2014 Yılı Büyük Sanayi Kuruluşları Raporu
Transkript
2014 Yılı Büyük Sanayi Kuruluşları Raporu
2014 YILI ÜRETİMDEN SATIŞLARINA GÖRE EGE BÖLGESİ SANAYİ ODASI’NIN 100 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞU DEĞERLENDİRMESİ Ender YORGANCILAR Yönetim Kurulu Başkanı 22 Haziran 2015 2014 YILINDA 100 BÜYÜK KURULUŞUN FAALİYETLERİNİ SÜRDÜRDÜĞÜ MAKRO EKONOMİK ORTAMA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER SON BEŞ YILDA TÜRKİYE EKONOMİSİ GÖSTERGELERLE TÜRKİYE 2010 2011 2012 2013 2014 Büyüme Oranı (%) 9,2 8,5 2,2 4,0 2,9 İmalat Sanayi (%) 13,6 10 1,9 3,8 3,7 İthalat (Bir Önceki Yıla Göre % Değişim) 31,7 29,8 -1,8 6,4 -3,8 Kapasite Kullanım Oranı (%) 75,6 75,5 74,2 74,6 74,4 Reel Kesim Güven Endeksi 110,4 110,5 106,3 108,1 107,1 Tüketici Güven Endeksi 90,9 92,0 75,6 76 72,5 60.241 52.384 57.822 96.048 62.021 5.769 4.902 6.949 7.494 8.221 11,5 18,5 13,0 -0,4 3,8 12,8 10,1 2,5 3,0 3,8 12,4 9,7 2,5 3,4 3,5 Özel Sektörün Dış Borcu (Milyar $) 191,2 200,3 227,2 267 282 Özel Sektörün Yurtdışından Sağladığı Kredi (Milyar $) 119,8 127 138,3 156,3 167,4 9,8 9,2 9,7 10,0 11,2 TÜFE enflasyonu (%) 6,40 10,45 6,16 7,40 8,17 Hazine Faiz Oranı (%) 8,1 8,7 8,8 7,6 9,7 Teşvikli Yatırımlar (Milyon TL) Protesto Edilen Senet Tutarı (Milyon TL) İhracat (Bir Önceki Yıla Göre % Değişim) Toplam Sanayi Üretim Endeksi (Yıllık Ortalama % Değişim) Takvim Etkisinden Arındırılmış (Yıllık Ortalama % Değişim) İşsizlik Oranı (%) BÜYÜMEYE KATKILAR (%) Sektör 2011 2012 2013 2014 Tarım, avcılık ve ormancılık 0,55 0,28 0,28 -0,17 Madencilik ve Taşocakçılığı 0,03 0,01 -0,02 0,04 İmalat Sanayi 2,44 0,41 0,92 0,90 Elektrik, gaz, buhar dağıt. 0,18 0,07 0,03 0,06 İnşaat 0,67 0,03 0,42 0,13 Toptan ve perakende tic. 1,46 0,00 0,63 0,18 BÜYÜME ORANI %8,8 %2,1 Harcama Bileşenleri 2011 2012 2013 2014 Yerleşik hane halklarının tük. 5,3 -0,3 3,4 0,9 Devletin nihai tüketim harc. 0,5 0,7 0,7 0,6 Kamu yatırımları -0,1 0,4 1,1 -0,5 Özel sektör yatırımları 4,9 -1,0 0,1 0,1 Mal ve hizmet ihracatı 1,9 4,4 -0,1 1,8 Mal ve hizmet ithalatı 3,0 -0,1 2,6 -0,1 %4,2 %2,9 2014 YILINDA TÜRKİYE EKONOMİSİ VE SANAYİ SEKTÖRÜNE İLİŞKİN GENEL BİR DEĞERLENDİRME 1.2013 yılında yüzde 4 olan büyüme oranının 2014’de yüzde 2,9’a gerilediği, 2.Büyümenin itici gücü olan imalat sanayi üretiminin 2014 yılında %3,7’lik artış kaydettiği, bunun milli gelir artışından daha yüksek, istenenin ise oldukça gerisinde bir büyüme hızı olduğu, 3. 2014 yılında iç talepteki büyümenin ihracata eşlik etmediği, ancak önceki yıllara göre nispeten daha dengeli bir büyümenin yaşandığı, 4.Bu yavaşlamaya rağmen özel sektörün dış kaynak kullanmaya devam ettiği, bunun gerisinde de yurt içinde faizlerin dünya geneline oranla yüksekliğinin bulunduğu, 5.Özel sektörün dış borcunun rekor kırarak, 282 milyar dolar seviyesine yükseldiği ve bunun ülkenin en önemli risklerinden birini oluşturduğu, 6. Bu gelişmenin uluslararası kuruluşlar tarafından Türkiye’nin uyarılmasına neden olduğu, 7.Hukuk devleti ve kurumsal bağımsızlıklar konusunda gelişmelerin gelecek açısından endişeler yarattığı, yaşanan olumsuz 8. Reel kesim ve tüketici güven endekslerinin gerilediği, işsizliğin arttığı, 9.Artan kurlar enflasyonu, enflasyon ise faiz oranlarını yükseltirken, artan faiz oranlarının kredi genişlemesini yavaşlattığı, 10.2014 yılı, dış kaynağa dayalı iç talep çekişli yüksek büyüme ikliminin sonuna gelindiğini ortaya koyması bakımından önem taşımaktadır. KURDAKİ DEĞİŞİM (%) 2013 yılına göre Dolar, yılı %15,2 artışla 2,19 seviyesinde kapatırken, Euro %15 artışla 2,91 seviyesinde kapatmıştır. 2014 yılında Euro’nun Dolar karşısında değer kaybetmesi döviz gelirleri daha çok Euro, ödemeleri Dolar ile olan Türkiye açısından olumsuz etkiler yaratmıştır. 2014 YILINDA YAŞANAN BÖYLESİ BİR MAKRO KONJONKTÜREL ORTAMIN, İZMİR’İN 100 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞUNA YANSIMALARI 2014 YILI 100 BÜYÜK FİRMA DEĞERLENDİRMESİ ÜRETİMDEN SATIŞLARINA GÖRE BÜYÜK SANAYİ KURULUŞLARI ÇALIŞMASI KURUMUMUZ TARAFINDAN 33 YILDIR ARALIKSIZ DEVAM ETTİRİLMEKTEDİR. 2014 YILI ÜRETİMDEN SATIŞLARINA GÖRE EGE BÖLGESİ SANAYİ ODASI’NIN ÜYESİ OLAN İLK 100 BÜYÜK FİRMA LİSTEDE YER ALMIŞTIR. LİSTEDEKİ FİRMALARIN 74 TANESİNİN ÜRETİM YERİ SADECE İZMİR’DİR. 13 TANE FİRMA KONSOLİDE OLUP, 13 FİRMANIN DA ÜRETİMİ BÖLGE AĞIRLIKLIDIR. İLK 100 FİRMA İÇİNDE GEÇEN YILA GÖRE; 33 FİRMANIN SIRASINDA YÜKSELME, 38 FİRMANIN SIRASINDA DÜŞME GÖZLENİRKEN, 14 FİRMA SIRASINI KORUMUŞ, 15 FİRMA DA LİSTEYE YENİ GİRMİŞTİR. 2014 YILI 100 BÜYÜK FİRMA LİSTESİ’NDE Kar Bildiren • 82 Firma Ar-Ge Çalışması Olan • 48 Firma Yabancı • Sermayeli 22 Firma Zarar • 18 Firma Bildiren 2013 yılında zarar eden firma sayısı 26 iken, 2014 yılında 18’e gerilemiştir. 2014 YILI SONUÇLARINA GENEL BAKIŞ CARİ DEĞİŞİM (%) FAKTÖR ÖDEMELERİ 2012/2014 2013/2014 2012/2013 Üretimden Satışlar 5,5 Toplam Ciro REEL DEĞİŞİM (%) 2013/2014 5 4,6 -3,2 4,9 10,89 9,7 31,9 129,1 73,8 60,1 - 25,4 32,1 77,2 63,3 3,1 27,99 24,1 14,3 21,3 15,5 213,6 34,59 90,65 11,0 65,1 15,37 -63,2 2,3 52,1 -66,1 Borçlar 33,5 -18,7 4,1 12,2 -4,1 İhracat 39,0 -8,7 -5,2 36,9 44,5 33,2 9,4 78,0 62,5 49,7 Üretim Dışı Diğer Gelirler Net Kar Özkaynak Net Aktif Faiz Giderleri Bilanço Zararı Net Katma Değer Ar-Ge Gideri -3,6 3,4 2014 yılında, 2013 yılına göre daha yavaş büyüyen ve daha fazla ihracat yapan bir ekonomi ile karşı karşıya kalmıştık. 2013 yılı 100 büyük firmanın %200’ler seviyesinde artan zararı, baz etkisi ve faaliyet dışı diğer gelirlerin etkisi ile 2014 yılında %63 azalmıştır. Nitekim 2014 yılında üretimden satışlar yüzde 5 artarken üretim dışı gelirler yüzde 73,8, buna bağlı olarak da net karlar yüzde 77,2 oranında artmıştır. Faiz giderleri 2014 yılında da yüksek oranda artmaya devam etmiştir. Bu artış, özkaynak yetersizliği (veya dış kaynak ihtiyacı) kadar faiz oranlarındaki artışla da ilgilidir. Ancak özkaynaklardaki artış, firmalarımızın özkaynak güçlendirme konusunda da çaba harcadığını ortaya koymaktadır. Gelecek açısından en sevindirici gelişme ise Ar-Ge harcamalarının yüzde 62,5 gibi yüksek oranda artmasıdır. 100 BÜYÜK FİRMANIN SEKTÖRLER İTİBARİYLE ÜRETİMDEN SATIŞLARI Firma Sayısı Üretimden Satışlar (TL) Toplam Üretim İçindeki Pay (%) Kimya ve Kimyasal Ürünler Sanayi 20 21.555.713.829 47,1 Gıda Sanayi 28 9.890.751.831 21,6 12 4.915.147.850 10,7 9 3.470.701.562 7,6 Taşıt ve Otomotiv Yan Sanayi 8 2.058.611.243 4,5 Tekstil ve Deri Ürünleri Sanayi 10 1.625.511.931 3,5 Kağıt ve Basım Sanayi 4 681.739.384 1,5 Çeşitli İmalat Sanayi 2 488.892.260 1,1 Makina Sanayi 2 403.246.687 0,9 İnşaat Sanayi 2 398.645.029 0,9 Ağaç ve Mobilya Sanayi 2 195.211.847 0,4 Elektrik-Elektronik Sanayi 1 98.203.103 0,2 100 45.782.376.556 100 Sektör Demir-Çelik Metal ve Döküm Sanayi Maden Toprak, Mermer ve Cam Sanayi TOPLAM Üretimden satışlar itibariyle 100 büyük firmanın yüzde 79,3’ü kimya, gıda ve demir-çelik sektöründe yoğunlaşmıştır. 100 BÜYÜK FİRMA İÇİNDE EN YÜKSEK ÜRETİMDEN SATIŞ GERÇEKLEŞTİREN İLK 10 ÜYEMİZ (Bin TL) 2014 SIRA FİRMA ÜRETİMDEN SATIŞLAR 1 TÜPRAŞ A.Ş. İZMİR RAF. MÜD. 13.929.812 2 PETKİM PETROKİMYA A.Ş. 3.671.225 3 PHILSA PHILIP MORRIS SABANCI SIGARA VE TÜTÜN. SAN. VE TİC. A.Ş. 4 İZMİR DEMİR ÇELİK A.Ş. X 5 XX 1.734.195 XX 6 ABALIOĞLU A.Ş. ENTEGRE TESİSİ ŞB. 7 JTI TÜTÜN ÜRÜNLERİ A.Ş. 952.696 8 KÜÇÜKBAY YAĞ A.Ş. 888.598 9 KOCAER HADDECİLİK A.Ş. ALİAĞA ŞB. 796.805 10 ÖZKAN DEMİR ÇELİK A.Ş. 652.697 XX İlk 10 firma, 100 büyük firmanın üretimden satışlarının %59’unu karşılamaktadır. Dolayısıyla İzmir’de bilene gelen büyük firmaların üretimleri oldukça önemli yer tutmaktadır. 100 BÜYÜK FİRMA İÇİNDE EN YÜKSEK İHRACAT GERÇEKLEŞTİREN İLK 10 ÜYEMİZ SIRA FİRMA 1 TÜPRAŞ A.Ş. İZMİR RAF. MÜD. 2 PETKİM PETROKİMYA A.Ş. 3 İZMİR DEMİR ÇELİK A.Ş. 4 KOCAER HADDECİLİK A.Ş. ALİAĞA ŞB. X 5 6 ABALIOĞLU A.Ş. ENTEGRE TESİSİ ŞB. 7 CMS JANT VE MAKİNA SANAYİİ A.Ş. 8 ÖZKAN DEMİR ÇELİK A.Ş. 9 HUGO BOSS LTD. ŞTİ. 10 PHILSA PHILIP MORRIS A.Ş. İhracatta ilk 10 firma, 100 büyük firmanın ihracatının %57’sini gerçekleştirmektedir. Bu durum ihracatta da büyük firmaların etkin olduğunu ortaya koymaktadır. 100 BÜYÜK FİRMA İÇİNDE EN YÜKSEK İSTİHDAM SAĞLAYAN İLK 10 ÜYEMİZ SIRA FİRMA 1 İMBAT MADENCİLİK A.Ş. 2 HUGO BOSS LTD. ŞTİ. 3 PETKİM PETROKİMYA A.Ş. 4 ABALIOĞLU A.Ş. ENTEGRE TESİSİ ŞB. 5 CMS JANT VE MAKİNA SANAYİİ A.Ş. 6 TÜPRAŞ A.Ş. İZMİR RAF. MÜD. X 7 8 OSMAN AKÇA A.Ş. 9 PINAR SÜT A.Ş. 10 İZMİR DEMİR ÇELİK A.Ş. İstihdamda ilk 10 firma, 100 büyük firmanın istihdamının %37’sini karşılamaktadır. Bu veri bu firmaların üretimden satışların yüzde 59’unu gerçekleştiriyor olması ile birlikte değerlendirildiğinde ölçekle birlikte üretimin sermaye yoğunluğunun arttığını ortaya koymaktadır. 100 BÜYÜK FİRMA İÇİNDE EN YÜKSEK AR-GE HARCAMASI OLAN İLK 10 ÜYEMİZ SIRA FİRMA 1 TÜPRAŞ A.Ş. İZMİR RAF. MÜD. 2 PETKİM PETROKİMYA A.Ş. 3 DYO BOYA FABRİKALARI A.Ş. 4 PINAR SÜT A.Ş. 5 CMS JANT VE MAKİNA SANAYİİ A.Ş. 6 SUN TEKSTİL A.Ş. 7 NORM CİVATA SAN. VE TİC. A.Ş. 8 ZF LEMFÖRDER AKS A.Ş. 9 KLİMASAN KLİMA A.Ş. 10 AKDENİZ KİMYA SAN.VE TİC. A.Ş. Ar-Ge harcamalarında ilk 10 firma, 100 büyük firmanın Ar-Ge harcamalarının %74’ünü karşılamaktadır. Bu veri KOBİ’ler için kümelenme ve ortak Ar-Ge çalışmalarının zorunluluğuna işaret etmektedir. 2014 YILI 100 BÜYÜK FİRMA DEĞERLENDİRMESİ 48.000 Üretimden Satışlar (Milyon TL) 47.919 Toplam Ciro % 4,6 45.794 45.782 46.000 %5 % 4,9 44.000 43.667 % 5,5 43.601 42.000 41.326 40.000 2012 2013 2014 Bir önceki yıla göre; hem ciro hem de üretimden satışlardaki artışta az da olsa bir yavaşlama gerçekleşmiştir. 2014 yılında ciro %4,6, üretimden satışlar %5 oranında artmıştır. Reel olarak negatif değerlere karşılık gelen bu veriler üretim öncelikli yeni bir büyüme ve sanayileşme stratejisine olan ihtiyacı açık bir şekilde ortaya koymaktadır. 2014 YILI 100 BÜYÜK FİRMA DEĞERLENDİRMESİ 15.000 14.500 14.000 13.500 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000 9.500 9.000 8.500 8.000 7.500 7.000 6.500 6.000 5.500 İhracat Milyon $ 13.221 İthalat Milyon $ 12.736 11.856 8.240 7.519 6.703 2012 2013 2014 Bu yılı farklı kılan verilerden biri de; ilk 100 büyük firmanın ihracatının ülke ortalamasının üstüne çıkarak %12 artması, ithalatının da -%6,9 azalmış olmasıdır. Bu veriler kurların gerçekçi değerlenmesi durumunda ülke içinde yaratılan katma değerin daha fazla artacağını, büyümenin daha hızlı olacağını ortaya koyması bakımından önem taşımaktadır. Ayrıca küresel talebin yavaş olduğu bir ortamda, komşu ülkeler ve geleneksel Kuzey Afrika pazarlarında yaşanan sorunlara rağmen üyelerimizin alternatif pazar bulma konusunda gösterdiği performans oldukça başarılıdır. 2014 YILI 100 BÜYÜK FİRMA DEĞERLENDİRMESİ 105,0 95,5 95,2 94,6 95,0 89,1 85,0 83,5 75,0 EBSO ÜRT/CİRO EBSO İHR/ÜRT EBSO İTH/ÜRT İSO ÜRT/CİRO İSO İHR/ÜRT İTH/ÜRT 65,0 55,0 57,0 ÜRT/CİRO 84,2 55,5 56,8 45,0 35 31,4 35,0 25,0 32,2 36 31,9 29 15,0 EBSO üyeleri 2013 yılında, 100 dolarlık üretimin, 29 dolarını, 2014 yılında 36 dolarını ihraç ederken, Türkiye genelinde bu rakam 32 dolar seviyesinde kalmıştır. Bu EBSO üyelerinin dışa daha fazla açık olduğu anlamına gelmektedir. Karlardaki artışta, kuşkusuz ihracat artışının da etkisi olmuştur. 100 büyük firmanın üretimlerinin ciro içindeki oranı %95,5 iken, Türkiye geneli için bu oran %89’da kalmıştır. Üyelerimiz, üreterek ihracat yapma konusunda 500 büyük firma ortalamasının üzerinde bir performans göstermektedir. Üretim içinde ithalatın payı bir önceki yıla göre 1,3 puan artmış, bunun sonucunda 100 dolarlık üretim için firmalarımız 56,8 dolarlık mal ithal etmiştir. Türkiye geneli verisi mevcut değil. 100 BÜYÜK FİRMANIN İSTİHDAMI 2014 2013 56.902 54.891 2012 51.584 100 büyük firmanın istihdamındaki artış eğilimi devam etmiş ve 2014 yılında istihdam %3,6 oranında artarak 56.902 kişiye ulaşmıştır. 100 BÜYÜK FİRMANIN AR-GE GİDERİ (Milyon TL) 2014 2013 72 2012 117 66 Günümüz dünyasının bir gerçeği olarak Ar-Ge ve yüksek teknolojiye verilen önemin Hükümet tarafından da dikkate alınması, Ar-Ge merkezi kurmada gerekli istihdam sayısının 50’den 30’a indirilmesi ile birlikte, farklı kurumlar tarafından da Ar-Ge faaliyetlerinin ciddi bir şekilde desteklenmesi firmaların farkındalığını artırmıştır. Bunun bir sonucu olarak da; 2014 yılında 100 büyük firmamızın Ar-Ge giderlerinde %62,5’luk ciddi bir artış gerçekleşmiştir. Kimya, Gıda ve Taşıt Sanayi Ar-Ge konusunda öncü sektörlerdir. Firmalarımız gelirlerinin binde 24’ünü Ar-Ge harcamalarına kullanmışlardır. 2014 YILI 100 BÜYÜK FİRMA DEĞERLENDİRMESİ 85 EBSO NET KAR ARTIŞ ORANI EBSO DGELİR ARTIŞ ORANI 77,2 KAR 73,8 DİĞER GELİR 65 45 25 5 -1,1 -15 -35 -6,2 -6,9 -25,4 Önceki yıldan gelen baz etkisinin olumlu katkısıyla birlikte, 2014 yılında görülen son yılların en yüksek kar artışının gerisinde firmaların diğer gelirlerdeki %74’lük artışı bulunmaktadır. Yani firmalarımızın, üretimleri dışındaki gelirlerindeki artış doğal olarak karlarına da olumlu yansımıştır. Sanayici, sanayici olarak varlığını koruyabilmek için üretimden al-sat’a yönelerek veya kambiyo karları ile kaybettiği zararı, bu süreçte telafi noktasına gitmiş ve başarılı da olmuştur. Bu ortamda sanayicinin bu konumunu ne kadar sürdürebileceği iyi değerlendirilmelidir. 2014 YILI 100 BÜYÜK FİRMA DEĞERLENDİRMESİ 8,5 EBSO Satış Karlılığı (%) İSO Satış Karlılığı (%) 7,5 6,5 7,4 6,2 5,7 5,5 5,7 4,9 4,5 4,4 3,5 Karlılık oranları bizlere işletme kaynaklarının ne ölçüde etkin kullanıldığını gösterir. Satış karlılığında 2011 ile başlayan azalma eğilimi 2013 yılında devam etmiş, 2014 yılında ise üretim dışı faaliyetlerin etkisi ile yeniden artışa geçmiştir. İSO 500 büyük sanayi kuruluşu çalışmasının yıllar itibari ile analizinin de Odamız sonuçları ile birebir örtüşmesi, üyelerimizin ülkenin dev firmalarından farklı bir yapı içinde olmadıklarını bir kez daha teyit etmektedir. 2014 YILI 100 BÜYÜK FİRMA DEĞERLENDİRMESİ İSO Aktif Karlılık KARLILIK ORANLARI EBSO Aktif Karlılık 23,0 EBSO Özkaynak Karlılığı İSO Özkaynak Karlılığı 24,2 EBSO 23,5 18,0 17,0 14,3 14 13,0 12,3 9,3 EBSO 9,5 8,0 5,8 6,7 6 5,3 3,0 2012 2013 2014 Bir şirketin yapmış olduğu yatırımın karlılığını gösteren karlılık oranları, 2013 yılında genel Türkiye tablosundaki bozulma nedeniyle azalışa geçmiş, 2014 yılında ise yeniden toparlanmaya başlamıştır. Firmalarımız en önemli yapısal sorunu olan özkaynak yetersizliği konusunda bir önceki yıla göre daha olumlu bir performans sergilemiştir. 2014 YILI 100 BÜYÜK FİRMA DEĞERLENDİRMESİ 220,0 EBSO Borç/Özkaynak EBSO Borç/Aktif İSO:Borç/Özkaynak İSO:Borç/Aktif 200,0 180,0 191,4 160,6 EBSO 160,0 140,0 147,8 132,4 120,0 112 132,4 100 100,0 80,0 60,0 59,6 52,8 65,7 57 61,6 EBSO 57 50 40,0 Finansal riskin göstergesi olan ve borçlanma oranı olarak adlandırılan borç/özkaynak oranı kaynak yapısını ortaya koyması açısından önemlidir. Zira firmaların finansman ihtiyacını özkaynaklarıyla mı yoksa borç yoluyla mı sağladığını anlatmaktadır. Firmalarımızın yapısal bir sorunu olan özkaynak yetersizliğinde oranın %100’ü aşması durumu risklidir. Dolayısı ile grafik, son yılda firmalarımızın borçlanma açısından risklerinde az da olsa iyileşmeyi göstermektedir. Borç/aktif oranı işletmenin yatırımlarının finansmanında ne ölçüde borç kullanıldığını ifade eder. %50’nin altındaki oranlar tercih sebebidir. 2014 yılı ile birlikte riskin de azalma sinyali vermesi, firmaların bozulan iklim nedeniyle daha dikkatli adımlar attığını, borçlanma hususunda daha temkinli yaklaştığı ve tabi ki eskisi gibi borç bulmanın zorlaştığı anlamına gelmektedir. BU VERİLER VE AÇIKLAMALAR ÇERÇEVESİNDE 1. 100 büyük sanayi kuruluşun zorlu 2014 koşullarında iyi olarak tanımlanabilecek bir üretim ve ihracat performansı gösterdiği, 2. Firmaların sanayici aleyhine makro koşulların etkisini giderebilmek için faaliyet dışı alanlardan gelir elde etmeye devam ettiği, 3. Türkiye’de firmaların faaliyet dışı gelirlere ihtiyaç duymayacak bir ekonomik yapı oluşturulmasının önemini koruduğu, 4. Firmaların koşullar elverdiği ölçüde özkaynak yapısını güçlendirmeye yönelik adımlar atmaya çalıştığı, 5. Yüksek katma değerli inovatif ürünlere yönelimin zorunluluğunu gören firmaların arge harcamalarını ciddi oranda artırmaya devam ettikleri, 6. İzmir’de daha çok geleneksel sektörlerde yoğunlaşan üretim ve ihracatta inovatif yaklaşımların hem mevcut hem de yeni yatırımlarda kullanılmasının gerekli olduğu, 7. Yeni ve büyük yerli-yabancı yatırımların İzmir’e yönelmesi için makro ekonomik zeminin, yatırım ikliminin iyileştirilmesine, bunun içinde yeni bir sanayileşme stratejisine ve ürün bazlı teşvik sistemine ihtiyaç duyulduğu, 8. Sanayici olmanın bedel ödetilen değil, ödüllendirilen bir faaliyet olması gerektiğine vurgu yapmakta fayda görüyoruz. 2015 YILI İKİNCİ YARISININ BELİRLEYİCİLERİ :3 P Politika Kurulacak Hükümetin izleyeceği politikalar veya erken seçim 2015/II 3P Piyasa Fed’in faiz artırımı, Yabancı yatırımcıların risk algısı, kurlardaki dalgalanma Pazar AB, Ortadoğu ve Kuzey Afrika ticaretindeki eğilim Teşekkürler @EYorgancilar