1 müzik öğretmenliği programlarında görevli piyano öğretim
Transkript
1 müzik öğretmenliği programlarında görevli piyano öğretim
www.muzikegitimcileri.net MÜZ K Ö RETMENL PROGRAMLARINDA GÖREVL P YANO Ö RET M ELEMANLARININ MÜZ K ALAN B LG `N N DERSE AKTARIMINA N GÖRÜ , PLANLAMA VE UYGULAMALARI ** Bir Üniversite Örne i MA, Can KAHRAMANSOY Doç. Dr. Nesrin KALYONCU **Marmara Ü. E itim Bilimleri Dergisi 28, 91-102, (2008). ÖZET Bu ara rmada, müzik ö retmeni yeti tiren kurumlarda görevli Piyano ö retim elemanlar n, Müzik Alan Bilgisi`nin Piyano dersine aktar na ili kin görü lerinin; bu konuya ders planlar nda verdikleri yerin; derslerdeki transfer düzeyinin ve transfer yöntemlerinin saptanmas amaçlanm r. Ara rma, Müzik Alan Bilgisi kapsam ndaki dallardan Müzik Tarihi, Müzik Formlar ve Çokseslendirme Bilgisi ile s rland lm r. Çal ma, Karadeniz Bölgesi’nden seçilen bir üniversitenin Müzik Ö retmenli i Lisans Program ’nda uzmanl k alan Piyano E itimi olan be ö retim eleman yla sürdürülmü tür. Ara rma verileri ise, naratif görü me, doküman analizi ve gözlem yöntemleriyle toplanm r. Ara rma sonucunda, ö retim elemanlar n Müzik Alan Bilgisi’ne ait içeriklerin Piyano dersine aktar lmas gere ine inand klar ; buna kar n mevcut ders planlar nda bu konuya yer vermedikleri; uygulamada ise ilgili bilgilerin “Çok Az” ve genellikle de “Hiç” düzeyinde transfer edildi i saptanm r. Ayr ca, bu dallar n transferinde en s k kullan lan yöntem “Anlat m” olarak saptanm r. Anahtar Kelimeler: Piyano Dersi; Transfer; Müzik Alan Bilgisi; Müzik Tarihi; Müzik Formlar Bilgisi; Çokseslendirme Bilgisi OPINIONS, PLANNING AND PRACTICES OF PIANO INSTRUCTORS OF MUSIC TEACHER TRAINING PROGRAMS REGARDING THE TRANSFER OF MUSICAL FIELD KNOWLEDGE TO THE PIANO CLASS A University Sample SUMMARY This research aims to determine the opinions of Piano instructors of music teacher training programs regarding the transfer of musical field knowledge to the Piano class, the place they give this subject to their course planning, the level of transfer and the methods of transfer. This research has been limited with Music History, Musical Forms and Polyphone Knowledge among Musical Field knowledge branches. This study has been conducted with five instructors, whose expertise are Piano Education, and who teach at Music Teacher Training Undergraduate Program at a university chosen from the Black Sea Region, Turkey. Research data was collected via narrative interview, document analysis and observation. At the end of the research, it was determined that the instructors believe the context of Musical Field Knowledge should be transferred to the Piano course, but that they do not give place in their course plans, and that the knowledge is transferred at the level of “Relatively Little” and generally “None” during practice. Moreover, the method used most for the transfer of said branches was found to be "Narration". Key words: Piano Course; Transfer; Musical Field Knowledge; Music History; Musical Forms; Polyphone Knowledge Bu makale, Abant zzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü`nde yap lan, “Müzik Ö retmenli i Programlar nda Görevli Piyano Ö retim Elemanlar n Müzik Alan Bilgisi`ni Derse Transferi: Bir Üniversite Örne i” isimli Yüksek Lisans Tezi`nden hareketle olu turulmu tur. Bitlis Sa nl Kamran nan Yat lkö retim Bölge Okulu Müzik Ö retmeni, cankahramansoy@yahoo.com.tr Abant zzet Baysal Üniversitesi Güzel Sanatlar E itimi Bölümü Ö retim Üyesi, kalyona@gmx.net 1 www.muzikegitimcileri.net 1. G Toplumlar n müzik kültürünün yeni yeti en nesillere aktar lmas nda ve böylece bu birikimin ya at lmas nda büyük pay olan müzik ö retmenlerine, meslekleri için gereken esas donan m müzik ö retmenli i e itimi sürecinde kazand lmaktad r. Günümüz Türkiye`sinde itim Fakültelerinde Müzik Ö retmenli i Lisans Programlar nda gerçekle tirilen bu renimde, okullardaki müzik derslerinin do ru ve verimli bir ekilde yürütülebilmesi için, müzik alan bilgisi, müziksel davran lar, pedagojik ve didaktik donan mlar ba ta olmak üzere (Kalyoncu, 2004), çe itli yeterlikler kazanm ö retmenlerin yeti tirilmesi amaçlanmaktad r. Çalg çalma becerisi, müzik ö retmenlerinin sahip olmas gereken ba ca yeterliklerden birisidir. nsan n müzikle u ra mas n temel biçimlerinden birisi olan çalg çalma (Kutluk, 2001), müzik ö retmenlerinin mesleki ba ar etkileyecek faktörlerdendir. Müzik retmeni çalg , dersin do as gere i çok çe itli ö renme alanlar nda ve etkinliklerinde kullanabilmektedir. Çalg n derste çalma içerikleri d nda da araç olarak kullan lmas ; özellikle kuramsal konular n daha iyi kavranmas na yard mc olabilir. Ö rencilerin, retmenin çald enstrüman n/enstrümanlar n fiziki, teknik ve müzikal özelliklerini görerek, iterek, dokunarak ve denemeler yaparak tan malar ; ö rencileri özendirerek onlar n müziksel ilgi geli imini de olumlu yönde etkileyebilir. Günümüzde müzik ö retmeni yeti tiren kurumlarda çalg e itimi üzerinde önemle durulmakta; ö retmen adaylar n meslek hayatlar nda yararlanabilmeleri için birkaç çalg renmeleri veya birkaç çalg da en az ndan temel becerileri edinmeleri hedeflenmektedir (YÖK, 1998 & 2006). Çe itli okul çalg lar , bireysel olarak seçilen Avrupa ve Türk Müzik Kültürü`ne ait çalg lar vb. ile birlikte, bu süreçte tüm ö renciler taraf ndan ö renilmesi zorunlu tutulan çalg Piyano`dur (a.g.e.). 1998 merkezi Müzik Ö retmenli i Lisans Program ’nda Piyano I-VI dersleri için verilen tan m öyledir: “Piyano e itimi ve ö retimi, müzik ö retmenli i pro ram n temelini olu turur. A amasal olarak, tekik (sic!) al rma ve etüdler, Türk ve dünya bestecilerinin eserlerinden örnekleri, e itim müzi i örneklerini, piyano literatürü ile okul müzik e itiminde renme-ö retme tekniklerini kapsar” (YÖK, 1998, 80). Dersin tan nda, piyano e itiminin müzik ö retmenli i program n temelini olu turdu u öncelikle vurgulanmaktad r; çünkü Piyano, müzik ö retmenlerinin meslek ya amlar nda kullanacaklar çalg lar n ba nda gelir. Bu çalg da entonasyon zorlu unun olmamas , armonik-polifonik karaktere sahip olmas ve ba ca e lik çalg olu u bunun en önemli sebeplerindendir (Yönetken, 1952, 2). Piyanonun müzik dersinde kullan , ba ta i itme e itimi olmak üzere birçok içeri in kazand lmas nda kolayl klar sa layabilece i gibi, ö rencilerin yap lan dersten zevk almas na da hizmet edecektir. Piyano; müzik yapma, dinleme, müziksel okuma becerileri kazanma, müzi i anlama, müzik bilgisi olu turma ve di er müzik çal malar na temel olu turma bak ndan en yayg n ve en temel çalg olarak kabul edilmekte; bu nedenle piyano e itiminin müzik programlar n vazgeçilmez bir parças oldu u belirtilmektedir (Buchanan, 1964 ve Vernezza, 1967’den akt.: Kasap, 2004, 160). Piyano çalma becerilerinin, müzik derslerinde do açlama yapma, çokseslendirme, e lik yapma, birlikte seslendirme, partisyon çalma vb. gibi aktivitelerde i levsel özellikleri de bulunmaktad r (Kasap, 2004, 161). Piyano, çe itli müziksel ö renmelerde arac roller oynarken; Piyano dersindeki kazan mlar destekleyen konu alanlar da bulunmaktad r. Bunlar Ernst taraf ndan kincil renme Alanlar olarak nitelenmekte ve Çalma Tekni i, Bedensel E itim, Müzik Teorisi, Eser Analizi, itme E itimi ve Müzik Tarihi olarak s ralanmaktad r (1991, 44). Piyano dersi, burada da alt çizildi i gibi çe itli müzik bilgileriyle, yani Müzik Alan Bilgisi ile s ili kiler içerisindedir. Müzik Alan Bilgisi, müzi in temel özellikleri, yasalar , kavramlar , kuramlar , ilkeleri, temel ö eleri, ö eler aras ili kileri, müzi in tarihsel geli imi ve müzik kültürel olgular vb. içine al r (Kalyoncu, 2004). Piyano e itimi, Müzik Alan Bilgisi`ne dayal ve sürekli onunla örülmü olarak ilerleyen bir süreçtir. 2 www.muzikegitimcileri.net Piyano ö retimiyle ilgili yay nlarda, di er çalg derslerinde oldu u gibi Piyano dersinde de müzik bilgileriyle ili kilendirme gere i vurgulanmaktad r. Müzik Teorisi, Müzik Tarihi, Çokseslendirme Bilgisi, Müzik Formlar Bilgisi, Tür ve Stil Bilgisi vb. gibi dallara ait bilgiler, Piyano dersinde çal lan parçalara paralel olarak ele al nmal r (Bastien, 1977; Cortot, 1950; Ercan, 2003; Ercan, 2008; Ernst, 1991; Fenmen, 1997; Pamir, 1984; Richter, 1997; Tufan, 1995; Varró, 1958; von Besele, 1965). Böylece, hem dersin müzik kuramsal alt yap olu turulacak; hem de çal lan parçalar n daha h zl anla p kavranmas ve uygun biçimde yorumlanmas sa lanabilecektir. Söz konusu ili kilendirmeler, notalar n mekanik bir biçimde seslendirilmesinin ötesinde eseri do ru ifade etmeye; böylece piyano dersinin amaçlar na üst düzeylerde ula lmas na hizmet edecektir. Piyanoya ba lang ç a amas nda dahi oyunlarla örülmü olarak çal lmas önerilen (Heilbut, 1993; Kreusch-Jacob, 1993; Neuhaus, 1993) ve bu a amada Temel Müzik Teorisi`ne odaklanan bilgi aktar , gittikçe çe itlenmekte ve karma kla maktad r. Çal lan eserlere göre çe itlilik gösterse de, farkl dönemlerden eserleri çalmaya geçmi ö rencilerle, detayl biçimsel ve biçemsel bilgi aktar n ve analizlerin yap lmas kaç lmaz bir hal almaktad r. Dersin salt el becerisini merkeze almadan çok yönlü olarak sürdürülmesi, ö rencileri derse ve çal lan esere daha da yak nla rmakta, çald klar eseri anlamalar ve dersten zevk almalar sa lamakta, k saca performans olumlu yönde etkilemektedir (Ba çeci, 2001). Piyano ö retmeni, dersin planlama a amas ndan itibaren bu çok yönlü çal man n gerçekle mesini sa layacak esas ki idir. Ö renen bireyi bu do rultuda yönlendirmek, merak uyand rmak ve rehberlik etmek onun temel i levlerinden birisidir (Ernst, 1991). Piyano retmenlerinin alana ait kuramsal bilgileri derse transfer etmeleri ve ilgili ders d çal malarda da ö rencileri bu konuda yönlendirmeleri beklenmektedir. Bu ara rmada, müzik ö retmeni yeti tiren kurumlarda yürütülen Piyano derslerinde Müzik Alan Bilgisi`nin yerinin tespiti amaçlanm r. Ara rmac lar, müzik ö retmeni adaylar bu yönde te vik etmeyi, onlara ilgili bak aç lar ve bütüncül çal ma al kanl klar kazand rmay , Piyano ö retim elemanlar n öncelikli görevlerinden birisi olarak alg lamaktad rlar. Müzik ö retmeni adaylar n Piyano eserlerini etrafl ca çözümleyebilmeleri ve böylece çe itli müziksel ö renme alanlar birbiriyle ili kilendirebilmeleri, derslerin bütüncül bir anlay la i lenmesine ba r. Bundan dolay ara rmada, Piyano ö retim elemanlar n Müzik Alan Bilgisi`nin derse aktar na ili kin görü ve planlamalar ile uygulamalar “transfer düzeyi” ve “transfer yöntemleri” bile enlerinde incelenmi tir. Ara rma, Müzik Alan Bilgisi kapsam ndaki dallardan Müzik Tarihi, Müzik Formlar Bilgisi ve Çokseslendirme Bilgisi ile s rland lm r. 2. ARA TIRMA YÖNTEM Bu ara rma iki desende temellenmektedir: Görgül (ampirik) tarama ve belgesel tarama. Çal ma grubu ise, Karadeniz Bölgesi`nden seçilen bir üniversitenin Güzel Sanatlar E itimi Bölümü Müzik E itimi Anabilim Dal ’nda piyano derslerini yürüten ö retim elemanlar ndan olu maktad r. Bu kurumda 9 ö retim eleman (3 ö retim üyesi, 3 ö retim görevlisi, 2 ara rma görevlisi ve 1 ücretli ö retim eleman ) Piyano dersi vermektedir. Bu evrenden, “amaçl örnekleme” (Y ld m, im ek, 2003, 107) yöntemi kullan larak, sadece uzmanl k alan Piyano E itimi olan be ö retim eleman seçilmi tir. Ara rma verileri, 2006 y nda dört ayl k bir süreçte üç ana yöntemle toplanm r. retim elemanlar n Müzik Alan Bilgisi’nin derse aktar konusundaki görü lerinin 1 saptanmas için naratif görü me yap lm r. Görü mede, konuyla ilgili, fakat yönlendirici 1 Naratif görü me, kat mc lara yap land lmam ve yönlendirmeyen genel sorular sorularak, ilgili konudaki kendi bilgi, deneyim veya görü lerinin ortaya ç kar lmas amaçlayan bir veri toplama yöntemidir (Mayring, 1999). 3 www.muzikegitimcileri.net olmayan 5 ana sorudan yola ç larak, piyano ö retim elemanlar n bu konudaki dü ünce ve ya ant lar özgür bir ekilde anlatabilecekleri ortam sa lanm r. Kaydedilen görü melerin, flama ve s ralama ölçekleri kullan larak nitel içerik analizi yap lm r. Piyano dersi planlar nda Müzik Alan Bilgisi ile ili kilendirme durumunu tespit edebilmek için, ö retim elemanlar n olu turdu u ders içerikleri doküman analizi yöntemiyle irdelenmi tir. Uygulama a amas nda Müzik Alan Bilgisi`nin derse “transfer düzeyi” ile “transfer yöntemlerinin” belirlenmesinde ise gözlem yöntemi kullan lm r. Ö retim elemanlar n, çe itli dönemlerden eserleri çalabilen ö rencileriyle sürdürdükleri ard k be er dersi gözlemlenmi tir ve ö renciler tesadüfi seçimle belirlenmi tir. Ö rencilerin çal klar eserler ise, Pamir`in s flamas na göre, alt nc ve daha üst basamak piyano edebiyat na dahildir (1984, 84ss.). Ders esnas nda ara rmac lar dersliklerde bulunmam lar; do al yap ya en yak n olan elde edebilmek amac yla derslerin görüntü kayd yap lm r. Gözlem için, ilgili ö retme-ö renme davran lar n ayr maddelerde belirtildi i bir gözlem formu/ders analiz formu haz rlanm r. Bu formda Müzik Tarihi 7, Form Bilgisi 8, Çokseslendirme Bilgisi 10 ve Transfer Yöntemleri 14 olmak üzere toplam 39 madde bulunmaktad r.2 Formda be li dereceleme ölçe i kullan lm ve Müzik Alan Bilgisi aktar ile ilgili her bir maddenin derste ele al biçimine göre öyle puanlanm r: E er ilgili noktalar ders süresince hiç ele al nmam sa 0=Hiç (0-0.49); birkaç defa çal lm sa 1=Çok Az (0.50-1.49); eserlerin veya dersin belirli bölümlerinde çal lm sa 2=K smen (1.50-2.49); dersin ve eserlerin büyük bir bölümünde çal lm sa 3=Büyük Ölçüde (2.50-3.49) ve parçalar n tümünde sürekli olarak çal lm sa 4=Tamamen (3.50-4.00). Ara rmac lar her dersi ayr ca irdeleyerek analiz formlar ndaki maddeleri puanlam ve elde edilen veriler SPSS 10.0 paket program kullan larak tan mlay istatistik i lemlerine tabi tutulmu tur. ki ayr gözlemcinin de erlendirmesinin güvenirli ini ölçmek için basit korelasyon analizi yap lm r. 25 derslik puanlamalar n ö retim elemanlar na göre korelasyon katsay lar ise, A için r =0.87; B için r =0.80; C için r =0.91; D için r =0.87 ve E için r =0.85 olarak bulunmu tur. Bu de erler, iki gözlemcinin puanlamalar aras ndaki tutarl n çok yüksek oldu unu göstermektedir. 3. BULGULAR 3.1. Müzik Alan Bilgisi`nin Piyano Dersine Aktar na li kin Görü ler retim elemanlar n hepsi, genel olarak Müzik Tarihi bilgilerinin Piyano dersiyle ili kilendirilmesi görü ündedirler. Derslerde özellikle ele al nmas gerekti ini belirttikleri konular ise unlard r: Eserin bestecisi, eserlerin dönem stil özellikleri ve dönemin di er özellikleri. Bununla birlikte, uygulamada Müzik Tarihi ile ili kilendirmede sorunlar oldu unu ve detaylara girilemedi ini de ifade etmekte; bunu da “1998 Müzik Ö retmenli i Lisans Program `nda Müzik Tarihi dersinin süresinin yetersiz olu u”, “Ö rencilerin ilgili ön renmelerinin de kenli i” ve “Ö rencilerin müzik tarihsel konular ara p okumaya olan ilgilerinin azl ” gibi sebeplere dayand rmaktad rlar. retim elemanlar Müzik Formlar Bilgisi ba lam nda, çal lan parçalar n biçimsel unsurlar n belirlenmesi üzerinde durmu lard r. Görü lerdeki genel e ilim ise, parçalar n motif, cümle ve dönemleri ile form tipi hakk nda bilgilendirme yap lmas yönündedir. Formu kavramayan ö rencinin eseri anlamland ramayaca dü ünmektedirler. Ö retim elemanlar na göre, Müzik Formlar Bilgisi`nin Piyano dersine transferi konusunda da sorunlar 2 Formun kapsam geçerli i konusundaki katk lar ndan dolay Prof. Semlin TUFAN`a; analizler esnas ndaki katk lar ndan dolay da Nihal ULUTÜRK`e te ekkür ederiz. 4 www.muzikegitimcileri.net vard r. Bir ö retim eleman , Piyano derslerinin devam etti i üç y l boyunca sadece küçük formlarda eserler çal abildiklerini ve büyük formlara geçilemedi ini özellikle vurgulam r. Ya anan sorunlar “Uygulanan programda Müzik Formlar dersinin olmay ”, “Form Bilgisinin Müziksel itme dersi kapsam nda i lenmesi ve yetersiz kalmas ”, “Ö rencilerin yeterli bilgiye sahip olmamalar ve derslere bu konular ara rmadan gelmeleri” gibi sebeplere dayand lmaktad r. retim elemanlar , Çokseslendirme bilgilerinin de Piyano dersiyle ili kilendirilmesini ve derslerde armonik analiz yap larak özellikle de akor çözülümleri ve kadanslar üzerinde durulmas gerekti ini söylemi lerdir. Yine genel olarak Kontrapunkt çal lmas gere i de dile getirilmi tir. Piyano ö retim elemanlar , di er alanlarda oldu u gibi Çokseslendirme bilgilerinin Piyano dersine transferinde de sorunlar ya amaktad rlar. Bu problemlerin ise, “Uygulanan programda Armoni’nin ayr bir ders olarak tan nmamas ”, “Çokseslendirme konusunun itme ve seçmeli Armoni derslerinde yeterince ele al namamas ”, “Ö rencilerde temel eksiklerin olmas ve çözümleme becerilerine sahip olmamalar ” ve “Ö rencilerin Türk Müzi i Çokseslili i konusunda yeterli bilgiye sahip olmamalar ndan” kaynakland dü ünmektedirler. 3.2. Piyano Dersi Planlar nda Müzik Alan Bilgisi`nin Yeri Çal ma grubunda yer alan Piyano ö retim elemanlar dersleri için bireysel planlar yapmamaktad rlar. Bununla birlikte, bu kurumda çal an tüm Piyano ö retim elemanlar n birlikte olu turdu u ve üniversitenin European Credit Transfer System (ECTS) Bilgi Paketi içerisinde yer alan Piyano I-VI dersleri planlar mevcuttur. Analizler, bu derslerin içeriklerinin, YÖK’ün zorunlu k ld ve ara rman n yap ld dönemde yürürlükte olan 1998 Müzik Ö retmenli i Lisans Program `nda verilen Piyano ders tan mlar yla paralel oldu unu göstermi tir. Ö retim elemanlar n planlar nda da a rl kl olarak çalma becerilerine yer verilmekte; YÖK program ndaki ders tan mlar nda da oldu u gibi, Müzik Tarihi, Müzik Formlar Bilgisi ve Çokseslendirme Bilgisi ile ili kilendirmeyi içeren herhangi bir konu yer almamaktad r. 3.3. Müzik Alan Bilgisi`nin Piyano Dersine Aktar n Uygulamadaki Görünümü 3.3.1. Müzik Alan Bilgisi`nin Piyano Dersine Transfer Düzeyi Betimsel istatistik sonuçlar na göre, Müzik Tarihi dal nda dönem stil özelliklerinin “Çok Az”; gözlem formunda yer alan di er noktalar n ise “Hiç” düzeyinde çal ld tespit edilmi tir. Müzik Formlar Bilgisi kapsam ndaki eserlerin biçimsel unsurlar na ve yap sal ili kilerine yönelik tüm noktalar n aktar m düzeyi de “Hiç” olarak saptanm r. Çokseslendirme Bilgisi ile ilgili olarak ise, derslerde akor tipleri ve lik konumundaki seslerin “Çok Az”; bunun d nda kalan di er noktalar n “Hiç” düzeyinde ele al nd saptanm r. Müzik Tarihi`nin genel transfer düzeyi X =0.14; Müzik Formlar `n n X =0.20; Çokseslendirme Bilgisi`nin ise X =0.30 olarak bulunmu tur. Bu de erlere göre, her üç dal n genel transfer düzeyi de “Hiç”tir. Çizelge 1’de, Müzik Tarihi, Müzik Formlar Bilgisi ve Çokseslendirme Bilgisi kapsam nda gözlemlenen her ili kilendirme noktas na ait aritmetik ortalamalar ve her üç dal için genel transfer düzeyi sinoptik olarak sunulmaktad r. 5 www.muzikegitimcileri.net Çizelge 1: Müzik Tarihi, Müzik Formlar Bilgisi ve Çokseslendirme Bilgisi’nin Piyano dersine transfer düzeyine sinoptik bak Müzik Tarihi Eserin bestecisinin Hayat Bestecinin müziksel stili X Müz. Form Bilgisi X Çokseslendirme Bilgisi X 0.54 0.00 Parçalar n motifleri 0.12 0.16 Cümleler 0.14 Bestecinin ça da lar 0.00 Dönemler 0.00 Parçalardaki akor tipleri (temel ve çevrim akorlar) Akor türleri (Uyu umlu, uyu umsuz, eksik, art k akorlar) Akor çözülümleri Eserin dönem stil özellikleri Eserin dönemindeki siyasi, toplumsal ve kültürel olaylar Eserin dönemindeki di er sanat dallar n durumu Parçalar aras nda dönemsel ili kilendirme 0.70 Bölümler 0.28 Kadanslar 0.26 0.00 Bölümler aras nda ritmik,melodik ve armonik ili kiler Tekrar eden motif veya cümleler 0.32 Modülasyonlar 0.20 0.44 Parçalardaki e lik konumundaki sesler 0.96 Temalar, farkl temalar içeren cümleler Parçalar n form tipi 0.26 Kontrapunkt örüntüsündeki bir eserde esas motif Kontrapunkt-Esas motifi takip eden taklitler Kontrapunkt-Tema ve cevap ili kisi 0.16 0.00 0.14 GTD*: X =0.14 0.04 GTD: X =0.20 0.00 0.30 0.22 0.04 GTD: X =0.30 *GTD: Genel Transfer Düzeyi 3.3.2. Müzik Alan Bilgisi`nin Piyano Dersine Transferinde Kullan lan Yöntemler Çizelge 2`de Müzik Alan Bilgisi`nin Piyano dersine transferinde kullan lan yöntemlere ili kin betimsel istatistikler verilmi tir. Çizelge 2: Müzik Alan Bilgisi`nin Piyano dersine aktar nda kullan lan yöntemler Min. Max. Yöntemler GDS* SS X (0) (4) Anlat m 1.64 1.00 4.00 .545 Gösterip Yapt rma 1.26 1.00 3.00 .482 Soru-Cevap 0.84 1.00 2.00 .343 ifreleme/Sembolle tirme 0.72 0.00 3.00 .892 Çözümleme 0.62 0.00 2.00 .511 Renklendirme 0.42 0.00 3.00 .580 Kar la rma 0.40 0.00 1.00 .316 25 Ödev 0.16 0.00 1.00 .260 Dinleme 0.00 0.00 0.00 .000 zleme 0.00 0.00 0.00 .000 flama 0.00 0.00 0.00 .000 Grafikleme 0.00 0.00 0.00 .000 Devinme 0.00 0.00 0.00 .000 *GDS: Gözlemlenen Ders Say 6 www.muzikegitimcileri.net Betimsel istatistik sonuçlar na göre, Anlat m “K smen” düzeyinde olmakla birlikte en k kullan lan yöntemdir. Bunu, “Çok Az” düzeyinde kullan lan Gösterip Yapt rma, SoruCevap, ifreleme/Sembolle tirme ve Çözümleme yöntemleri takip etmektedir. Derslerde, Renklendirme, Kar la rma ve Ödev yöntemleri ise “Hiç” düzeyinde kullan lmaktad r. Gözlem Formu`nda yer alan ve derslerde hiç kullan lmad tespit edilen di er transfer yöntemleri ise Dinleme, zleme, S flama, Grafikleme ve Devinme`dir. 4. SONUÇ VE ÖNER LER Seçilen üniversitenin Müzik Ö retmenli i Lisans Program `nda görevli Piyano ö retim elemanlar n, Müzik Alan Bilgisi`nin derse aktar na ili kin görü , planlama ve uygulamalar saptamay amaçlayan bu ara rmada a daki sonuçlara ula lm r: 1- Çal ma grubunu olu turan ö retim elemanlar , Müzik Tarihi, Müzik Formlar Bilgisi ve Çokseslendirme Bilgisi içeriklerinden Piyano dersiyle ili kisi olanlar n derse aktar lmas gerekti i görü ündedirler. Müzik Tarihi için eserlerin bestecisi, eserin dönem stil özellikleri ve dönemin di er özellikleri; Müzik Formlar Bilgisi için eserlerin motif, cümle ve dönem gibi yap sal unsurlar ve form tipi; Çokseslendirme Bilgisi için ise armonik çözümleme, akor çözülümleri, kadanslar ve Kontrapunkt, ö retim elemanlar n ço unlu unun dile getirdi i noktalard r. Ö retim elemanlar n ifadeleri, onlar n bu hususta temel bilince sahip olduklar göstermektedir. 2retim elemanlar , ilgili bilgilerin aktar konusundaki görü lerine ek olarak, uygulamada sorunlar ya and da vurgulamaktad rlar. Bu sorunlar n ise, ara rman n yap ld tarihte yürürlükte olan 1998 Müzik Ö retmenli i Lisans Program `n n ilgili dersleri ya hiç ya da yetersiz olarak kapsamas ndan ve ö rencilerin alt yap eksiklerinden kaynakland dü ünmektedirler. Ö retim elemanlar ya anan problemler konusunda öz ele tirel bir yakla m sergilememekte; ve böylece kendilerinden kaynaklanabilecek herhangi bir neden dile getirmemektedirler. 3- Piyano ö retim elemanlar dersleri için bireysel plan yapmamakta; bununla beraber ortakla a olu turduklar ve ECTS Bilgi Paketi`nde yer alan planlar bulunmaktad r. Ö retim elemanlar na derslerde k lavuzluk i levi olan bu planlarda Müzik Alan Bilgisi ile ili ki kurulmamakta ve böylece bunlar Piyano dersinin farkl ö renme alanlar bütüncül olarak kapsamamaktad r. Görü melerde belirtilen ili kilendirme noktalar n mevcut planlarda yer almamas n, planlar n ders tan ndan yola ç larak ve bununla s rland larak olu turulmu olabilece ini dü ündürmektedir. 4retim elemanlar n derslerinin izlenmesi sonucunda, Müzik Tarihi, Müzik Formlar ve Çokseslendirme Bilgisi`nin derslere genel transfer düzeyi her üç dal için de “Hiç” olarak saptanm r. Bu tespit, bilgi aktar n dersin planlama a amas ndan itibaren ihmal edildi ini dü ündürmektedir. Böylece, ilgili ö retim elemanlar n Müzik Alan Bilgisi ve Piyano dersinin ili kilendirilmesi konusunda olumlu görü lere sahip olduklar ; buna kar n dersin planlama ve uygulama a amalar nda bunu ya ama geçiremedikleri, bunun sonucu olarak da kendi görü leriyle uygulamalar aras nda tutars zl k oldu u saptanmaktad r. Piyano derslerinin bütüncül ve analitik bir anlay la yürütülmesinin genellikle ihmal edildi i, daha önce yap lm baz çal malarda da ortaya konmaktad r (Yüksel, 2003; Aky ld z, Arseven ve entürk 2004). Görü melerde dile getirilen program ve ö renciden kaynaklanan eksikler, retim elemanlar n bu yöndeki motivasyonunu olumsuz etkiliyor olabilir. 5retim elemanlar , Müzik Alan Bilgisi`nin Piyano dersine transferinde Anlat m, SoruCevap vb. gibi genel ö renme-ö retme yöntem ve tekniklerini s k kullanmaktad rlar. Di erleriyle kar la ld nda en çok kullan lan Anlat m`d r. Bu durum, söz konusu yöntemin çok eski, yayg n ve tüm derslerde geçerli bir yol olmas ndan ötürü beklenir bir sonuçtur. Bunun d nda, müziksel ö renme-ö retme yöntemlerinden Gösterip Yapt rma “Çok Az” düzeyde kullan rken; Dinleme, zleme, Devinme vb. gibi çe itli duyular uyaran yöntemler “Hiç” kullan lmamaktad r. 7 www.muzikegitimcileri.net Ara rmada ula lan bu sonuçlara dayanarak a da baz öneriler sunulmaktad r: 1- Piyano ö retim elemanlar na k lavuz niteli i ta yan Müzik Ö retmenli i Lisans Program `ndaki Piyano ders tan mlar uzmanlarca irdelenmeli ve dersler, Müzik Alan Bilgisi ile de ili kilendirilerek bütüncül bir yakla mla yeniden tan mlanmal r. 2- Piyano ö retim elemanlar kendi olu turduklar ders planlar nda, Müzik Tarihi, Müzik Formlar ve Çokseslendirme dallar n Piyano dersiyle s ili kisi olan temel konular na yer vermelidir. Ara rma sürecinde ula lan baz Piyano ö retim program ve ders planlar , hemen dersin ilk a amalar ndan itibaren bu yöndeki ili kilendirmeleri içermektedir (örn. Emonts ve di erleri, 1991). Bu tür mevcut çok yönlü programlardan yararlanma yoluna gidilebilir. 3- Piyano dersleri, Müzik Alan Bilgisi ile harmanlanmas sayesinde, çal nan esere hak etti i anlam yüklenerek adeta ruh kazand lan dersler halini alacakt r. Bundan dolay , ilgili içerikler Piyano dersine transfer edilerek, uygulama sürecinin teorik alt yap olu turulmal , böylece çal malar n ö renciler için daha kal hale gelmesi sa lanmal r. 4- Derslerde Müzik Alan Bilgisi ile ba kurulurken, yayg n genel ö renme-ö retme yöntemlerinin yan s ra, i itsel, görsel ve hatta kinestetik duyular uyar , etkili ve renmenin kal na hizmet edecek di er ça l yöntemler de kullan lmal r. Ayr ca ilgili konularda Ara rma ve Koleksiyon Olu turma gibi aktiviteler te vik edilerek, kendi kendine renme davran lar da desteklenmelidir. 5retim elemanlar , uygulanan Müzik Ö retmenli i Lisans Program ’nda ilgili derslerin yer almamas n bilgi transferini olumsuz etkiledi ini vurgulam lard r. Bu ara rman n verilerinin toplanmas ndan bir süre sonra yürürlü e giren 2006 program nda söz konusu dersler ba ms z bran lar olarak yer almaktad r (YÖK, 2006, 32ss.). Bundan dolay , bu derslerin varl n Müzik Alan Bilgisi’nin Piyano dersine transfer düzeyini etkileyip etkilemedi ini saptamak üzere ara rma yinelenebilir veya yeni bir ara rma yap labilir. KAYNAKLAR Aky ld z, O., Arseven, A. D., entürk, N. (2004). “Müzikal Yap Ön-Bilgisinin Piyanoda Eser Seçimine Etkisi.” 1924-2004 Musiki Muallim Mektebi’nden Günümüze Müzik retmeni Yeti tirme Sempozyumu Bildirileri. Isparta, c.1: 139-159. Ba çeci, S. E. (2001). Piyano E itiminde Performans, Müzikal Analiz Etkile imi. Yay mlanmam doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Bastien, J. W. (1977). How to teach Piano successfully.2.bs. California: General Words and Music Co. Cortot, A. (1950). “ fade Hakk nda. Tefrika: 2”, (M. Fenmen, Çev.), .Müzik Görü leri. 1 (5), 13-14. Emonts F., Schmidt E., Schroth G., Vetter H.V., Ortmann P. (1991). Lehrplan Klavier. Kassel: Gustav Bosse Verlag. Ercan, N. (2003). “Piyano E itiminde Müzikalite Kavram n Kazand lmas Aç ndan Genel Yakla mlar.” Cumhuriyetimizin 80. Y nda Müzik Sempozyumu Bildirileri, Malatya, 212-214. Ercan, N. (2008). Piyano E itiminde lke ve Yöntemler. Ankara: Sözkesen Matbaas . Ernst, A. (1991). Lehren und Lernen im Instrumentalunterricht. Mainz: B. Schott’s Söhne. Fenmen, M. (1991). Müzikçinin El Kitab . Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yay nlar . Heilbut, P. (1993). Klavier spielen. Früh-Instrumentalunterricht. Ein Pädagogisches Handbuch für die Praxis. Mainz: B. Schott`s Söhne. 8 www.muzikegitimcileri.net Kahramansoy, C. (2006). Müzik Ö retmenli i Programlar nda Görevli Piyano Ö retim Elemanlar n Müzik Alan Bilgisi`ni Derse Transferi: Bir Üniversite Örne i. Yay mlanmam yüksek lisans tezi, Abant zzet Baysal Üniversitesi, Bolu. Kalyoncu, N. (2004). “Müzik Ö retmeni Yeterlikleri ve Güncel Müzik Ö retmenli i Lisans Program .” 1924-2004 Musiki Muallim Mektebi’nden Günümüze Müzik retmeni Yeti tirme Sempozyumu Bildirileri, Isparta, c.2: 510-525. Kasap, B. T. (2004). “Müzik Ö retmeni Yeti tiren Kurumlardaki Yard mc Çalg Piyano Dersleri Üzerine Bir Ara rma.” 1924-2004 Musiki Muallim Mektebi’nden Günümüze Müzik Ö retmeni Yeti tirme Sempozyumu Bildirileri, Isparta, c.1:160-175. Kreusch-Jacob, D. (1993). Keine Angst vor falschen Tönen. München: Kösel. Kutluk, Ö. (2001). Türkiye’de Müzik Ö retmeni Yeti tirmede Piyano E itimi. Yay mlanmam doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Mayring, P. (1999). Einführung in die qualitative Sozialforschung. 4. bs. Weinheim: Psychologie Verlags Union. Neuhaus, H. (1993). Die Kunst des Klavierspiels. 4. bs. Leipzig: Deutscher Verlag für Musik. Pamir, L. (1984). Ça da Piyano E itimi. stanbul: Beyaz Kö k Yay nlar . Richter, C. (1997). “Von der Einheit der Musikpädagogik. Gedanken zum Zusammenhang von allgemeiner Musikerziehung und Instrumentalunterricht.” in U. Mahlert (Ed.) Spielen und Unterrichten. Grundlagen der Instrumentaldidaktik (ss: 9-28). Mainz: Schott. Tufan, S. (1995). “ yi Bir Piyano Dersinin Ö eleri Nedir?”,Mavi Nota Müzik ve Sanat Dergisi(16), 35. Varró, M. (1958). Der lebendige Klavierunterricht. Seine Methodik und Psychologie. 4. bs. Hamburg: Simrock. Von Besele, H. (1965). Das Klavierspiel. 2. bs. Kassel: Bärenreiter. ld m, A., im ek, H. (2003). Sosyal Bilimlerde Nitel Ara rma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yay nevi. Yönetken, H. B. (1952). “Okulda <Enstrüman> Meselesi Ve Enstrümantal Müzik Faaliyetleri”, Müzik Görü leri, (36), 2-3. Yüksekö retim Kurulu [YÖK]. (1998). itim Fakültesi Ö retmen Yeti tirme Lisans Programlar . Ankara: YÖK Yay nlar . . (2006). itim Fakültesi Ö retmen Yeti tirme Lisans Programlar . Ankara: YÖK Yay nlar . Yüksel, M. (2003). L.v. Beethoven’in Piyano Sonatlar n Ö retimine Yönelik Bir <Bütüncül Analiz Yöntemi>. Yay mlanmam doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. 9