~~.J.~~ / Il.O. ': '.":,.".:,~,'<:." .. '; ~ ~:.';,';,<,-"'~:-, ", . " crıme'Bates:' " . ,:,:,~""""_.:,,.- ,',.:,-'\,,~- , - ", ." "', ' ~ ;i~Şt~~'M~~!J~~',~i_~~~,' ,~., ,':_""'_;~'~'~ ,.' _, : "'1">,..'::,_:>' _> .o_' ,'''''''_< (.~: ",'i':".J_ IÇJJ.:~~~:;K,1thıı~~ ı,',.,_; ~~~~=.~~~~ 2; Ariıhk 'i985: D~1iYJtst.,att.3;Şiji tçL1. ,~. 1tAdam,01dQ~ O~~$kÔrı~n' "", rel~8kt~nn'.~~~.~~~~(~f. . . Sayı 2., Ekim 1.98?, \.1~~. '. ',',' " , , 93iNo~3;,lfov:.,l98't;~700.' ,'l:1~iı'1'j>,.,.,,/,'~-"!'r~~ \ ',' ~ Ae\ni~.~tt&n"~,~iJDwmiqfSQdo. ".ç- 'logy,Vo.ı. 'iCÜ.,'~.. 'tstan" ' , " '" Mat~ ",',:"'" " 'r " , '" , "'ARLEY). ,'", i' :'17.18~'i."S.,,~.ıer , ır' ,',,', , ,', , ,",- ' "','~ _ < ~_ " ~ ~',:':. '''ı' / -..' tro1t.O~ ;ciJt .4, ~" .' \ . LEV1N.yaıe .&nd A.LINDESMtrH. "-,,' :'\ Cef'.,"En(Jl$~citdbqQm1Iry COSS \ /-\':: , '_, ",- ",-,- F..cologf. , Crime and: ı)e1tnquen.. (H.ı. _.,', -.. H'" .. ,- ,': .. .. -, --'.. ..' - - ", " a~ D.M.petrilon.'~)b 'eoıporauon.New Yprk. 1911. , .' MORla'.1'e~nce"~<~..n4~U~CııcY'.&>meEcol.ogtcaıstudies qf tltel9thCentıJiı.J.~~.York. 1971~ ' . REID.T1tus , S~Cr1ırJe'.arıd.'CNffl~. ', , \ - .. : '," ton;N8W'york, '," -"',. -.. .." 1981.. .. ~-",," ",." .,' " HQltRınc1ıart and W1İ1ş.. ,." .SIEpEL.LaıTyJ.ÇıiıJıfnôltJgu,\V~ . " '. '.. - , PtıbİishersCompany. St: Paul~ . SYKES. GrahamM.. . . di ., . ,"" . , 1989; . . .."..'" " . Cı"lınean4SQdety. ," PrtncCtbnUnl Press~ Princeton,' 1963. . ! '.\ i j. '52