Hafta_3_Bilimsel Bilgiye Erişim
Transkript
Hafta_3_Bilimsel Bilgiye Erişim
Bilgi Kaynakları Bilimsel Bilgiye Erişim Süreli Yayın Dizinleri Dergiler Magazinler Prof. Dr. Mustafa SÖZBİLİR WWW sozbilir@atauni.edu.tr Kütüphane Kataloğu Ansiklopediler Bilgi Kaynağı Türleri: Birincil Kaynaklar İkincil Kaynaklar-1 Geçerli bilimsel ve teknik bilgiyi kendisinde bulunduran kaynaklar Basılmış kitaplar & E-kitaplar Bilimsel Dergi Makaleleri Kitaplar Bilgi Kaynağı Türleri: Kitaplar Ücretli Erişilen Dergiler & Ücretsiz Erişilen Dergiler (DOAJ) Konferans Sunumları Bilimsel Raporlar Patentler Tezler YÖK Ulusal Tez Merkezi & ProQuest Digital Dissertations Resmi belgeler Tebliğler Dergisi (MEB) & MEB İstatistikler İnternet Kaynakları İkincil Kaynaklar-2 Birincil kaynaklardaki bilgiye ulaşmada yol gösterici kaynaklar Alana Özgü Kitaplar Chemical Education: Towards Research-based Practice(2003) Research in Science Education – Past, Present and Future (2001) Research and the Quality of Science Education (2005) Contributions from Science Education Research (2006) Chemistry Education in the ICT Age (2009) Science Education Research and Practice Europe (2012) E-Posta Birincil kaynaklardaki bilgiye ulaşmada yol gösterici kaynaklar Kütüphane Katalogları Üniversite kütüphanesi ve Ulusal Toplu Katalog (To-Kat) Bibliyografik veritabanları WoS, Scopus, ERIC, BEI, SBVT, Tez Veritabanları, DOAJ, vd. Ansiklopediler Encyclopedia of Research Design (Volume 1, 2, 3) (2010) (HA 29 E525 2010 V1, V2, V3) Handbooks - El Kitapları Bilgi Kaynağı Türleri: Gazeteler Handbook of Research on Science Teaching and Learning (1994) (KKEF Merkez Kütüphane) Handbook of Research on Teacher Education (1996) Handbook of Qualitative Research in Education (2000) Handbook of Research Design in Mathematics and Science Education (2000)(QA 11 H190 2000) International Handbook of Science Education - Vol 1 & 2 (2001) The SAGE Handbook of qualitative Research (2005)(H 62/H245/2005/k.1) Handbook of Research on Science Education (2006) Handbook of Research on Educational Communication & Technology (2013) Bilgi Gereksiniminin İfade Edilmesi Gereksinim: Kaynak: İlk ve ortaöğretim kurumlarında başörtüsü serbestisi Gazeteler ve Web Reviews Norofizyolojik öğrenme kuramlarındaki gelişmeler Bilimsel Dergiler ve kitaplar (ve e-dergiler ya da e-kitaplar) Review of Educational Research (1931-günümüze, dergi) http://rer.sagepub.com Review of Research in Education (1973-günümüze, yıllık) http://rre.sagepub.com İnternet Kaynakları 1 Alan Yazın (Literatür) Tarama Süreci Konuyla İlgili Önbilgiler Edinme İkincil Kaynaklar Araştırma Problemini Anlama Birincil Kaynaklar İçin İndex Belirleme Online Tarama Yapma Birincil Kaynaklar Anahtar Kelimeler ve Alanları Belirleme Formatlar Online Tarama Ortamları Kütüphane Katalogu & Ulusal Toplu Katalog (To-Kat) Web de Tarama Google & Akademik Google WoS: Web of Science Scopus: Elsevier ERIC (Education Resources Informations Center) BEI (British Education Index) DOAJ (Directory of Open Access Journals) ULAKBİM Ulusal Veri Tabanları Türk Eğitim İndeksi Tezler YÖK Ulusal Tez Merkezi & ProQuest Dissertations Kaynaklara Erişim (Kütüphane ve Online İmkanlar) Online Katalog Tarama Kütüphane Katalogu Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi Katalogu & Ulusal Toplu Katalog (To-Kat) Online Katalog Tarama Online Katalog Tarama 2 Online Katalog Tarama Online Katalog Tarama Ulusal Toplu Katalog Tarama Ulusal Toplu Katalog Tarama http://www.toplukatalog.gov.tr Tarama Operatörleri Web de Tarama Google & Akademik Google 3 Google Google Arama Yardımı Google Gelişmiş Tarama Taramalarda dikkat edilecek hususlar Anahtar kelime çok iyi seçilmelidir! Örneğin Antalya hakkında bilgi edinmek için Akdeniz kelimesini kullanarak tarama yapmak gereksizdir. Taramalarda dikkat edilecek hususlar Taramalarda kullanılacak anahtar kelimeler seçilirken mümkün olduğunca yalın kelimeler kullanılmalı, eklerden ve tam cümle ibarelerinden kaçınılmalıdır! Kurabiye nasıl yapılır? şeklindeki bir bilgiye erişmek için, Kurabiye Tarif kelimeleri çok daha faydalıdır. Taramalarda dikkat edilecek hususlar Hedeflenen bilgiye en kestirme yoldan ulaşmak için spesifik anahtar kelimeler ilave edin. ALKANLAR hakkında bir Power point sunusu arıyoruz: ALKANLAR filetype:ppt Word dosyası için, filetype:doc, Acrobat dosyası için filetype:pdf, Excel için filetype:XLS ekleri 4 Taramalarda dikkat edilecek hususlar Alternatif anahtar kelimeler de aranmalıdır. Örneğin; Mersin hakkında bilgi elde etmek için Mersin kelimesi ve İçel kelimesi Taramalarda dikkat edilecek hususlar İstenmeyen bilgileri arındırmak için tarama motorunun özelliğine göre NOT veya (-) terimlerini kullanılır. Arıtma kelimesini taramak için ayrıca Saflaştırma Örneğin; Yulaf içeren fakat üzüm içermeyen kurabiye tariflerini bulmak için, Web kelimesi için web kelimesinin yanında internet tarif kurabiye yulaf –üzüm anahtar kelimeleri ile tarama yapılır. Google Gelişmiş Arama Taramalarda dikkat edilecek hususlar http://www.google.com.tr/advanced_search Birden fazla kelimeyi yazıldığı biçimde taramak için (exact phrase=tam ibare) kelimeler tırnak içinde yazılmalıdır. Örneğin; Örneğin Mustafa SÖZBİLİR diye tarama yapılırsa, aynı zamanda Mustafa AYDIN…… Mehmet SÖZBİLİR gibi alakasız bir ibarenin olduğu belge de tarama sonuçlarında görüntülenir. “Mustafa SÖZBİLİR” şeklinde bir ibare ise kesin sonuca götürecektir Google Books http://books.google.com Google Books 5 Erişim Abonelik Gerektirir Erişim Adresi: http://apps.isiknowledge.com Web of Science WoS: Web of Science Web of Science’ta Tarama Kurallar ve Tarama İpuçları Türkçe‘ye özgü karakterler (ğ, ş, ç, ı, İ, ö, ü) yerine, bunlara en yakın harf karakterleri (g, s, c, i, I, o, u) kullanılmalıdır. Web of Science’ta Tarama Taramada büyük-küçük harf duyarlılığı yoktur. Yani DNA kelimesi, DNA, dna, Dna, dNa şeklinde de yazılarak taranabilir. Web of Science’ta Tarama Kelime ve kelime gruplarının çeşitli varyasyonlarını kullanmak için wildcards (belirsiz karakter, belirsiz harf) fonksiyonu kullanılabilir. WOS’ta kullanılan wildcard karakterleri şunlardır. Asteriks (*) Karakteri Soru işareti (?) Karakteri Dolar ($) Karakteri 6 Web of Science’ta Tarama Asteriks (*) Karakteri: Sıfırdan başlamak üzere bir yada birden fazla karakteri temsil eder. Örneğin, enzym*: enzym, enzyme, enzymes, enzymatic, enzymology vb kelimeleri de kapsar. Sul*ur; sulfur ve sulphur vb kelimeleri de kapsar. Web of Science’ta Tarama Web of Science’ta Tarama Soru İşareti Karakteri (?): Tek bir harf karakterini temsil eder. ?? iki karakter, vb. Örneğin, volcan? Volcany, volcane, volcano vb kelimeleri kapsar. wom?n: woman, women, womyn vb kelimeleri kapsar. Web of Science’ta Tarama Dolar karakteri ($): Sıfır karakteri veya tek bir harf karakterini temsil eder. Örneğin, vapo$r: vapor ve vapour kelimelerini kapsar. colo$r: color ve colour kelimelerini kapsar. Tarama operatörleri AND (ve) Fonksiyonu: Taranacak kelimeler arasına AND (ve) yazılarak her iki kelimeyi beraber ihtiva eden materyaller bulunabilir. Taranacak iki kelime arasında bırakılan bir boşluk ta aynı anlama gelir. Örnek Chemistry AND Education (=Chemistry Education) (Bu kelimelerin her ikisinin de geçtiği kaynakları gösterir). Tarama operatörleri OR (veya) Fonksiyonu: Kelimeler arasına OR (veya) yazılarak anahtar kelimelerden birinin yâda her ikisinin geçtiği kaynaklar bulunur. Örnek Chemistry OR Education (Anahtar kelimelerden herhangi birinin ya da her ikisinin geçtiği kaynakları gösterir). 7 Web of Science’ta Tarama Tırnak (“ “) Fonksiyonu: Taranan kelimeler tırnak (“ “) içine yazılarak exact phrase (tam ibare ya da deyim) taraması yapılabilir. Bu işlevin AND fonksiyonu ile yapılan taramadan şöyle bir farkı vardır. AND ile yapılan taramada kelimelerin yazıldığı sırada bulunması veya ardı ardına yer alması gerekmez. Taranan kelimelerin ilgili dokümanın herhangi bir yerinde olması yeterlidir. Oysa “tırnak içinde” yapılan bir taramada, taranan kelime grubunun yazıldığı biçimde bilgi kaynağında olması gerekir. Web of Science’ta Tarama SAME (Aynı) Fonksiyonu: Same fonksiyonu aynı birim içindeki ilgili kelime gruplarını tarar. Mesela carbon AND monoxide diye tarama yapılınca, aynı makalenin özet kısmında carbon, anahtar kelimeler veya makale başlığında monoxide geçiyorsa, bu kaynak tarama sonuçlarında listelenir. Web of Science’ta Tarama NOT (Hariç) Fonksiyonu: Web of Science’ta tarama yapılırken, taramada hariç tutulacak kelimeler NOT ile elimine edilir. Örnek: Carbon NOT monoxide (Monoxide kelimesinin geçmediği, carbon terimini ihtiva eden kaynaklar bulunur). Web of Science’ta Tarama Parantez ( ) Fonksiyonu: Bir kelime yada kelime grubunu diğer bir kelime grubu ile kombinasyonunu sağlamak için kullanılan bir araçtır. Eğer carbon SAME monoxide diye tarama yapılırsa her iki kelime aynı birimde ise (örneğin başlıkta (TITLE), veya özette (ABSTRACT, SYNOPSIS, SUMMARY) veya anahtar kelimelerde (KEY WORDS) tarama sonucu olarak listelenir. Web of Science’ta Tarama Web of Science’ta Tarama Eşanlamlılar veya Farklı Yazım Stilleri: Eş anlamlı olabilecek kelimeler, bunların alabilecekleri muhtemel ekler, kelimelerin bitişik ya da ayrık yazılabilmeleri vb durumlar asteriks ve OR operatörleri ile kolaylıkla taranabilir. Noktalama İşareti Taşıyan Terimleri Tarama: Her ne kadar tarama sonuçlarında gösterilseler de, noktalama işaretleri bazen WOS’ta boşluk olarak bazen de bitişik olarak değerlendirilir. Bu durumda alternatif olarak hem noktalama işaretini taşıyan hem de taşımayan anahtar kelime ile tarama yapmada fayda vardır Örnek: honey bee* OR honeybee* OR apis mellif* Örneğin X-Ray kelimesini taramak için xray OR x ray OR x-ray 8 Web of Science’ta Tarama Eski Yunan Harflerini İçeren Terimleri Tarama: Taramalarda Yunan harflerinin İngilizce okunuşları kullanılır. Örnek: β-carotene kelimesi, beta carotene yazılarak taranırken α,ω-bis(1,1-dimethylheptyl) kelime grubu taranırken alpha omega bis 1 1 dimethylheptyl anahtar kelimesi girilir. Web of Science’ta Tarama Author Search (Yazar Taraması): General Search bölümünde yapılan tarama fonksiyonlarından biri de yazar taramasıdır. TOPIC Search bölümünde anlatılan bütün temel özellikler bu bölüm için de geçerlidir. SAME hariç diğer arama operatörleri ve Wildcard’lar kullanılabilir. Yazarın adından yazarın atıf indeksine giren makaleleri bulunur. Yazarın soyadı ve adının ilk harfi ile anahtar kelime girilir. Örneğin Mustafa SÖZBİLİR için, SOZBILIR M Eğer yazar iki isimli ise, ilk harfler bitişik girilerek tarama yapılır. Örneğin; Mehmet Emin Şengül için, Sengul ME Scopus Ana Ekran SCOPUS Elsevier Scopus Tarama Ayarları Scopus Sonuç 9 Scopus Tarama Sonuç ve Makale ERIC Education Resources Information Center ERIC (Education Resources Information Center) http://www.eric.ed.gov ERIC Thesaurus Search ERIC Collection Search ERIC Thesaurus Search 10 BEI-British Education Index http://www.leeds.ac.uk/bei/index.html British Education Index BEI-British Education Index BEI-British Education Index DOAJ http://www.doaj.org DOAJ Directory of Open Access Journals 11 DOAJ Makale Tarama Arayüzü DOAJ Makale Tarama Arayüzü DOAJ Makale Tarama Arayüzü ULAKBİM Ulusal Veri Tabanları ULAKBİM Ulusal Veri Tabanları Veri Tabanları Seçimi http://uvt.ulakbim.gov.tr 12 Basit Arama Arayüzü Basit Arama Arayüzü Basit Arama Sonuç Sayfası Ayrıntılı Kayıt Sayfası Yayının Kendisi Türk Eğitim İndeksi 13 Türk Eğitim İndeksi Türk Eğitim İndeksi Erişim: http://turkegitimindeksi.com/Default.aspx Türk Eğitim İndeksi Türk Eğitim İndeksi Türk Eğitim İndeksi Tezlere Erişim YÖK Ulusal Tez Merkezi ProQuest Dissertations 14 YÖK Ulusal Tez Merkezi YÖK Ulusal Tez Merkezi Tez Merkezinde Basit Tarama Basit Tarama Sonuç Sayfası Ayrıntılı Tarama ProQuest Dissertations 15 ProQuest Dissertations ProQuest Dissertations ProQuest Dissertations Bilgi Kaynağını Temin Etme Doğrudan erişim (Kütüphane, Dergi vb.) Online erişim Yazar ya da eser sahibi aracılığıyla erişim Belge sağlama servisleri aracılığıyla erişim Bilgi Kaynağına Online Erişim Bilgi Kaynağına Online Erişim 16 Bilgi Kaynağına Online Erişim Bilgi Kaynağına Online Erişim Bilgi Kaynağına Online Erişim Bilgi Kaynağına Online Erişim Teşekkür Bu sunuda bazı slaytlar Prof. Dr. Arif DAŞTAN tarafından hazırlanan “Web of Science” ve Doç. Dr. Çoşkun Polat tarafından hazırlanan “Bilimsel Bilgiye Erişim” adlı sunularından alınmıştır. Meslektaşlarımıza teşekkür ederiz. 17