Gelecek Trendler - e
Transkript
Gelecek Trendler - e
279_CP_10 9/26/09 1:45 PM Page 1 & Gelecek Trendler Yenilikçilik ve gelecek araflt›rmalar› dergisi l Ekim 2009 www.siemens.com.tr Zeki ve güçlü “Smart Grid” teknolojisi, enerji beslemelerindeki dalgalanmalar› düzenliyor. Ak›ll› flebekeler Pazar h›zl› büyüyecek Ak›ll› flebekelerle yeni bir ça¤a girecek elektrik pazar›, 5 y›lda 30 milyar Euro’ya ulaflacak. Gelecekte, enerji üretiminden ulafl›ma, pek çok alanda güvenlik ve verim ak›ll› flebekelerle sa¤lanacak. 280_CP_10 9/26/09 1:47 PM Page 2 2 Editör - ‹çindekiler GELECEK&TRENDLER Ak›ll› flebekeler geliyor eçti¤imiz aylarda elime Türkiye’deki elektrik kayb› ve verimlilik konusunda bir rapor G geçmiflti. Veriler 2007 y›l›na aitti ama önemli ölçüde Türkiye gerçe¤ini yans›tt›¤› da ortada… Buna göre Türkiye’de, teknik ya da teknik olmayan nedenlerden dolay› y›lda 19 milyar saat kilowatt enerji kayb› meydana geliyor. Bunun bir miktar› teknik nedenlerden, bir bölümü de kaçak kullan›mlardan kaynaklan›yor. Nereden bakarsan›z bak›n müthifl bir rakam… Son y›llarda yap›lan yat›r›mlara ra¤men “enerji kayb›” ciddi flekilde engellenemiyor. Gelecek&Trendler dergisinin bu say›s›, teknolojinin bu alanda getirdiklerini ve getireceklerini çok iyi ortaya koyuyor. Siemens’in uzmanlar›n›n üzerinde çal›flt›¤› yeni ürünler ve hayata geçirilen teknolojiler, bir yandan verimlili¤i art›r›rken di¤er yandan flirketlerin ve bireylerin hayat›n› kolaylaflt›r›yor. Örne¤in, Siemens Enerji Sektörü’ne ba¤l› Enerji Otomasyonu ‹flletme Birimi “ak›ll› flebeke” (Smart Grid) giriflimini 1 Aral›k 2008’de bafllatt›. Bu giriflim, tüm farkl› üretim birimlerindeki tüm faaliyetleri bir araya getirerek müflterilere, ak›ll› flebekeler alan›ndaki en kapsaml› çözümleri en h›zl› flekilde sunabilmeyi amaçl›yor. Hepsi bu kadar de¤il… Gelecek&Trendler dergisinin bu say›s›n›, geçmifl aylarda oldu¤u gibi bir ç›rp›da okuyacaks›n›z… Enerjinin, çevre duyarl›l›¤›n›n ve verimlili¤in artt›¤› bir dönemde, Enerji üreten evlerden h›zl› flarj merkezlerine, çok say›da yeni uygulamay› da tan›m›fl olacaks›n›z. Sayg›lar›mla… ‹Ç‹NDEK‹LER fiebekeler kontrol alt›nda! ......................................................................................3 Yar›n› flekillendirecek 5 yeni teknoloji ....................................................4 Pazar h›zl› büyüyecek ....................................................................................................7 Zeki ve güçlü ............................................................................................................................8 Trenlerin konumunu ‘Galileo’ belirleyecek ....................................10 M. Rauf Atefl Yay›nc› Do¤an Burda Dergi Yay›nc›l›k ve Pazarlama A.fi ‹cra Kurulu Baflkan› Mehmet Y. Y›lmaz Yay›n Direktörü (Sorumlu) M. Rauf Atefl Yay›n Yönetmeni Sedef Seçkin Büyük Yaz›iflleri Müdürü Ebru F›rat Haber Müdürü Hande Demirel Süzer Görsel Yönetmen A. Bertu¤ Pat›r Yay›n Kurulu (Alfabetik s›rayla) M. Rauf Atefl, Özlem Aksoy, Hande Demirel Süzer, Hüseyin Gelis, Sibel Hür, Sedef Seçkin Marka Müdürü Gökçe Aykaç Ankara Temsilcisi Erdal ‹pekeflen Tel: 0 312 467 14 37-38-39 capital@doganburda.com Yay›n Türü Yerel, süreli, ayl›k Bask› Doruk Grafik Tel: 0 212 629 01 26 Da¤›t›m Yaysat A.fi. Tel: 0 212 622 22 22 Yönetim Genel Yay›n Koordinatörü Yeflim Denizel Tüzel Kifli Temsilcisi Murat Köksal Sat›fl Direktörü Orhan Taªk∑n Finans Direktörü Didem Kurucu Üretim Direktörü Servet Kavaso¤lu Reklam Grup Baflkan› Cem M. Baflar Grup Baflkan Yard›mc›s› Funda Baykal Sat›fl Müdürleri Özlem Güner Atefl, Emel Sönmez Sat›fl Temsilcisi Deniz Küçükhüseyin Çakmakç› Teknik Müdür Nusret K›r›ml›o¤lu Tel: 0 212 336 53 60 (3 hat) Faks: 0 212 336 53 90 Rezervasyon Tel: 0 212 336 53 00-57-59 Faks: 0 212 336 53 92-93 Ankara Reklam Tel: 0 312 467 14 37-38 Hedef Sayfalar Tel: 0 212 336 53 70 Faks: 0 212 336 53 91 Maya Akar Center, Kat: 7 Büyükdere Cad. No: 100-102 34394 Esentepe/‹STANBUL Hürriyet Medya Towers 34212 Güneflli-‹STANBUL Tel 0 212 410 32 28 Faks 0 212 410 32 27 c Capital Dergisi Do¤an Burda Dergi Yay›nc›l›k ve Pazarlama A.fi taraf›ndan T.C. yasalar›na uygun olarak yay›mlanmaktad›r. Capital Dergisi’nin isim ve yay›n hakk› Do¤an Burda Dergi Yay›nc›l›k ve Pazarlama A.fi’ye aittir. Dergide yay›mlanan yaz›, foto¤raf, harita, illüstrasyon ve konular›n her hakk› sakl›d›r. ‹zinsiz, kaynak gösterilerek dahi al›nt› yap›lamaz. DB Okur Hizmetleri hatt› Tel: 0212 478 03 00 okurhizmetleri@doganburda.com DB Abone Hizmetleri hatt› Tel: 0212 478 03 00 Faks: 0212 410 35 12-13 abone@doganburda.com Pazar hariç her gün saat 09.00-18.00 aras›nda hizmet verilmektedir. 281_282_283_284_CP_10 SMARTGRID 9/26/09 1:49 PM Page 3 Ak›ll› flebekeler Yapay ›fl›k kaynaklar›yla ayd›nlat›lm›fl bir kontrol merkezini gözünüzde canland›r›n. Bir metropolün tüm enerji a¤›, devasa bir ekrandan izleniyor. Daha küçük ekranlarda, farkl› tesislerde üretilmekte olan elektrik miktar›yla ilgili anl›k veriler ve ertesi güne iliflkin tahminler görülebiliyor. ‹flte enerji tesislerinin kontrol merkezleri gelecekte böyle olacak. Buna da bir dizi geliflmifl teknoloji imkan verecek. fiebekeler kontrol alt›nda! E mesi için, elektrik üretimi ile konutlardan nerji ikmalinin güvenilir ve verimli olabil- ¤›nda baz› cihazlar›n›n uzaktan kumanda edilmesine izin vermesi istenebiliyor. ve sanayi tesislerinden kaynaklanan fiili talebin gece gündüz sürekli olarak uyumlu hale getirilmesi gerekiyor. Özellikle yenilenebilir enerji kaynaklar›na dayal› elektrik üretimindeki dalgalanmalar nedeniyle bu amaca ulaflmak hiç kolay de¤il. Bu nedenle enerji ikmalinin daha verimli ve güvenilir olmas›n› sa¤layan ak›ll› flebeke çözümlerine olan talep art›yor. Ak›ll› flebekeler sayesinde flebeke iflletmecileri ve enerji santralleri, sorunlara farkl› aç›lardan yaklaflabiliyor. Örne¤in bir yandan flebekenin ç›kt› düzeyinin planlanmas› di¤er yandan enerji yükünün belirli s›n›rlar›n üzerine ç›kmas›n›n engellenmesi gerekiyor. Her iki amaca birden ulaflabilmek içinse flebeke üzerindeki elektrik talebinin mümkün oldu¤u ölçüde az de¤iflmesini sa¤layan ak›ll› tüketim yönetimine baflvuruluyor. Bu amaçla örne¤in, belirli bir son kullan›c›dan, daha düflük elektrik fiyatlar› karfl›l›- EDEA giriflimi. EDEA, ak›ll› flebekenin ard›ndaki itici güçlerden biri. Siemens Enerji Sektörü’ne ba¤l› Enerji Otomasyonu ‹flletme Birimi (Energy Automation Business Unit EDEA), “ak›ll› flebeke” (Smart Grid) giriflimini 1 Aral›k 2008’de bafllatt›. Bu giriflim, tüm farkl› üretim birimlerindeki tüm faaliyetleri bir araya getirerek müflterilere, ak›ll› flebekeler alan›ndaki en kapsaml› çözümleri en h›zl› flekilde sunabilmeyi amaçl›yor. Gelece¤in flebekesi için veri toplama ve iflleme aflamas›ndan kontrol merkezlerine kadar ak›ll› otomasyon teknolojilerinden yararlan›lmas› gerekiyor. Böylece arz ve talepteki fazlas›yla karmafl›k dalgalanmalar› baflar›l› ve h›zl› bir flekilde yönetebilmek mümkün oluyor. Ayr›ca ak›ll› koruma ve kontrol teknolojisi, elektrik ar›zalar›yla karfl›lafl›lmas› olas›l›¤›n› da en aza indiriyor. Herkes için avantajl›. Siemens, ak›ll› flebekelerle ilgili baz› önemli alanlara yönelik ürün ve çözümleri sunmaya flimdiden bafllam›fl durumda. Ak›ll› flebeke, elektrik enerjisi üretiminden nihai tüketicilere kadar enerji dönüflüm zincirinin tümünü kaps›yor. Farkl› unsurlar› birlikte yöneterek ürün ve sistemlerin kullan›m yelpazesini de ciddi ölçülerde geniflletmek mümkün. Bu farkl› unsurlar, flebeke planlamas›n›, orta gerilim teknolojisini ve hatta bina teknolojilerini içeriyor. Ayr›ca, yeni gündeme gelmifl olan teknoloji paylafl›m konseptleri ve ifl modellerinin de enerji sektörüne katk›da bulunmas› bekleniyor. Bu nedenle giriflimin ilk ad›m›, pilot müflteriler ile projelerin belirlenmesi. Almanya’n›n Kuzey Ren-Vestfalya eyaletindeki E-DeMa projesi ile ‹sviçre’de, Bay›nd›rl›k Bakanl›¤› ile birlikte yürütülen da¤›t›m flebekesi otomasyon projesi, bunlardan sadece ikisi. AKILLI fiEBEKE = ZEK‹ A⁄ Bir ak›ll› flebeke, enerji piyasas›ndaki tüm birimler aras›ndaki çift yönlü iletiflime dayanan bir enerji üretim ve da¤›t›m a¤›d›r. Büyük, merkezi elektrik üretim birimleriyle küçük ve merkezden uzak üretim birimlerini ve tüketicileri tek bir yap›da birlefltirir. Otomasyon yap›s›n› geniflleten geliflkin sensörler ve merkezi olmayan bir bilgi ve iletiflim yap›s›, ak›ll› flebekeleri mümkün k›lan iki etkendir. Bunlar sayesinde ak›ll› flebekeler, enerji tedarik zincirindeki verimlili¤i ve güvenilirli¤i art›r›r. Ak›ll› flebeke sisteminin bir baflka önemli unsuru, son kullan›c›lar›n enerji piyasas›na aktif olarak kat›lmalar›n› sa¤lamas› ve böylece iklim korumas›na katk›da bulunmas›d›r. Gelecek&Trendler 3 281_282_283_284_CP_10 9/26/09 1:49 PM Page 4 4 SMARTGRID Yeni teknolojiler Gelecekte oturdu¤umuz evler birer elektrik üreticisi haline gelecek. Çat›larda veya binalar›n d›fl cephelerindeki fotovoltaj modülleri sayesinde üretilen elektrik, genel a¤a aktar›lacak. Elektrikli arabalar, çok k›sa bir sürede flarj olmalar›n› sa¤layacak h›zl› bir yükleme fonksiyonuyla donat›lacak. Park etmifl araçlardan birer elektrik tedarikçisi olarak faydalan›labilecek. Milyonlarca elektrikli araba, tedarik a¤›na ba¤lanarak sürekli dalgalanan günefl ve rüzgar enerjisi arzlar›n› bile karfl›layabilecek duruma gelecek. Ak›ll› flebekeler sayesinde, enerji kesintilerine ve hatta enerji üretimindeki yo¤un dalgalanmalara bile karfl› koyabilmek mümkün olacak… ‹flte yar›n› flekillendirecek 5 yeni teknoloji: Yar›n› flekillendirecek 5 yeni teknoloji Enerji üreten evler. Gelece¤in ak›ll› 1 flebekelerinde elektrik, büyük enerji santrallerinde de¤il, küçük ve yerel birimlerde üretilecek. Hatta oturdu¤umuz evler bile birer elektrik üreticisi haline gelecek. Çat›larda veya binalar›n d›fl cephelerindeki fotovoltaj modülleri sayesinde üretilen elektrik, genel a¤a aktar›lacak. Ak›ll› bina teknolojisi ayr›ca iklimlendirme ve havaland›rma gibi ihtiyaca dayal› teknolojilerle binalar›n elektrik tüketimlerinin de azalmas›n› sa¤layacak. Bugün bir ev, flofben, buzdolab› gibi elektrikli ev aletleriyle obur bir elektrik tüketicisidir. Ancak ak›ll› bir flebeke ile bu elek- trik ak›m›n› tersine çevirmek mümkün. Günümüzde fotovoltaj sistemleri zaten tedarik a¤lar›n› beslemekte. Gelecekte ise bir araba bile bir enerji kayna¤› olabilecek. Buradaki ana fikir, ortamda büyük bir miktarda elektrik mevcut oldu¤unda araba piline bunun yüklenmesine dayan›yor. Örne¤in akflam üzeri enerji tüketimi artt›¤›nda bu ak›m› tersine çevirmek mümkün olacak. Gelecekte milyonlarca elektrikli araba tedarik a¤›na ba¤land›¤›nda, onlar bile dalgalanan günefl ve rüzgar enerjisi arz›n› tamponlayabilecek duruma gelebilecekler. Mevcut dalgalanmalar› hafifletmek için bina stoklama sistemlerinin yerine arabalar ve onlar›n pilleri otomatik birer saklama kapasitesi sunabilecek. H›zl› flarj merkezi. Gelecekte elektrik- 2 li arabalar çok k›sa bir sürede flarj olmalar›n› sa¤layacak flekilde h›zl› bir yükleme fonksiyonuyla donat›lm›fl olacak. Bu flekilde arabalar, t›pk› günümüzdeki benzin istasyonlar›nda oldu¤u gibi birkaç dakika içinde yeniden flarj edilebilecek. Siemens flu anda araçlar için entegre flarj teknolojisi sistemleri gelifltirme aflamas›nda. Otomobil bataryas›n›n çabuk doldurula- 281_282_283_284_CP_10 9/26/09 1:49 PM Page 5 bilmesi için bu sistemlerde ciddi derecelerde yüksek voltaj ve amper kullan›l›yor. Ayr›ca bu teknolojinin içinde araçlar›n enerji tedarikçisiyle aralar›nda veri paylaflabilece¤i bir iletiflim ara yüzü de olmas› planlan›yor. T›pk› cep telefonlar›nda oldu¤u gibi araçlar da gelecekte, otomatik olarak tan›mlanacak. Sonra da uygun elektrik faturas› kesilebilecek. Otoparktaki elektrik ak›m›. Bir ara- 3 ba ömrünün büyük k›sm›n› park edilmifl halde geçirir. Bu nedenle elektrikli bir araç, sahibi iflteyken veya al›flverifl yap›yorken bir garajda veya otoparkta kolayl›kla flarj edilebilir. Ancak yüzlerce araba tedarik a¤›ndan ayn› anda elektrik çekmeye bafllad›¤›nda alt istasyonlara da¤›t›lmas› gereken devasa bir elektrik yükü oluflturur. Siemens’in portföyünde oldukça uzun bir zamand›r böylesi bir a¤ teknolojisi mevcut. fiu anda ise ak›ll› flebeke teknolojisine uyarlan›yor. Park etmifl araçlardan birer elektrik tedarikçisi olarak faydalan›lmas› da mümkün. Gelecekte milyonlarca elektrikli araba, tedarik a¤›na ba¤land›¤›nda sürekli dalgalanan günefl ve rüzgar enerjisi arzlar›n› bile karfl›layabilecek duruma gelecek. Ak›ll› flebekeler ve elbette onlarla birlikte elektrikli arabalar, enerji kesintilerine ve hatta enerji üretimindeki yo¤un dalgalanmalara bile karfl› koyabilecek. Kesintiye kesin çözüm. Gelecekte 4 araç sürücüleri, araç bataryalar›n›n ne kadar elektrik depolamas› ve ne zaman flarj edilmesi gerekti¤ini kesin flekilde belirleyebilecek. Bu flekilde bir araba ak›ll› flebeke içinde uyan›k bir elektrik tüccar› haline gelebilecek. Önümüzdeki y›llarda arabalar, elektrik fiyatlar›n›n düflük oldu¤u gece geç saatlerde depolar›n› elektrikle doldurup elektri¤e talebin devasa boyutlara ulaflt›¤› ve pahal›laflt›¤› gündüz saatlerinde ise enerjiyi tedarik a¤›na geri satabilecek. Bu sayede araç sahipleri, elektrik kulland›klar› için her flekilde ödüllendirilmifl olacak. Elektri¤in ucuz ve pahal› oldu¤u zamanlar› dikkate alarak arac›n› flarj etme ve flebekeye geri satma zamanlar›n› kendileri belirleyerek bu iflten para kazanabilecekler. Araç sürücüleri her koflulda kendi araçlar›n›n elektrik flarj› durumunu kadranlar›ndaki gösterge arac›yla izleyebilecek ve ifle metroyla m› yoksa arabayla m› gitmeleri gerekti¤ine kendileri karar verebilecek. Gelecek&Trendler 5 281_282_283_284_CP_10 9/26/09 1:49 PM Page 6 6 SMARTGRID Yeni teknolojiler Elektrikli mobilite. Siemens, yüksek- 5 performansl› arabalar üreten Ruf Automobile GmbH ile ortaklafla yürüttü¤ü bir projede, elektrikli bir arac›n eRuf Greenster ile birlikte ne kadar cazip olabilece¤ini gösterdi. eRuf Greenster, daha flimdiden kendi flarj teknolojisini halka aç›k elektrikli araç doldurma istasyonlar›nda kullan›ma açm›fl durumda. Siemens Corporate Technology’deki araflt›rmac›lar, Ruf Automobile GmbH’nin eRuf Greenster prototipi için bir motor/jeneratör, güç elektroni¤i ve pilli bir ara yüzden ibaret entegre bir sistem gelifltirdi. Siemens’in çekirdek araflt›rma birimi halen, aralar›nda elektrikli sürücüleri olan bir araba, enerjinin geri kazan›m› ve altyap› konfigürasyonu için gereken flartlar›n da oldu¤u elektrikli mobilite hakk›nda yo¤un araflt›rmalar sürdürüyor. Siemens bugün ak›ll› flebekelerin vazgeçilmez temel tafllar›ndan biri olan kontrol teknolojisinde global pazar lideri konumunda. ABD ile Avrupa’daki rüzgar çiftliklerinin ve di¤er yenilenebilir enerji kaynaklar›n›n ba¤lant›lar›nda kullan›lan ak›ll› flebeke projelerinde bafl›ndan beri yer alman›n sa¤lad›¤› derin bir deneyime sahip. Elektrikli mobilitenin gelecekte mutlaka ak›ll› flebekelerin gerekli bir k›sm› haline gelece¤i düflünülüyor. Siemens’in portföyünde de bunun için gerekli tüm teknolojiler mevcut. ÖRNEK PROJELER‹N SAYISI ARTIYOR Lillgrund aç›k deniz rüzgar çiftli¤i Avrupa’n›n enerji arz›nda, aç›k deniz rüzgar çiftliklerinin pay› her geçen gün art›yor. Danimarka bugün güçlü rüzgarlar› sayesinde mevcut rüzgar jeneratörleri arac›l›¤›yla tüketti¤inden daha fazla elektrik üretiyor. Ancak hava flartlar›n›n sonucu olarak jeneratörlerdeki dalgalanmalar nedeniyle kapasite art›r›mlar›nda ak›ll› a¤lar›n kullan›lmas› zorunlulu¤u ortaya ç›k›yor. Belki de bir gün elektrik arz›nda hiç bir flekilde dalgalanmaya izin vermeyecek flekilde havan›n iyi veya kötü olmas›na ba¤l› olarak jeneratörler aras›nda otomatik olarak geçifl yap›labilecek. Malmö ve Kopenhag aras›ndaki Öresund’da bulunan Lillgrund aç›k deniz rüzgar çiftli¤inde bugün toplam ç›kt›s› 2.3 megawatt olan 48 adet Siemens SWT-2.3-93 model rüzgar türbini jeneratörü çal›fl›yor. Solonova 1 günefl-termal enerji istasyonu Güney Avrupa’da flebekeye her geçen gün daha fazla say›da günefl-termal enerji istasyonu kat›l›yor. Burada günefl ›fl›¤› aynalar arac›l›¤›yla yo¤unlaflt›r›l›yor ve suyu ›s›tma amac›yla kullan›l›yor. Sonra su buhar› yüksek bir bas›nçla türbinleri döndürüyor. Bu teknoloji asl›nda uzun y›llard›r ancak flimdilerde, ulaflt›¤› ölçe¤in büyüklü¤ü sayesinde kabul edilebilir bir etkinlik seviyesine ç›km›fl durumda. Devlet deste¤i sayesinde çok daha iri ad›mlar da at›labiliyor. Seville yak›nlar›ndaki Abengo Solar’da bulunan Solnova 1 tesisinin kapasitesi 50 megawatt olmas›na ra¤men gerek gelifltirme gerek infla halindeki enerji istasyonlar›n›n kapasiteleri 200 megawat’lar seviyesini aflm›fl durumda. Solnova 1’deki aynalar, parabolik dalgalar halinde günefl ›fl›¤›n› bir boru üzerine odakl›yor ve içindeki özel bir ya¤› ›s›t›yor. Is› transfer arac› olarak bilinen bu ya¤ boru içinde sürekli dolafl›yor. Bir di¤er yöntem ise günefl ›fl›¤›n›n genellikle 100 metre yüksekli¤indeki bir kulenin tepesindeki küçük bir alanda bulunan çok say›da düz aynadan odakland›r›lmas›. Desertec enerji otoban› projesi Bir dizi farkl› teknolojiden faydalan›lacak bir baflka proje ise Desertec. Bu projede Kuzey Afrika’daki günefl-termal enerji istasyonlar›ndan Avrupa’ya elektrik transfer edilmesi planlan›yor. Bu kadar uzak mesafede elektrik kaça¤›n› en aza indirebilmenin tek yolu yüksek gerilim DC sistemlerinin (HVDC) kullan›lmas›. HVDC hatlar›, birer “elektrik otobanlar›” fleklinde gelece¤in birbirine ba¤l› a¤lar›n›n belkemi¤ini oluflturacak. 285_286_287_288_CP_10 9/26/09 1:50 PM Page 7 Pazar analizi Elektri¤e olan talebin 2030 y›l›na kadar ikiye katlanaca¤› tahmin ediliyor. Ak›ll› flebekelerle yeni bir ça¤a girecek elektrik pazar› ise gelecek 5 y›lda 30 milyar Euro’ya ulaflacak. Siemens ak›ll› flebeke iflinde her y›l ortalama yüzde 7 düzeyinde büyümeyi ve pazardan yüzde 20’nin üzerinde pay almay› hedefliyor. Pazar h›zl› büyüyecek iemens AG, gelecek 5 y›ll›k mali y›l› içinde S toplam de¤eri 6 milyar Euro’dan fazla olacak flekilde ak›ll› enerji a¤lar› (ak›ll› flebeke) siparifli almay› arzuluyor. Hali haz›rda dünyada lider ak›ll› flebeke tedarikçilerinden biri olan Siemens’in hedefinde bu konumunu daha da güçlendirmek var. Siemens Energy Sektörü CEO’su Wofgang Dehen, Siemens’in ak›ll› flebekeler iflinde zirveye oynad›¤›na dikkat çekiyor ve ekliyor: “Gelecekte de bu müthifl h›z›m›z› devam ettiriyor olaca¤›z. Art›k ak›ll› flebekelerle yeni bir elektrik ça¤› do¤uyor.” Siemens, içinde bulundu¤u mali y›l›n sonunda, ak›ll› flebeke teknolojisine olan siparifllerin 1 milyar Euro’yu bulaca¤›n› tahmin ediyor. Dehen, “‹klim de¤iflikli¤i ve ekonomik canland›rma paketlerinin de etkisiyle ak›ll› flebeke pazar›, zaten dinamik olan büyümesini daha da h›zland›racak. Biz ise pazar ortalamas›n›n en az 2 kat› h›zla büyümek istiyoruz” diye konufluyor. Gelecek 5 y›l içinde ak›ll› flebekelerle flekillenen elektrik pazar›n›n hacminin 30 milyar Euro’yu aflmas› bekleniyor. Siemens ise bu pazarda her y›l ortalama yüzde 7 büyümeyi ve toplamda yüzde 20’nin üzerinde bir pazar pay›n› hedefliyor. Dehen flöyle diyor: “Dünyan›n her geçen gün artan enerji talebini, güvenilir ve çevre dostu bir yoldan karfl›layabilmek için ak›ll› enerji flebekelerine ihtiyac› var. Biz elektri¤e olan talebin e-mobilite gibi yeni do¤makta olan trendlerin de etkisiyle 2030 y›l›na kadar ikiye katlanaca¤›n› tahmin ediyoruz.” Çevreyle dost. Araflt›rmalar, ak›ll› enerji a¤lar› kullan›larak 2020 y›l›na kadar CO2 sal›n›m›nda bir milyar tondan fazla tasarruf yap›labilece¤ini gösteriyor. Yenilenebilir enerji kaynaklar›n› enerji a¤lar›na entegre etmenin ve günefl ile rüzgar enerjilerinden istikrarl› birer enerji kayna¤› yaratman›n vazgeçilemez unsuru olarak da ak›ll› flebekeler gösteriliyor. Genel olarak ak›ll› flebeke pazar›n›n 3 temel bilefleni vard›r. Bunlar ak›ll› ölçüm (zeki faturalama), flebeke beyni (flebeke altyap›s› ve kontrol üniteleri) ve ‹fllevsel IT (ak›ll› veri yönetimi) olarak s›ralan›yor. Siemens her 3 alanda da aktif bir rol oynuyor ve daha flimdiden flebeke beyni konusunda global pazar liderli¤ini yakalam›fl durumda. 1 Ekim 2009 tarihinde Energy4U’nun yüzde 60 hissesini devralacak olan Siemens, gelecek mali y›l içinde enerji verileri yönetimi alan›nda ak›ll› flebeke portföyünü önemli ölçüde güçlendirecek. Att›¤› bu ad›mla flirket, tüketim verilerinin toplanmas› ve faturalanmas› alan›ndaki enerji hizmetleri port- föyünü de geniflletmeyi hedefliyor. Yüksek potansiyel. Ak›ll› flebekeler dünya genelinde muazzam bir büyüme potansiyeline sahip. Örne¤in Avrupa Birli¤i’nin 2020 y›l›na kadar CO2 sal›n›m›n› yüzde 20 düflürmek ve Avrupa enerji flebekesinde yenilenebilir enerjinin pay›n› yüzde 20’ye ç›kartmak olarak özetledi¤i 20-20-20 formülasyonlu iklim hedefleri için vazgeçilmez ön koflul olarak gösterilmekte. Ayr›ca dünyan›n dört bir yan›ndaki ekonomik canland›rma paketlerine de dahil edilmifl durumda. Sadece ABD hükümeti gelecek y›llarda bu alana yaklafl›k 3 milyar Euro yat›r›m yapmay› planl›yor. Siemens bu programlardan 2012 y›l›na kadar 15 milyar Euro tutar›nda siparifl almay› ümit ediyor. Bu siparifllerin yüzde 40’l›k bölümünün yani 6 milyar Euro’luk k›sm›n›n, Siemens Çevre Potföyü’nün yeflil teknolojilerine gelmesi bekleniyor. Enerji etkini ve kaynak koruyucu ak›ll› flebekeler, 2008 mali y›l›nda yaklafl›k 19 milyar Euro tutar›nda bir gelir üreten Siemens Çevre Portföyü’nün bir bölümü oluflturmakta. Bu rakam Siemens’in toplam gelirlerinin kabaca dörtte birini oluflturarak flirketi, çevreci teknolojiler alan›nda dünyan›n en büyük altyap› tedarikçisi konumuna getirmifl durumda. Gelecek&Trendler 7 285_286_287_288_CP_10 9/26/09 1:50 PM Page 8 8 SMARTGRID fiebeke yönetimi ‹yi enerji yönetimi sürdürülebilirlik, tedarik güvenli¤i ve verimlilik amaçlar. Ancak yenilenebilir enerji kaynaklar›na dayal› üretim gibi çeflitli nedenlerle elektrik üretimi, merkezi olmaktan giderek uzaklafl›yor. Bu da elektrik iletim ve da¤›t›m›nda yeni zorluklarla karfl›lafl›lmas›na yol aç›yor. Çözümse ak›ll› flebekelerde… “Smart Grid” teknolojisi, enerji beslemelerindeki dalgalanmalar› düzenlerken büyük ölçekli s›nai tüketicilere cazip olanaklar sunuyor. Zeki ve güçlü lay, bir gündüz vakti gerçekleflmiflti. O 2003 y›l›n›n 14 A¤ustos günü saat 16:10’da, Kuzey Amerika’n›n do¤usunda, yaklafl›k 50 milyon kiflinin yaflad›¤› bir bölgede elektrikler kesildi. Toronto’dan Detroit ve New York City’ye uzanan çok genifl bir bölge, tarihinin en büyük elektrik kesintisini yaflad›. Bilgisayar ekranlar› karard›, trenler durdu, hastanelerin acil durum jeneratörleri yüksek h›zlarla çal›flmaya bafllad›. Wall Street’te acil durum ayd›nlatmas›na geçildi. Kesintilerin tümüyle giderilmesi 48 saat ald›. Dünyan›n en önemli iktisadi bölgelerinden birinde bu süre boyunca ifller durdu. Avrupa’daki elektrik flebekesi iflletmecileri, kombine sistem sayesinde bu tür bir olay›n yafll› k›tada yaflanmayaca¤› güvencesini verdi. Ama yaln›zca 2 hafta sonra, Londra bölgesinde de benzer bir sorun yafland›. Üretilen elektri¤in yüzde 20’sinin flebeke ba¤lant›lar› koptu ve tafl›mac›l›k sistemi durdu. 4 hafta sonra s›ra ‹sveç’in güneyi ile Danimarka’ya gelmiflti. 5 gün sonra da ‹talya’daki 50 milyon insan elektriksiz kald›. 3 y›l sonra 2006 y›l›n›n kas›m ay›nda, bir elektrik ar›zas› neredeyse tüm Bat› Avrupa’y› karanl›kta b›rakt›. Bu kesintilerle ilgili incelemeler sonucunda, iletim flebekesinin kritik noktalar›yla ilgi- li insan hatalar›ndan, Londra örne¤inde a¤ rölelerinin yanl›fl yerlefltirilmifl olmas›na kadar bir dizi farkl› neden saptand›. Örneklerin tümünde a¤›r sonuçlarla karfl›lafl›ld›. S›nai üretim ve iletiflim tümüyle durdu. Kuzey Amerika’daki elektrik kesintileri çok daha ayr›nt›l› incelemelere tabi tutulmufltu. A¤ustos 2003’teki elektrik kesintilerinin makroekonomik maliyetinin 7 milyon dolar ile 10 milyon dolar aras›nda oldu¤u söylenebilir. Avrupa örne¤inde, Viyana Teknik Üniversitesi taraf›ndan yap›lan bir çal›flmaya göre, hizmet ve sanayi sektörlerine sunulamayan elektri¤in kilovat saati bafl›na maliyet, 5 ile 35 Euro aras›nda de¤ifliyor. Ar›zalar›n nedeni. Amerika’daki de dahil olmak üzere örneklerin tümü, geçti¤imiz birkaç 10 y›ll›k döneme ait olan ve elektrik flebekelerinde ar›zalar›n yaflanmas› olas›l›¤›n› art›ran geliflmelerin ürünüydü. Elektrik ticareti afl›r› ölçüde artm›fl ve bu da flebekelerin ola¤an durumlardaki ifl yükünü bile çok a¤›rlaflt›rm›flt›. Amerika’daki kesinti örne¤inde, pek ço¤u eskimifl olan klimalar›n ortalamalar› aflan miktarlarda çal›flt›r›lmas› da sorunlara katk›da bulunmufltu. Bu sözü edilen açmaz bugün yaln›zca 285_286_287_288_CP_10 9/26/09 1:50 PM Amerika’y› ilgilendirmiyor. Düflük voltajl› bölgelerde yani tüketicilere elektrik tafl›yan flebekelerde, enerji verimlili¤i genellikle yetersiz kal›yor. Yenilenebilir enerji kaynaklar›ndan elektrik üretenlerin say›s›n›n artmas› da, sorunlar›n a¤›rlaflmas›nda pay sahibi. Rüzgardan ve günefl enerjisinden yararlanan jeneratörler, biyogaz kullanan elektrik santrallerinden farkl› olarak elektrik üretiminde dalgalanmalara neden oluyor. Bazen yüksek miktarda ve bazen düflük miktarda elektrik üretirken belirli dönemlerde de flebekeye hiç elektrik aktarm›yor. fiebekelerin genifl co¤rafi bölgelere yay›lmas›, yenilenebilir enerji kaynaklar›na dayal› üretimdeki dalgalanmalar› azaltabilse de sorunun özü ortadan kalkm›fl olmuyor. Elektrik üretimindeki dalgalanmalar, esnek flebeke yönetimine duyulan gereksinimi art›r›yor. Ayr›ca, enerji üretimi merkezi olmaktan giderek daha fazla uzaklafl›yor. Yerel yönetimlerin kontrolündeki küçük ölçekli enerji santrallerinin, çiftliklerdeki biyogaz santrallerinin ve özel konutlar›n ya da s›nai tesislerin çat›lar›ndaki fotovoltaik santrallerin elektrik üretimindeki pay› art›yor. Bu da giderek tüm voltaj düzeylerinde, elektrik flebekelerinin merkezi yönetimini zorlaflt›r›yor. Siemens’in bir araflt›rmas›, elektrik üretimindeki da¤›n›klaflma e¤iliminin 2020 y›l›na kadar korunaca¤›n› gösteriyor. Dolay›s›yla elektrik flebekeleri yönetiminde, bu olgunun da hesaba kat›lmas› önem tafl›yor. Page 9 Çözüm ak›ll› flebekelerde. Tüm bu zorluklar›n cevab› ise ak›ll› bir flebeke olan Smart Grid’de sakl›. Smart Grid, dalgalanan enerji beslemelerini ba¤›ms›z olarak kontrol eden sürdürülebilir bir enerji sistemi. Bu sistem, üretimin fazla ya da talebin düflük oldu¤u dönemlerde üretilen fazla elektri¤in depolanmas›na da imkan veriyor. Elektrik flebekelerindeki tüm voltaj düzeyleri için üretim, iletim ve tüketimin ölçülmesi, denetlenmesi ve kontrol alt›na al›nmas› gerekiyor. Siemens de, ak›ll› elektrik tedarik flebekelerinin kurulmas›n› sa¤layacak iletiflim ve bilgi teknolojilerini gelifltirmenin ötesinde, belirli ürünlere yönelik çözümleri flimdiden hayata geçirmeye bafllam›fl durumda. Bunlar aras›nda sanal enerji santrallerine yönelik kontrol sistemleri, tüketici verilerini toplamaya yönelik ak›ll› sistemler ve ak›ll› da¤›t›m yönetimi sistemleri de bulunuyor. “Ak›ll› fiebeke” konseptini, s›nai tesislerdeki düflük voltaj düzeylerinde kullanmak da mümkün. Bu tür tesislerde, farkl› sistemler aras›ndaki iletiflim gereksinimi çok daha büyük çünkü üretilen tüm elektri¤in yaklafl›k yüzde 50’sini tüketen bu tesislerde (fotovoltaik santrallerle, yak›t hücreleriyle ya da kombine ›s› ve elektrik santralleriyle) üretilen elektri¤in miktar› giderek art›yor. Bugüne kadar flebeke düzeyindeki kontrol sistemleri, düflük voltaj düzeylerini kapsayam›yordu. fiu anda da yaln›zca yük düzeyleri izlenebiliyor. Bu da yaln›zca dikiz aynas›na bakarak otomobil sürmeye benziyor. Powerrate teknolojisi. ‹flte bu nedenle elektrik enerjisi üreticileri ve tüketiciler hem birbirleriyle hem flebeke yönetimiyle iletiflim kurabilir olmal›. So¤utma birimlerinin, klimalar›n, proses buhar› üretiminin ya da proses suyu haz›rl›¤›n›n flebeke stabilizasyonu için kullan›lmas›n›n tek yolu bu. Bu yolla örne¤in, rüzgar enerjisi fazlas› geçici olarak daha düflük bir so¤utma s›cakl›¤›nda tutulabilir ya da proses suyunda depolanabilir. Bu tür proses optimizasyonlar›n› gerçeklefltirebilmek için her fleyden önce, düflük voltaj düzeylerindeki bireysel tüketicileri hedef alan enerji da¤›t›m›na iliflkin tüm ayr›nt›lar›n bilinmesi gerekir. Do¤algaz, buhar ya da genel olarak di¤er proses enerjilerine iliflkin üretim ve tüketim verileri bir araya getirildi¤inde, enerji verimlili¤i sa¤layan üretim ve imalat prosesleri üretilebilir. Optimizasyon stratejilerinin gelifltirilmesini sa¤layan en iyi araç, Simatic PCS 7 proses kontrol sistemi ve Simatic WinCC imalat otomasyonu sistemi için gelifltirilmifl olan “powerrate” (enerjiölçer) eklentisidir. Powerrate, enerji tüketimi ve maliyet faktörleri hakk›ndaki ayr›nt›l› bilgileri toplad›ktan sonra bunlardan yararlanarak enerji verimlili¤i analizleri yapar. Bir optimizasyon stratejisi gelifltirirken yap›lmas› gerekenlerden biri de, gizli enerji tüketicilerinin kontrol alt›na al›nmas›d›r. Örne¤in fanlar, so¤utma birimleri ya da klimalar, ana süreçler üzerinde bir etkide bulunmadan, zaman zaman kapat›labilir. Powerrate’in yük yönetim fonksiyonu, gizli enerji tüketicilerinin afl›r› tüketimiyle mücadele için kullan›labilir. Örne¤in limitlerin afl›lmas› tehlikesiyle karfl›lafl›ld›¤›nda, yan prosesler otomatik olarak durdurulabilir. Bu yöntemle enerji maliyetlerini düflürmenin ötesinde, enerji flebekelerinde istikrar sa¤lan›r ve enerji yükünün zirveye ulaflt›¤› anlarda kamusal flebekeden ya da tesiste bulunan jeneratörlerden al›nan enerji s›n›rland›r›l›r. Çelik ve alüminyum fabrikalar›, ka¤›t fabrikalar› ya da kimya sektörü gibi karmafl›k süreç teknolojileri kullanan ve bol miktarda enerji tüketen sektörlerde, gizli enerji tüketicileri, tüm sürecin çok daha verimli bir flekilde tasarlanmas› aç›s›ndan daha önemli olanaklar bar›nd›r›r. Enerji tasarrufu sa¤layan motorlar›n kullan›lmas›, bu olanaklar› ciddi ölçülerde art›r›r. Bu tür önlemler için yap›lacak yat›r›mlar kendini 2 y›l içinde amorti edecektir. Bunlar›n d›fl›nda bafllang›ç Gelecek&Trendler 9 285_286_287_288_CP_10 9/26/09 1:50 PM Page 10 10 SMARTGRID yat›r›m› gerektirmeyen optimizasyon yollar› da bulunmakta. Enerji sa¤l›¤› kontrolü. Tüketimde ciddi dalgalanmalarla karfl›lafl›ld›¤›nda, farkl› birimleri karfl›laflt›rarak yüksek miktarlarda enerji tüketen unsurlar› saptamak mümkündür. Enerji ‹zleme ve Kontrol biriminin sat›fl müdürü Bruno Opitcsh flunlar› söylüyor: “Örne¤in yan yana gerçeklefltirilen benzer prosesleri birbirleriyle karfl›laflt›rabilir, ‘bu proseslerden biri, enerji verimlili¤i aç›s›ndan neden çok daha baflar›l›’ diye sorabiliriz.” Bunun için yeni kullan›lmaya bafllayan Sentron PAC3200 enerji izleme cihaz›, her bir üretim biriminin enerji tüketimini en hassas flekilde ölçerek toplad›¤› verileri proses kontrol birimine ya da üretim otomasyonu sistemine gönderiyor. Opitcsh, bu sayede enerji ak›fllar›n›n incelenebildi¤ini ve bunlar›n yönetimi yoluyla ciddi ölçülerde tasarruf sa¤lanabildi¤ini söylüyor. Buraya kadar sözü edilen çözümler, Siemens’in müflterilerine yeni sunmaya bafllad›¤› kapsaml› bir hizmet için de bir temel oluflturuyor. Bu hizmet, elektrik enerjisiyle çal›flan sistemlerin tüm ayr›nt›lar›n› inceleyerek enerji optimizasyonu sa¤layan “EnergyHealthCheck” (Enerji Sa¤l›¤› Kontrolü) olarak adland›r›yor. Burada, enerji yönetim sistemleri, ilgili enerji süreçlerinin incelenmesine yard›mc› oluyor. Böylece, üretim sürecindeki her bir tekil basamak için en uygun proses belirlenebiliyor. Bunun ötesinde enerji tüketiminin düflük oldu¤u dönemlerde, yan proseslerin kullan›lmas› sayesinde enerji tüketimindeki zirve noktalar› afla¤›ya çekilebiliyor. Büyük tasarruf. Enerji optimizasyonuna giderek ve enerji yönetimi için Powerrate’ten yararlanarak fabrikalar›n enerji maliyetlerinde yüzde 20’lik düflüfller sa¤lanabiliyor. Dahas› flebeke istikrar›na da önemli bir katk›da bulunulmufl oluyor. Enerji tüketimindeki afl›r› art›fllar s›n›rland›r›l›rken Sentron PAC4200 gibi araçlar sayesinde flebeke kirlili¤iyle de mücadele ediliyor. Motorlardaki afl›r› ›s›nma türü sorunlar giderilerek flebeke kay›plar› azalt›l›yor. Siemens bu alanda da, flebekeleri stabilize etmek için dinamik voltaj regülasyonuna olanak sa¤layan kondansatörler ve filtreler gibi uygun çözümler sunuyor. Ar-Ge Siemens, Almanya’daki WebergWildenraht Test Merkezi’nde demiryolu tafl›mac›l›¤›nda uydu tabanl› navigasyon sistemi olan Galileo’nun ilk test alan›n› kurmaya haz›rlan›yor. 2010 y›l›nda testlerine bafllanmas› planlanan Galileo’nun 2013’te iflletime al›nmas› hedefleniyor. Trenlerin konumunu ‘Galileo’ belirleyecek iemens, trenlerin konumunu uyduyla S belirleyecek navigasyon sistemi Galileo’yu test etmeye haz›rlan›yor. Gelecekte trenlerin uydudan sa¤lanacak konum bilgisi ile çal›flan sistemlerle donat›lmas›n› sa¤layacak olan Galileo’nun testleri, Almanya’daki Weberg-Wildenrath Test Merkezi’nde 2010 y›l›nda bafllayacak. Projenin 2013 y›l›nda faaliyete geçmesi hedefleniyor. RWTH Aachen Universitesi taraf›ndan yürütülmekte olan ‘railGate’ adl› proje, Alman Aerospace Centre (DLR) taraf›ndan Federal Ekonomi ve Teknoloji Bakanl›¤› taraf›ndan (BMWi) sa¤lanan fonlarla finanse ediliyor. Siemens ise projeye, testlerini gerçeklefltirerek destek veriyor. Dünyan›n en modern test merkezi. ‘railGATE’ projesi, gerçek Galileo sinyali kullan›labilir duruma gelmeden önce potansiyel müflterilere demiryolu tafl›mac›l›¤› alan›nda yenilikçi uygulamalar› test etme imkan› vermek için bafllat›ld›. Gelecekteki Galileo uydu sisteminin demiryolu tafl›mac›l›¤›ndaki potansiyel uygulamalar›n› araflt›rmak ve daha da güvenilir hale getirmek amaçland›. Siemens Wegberg-Wildenrath’ta, demiryolu malzemeleri için dünyan›n en modern test merkezinde bir test ortam› oluflturuyor. Burada, ‘psödolit’ ad› verilen 8 sinyalli jeneratörler 50 metre yüksekli¤indeki iletim direklerinin üzerine monte edilecek ve k›sa süre sonra lokal olarak s›n›rl› bir alanda Galileo sinyallerini iletmeye bafllayacak. Al›c› ayg›tlarla donat›lm›fl trenler yak›ndaki psödolitlerden sinyalleri alabilecek. Siemens Endüstri. Siemens Endüstri dünyan›n en büyük üretim, ulafl›m, bina ve ayd›nlatma teknolojileri tedarikçisi konumunda. Entegre otomasyon teknolojileri ve endüstriye özel kapsaml› çözümleri ile Siemens müflterilerine verimlili¤in yan› s›ra, endüstri ve altyap› alanlar›nda esneklik kazand›r›yor. Sektör bina teknolojileri, motor ve sürücü teknolojileri, endüstri otomasyonu, endüstri çözümleri, ulafl›m ve Orsam olmak üzere 6 bölümden olufluyor. Tüm dünyada 222 bin çal›flan› bulunan Siemens Endüstri, 2008 mali y›l›nda 38 milyar Euro ciro elde etti.