AKTS Kullanıcı Rehberi
Transkript
AKTS Kullanıcı Rehberi
AKTS Kullanıcı Rehberi Brüksel, 6 Şubat 2009 AKTS Kullanıcı Rehberi İçindekiler Giriş .................................................................................................. 6 1. AKTS ve Avrupa Yükseköğretim Alanı (Bologna Süreci).........................................7 2. AKTS kilit unsurları.................................................................................... 8 3. Açıklanan AKTS kilit unsurları ................................................................. 9 3.1. Öğrenci merkezli bir kredi sistemi olarak AKTS............................................. 9 3.2. AKTS ve Öğrenim Çıktıları.................................................................................. 9 3.3. AKTS, düzeyler ve düzey belirleyicileri.......................................................... 11 3.4. AKTS kredileri ve işyükü....... .................................................................12 4. Yükseköğretim kurumlarında AKTS uygulaması . . . . . . . .................................. 13 4.1. AKTS kredi t ahsisi ............................................................................ 13 4.2. AKTS kredilerinin verilmesi...................................................................... 16 4.3. AKTS kredisi birikimi ve ilerleme...............................................................17 4.4. AKTS kredi transferi ...............................................................................17 4.5. AKTS ve hayatboyu öğrenme..................................................................... 19 5. Kalite güvencesi ve AKTS ............................................................... 21 6. AKTS kilit dökümanları.......................................................................... 23 6.1. AKTS K a t aloğu .................................................................................. 23 6.2. Öğrenci Başvuru Formu ........................................................................ 24 6.3. Öğrenim Anlaşması ............................................................................... 25 6.4. Transkript............................................................................................... 26 8. S öz l ük ç e ...........................................................................27 Ek 1 AKTS Kullanımı açısından öğrenci perspektifi...........................29 Ek 2 İkili anlaşmalar çerçevesindeki yurtdışı öğrenim sürelerinin tanınmasıyla ilgili olarak kurumlara tavsiyeler.........................................................30 Ek 3 AKTS Derecelendirme Tablosu................................................. .32 Ek 4 Kilit dokümanlar............................................................ 35 Ek 5 Akademik yıl başına düşen ders saati sayısıyla ilgili ulusal düzenlemelere bakış...... 36 4 Introduction Giriş Bu AKTS Kullanıcı Rehberi Avrupa Kredi Transfer ve Biriktirme Sistemi (AKTS) uygulamasıyla ilgili kılavuz ilkeleri içerir. Aynı zamanda AKTS kilit belgelerini de sunar. Rehber; yükseköğretim kurumlarındaki öğrenci, akademik ve idari personele ve diğer ilgili taraflara yardımcı olmak üzere önerilmiştir. 2009 Kullanıcı Rehberi, 2005‟te çıkan önceki versiyonun ayrıntılı halidir. Bologna Sürecindeki gelişmeler, hayatboyu öğrenmenin artan önemi, yeterlilik çerçevelerinin formülasyonu ve öğrenim çıktılarının artan kullanımı gözönüne almak amacıyla güncellenmiştir. Rehber, or tak kuruluşlardan uzmanlar ile AKTS danışmanlarının yardımıyla yazılmış ve ortakların kuruluşları, Üye Ülke uzmanlarıve Bologna İzleme Grubunun danışmanlığına sunulmuştur. Avrupa Komisyonu taslak ve danışma sürecini koordine etmiş olup Rehberin son sözünden sorumludur. AKTS 1 programların tasarım, tanım ve sunumu ile yüksek öğretim yeterliliklerinin verilmesine yardımcı olan bir araçtır. Çıktı tabanlı yeterlilik çerçeveleriyle bağlantılı AKTS kullanımı, programları ve yeterlilikleri daha şeffaf hale getirerek tanınmalarını kolaylaştırır. Sunum metodu (okul-temelli, iş-temelli), öğrenci statüsü (tam gün, yarım gün) ne olursa olsun AKTS, her tür programa ve öğrenme tipine (örgün, yaygın ve gayri resmi) uygulananabilir. Rehberin ilk bölümünde, AKTS Bologna Süreciyle yaratılan Avrupa Yükseköğretim Alanı (AYÖA) bağlamında ortaya konmuştur. Bu bölüm aynı zamanda Avrupa Yükseköğretim Alanı Yüksek Öğretim Yeterlilikleri Çerçevesinde 2,2 (bu rehberde Bologna Yüksek Öğretim Yeterlilikleri Çerçevesi olarak geçmektedir.) AKTS‟nin rolüne de değinmektedir. İkinci bölüm AKTS kilit unsurları içermektedir. Bunlar AKTS‟nin üzerinde geniş mutabakata varılmış olan genel tanıtımından ve and temel fonksiyonlarından ibarettir. AKTS kilit unsurları bölümü ayrı bir broşürde de mevcuttur. Üçüncü bölüm kilit unsurların detaylı bir açıklamasını içermektedir. 4. bölüm, AKTS‟nin yüksek öğretim kurumlarında nasıl uygulanacağına dair rehberlik sunmakta, 5. bölüm ise AKTS‟nin ilgili yüksek öğretim kurumunun kalite güvencesi araçlarını nasıl tamamladığını tartışmaktadır. Son bölüm ise AKTS kilit unsurlarını, AKTS ile ilgili konulara dair ileri okumalara yönelik önerileri ve bu Kullanıcı Rehberinde kullanılan terimleri içeren bir sözlükçeyi içermektedir. 1 AKTS ilk olarak 1989 yılında, Erasmus programı çerçevesinde, öğrencilerin yurtdışı hareketliliği sırasındaki dönemlerinin tanınmasının kolaylaştırılması amacıyla, bir pilot proje olarak kurulmuştur. Bologna Yeterlilikleri Çerçevesi Çalışma Grubu (2005) Avrupa Yükseköğretim Alanı Yeterlilik Çerçevesi; http://www.bologna-bergen2005.no/Docs/00-Main_doc/050218_QF_EHEA.pdf 2 5 ECTS Users’ Guide AKTS ve Avrupa Yükseköğretim Alanı (Bologna Süreci) 1. AKTS, Bologna Sürecine 3 katılan tüm ülkelerin 4 dahil olduğu Avrupa Yükseköğretim Alanında, yüksek öğretim için kullanılan kredit sistemidir. AKTS Bologna sürecinin köşe taşlarından biridir 5. Çoğu Bologna ülkesi AKTS‟yi kendi yüksek öğretim sistemlerinde kullanmak üzere yasal olarak benimsemiştir. kredi aralıklarına sahiptir (bkz bölüm 3.3). Sonuç olarak, AKTS kredileri, daha detaylı ulusal kredilendirme düzenlemeleri içerebilen ulusal yüksek öğretim yeterlilikleri çerçeveleri formülasyonu için kullanılmaktadır. Diğer hedeflerinin yanısıra, Bologna Süreci en yaygın öğrenci hareketliliğini 6 destekleyici uygun bir araç olacak bir kredi sisteminin kuruluşunu hedeflemektedir. AKTS birçok başka Bologna hedefine de katkıda bulunmaktadır: AKTS kurumlara kalite güvencesi hedefinin uygulanmasında yardımcı olmaktadır (bkz bölüm 5). Bazı ülkelerde AKTS yüksek öğretim programı ya da yeterliliklerinin tanınırlığı için bir koşul niteliğindedir. AKTS kredileri Hayatboyu Öğrenme Avrupa Yeterlilikleri Çerçevesiyle(AYÇ) 7 uyumlu Bologna Yeterlilikleri Çerçevesinin 88 kilit unsurlarından AKTS is başka kıtalardaki kurumlarda da artan biçimde kullanılmakta ve böylece Bologna Sürecinin gelişen küresel boyutunda rol oynamaktadır. 3 Bologna s ü r e c i n i halen 46 ülk e imza etmiştir. Tam listesi için bkz: http://www.bologna2009benelux.org 4 Bazı ülkelerde AKTS yanısıra ulusal veya kurumsal sistemler de bulunmaktadır. 5 Bologna süreci Sekreteryası websitesi Ben- elux 2009: http://www.bologna2009benelux.org 6 biridir. Bologna Yeterlilikleri Çerçevesine göre bir ve ikinci döngü Ibidem 7 Da h a fazla bilgi için bkz: http://www.ond.vlaanderen.be/hogeronder wijs/bologna/documents/QF-EHE A- May2005.pdf 8 Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin Avrupa Hayatboyu Öğrenme Yeterlilik leri Çerçevesi nin k u rulu şu na yönelik önerisi (http://ec.europa. eu/education/policies/educ/eqf/rec08_en.pdf ), 2008. Bologna Çerçevesinin üç aşaması ve kısa döngünün alt aşaması yükseköğretim sektörü için AYÇ‟nin beş, altı, yedi ve sekizinci aşamalarının karşılığıdır. 6 2. ECTS Key features 2. AKTS kilit unsurları eğitim bağlamındaki öğrenim çıktılarına ulaşabilmek için gereksinim duydukları işgücü açısından ağırlık oranına bağlıdır. AKTS AKTS, öğrenim çıktıları ve süreçlerine dayalı, kredi birikimi ve transferine yönelik öğrenci merkezli bir sistemdir. Yeterliliklerin ve öğrenme ünitelerinin aynı zamanda öğrenci hareketliliğinin planlaması, değerlendirilmesi, tanınması ve geçerliliğinin kolaylaştırılmasını hedeflemektedir. AKTS örgün yüksek öğretimde widely yaygın biçimde kullanılmakta olup diğer hayatboyu öğrenme etkinliklerine de uygulanabilir. Krediler, örgün bir program veya tek bir eğitim bileşeni için gereken öğrenme faaliyetlerinin tamamlanmasından ve ulaşılan öğrenim çıktılarının başarılı değerlendirmesinden sonra öğrencilere (tam ya da yarım gün devam eden olmak üzere) bireysel olarak verilmektedir. Krediler lisans derecesini veren kurum tarafından kararlaştırıldığı üzere, yeterliliklerin edinilmesine göre biriktirilebilir. Öğrenciler have öğrenim çıktılarını başka öğrenim bağlam veya zaman çerçevesinde (örgün, yaygın veya gayri resmi) daha önce edinmişlerse, birleştirilmiş krediler bu öğrenim çıktılarının başarılı bir şekilde yapılan değerlendirme, geçerleme veya tanınmasını takiben verilebilir. AKTS kredileri AKTS kredileri öğrencilerin beklenen öğrenim çıktılarına ulaşmak için gereksinim duydukları iş yüküne dayalıdır. Öğrenim çıktıları bir öğrencinin bir öğrenme sürecinin başarılı bir şekilde tamamlanmasının ardından bilmesi, anlaması ve yababilmesi beklenen şeyleri tanımlar. Ulusal ve Avrupa yeterlilikleri çerçevelerindeki düzey belirleyicileriyle bağlantılıdır. Bir program kapsamında verilen krediler aynı veya diğer bir kurum tarafından sunulan bir diğer programa transfer edilebilir. Bu transfer ancak derece veren kurum kredileri ve bileşik öğrenim çıktılarını tanıdığı sürece gerçekleşebilir. Ortak kurumlar yurtdışında gerçekleşen öğrenim sürelerinin tanınmasına önceden karar verebilirler. İşyükü öğrencilerin tipik olarak beklenen öğrenim çıktılarına ulaşılması için gereken tüm öğrenim etkinliklerinin (ders, seminer, proje, uygulamalı çalışma, kişisel çalışma ve sınavlar gibi) tamamlanması için gereksinim duydukları zamanı gösterir. Kredi transferi ve birikimi AKTS kilit dokümanları (Ders Kataloğu, Öğrenci Başvuru Formu, Öğrenim Anlaşması ve Transkript) ve Diploma Eki kullanımıyla kolaylaştırılmaktadır. 60 AKTS kredisi bir tam örgün öğrenim yılının (akademik yıl) işyüküne ve ilgili öğrenim çıktılarına eklenir. Çoğu durumda, öğrenci işyükü bir akademik yıl başına 1,500 ila 1,800 saat arasında değişmekte, bir kredi ise 25-30 iş saatine karşılık gelmektedir. AKTS Kredilerinin Kullanımı Krediler genel yeterliliklere veya ders programlarına olduğu kadar öğrencilerin eğitim bileşenlerine de (modüller, ders üniteleri, tez çalışması, iş stajı ve laboratuvar çalışması gibi) verilmektedir. Herbir bileşene verilen kredi sayısı, öğrencilerin örgün bir 7 3. Açıklanan AKTS Kilit unsurları features explained ECTS Users’ Guide 3. Açıklanan AKTS ki lit unsurl arı AKTS kilit unsurları Avrupa Kredi Transferi ve Biriktirme Sisteminin kısa bir özetini yansıtmaktadır. Bu bölüm AKTS ile ilgili kavram ve işlevlerin daha detaylı bir açıklamasını sunmaktadır. Aynı zamanda bu kavram ve işlevlerin birbiriyle nasıl etkileşim halinde olduğu ve birbirini tamamladığı ve böylece AKTS çekirdek işlevlerini sağladığını gösterir: birikim ve transfer (4. bölümde değinilmiştir.). ile işgücü piyasası gereksinimleri arasında daha yakın bir bağ kurmakta • eğitim programlarını daha esnek hale getirerek ve daha önce kazanılan yeterliklerin tanınmasını kolaylaştırarak, hayatboyu öğrenmeye daha geniş erişim ve katılımı teşvik etmekte • belirli bir ülke ya da kurumda, bir kurumdan başka kuruma, ülkeden ülkeye ve farklı eğitim sektörleri ve öğrenim durumları arasındaki (sözgelimi örgün, yaygın ve gayri resmi öğrenme gibi) hareketliliği kolaylaştırmaktadır. 3.1. Öğrenci merkezli bir kredi sistemi olarak AKTS 3.2. A K T S ve ö ğ r e n i m ç ı k t ı l a r ı Kilit unsurlardan biri: Kilit unsurlardan biri: “AKTS öğrenci merkezli bir sistemdir” “Öğrenim çıktıları bir öğrenme sürecinin başarılı biçimde tamamlanmasının ardından öğrencinin bilmesi, anlaması ve yapabilmesi beklenen şeyleri tanımlar.” AKTS öğrenci merkezli bir sistemdir çünkü kurumlara program geliştirme ve sunma açısından geleneksel öğretmen merkezli yaklaşımlardan öğrenci ihtiyaç ve beklentilerini karşılayan yaklaşımlara olan geçişi vurgulamasına yardımcı olur. G e l e n e k s e l ö ğ r e t m e n - merkezli yaklaşımlarda, ders gereksinimleri, bilgi ve öğretim süreci eğitim programlarının temel unsurları olarak kabul edilmekteydi. Öğrenci merkezli öğrenme öğrenmeyi müfredat tasarımı ve sunumunun merkezine koyarak öğrencilere öğrenmenin içerik, durum, hız ve yeri konularında daha fazla seçenek sunmaktadır. Böyle bir öğrenci merkezli yaklaşımda, kurumlar öğrencilere kendi öğrenim yollarını şekillendirmede ve bireysel öğrenme tarz ve deneyimlerinin üzerine temellendirmede kolaylık ve destek sunma rolü üstlenirler. Öğrenim çıkıtılarının ve öğrenci işyükünün müfredat gelişimi ve sunumunda kullanılması yoluyla, AKTS öğrencinin eğitim sürecinin merkezine yerleştirilmesine yardım eder. Eğitim bileşenlerine krediler sağlayarak esnek öğrenme yollarını kolaylaştırmaktadır . Dahası, AKTS, çıktı tabanlı yeterlilik çerçeveleriyle bağlantılı olarak: • öğrenim çıktılarının kullanılması yoluyla bilgili öğrencilerin tercihlerini artırarak eğitim programları 8 Öğrenim çıktıları belirli bir yeterliliği kazanan veya bir programı ya da bir bölümünü tamamlayan öğrencilerin bilmesi, anlaması ve yapabilmesi beklenen şeylere dair kanıtlanabilir ifadeleridir. Böylelikle öğretim, öğrenim ve değerlendirme arasındaki bağlantıyı vurgulamaktadırlar. Öğrenim çıktılarına dair ifadeler tipik biçimde bilgi, kavrama, uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme belirten etken fiillerle karakterizedir. 9 Öğrenim çıktılarının kullanımı öğrenme programlarının hedeflerini daha açık hale ge tire re k öğre ncil er, iş vere nle r 9 Bologna Yeterlilik leri Çerçevesi Çalışma Grubu (2005) Avrupa Yüksek öğretim Ala nı Yeterlilik Çerçevesi, s. 38 http://www.ond.vlaanderen.be/hogeronder wijs/bologna/documents/050218_ QF_EHEA.pdf 3. Açıklanan AKTS Kilit unsurları v e d i ğ e r s o s y a l o r t a k l a r tarafından daha kolay anlaşılmasını sağlar. Yeterlilikleri kıyaslamayı ve öğrenimlerin tanınmasını da kolaylaştırmaktadırlar. Bu, ö ğren cinin istene n bil gi, a nla yış ve be cerileri ka za nıp ka zan ama dı ğını tespit et me ye olana k sa ğlar. AKTS‟de, öğrenim çıktılarının formülasyonu işyükün ve dolayısıyla kredi tahsisatının tahmini için temel oluşturur. Eğitim programlarının tasarımından sorumlular yeterlilik profilini ve program ve bileşenlerinden beklenen öğrenim çıktılarını ortaya koyduğunda, AKTS kredileri onlara, gerekli işyükü konusunda gerçekçi olmaları ve öğrenim, öğretim ve değerlendirme stratejilerini akıllıca seçmeleri açısından yardımcı olur. Ö ğrenci ve işveren gibi ortaklar, öğrenim çıktılarının formülasyonuna yönelik yararlı girdi sağlayabilir. Burada iki yaklaşım vardır: öğrenim çıktıları ya eşik değer (dersten geçmek için gereken minimum k o ş u l ), y a d a t i p i k d u r u m u g ö s t e r e n referans noktası olabilir (başarılı öğrencilerden beklenen düzey). Her durumda, ö ğ r e n i m ç ı k t ı l a r ı y l a i l g i l i ifadeler hangi tanımın kul lanıldığını açıklamalıdır. Öğrenim çıktılarının başarılı değerlendirilmesi öğrenciye kredi tahsis edilmesinin ön koşuludur. Bu nedenle, p r ogra m bile şenlerin e dair ö ğre nim çıktısı d e ğerleri her za ma n kredi tah sisi yle il gili açık ve u ygu n de ğerlen dirme kriterleri yle destekl en melidir. Öğrenim çıktısı tabanlı yaklaşımlar aynı zamanda örgün yükseköğretim dışındaki durumlarda edinilen bilgi, yetenek ve becerilerin (yaygın ve gayri resmi öğrenme) bir yeterliliğin verilmesi amacıyla değerlendirilmesi, kredilendirilmesi ve tanınmasını da sağlar (bkz b ö l ü m 4.5). Çerçeve 1 – A v r u p a Y ü k s e k ö ğ r e t i m b a ğ l a m l a r ı n d a t a n ı m l a n a n “Öğrenim çıktıları” ve “Beceriler”: Avrupa’da farklı anlam düzeyleri ve her nasılsa farklı referans çerçeveleriyle, “öğrenim çıktıları” ve “beceriler” ile ilgili birçok terim kullanılmaktadır. Ancak her durumda bir öğrenim deneyiminin sonunda öğrencinin bilmesi, a nl a mas ı ve ya p a b i l me s i gere ken şe yl erle il gilidir. Yaygın kullanımları öğrenciyi yüksek öğretim deneyiminin merkezine koyan paradigmadaki değişikliğin bir parçasıdır. Bu değişiklik, Avrupa Yükseköğretim Alanı, Bologna Süreci ve AKTS‟nin kuruluşudur. 1. AYÖA (Bologna Çerçevesi) Yeterlilikler Çerçevesinde öğrenim çıktıları (beceriler dahil) ge nel ö ğreni m s onuçları ol arak görülür . Çerç eve B ileş ik Kalite Girişimi ta ra fında n ge liş tirile n “Dublin B e l i r l e y i c i l e r i ”ne dayalıdır. Bu belirleyiciler Bologna döngüleriyle bağlantılı başarı ve becerilere dair tipik beklenti ve yeterlilik düzeyleriyle ilgili kapsamlı ifadelerden oluşmaktadır. Beceri kelimesi b u d u r u m d a , k a b i l i ye t ve ye t e n e k l er i n d er e ce l e n di r i l m es i ne i m k a n t a nı ya n ş e k i l de ge n i ş a n l a mı yl a kullanılmaktadır. (http://www.bologna-bergen2005.no/Docs/00Main_doc/050218_QF_EHEA.pdf ) 2. A v r u p a Y B Ö Y e t e r l i l i k Ç e r ç e v e s i i s e b i l g i , b e c e r i v e y e t e r l i l i k l e r e a y r ı c a l ı k l ı b i r y e r v e r i r . Ş u t a n ı m ı k u l l a n ı r : “beceri bilgi, beceri ve kişisel, sosyal ve/ya metodolojik yetkinlikleri, iş veya öğrenim ortamlarında ve profesyonel ve kişisel gelişim kapsamında kullanabilmeye dair kanıtlanmış kabiliyet anlamına gelir. Avrupa Yeterlilik Çerçevesi bağlamında, beceri, sorumluluk ve özerklik açısından tanımlanmaktadır”. B u d u r u m d a b e c e r i terimi b il gi ni n u ygu l a ma ya tra ns fer e dile bil mesi k apa sit es i anl a mın da d aha dar k ap sa md a a nla şıl ma kta dır. (http://ec.europa.eu/education/policies/educ/eqf/rec08_en.pdf ) 9 AKTS Kullanıcı Rehberi 3. T u n i n g , ( Avr u p a ‟daki Eğitim Yapıları) öğrenim sürecindeki en uygun aktörlerin farklı rollerini ayrıştırmak için öğrenim çıktıları ile yeterlilikler arasında açık bir ayrışma sağlar: akademik personel ve öğrenciler. Tuning projesine göre, yeterlilikler bilgi, anlayış, beceri ve tutumların dinamik bir kombinasyonunu temsil eder ve branşa özgü olanlarla genel olanlar arasında ayrışır. Yeterliliklerin teşvik edilmesi bir öğrenim süreci ve eğitim programının hedefidir. Tuning uygulamasına göre, öğre ni m çı ktıla rı öğre nci t ara fı nda n ul aşıl a n yete rli li k düz e yi ni i fa de e de r. Öğrenim çıktıları akademik pers onel tarafından, tercihen iç ve dış ortaklardan gelen girdilere dayalı olarak formüle edilir . (http://tuning.unideusto.org/tuningeu ya da http://www.rug.nl/let/tuningeu) 3.3. AKTS, düzeyler ve düzey belirleyiciler Kilit unsurlardan biri: “Öğrenim çıktıları ul u sal v e Av r upa yet erl i l i k çe r çe vel eri nd e ki d üz ey bel i rl e yi ci l erl e ba ğl ant ı l ı dı r .” Avrupa ve ulusal düzeydeki yeterlilik çerçeveleri, üzerinde anlaşılmış düzey belirleyicilerine ve bu düzeylerle ilgili öğrenim çıktıları ve kredilerine dayalıdır. Bologna Çerçevesi döngü belirleyicilerini öğreni m çıktıları ve kredi aralıklarıyla birlikte kararlaştırmıştır. Bologna döngüsü belirleyicileri „Dublin Belirleyicileri‟olarak bilinir10 : “Dublin Belirleyicileri herbir Bologna döngüsünün sonunu temsil eden yeterliliklerle birleştirilmiş başarı ve becerilere yönelik tipik beklentilere dair genel ifadeler sunarlar. Bağlayıcıı değildirler; e ş i k y a d a m i n i m u m değerleri temsil etmezler ve kapsamlı değildirler ; benze v e y a d e n k özellikler eklenebilir ya da ikame edilebilir. B e l i r l e y i c i l e r t ü m yeterliliğin doğasını t a n ı m l a m a y a ç a l ı ş m a k t a d ı r .” 11 ( Dublin Belirleyicileriyle ilgili daha fazla bilgi için kaynakçadaki referansları inceleyiniz.) 11 Bologna Yeterlilik leri Çerçevesi Çalışma Grubu (2005) Avrupa Yükseköğr etim Ala nı Yeterlilik Çerçevesi , s. 65 http://www. ond.vlaanderen.be/hogeronder wijs/bologna/documents/050218_QF_EHEA.pdf 10 Ibidem, s. 65 10 3. Açıklanan AKTS Kilit unsurları 3.4. AKTS kredileri ve işyükü İlk iki Bologna d ö n g ü s ü a ş a ğ ı d a k i AKTS kredi a r a l ı k l a r ı y l a b a ğ l a n t ı l ı d ı r :12 • İlk döngü yeterlilikleri tipik biçimde 180-240 AKTS kredilerini içermektedir. • İkinci döngü yeterlilikleri tipik biçimde, ikinci döngü düzeyindeki minimum 60 AKTS ile, 90-120 AKTS kredilerini içermektedir. Bu kredi aralıkları, 60 AKTS kredisinin örgün bir öğrenim program bünyesindeki tipik bir akademik öğrenim yılının13 işyüküne ekleneceğini belirten AKTS kilit unsurunu takip etmektedir. Bu kural, düzeylerine bakılmaksızın tüm yüksek öğretim yeterliliklerine uygulanır. Ulusal yeterlilik çerçeveleri üç Bologna döngüsü içinde farklı düzeyler (ya da ara yeterlilikler) içerebilir (sözgelimi birinci döngü içindeki bir kısa döngü). Bu düzeyler kurumlara belirli bir yeterlilik kurarak bu yeterlilik ile ilerleme aşamalarını düzenlemesine imkan tanır. Krediler, eğitim programı ya da bileşeninin öğrenim çıktılarının düzeyine dayalı olarak, her zaman verildikleri düzeye göre tanımlanır. Yalnızca uygun düzeye verilen krediler bir yeterlilik için biriktirilir. Uygun düz ey ise ulusa l ya da kurumsa l a ka de mik ile rle me kura lla rına ta bidir (bölüm 4.3‟e de bakınız). Kilit unsurlardan biri: “ İşyükü öğrencilerin tipik olarak beklenen öğrenim çıktılarına ulaşmanın gerektirdiği tüm öğrenim etkinliklerini tamamlamak için gereksinim duyduğu zaman dilimini gösterir (ders, seminer, proje, uygulamalı çalışma , k i ş i s e l ç a l ı ş m a ve sınavlar).” Bir program veya eğitim bileşeniyle bağlantılı işyükünün tahmininden önce, öğrenim çıktılarının tanımlanması gereklidir. Bu öğrenim çıktıları uygun öğrenim etkinliklerinin seçimi ve bunları tamamlamak için gerekli olan işyükünün tutarlı biçimde öngörülmesine bağlıdır. İşyükünün tahmini salt öğrenciyle temas halinde olunan saatlere (sözgelimi öğretim görevlisi tarafından kılavuzluk edilen etkinlikler sırasında öğrenciler tarafından geçirilen saatler gibi) dayalı olmamalıdır. Bu, bağımsız çalışma, zorunlu staj, değerlendirme hazırlığı için harcanan zaman ile değerlendirme için gerekli zaman dahil olmak üzere, öğrenim çıktılarına ulaşmak için gereken tüm öğrenme etkinliklerini kapsar. Başka bir deyişle, bir seminer ya da ders aynı miktarda görüşme saati gerektirebilir ancak öğrencilerin yaptığı bağımsız hazırlığın birbirinden farklı oranı dolayısıyla biri diğerinden önemli ölçüde daha fazla işyükü gerektirebilir. İşyükünün tahmini düzenli olarak izleme ve öğrenci geribildirimi yoluyla yeniden düzenlenmelidir. 12 Üçüncü döngü için kredilerin yararına dair hiçbir mutabakat yoktur ancak teknik olarak herbir döngüye kredi eklenebilir. 13 Birçok durumda, öğrenci işyükü akademik yıl başına 1,500-1,800 saat arasında değişir, b i r k r e d i i s e 25 ila 30 iş saaatine karşılık gelir (bkz. Ek 5). 11 ECTS Users’ Guide 4. Yükseköğretim kurumlarında AKTS uygulaması Bu bölüm yükseköğretim kurumlarına AKTS kullanımındaki temel adımların nasıl atılacağına dair birtakım kılavuz hükümler ve açıklamalar sunmaktadır . Hedef öğrenciler için maksimum katma değerin sağlanabilmesi için AKTS‟nin en iyi nasıl kullanılabileceğini göstermektir. seminer ya da iş stajı gibi). Herbir bileşen tutarlı ve açık bir öğrenim çıktısı grubuna, uygun değerlendirme kriterlerine, tanımlı işyüküne ve belirli sayıda AKTS kredisini barındırmalıdır. 4.1.1 Eğitim bileşenlerine tahsisatı 4.1. AKTS kredi t ahsisi kredi Eğitim bileşenlerine yapılan kredi tahsisatı ulusal yeterlilik çerçevesi, düzey ve yeterlilik belirleyicilere göre yapılan müfredat tasarımının bir parçası olarak yürütülmektedir. Genellikle bu, yüksek öğretim kurumu ve akademik personelin sorumluluğudur ancak bazı durumlarda dış birimler tarafından da kararlaştırılabilir. Kilit unsurlardan biri: “Krediler tüm yeterlilikler veya öğrenim programlarına olduğu kadar bunların eğitimsel bileşenlerine de verilir (öğretim modülleri, ders bölümleri, tez çalışmaları, staj ve laboratuvar çalışmaları gibi).” Kredi tahsisatı belirli sayıdaki kredinin yeterlilik/program ya da eğitim bileşenlerine verilmesi sürecidir. AKTS kredileri istenen öğrenin çıktılarına ulaşmak için gerekli tipik işyüküne bağlı olarak tahsis edilir. Tüm yeterlilik veya programa verilen kredi sayısı ulusal ya da kurumsal düzenlemelere ve sözkonusu edilen Bologna Çerçevesi döngüsüne bağlıdır. (bkz. bölüm 3.3). AKTS kilit unsuruna bağlı olarak bir tam zamanlı akademik yıl başına 60 kredi tahsis edilir, normal olarak 30 AKTS kredisi bir yarıyıla ve 20 AKTS kredisi ise üç aylık döneme verilir. Üç tam zamanlı akademik yıl süren örgün program bünyesindeki yeterliliklere 180 AKTS kredisi tahsis edilir. Herbir akademik yıl, yarıyıl veya üç aylık dönem eğitim bileşenlerine bölünmüştür. B i r e ğ i t i m b i l e ş e n i is k e n d i i ç e r i ği n e s a h i p ve ö r gü n ya p ı l ı ö ğr e n i m d e n e yi mi d i r (ders ünitesi, modülü, 12 Kredilerin bileşenlere tahsis edilmesinden önce, belirli bir eğitim programı ve ona bağlı öğrenim çıktılarının profili üzerinde bir anlaşma sağlanması gerekir. Profil ile kastedilen, programın temel unsur ve belirgin hedefleri açısından açıklanmasıdır. Bu profilin il gili s os yal ortaklara danışıldıktan sonra tanımlanması iyi bir uygulama olur. 14 Yeterlilik profili baz alındığında, akademik personel müfredatı, öğrenim çıktılarının tanımlanması ve program bileşenlerine kredilerin tahsis edilmesi yoluyla tasarlar. Eğitim bileşenlerine kredi tahsisatı bileşenin, öğrencilerin örgün bir eğitim bağlamındaki öğrenim çıktılarına ulaşmak için gereksinim duyduğu işyükü açısından yüküne bağlıdır. Kredi tahsisatına yönelik birçok yaklaşım vardır ve hangisinin kullanılacağına kurum karar verir. Aşağıda sunulan alternatifler kredi tahs isa tına iki fa rklı ya klaşım belirtir : 14 Saha uzmanları, sosyal ortaklar, işgücü piyasası temsilcileri, öğrenci temsilcileri, vs. Örnekler için Tuning yaklaşımını inceleyiniz:http://unideusto.org/ tuning/ veya http://www.rug.nl/let/tuningeu 4. Yükseköğretim kurumlarında AKTS uygulamaları 1) Öğretim personeli herbir program bileşeninin öğrenim çıktılarını tanımlar, öğrenim etkinliklerini açıklar ve öğrencinin bu etkinlikleri tamamlayabilmesi için gereksinim duyduğu işyükünü tahmin eder. Öneriler toplanır, analiz ve sentez edilir ve öngörülen işyükü kredi olarak ifade edilir. Bu yaklaşımı kullanarak, t ü m ö ğ r e t i m p e r s o n e l i kredi tahsisatı sürecine katılır. Öğrenim çıktıları açısından önerilerini ortaya koyabilir ve bunlara ulaşmak için gerekli işyükünü tahmin edebilirler. Tartışma ve önceliklerin belirlenmesi yoluyla mevcut kredilere bağlı olarak nihai bir karara ulaşabilirler (yıl başına 60 kredi). B u prosedür farklı bileşenlere farklı sayıda kredi verilmesiyle de sonuçlanabilir (sözgelimi 3, 5, 8). Bu opsiyonu kullanarak, kurumlar herbir bileşeni öğrenim çıktıları ve ilgili işyükü açısından tasarlamada maksimum serbestliğe imkan tanımaktadır. Diğer yandan, farklı boyuttaki bileşenler çok disiplinli veya bileşik programlar ya da hareketlilik sözkonusu olduğunda problematik olabilir. 2) Her iki durumda bileşenlerin çok küçük olmamasaı, programın parçalara ayrılmasından kaçınılması tavsiye edilir. Aynı zamanda bileşenleri çok büyük tasarlamamak da tavsiye edilir çünkü bu da disiplinlerarası çalışmaları ve öğrenim programı bünyesindeki seçenekleri sınırlayabilir. Çok büyük bileşenler kurumsal, ulusal veya uluslararası olmak üzere her düzeydeki değişim öğrencileri için problematiktir. Kredi tahsisatı için hangi metod kullanılırsa kullanılsın, kredi sayısını belirleyen temel unsur istenen öğrenim çıktılarına ulaşmak için gereken öngörülmüş işyüküdür. Salt ders saatleri kredi tahsisatı için bir temel olarak kullanılamaz çünkü öğretim görevlisiyle geçirilen ders saatleri öğrenci işyükünün yalnızca bir unsurunu oluşturur. Yükseköğretim kurumları açısından doğru kredi tahsisatı iç ve dış kalite güvencesinin parçası olmalıdır. 4.1.2 AKTS‟deki iş yükünün tahmini Benzer şekilde, yükseköğretim kurumu veya fakülte baştan itibaren her bileşene aynı kredi değerini (sözgelimi 5) ya da katlarını (5, 10, 15) vererek eğitim bileşenlerinin boyutunu standardize etmeyi kararlaştırabilir ve böylece her bileşene verilecek krediyi önceden belirleyebilir. Bu durumda, ders üniteleri sıklıkla „modüller‟ olarak adlandırılır. Önceden belirlenen bu yapı içinde, öğretim personeli bileşenlerin standart boyutuna bağlı olarak uygun ve makul öğrenim çıktılarını tanımlar ve öğrenim etkinliklerini açıklar. Öngörülen işyükü bileşene tahsis edilen kredi sayısı ile tutarlı olmalıdır. Bileşenlerin boyutunu standardize ederek, kurumlar programlar arasında daha esnek, çok disiplinli ve disiplinlerarası geçiş yollarına imkan tanır. Diğer yandan, bir bileşen bünyesindeki öğrenim çıktılarının tanımlanması her bileşenin işyüküne bir önsel koyan önceden belirlenmiş kredi sayısı tarafından sınırlanır. 13 Öğrenci işyükünü tahmin ederken kurumlar, öğrencilerin istenen öğrenim çıktılarına ulaşmak için gereksinim duyduğu toplam zamanı gözönüne almalıdır. Öğrenim çıktıları farklı ülke, kurum ve alanlarda değişiklik gösterebilir ancak tipik olarak tahmini işyükü aşağıdakilerin toplamından oluşur: • sözkonusu eğitim bileşenine ayrılan ders saati (haftalık ders saati x ha fta s a yısı ) • eğitim bileşeninin başarılı biçimde tamamlamak için gereken bireysel ya da grup çalışması için harcanan zaman (ön hazırlık derse katılımı takiben notların sonuçlandırılması, seminer veya laboratuvar çalışması; ilgili materyallerin toplanması ve seçimi; gerekli tekrarlar, materyal çalışması; ödev/proje/tez yazımı; sözgelimi laboratuvarda yapılan uygulamalı çalışma) • değerlendirme prosedürüne hazırlanma ve prosedürü uygulama için gerekli zaman (sınavlar gibi) • zorunlu staj için gerekli zaman (bkz. bölüm 4.1.3). Çeşitli faaliyetlerdeki öğrenci işyükünü tahmin ederken gözönüne alınacak diğer faktörler ise, AKTS Kullanıcı Rehberi örneğin: programın (ya da bileşenin) tasarlandığı öğrencinin giriş düzeyi 15; öğretim ve öğrenim ile öğrenim ortamına yönelik yaklaşım (sözgelimi küçük gruplar halindeki seminerler, ya da çok sayıdaki öğrencilerle yürütülen dersler ve mevcut tesis imkanları (dil laboratuvarları, multi-medya odası). İşyükü öğrencinin istenen öğrenim çıktılarına ulaşmak için harcadığı ortalama zamanın tahmini olduğundan, bir öğrenci tarafından harcanan gerçek zaman bu tahminden farklılık gösterebilir. Bireysel düzeyde öğrenciler farklı olabilir: bazıları çabuk ilerlerken diğerleri daha yavaş ilerleme gösterebilir. 4.1.2 AKTS kredileri ve stajlar Eğer programı (ya da bileşeni) tamamlamak için staj ya da stajyerlik gerekliyse, bunlar da öğrencinin öğrenme çıktıları ve işyükünün parçası olup kredi tahsisatını gerektirir. B u d u r u m d a , staja tanınacak kredi sayısı belirli bir akademik yılın genel kredi sayısına dahil edilmelidir. Çerçeve 2 – Ö ğ r e n m e ç ı k t ı l a r ı ve s t a j l a r a k r e d i t a n ı n m a s ı i l e i l g i l i i y i u yg u l a m a l a r 16 Stajlar için öğrenim çıktıları ve krerdilerin kullanımı açısından aşağıdakiler iyi uygulamalar arasında sayılabilir: • Stajla ilgili Öğrenim Anlaşması (kurum, öğrenci ve işveren tarafından imzalanan) ulaşılacak öğrenim çıktılarını belirtmelidir; • Stajlar öğrenim çıktılarını değerlendirmek ve kredi vermek için açık prosedürlere sahip olmalıdır; • Yükseköğretim kurumları, öğrenci ve işverenlerin bu öğrenim çıktılarını formüle etme ve değerlendirmedeki rolleri açık olmalıdır; • Yükseköğretim kurumlarındaki öğretim personeli staj izleme ve yönetimi ile ilgili eğitime ihtiyaç duyabilmektedir; • Program tarafından istenirse, staj faaliyetleri müfredata entegre edilmelidir. 16 15 “Giriş d ü z e y i ” ile kastedilen öğrencilerin programa girdiklerinde ulaşmış olmaları beklenen öğrenim çıktılarının düzeyidir. 14 Tuning Yaygınlaştırma Konferansı: Öğrenci İ ş y ü k ü v e Ö ğ r e n i m Ç ı k t ı l a r ı : Lisans Programlarının (Yeniden) tasarımı ile ilgili Kilit Bileşenler, Kilit Sorular, T a r t ı ş m a l a r ve Çalıştay Sonuçları, (21-22 Nisan 2008, Brüksel, Belçika) bk z: www.tuning.unideusto.org/tuningeu/index.php?option=com_ docman&task=docclick&I temid=59&bid=92&limitstart=0&limit=5 4. Yükseköğretim kurumlarında AKTS uygulamaları Diğer eğitim bileşenlerinde olduğu gibi öğretim personeli müfredatı tasarlarken ulaşılması gereken öğrenim çıktılarını tanımlamalıdır. Bu öğrenim çıktıları uygun değerlendirme metod ve kriterleriyle desteklenmelidir. Bu değerlendirme metodlarının stajların nitelikleriyle uyumlu olmaları önemlidir (bir eğitmen gözetiminde yapılacak gözlem ve değerlendirme veya öğrenci tarafından düzenlenecek bir rapor gibi). Program ve bileşenleriyle ilgili tamamlama süresi ve değerlendirme sonuçlarına dair veriler de kredi tahsisi izlemesi sürecinin bir bölümüdür. Öğrencilerin ve personelin izleme uygulamasının amaçları ve bunun nasıl uygulanacağı hakkında bilgilendirilmeleri, doğru cevaplar ve yüksek tepki oranı elde etmek açısından önemlidir. Eğer değerlendirmeler tahmin edilen işyükü ile öğrencilerin çoğunluğunun istenen öğrenim çıktılarına ulaşmak için harcadıkları vakit arasında bir uyuşmazlık ortaya koyarsa, işyükü, öğrenim çıktıları veya öğrenim ve öğretim met odlarının gözden geçirilmesi gereklilik kazanır. B u g ö z d e n g e ç i r m e a k a d e m i k yı l s ı r a s ı n d a y a p ı l m a m a l ı a n c a k g e l e c e k a k a d e m i k yı l l a r i ç i n u yg u l a n m a l ı d ı r . Diğer eğitim bileşenlerinde olduğu gibi, stajlara yalnızca öğrenim çıktıları elde edildiğinde ve değerlendirildiğinde krediler verilir. Eğer staj organize bir hareketliliğin parçası ise (bir Erasmus stajı gibi), Öğrenim Anlaşması (veya Eğitim Anlaşması, bkz b ö l ü m 6 kilit dokümanlar) istenen öğrenim çıktılarına ulaşıldığında verilecek kredi sayısını belirtmelidir. Örgün bir eğitim süreci sırasında edinilen ancak program tarafından istenmeyen staj deneyimleri sözkonusu olduğunda, yine de öğrenim çıktılarının ve işyükünün bir Öğrenim Anlaşması dahilinde tanımlanması tavsiye edilir. Böyle bir durumda, zorunlu olmayan stajlar kapsamında edinilen öğrenim çıktıları da örneğin öğrenci Transkript Kaydı, Diploma Eki (bkz bölüm 6 kilit dokümanlar) veya Europass Hareketlilik belgesiyle belgelendirilmelidir. Bu çıktılar aynı zamanda bu durumda akademik yıl başına 60 AKTS olan standart kredi sayısına eklenecek AKTS kredi olarak tanınabilir. 4.1.4 Kredi tahsisinin izlenmesi Yeni bir program ya da bileşene kredi ayrılması ulusal ve/ya kurumsal kurallara göre geçerlenmelidir. Programın sunulması sırasında kredi tahsisatı öngörülen işyükünün gerçekçi olup olmadığını ortaya koymak için düzenli biçimde izlenmelidir. Bir kredi sisteminin diğer unsurlarında olduğu gibi, kredi tahsisatının geçerlenmesi ve izlenmesi kurumun iç kalite güvencesi prosedürlerinin bir parçası olmalıdır. 4.2. AKTS kredilerinin verilmesi AKTS kr ed ileri ö ğren cil ere, an cak d oğru bir d e ğerl en dir me bi r pr ogra m bi leş eni ya d a ye t e rlili k içi n i ste ne n ö ğr eni m çı ktıl arı na u laş ıldı ğı nı orta ya k o yd u ğu n d a veri lir. Krediler yet kili kuru mlar tara fın dan verilir. Eğer istenen öğrenim çıktıları bir yaygın ya da gayri resmi durumda kazanılmışsa, uygun değerlendirmeyi takiben örgün programda öngörülen kredi sayısının aynısı verilir. Yaygın ya da gayri resmi öğrenmeyi geçerlemek için, yü ks e k öğre ti m ku ru mla rı, ö rgü n pr og ra ma k a yıt lı öğre nc il e re u ygu la na n da n f a rk lı de ğe r le n dir me tip le r i i ka me e de bili rle r (bkz bölüm 4.5). Her durumda, d e ğe rlen dir me met odl arı ka mu oyu ta ra fın da n bili nir olmalıdır . Kredi tahsisi öğrencinin öğrenim bileşeninin gerektirdiklerini yerine getirdiğini belgeler. Öğrenciye verilen kredi sayısı program bileşenine verilen kredi sayısının aynısıdır. Öğrenciye, geçme notunu elde ettiği sür ece her zaman t a m k r e d i v e r i l i r ; hiçbir zaman öğrencinin performans düzeyine göre ayarlanmaz. AKTS kredileri öğrencinin kredi verilmesi için gerekli koşulları sağlamak açısından ne kadar iyi performans ortaya koyduğunu ifade etmez. Öğrencinin performansının kalitesi kurumsal ya da ulusal derecelendirme sistemi bünyesinde ifade edilir. İzleme işlemi farklı şekillerde yürütülebilir. Hangi metod kullanılırsa kullanılsın öğrenci ve personel geribildirimi, kredi tahsisinin denetim ve gözden geçirilmesi açısından temel unsuru oluşturmalıdır. 15 AKTS Kullanıcı Rehberi Bazı ulusal ya da kurumsal düzenlemeler ‘muafiyet’/ telafi önkoşullar gibi) a lı n ması prosedürleri de öngörmektedir.17 Böyle durumlarda, bu sürecin ge r e kt i ği/ al ın a bil e ce ği yl e i l gil i d et a yl ı k u ra ll ar aç ıs ın d an da for mü le e dil e bil ir. ayrıntılarışeffafolmalıdır. Ku r al la r yu k a r ıd a kil er i n bi r k omb i na s yon u h a li nd e for mü l e ed il eb il ir . Öğrenciler bireysel olarak, öğrenim programında planlanmış olandan daha fazla ya da daha az eğitim bileşenini başarıyla Akademik ilerleme kuralları aynı zamanda tamamladıkları takdirde, akademik yıl başına 60 AKTS kredisinden daha fazla ya da daha az sayıda kredi Ulusal Yeterlilik Çerçevesindeki farklı düzeylerde edinilen kredi sayısıyla da ilişkilidir. Bazı yeterlilik alabilirler. çerçeveleri, her bir yeterliliğe verilecek kredi sayısını da tanımladığından dolayı, aynı zamanda kredi çerçeveleri anlamına da gelmektedir (master gibi). Bu tür kredi 4.3. AKTS kredi birikimi ve ilerleme çerçeveleri gerekli öğrenim çıktılarına ulaşıldıktan sonra verilecek kredi sayısını belirler. Akademik ilerleme kuralları öğrencilerin, bu belirli Kilit unsurlardan biri: “Krediler lisan derecesi veren kurum sayıdaki krediye ilerl eme kaydedecek biçimde tarafından kararlaştırılan yeterliliklerin ulaşmak için, öğrenim yaşamında nasıl ilerlediğini ortaya koyar. kazanılmasına göre biriktirilir.” Avrupa düzeyinde, B ologna Yeterlilikleri Ç e rç e ves i bir öğrencinin, birinci ve ikinci döngü ye göre bir ye t e r l i l i ği kazanabilmesi için biriktirmesi gereken k r e d i a r a l ı k l a r ı n ı t a n ı m l a m a k t a d ı r (bkz. bölüm 3.3). Ulusal Yeterlilik Çerçevesi bünyesindeki kredi aralıkları Bologna k redi a ralı kları yl a, ön ce ki d aha ba ğla yı cı ve d eta yl ı olsa da, u yu mlud ur . Ulusal ya da kurumsal düzeyde, a k a d e m i k i l er l e me k ur a l l a r ı ve ya p r ogr a m k oş ul l ar ı ö ğr e n ci l er i n belirli bir ye t er l i ği k a za na bil mek iç in b elir le n miş b ir d ön gü içinde il erl e me si ni sağlar. Bunl ar, k r e di l er i n h a n gi ö ğr e ni m ç ı kt ı l a r ı i ç i n h a n gi d ü ze yd e ve n as ı l b i r i kt i r i l e ce ği n i k u r a l a b a ğ l a r . Akademik ilerleme kuralları bir öğrenim programı kapsamında farklı aşamalar için gereken kredi sayısı ya da kredi aralıkları açısından ifade edilmelidir (sözgelimi bir akademik yıl/yarıyıldan diğerine geçmek için gereken minimum kredi sayısı). Han gi b il eş en i n, ha n gi aş a ma ve d ü ze yd e (sözgelimi zorunlu, seçmeli dersler ve 17 Muafiyet terimi bir sınav kurulunun bir öğrenciyi, diğer bileşenlerden yeterince yüksek notla geçildiği takdirde, başarısız olunan (ya da marjinal biçimde başarısız olunan) bir bileşenden dolayı tekrar değerlendirmeye tabi tutmaktan muaf tuttuğu zaman kullanılır. 16 Kredi birikimi öğrencilerin eğitim yaşamlarının her aşamasında ne kazandıklarına dair bir kayıt/kanıt ya da onaya sahip olabilmeleri için resmi kurumsal bir Transkript ile belgelendirilir. 4.4. AKTS Kredi transferi Kilit unsurlardan biri: “Bir program kapsamında verilen krediler aynı veya başka bir kurum tarafından sunulan bir başka programa transfer edilebilir. Bu transfer yalnızca lisans derecesi veren kurum kredi ve ilgili öğrenim çıktılarını tanıdığı sürece gerçekleşebilir. Ortak kuruluşlar yurtdışında geçirilen öğrenim sürelerinin tanınması üzerinde önceden anlaşmalıdır.” Başarılı bir kredi transferi kredilerin akademik tanınmasını gerektirir. Kredilerin tanınması, bir kurumun, başka bir kurumda ulaşılan ve değerlendirilen belirli öğrenim çıktılarının sundukları programlardan birinin belirli koşullarını karşıladığı süreçtir. Programların ve yükseköğretim kurumlarının çeşitliliği gözönüne alındığında, farklı programların tek bir eğitim bileşeninin gerektirdiği kredi ve öğrenim çıktılarının aynı olabilmesi olası değildir. 4. Yükseköğretim kurumlarında AKTS uygulamaları Bu nedenle, farklı bir öğrenim bağlamında edinilen kredilerin tanınması için esnek bir yaklaşım önerilmektedir. Mükemmel denklik yerine „Adil tanıma‟ yolu aranmalıdır. Böyles ine bir „adil tanıma‟, bir yeterlilik ya da bileşeninin 18 tamamlanmasıyla sonuçlanan resmi prosedürlerdense, – sözgelimi bireyin ne bildiği ve yapabildiği gibi - öğrenim çıktılarına dayandırılmalıdır. Tanınma süreci şeffaf olmalıdır. AKTS kredisi verilecektir. Kredi tanınması ve transferiyle ilgili kararlar, yeterlilik veren kurum tarafından kazanılan öğrenim çıktıları ile bunların değerlendirilmesi ve geçerlenmesi için kullanılan araçlara dayalı olarak alınmaktadır. Kurumlar kendi tanıma politikalarını bilinir ve erişilebilir hale getirmelidir. AKTS‟de, birikim ve transfer amacıyla kredi tanınması, AKTS Kataloğu, Öğrenim Anlaşması ve Transkript gibi AKTS kilit dokümanları ile kolaylaştırılmaktadır (bkz. bölüm 6). Lizbon Tanıma Toplantısı Komitesi tarafından benimsenen Yabancı Yeterliliklerin Değerlendirilmesine dair Kriter ve Prosedürlere yönelik Tavsiyeler 19 şöyle hükmeder: 4.4.1 AKTS ve yurtdışındaki öğrenim süreleri Yabancı kaynaklı yeterliliklerin tanınması; tanınması istenen yeterlilik ile tanınması hedeflenen ülkenin ilgili resmi yeterliliği arasında ciddi düzeyde bir farklılık sergilenmediği sürece sağlanmalıdır. Bu prensibi uygularken, değerlendirmenin ortaya koyması gereken: Anlaşma sağlanan öğrenci hareketliliği durumunda, ilgili üç taraf olan gönderen kurum, evsahibi kurum ve öğrenci hareketlilik döneminden önce hareketlilik amaçlı bir Öğrenim Anlaşması i m z a l a m a l ı d ı r (bkz. bölüm 6.3.1). Bu tür durumlarda, kredilerin tanınması, öğrenim anlamasında üzerinde uzlaşılan koşullar karşılanmış ise, gönderen kuruluş tarafından otomatik olarak gerçekleşir. (a) yabancı ve tanınırlığın istendiği yerli ülkenin ilgili yeterliliğinin öğrenim çıktıları arasındaki farklılıkların başvuru sahibi tarafından istenen yabancı yeterliliğin tanınmasına imkan tanıyacak kadar ciddi olup olmadığıdır. Yurtdışında takip edilecek tüm öğrenim çıktıları Öğre nim Anlaş masında liste le nme lidir. Öğrenciye Öğrenim Anlaşmasında belirtilenler dışındaki öğrenim bileşenlerine kredi verildiği durumda bunları tanıyıp tanımamak gönderen kuruluşa kalmıştır. Öğrenciyle anlaşılan öğrenim programıyla ilgili değişikliklerin olması durumunda, Öğrenim Anlaşması değiştirilebilir, a n ca k d e ği ş i k l i k ya p ı l a n ve r s i yo n u n d a sözkonusu üç tarafça üzerinde anlaşılacak bir süre içinde yeniden imzalanması gerekir. Tanınırlık, başka bir bağlamdaki uygun düzeyde, ulaşılan uygun öğrenim çıktıları karşılığında kazanılan kredi sayısının, kredi veren kurumda bu öğrenim çıktıları için tahsis edilen kredi sayısının yerine geçmesi anlamına gelmektedir. Örneğin uygulamada, bir kurumdaki 4 AKTS kredi bileşeni, öğrenim çıktıları denk ise, bir başka kurumda verilen 5 AKTS kredi bileşeni yerine geçebilir. İlgili öğrenciye bu durumda 5 18 Adam, S (2004) K o n f e r a n s Final raporu ve Öneriler: Av r u p a Yü k se k Ö ğr e t i m Al a n ı n d a k i l i sa n s si t e m l e r i n i n ve öğreni m k redi notlarının t a n ı n ı r lı ğ ı n g e l i şt i r i l m e si . http://www.aic.lv/rigaseminar/documents/Riga_Final_ ReportP_ S_ Adam.pdf Birleşik programlar çerçevesindeki kredilerin tanınması programın mevzuatı içinde taahhüt edilmektedir. Birleşik programlar için hareketlilik amacıyla Öğrenim Anlaşmasına, ortak kuruluşta kazanılan krediler, birleşik programın kuralları takip edilip koşullar sağlandığında, ot omatik ol a r a k t a n ı n d ı ğı n d a n ge r e k d u yu l ma z. 19 Tam doküman için bkz: Lizbon Tanıma Toplantısı Komitesi tarafından ikinci toplantısında benimsenen Yabancı Yeterliliklerin Değerlendirilmesine dair Kriter ve Prosedürlere yönelik Tavsiyeler, Rīga, 6 Haziran2001. http://www.coe.int/t/dg4/highereduca- tion/Re cog nition/Cr iter ia%20and% 20proce dure s _ EN.asp#TopOfPage Yurtdışındaki öğrenim sürelerinin ikili anlaşma çerçeveleri dahilinde nasıl organize edileceğiyle ilgili daha ileri yönlendirme bu rehberin 2.ekinde bulunabilir. 17 AKTS Kullanıcı Rehberi 4.5. AKTS ve hayatboyu ö ğ renme biriktirilmeyebilir. Bazı öğrenciler, sözkonusu yeterliliği elde etmeyi istemeksizin belirli bir eğitim bileşenini takip etmekle ilgilenebilir. Kilit unsurlardan biri: “AKTS örgün yükseköğretimde geniş biçimde kullanılmaktadır ve diğer hayatboyu öğrenme etkinliklerine de uygulanabilir. E ğer öğrenciler başka bir öğrenme bağlamında veya zaman çerçevesinde (örgün, yaygın ya da gayri resmi) öğrenim çıktılarına ulaşmışlarsa, ilgili krediler bu öğrenim çıktılarının başarılı değerlendirme, geçerleme veya tanınmasından sonra tahsis edilir.” 4.5.2 AKTS ve y a y g ı n v e g a y r i r e s m i öğ r en m en in t an ın ma sı Bireyler, sıklıkla yüksek öğretim kurumları dışındaki başka tür öğrenim etkinlikleri, iş ya da yaşam deneyimleri yoluyla edinilen değerli yeterliliklere sahiptir. Geleneksel kalıpların dışında kalan öğrencilerin de kurumların AKTS kullanarak sunabileceği şeffaflık ve tanınırlıktan yararlanmaması için bir neden bulunmamaktadır. Hayatboyu öğrenmede AKTS k u l l a n ı m ı , y a l n ı z c a yükseköğretimin temel der ec e le r inde değil(lisans, lisansüstü veya doktora gibi) aynı zamanda yükseköğetim kurumları tarafından tanınan her tür öğrenim e t k i n l i ğ i y a d a ö ğ r e n i m ç ı k t ı s ı ö ğr e n i m p r o g r a ml a r ı n ı n ve k a za n ı l a n b a ş a r ı l a r ı n ş e f f a fl ı ğı n ı g ü ç l e n d i r i r i r . Tüm öğrenim edinimlerine kendisine karşılık gelecek AKTS kredisi verilerek belgelendirilmesi öğrencilerin bu öğrenimi, bir yeterliliği, bu öğrenim çıktıları sözkonusu yeterliliğin gerektirdiği koşulları karşıladığı takdirde, kazanmak açısından tanınmasını sağlamalarına imkan tanımaktadır. Yaygın ve gayri resmi öğrenimin tanınıması, yükseköğretime ait bir yeterliliği, geleneksel yoldan, kazanamamış veya bu yolu takip etmek istememiş olanlara kazanma olanağının yolunu açmaktadır. Yüksek öğretim kurumları, örgün öğrenim bağlamı dışında, iş deneyimi, hobiler veya bağımsız çalışma yoluyla edinilen öğrenim çıktılarına, bu çıktıların yeterlilik ya da bileşenlerinin gerektirdiği koşulları sağlaması kaydıyla, kredi verme yetisine sahip olmalıdır. Yaygın ve gayri resmi öğrenimin tanınması otomatik olarak, örgün programın kendisine karşılık gelen bölümüne eklenecek kadar AKTS kredisinin verilmesiyle devam edilmelidir. Verilen kredi sayısı kıyaslanabilir öğrenim çıktılarına sahip örgün eğitim bileşenlerine tahsis edilen kredi sayısının aynısı olmalıdır. 4.5.1 AKTS ve sürekli eğitim Öğrencilerin hepsi düzenli öğrenim programlarına tam zamanlı olarak kayıtlı değildir. Artan sayıdaki yetişkin öğrenci belirli bir yeterliliği kazanma kaygısı olmaksızın „bağımsız‟ eğitim takip etmektedir. Yüksek öğretim kurumları yetişkin öğrenciler ve/ya işverenlerin gereksinimlerini karşılamak ve bireysel öğrenim olanakları sunmak için artan taleplerle yüzyüzedir. AKTS‟yi sürekli eğitim için kullanırken, kredi tahsisatı, verilmesi, transferi ve biriktirilmesiyle ilgili aynı prensipler uygulanacaktır. Programların parçası olan bileşenlerine tahsis edilen krediler gibi, sürekli eğitime tahsis edilen krediler de tipik biçimde, beklenen öğrenim çıktılarına ulaşmak için ihtiyaç duyulan işyüküne bağlıdır. Sürekli eğitime verilen krediler, öğrencinin isteğine ve/veya yeterliliğin edinilmesini gerektiren koşullara bağlı olarak, bir yeterlilik için tanınıp biriktirilebilir veya 18 Örgün eğitimde olduğu gibi, kredi verilmesi öğrenim çıktılarına ulaşıldığının doğrulanmasını sağlayan bir değerlendirmeyi takiben gerçekleşir. Gerekli öğrenim çıktılarına uygun düzeyde ulaşılıp ulaşılamadığının belirli öğrenim etkinliklerine referans tutulmaksızın ölçülebilmesi için değerlendirme kriterleri ve bağlantılı metodlar kurulmalıdır. Örneğin, ders konusuyla ilgili sınıf tartışmaları artık değerlendirmede gözönüne alınmayacak, bunun yerine ona karşılık gelen ve bir grupla etkileşirken ortaya çıkan kurucu argümanlarla ilgili öğrenim çıktısı değerlendirmeyle ilgili olacaktır. Kurumlar yaygın veya gayri resmi öğrenimle ilgili politika ve uygulamaların tanınırlığıyla ilgili bilgileri websitelerinde ön plana çıkaracak şekilde yayımlamaları için teşvik edilmektedir. Bu politikalar değerlendirme sonuçları ile ilgili geribildirim veya öğrencilerin başvuru olanakları gibi unsurları içermelidir. 4. Yükseköğretim kurumlarında AKTS uygulamaları Kurumlar aynı zamanda yaygın ve gayri resmi öğrenmeyle ilgili danışma, rehberlik ve tanınma için „değerlendirme birimleri‟ oluşturmaya teşvik edilmektedir. Bunlar ulusal ve kurumsal uygulamalara bağlı olarak farklı şekillerde gerçekleşebilir (sözgelimi tek bir yükseköğretim kurumunda ya da farklı kurumlar için kurulan birleşik merkezlerde). Yaygın ve gayri resmi öğrenimin tanınması için gerekli prosedürlerin uygulanmasıyla yüksek öğretim kurumlarının sosyal boyutu güçlendirilmektedir. Kurumlar meslek yaşamından ve bir dizi gelenekdışı öğrenim ortamlarından gelen öğrencilere erişimi kolaylaştırmak ve böylece hayatboyu öğrenmeyi bir gerçeklik haline getirmeye katkıda bulunmak hedefini yerine getirmektedir. Çerçeve 3 – HBÖ için kredi kullanımı örneği – İskoç Yeterlilik ve Kredi Çerçevesi (SCQF) 20 SCQF kılavuz ilkeleri yaygın ve gayri resmi öğrenimin geçerlenmesi uygulamasını; • kişisel ve kariyer gelişimi (formatif t a n ı m a ), • kredi verilmesi (toplam tanıma) için teşvik etmektedir. İkinci unsur, öğrencinin örgün bir program ya da yeterliliğe adım atmadan önce gerçekleşen deneyimler yoluyla kazanılan öğrenmenin değerlendirme, ve kredi ile derecelendirilmesini içermektedir. Kredilendirme öğrenmenin kredi değerinin belirlendiği süreçtir. Genelde, bu alıcı kurumun, o kurum ya da kuruluş bünyesindeki belirli bir program kapsamında bir öğrenciye verilebilecek kredi sayısını belirlediği anlamına gelmektedir. Yaygın veya gayri resmi öğrenmeye kredi veril mesi süreci şu üç aşamadan oluşur: 1. Temel danışma ve rehberlik (süreç öğrenci için neyi içerir, yaygın/gayri resmi öğrenme için hangi kredi sınırları vardır, öğrencinin ve öğretim görevlisi/danışmanın; yeterliliğe ulaşmak için farklı öğrenim yollarının masraf, rol ve sorumlulukları nelerdir) 2. De st ek (anlayışlı süreç; öğrenim çıktılarının anlaşılması; kendi öğrenim çıktılarının belirlenmesi; kanıt toplama ve seçimi) 3. Tanıma/değerlendirme ( öğr enim çık tılarının ve değ erlen dirme k riterlerinin k arşı lanıp k a rşıla nma dığının k a nıtla rının değ erlen dirilmesi ) 4. Kredi verilmesi (bu süreçle verilen krediler örgün öğrenimde kazanılan krediyle aynı değerdedir) 20 B u ö z e t Glasgow Caledonia Üniversitesi Caledonia Akademisi, Ruth Whittaker tarafından Yükseköğretim tabanlı Öğrenim Çıktılarıyla ilgili Bologna semineri sırasında yapılan sunuma dayalıdır (21-22 Şubat 2008, Edinburgh). Sunumun tam hali için bkz.: http://www.ond.vlaanderen.be/hogeronderwijs/bologna/ BolognaSeminars/Edinburgh2008.htm 19 ECTS Users’ Guide 5. Kalite güvencesi ve AKTS Kalite güvencesiyle ilgili birincil sorumluluk her kurumun kendisine aittir. 21 İç kalite güvencesi yükseköğretim kurumları tarafından kendi program ve yeterliliklerinin kalitesinin kendi şartnamelerini ve yasal olarak şartname düzenlemeye yetkili diğer kurumların şartnamelerini karşılamasını temin etmesi için yürütülen tüm prosedürleri kapsar. Kalite güvencesi ajansları tarafından yapılan dış kalite denetimleri kurumlara geribildirim ve sosyal ortaklara bilgi sağlar. Birlikte ele alındığında, iç kalite güvencesi ve dış kalite denetimi Avrupa Yükseköğretim Alanı Kalite Güvencesi Standart ve Kılavuz İlkeleri 22 uygulamayı hedeflemektedir. AKTS kullanımı Kalite Güvencesi Standart ve Kılavuz İlkeleri ve özellikle 1.2 ve 1.7 standartlarla paralellik gösterir. Bu iki standarda göre: kalite güvencesinin şunları içermesi beklenir: • açıkça öngörülen öğrenim çıktılarının geliştirilmesi ve yayımlanması24 • müfredat ve program tasarımı ve içeriğine gösterilecek özen. 25 • Kurumlar düzenli olarak hem nicel hem nitel olmak üzere sundukları program ve derecelerle ilgili güncel, tarafsız ve objektif bilgileri yayımlamalıdır. 26 AKTS‟nin yükseköğretim kurumlarında uygulanması ve kullanımı uygun süreçler yoluyla kalite güvencesine kavuşturulmalıdır (sözgelimi iç ve dış kalite denetimleri ve öğrenci geribildirimleri). • Kurumların program ve derecelerinin onay, periyodik denetim ve izleme ile ilgili resmi mekanizmaları olmalıdır. 23 Program ve derece 21 Avrupa Yükseköğretim Alanının gerçekleştirilmesi. Yükseköğretimden sorumlu Bakanlar Toplantısı Resmi Bildirisi Berlin, 19 Eylül 2003. 22 Avrupa Yükseköğretim Kalite Güvencesi Kuruluşu (2005) Avrupa Yükseköğretim Alanı Kalite Güvencesi Standart ve Kılavuz İlkeleri: http://www.ond.vlaanderen.be/hogeronder wijs/bologna/documents/Standards-and-Guidelines-for-QA.pdf 20 23 Standart ve Kılavuz ilkeler, s. 16 24 Ibidem, s.16 25 Ibidem, s.16 26 Ibidem, s.19 6. AKTS kilit dokümanları Çerçeve 4 – AKTS ve kalite güvencesiyle ilgili iyi uygulamalar AKTS ve ilgili süreçlerin kalite güvencesi açısından, yükseköğretim kurumlarının kalite güvencesi süreçlerinin tüm yükseköğretim programlarının aşağıdaki koşulları sağlaması iyi uygulama olarak kabul edilir: • eğitim bileşenleri uygun öğrenim çıktıları bakımından ifade edilir ve düzey, kredi, sunum ve değerlendirmesiyle ilgili açık bilgi sağlanır • öğrenim programları resmi olarak kendilerine ayrılan süre içinde tamamlanabilmektedir (sözgelimi bir yarıyıl, üç aylık dönem ya da akademik yıla düşen işyükü gerçekçidir ) • yıllık denetim başarı yapıları ve ulaşılan sonuçlarla ilgili herhangi bir değişikliği ele almaktadır. • öğrencilere alınan herhangi bir eğitimle ilgili uygun ön ve yan koşullara sahip olmaları ve uygun olmayan bir düzeydeki veya aynı düzeyde daha önce almış oldukları eğitim bileşenlerini seçmelerine izin verilmemesi için ayrıntılı bilgi ve rehberlik sağlanmalıdır.27 Değişim öğrencileri ve tanınma açısından bu, şu anlama gelir : • kredi transferi süreçleri normal izleme, denetim ve geçerleme süreçlerine dahil edilir • kredi transferi ve tanınma konuları için uygun personelin atanması sağlanır • Öğrenin Anlaşmaları her durumda tamamlanır; gelişimleri ve üzerlerinde sonradan yapılan değişiklikler hassa olduğu kadar güçlü onay süreçlerine tabi olmalıdır28 • değişim öğrencileri mevcut AKTS Kataloğundaki normal eğitim bileşenlerini almaktadır; b i l e ş e n l e r i ç i n geçerlenmiş t a m d e ğ e r l e n d i r m e r e j i m i n i t a k i p e d e r gö nderen kur uluştaki di ğer ö ğren cilerle birlikte değerle ndirilirler • verilen kredi ve notları kaydeden detaylı transkriptler sağlanır • herhangi bir onaylı öğrenim anlaşmasının parçası halinde alınan ve başarılı olarak tamamlanan eğitim bileşenleriyle ilgili olarak verilen krediler tanınır; sonuçlar anında düzenlenerek iletilmelidir • verilen notlarla ilgili objektif prosedürler bulunmaktadır böylece yalnızca krediler değil aynı zamanda notlar da kazanılan her nihai yeterlilikte yansıtılmaktadır. 27 Önkoşullar: genellikle diğer (önceki) eğitim bileşenlerinin başarılı biçimde tamamlanması şeklinde tanımlanan ve istenen ön bilgi. Y an koşullar: ba zı ba şk a bileşenl erin de aynı zaman da alınmasını ya da ilgili bileşen e a it öğreni m çık tıla rının ba şa rıyla sağlanmasını takiben alınmasını g erek tiren eğiti m bileşenl eri. bu ve 28, 1997 yılında düzenlenen Avrupa Bölgesindeki Yükseköğretimle ilgili Yeterliliklerin Tanınmasına dair Toplantı’nın Açıklayıcı Raporunda belirtildiği gibi, „Adil tanınırlık‟ ve katı denkliğin olmamasıyla ilgili hassas nosyon öğrenim anlaşmaları geliştirirken kullanılmalıdır: http://conventions.coe.int/Treaty/en/Treaties/Html/165.htm 21 ECTS Users’ Guide 6. AKTS kilit dokümanları Kilit unsurlardan biri: “ Kredi transferi ve birikimi AKTS kilit Kataloğu, Öğrenci dokümanları(AKTS Başvuru Formu, Öğrenim Anlaşması ve Transkript) ile Diploma Ekinin kullanımıyla kolaylaştırılır.” Bu bölümde açıklanan AKTS kilit dokümanları, tüm öğrenciler (hareketli ve sürekli öğrenciler olmak üzere), akademik ve idari personel, işveren ve diğer ortaklar için yararlı olan bilgi unsurlarının geniş kullanım ve kabule sahip bir yolunu teşkil etmektedir. AKTS kilit dokümanların doğru kullanımı yükseköğretimde şeffaflık sağlayarak kaliteyi artırır. Kurumlar, giderek artan biçimde, öğrencilerin gösterdiği başarıları, AKTS kilit dokümanları ve Diploma Eki gibi diğer dokümanların içerdiği verileri entegre eden bilgisayar tabanlı bir öğrenci kayıt sistemi bünyesinde sistematik biçimde takip altına almaktadır.29 6.1.1 AKTS Kataloğu İlk kilit doküman AKTS Kataloğudur. Bu, kuruma devam eden tüm öğrenciler için düzenli bir rehberdir. K ataloğun tam formatı kurum tarafından kararlaştırılacaktır. Öğrencilerle ilgili genel bilgilerin akademik bilgilerden ayrılması daha uygun olarak düşünülebilir. Her durumda, tüm bilgilerin detaylı, k u l l a n ı c ı d o s t u v e g ü n c e l o l m a s ı g e r e k i r . Katalog tüm ilgili tarafların kolayca erişimini sağlayacak şekilde kurumun websitesinde yayımlanmalıdır. Öğrencilerin tercihlerini yapabilmeleri için yeterince önceden yayımlanmalıdır. AKTS Kataloğuna yönelik tavsiye edilen içerik ile ilgili bir kontrol listesi aşağıda sunulmuştur (bkz. bölüm 6.1.1). Kontrol listesi sağlanması gereken tam bilgi dizinini göstermektedir. Önerilen yeterlilikler, öğrencilere sunulan öğretim, öğrenim ve değerlendirme prosedürleri, program düzeyleri, tek tek eğitim bileşenleri ve öğrenim kaynakları ile ilgili bilgilerin iyi belgelendirilmiş ve kolayca anlaşılır olması esastır. Tüm öğrencilerin kurumsal ya da bölüm/alan düzeyinde kendilerine rehberlik yapabilecek bir birey belirleyebilmelidir. Bundan dolayı Kataloğun iletişime geçilecek kişilerin isimleri, kendileriyle nasıl, ne zaman ve nerede görüşüleceğine dair bilgileri içermesi önemlidir. Şeffaflık ve erişilebilirlik aynı şekilde dile de uygulanır. Yayınların, uluslararası düzeyde şeffaflığı artırmak için, yalnızca yerel dilde değil, anı zamanda tercihen yaygın kullanımı olan bir diğer dilde de sunulmalıdır 30 . AK T S K a t a l o ğ u yl a ilgili örnekler aşağıdaki web sayfasında bulunabilir http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-policy/doc48_en.htm 29 Diploma Eki de Europass şeffaflık araçları paketinin parçasıdır. http://europass.cedefop.europa.eu/europass/home/ hornav/Introduction/navigate.action 30 AKTS etiketine başvuran kurumlar için istenen ikinci dil İngilizce‟dir. 22 6. AKTS kilit dokümanları 6.1.1 AKTS Kataloğu Kontrol Listesi • 1. Bölüm: Kurum bilgileri: • • • • adı ve adresi • akademik takvim • akademik yetkililer • kurumun genel tanımı (türü ve statüsü dahil) • sunulan programların listesi • genel kabul koşulları • öncelikli öğrenim türünün tanınmasıyla ilgili genel düzenlemeler (örgün, yaygın v e gayri resmi) • genel kayıt prosedürleri • beklenen öğrenim çıktılarına ulaşmak için ihtiyaç duyulan öğrenci işyüküne bağlı AKTS kredi tahsisatı • akademik rehberlik düzenlemeleri. • • • • • • planlı öğrenim etkinlikleri ve öğretim metodları • değerlendirme metodları ve kriterleri • eğitim dili. • staj(lar) 3. Bölüm: Öğrenciler için genel bilgiler: • yaşam maliyeti • konaklama • yemekler • tıbbi olanaklar • öğrencilerin özel ihtiyaçlarına yönelik olanaklar • sigorta • öğrencilere yönelik mali destekler • öğrenci işleri bürosu • öğrenim olanakları • uluslararası programlar • değişim öğrencileri için pratik bilgiler • dil kursları • stajyerlikler • spor ve boş zaman tesisleri • öğrenci birlikleri 2. Bölüm: Programlarla ilgili bilgiler Genel ta nım : • • • • • • • • • • • • • • ders ünitesinin verildiği yarıyıl/üç aylık dönem tahsis edilen AKTS kredisi öğretim görevli(si/leri)nin ismi ders ünitesinin öğrenim çıktıları ders verme türü (yüzyüze, uzaktan öğrenim ) ön ve yan koşullar önerilen seçmeli program bileşenleri ders içerikleri önerilen ya da istenen okuma çalışmaları verilen yeterlilik yeterlilik düzeyi özel kabul koşulları öncelikli öğrenim türünün tanınmasıyla ilgili özel düzenlemeler (örgün, yaygın v e gayri resmi) yeterlilik koşulları ve yönetmelikleri program profili kilit öğrenim çıktıları örneklerle mezunların mesleki profilleri ileri öğrenime erişim kredi cinsinden ders yapısı diyagramı (tam zamanlı akademik yıl başına 60 kredi) sınav yönetmelikleri, değerlendirme ve derecelendirme derecelendirme koşulları öğrenim durumu ( tam, yarı zamanlı, eöğrenme ...), program yöneticisi ya da dengi. 6.2. Öğrenci Başvuru Formu AKTS Öğrenci Başvuru Formu başka bir eğitim kurumunda sınırlı bir öğrenim süresi geçirecek değişim öğrencileri için geliştirilmiştir. Başka bir kurumda öğrenimlerini tamamlamaya niyetli olan öğrenciler ilgili kurumun olağan prosedürlerine göre kaydolmalı ve diğer türden ilgili başvuru formları da doldurmalıdır. Ders ünitelerinin tanımı: • ders ünite başlığı • ders ünite kodu • ders ünite türü (zorunlu, seçmeli) • ders ünitesi düzeyi (birinici, ikinci, üçüncü döngü; va r s a a l t d ü ze y) • öğrenim yılı (varsa) Öğrenci Başvuru Formu, muhtemel bir evsahibi kurumun bir değişim öğrencisi için ihtiyaç duyacağı gerekli tüm bilgileri içerir. Bir kurum, gelen öğrencilerden daha fazla bilgi (örneğin konaklama, sağlık koşulları gibi) isterse bunu ayrıca isteyebilir. 23 AKTS Kullanıcı Rehberi Rehber, http://ec.europa.eu/education/lifelonglearn- ing-policy/doc48_en.htm linkindeki web sayfasında da bulunabilecek standart Öğrenci Başvuru Formunu sunar. Kurumlar, standart formu benimsemeyi tercih edebilir (kendi logolarını ve diğer özel bilgilerini ekleyerek), ancak tüm unsurları içermesini ve mümkün olduğunca belli bir düzene riayet edilmesini sağlamalıdır. 6.3. Öğrenim Anlaşması Yükseköğretim kurumlarında, öğrenciler, normalde, yıllık ya da dönemlik bazda, bir öğrenim programına ya da birtakım özel ders üniteleri/modüllere kayıt y a p t ı r ı r . Uygulamada, bu kendi okulunda öğrenim gören öğrenciler için bir Öğrenim Anlaşmasını temsil eder. Öğrencinin kaydını yaparak, yükseköğretim kurumu beklenen öğrenim çıktılarına ulaşmak için gerekli dersleri vermeye ve kredileri tahsis etmeye yönelik bir anlaşmaya girmektedir. 6.3.1 Değişim öğrencileri için Öğrenim Anlaşması AKTS Öğrenme Anlaşması değişim öğrencileri için hareketlilik deneyimi öncesinde bağlayıcı bir anlaşma sağlamak için orijinal olarak geliştirilmiştir. Değişim öğrencileri için kullanıldığında, Öğrenim Anlaşması öğrencinin diğer kurumda almayı planladığı ders üniteleri veya modülleri ya da diğer eğitim bileşenlerinin listesiyle birlikte bileşenlere tahsis edilen kod numaraları ve AKTS kredilerini içerir. Bir AKTS Öğrenme Anlaşması bir öğrenim yılı ya da yarı yılı için düzenlenir ve gönderen, evsahibi kuruluş ve öğrenci tarafından imzalanmalıdır. İki kurum adına imzalayanlar kurum adına taahhüt edebilmelerini sağlayacak resmi bir konumda olmalıdır. Evsahibi kuruluş açısından taahhüt, planlanan ders üniteleri/modüllerine gelen öğrencinin kaydedilmesi ve istenen öğrenim etkinliklerinin sağlanması; gönderen kuruluş açısından ise diğer kurumda kazanılan kredilerin tanınmasını sağlamaktır. Bir öğrenciden akademik personelden tek tek akademik tanınma için görüşmesi istenmemelidir. Öğrenim Anlaşması, Transkript ile birlikte, evsahibi ku24 ruluşta alınan eğitim programının tanınmasını temin etmesi için tasarlanır. tam olarak Bir öğrenim programı değişim öğrencilerinin gelişinden sonra değişikliğe tabi tutulmaya ihtiyaç duyabilir. Böyle durumlarda, Öğrenim Anlaşması en kısa zamanda değiştirilmeli ve gönderen evsahibi kuruluş ve öğrenciden oluşan üç tarafça da onaylanmalıdır. Öğrenim süresünün tanınması ancak bu şekilde tam olarak temin edilebilir. Bu Rehber, http://ec.europa.eu/education/lifelong-learningpolicy/doc48_en.htm linkindeki web sayfasında da bulunabilecek standart Öğrenim Anlaşmasını sunar. Kurumlar standart formu (kendi logolarını ve diğer özel bilgilerini ekleyerek) benimsemeyi tercih edebilir, ancak tüm unsurları içermesini ve mümkün olduğunca belli bir düzene riayet edilmesini sağlamalıdır. 6.3.2 Stajlar için Öğrenim Anlaşması - Eğitim Anlaşması Stajlar için düzenlenen Öğrenim Anlaşmaları ya da Eğitim Anlaşmaları da programların bir parçası olarak istenen stajlar için esastır. Görünürde farklılıklar olsa da Standart Öğrenim Anlaşmasındaki aynı temel unsurları kapsamalıdır. Eğitim Anlaşması stajın yerini, süresini, yapılacak işi (iş tanımı), öğrencinin hak ve görevlerini, ve beklenen öğrenim çıktılarını açık bir şekilde belirtmelidir. Aynı zamanda beklenen öğrenim çıktıları ile ilgili olarak hangi değerlendirmenin ve değerlendirme kriterlerinin kullanılacağını ve bundan kimin sorumlu olacağını, sözgelimi st aj ola n a ğı nı s u na nı n ( iş ve r en ) ve u ygu n ol d u ğu d u r u md a e vs a h ib i k u ru mu n r ol ü n ün n e ol a ca ğı nı gö s t er me si ge r ek ir . Eğitim Anlaşması öğrenci, gönderen eğitim kurumu ve staj olanağı sunan kişiden (işveren) oluşan üç tarafça imzalanmalıdır. Bir evsahibi kuruluşun olduğu durumda, onun da anlaşmayı imzalanması beklenir. Temel sorumluluk yeterliliği veren kurumdadır. Anlaşma beklenen öğrenim çıktılarına ulaşıldığında verilecek AKTS kredi sayısını belirtmelidir. 6. AKTS kilit dokümanları Bu Rehber, http://ec.europa.eu/education/lifelong-learningpolicy/doc48_en.htm. linkindeki websayfasında da bulunabilecek standart E ğitim Anlaşmasını sunar. Kurumlar standart formu (kendi logolarını ve diğer özel bilgilerini ekleyerek) benimsemeyi tercih edebilir, ancak tüm unsurları içermesini ve mümkün olduğunca belli bir düzene riayet edilmesini sağlamalıdır. evsahibi kuruluş, her gelen öğrenci için başka bir Transkript düzenler ve bunu, hareketlilik sırasında yapılan çalışmaları, alınan kredileri, yerelde alınan dereceleri resmi olarak belgelendirmek için öğrenim süresi sonunda gönderen kuruma geri gönderir. Transkript tüm öğrencilerin gelişimlerinin kaydedilmesi ve öğrenim kazanımlarının tanınması için yaşamsal bir belge olduğundan, bunu düzenlemekten kimin sorumlu olduğunun, nasıl düzenlendiğinin ve nasıl sunulduğunun belirlenmesi önemlidir. 6.4. Transkript Birçok kurum her öğrenci için her yarı yıl ya da öğrenim yılı sonunda transkript düzenler. Bu, öğrenci ve kurum için önemli bir belgedir. Bu belge öğrencilerin gelişimleri, aldıkları eğitim bileşenleri, kazandıkları AKTS kredileri ve aldıkları derecelerle ilgili doğru ve güncel bir kayıt elde etmelerini sağlar. AKTS Transkripti üzerinde anlaşılmış olan böyle bir belgedir. Bu, gelişim ve tanınma için kanıt sağlayan önemli resmi bir evraktır. Bu Rehber, http://ec.europa.eu/education/lifelong-learningpolicy/doc48_en.htm linkindeki websayfasında da bulunabilecek standart Kurumlar standart formu (kendi logolarını ve diğer özel bilgilerini ekleyerek) benimsemeyi tercih edebilir, ancak tüm unsurları içermesini ve mümkün olduğunca belli bir düzene riayet edilmesini sağlamalıdır. Değişim öğrencileri için gönderen kurum öncelikle Transkript düzenler ve bunu, her giden öğrencinin daha önce tamamladığı eğitim bileşenleri, kazandığı düzey ve sonuçlarla ilgili olarak öğrenci ayrılmadan önce evsahibi kuruluşa gönderir. Daha sonra, 25 AKTS Kullanıcı Rehberi 8. Sözlükçe Aşağıdaki sözlükçe bu AKTS Kullanıcı rehberinin amaçlarına dair terminolojiyi tanımlar. Biriktirme Eğitim bileşenlerine veya diğer öğrenim etkinliklerine ait öğrenim çıktılarının edinilmesi karşılığında verilen kredilerin toplanma sürecidir. Kredi Tahsisatı Yeterlilik/ program ya da diğer eğitim bileşenlerine belli sayıda kredi ayrılması sürecidir. Değerlendirme Öğrencilerin istenen öğrenim çıktılarına ulaşıp ulaşamadığını ölçmek için kullanılan bir dizi metodun toplamı (yazılı, sözel ve uygulamalı test/sınav, proje ve portföyler gibi). Değerlendirme Kriterleri Bir öğrenim çık tısının elde edildiğini göstermek için öğrencinin ne bilmesinin bek lendiğine yönelik tanımlamalar. Kredi verilmesi Bir bileşen ya da yeterliliğe ayrılan belirli sayıdaki kredinin verilmesi eylemi. Kr e d i v eril me si ö ğr en ci ni n ö ğr en i m çık tıları n ı n d e ğ e rl e n dir il di ğ i ni v e eği ti m bil eşen l er i v eya y et erlil i ği n g er ek tir di ğ i k o şu lla rı k a r şı la dı ğı n ı n ta nı n ma sı nı sa ğlar . Beceriler Bilişsel ve metabilişsel yetenekler, bilgi ve anlayış, kişilerarası, entellektüel ve uygulayıcı yetenekler, etik değerler ve tavırların bir kombinasyonudur. Becerilerin geliştirilmesi tüm eğitim programlarının hedefidir. Beceriler ders ünitelerinde geliştirilip bir programın farklı aşamalarında değerlendirilir. Bazı beceriler çalışma alanı ile ilgilidir (bir öğrenim alanına özeldir), diğerleri ise geneldir (her lisans programına uyarlanabilir). Normalde beceri gelişimi bir programda entegre ve döngüsel biçimde ilerleme gösterir. Muafiyet Muafiyet terimi bir sınav kurulunun bir öğrenciyi, diğer bileşenlerden yeterince yüksek notla geçildiği takdirde, başarısız olunan (ya da marjinal biçimde başarısız olunan) bir bileşenden dolayı tekrar değerlendirmeye tabi tutmaktan muaf tuttuğu zaman kullanılır. (Öğretim Görevlisiyle geçirilen) Ders Saati Öğrencilerin öğretim görevlisi nezaretindeki etkinlikler sırasında geçirdiği ders saatleri (tipik olarak 45-60 dak ik a ara sın dak i za man dil i mi ). Kredi (AKTS) Belirli bir düzeydeki öğrenim sürecinden beklenen öğrenim çıktılarına ulaşmak için öğrencilerin gereksinim duyduğu işyüküne dayalı öğrenme yığınlarının ifade edilmesi için kullanılan niceliksel araç . Döngü Avrupa Yükseköğretim Alanındaki tüm yeterlilikler üç döngü içinde yerleştirilmiştir . 1999‟daki Bologna Bildirisinde belirtilen yeterliliklerden biri “önlisans ve lisans olmak üzere iki temel döngüye dayalı bir sistemin benimsenmesiydi.” 2003 yılında doktora çalışmaları da Bologna yapılanmasına dahil edilerek üçüncü döngü olarak adlandırıldı . Döngü (Düzey) Belirleyiciler Üç döngünün herbirine ait beklenen geniş kapsamlı çıktılara ait genel ifadeler. Genel döngü (düzey) belirleyicilere iyi bir örnek, (AKTS‟nin yanısıra) Avrupa Yüksek Öğretim Alanı Yeterlilikler Çerçevesine hizmet eden kurumlardan biri olan sözde Dublin Belirleyicileridir. Eğitim Bileşeni Kendi içeriğine sahip ve örgün yapılı öğrenim deneyimi (ders ünitesi, modülü, seminer, staj gibi). Örgün öğrenim Tipik olarak bir eğitim ya da öğretim kurumu tarafından sunulan, (öğrenim hedefleri, öğrenim süresi veya öğrenim desteği açısından) yapılandırılmış ve belgelendirmeyle sonuçlanan öğrenim. Örgün öğrenim öğrencinin perspektifinden isteğe bağlı niteliktedir. 26 8. Söz l ükçe Gayri resmi öğrenme İş, aile veya boş zaman aktivitelerinden kaynaklanan öğrenme. Bu öğrenme yapılandırılmamıştır (öğrenme hedefleri, öğrenme süresi veya desteği açısından) v e tipik olarak belgelendirmeye de yönlendirmez. G a y r i r e s mi ö ğ r e n m e i st e ğ e b a ğ l ı o l a b i l i r a n c a k b i r ç o k d u r u m d a i st e m s i z d i r (ya da “tesadüfi”/rastgeledir). Öğrenci Bir öğrenme sürecine giren birey (örgün, yaygın ya da gayri resmi öğrenme). Öğrenci merkezli (yaklaşım veya sistem) Öğrenci başarısı, farklı öğrenci öncelikleri taşıyan ve makul öğrenci işyüküne (sözgelimi öğrenme programı süresine göre uygulanabilir bir işyükü ) odaklanan öğrenme programlarının tasarımını destekleyen bir yaklaşım ya da sistem. Öğrencilerin öğrenmenin içerik, durum, hız ve yerinin seçiminde daha fazla yer almalarını sağlar. Öğrenme Çıktıları Başarılı bir öğrenme süreci sonrasında bir öğrencinin bilmesi, anlaması ve yapabilmesi beklenenlerle ilgili ifadeler. Düzey Belirleyicileri Bir yeterlilik çerçevesi dahilindeki belirli bir düzeydeki bir yeterliliği edinen öğrencilerin tipik başarılarıyla ilgili genel ifadeler. Modül Her bir ders ünitesinin aynı sayıda ya da bu sayının katları kadar kredi sistemdeki ders ünitesi. taşıdığı bir Yaygın öğrenme Bir eğitim ya da öğretim kurumu tarafından sunulmayan ve tipik olarak belgelendirmeyle sonuçlanmayan öğrenme. Bu nu nla birlik t e, yapılandırılmıştır (öğrenme hedefleri, öğrenme süresi veya desteği açısından). Yaygın öğrenme öğrenci perspektifi açısından isteğe bağlıdır. (Eğitim) Program Öğrenme çıktılarına dayalı, belirli bir yeterliliğin verilmesi açısından tanınan bir eğitim bileşeni dizisi. İlerleme Öğrencilerin bir yeterliliğin bir aşamasından diğerine geçişlerine ve zaten sahip olduğu yeterliliklerin daha yüksek bir aşamasına hazırlayacak eğitim programlarına erişmelerine imkan tanıyan süreç. İlerleme kuralları Öğrencilerin yeterlilikler içinde ve diğer yeterliliklere doğru ilerlemesiyle ilgili koşullar dizisi. Yeterlilik Yetkili bir makam tarafından düzenlenen tanınan bir öğrenim programının başarılı biçimde tamamlandığını onaylayan herhangi bir derece, diploma veya diğer bir belge. Ulusal Yeterlilikler (yüksek öğretim) Çerçevesi Uluslararası düzeyde anlaşılan ve yükseköğretimdeki tüm yeterlilikler ve diğer öğrenim kazanımların tanımlanabileceği ve birbiriyle tutarlı biçimde ilişkilendirilebileceği ve yükseköğretim yeterlilikleri arasındaki ilişkileri tanımlayan ulusal düzeydeki veya bir eğitim sistemi düzeyindeki tek bir tanımlama. Kalite Güvencesi Ulusal ya da kurumsal olarak eğitim programlarının ve verilen yeterliliklerin kalitesini teminat altına almak için benimsenen süreç ya da süreç dizisi. Kredi tanınması Bir kurumun, bir başka kurumda ulaşılan ve değerlendirilen öğrenim çıktılarının belirli bir programın, bileşeninin ya da yeterliliğinin (bir kısım ya da tüm) koşullarını karşıladığını belgelediği süreç. Yaygın ve gayri resmi öğrenimin tanınması Bir kurumun, bir başka (yaygın ya da gayri resmi öğrenme) bağlamda ulaşılan ve değerlendirilen öğrenim çıktılarının belirli bir programın, bileşeninin ya da yeterliliğinin (bir kısım ya da tüm) koşullarını karşıladığını belgelediği süreç . Öğrenci Örgün bir eğitim programına kayıtlı öğrenci Transfer Bir öğrenim bağlamında verilen kredilerin, bir yeterliliğin edinilmesi amacıyla, bir başka bağlamda tanınmasını sağlama süreci. İşyükü Öğrencilerin tipik olarak, istenen öğrenim çıktılarına ulaşmak için gerekli tüm öğrenim etkinliklerini (ders, seminer, proje, uygulamalı ve kişisel çalışma ile sınavlar gibi) tamamlamak için gereksinim duyduğu sürenin ölçümü 27 ECTS Users’ Guide Ek1 AKTS kullanımı açısından öğrenci perspectifi AKTS hedeflerinden biri öğrencilerin başarılarının, fikirlerinin ve kapasitelerinin öğrenim sürecinde dikkate alınmasını sağlamaktır. AKTS uygulaması öğrencilerin korunmasını ve adil muamelesini sağlamalıdır. Hareketlilik durumunda: • bir Öğrenim Anlaşmasına dayanarak yurtdışında ya da başka bir kurumda geçirilen öğrenim süreleri için Öğrenim Anlaşması31 uyarınca gönderen yükseköğretim kurumundan yurtdışındaki öğrenim süresi sırasında alınan krediler için, mükerrer değerlendirme prosedürlerine tabi olmaksızın– tam akademik tanıma sağlanması AKTS kullanan b i r k u r u m d a ö ğ r e n c i l e r i n a şa ğı da kileri bekl e me ye ha kkı var dır : • beklenen öğrenim çıktıları ve bunların bileşenleriyle birlikte tahsis edilen AKTS kredilerini de içeren müfredatı açık biçimde açıklayan bir Kurs Kataloğu • • beklenen öğrenim çıktıları ve işyüküyle tutarlı değerlendirme metodları bu değerlendirme metodlarıyla ilgili önceden varolan bilgiler • gerekli değerlendirme prosedürü başarılı geçtikten sonra herbir eğitim bileşenine tahsis edilen sayıdaki AKTS kredilerinin verilmesi • öngörülen işyükünün ve böylelikle kredi tahsisatının periyodik izleme ve revizyonuna katılma bir Öğrenim Anlaşması olmaksızın yurtdışında ya da başka bir kurumda geçirilen öğrenim süreleri için – öğrenim süresi boyunca alınan krediler için adil bir tanınma ve bir yeterlilik kazanımı açısından dikkate alınmasını sağlama evsahibi kurum tarafından verilen derecelerin gönderen kuruluş tarafından itinalı ve adil biçimde dikkate alınmasının sağlanması. Yaygın ve gayri resmi öğrenmenin tanınması durumunda: kıyaslanabilir öğrenim çıktılarına sahip örgün eğitim bileşenlerine tahsis edilen sayıda kredinin verilmesinin sağlanması • AKTS uygulaması sürecine öğrenci temsilcilerinin katılımı • rehberlik ve destek olanakları • yaygın veya gayri resmi öğrenme ya da başka kurumlardan alınmış krediler gibi öncelikli öğrenim kazanımlarını daha sonraki çalışmalar açısından dikkate alınmasını sağlamak • başarılı biçimde tamamlanan bileşenler için kredi verilmediğinde akademik başvuru yapma hakkına sahip olmak 31 28 http://ec.europa.eu/education /char- ter_en.pdf /archive/million Ek 2 Yurtdışında geçirilen öğrenim yükseköğretim kurumlarına tavsiyeler sürelerinin tanınmasıyla ilgili olarak Ek 2 İkili anlaşmalar çerçevesindeki yurtdışı öğrenim sürelerinin tanınmasıyla ilgili olarak kurumlara tavsiyeler Ortak kurumların seçimi Akademik sorumlulukların tahsisatı Yükseköğretim kurumlarına aşağıdaki koşulları haiz kurumlarla değişim anlaşmaları yapmaları tavsiye edilir: Her bölüm ya da bilim dalında şu yetkilere sahip olacak bir akademisyeni görevlendirin: • öğrencilerin yurtdışındaki öğrenim programlarını onaylayarak ihtiyaç durumunda üzerinde değişiklik yapmak (Öğrenim Anlaşmasını imzalamak) • programlarıyla ilgili olarak kredi, öğrenim çıktıları, öğretim/öğrenim yaklaşımları ve değerlendirme metodları dahil yeterli tanımlamalar sunan kurumlar • • öğrencileriniz için, eğitim ve değerlendirme prosedürlerini başka çalışma ya da değerlendirmeye gerek duymaksızın kabul edebileceğiniz kadar yeterli standartlara sahip olduğunu düşündüğünüz kurumlar Bireysel olarak yurtdışına giden öğrencilerle etkileşim Agreements should Yalnızca benzer programlar sunan kuruluşlarla değil, öğrencileriniz için ek fırsatlar oluşturabilecek şekilde, kendi programlarınızı tamamlayıcı nitelikte programlar sunan kurumlarla Anlaşma yapılmalıdır. Öğrencinin ayrılmasından önce sorumlu personel: • öğrenciyle bir yarıyıl ya da akademik yıl boyunca (30 ila 60 kredi kadar) yurtdışında sürecek programı içeren Öğrenim Anlaşması hakkında görüşerek bunu nihai olarak onaylayacaktır; bu program, gönderen kurumdaki programla ilgili olarak, benzer, tamamlayıcı ya da tutarlı öğrenim çıktılarına sahip olacak ancak mutlaka aynı içerikte olmayabilecektir. Hareketliliğin programlara entegrasyonu Hareketliliği müfredatınıza yapılandırmak için: • • yurtdışındaki öğrenim süresinin programa en iyi uyum göstereceği yarıyıl ya da yılı belirleyin (hareketlilik penceresi) • o yarıyıl/akademik yıl içinde, eğitim bileşenlerinin yurtdışında daha kolay ulaşılabilecek olan öğrenim çıktılarını planlayın (sözgelimi dil kursları, uluslararası ya da karşılaştırılabilir dersler, destek/seçmeli dersler, tez hazırlığı, staj gibi) • sorumlu akademik birim adına bu programların tam tanınmasını temin etmek (Tanıma belgesini imzalamak). onaylanan öğrenim programı kapsamında kazanılacak kredilerin tam olarak tanınacağını, gönderen kurum programına transfer edileceğini ve yeterlilik şartlarını karşılamak için kullanılacağını önceden teminat altına alacaktır. Öğrenci d ö n d ü k t en s on r a , sorumlu ida rec i: • benzer tamamlayıcı ve tutarlı öğrenim çıktılarının ulaşılabileceği ortak kurumlar bünyesindeki bölüm ya da müfredatları belirleyin. 29 yurtdışındaki onaylanan program kapsamında alınan tüm kredileri (Transkript) öğrencinin kendi kurumundaki resmi öğrenim programına, ilgili oldukları öğrenim etkinliklerini orijinal isimleriyle belirterek transfer edecek; krediler daha sonra AKTS Kullanıcı Rehberi Diploma Ekine, kazanıldığı kurumu belirten bir not ile birlikte dahil edilecektir. • daha önce Öğrenim Anlaşmasında mutabık kalındığı üzere, yurtdışında kazanılan kredileri, belirli müfredat koşullarını karşılamak için biriktirme amaçları doğrultusunda kullanacaktır; yurtdışında kazanılan kredilerin ek krediler olarak tanınması tam akademik tanıma taahhütünü yerine getirmemektedir ve bu ancak öğrenci 30/60 kredi üzerinde kredi getirdiğinde uygulanabilir. 30 Ek 3 AKTS Derecelendirme Tablosu Ek 3 AKTS Derecelendirme Tablosu Giriş Bu ekin ilk bölümü dere cel erin yor u mlan ması ve çe vri mi içi n gü venilir bir sistem tasarl amya yö n elik çabal arı tanı mlar. İkinci bölüm ise “AKTS Derecelendirme Tablosu” adlı basitleştirilmiş bir sistem tanımlar. Basitleştirilmiş sistem önceki versiyon üzerine bina edilmiş olup önceki gibi, üniversitelerden, Avrupa çapındaki birçok kurumda iyi bir uygulama olan şekilde, kendi not uygulama ve kültürlerini sürdürmelerini ister. AKTS Derecelendirme Tablosu üni versitelerin değişim ö ğren cilerinin n otlarının adil transferi ve tanınmasını temin etmelerine olanak sa ğlar. Yeni versi yonla ilgili kullanıcı yoru mları çok memn uni yet vericidir. ilaveten, Avrupa kurumlarının başka not sistemlerine çevrim aracı olarak bir Avrupa derecelendirme skalası da kullanabileceklerini önermekteydi. Bu Avrupa skalası ulusal skalanın bu bağlamda nasıl kullanıldığını gösteren ve başka bir kurumun paralel bir programındaki istatistiksel not dağılımını kıyaslamaya izin veren geçme notlarının istatistiksel dağılımına dayalıydı. İlk adım olarak, AKTS skalasının uygulaması kendi notlarını daha şeffaf hale getirmek için bu projeye dahil olmaya istekli olan kurumlardaki istatistiksel verilerin toplanmasını gerektiriyordu. Her ders ünitesi/modülündeki öğrenci derecelendirmenin bir standart prosedürden ibaret olduğu eğitim sistemlerinde, istatistiksel veriler dereceni n al ı ndı ğı öğr en ci gr ub u i çi n s ağl anabi l i r . Di ğer d u r u m l a r d a , istatistiksel dağılım, tutarlı bir derecelendirme yapısının ortaya çıkarılabileceği belirli bir referans grubuna – tek bir program ya da bir grup homojen program – son iki ya da üç yıl içinde verilen notlara dayalıydı. Avrupa‟da birçok kurumdan toplanan bu veriler, ulusal not skalalarının gerçekte nasıl kullanıldığını göstermiştir. Örneğin, Fransız kurumlarındaki öğretmenler kendi skalalarının ikinci yarısını daha tutarlı biçimde kullanmaktayken, İtalyan meslektaşları ise üst yarısındaki notlardan daha fazla yararlanmaktadırlar. Bilim dalı açısından ise, İtalyan kurumlarından alınan veriler göstermiştir ki Mühendislik eğitimi verenler Sosyal Bilimlerdekilere göre daha düşük not verme eğilimindedir. Bu yapılar izlenimci bir tabana dayalı biçimde çoktandır algılanmış olsa da, istatistiksel kanıtlarla da desteklenmesini tespit etmek de ilginçtir. Belirli bir referans grubu için geliştirilen not dağılım tablosu yeni alınmış tek bir notun kendi bağlamında konumlandırılmasını sağlar ve böylece öğrencinin performans düzeyini anlamayı diğer bağlamlardaki benzer konumlardaki başka öğrencilerin performans düzeyiyle kıyaslamayı kolaylaştırır. Arkaplan İyi bilinmektedir ki Avrupa eğitim sistemleri kendi pedagojik ve kültürel gelenekleri açısından derin köklere sahip derecelendirme olgusuna farklı yaklaşımlar geliştirmiştir. Dahası, yalnızca farklı not skalalarına sahip olmayıp bunları çeşitli kurum ve bilim dallarında farklı biçimlerde de kullandıklarını da belirtmek gerekir. Bu farklılıklara saygı duymak esas olsa da, bu uygulamaların Avrupa Yükseköğretim Alanı bünyesinde şeffaf hale getirilmesi de önemlidir. Bu şekilde, tüm ülke, kurum ve bilim dallarında verilen dereceler doğru biçimde anlaşılabilecek ve gerektiğinde farklı kültürel altyapılardan gelen insanlar tarafından kıyaslanabilecektir. Değişim öğrencileri bir kurumdan/ülkeden bir diğerine kredi transferi yapıldığı durumda, burs ya da diğer tür yararlar kendi performanslarına bağlı olabileceğinden, notlarının adil değerlendirmesini isteme hakkına sahiptir. Performans düzeyi şeffaflığı da kendi ülkesinde ya da başka bir ülkede iş başvurusu yapan mezunlar için de aynı şekilde önemlidir. Bu problemle başa çıkmak için, geçmiş yıllarda AKTS kılavuz ilkeleri, kendi ulusal skalalarına 31 AKTS Kullanıcı Rehberi AKTS derecelendirme skalasının ikinci adımı olarak, her referans gruba ait i statistik dağılım eğrisi, aynı zamanda A, B, C, D, E olarak adlandırılan ve belirli bir ülke/kurumdaki bir lisans programından bir başka ülke/kurumdaki benzer bir programa yönelik notların doğrudan çevrimi için kullanılabilecek bir araç olacak şekilde beş parçaya bölünmüştür (Üst kısım %10, sonraki %25, sonraki %30, sonraki %25, en alt kısım ise %10 olmak üzere). Örneğin, istatistiksel verilere dayalı olarak, b i r Fransız lisans programında 14 puan öğrencilerin üst kısımdaki %10‟u tarafından elde edilmişse, öğrenci transkriptindeki 14 puanın yanına AKTS A notu da eklenebilir. Bu şekilde Fransız 14 puanı, başka bir ülke/kurumdaki aynı bilim dalındaki benzer yüzdelik kısıma giren dereceyle kıyaslanabilecek ve bir “A” puanı eklenmiş şekilde, o programda alınabilecek en iyi derecelerden biri olarak anlaşılmıştır (örneğin bir İtalyan kurumundaki 30 puan gibi.) Geçmiş yıllardaki 5 puanlık AKTS derece skalası ile edinilen deneyimlerin ışığında, yukarıda açıklanan ikinci adımın, özellikle yalnızca beş ve daha düşük geçme notları bulunan ve AKTS tarafından sunulan önceden belirlenmiş yüzdelik yapıya neredeyse hiç uymayan ulusal derecelendirme sistemlerinde, çok iddialı ve uygulaması güç olduğu kanıtlanmış olduğu söylenebilir. Aslında, AKTS skalasının Avrupa kurumları tarafından kullanımı son derece sınırlıdır. Basitleştirilmiş sistem: AKTS Derece Tablosu Prosedürü kolaylaştırmak için Avrupa derecelendirmesini daha şeffaflaştırma hedefini takip etmeyi sürdürürken, 5 puan sisteminin ilk adımına odaklanacak biçimde bir “AKTS derecelendirme tablosu”nun kullanımını öneriyoruz. Böylelikle, kurumlar yalnızca bir standart tablo formunda kendi notlarının istatistiksel dağılımını sunmaya ihtiyaç duymaktadır. Bu nedenle, önceden belirlenmiş yüzdelik yapıya dayanan AKTS not skalası, her lisans programı ya da homojen program grubu için doldurulmuş olan basit bir istatistik tablosuyla değiştirilecektir. Başka bir deyişle, mevcut derece uygulamalarını standart dağılım skalasına uydurmaya çalışmak yerine, üniversitelerin sadece “yerel” puan alan öğrencilerin gerçek yüzdesini belirlemeleri yeterlidir. Örneğin: Ulusal/kurumsal derece Referans grupta verilen toplam puan Toplam Puan yüzdesi 10 50 5% 9 100 10% 8 350 35% 7 300 30% 6 200 20% 1,000 100% Bu AKTS derece tablosu kuru msal ka yıtlarda kola ylıkla bulunabilecek bir referans grupla ilgili verilerden yararlanılarak, h er b ü yü k l ü k t e k i ul u s al d e r e ce s k al a l ar ı i ç in ü r e t il e bi l ir . Öğr en cilerin Tr anskri pt ve Dipl oma Ekine da hil edildi ği nde, tabl o ke ndilerin e verile n her n otun yor u mlan masını k ola ylaştır a cak ve başk a bir he sapla ma ge rektir me ye cektir. Yeni AKTS derecelendirme tablosu i k i y a d a daha fazla not sistemi ve kültüre yö n e l i k da h a d ü zgü n b i r kı ya s ol a n a ğı s u n u y o r . Bu başka bir örnekle gösterilebilir: 32 Ek 3 AKTS Derecelendirme Tablosu Ulusal / kurumsal derece ülke /sistem A Derece yüzdesi * Ulusal / kurumsal derece ülke /sistem B Derece yüzdesi * 30 lod 5.6% 1 20% 30 15.7% 2 35% 29 0.5% 3 25% 28 12.3% 4 20% 27 11.8% 26 9.0% 25 8.2% 24 11.3% 23 2.7% 22 6.0% 21 2.3% 20 5.7% 19 1.9% 18 6.9% Total 100% 100% * Son iki yıl boyunca sürdürülen lisans programı içinde verilen notların toplam sayısına dayalıdır. Bu örnekten, görüyoruz ki A skalasında verilen bir 30 puan, B skalasında 1 değerine çevrilmelidir. B skalasındaki 2 puan ise ülkenin ya da sistem A kapsamındaki skalanın 26-29 arasındaki puanlarına dönüşecektir (ortalama 27). 3. Not dağılımını referans grup için yüzdelik şeklinde hesaplayın. Toparlayacak olursak, AKTS derecelendirme tablosu notların basit, şeffaf yorumlanmasına ve bir sistemden diğerine ya da bir bağlamdan diğerine dönüştürülmesine imkan tanır ve bu nedenle tüm öğrencilere akademik düzey açısından adil davranır. Doğru kullanıldığında, Avrupa Yüks eköğr etim Alanı ve ötes indeki farklı not sistemleri ve farklı kültürler arasında bir köprü işlevi görür. 4. Lisans programınızın not yüzdesi tablosunu her Transkript/Diploma Ekine dahil edin. 5. AKTS derecelendirme tablosunu kullanmak için aşağıdaki adımlar takip edilmelidir: Not dağılımının hesaplanacağı referans grubu belirleyin (genellikle bu bir lisans programıdır, ancak bazı durumlarda bir Fakülte ya da sektör gibi daha geniş veya farklı bir öğrenci grububu da olabilir sözgelimi Sosyal Bilimler). 2. Belirlenen referans gruba (en az) son iki akademik yıl içinde verilen tüm notları toplayın. 1. 33 Transfer için, diğe r kuru mun lis a ns progra mı yüz de lik ta blos unu ke ndiniz inkiyle ka rş ıla ş tırın. B ire ys e l notla r bu kıya s la ma ya da ya lı ola ra k dönüş türüle bili r. P rosedürün ilk dört adımı tüm programları ilgilendirmekte olup tamamen idari görevlerdir. Kredi transferinden sorumlu akademik personel not dönüşümü için genel kılavuz ilkeleri tesis edildiğinde 5. adımla ilgilenebilirler. Annex 4 Key documents Ek 4 Kilit dokümanlar Bu Rehber Öğrenci Başvurusu, Öğrenim Anlaşması, Eğitim Anlaşması, Transkriptin standart formlarını ve Diploma Ekinin taslağını sunmaktadır. Güncel ve doldurulmuş form ve AKTS kataloglarının örnekleri http://ec.europa.eu/education/lifelong-learn- ing-policy/doc48_en.htm adresinden online olarak bulunabilir. Burada, bir eğitim modülü planlama formu veya bir eğitim bileşeninin işyükünün kontrolü için kullanılacak bir form gibi başka yararlı dokümanlar da bulabilirsiniz. 34 Ek 5 Akademik yıl başına düşen ders saati sayısıyla ilgili ulusal düzenlemelere bakış Ek 5 Akademik yıl başına düşen ders saati sayısıyla ilgili ulusal düzenlemelere bakış Ülke Avusturya Saat aralığı/ akademik yıl Saat aralığı / kredi İlanın Statüsü 1,500 saat 25 saat Belçika (Fl) 1,500/1,800 saat 25/30 saat Kararname (Flaman düzeyinde kanun hükmünde) Belçika (Fr) 1440 saat 24 saat Kararname (Fransız düzeyinde kanun hükmünde) Çek Cumhuriyeti 1,500/1800 saat 25/30 saat İyi uygulama, AKTS Kilit Özelliklerinin tavsiyesi . 1500saat/1800 saat 25/30 saat Yeni yükseköğretim Kanunu (2008‟de ele alınacak) Bakanlık yazışması Kıbrıs Yasa Danimarka 1,650 saat 27/28 saat Estonya 1,560 saat 26 saat Üniversite Y a s a s ı Finlandiya 1,600 saat 27 saat Devlet Meclisi Yasası Fransa 1,650 saat 25/30 saat Almanya 1,800 saat 30 saat Yunanistan 1,500/1,800 saat 25/30 saat Macaristan 1,620/1,800 saat 30 saat İzlanda 1,500/2,000 saat 25/33 saat İlan olmaksızın, üniversiteler arası mutabakat ile 20/30 saat İrlanda Ulusal Yeterlilik Birimi tarafından geliştirilmiş prensip ve işletimsel kılavuz ilkelerinin önerisi İrlanda Ü niversite R ek t ö r l er i Konferansı Önerisi üzerine KMK (Kultusministerkonferenz = O l a ğ a n Federal Eyalet Bakanları Konferansı). Akreditasyon unsuru. Bakanlık Kararı Yükseköğretim Yasası ve ilgili Hükümet Kararnamesi İtalya 1,500 saat Letonya 1,600 saat Yasa Litvanya 1,600 saat Yasa ve Kararname 25 saat Bakanlık Kararnamesi 36 ECTS Users’ Guide 1,500 saat 25 saat Eğitim Yasasında, düzenlemeler Hollanda 1,680 saat 28 saat Yasa Portekiz 1,500/1,680 saat 25/28 saat Norveç akademik yıl başına bir saat aralığı duyurulmamıştır/ üniversitelerin kararı Polonya 1,500/1,800 saat 25/30 saat Kararname Romanya 1,520/1,640 saat 25/27 saat Eğitim Bakanının Talimatı (1999‟dan beri) Slovakya akademik yıl başına bir saat aralığı duyurulmamıştır 25/30 saat İyi uygulama, AKTS Kilit Özelliklerinin tavsiyesi . Slovenya 1,500/1,800 saat 25/30 saat Yasa (2004) İspanya 1,500/1,800 saat 25/30 saat Kraliyet Buyruğu (yasa) 1,600 saat 26/27 saat Yükseköğretim talimatnamesi (Hükümet mevzuatı) 40 hafta boyunca tam zamanlı öğrenim takdir eder İsviçre 1,500/1,800 saat 25/30 saat İsviçre Üniversite Konferansı Mevzuatı Türkiye 1,500/1,800 saat Birleşik Krallık 1,200-1,800 saat Malta İsveç Kredi başına duyurulan bir aralık yoktur 2004 ve ya sal 22 Şubat tarihli 42/2005 Kararname Yasa (SUC) Bologna uygulaması Yasa 20 saat tali Ulusal Yeterlilik (ve Kredi) Çerçeveleri 37