5,0 - PetDer
Transkript
5,0 - PetDer
2009 Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu I. 2009 YILI OCAK HAZİRAN DÖNEMİ SEKTÖR RAPORU ÖZETİ 2 a) Akaryakıt Pazarındaki Gelişmeler 2 b) Akaryakıt ve Otomotiv Yakıtları Sektörünün Sağladığı Vergiler ve İşlem Hacimleri 3 c) Ham Petrol Fiyatları 4 4 d) 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Genel Değerlendirmesi II. III. IV. V. e) Özet Tablo 2009 YILI OCAK HAZİRAN DÖNEMİ AKARYAKIT İSTATİSTİKLERİ a) Motorinler b) Benzinler c) Beyaz Ürünler d) Kalorifer Yakıtı (Kalyak) e) Fuel Oil No: 6 f) Siyah Ürünler g) Akaryakıtlar h) Otomotiv Yakıtları i) Yağlama Yağları DOLAYLI VERGİLER VE SEKTÖREL İŞLEM HACMİ 7 9 11 13 14 15 16 18 20 22 26 b) Bayilik Anlaşmaları Hakkkındaki Rekabet Kurulu Kararı 33 c) Ulusal Marker Sektör Konuları d) İthalat İşlemleri, Teknik ve Operasyonel Sorunlar PETDER ÇALIŞMALARI ve ÖNEMLİ SEKTÖREL TOPLANTILAR 34 34 35 35 c. Ulusal Marker Konuları Sektör Değerlendirme Toplantısı 26 36 37 g. Petrol Sanayi Derneği Basın Toplantısı (21 Temmuz 2009) 37 38 38 39 h. Petrol Sanayi Derneği İnternet Sayfası Yenilendi 40 d. Akaryakıtların Teknik Özellikleri Toplantısı e. Petroleum Istanbul 2009 Fuarı f. Altın Pusula Halkla İlişkiler Ödülü VII. 7 2009 YILI OCAK HAZİRAN DÖNEMİNDE SEKTÖRDEKİ GELİŞMELER a) EPDK Tavan Fiyat Uygulaması ve ÖTV Oranlarının Artırılması a. PETDER Olağan Genel Kurul Toplantısı b. PETDER Atık Motor Yağı Toplama Faaliyetleri VI. 6 KAYNAKÇA 41 İLETİŞİM VE ÜYE BİLGİLERİ 43 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 1 I . 2009 YILI OCAK HAZİRAN DÖNEMİ SEKTÖR RAPORU ÖZETİ: a) Akaryakıt Pazarındaki Gelişmeler: 2009 yılı Ocak Haziran döneminde toplam motorin tüketimi (motorin -düşük kükürtlü- ve kırsal motorin) 2008 yılının aynı dönemine göre % 5 azalarak yaklaşık 7,53 milyon m³ olarak gerçekleşmiştir. Azami kükürt miktarı 50 ppm’in üzerinde olan ve ülkemizdeki ticari ve sınaî faaliyetlerin en önemli göstergesi olan kırsal motorin tüketimi 2009 yılının ilk altı ayında, 2008 yılına göre % 9,7 azalarak yaklaşık 5,73 milyon m³’e gerilemiştir. Kükürt miktarı 50 ppm’e kadar olan motorin (düşük kükürtlü) tüketimi 2009 yılı Ocak Haziran döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre % 13,5 artarak 1,80 milyon m3’e ulaşmıştır. Bu artış, dizel otomobil ve Euro IV / V ticari araç parkının büyümeye devam ettiğini göstermektedir. 2009 yılı Ocak Haziran döneminde toplam benzin tüketimi (95, 97 ve üzeri oktanlı kurşunsuz benzinler ve katkılı kurşunsuz benzin), 2008 yılı aynı dönemine göre % 2,2 oranında azalarak yaklaşık 1,40 milyon m³ olarak gerçekleşmiştir. Eski teknoloji ile üretilmiş araçlarda süper benzine ikame olarak kullanılmakta olan katkılı kurşunsuz benzin tüketimi 2009 yılı ilk altı ayında % 42,5 ile azalarak sadece 34 bin m³ olarak gerçekleşmiştir. T.C. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nca yayınlanan; "Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası" raporları ve piyasa verilerinin birlikte hesaplanması sonucunda 2009 yılı Ocak Haziran döneminde Otogaz LPG tüketiminin 2008 yılı ilk yarısına göre yaklaşık % 8,7 oranında artarak 1,05 milyon ton olduğu, dökme, 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 2 tüplü ve otogazdan oluşan toplam LPG tüketiminin ise değişmediği hesaplanmaktadır. Otogazdaki artış, benzin / otogaz dönüşümünün devam ettiğini göstermektedir. 2009 yılı Ocak Haziran döneminde Benzinler, Motorinler ve LPG Otogaz’ın toplamı olarak ifade edilen toplam otomotiv yakıtları tüketimi 2008 yılı aynı dönemine göre % 3,2 azalarak 8,49 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. 2009 yılının ilk altı ayında siyah ürün (fuel oil ve kalyak) tüketimi, 2008 yılı aynı dönemine göre % 7,3 azalarak yaklaşık 1,27 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. 2009 yılı Ocak Haziran döneminde Benzinler, Motorinler, Gazyağı, Kalorifer Yakıtı ve Fuel Oil’in toplamı olarak ifade edilen toplam akaryakıt tüketimi 2008 yılı ilk altı ayına göre % 5,0 oranında azalarak yaklaşık 8,72 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Toplam yağlama yağları tüketimi 2009 yılı ilk beş ayında önceki yılın aynı dönemine göre % 29,3 azalarak 105 bin ton olarak gerçekleştiği hesaplanmaktadır. Önceki yılın aynı dönemine göre yağlama yağları tüketimindeki azalma; motor yağlarında % 27,7 dişli ve transmisyon yağlarında % 28,8 kimyasallarda % 32,0 endüstriyel yağlarda % 36,5 deniz yağlarında % 8,1 greslerde % 26,5 oranlarında gerçekleşmiştir. b) Akaryakıt ve Otomotiv Yakıtları Sektörlerinin Sağladığı Vergiler ve İşlem Hacimleri: Akaryakıt ve LPG sektörü dolaylı vergiler açısından önemli büyüklükte vergilerin sağlandığı sektörlerin başında gelmektedir. 2009 yılı Ocak Haziran döneminde akaryakıt tüketiminden sağlanan dolaylı vergilerin (KDV ve ÖTV) 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 3 geçen yılın aynı dönemine göre % 3 oranında azalarak 13,2 milyar TL’ye ulaştığı hesaplanmaktadır. Toplam LPG tüketiminden elde edilen dolaylı vergiler toplamının da % 4 oranında azalarak yaklaşık 2,4 milyar TL olarak gerçekleştiği hesaplanmaktadır. Böylece akaryakıt ve LPG sektörlerinden sağlanan dolaylı vergi gelirlerinin bir önceki yılın ilk altı ayına göre % 3,1 azalarak 15,6 milyar TL olduğu hesaplanmaktadır. 2008 yılı Ocak Haziran döneminde akaryakıt (siyah ve beyaz ürünler) tüketim miktarının % 5 oranında azalmasına karşılık, akaryakıt sektörünün toplam işlem hacminin % 14 oranında azalarak yaklaşık 24 milyar TL olduğu hesaplanmaktadır. Bu azalma petrol fiyatlarındaki düşüşün bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. c) Ham Petrol Fiyatları: 2005 yılı başından itibaren sürekli artan petrol fiyatları, 2008 yılı Temmuz ayında varil başına 144,22 ABD Doları ile tarihi rekoruna ulaşmış olup, Ağustos ayından itibaren gerilemeye başlamıştır. Eylül ayı ile birlikte dünya piyasalarındaki ekonomik krizin etkisi ile petrol fiyatları çok hızlı bir düşüş içine girmiştir. 2008 yılında varil başına 97,24 ABD Doları olarak gerçekleşmiş olan ham petrol fiyatları ortalama değeri 2009 yılı ilk altı aylık döneminde 50,90 ABD Doları olmuştur. Ocak Haziran döneminde 40 – 70 ABD Doları aralığında seyreden varil başına ham petrol fiyatları, raporun hazırlandığı dönemde 66 ABD Doları düzeyinde seyretmektedir. d) 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Genel Değerlendirmesi: 2008 yılı sonunda başlayan küresel ekonomik krizin olumsuz etkileri, reel sektörleri takiben 2009 yılı başında akaryakıt ve LPG sektörlerinde önemli ölçüde tüketim azalması ve kredi sorunları ile kendini göstermiştir. 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 4 2009 yılı Mart ayında Rekabet Kurumu, intifa veya kira şerhi ile uzun süreli anlaşma yapılan akaryakıt ve LPG istasyonlarının sözleşme sürelerinin rekabet etmeme yükümlülüğü açısında beş yılı aşamayacağı hakkındaki kararı yayınlamıştır. Bu Karar önümüzdeki dönemde sektör dinamiklerini derinden etkileyecek niteliktedir. 2009 yılının ilk yarısında petrol sektöründeki en önemli gelişme EPDK tarafından 25 Haziran 2009 tarihinde alınan Karar ile motorin ve benzinlerde tavan fiyat uygulamasının başlaması olmuştur. EPDK'nın 1 Ocak 2005'den beri uygulanan serbest piyasaya yaptığı bu müdahalenin sektörde Petrol Piyasası Kanunu ile başlayan ve yoğun çabalarla geliştirilen serbest piyasa yapısına büyük zarar vereceği düşünülmektedir. 2009 yılının ilk yarısının hemen sonrasında 15 Temmuz 2009'da T.C. Maliye Bakanlığınca bazı akaryakıt türlerinden alınan maktu ÖTV tutarlarının artırılması sektör ve ülke ekonomisi üzerinde önemli etkiler yaratacaktır. ÖTV artışı ile petrol fiyatlarında yaşanan artışın yılın ikinci yarısında Maliye Bakanlığının ÖTV ve KDV gelirlerini artırması beklenmektedir. Bu raporda kullanılan; 1- Akaryakıt verileri, pazar payı en yüksek olan ve toplam pazar payı % 95'in üzerinde olduğu hesaplanan 11 akaryakıt dağıtım firmasının gönüllü katılım esasına göre Price Waterhouse & Coopers isimli bağımsız araştırma kuruluşuna verdikleri beyanlardan yararlanarak derlenmiştir. Bu veriler, Türkiye toplam akaryakıt pazarının % 95’ini kesin, kalan % 5’lik bölümünü ise, önceki yıllardaki resmi tüketim değerleri üzerinden yapılan tahminler ölçüsünde temsil etmektedir. % 5 olduğu öngörülen bu dilim verileri EPDK ile yapılan çalışma neticesinde 2008 yılı sonu itibarı ile güncellenmiştir. Derlenen verilerin toplam üzerinden düzeltilmesinde, 2005 yılı öncesi için PİGM verilerinden, 2005 yılı sonrası için EPDK verilerinden yararlanılmıştır. 2- LPG verileri, EPDK ve Türkiye LPG Derneği raporlarından temin edilen değerler üzerinden yapılan tahmini değerlerdir. 3- Madeni yağ verileri, pazar payı en yüksekler arasında olan altı dağıtım firmasından gönüllü katılım esasına göre bağımsız araştırma kuruluşu aracılığı ile derlenmektedir. Bu değerlerin pazarı büyük oranda temsil ettiği tahmin edilmektedir, ancak Türkiye toplam yağlama yağları üretimi ve tüketimi resmi olarak teyid edilemediğinden derlenen bilgilerin pazarı yansıtma oranı kesin olarak verilememektedir. 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 5 e) Özet Tablo Yıllık Tüketimler Beyaz Ürün Toplamı m3 Ocak Haziran Dönemi 2008 2009 Değişim 9.364.773 8.932.137 -4,6% Kurşunsuz 95 Oktanlı Kurşunsuz 97 ve Üzeri Oktanlı Katkılı Kurşunsuz Benzinler Toplamı m3 m3 m3 m3 1.216.202 155.991 59.982 1.432.175 1.234.841 131.347 34.484 1.400.672 1,5% -15,8% -42,5% -2,2% Gazyağı Kırsal Motorin Motorin ( Düşük Kükürtlü ) Motorinler Toplamı Beyaz Ürün Toplamı m3 m3 m3 m3 ton 7.708 6.338.152 1.586.738 7.924.890 7.812.634 4.462 5.726.014 1.800.989 7.527.003 7.449.408 -42,1% -9,7% 13,5% -5,0% -4,6% Kurşunsuz 95 Kurşunsuz 97 ve Üzeri Oktanlı Katkılı Kurşunsuz Benzinler Toplamı Gazyağı Kırsal Motorin Motorin ( Düşük Kükürtlü ) Motorinler Toplamı ton ton ton ton ton ton ton ton 942.557 120.893 46.486 1.109.936 6.166 5.355.738 1.340.794 6.696.532 957.002 101.794 26.725 1.085.521 3.570 4.838.482 1.521.836 6.360.318 1,5% -15,8% -42,5% -2,2% -42,1% -9,7% 13,5% -5,0% Kalyak 6 No.FO Siyah Ürün Toplamı Toplam Akaryakıt* ton ton ton ton 209.780 1.160.015 1.369.795 9.182.429 182.282 1.087.375 1.269.657 8.719.065 -13,1% -6,3% -7,3% -5,0% Tüplü** Dökme** Otogaz** Toplam LPG** ton ton ton ton 594.955 94.531 964.492 1.653.978 538.244 67.538 1.048.551 1.654.334 -9,5% -28,6% 8,7% 0,0% Toplam Otomotiv Yakıtları*** ton 8.770.960 8.494.389 -3,2% 2008H1 2009H1 Değişim Brent tipi ham petrol ABD $ /varil 109,1 50,9 -53,4% Akaryakıt Tüketimi İşlem Hacmi **** Akaryakıt Toplam Dolaylı Vergi **** LPG Tüketimi İşlem Hacmi**** LPG Toplam Dolaylı Vergi**** milyar YTL milyar YTL milyar YTL milyar YTL 27,5 13,6 5,6 2,5 23,7 13,2 5,2 2,4 -14% -3% -7% -4% ton ton ton ton ton ton 62.293 11.472 5.106 51.311 17.710 147.892 45.067 8.172 3.470 32.604 15.280 104.593 -27,7% -28,8% -32,0% -36,5% -13,7% -29,3% Motor Yağları Dişli ve Transmisyon Yağları Kimyasallar Endüstriyel Yağlar Deniz Yağları ve Gresler Toplam Yağlama Yağları * Siyah + beyaz ürünleri ifade etmektedir, ** EPDK LPG Sektör Raporu değerleri ve piyasa verileri kullanılarak hesaplanmıştır. *** Benzin Türleri, Motorin Türleri ve Otogaz Toplamı **** Tüketimlerden ve birim fiyatlardan hesaplanan tahmini değerlerdir Akaryakıt verileri 11 ve Yağlama Yağları verileri 6 dağıtım şirketinden PwC tarafından gönüllülük esasına göre derlenmiştir. 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 6 II. 2009 YILI OCAK HAZIRAN DÖNEMİ TÜRKİYE AKARYAKIT İSTATİSTİKLERİ: a) Motorinler Toplam motorin tüketiminde son on yıldır devam eden artış eğiliminin 2009 yılında gerilemeye başladığı görülmektedir. 2009 yılı ilk altı ayında motorin türleri toplam tüketimi, 2008 yılı aynı dönemine göre % 5,0 azalarak yaklaşık 7,5 milyon m³ olmuştur. Bu düşüş küresel ekonomik krizin etkisi ile ülkemiz ticari ve endüstriyel faaliyetlerindeki yavaşlamanın sonucu olarak yorumlanmaktadır. 2009 yılı ilk altı ayında % 13,5 artarak 1,8 milyon m3 olan motorin (düşük kükürtlü) tüketiminin toplam motorin türleri tüketimindeki payı % 20'den % 24’e çıkmıştır. Motorin türleri arasında en büyük paya sahip olan kırsal motorinin tüketimi ise 2009 yılı ilk altı ayında, 2008 yılı aynı dönemine göre % 9,7 azalarak yaklaşık 5,73 milyon m³ ’e gerilemiştir. Kırsal motorin özellikle ağır vasıtalarca kullanıldığından, tüketimi sınaî ve ticari faaliyetler ile yakından ilgilidir. Motorin (düşük kükürtlü) ise ağırlıklı olarak yeni teknolojili dizel araçlar tarafından kullanılmakta ve daha çok bireysel tüketimin göstergesi olarak kabul edilmektedir. Yıllara Göre Toplam Motorin Tüketimi 18,000 16,000 1000 m3 14,000 12,000 10,000 8,000 6,000 4,000 2,000 0 Kırsal Motorin 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, Motorin (Düşük Kükürtlü ) www.petder.org.tr 7 Toplam Motorin Tüketiminin Dönem Karşılaştırması 9,000 5,0 % 8,000 7,000 1,587 1000 m3 6,000 1,801 5,000 4,000 3,000 6,338 5,726 2008 2009 2,000 1,000 0 Kırsal Motorin Motorin (Düşük Kükürtlü) Motorin Tüketiminin Türlerine Göre Dağılımı 100% 90% 20.0% 23.9% 80.0% 76.1% 2008 2009 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Kırsal Motorin 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, Motorin (Düşük Kükürtlü) www.petder.org.tr 8 b) Benzinler 2009 yılı Ocak Haziran döneminde toplam benzin tüketimi, 2008 yılı aynı dönemine göre % 2,2 oranında azalarak yaklaşık 1,40 milyon m³ olmuştur. Yalnızca eski teknolojili araçlarda kullanılmakta olan katkılı kurşunsuz benzin tüketiminde son yıllarda görülen azalma eğilimi 2009 yılı ilk altı ayında da devam ederek, tüketim % 42,5 oranında gerileyerek ve 34 bin m³’e inmiştir. Benzin tüketimindeki azalma, daha düşük ÖTV uygulanması nedeniyle fiyat avantajına sahip olan otogazın benzin tüketimi içerisinden artan miktarda pay alması ve dizel motorlu binek araç kullanımının yaygınlaşmasından kaynaklanmaktadır. Yıllara Göre Toplam Benzin Tüketimi 6,000 1000 m3 5,000 4,000 3,000 2,000 1,000 0 Kurşunsuz Benzin (RON 95) Kurşunsuz Benzin (RON ≥ 97) Süper Benzin/Katkılı Kurşunsuz Normal Benzin 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 9 Toplam Benzin Tüketiminin Dönem Karşılaştırması 1,450 - 2,2 % 60 1,400 34 1000 m3 1,350 1,300 131 156 1,250 1,200 1,150 1,216 1,235 2008 2009 1,100 Katkılı Kurşunsuz Kurşunsuz Benzin (RON ≥ 97) Kurşunsuz Benzin (RON 95) Benzin Tüketiminin Türlerine Göre Dağılımı 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 4.2% 10.9% 84.9% 2008 Kurşunsuz Benzin (RON 95) 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, 2.5% 9.4% 88.2% 2009 Kurşunsuz Benzin (RON ≥ 97) www.petder.org.tr Katkılı Kurşunsuz 10 c) Beyaz Ürünler (Benzinler, Motorinler ve Gazyağı) 2009 yılı ilk altı ayında toplam beyaz ürün tüketimi 2008 yılı aynı dönemine göre % 4,6 oranında azalarak yaklaşık 8,93 milyon m³ olarak gerçekleşmiştir. 1997 yılından 2009 yılı başına kadar olan dönemi kapsayan toplam beyaz ürün tüketimindeki değişimler aşağıdaki grafikte verilmektedir. Bu grafikte görüldüğü üzere toplam beyaz ürün tüketiminde motorin payı artmakta, buna karşılık benzin payı ise azalmaktadır. Yıllara Göre Toplam Beyaz Ürünler Tüketimi 25,000 1000 m3 20,000 15,000 10,000 5,000 0 Kırsal Motorin Kerosene Süper Benzin/Katkılı Kurşunsuz Kurşunsuz Benzin (RON ≥ 97) 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, Motorin (Düşük Kükürtlü ) Kurşunsuz Benzin (RON 95) Normal Benzin www.petder.org.tr 11 Toplam Beyaz Ürün Tüketiminin Dönem Karşılaştırması 10,000 9,000 1,216 8,000 - 4,6 % 34 1,235 1,587 7,000 1000 m3 60 1,801 6,000 5,000 4,000 6,338 3,000 5,726 2,000 1,000 0 2008 2009 Kırsal Motorin Motorin (Düşük Kükürtlü) Kurşunsuz Benzin (RON 95) Kurşunsuz Benzin (RON ≥ 97) Katkılı Kurşunsuz Gazyağı Beyaz Ürün Tüketiminin Türlere Göre Dağılımı 100% 13.0% 90% 80% 0.6% 13.8% 16.9% 20.2% 67.7% 64.1% 70% 0.4% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2008 2009 Kırsal Motorin Motorin (Düşük Kükürtlü) Kurşunsuz Benzin (RON 95) Katkılı Kurşunsuz Kurşunsuz Benzin (RON ≥ 97) Gazyağı 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 12 d) Kalorifer Yakıtı (Kalyak) 2009 yılı Ocak Haziran döneminde toplam kalorifer yakıtı tüketimi, 2008 yılı aynı dönemine göre % 13,1 oranında azalarak yaklaşık 182 bin ton olarak gerçekleşmiştir. 1000 ton Yıllara Göre Kalorifer Yakıtı Tüketimi 2,000 1,800 1,600 1,400 1,200 1,000 800 600 400 200 0 Kalorifer Yakıtı Kalorifer Yakıtı Tüketimi 250 -13,1 % 1000 mTon 200 150 100 210 182 50 0 2008 2009 Kalorifer Yakıtı 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 13 e) Fuel Oil No: 6 Fuel Oil No: 6 tüketimi, 2009 yılı ilk altı ayında, 2008 yılı aynı dönemine göre % 6,3 oranında azalarak yaklaşık 1,09 milyon ton olmuştur. 1000 ton Yıllara Göre Fuel Oil No: 6 Tüketimi 4,500 4,000 3,500 3,000 2,500 2,000 1,500 1,000 500 0 Fuel Oil No:6 Fuel Oil No: 6 Tüketimi 1,400 6,3 % 1,200 1000 mTon 1,000 800 600 1,160 1,087 2008 2009 400 200 0 Fuel Oil No:6 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 14 f) Siyah Ürünler Siyah ürün tüketimi 2009 yılının ilk yarısında, 2008 yılı aynı dönemine göre % 7,3 oranında azalarak yaklaşık 1,27 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Yıllara Göre Siyah Ürünler Tüketimi Fuel Oil No:6 86% 7,000 6,000 1000 ton 5,000 Kalorife r Yakıtı 14% 4,000 3,000 2,000 1,000 0 Fuel Oil No:6 Kalorifer Yakıtı Siyah Ürünler Tüketimi 1,600 7,3 % 1,400 1000 mTon 1,200 210 182 1,000 800 600 1,160 400 1,087 200 0 2008 Fuel Oil No:6 2009 Kalorifer Yakıtı 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, Türlere Göre Dağılımı 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 15.3% 14.4% 84.7% 85.6% 2008 Fuel Oil No:6 www.petder.org.tr 2009 Kalorifer Yakıtı 15 g) Akaryakıtlar 2009 yılı Ocak Haziran döneminde toplam akaryakıt (Benzinler, Motorinler, Gazyağı, Kalorifer Yakıtı ve Fuel Oil) tüketimi 2008 yılı aynı dönemine göre % 5,0 oranında azalarak yaklaşık 8,72 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Yıllara Göre Toplam Akaryakıt Tüketimi 20,000 18,000 16,000 1000 ton 14,000 12,000 10,000 8,000 6,000 4,000 2,000 0 Kırsal Motorin Motorin (Düşük Kükürtlü ) Kerosene Kurşunsuz Benzin (RON 95) Süper Benzin/Katkılı Kurşunsuz Normal Benzin Kurşunsuz Benzin (RON ≥ 97) Fuel Oil No:6 Kalorifer Yakıtı 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 16 Toplam Akaryakıt Tüketiminin Dönem Karşılaştırması 10,000 5,0 % 9,000 1000 mTon 8,000 210 46 121 1,160 6 7,000 943 6,000 1,341 4 1,087 957 182 27 102 1,522 5,000 4,000 3,000 5,356 2,000 4,838 1,000 0 2008 2009 Kalorifer Yakıtı Gazyağı Kurşunsuz Benzin (RON ≥ 97) Motorin (Düşük Kükürtlü) Fuel Oil No:6 Katkılı Kurşunsuz Kurşunsuz Benzin (RON 95) Kırsal Motorin Toplam Akaryakıt Tüketiminin Türlerin Dağılımı 100% 90% 80% 70% 60% 3.2% 3.7% 15.4% 0.1% 1.4% 9.8% 16.8% 0.5% 0.3% 10.4% 14.4% 16.5% 54.8% 51.7% 0.1% 1.1% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2008 Kırsal Motorin Kurşunsuz Benzin (RON 95) Katkılı Kurşunsuz Fuel Oil No:6 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, 2009 Motorin (Düşük Kükürtlü) Kurşunsuz Benzin (RON ≥ 97) Gazyağı Kalorifer Yakıtı www.petder.org.tr 17 h) Otomotiv Yakıtları 2009 yılının ilk altı ayında toplam otomotiv yakıtları (Benzinler, Motorinler ve LPG Otogaz) tüketimi 2008 yılı ilk yarısında % 3,2 oranında azalarak yaklaşık 8,49 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Yıllara Göre Otomotiv Yakıtları Tüketimi 20 Milyon Ton 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Kırsal Motorin Motorin (Düşük Kükürtlü ) Benzinler LPG Otogaz Benzin ve LPG Otogaz Tüketimleri 2,500 2,90 % 1000 mTon 2,000 1,500 1,049 964 1,000 500 1,086 1,110 0 2008 Benzinler 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, 2009 Otogaz LPG www.petder.org.tr 18 Toplam Otomotiv Yakıtları Tüketiminin Dönem Karşılaştırması 10,000 3,18 % 1000 mTon 9,000 8,000 964 7,000 1,110 1,049 1,086 6,000 5,000 4,000 3,000 6,697 6,360 2,000 1,000 0 2008 Motorinler 2009 Benzinler Otogaz LPG Toplam Otomotiv Yakıtları Tüketimi Dağılımı 100% 90% 80% 11,5% 12 % 14,5% 13,1% 74% 74,8% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 2008 Motorinler 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, 2009 Benzinler Otogaz LPG www.petder.org.tr 19 j) Yağlama Yağları AKPET, ALPET, BP, CASTROL, EXXONMOBIL, OPET, POAŞ, SHELL, TOTAL firmalarının gönüllü katılımı ile sağlanan ve toplam pazarın yaklaşık % 80’lik bölümünü temsil ettiği tahmin edilen bilgilere göre 2009 yılının ilk beş ayında toplam yağlama ürünleri tüketimi geçen yılın aynı dönemine göre % 29,3 oranında azalarak toplam 105 bin ton olarak gerçekleşmiştir. 2009 yılı ilk beş ayında toplam yağlama ürünleri pazarının 2008 yılı ilk yarısı ile karşılaştırma grafiği aşağıda verilmektedir; Yağlama Yağları Tüketimi (Ton) 160,000 Gresler % 29,3 140,000 Deniz Yağları 120,000 Diğer 100,000 Proses Yağları 80,000 Hidrolik 60,000 Kimyasallar Antifriz 40,000 Kimyasallar Hidrolik Fren Sıvısı 20,000 Dişli ve Transmisyon Yağları Multigrade 0 2008 Dişli ve Transmisyon Yağları Monograde 2009 MotorYağları Multigrade Ocak Mayıs Ocak Mayıs MotorYağları Monograde Yağlama Yağları İçerisindeki Ürün Gruplarının Oranları 2008 Ocak Mayıs Gresler 4% 2009 Ocak Mayıs Deniz Yağları 8% Gresler 4% Deniz Yağları 11% MotorYağla rı 42% Endüstriyel Yağlar 35% Kimyasallar 3% MotorYağları 43% Endüstriyel Yağlar 31% Dişli ve Transmisyo n Yağları 8% 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, Kimyasallar 3% www.petder.org.tr Dişli ve Transmisyon Yağları 8% 20 Motor Yağları 2009 yılı ilk beş aylık döneminde motor yağları (monograde ve multigrade) tüketimi geçen yılın aynı dönemine göre % 27,7 oranında azalarak 45 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde motor yağları toplam yağlama ürünleri içerisinde yaklaşık % 43’lük payı oluşturmuştur. Motor yağları tüketiminin dönem karşılaştırma grafikleri aşağıda verilmektedir; Motor Yağları Tüketimi (Ton) 70,000 2009 Ocak Mayıs % 27,7 60,000 MotorYağlar ı Monograde 14% 11,792 50,000 6,135 40,000 30,000 50,501 20,000 38,932 10,000 0 2008 MotorYağları Multigrade MotorYağlar ı Multigrade 86% 2009 MotorYağları Monograde Endüstriyel Yağlar 2009 yılı ilk altı aylık döneminde toplam endüstriyel yağlar (hidrolik, proses, diğer) tüketimi geçen yılın aynı dönemine göre % 36,5 oranında azalarak yaklaşık 33 bin ton olarak gerçekleşmiştir. 2009 yılının ilk yarısında endüstriyel yağlar, toplam yağlama ürünleri içerisinde yaklaşık % 31’lik pay teşkil etmiştir. Endüstriyel yağlar tüketiminin karşılaştırma grafikleri aşağıda verilmektedir; Endüstriyel Yağlar Tüketimi 60,000 2009 Ocak Mayıs % 36,5 50,000 Diğer, 19,106 40,000 30,000 Hidroli k 38% Diğer 39% Proses Yağları, 12,059 Diğer, 12,831 20,000 Proses Yağları, 7,496 10,000 Hidrolik, 20,146 Hidrolik, 12,277 0 2008 Hidrolik Proses Yağları 23% 2009 Proses Yağları 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, Diğer www.petder.org.tr 21 III- DOLAYLI VERGİLER VE SEKTÖREL İŞLEM HACMİ Akaryakıt ve LPG sektörü dolaylı vergiler açısından önemli büyüklükte vergilerin sağlandığı sektörlerin başında gelmektedir. 15 Temmuz 2009 tarihinde T.C. Maliye Bakanlığınca akaryakıt ve LPG'ye uygulanan ÖTV miktarları yeniden düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre ürün bazında ÖTV miktarları aşağıdaki tablodadır. Ürün Birim Eski ÖTV Yeni ÖTV Değişim 95 Oktan Kurşunsuz TL/Lt Katkılı Kurşunsuz Benzin 97 Oktan Kurşunsuz TL/Lt TL/Lt 1,4915 1,4915 1,6915 1,6915 13,41% 13,41% 1,4915 1,6915 13,41% 1,0845 16,05% Motorin TL/Lt 0,9345 Düşük Kükürtlü Motorin TL/Lt 1,0045 1,1545 14,93% Gazyağı TL/Lt 0,7605 0,7605 0,00% Fuel Oil No: 6 TL/KG 0,224 0,224 0,00% Kalyak YTL/KG TL/KG 0,476 0,476 0,00% TL/KG 0,998 1,098 10,02% Otogaz LPG YTL/lt 0,55888 0,61488 10,02% Tüplü LPG TL/KG 0,93 1,03 10,75% Dökme LPG TL/KG 0,93 1,03 10,75% Otogaz LPG Aşağıdaki grafiklerde akaryakıt türleri ve otogaz LPG'de 2009 yılı ilk altı ayında litre başına tahakkuk eden birim ÖTV ve KDV miktarları ÖTV düzenlemesi öncesi ve sonrası olarak ayrı ayrı gösterilmektedir. Otomotiv Yakıtlarında Litre Başına Dolaylı Vergi Miktarları (TL/Litre) 2009 Ocak Haziran Dönemi Ortalaması LPG Otogaz 0.56 Kırsal Motorin 0.93 Motorin 1.00 95 Oktan K. Benzin = 1,29 TL /Lt 0.36 = 1,37 TL /Lt 0.37 1.49 0.00 0.50 LPG Otogaz = 0,81 TL /Lt 0.25 = 1,95 TL /Lt 0.46 1.00 1.50 16 Temmuz 2009 2.00 2.50 0.61 = 0,87 TL /Lt 0.26 Kırsal Motorin 1.08 Motorin 1.15 95 Oktan K. Benzin 0.37 0.39 1.69 0.00 0.50 KDV 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, = 1,54 TL /Lt 0.48 1.00 1.50 2.00 = 2,17 TL /Lt 2.50 TL/Lt TL/Lt ÖTV = 1,45 TL /Lt ÖTV www.petder.org.tr KDV 22 2009 yılının ilk altı ayında akaryakıtlardan sağlanan (benzinler, motorinler, fuel oiller) KDV ve ÖTV’den oluşan dolaylı vergilerin 2008 yılı aynı dönemine göre % 2,5 oranında azalarak 13,2 milyar TL olduğu hesaplanmaktadır. Aynı dönemde toplam LPG tüketiminden elde edilen dolaylı vergiler toplamı ise 2,4 milyar TL olarak hesaplanmıştır. Böylece 2009 yılı ilk yarısında akaryakıtlar ve LPG olarak toplam dolaylı vergi gelirlerinde 2008 yılı ilk altı ayına göre yaklaşık % 2,5 oranında bir azalma olduğu hesaplanmaktadır. Toplam tüketimler üzerinden hesaplanan dolaylı vergi gelirleri toplamı ise sıradaki grafikte gösterilmektedir. Akaryakıt ve LPG'den Sağlanan Dolaylı Vergi Gelirlerinin Yıllara Göre Değişimi (Milyar TL) 35.00 30.00 25.00 20.00 15.00 10.00 5.00 0.00 2003 2004 2005 Toplam ÖTV 2006 2007 2008 2009H1 Toplam KDV Aşağıdaki grafiklerde 2008 ve 2009 yılları Ocak Haziran dönemi akaryakıt ve LPG sektörlerinden sağlanan dolaylı vergi gelirleri ayrı ayrı gösterilmektedir. 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 23 Akaryakıt Tüketiminden Yaklaşık Olarak Hesaplanan Tahmini ÖTV ve KDV Toplam Miktarları (milyar TL) 16,000 - 2,5 % 14,000 12,000 Kalyak 10,000 Fuel Oil No:6 8,000 Gazyağı 97 ve Üzeri Oktanlı Kurşunsuz Benzin 6,000 Katkılı Kurşunsuz Benzin 4,000 95 Oktan Kurşunsuz Benzin Motorin (Düşük Kükürtlü) 2,000 Kırsal Motorin 0 KDV+ÖTV KDV+ÖTV 2008 H1 2009 H1 Otomotiv Yakıtları (Benzin, Motorin, LPG Otogaz) Tüketiminden Yaklaşık Olarak Hesaplanan Tahmini ÖTV ve KDV Toplam Miktarları (milyar TL) 16.0 14.0 12.0 10.0 8.0 6.0 4.0 2.0 0.0 1,3 % 1.43 1.51 2.79 2.76 10.13 9.89 KDV+ÖTV KDV+ÖTV 2008 H1 2009 H1 Motorinler Toplam 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, Benzinler Toplam Otogaz www.petder.org.tr 24 Akaryakıt (Benzin, Motorin, Gazyağı, Kalorifer Yakıtı ve Fuel Oil No: 6) Tüketimi İşlem Hacmi Karşılaştırması* (milyar TL) 30.0 0.02 25.0 - 13,9 % 1.42 Gazyağı 0.52 3.90 20.0 1.21 0.01 0.43 Kalyak 3.76 4.63 Fuel Oil No:6 4.43 15.0 97 ve Üzeri Oktanlı Kurşunsuz Benzin 10.0 16.47 Katkılı Kurşunsuz Benzin 13.46 5.0 95 Oktan Kurşunsuz Benzin 0.0 Sektör Büyüklüğü Sektör Büyüklüğü 2008 H1 2009 H1 Motorin (Düşük Kükürtlü) Kırsal Motorin * Yapılan sektör büyüklüğü hesaplamalarına; ÖTV ve/veya KDV’si sıfır olan satış türleri (havacılık, deniz yakıtları, transit akaryakıtlar ve serbest kullanıcı tüketimleri) ve madeni yağ tüketimleri dahil edilmemiştir. Aşağıdaki grafikte 2008 ve 2009 yılları Ocak Haziran dönemi için dökme, tüplü ve otogaz olarak LPG tüketiminin toplam tahmini işlem hacmi gösterilmektedir. LPG Tüketimleri İşlem Hacmi Karşılaştırması* (milyar TL) 3.0 2.5 2.0 - 2,3 % 0.14 0.10 0.89 0.79 1.43 1.51 2008 H1 2009 H1 1.5 1.0 0.5 0.0 Otogaz Tüplü Dökme *EPDK raporlarından yapılan tahmini hesaplama. 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 25 IV. 2009 YILI OCAK HAZIRAN DÖNEMİNDE SEKTÖRDEKİ GELİŞMELER: a) EPDK Tavan Fiyat Uygulaması ve ÖTV Oranlarının Artırılması Bilindiği üzere T.C. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu 25 Haziran 2009 tarihinde almış olduğu Kurul Kararı ile benzin ve motorin pompa fiyatlarında dağıtıcı ve bayiler için yayınlanmış olan bir formül ile hesaplanmak üzere tavan fiyat uygulamasına geçmiştir. Bunun sonucunda 1 Ocak 2005 tarihinden bugüne kadar yürürlükte olan serbest piyasa uygulamasına ara verilmiş bulunmaktadır. Bu Karar Derneğimizce yasal dayanaktan yoksun ve Petrol Piyasası Kanununun özünü oluşturan serbest piyasa kurallarına ve Avrupa Birliği’nin temel ilkesi olan “serbest pazar” ilkesine aykırı olarak yorumlanmaktadır. Karar iç ve dış piyasalarda son beş yılda petrol sektörü üzerinden oluşturulan serbest piyasa yaklaşımına olan güveni temelden sarsmıştır. Tavan Fiyat Kararı Yasa ile uyumlu değildir. Petrol Piyasası Kanunu, EPDK’ya tavan fiyat uygulama konusunda yetkiyi belirli şart ve koşulların gerçekleşmiş olması kaydı ile vermiştir. Bu koşullar rekabeti bozan veya engelleyen faaliyetlerin oluşması olarak Kanun ile sınırlandırılmıştır. Böyle bir eylemin olmadığı, tam tersine sektörde rekabetin gelişmesinin önünde mevzuattan kaynaklanan yapısal engeller olduğu Rekabet Kurulunca yapılan ön araştırma sonucunda tespit edilmiş ve bu yapısal engellerin neler olduğu açıklanmıştır. Rekabet Kurumunun görüş ve kararlarının yanı sıra rekabet uzmanlarının da tavan fiyat uygulamasının piyasada rekabete katkı sağlamayacağı yönünde görüşleri mevcuttur. Serbest piyasa uygulamaları sektöre ve Ülkeye çok önemli kazanımlar sağlamıştır. Petrol Piyasası Kanunu uyarınca 1 Ocak 2005 tarihinde uygulanmaya başlanan serbest piyasa sistemi, başta petrol sektörü olmak üzere tüm enerji piyasalarına çok önemli 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 26 kazanımlar getirmiştir. Bu kazanımların başında, özellikle yerli ve yabancı yatırımcıları için oluşturulmaya çalışılan “serbest piyasa” yaklaşımında sağlanan güven gelmektedir. 1 Ocak 2005 tarihi ile başlayan petrol piyasasındaki liberalleşme sürecine inanarak ve güvenerek petrol piyasasına çok büyük ölçekli yatırımlar yapılmış ve bu girişimlerden istihdam, kalite, rekabet ve hizmet olarak Türkiye önemli kazanımlar elde etmiştir. Serbest piyasa uygulaması ile birlikte beş yıllık süreç içinde sektörde 10 Milyar TL’nin üzerinde doğrudan yatırım hareketi gerçekleşmiştir. Bununla birlikte yine serbest piyasanın oluşturduğu olumlu gelişmelerin de bir sonucu olarak resmi ve kayıtlı akaryakıt tüketimi artmış ve dolaylı vergi gelirlerinde son beş yılda net 33 Milyar TL artış gerçekleşmiştir. Bu süreçte Türkiye’de akaryakıt sektöründe tüketiciye sunulan hizmet ve ürünlerde kalite gelişmiş Avrupa ülkeleri düzeyine hatta bazı hizmetler açısından bu ülkelerin de üzerine çıkmıştır. EPDK’nın yasa ile uyumlu olmayan bu açık müdahalesinin ülkemizin ve sektörümüzün gelmiş olduğu bu önemli aşamaya çok olumsuz bir etki yapması kaçınılmazdır. Kanımızca bu karar ile sadece petrol piyasasında değil diğer enerji piyasalarında da yatırımcının ilgi ve güveni sarsılmıştır. Geçtiğimiz bir yıllık süreç içinde akaryakıt fiyatları ve bu fiyatların oluşumu ile ilgili birçok konu kamuoyunun gündemine getirilmiş ve petrol sektörünün tutumu ile ilgili kamuoyuna ciddi bir araştırma ve incelemeye dayanmayan gerçek dışı ve yanıltıcı bazı bilgiler sunulmuştur. Ürün cinsleri, piyasa yapıları, maliyet sistemleri ve vergi seviyeleri açısından birbirinden çok farklı ülkelerden yanlış örnekler alınarak yapılan karşılaştırmalar sonucunda ciddi bir bilgi kirliliği oluşmuştur. 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 27 Tavan Fiyat ve ÖTV Düzenlemesi Sonrası Durum : Tavan Fiyat ve ÖTV Düzenlemesi Öncesi Durum : 3.50 TL/Lt 23 Haziran 2009 16 Temmuz 2009 % 3,96 % 3,96 3.00 % 12,2 2.50 2.00 % 92,1 1.00 % 68,8 %61,2 % 87,8 1.50 0.50 = % 7,9 % 23,3 %26,6 0.00 Benzin RAFİNERİ VERGİLER DAĞITICI BAYİ Türkiye ve Avrupa ülkelerinin pompa fiyatları arasında çok önemli karşılaştırma hataları yapılmıştır. Türkiye’de akaryakıt sektöründe fiyat, hizmet ve kalitede yoğun bir rekabet vardır. Tavan fiyat kararı öncesinde Türkiye’deki akaryakıt fiyatları en yakın erişilebilir Avrupa fiyatlarıyla uyumludur ve hatta “Avrupa ile ek maliyet yükleyen temel farklılıklarımız dikkate alındığında“ daha da rekabetçidir. Ülkemiz dağıtım sektöründe akaryakıt fiyatları rekabetçidir ve müdahale öncesi tamamen serbest piyasa koşullarında ve tam bir rekabet ortamı içinde gelişmiştir. Sektörde hem hizmetlerde, hem de fiyatlarda iskonto, promosyon, ücretsiz hizmet ve vade olarak yoğun bir rekabet yaşanmaktadır. Nitekim bu durumun bir sonucu olarak birçok dağıtım şirketince ilan edilen net karların toplam ciroya oranı ortalama %1-3 gibi birçok sektörle mukayese edildiğinde son derece düşük bir seviyede kalmaktadır. 2008 yılı mali tabloları ve 2009 birinci çeyrek dönemi sonuçları incelendiğinde akaryakıt dağıtım sektörü birçok sektöre göre çok daha az karlı bir durumdadır. Bu durum Maliye Bakanlığınca yayınlanan vergi sırlamasında Türkiye’nin ilk 500 şirketi için yayınlanan tablolarda açıkça görülmektedir. 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 28 Petrol piyasasında fiyat oluşumuna etken olan • Sadakat kartları •Ticari iskonto, • Vade • Promosyon • Kredi kartı ödemesi • Ücretsiz yıkama vb. Toptan Satışlar Bireysel Satışlar unsurlar açısından bakıldığında Türkiye ile Avrupa ülkeleri Taşıt Tanıma arasında çok önemli farklılıklar bulunmaktadır. Bu farklılıkların başında Avrupa dağıtım sektörünün ikmal kaynakları açısından içinde • Ticari iskonto • Vade Ortalama tahakkuk eden gerçek fiyatlar, ilan edilen tavan fiyatların altında gerçekleşmektedir. bulunduğu çeşitlilik, ithalat kolaylığı, yöre rafinerilerden vergisini peşin ödemeden rekabetçi ürün tedarik imkânları ile faaliyet için düşük ve maliyeti az sermayeye ihtiyaç duyması gelmektedir. Özellikle dağıtım sisteminde Avrupa ülkelerindeki maliyete etki eden unsurlar ile Türkiye’deki unsurlar farklıdır. Bu farklılıkların başında Türkiye’de vergilerin ve faizlerin yüksekliği ile verginin rafineriye peşin olarak ödenmesi sonucu karşılanmak zorunda kalınan finansman yükü gelmektedir. 20 günlük zorunlu ulusal stok, 10-15 günlük dağıtıcı ve bayinin işletme stokları, piyasaya sunulan vadeler ve kredi kartlı satışlar 60- 70 güne varan ürün + vergi finansman yükünü dağıtım sisteminin üzerine yıkmaktadır. Türkiye’de Avrupa’dan farklı olarak dağıtım sektörünün üstlendiği bu finansman bir litre benzinde 8- 9 (4 Euro Cent) kuruşa karşılık gelmektedir. Buna ilave olarak ithalatın son derece bürokratik ve maliyetli olması, ulusal marker, yazar kasa, zorunlu otomasyon vb. gibi mukayese edilen ülkelerde olmayan ve bir kısmı Petrol Piyasası Kanunundan kaynaklanan farklılıklar da söz konusudur. Rafineri ikmalinin alternatifi olan ithalatta yaşanan zorluklar ve Türkiye’ye getirilen bir ürünün gümrükleme işleminin 20 günü geçmesi de Avrupa’ya göre ek lojistik zorluklar ve maliyet getirmektedir. İthalatın sektörde bir rekabet unsuru olarak geliştirilememiş olmasının ve beraberinde rafineri lisanslarının EPDK tarafından 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 29 sonuçlandırılmamış olmasının önemli bir sorun olduğu Rekabet Kurumu ve PETDER tarafından birçok kez ifade edilmiştir. Petrol Sanayi Derneği olarak geçtiğimiz süreç içinde sektörde maliyetlere yansıyan gereksiz yükler hakkında yapmış olduğumuz sayısız başvurulardan da sonuç alınamamıştır. Tüm bunlara rağmen doğru kaynaklar kullanılarak doğru teknik analizler yapıldığında Türkiye'deki vergi hariç tavan pompa fiyatlarının, ülkemize özgü ek maliyet getiren farklılıklara rağmen, Akdeniz piyasaları ile paralel hareket ettiği ve EPDK’nın kararına gerekçe gösterilen yasanın 10. maddesiyle uyumsuz olmadığı açıkça görülmektedir. Şöyle ki, Türkiye’de EPDK müdahalesi öncesinde vergi hariç tavan fiyat seviyesi Benzin’de 56-57 Euro Cent iken aynı ürün İtalya’da 54-58, Yunanistan’da 52-55 ve İspanya’da 52-56 Euro Cent’e satılmakta idi. Aynı şekilde, tüm ek maliyet getirici unsurlara rağmen tavan fiyat seviyesi Türkiye’de 52-53 Euro Cent olan motorin Yunanistan’da 53-56, İtalya’da 51-54 ve İspanya’da 51-53 Euro Cent’e satılmakta idi. Kaldı ki Türkiye’de ticari özellikli satışlar tavan fiyatın altında işlem görmekte ve yaygın bir şekilde birçok hizmet ücretsiz olarak tüketiciye sunulmaktadır. 95 Oktan Kurşunsuz Benzin Vergisiz Pompa Fiyatları €/Litre (16.07.2009) Motorin Vergisiz Pompa Fiyatları (16.07.2009) €/Litre Türkiye 0,46 – 0,46 İspanya 0,47 – 0,48 * Yunanistan İtalya 0,49 – 0,50 * İspanya Yunanistan 0,49– 0,54 * İtalya 0.00 0.20 0,46 – 0,46 Türkiye 0.40 0.60 0,46* – 0,48 0,47 – 0,50 0,49 – 0,51 * 0.00 0.20 0.40 0.60 Yıldız (*) ile işaretli olan değerler için kaynak : www.energy.eu Müdahale sonrası Türkiye, tüm ek maliyetlere rağmen en yakın Akdeniz ülkelerinin gerisine düşmüştür. 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 30 Diğer taraftan, burada önemle vurgulanması gereken çok önemli bir başka nokta vardır. Önceki grafikte verilen Türkiye - Avrupa pompa fiyatları EPDK'nın da karşılaştırmalarında kullandığı rakamlardır. Burada Avrupa ülkelerinin pompa fiyatları fiili olarak sahada uygulanan fiyatların GENEL ORTALAMASI niteliğindedir. Bu fiyatların içerisinde süpermarket, self servis vb. gibi özel uygulamaların yanısıra yapılan indirimlerde yer almaktadır. Halbuki Türkiye için yukarıdaki mukayesede verilen rakam dağıtıcılarca ilan edilen TAVAN FİYATTIR. Türkiye'deki maksimum fiyat ile Avrupa ülkelerindeki ortalama fiyatlarla karşılaştırılmış olmasına rağmen Türkiye, en yakın erişilebilir piyasalar ile uyumludur. Tavan Fiyat Formülü sektörün ve ülkenin temel gerçeklerinden tamamen uzaktır. Sonuçları itibarı ile rekabet olumsuz etkilenecek, kaçak ve kayıt dışı artacak ve özellikle küçük işletmeler büyük ticari kayıplara uğrayacaktır. Açıklanan tavan fiyat formülü rafineri ve nakliye unsurlarını içermediğinden ülkenin her tarafına düzenli ve sürdürülebilir şekilde akaryakıt ikmal edilmesini ve yatırım yapılmasını ekonomik olmaktan çıkarmıştır. Bu yapısı ile fiyat formülü uygulama ve ülke gerçekleri ile tam bir tezat içindedir. Sonuç olarak, bu karar nedeni ile sayıları binlere varan bayinin iflas noktasında olduğu ve finans kapasitesi sınırlı küçük dağıtıcıların da faaliyetlerini sürdüremez noktaya geldiği görülmektedir. Yapılan müdahale ekonomimizin en büyük sorunu haline gelen işsizliği de olumsuz etkileyecektir. Akaryakıt sektöründe vergi yüksekliği ve enerji ürünlerindeki vergi dengesizliği sürdürülebilir değildir. Son yapılan ÖTV düzenlemesi ile Türkiye benzinde dünyanın en yüksek vergi uygulayan ülkesi durumuna gelmiştir. 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 31 Benzindeki Dolaylı Vergiler €/Litre (16 Temmuz 2009) 1.00 0.80 0.60 0.40 0.20 0.00 Bu kapsamda düşük kükürtlü motorin ÖTV’sinin, yüksek kükürtlü motorin ÖTV’sinden daha fazla olması çevre etkileri açısından, PETDER olarak yaptığımız önerilerin dikkate alınmadığını ve uygulamanın AB yaklaşımı ile de uyumlu olmadığını göstermektedir. Yapılan ÖTV düzenlemesinin, ülkemizin enerji türlerinden verimli ve ekonomik anlamda dengeli bir şekilde yararlanabilmesi için önem taşıyan kalorifik bazda vergilendirme yaklaşımları ile de uyumlu olmadığı hatta mevcut dengesizliğin daha da büyüdüğü görülmektedir. ÖTV artışları, petrol ürünleri ile doğal gaz arasındaki farkı daha da büyütmüştür. Bu durum petrol ürünleri piyasasında küçülmeye ve maalesef kaçakçılığın artmasına sebep olacaktır. BENZİN 95 OKTAN 21.07 MOTORİN 50 PPM 13.47 KIRSAL MOTORİN 1000 PPM 12.92 LPG OTOGAZ DOĞALGAZ (TAŞITLARDA) 5.98 5.98 FO NO:4 (KALYAK) 3.04 3.04 FO NO:6 ELEKTRİK MESKEN ELEKTRİK SANAYİ CNG LİNYİT 14.80 10.67 9.86 10.18 9.19 9.17 8.33 LPG (TÜPLÜ VE DÖKME) DOĞALGAZ 24.36 15.28 1.06 1.06 0.52 0.52 0.30 0.30 0.30 0.30 0.00 0.00 0.00 Yeni ÖTV İle Eski ÖTV İle Yanma Verimliliği hesaba dahil edilmiştir. Kuruş / 1000 Kcal 5.00 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, 10.00 15.00 www.petder.org.tr 20.00 25.00 32 PETDER, Petrol Sanayi Derneği olarak ülkemiz ve sektörümüz için müdahalelerden uzak, rekabeti daha da geliştirecek yapısal engellerin kaldırıldığı, haksız rekabet içerikli girişimlere yol vermeyen, hizmet ve ürün çeşitliliğinde yarışın önünü tıkamayan serbest bir piyasa tek hedefimizdir. b) Bayilik Anlaşmalarındaki Grup Muafiyetinin Beş Yıl İle Sınırlanması Hakkındaki Rekabet Kurulu Kararı 11 Mart 2009 tarihinde Rekabet Kurumu, intifa ve kira şerhi ile yapılan sözleşmelerin süre uzatımı yönünde baskı oluşturduğu ve piyasada kapama etkisi yaptığı gerekçesi ile bu sözleşmelerin sürelerinin rekabet grup muafiyeti açısından beş yıl ile sınırlandırılmasına karar vermiştir. Daha önceden yapılmış geçerli intifa ve kira şerh sözleşmelerini de kapsadığı için bu Karar'ın sektöründe önemli değişikliklere yol açacağı kesindir. Rekabet Kurumu Kararının sektör açısından en önemli etkisi, bugüne kadar yapılmış olan yatırımlar ve mevcut sözleşmelere ilişkin hususular üzerinde oluşacaktır. Çünkü birçok dağıtım şirketi, medeni hukuk ve Anayasa’ya dayanan yasal güvenceleri dikkate alarak yapmış oldukları uzun süreli sözleşmelerin karşılığı olarak istasyonlara çok büyük ölçekli yatırımlar yapmışlardır. Örneğin, dağıtım şirketlerince 2008 yılında istasyonlara dağıtım şirketlerince yapılmış yatırımların toplam değerinin 1,3 milyar TL civarında olduğu tahmin edilmektedir. Yatırım karlılığı 10 – 15 yıl olarak planlanmış mevcut sözleşmelerin sürelerinin bu yeni Karar ile beş yıl ile sınırlandırılmış olması önemli ölçüde dağıtıcı - bayi ihtilaflarına yol açabilecektir. Bu kararın bir sonucu olarak sözleşme süresi kısaltılmak zorunda kalınacak olan akaryakıt istasyonlarına dağıtıcı şirketlerce yapılmış olan yatırımlar ve sağlanan finansmanların hangi kriterler esas alınarak geri ödeneceğine dair bir düzenlemenin Rekabet Kurumunca yayınlanması büyük önem taşımaktadır. Bu konuda nasıl bir yaklaşım uygulanacağı hususunda Avrupa Komisyonu’nun almış olduğu Repsol 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 33 Kararı önemli bir referans teşkil etmektedir. Benzer yaklaşımla, Kurum'un bu konuda yapacağı bir düzenleme mevcut sözleşmeler kapsamında yapılmış yatırımların sektör tarafları arasında ihtilaf unsuru olması engel olacak ve aynı zamanda Avrupa Komisyonu kararları ile de uyum sağlanacaktır. c) Ulusal Marker Sektör Konuları 2007 yılında uygulamaya başlanan ulusal marker, gelinen aşamada kaçak ve kayıt dışı sorunların önlenmesinde ciddi ve yararlı bir araç olarak önemli bir katkı sağlamıştır. Ancak yaşanan tecrübelerin ışığında sadece ulusal marker seviyesine dayalı bir kaçak petrol tanımlamasının sorunlara ve tamamen yasalara uygun olan bazı akaryakıtların kaçak olarak adlandırılmasına yol açabildiği görülmektedir. Nitekim 2008 yılında yapılan saha denetimleri sırasında denetim ile görevli resmi personelin saha denetim cihazları ile yaptığı ölçümlerde rafineri ve dağıtıcı terminallerinde alınan olumlu sonuçlar, resmi tutanak altına alınmış olması ve bu tutanaklar doğrultusunda ticari faaliyet devam ettirilmiş olmasına rağmen birkaç ay sonra şahit numuneler üzerinde yapılan ikinci testlerin farklı sonuç vermesi, sektörde bu konudaki endişelerin haklılığını ortaya koymaktadır. Bu ve benzeri sorunların rafineri ve dağıtım şirketlerinin hemen tamamında yaşanmış olması sadece marker seviyesine dayalı bir kaçak petrol tanımlamasının sektörde ciddi sorunlara yol açacağının önemli bir göstergesidir. Bu nedenle Petrol Piyasası Kanunundaki kaçak petrol tanımının tek başına ulusal marker seviyesine dayalı olmaktan çıkarılıp ilave deliller ile güçlendirilmesi gereği ortaya çıkmıştır. d) İthalat İşlemlerindeki Sorunlar, Diğer Teknik ve Operasyonel Sorunlar ve Ülke Ekonomisine Getirdiği Kayıplar İle Gereksiz Mali Yükler 2005 yılından itibaren başlayan liberalleşme sürecinde petrol ve LPG piyasalarında büyük gelişmeler kaydedilmiştir. Özellikle kaçak ve kayıt dışı faaliyetlere ilişkin alınan tedbirler sonucunda kayıt dışında önemli bir azalma görülmektedir. Diğer 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 34 taraftan özellikle kayıt dışı ile mücadele amacı ile oluşan mevzuat yoğunluğu operasyonel anlamda zorluklar yaratmaktadır. Bu açıdan süreç değerlendirildiğinde, özellikle ithalat sürecinde yaşanan gecikmeler nedeniyle önemli maliyetlerin ortaya çıktığı görülmektedir. Teknik mevzuat çerçevesinde yapılan ithalat işlemlerindeki zorluklar ve işlem sürelerinin uzunluğu nedeni ile ithalat, birçok dağıtıcı açısından tercih edilen bir yöntem olamamaktadır. Sadece 2008 yılında ithalat sürelerinin uzunluğu ve teknik engeller nedeni ile Türkiye’nin parasal kaybının önemli seviyelerde olduğu tahmin edilmektedir. Fiyat ve maliyet yönü ile olumsuzluk oluşturan bu husus, 2009 yılının ilk aylarında da devam etmiştir. V. PETDER ÇALIŞMALARI ve ÖNEMLİ SEKTÖREL TOPLANTILAR: a) PETDER Olağan Genel Kurul Toplantısı: Petrol Sanayi Derneği (PETDER)’in 27 Mart 2009 tarihinde yapılan Olağan Genel Kurul Toplantısı’nda, yeni Yönetim Kurulu Üyeleri şu şekilde belirlendi; Yönetim Kurulu Başkanı: TOTAL Oil Türkiye A.Ş’yi temsilen Muammer EKİM Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı: BP Petrolleri A.Ş.’yi temsilen Murat GUNEM Muhasip Üye: MOBİL Oil Türk A.Ş’yi temsilen Samet ÜNER Yönetim Kurulu Üyeleri: DELTA Petrol Ürünleri Tic. A.Ş.’yi temsilen Varol DERELİ PETROL OFİSİ A.Ş.’yi temsilen Melih TÜRKER SHELL & Turcas Petrol A.Ş.'yi temsilen George SPANOUDİS The SHELL Co. of Turkey Ltd.’yi temsilen Canan EDİBOĞLU Olağan Genel Kurul Toplantısı’nda ayrıca, PETDER’in geçmiş döneme ait faaliyet raporu onaylandı ve 2009 yılı bütçesi de kabul edilerek yürürlüğe girdi. 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 35 b) PETDER Atık Motor Yağı Toplama Faaliyetleri: T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı’nın, ikinci kategori atık motor yağlarının toplanması ve bertaraf edilmesi konusunda tek kuruluş olarak yetkilendirdiği PETDER, 2009 yılının ilk altı ayında 69 ilde, 1.192 adet işletmeden 1.318 seferde 1.629 ton atık motor yağı topladı. Böylece “atık motor yağı toplama” çalışmaları kapsamında bugüne kadar olan 5 yıllık dönemde 58 bin tonun üzerinde atık motor yağı toplandı. Atık motor yağları, içerdiği yüksek enerji değeri nedeniyle, (birçok AB ülkesinde yapıldığı üzere) Bakanlıkça lisanslandırılmış özel tesislerde kullanılmaktadır. Tamamen kamu yararına yapılan, atık motor yağı bulunan tüm işletmelere bedelsiz olarak hizmet sağlamayı amaçlayan bu proje için başlangıcından 2009 yılı Haziran ayı sonuna kadar PETDER, toplam 12 milyon TL kaynak aktarımı sağlamıştır. PETDER Atık Motor Yağı Toplama Miktarları: 1600 1,800,000 Kg/Ay Adet 1,600,000 1400 1,400,000 1200 1,200,000 1000 1,000,000 800 800,000 600 600,000 400 400,000 200 200,000 0 0 Aylık Toplanan Miktar Aylık Ziyaret Sayısı Atık Motor Yağı Toplama Faaliyetlerine Katılan Motor Yağı Üreticisi Şirketler: Akstrol Petrokimya San ve Tic. Ltd. Şti. Akpet Akaryakıt Dağ.A.Ş. Anadolu Araçlar Ticaret A.Ş. Anadolu Isuzu Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. Atak Madeni Yağ Pazarlama San. Ve Tic. A.Ş. Baylas Otomotiv A.Ş. Baytur Motorlu Vasıtalar Tic. A.Ş. Belgin Madeni Yağlar Tic. ve San. A.Ş. BMC San. ve Tic. A.Ş. Borusan Makina A.Ş. Borusan Otomotiv İthalat ve Dağıtım A.Ş. Bölünmez Petrolcülük A.Ş, BP 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 36 Petrolleri A.Ş. Chevrolet Otomotiv Tic. Ltd. Şti. Çelik Motor Ticaret A.Ş. ÇMYS Madeni Yağlar İmalat İth. Hr. Nak. San. Tic. Ltd. Şti. Daihatsu Türkiye Motorlu Araçlar A.Ş. Delta Akaryakıt Tic. A.Ş. Denizatı Petrokimya Ürünleri Yapı İnşaat San. ve Tic. A.Ş. Doğuş Otomotiv Servis ve Tic. A.Ş. Ekol Otomotiv San ve Tic. A.Ş. Emek Petrol Ürünleri Tic. San. Ltd. Şti. Enerji Petrol Ürünleri Pazarlama A.Ş. ENKA Pazarlama İthalat İhracat A.Ş. Gema Madeni Yağları San. ve Tic. A.Ş. General Motors Türkiye Ltd. Şti. Global Petrol Ürünleri San. ve Tic. Ltd. Şti. Hattat Tarım A.Ş. HMF Makina ve Servis Sanayi ve Ticaret A.Ş. Honda Türkiye A.Ş. Hyundai Assan Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. İsotlar Grup A.Ş. John - Deere Makinaları Ltd.Şti. Karland Otomotiv Ürünleri San. Tic. A.Ş. Klora Gres ve Yağ Sanayi A.Ş. Koçak Petrol Ürünleri San. ve Tic. Ltd. Şti. Kompet Petro Kimya Ürünleri San.Tic.Ltd.Şti. Laverda Tarım Mak. San.Tic. A.Ş. Link Kimya Petrol Ürünleri San. Tic. Ltd. Şti. Lukoil Eurasia Petrol A.Ş. Manpet Petrol Ürünleri San. ve Tic. Ltd. Şti. Mazda Motor Logistics Europe N.V. Merkezi Belçika Türkiye İstanbul Şubesi, Miroil Akaryakıt Dağıtım ve Pazarlama Ltd. Şti. Tarsus Şubesi, MYS Otom. Taş ve Pet. Ür. Tur. Teks. San ve Tic Ltd. Şti. Mobil Oil Türk A.Ş. Nissan Otomotiv A.Ş. Opet Petrolcülük A.Ş. Orhan Makine San. Tic. Ltd. Şti. Özçınarlar Petrol Ürünleri Ltd.Şti. Nil-Can Kimya Petrol Ürünleri Ambalaj Hurda Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. Petline Petrol Ürünleri Tic. A.Ş. Petrol Ofisi A.Ş. Petrofer Eendüstriyel Yağlar San ve Tic.A.Ş. Petronas Madeni Yağlar Tic. Ltd. Şti. Peugeot Otomotiv Pazarlama A.Ş. Pınar-Al Kimya Otomotiv ve İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti. Prista Oil Yağ San. ve Tic. Ltd. Şti. Renault Trucks Türkiye Tic. A.Ş. Shell & Turcas Petrol A.Ş. Sif İş Makinaları Paz. Ltd. Şti. Suzuki Otomobil Pazarlama ve Tic. A.Ş. Şampiyon Petrol Ürünleri San. ve Tic. Ltd. Şti. Temsa Global San. ve Tic. A.Ş. Total Oil Türkiye A.Ş. Toyotasa Toyota Sabancı Pazarlama ve Satış A.Ş. Uzel Makina Sanayi A.Ş. Volvo Otomobil Tic. Ltd. Şti. Würth Otomotiv ve Mont. San Ür. Paz. Ltd.Şti. Yüce Auto Motorlu Araçlar Tic. A.Ş. c) Ulusal Marker Konularında Sektör Değerlendirme Toplantısı: 13 Haziran 2009'da İstanbul'da düzenlenen toplantıya EPDK, TÜBİTAK yetkilileri ile birlikte sivil toplum kuruluşları ve sektör temsilcileri tarafından katılım sağlandı. Toplantıda Ulusal Marker uygulaması ile ilgili teknik konularda ve mevzuat hakkında görüş alışverişi gerçekleştirildi. Toplantıda marker ile ilgili teknik sorunlar hakkında çalışmalar yapmak üzere bir teknik komite oluşturulması kararlaştırıldı. d) Akaryakıtların Teknik Özellikleri ve Analiz Sonuçlarının Yorumlanması Toplantısı: PETDER tarafından akaryakıtların teknik özellikleri ve analiz sonuçlarının yorumlanması konulu bir toplantı düzenlendi. 20 Haziran 2009'da Ankara'da yapılan bu toplantıya EPDK, TÜBİTAK, TSE, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, TÜRKAK, ODTÜ PAL ile birlikte sivil toplum kuruluşları ve sektör temsilcileri tarafından katılım sağlandı. PETDER tarafından bağımsız laboratuvarlarda yaptırılan akaryakıtlarda kükürt değerlerinin ikmal zincirindeki değişimi çalışması, EPDK mevzuatı, TÜBİTAK 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 37 analizleri ve ODTÜ PAL analizleri ile ilgili sunumların ardından akaryakıtların teknik kriterleri ile ilgili görüş alışverişleri gerçekleştirildi. e) Petroleum Istanbul 2009 Fuarı: 16-19 Nisan 2009 tarihlerinde TÜYAP Beylikdüzü Fuar Merkezindeki fuarda PETDER Atık Motor Yağı Toplama faaliyetlerinin tanıtımı yapıldı. Petroleum Istanbul 2009 Fuarı kapsamında gerçekleştirilen Sektör Toplantılarında Rekabet Kurulu Kararı ve Ulusal Marker başta olmak üzere diğer sektör konularında görüşler ve sorunlar tartışıldı. Toplantılara; TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Başkanı, Komisyon Üyesi Milletvekilleri, T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı, EPDK Başkanı, Kurul Üyeleri ve Daire Başkanları ile diğer Kamu Kurumu temsilcileri ve çok sayıda sektör temsilcisi katıldı. f) Altın Pusula Halkla İlişkiler Ödülü Türkiye Halkla İlişkiler Derneği tarafından verilen (TÜHİD) 8. Altın Pusula Halkla İlişkiler Ödülleri sahiplerini buldu. PETDER, ''Atık Yağların Yönetimi'' projesi ile Çevre 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 38 Kategorisinde Kurumsal Sosyal Sorumluluk Ödülü kazandı. Sakıp Sabancı Müzesi'nde düzenlenen ödül töreninde Altın Pusula Halkla İlişkiler Yarışmasına, 13 kategoride 130 projenin katıldığı, katılan projelerin her yıl artmasının yöneticilerin ve kuruluşların iletişime verdikleri önemin bir göstergesi olduğu ifade edildi. g) Petrol Sanayi Derneği Basın Toplantısı (21 Temmuz 2009) 21 Temmuz 2009 tarihinde İstanbul Conrad Otelinde "Türkiye Petrol Piyasalarına Fiyat Yönü İle Yapılan Müdahale ve Sonuçları" başlığında geniş katılımlı bir basın toplantısı organize edildi. Toplantıda basın mensuplarına sektördeki son dönem gelişmeleri ve Avrupa uygulamaları ile ilgili bilgiler aktarıldı. 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 39 h) Petrol Sanayi Derneği İnternet Sayfası Yenilendi www.petder.org.tr internet sayfası tasarım ve içerik açısından geliştirilerek yayına açıldı. Sayfanın akaryakıt ve LPG sektörleri ile ilgili önemli bir bilgi kaynağı olması doğrultusunda geliştirme çalışmaları sürekli olarak devam etmektedir. 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 40 VI. KAYNAKÇA: Bu raporda kullanılan akaryakıt verileri pazar payı en yüksek olan ve toplam pazar payı % 95’in üzerinde olduğu hesaplanan 11 akaryakıt dağıtım firmasının gönüllü katılım esasına göre bağımsız araştırma kuruluşuna verdikleri beyanlarından derlenmiştir. Verileri derlenmeyen şirketlere ait bilgiler için EPDK'dan temin edilen önceki dönem bilgileri kullanılarak hesaplama yapılmıştır. Raporda kullanılan akaryakıt ve madeni yağ verileri EPDK, PİGM ve gönüllülük esasına göre ve bağımsız denetim kuruluşu vasıtası ile piyasadan, LPG rakamları EPDK ve Türkiye LPG Derneği raporlarından temin edilmiştir. Enflasyon, GSMH, TÜFE, kur değerleri, taşıt sayısı ve toplam araç parkı verileri için Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Merkez Bankası tarafından halka açık olarak yayınlanan değerler dikkate alınmıştır. Ham petrol fiyatları için kaynak olarak Platts değerleri kullanılmıştır. Pompa fiyatlarına ilişkin analizlerde EPDK resmi internet sayfasında günlük olarak yayınlanan en yüksek pazar payına sahip 8 dağıtıcının ortalama değerleri kullanılmıştır. 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 41 2000-2009 Haziran Dönemi Akaryakıt ve LPG Tüketimleri Toplam Akaryakıt LPG Tüplü LPG Dökme LPG Otogaz LPG (tüplü, dökme, otogaz)* Toplam Otomotiv (Beyaz Ürün+Otogaz) m3 m3 m3 m3 m3 m3 m3 m3 m3 ton ton ton ton ton ton ton ton ton ton ton ton ton ton ton ton ton ton 2000 2.014.354 0 1.599.493 3.613.846 51.353 9.691.472 0 9.691.472 13.356.671 1.561.124 0 1.239.607 2.800.731 41.082 8.189.294 0 8.189.294 11.031.107 1.309.576 3.813.166 5.122.742 16.153.849 2.133.831 1.067.348 1.280.331 4.481.510 12.918.525 2001 2.305.525 0 1.176.463 3.481.988 41.216 9.963.639 0 9.963.639 13.486.844 1.786.782 0 911.759 2.698.541 32.973 8.419.275 0 8.419.275 11.150.789 1.397.577 2.714.688 4.112.265 15.263.054 1.810.341 794.052 1.230.330 3.834.723 13.336.964 2002 2.160.712 0 1.906.795 4.067.507 37.430 11.234.997 0 11.234.997 15.339.934 1.674.552 0 1.477.766 3.152.318 29.944 9.493.572 0 9.493.572 12.675.834 987.773 3.888.676 4.876.449 17.552.283 1.724.805 713.354 1.136.025 3.574.184 14.238.463 2003 2.260.772 16.959 1.552.788 3.830.519 47.977 11.504.277 0 11.504.277 15.382.773 1.752.098 13.144 1.203.411 2.968.652 38.382 9.721.114 0 9.721.114 12.728.148 951.716 3.784.642 4.736.359 17.464.507 1.801.825 646.552 1.147.374 3.595.751 13.855.918 2004 2.436.466 285.489 1.005.699 3.727.653 41.118 12.445.391 248.634 12.694.025 16.462.796 1.888.261 221.254 779.416 2.888.931 32.894 10.516.355 210.096 10.726.451 13.648.277 720.482 3.746.051 4.466.533 18.114.810 1.665.167 454.066 1.640.766 3.759.999 15.005.116 2005 2.607.834 262.218 625.519 3.495.570 34.792 12.291.514 783.791 13.075.305 16.605.667 2.021.071 203.219 484.777 2.709.067 27.834 10.386.329 662.304 11.048.633 13.785.533 612.175 3.399.622 4.011.797 17.797.330 1.557.212 383.148 1.751.838 3.692.198 15.286.964 2006 2.884.939 123.878 366.890 3.375.707 26.077 12.588.855 1.589.643 14.178.498 17.580.282 2.235.828 96.005 284.340 2.616.173 20.862 10.637.582 1.343.248 11.980.831 14.617.865 482.942 2.461.617 2.944.559 17.562.424 1.491.580 475.454 1.550.605 3.517.639 16.143.522 * Tüplü, dökme ve otogaz LPG tüketimleri EPDK'nin raporlarından alınmıştır, 2009 yılı ilk altı aylık değerler tahminidir. 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 42 2007 3.047.316 20.180 209.624 3.277.120 18.176 12.624.816 2.704.326 15.329.142 18.624.438 2.361.670 15.640 162.459 2.539.768 14.541 10.667.970 2.285.155 12.953.125 15.507.434 390.777 2.163.418 2.554.195 18.061.629 1.302.434 216.470 2.006.263 3.525.167 17.513.697 2008 2.542.009 309.367 107.985 2.959.361 13.189 12.106.367 3.363.193 15.469.560 18.442.110 1.970.057 239.759 83.688 2.293.505 10.551 10.229.880 2.841.898 13.071.778 15.375.834 375.318 2.346.240 2.721.558 18.097.392 1.177.269 171.528 2.111.557 3.460.354 17.476.840 2009H1 1.234.841 131.347 34.484 1.400.672 4.462 5.726.014 1.800.989 7.527.003 8.932.137 957.002 101.794 26.725 1.085.521 3.570 4.838.482 1.521.836 6.360.318 7.449.408 182.282 1.087.375 1.269.657 8.719.065 538.244 67.538 1.048.551 1.654.334 8.494.389 2000-2009 Haziran Dönemi Akaryakıt ve LPG Tüketimleri Kurşunsuz 95 Oktanlı Kurşunsuz 97 ve Üzeri Oktanlı Süper/Katkılı Kurşunsuz Benzinler Toplamı Gazyağı Kırsal Motorin Motorin (Düşük Kükürtlü) Motorinler Toplamı Beyaz Ürün Toplamı Kurşunsuz 95 Kurşunsuz 98 Katkılı Kurşunsuz Benzinler Toplamı Gazyağı Motorin Düşük Kükürtlü Motorin Motorinler Toplamı Beyaz Ürün Toplamı Kalyak Fuel Oil No: 6 Siyah Ürün Toplamı VII. İLETİŞİM VE ÜYE BİLGİLERİ: Petrol Sanayi Derneği Kaptanpaşa Mahallesi, Piyalepaşa Bulvarı, Ortadoğu Plaza, Kat: 5, D: 10, Okmeydanı, Şişli-İstanbul, Telefon: 0 212 221 04 40, Faks: 0 212 320 30 45, Atık Yağ Bildirim Hattı: 0 212 220 39 99 info@petder.org.tr petder@petder.org.tr www.petder.org.tr Altınbaş Petrol ve Ticaret A.Ş. Mobil Oil Türk A.Ş. Belgin Madeni Yağlar San. ve Tic. A.Ş. Petrol Ofisi A.Ş. Shell & Turcas Petrol BP Petrolleri A.Ş. A.Ş. BP Gaz A.Ş. Shell Gaz Ticaret ve Sanayi A.Ş. DELTA Akaryakıt Tic.A.Ş. Total Oil Türkiye A.Ş. ERK Petrol Yatırımları A.Ş. Turcas Petrol A.Ş. PETDER YÖNETİM KURULU: Yönetim Kurulu Başkanı Muammer EKİM Total Oil Türkiye A.Ş. Yön. Kur. Başk. Yard. Murat GUNEM BP Petrolleri A.Ş. Yön. Kur. Muhasip Üye Samet ÜNER Mobil Oil Türk A.Ş. Yönetim Kurulu Üyesi Varol DERELİ Delta Akaryakıt Tic. A.Ş. Yönetim Kurulu Üyesi Melih TÜRKER Petrol Ofisi A.Ş. Yönetim Kurulu Üyesi George SPANOUDIS Shell & Turcas Petrol A.Ş. Yönetim Kurulu Üyesi Canan EDİBOĞLU The Shell Company of Turkey Ltd. PETDER ORGANİZASYONU: Genel Sekreter Dr. Erol METİN Teknik ve Dış İlişkiler Koordinatörü Alper ZÜMRÜT Atık Yağ Operasyon Müdürü Aydın ÖZBEY Mali İşler ve Müşteri İlişkileri Sorumlusu Zeynep ERSEN Yönetim ve Ofis Asistanı Ebru AYDIN 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 43 Son beş yılda elli bin tonun üzerinde atık motor yağını enerji olarak geri kazandık. Atık Motor Yağı Bildirim Hattı: 0 212 220 39 99 atikyag@petder.org.tr 2009 Yılı Ocak Haziran Dönemi Sektör Raporu, www.petder.org.tr 44