Eleştiri ve uyum kıskacında müslümanlar

Uluslararası Sempozyum 2012
Konu
Dinler tarihi bize birçok inancın, mevcut şartlara karşı bir itiraz – hattâ bir başkaldırı –
olarak ortaya çıktığını gösterir. Bu durumda dinlerin, meşruiyetlerini sadece öne
sürdükleri birtakım yeni doktrinlere değil, daha ziyade dünyanın nasıl bir yer olması
gerektiğine dair vizyonlarına borçlu olduklarını söylemek mümkün. Dolayısıyla hemen
hemen bütün dinler, toplumsal eleştirinin temelini oluşturabilecek ciddi bir potansiyeli
içlerinde barındırmaktadırlar.
Fakat bununla birlikte inançların, içinde bulundukları ortama uyum sağlayabildiklerini de
göz ardı etmememiz gerekmektedir. Nitekim tarih; siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik
koşullara adapte olan ve hattâ onları meşrulaştıran din örnekleriyle doludur. Bu
durumlarda, başlangıçta sergilenen isyankâr tutumun zamanla ortodoksiye, uyumsallığa
ve muhafazakârlığa dönüştüğünü görmekteyiz. Ancak bu anlamda bir
kurumsallaşmanın, dinlerin yayılabilmeleri ve medeniyetsel atılımlar
gerçekleştirebilmeleri bakımından zaruri olduğunu da unutmamak gerekmektedir.
Sempozyumun ana gayesi, eleştiri ve uyum arasındaki bu gerginliğin nitelikleri üzerinde
düşünüp konuyu tartışmaya açmaktır. Bu doğrultuda yapılacak olan teorik ve tarihsel
analizler ise daha sonra, Avrupa’da yaşamakta olan Müslümanların gündelik
gerçeklikleri ile ilintilendirilecektir. Amaç son kertede, bu gerçekliğin birtakım (eleştirel)
tutumları nasıl ve niçin ortaya çıkardığını, dönüştürdüğünü ve hattâ engellediğini
anlamaya çalışmak olacaktır.
Program Akışı
28 Nisan 2012, Cumartesi
Saat
Başlık
10:00
Açılış
10:05
Açılış Konuşması IGMG Genel Başkanı Kemal Ergün
10:20
Giriş Konuşması Prof. Dr. İhsan Fazlıoğlu, İstanbul Medeniyet Üniversitesi
(Türkiye)
11:00
1. Oturum: Eleştiri Nedir? Bir Kavramın Tarihi
Oturum Başkanı: Prof. Dr. A. S. Bruckstein Çoruh
•
•
Bir Felsefi Kavram Olarak Eleştiri; Aydınlanma’dan Günümüze
Prof. Dr. Anton Leist, Universität Zürich (İsviçre)
İslam Düşüncesinde Eleştiri Prof. Dr. Mehmed Said Hatipoğlu
(Türkiye)
12:15
Kahve Molası
12:45
2. Oturum: İslam ve Siyasallık – Geçmişten Günümüze
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Ömer Özsoy
•
•
İslam Siyaset Tarihinde Ulemanın Rolü Prof. Dr. Hayrettin Yücesoy,
Washington University in St. Louis (ABD)
Çağdaş İslami Hareketlerin Güç ile olan İlişkileri Dr. Alev Erkilet
(Türkiye)
14:00
Öğle Molası ve Yemeği
15:30
3. Oturum: Moderniteyle Uzlaşmak mı? Çağdaş Müslüman
Kültürler
Oturum Başkanı: Dr. Alev Erkilet
•
•
Müslüman Dindarlığın Modern Formları Ass. Prof. Ali Zaidi, Wilfried
Laurier University (Kanada)
Dinin Moderniteye Meydan Okuyuşu – İslami Bir Vecibe Olarak
Modern Kültüre Karşı Koymak Prof. Dr. Bedri Gencer, Yıldız Teknik
Üniversitesi (Türkiye)
16:45
Kahve Molası
17:30
Grup SALSABIL (Mûsikî)
29 Nisan 2012, Pazar
Saat
Başlık
10:00
Açılış
10:00
4. Oturum: Kendi Vatandaşını Üreten Devlet – Din Örneği
Oturum Başkanı: Dr. Riem Spielhaus
•
•
Türkiye’de Alevilik Assoc. Prof. Markus Dressler, İstanbul Teknik
Üniversitesi (Türkiye)
Avrupa’nın Kozmopolit Yahudilik Gelenekleri Prof. Dr. A.S.
Bruckstein Çoruh, ha’atelier – Platform for Philosophy & Art (Almanya)
11:15
Kahve Molası
11:45
5. Oturum: Tavizsiz mi, konformist mi? Avrupa’nın
Müslümanları (Panel)
Moderatör: Eren Güvercin, Yazar / Serbest Gazeteci
•
•
•
•
13:15
Oğuz Üçüncü, IGMG Genel Sekreteri
Dr. phil. habil. Eberhard Straub, Tarihçi / Gazeteci
Aiman A. Mazyek, Almanya Müslümanlar Merkez Konseyi Başkanı
Prof. Dr. Ömer Özsoy, Goethe-Universität Frankfurt am Main (Almanya)
Kapanış
Program dilleri
Sempozyumda İngilizce, Almanca ve Türkçe olmak üzere üç dil kullanılacaktır. Her üç
dil için simultane çeviri hizmeti sunulacaktır.
Katılımcılar
Prof. Dr. İhsan Fazlıoğlu
Prof. Dr. İhsan Fazlıoğlu İstanbul Medeniyet Üniversitesi’nde
Felsefe bölüm başkanlığını yürütmektedir. İslam Tarih, Sanat
ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA) Yazmalar Bölümü’nde
araştırmacı olarak çalışan Fazlıoğlu kısa bir müddet
Kahire’de yazmalar üzerinde çalışmalarda bulundu (1994). İstanbul Üniversitesi Felsefe
Bölümü’ne geçti (1996) ve aynı bölümde doktorasını tamamladı (1998). Oklahoma
Üniversitesi’nde sahasıyla ilgili araştırmalar yaptı (2001-2002). Üniversitelerarası
Kurulu’ndan doçentlik ünvanını aldı (2005). Felsefe-bilim tarihi ile matematik tarihi ve
felsefesi üzerine yoğunlaştı. Özellikle bu yapıların İslam ve Türk medeniyet tarihi
içerisindeki gelişmelerini yazma kaynaklara dayanarak incelemekte ve yayınlar
yapmaktadır
Prof. Dr. Anton Leist
Prof. Dr. Anton Leist, Zürih Üniversitesi Pratik Felsefe
Profesörü ve aynı zamanda Etik Araştırmalar Merkezi
Başkanı. Frankfurt (Main) ve Münih üniversitelerinde felsefe,
sosyoloji ve Alman dili ve edebiyatı tahsilinin ardından Berlin
Hür Üniversitesi’nde araştırma asistanlığı görevinde bulundu.
Ardından Frankfurt Üniversitesi’nde profesörlük tezini yazan ve doçentlik yapan Leist,
1992 yılından beri Zürih Üniversitesi’nde felsefe profesörlüğü yapmakta. Araştırma
alanları: Normatif Etik, Meta Etik, Uygulamalı Etik ve Siyaset Felsefesi
Aktüel çalıştığı projeler: İş toplumunda adalet; Pragmatizm sonuçları, Eylem Teorisi
Prof. Leist ‘Analyse & Kritik’ (Analiz & Kritik) dergisinin editörlerindendir
Prof. Dr. Mehmed Said Hatipoğlu
Prof. Dr. Mehmet Said Hatipoğlu Türkiye’nin önde gelen ve
önemli ilahiyatçılarındandır. 1933 Burdur doğumlu Hatipoğlu
1954 ile 1958 yılları arası Ankara Üniversitesi’nde ilahiyat
okudu. Aynı üniversitede 1962 yılında ‘İslami Tenkid Zihniyeti
ve Hadis Tenkidi’nin Doğuşu’ isimli doktora tezini
tamamladıktan sonra 1967 yılında doçentliğe başlayan Hatipoğlu 1978 yılında profesör
ünvanını aldı. Prof. Dr. Mehmet Said Hatipoğlu Ankara Ekolü’nün kurucusu olarak bilinir
Ass. Prof. Dr. Hayrettin Yücesoy
Hayrettin Yücesoy, Washington University in St. Louis’de
Arap ve İslam bilimleri profesörü olarak çalışmakta. Eğitimi:
İstanbul Üniversitesi’nde lisansını tamamladıktan sonra
Ürdün Üniversitesi’nde yüksek lisans eğitimini ve nihayetinde
Chicago Üniversitesi’nde 2002 yılında doktor ünvanını aldı.
Prof. Yücesoy’un araştırma alanları: Ortaçağ İslam Tarihi, İslam’ın ilk dönem siyasi
pratik ve düşünce tarihi, tarih yazımı, Mesih algılayışı ve hareketi, kültürlerarası iletişim.
Dr. Alev Erkilet
Dr. Alev Erkilet 1962 Ankara doğumludur. 1982’de Hacettepe
Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü’nü bitirdi ve
1983’te aynı bölümde araştırma görevlisi olarak çalışmaya
başladı ve yüksek lisansını 1985 yılında tamamladı. 1996
yılında aynı üniversitede doktor ünvanını aldı.1997-2000
yılları arasında Kırıkkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü’nde
yardımcı doçent olarak görev yaptı. Erkilet, halen toplumsal değişme, modernleşme ve
siyaset sosyolojisi/toplumsal hareketler alanında çalışmalarını sürdürmektedir
Ass. Prof. Dr. Ali Zaidi
Ass. Prof. Dr. Ali Zaidi, Kanada’daki Waterloo şehrinin Laurier
Üniversitesi’nde Global Ölçekli Disiplinlerarası Araştırmalar
Departman’ında görev yapmakta. Bir sosyal teorisyeni olarak
öncelikle sosyal yaşam ve kültürlerarası ilişkiler konularını
araştırmaktadır. Bu araştırmalar Zaidi tarafından
modernitenin seküler ve kültürel globalleşmesi ve buna karşı alınan önlemler
zaviyesinden mercek altına alınmaktadır. Ayrıca ilgi alanına dahil olan konular: İslam ve
modernitenin toplumsal-kuramcı bağlamındaki mukayeseli tahlilleri; hermenötik ve
“iletişim evrimi”; din ve insan bilimleri; din ve bilim arası diskurların kültürel tercümesi.
2008 yılında Zaidi konuk öğretim görevlisi olarak Leiden’in Modern Dünyadaki İslam
Araştırmaları Enstitüsü’nde (ISIM) bulundu. 2006 senesinde Essen’deki Kültür Bilimleri
Enstitüsü’nün düzenlediği “İslam ve Dinin Yeniden Konumlandırılması” başlıklı yaz
akademisinde misafir araştırmacı olarak bulundu.
“International Sociology”, “Theory, Culture and Society”, “American Journal of Islamic
Social Science” dergilerinde bir çok makalesi yayınlanmıştır. 2011 yılında “İslam,
Modernite ve İnsan Bilimleri” adlı ilk kitabı Palgave Macmillan yayınevi tarafından
yayınlanmıştır.
Prof. Dr. Bedri Gencer
1968 İstanbul doğumlu olan Prof. Dr. Bedri Gencer 1987 ile
1991 yılları arası İstanbul Mimar Sinan Üniversitesi’nin
Sosyoloji bölümünde lisansını ve ardından 1991 ile 1993 yılları arasında İstanbul
Marmara Üniversitesi’nin İktisat Tarihi bölümünde yüksek lisansını tamamlamıştır. 1998
yılında İstanbul Üniversitesi’nde Uluslararası İlişkiler bölümünde doktor ünvanını
aldıktan sonra 2000 ile 2009 yılları arasında Kocaeli Üniversitesi’nde doçent olarak
görev yapmıştır. Bedri Gencer 2009 yılından beri Yıldız Teknik Üniversitesi’nde profesör
olarak görev yapmakta. Çalışma alanları: toplumsal ve siyasal teoriler
Dr. Markus Dressler
Dr. Markus Dressler, İstanbul Teknik Üniversitesi’nin Sosyal
Bilimler Enstitüsü’nde doçent olarak görev yapmaktadır.
Tahsilini 1997 yılında Marburg ve Giessen üniversitelerinde
Din ve İslam Bilimleri üzerine tamamlamıştır. 2011 yılında
Erfurt Üniversitesi’nin Max Weber Kültür ve Sosyal Bilimler
Araştırma Koleji’nde doktor ünvanını almıştır. Uzmanlık alanları: Din bilimleri; İslam
bilimleri; Alevilik; Alevilik söylemleri; modern bağlamda sekülerizm ve din; Batı’da
Sufizm Araştırma alanları: Türkiye’de din; Türkiye’nin dinleri tarihi; Türk tarih yazımı; din
ve siyaset; milliyetçiliğin ve sekülerizmin dine olan etkileri
Prof. Dr. A. S. Bruckstein Çoruh
Prof. Dr. A. S. Bruckstein Çoruh, felsefeci/kuratör; ha’atelier – platform for philosophy
and art‘ın kurucusu ve müdürü. 2009-2010 yılları arası Berlin Martin-Gropius-Bau’da
gösterilen TASWIR sergisinin kuratörü. Berlin Bilim Enstitüsü’nde sürüdürülen “Bir
Kültür Eleştirisi olarak Yahudi ve İslâmî Hermenötik” isimli uluslararası projenin ikinci
başkanı (2002-2005). Berlin, Frankfurt ve Kudüs gibi değişik üniversitelerde profesörlük
yapan Bruckstein Çoruh’un, Yahudilik felsefesi ve görsel teori üzerine birçok yayını
bulunmaktadır. Örneğin: Islamische Bildwelten und Moderne (2009); Vom Aufstand der
Bilder. Studien zu Rembrandt und Midrasch mit einer Skizze für eine zukünftige jüdischislamische Werkstatt für Wissenschaft und Kunst (2007); Ethics of Maimonides (2004)
Eren Güvercin
1980 Köln (Almanya) doğumlu olan Eren Güvercin serbest
gazeteci olarak çalışmaktadır. Deutschlandfunk ve
Frankfurter Allgemeine Zeitung gibi değişik radyo kanalları ve
gazetelerde yayınları bulunan Güvercin aynı zamanda
Alternatif İslam Konferansı’nın kurucusudur. Blogu:
www.erenguevercin.wordpress.com
Oğuz Üçüncü
Oğuz Üçüncü, 1969 yılında Almanya’nın Hamm kentinde
doğdu. 1988 yılında tamamladığı lise eğitiminden sonra 1994
yılında Dortmund Üniversitesi’n makina mühendisliği
bölümünden mezun oldu. 1986 yılında IGMG Hamm-Pelkum
Şubesi Gençlik Başkanlığı’na seçilen Üçüncü 1991 yılında
Ruhr A Bölgesi’nin Gençlik Yürütme Kurulu’nda göreve başladı. 1993’de ise Gençlik
Teşkilatı Merkez Yürütme Kurulu’nda göreve başladı. Şubat 2002’den bu yana IGMG
Genel Sekreterliğini yürütmektedir. Kendisi Türk vatandaşıdır, evli ve üç kız çocuğu
babasıdır.
Dr. phil. habil. Eberhard Straub
1940 doğumlu olan Eberhard Straub tarih, sanat tarihi ve
arkeoloji mezunudur. Tarih bölümünde habilitasyon tezini
tamamladıktan sonra Frankfurter Allgemeine Zeitung gazetesinde kültür sanat editörü
olarak görev yapmıştır. Serbest yazar olarak çalışan Straub Berlin’de yaşamaktadır.
Aiman A. Mazyek
Babası Suriye asıllı bir mühendis, annesi Alman bir yurtdışı
muhabiri olan Aiman A. Mazyek, 1969 Aachen (Almanya)
doğumludur. 1989 yılında orta öğretimini tamamladıktan
sonra Kahire’de Arapbilimi okumuştur. 1992-1997 yılları
arasında Aachen Üniversitesi’nde felsefe, iktisat ve siyasal
bilimler bölümlerinde yüksek lisans derecesini elde etmiştir. Ayrıca 1993-1998 yılları
arasında, aralarında Almanya Müslümanlar Merkez Konseyi (ZMD) eski başkanı
Nadeem Elyas’ın da bulunduğu birçok tanınmış bilim adamı ve ilahiyatçı tarafından
İslam Dini üzerine eğitim almıştır. Mısır hükümeti tarafından her yıl Kahire’de
düzenlenen Uluslararası İslam Konferansı’na delege olarak katılan Mazyek 2010 yılında
Almanya Müslümanlar Merkez Konseyi Genel Başkanlığı’na seçilmiştir
Prof. Dr. Ömer Özsoy
1963 Kayseri / Bünyan doğumlu olan Ömer Özsoy 1980-1985
yılları arasında Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde
Kelam ve İslam Felsefesi’nin yanı sıra eğitim bilimlerinde
öğrenim gördü. 1991 yılında “Sünnetullah: Bir Kur’an
İfadesinin Kavramlaşması” başlıklı teziyle Ankara
Üniversitesi’nde doktora çalışmasını tamamladı. Daha sonra Almanya’nın Heidelberg ve
Göttingen kentlerinde araştırmalarda bulunan Özsoy 2006 yılında Salzburg
Üniversitesi’nde konuk profesör olarak görev aldı. Halen Frankfurt Johann Wolfgang
Goethe Üniversitesi’nin İslam Dini Vakıf Kürsüsü’nde profesör olarak çalışmalarına
devam etmektedir