Kyoto-Protokolunun-Hukuki-Surecleri-Prof
Transkript
Kyoto-Protokolunun-Hukuki-Surecleri-Prof
Kyoto Protokolü’nün Hukuki Süreçleri ve Uygulanması LIFE 2005 – Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarıın Tanıtılması Kyoto Protokolü Üst Düzey Bilgilenme ve Tartışma Toplantısı 18 Nisan 2007, Ankara Prof. Massimiliano Montini - Siena Üniversitesi (İtalya) University of Siena 1 BMİDÇS • Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) (www.unfccc.int) • UNCED - Rio Zirvesi’nin çıktısı (1992) • Taraf Ülkeler: 188 Devlet + Avrupa Birliği • 2. Maddede tanımlanan atmosferde sera gazı birikimlerinin sabitlenmesi nihai hedefi ve 3. ve 4.1. maddelerde belirlenen bazı hukuki ilkelerle, uluslararası iklim rejimini tanımlar University of Siena 2 BMİDÇS: Hukuki İlkeler • Eşitlik • Ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar • Gelişmekte olan ülkelerin gereksinimlerinin ve özel koşullarının tanınması • Önceden önlem alma yaklaşımı • Sürdürülebilir kalkınma ve büyümenin desteklenmesi University of Siena 3 BMİDÇS: Taraf Ülkeler • Ek-I Tarafları: – Sanayileşmiş ülkeler: 1992 itibarı ile OECD üyeleri + piyasa ekonomisine geçiş ülkeleri (EIT) + AB + Türkiye ve Beyaz Rusya • Ek-II Tarafları: – EIT ülkeleri hariç Ek-I Tarafları (OECD) • Ek-I Dışı Taraflar: – Ek-I’de Listelenmeyen Taraflar: en az gelişmiş ülkeler, en hassas ülkeler, petrol ihraç eden ülkeler gibi gelişmekte olan ülkeler University of Siena 4 BMİDÇS Ek-I Tarafları Australia Austria Belgium Belarus Bulgaria Canada Croatia Czech Republic Denmark Estonia Finland France Germany Great Bretain Greece Ireland Island Italy Japan Latvia Liechtenstein Lithuania Luxembourg Monaco Norway Netherlands New Zealand Poland Portugal Romania Russian Fed. Slovakia Slovenia Spain Sweden Switzerland Turkey Ukraine Hungary USA University of Siena 5 BMİDÇS: Tüm Taraflar için ortak yükümlülükler (Mad. 4.1) • Sera gazı salımları envanterinin düzenli olarak hazırlanması • Aşağıdaki alanlarda önlemlerin alınması: • İklim değişikliği ile savaşım • İklim değişikliğine uyum • Teknoloji transferi • Biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir yönetimi • Uyum, araştırma ve eğitim alanlarında işbirliği • Bilginin iletimi (ulusal bildirim) (Mad. 12) University of Siena 6 BMİDÇS: Taraflar için farklılaştırılmış yükümlülükler • • • Ek-I Tarafları (sanayileşmiş ülkeler): – Salımları “ayrı ayrı ya da ortak” olarak 2000 yılı itibarı ile 1990 yılı düzeyine çekilmesne yönelik gönüllü yükümlülükler (Mad.4.2) – Politika ve önlemler ve bilginin uygun şekilde kabul edilmesi Ek-II Tarafları: – Gelişmekte olan ülkelere savaşım ve uyum alanlarında teknik ve mali yardım (Mad.4.3,4,5) Ek-I Dışı Taraflar (gelişmekte olan ülkeler): – Bilgi (ulusal envanter ve bildirimler) – Bazı ülkeler için özel konum (Mad.4.6-10) University of Siena 7 BMİDÇS: kurumsal çerçeve(I) • Taraflar Konferansı (COP) – BMİDÇS’ye taraf tüm ülkelerden oluşur; – BMİDÇS’nin en üst düzey karar organı; – BMİDÇS’nin uygulanmasının düzenli olarak değerlendirilmesi; – BMİDÇS’nin uygulanmasının desteklenmesi için gerekli kararların alınması. • Sekretarya (Bonn, Almanya) – Müzakereler ve kurumlara kurumsal destek ve teknik uzmanlık desteği; – Sözleşmenin uygulanmasına yönelik bilginin akışının kolaylaştırılması. University of Siena 8 BMİDÇS: kurumsal çerçeve (II) • BMİDÇS, COP’a öneriler hazırlayacak 2 yardımcı organ tanımlamaktadır: – Bilimsle ve Teknolojik Danışma Yardımcı Organı (SBSTA); – Yürütme Yardımcı Organı (SBI). University of Siena 9 Türkiye – BMİDÇS Konumu • • • • Katılma Tarihi: 24 Şubat 2004 Yürürlüğe Giriş Tarihi: 24 Mayıs 2004 Ulusal Odak Noktası: Çevre ve Orman Bakanlığı Türkiye: Ek-I Tarafı (özel koşullar, Türkiye’yi diğer Ek-I Taraflarından farklı konuma koyan) (Dec. 26/CP.7) • Türkiye: Ek-B Dışı Taraf University of Siena 10 Kyoto Protokolü (KP) • BMİDÇS’nin sera gazı salımlarının azaltılmasına yönelik hukuki açıdan bağlayıcı aracı • İlk Yükümlülük dönemi : 2008-2012 • Temel yıl: 1990 Sera Gazı salımları • Hedefler: – Sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması – Ek-I Tarafları için Saysısallaştırılmış Salım Sınırlama ve Azaltma Yükümlülüklerinin (QELRC) tutturulması – Ek-I Tarafları için ulusal ölçekte ek politika ve önlemlerin uygulanması ve geliştirilmesi University of Siena 11 KP: Taraflar ve Yükümlülükler • Ek-I Ülkeleri sera gazı salım sınırlama ve azaltma yükümlülükleri (QELRC) • Ek-I ülkeleri “ayrı ayrı ya da ortak” olarak sera gazı salımlarının 2008-2012 yılları arasında tahsislenmiş miktarı geçmemesi • İlk yükümlülük döneminde (2008-2012) Ek-I Dışı ülkeler için herhangi bir yükümlülük yok • 2005 Şubat ayında yürürlüğe girdi ve AB dahil şu anda 168 ülke Taraf • Katılmayan Ek-I Ülkeleri: Avustralya ve ABD + Hırvatistan + Türkiye University of Siena 12 KP: Ek-A Sera Gazları Sektörler/Kaynak Kategorileri CO2 Enerji CH4 Endüstriyel işlemler N2O Çözücüler HFCs Tarım PFCs Atık SF6 University of Siena 13 KP: Ek-B • BMİDÇS Ek-I Listesindeki ülkelerin (Türkiye ve Beyaz Rusya hariç) 2008-2012 döneminde hukuki açıdan bağlayıcılığı olan yükümlülükler (KP Mad. 3.1) • Bağlayıcılığı olan ve farklılaştırılmış azaltım yükümlülükleri (azaltmadan sabitlemeye kadar değişen hedefler) : – – – – – – AB15 ABD Kanada Japonya Rusya Avustralya University of Siena -8% -7% -6% -6% +0% +8% 14 KP Ek-B Tarafları Australia Austria Belgium Belarus Bulgaria Canada (Croatia) Czech Republic Denmark Estonia Finland France Germany Great Bretain Greece Ireland Island Italy Japan Latvia Liechtenstein Lithuania Luxembourg Monaco Norway Netherlands New Zealand Poland Portugal Romania Russian Fed. Slovakia Slovenia Spain Sweden Switzerland Turkey Ukraine Hungary USA University of Siena 15 KP: AB Balonu • • • • Yükümlülüklerin ortak yerine getirilmesi (KP Mad.4) AB Yük Paylaşım Anlaşması (1998) 2008-2012 için Yükümlülük: -8% Ortak anlaşma, paylaşılmış sorumluluk (Uluslararası ve AB düzeyinde), farklılaştırılmış hedefler • Sera gazı azaltımı: ör: Almanya ve Danimarka (21%), İngiltere (-12,5%), İtalya (-6,5%). • Sera Gazı Sabitleme: Fransa ve Finlandiya (0%). • Sera Gazı Arttırımı: ör. İrlanda (+13%), İspanya (+15%), Yunanistan (+25%), Portekiz (+27%). University of Siena 16 Türkiye – KP Durumu (I) • Türkiye ve Beyaz Rusya; Sözleşme’nin Ek-I Listesinde yer almalarına rağmen, Protokol kabul edildiğinde Sözleşme’ye taraf olmadıkları için Protokol’ün Ek-B Listesinde yer almıyorlar. • Türkiye’nin karbon salımları, ülkenin enerji tüketimiyle paralel şekilde arttı. 1990 yılından 2004 yılına, Türkiye’nin karbon salımları 170 milyon tondan 297 milyon tona çıktı. • Beyaz Rusya Kyoto Protokolü’ne katıldı, ardından EkB’de -%8 hedefiyle yer almayı müzakere etti. (COP/MOP-2). • Türkiye henüz Kyoto Protokolü’ne katılmadı. University of Siena 17 Türkiye – KP Durumu (II) • Türkiye’nin Kyoto Protokolü’ne katılması, otomatik olarak Ek-B listesine katılması ve 2008-2012 yılları arasında yasal olarak bağlayıcılığı olan bir sera gazı salım azaltım hedefi alması anlamına gelmez. • Katılımın ardından, Türkiye resmen 2012 sonrası müzakerelerine katılabilir. • Türkiye, G.Kore ve Meksika’nın da yer aldığı ileri gelişmekte olan ülkeler arasında lider olmaya çalışabilir. University of Siena 18 KP: Esneklik Düzenekleri (I) • Salımların azaltılmasında, esneklik düzenekleriyle maliyet etken çözümler : – Ortak Yürütme (JI) – Temiz Kalkınma Düzeneği (CDM) – Uluslararası Salım Ticareti (IET) • Esneklik düzenekleri, Ek-I ülkelerinin bağlayıcı azaltım yükümlülüklerinin karşılanması için ortaya çıkan maliyetlerin azaltılmasını kolaylaştırılmasını hedefler. • Ulusal eylemlere katkı olarak kurgulanmalıdır. University of Siena 19 KP: Esneklik düzenekleri (II) • Esneklik düzeneklerinin kullanılması bazı nedenlerle kısıtlanabilir : – Teknik gerekçeler (Katılım koşulları); – Hukuki gerekçeler (Ek-B’de yer almamak): ¾ Beyaz Rusya deneyimi: COP/MOP2’de kabul edilen Ek-B’deki değişikliklerin yürürlüğe girebilmesi için KP Taraflarının ¾’ü tarafından onanması gerekir. (Henüz tamamlanmadı) (KP Mad. 20.3). University of Siena 20 KP: Uyarlık Rejimi • COP/MOP-1’de kabul edilen Uyarlık Rejimi aşağıdaki konulara odaklanmaktadır; : – Ek-B Bağlayıcı hedefleriyle uyarlık – İzleme ve Raporlama yükümlülüklerine uyarlık – Esneklik düzeneklerine katılım koşulları • Uyumu sağlamayı ya da yaptırımlara karar vermeyi hedefleyen Uyarlık Komitesi iki birimden oluşmaktadır : – Kolaylaştırma Birimi: tüm Taraflara KP uygulaması konusunda yardımcı olma görevi vardır; – Yaptırım Birimi: yarı hukuki bir yapı olarak uyarlığın ihlal edilmesi halinde bağlayıcılığı olan kararlar alabilir. (ör: esneklik düzeneklerine katılımın engellenmesi). University of Siena 21 Kyoto Protokolü’nün Sınırları • ABD kapsam dışıdır. • Ek-I dışında kalan gelişmekte olan ülkelere büyük ekonomiler için bile herhangi bir salım sınırlama yükümlülüğü getirmemektedir. • Kapsamı sınırlıdır. (Uluslararası havacılık ve depo yakıtları gibi kaynaklardan oluşan salımlar kapsam dışıdır) • Uyum sürecini uygun şekilde dikkate almaz. University of Siena 22 Kyoto Protokolü’nün Sonrası • ABD ve diğer büyük gelişmekte olan ülkeler (Ör: Çin ve Hindistan) olmadan etkili bir araç geliştirilmesi mümkün değil. • Temiz ve yenilikçi teknolojilerin transferinin desteklenmesi için etkili finansal düzeneklere gereksinim vardır. • Özel sektörün sürece katılması için etkili düzeneklerin gerekliliği (Ör. GE, BP, Toyota gibi firma girişimlerinden alınabilecek dersler) University of Siena 23 2012 Sonrası Süreci • Süreç COP/MOP-1’de başladı ve COP/MOP2’de devam etti. • Halen 3 ana paralel süreçten bahsedilmektedir. : – Gelecekteki Yükümlülükler için AWG (KP Mad. 3(9)) – KP Gözden Geçirilmesi (KP Mad. 9) – Diyalog (BMİDÇS, KP değil) University of Siena 24 Gelecekteki Yükümlülükler için AWG • Gelecekteki Yükümlülükler için AWG (KP Mad. 3(9)) – COP/MOP-1 kapsamında Ek-I Ülkelerinin Ek Yükümlülükleri için Geçici Çalışma Grubu (AWG) oluşturuldu. – COP/MOP-2, AWG süreci için aşağıdaki konuları kapsayan bir çalışma programı kabul etti : • (a) Ek-I Ülkelerinin savaşım potansiyelleri ve salım azaltma hedeflerinin seçenekleri • (b) Savaşım hedeflerine ulaşmak için olası araçların analizi • (c) Ek-I Ülkelerinin ek yükümlülükleri – AWG 2007 çalışmalarında (a) başlığındaki konulara eğilecek. University of Siena 25 KP Gözden Geçirmesi (KP Mad. 9) • KP Gözden Geçirmesi (KP Mad. 9): – COP/MOP-2’de başladı – Henüz somut bir çıktı yok ancak gelecekte gündeme gelebilecek konular tartışıldı (ör. uyum) – Bir sonraki gözden geçirme COP/MOP 4 (2008)’de yapılacak ve AWG sürecinin sonuçlarına göre şekillenecek – Ek-I Dışı ve Ek-B Dışı ülkeler için önemli bir süreç University of Siena 26 Diyalog (BMİDÇS) • 2012 sonrası için BMDİSÇ kapsamındaki Diyalog • Sözleşme çerçevesi dahilinde, gelecekteki müzakere, taahhüt, süreç, çerçeve veya yükümlülüklerde, önyargı olmaksızın, iklim değişikliğine yönelik deneyim paylaşımı ve uzun vadeli işbirliği eylemleri için, • Konu başlıkları – – – – Kalkınma hedeflerine sürdürülebilir şekilde ilerlemek Adaptasyon konusunda program oluşturmak Teknolojinin tüm potansiyelinden faydalanmak Piyasa temelli tüm fırsatlarından faydalanmak 2007 yılı Mayıs ayında gerçekleştirilecek 3. toplantıda teknoloji ve uyum süreçleri ele alınacak. University of Siena 27 2012-Sonrası Müzakerelerinin Temel Elemanları (I) 2012-Sonrası çerçevesi: • Büyük ekonomileri sürece katılmalı • Farklı ulusal koşullar ve stratejilere esneklik tanıyabilmeli • İklim ve kalkınmayı birleştirebilmeli • Yakın dönem eylemlerle uzun dönem hedefleri birleştirebilmeli • Uyum gereksinimlerini göz önünde bulundurmalı • Adil olmalı Kaynak: Pew Center (Washington- USA) University of Siena 28 2012-Sonrası Müzakerelerinin Temel Elemanları (II) 2012-Sonrası Rejimi aşağıdaki sorulara yanıt verebilmeli : • • • • • • • Kimler yükümlülük almalı? Hangisi daha uygun; küresel mi, bölgesel mi? Azaltımlar mutlak değer mi yoksa yoğunluk değeri olarak mı belirlenmeli? Özel politikalar ve önlemler üzerine geliştirilen niteliksel yükümlülükler de dahil edilmeli mi? Yükümlülüklerin hukuksal çerçevesi ne olmalı? Yeni yükümlülük döneminin süresi ne kadar olmalı? Gelişmekte olan ülkelere hangi türde ve düzeyde destek sağlanabilir? Kaynak: IISD (Winnipeg - Canada) University of Siena 29 Türkiye için Seçenekler ve Tehditler • Kyoto Protokolü’nün mevcut ve gelecekteki sürecinde Türkiye’nin karşılaşabileceği seçenek ve tehditler dikkatlice değerlendirilmeli. Bu değerlendirmelerde aşağıdaki çerçevelerde ele alınmalı: – Kurumsal – Hukuki – Siyasi – Teknik University of Siena 30 Kyoto Protokolü’nün Hukuki Süreçleri ve Uygulanması LIFE 2005 – Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarıın Tanıtılması Kyoto Protokolü Üst Düzey Bilgilenme ve Tartışma Toplantısı 18 Nisan 2007, Ankara Prof. Massimiliano Montini - Siena Üniversitesi (İtalya) University of Siena 31