sebed/ jsase - Sürdürülebilir ve Engelsiz Bilim Eğitimi Dergisi

sebed/ jsase - Sürdürülebilir ve Engelsiz Bilim Eğitimi Dergisi

Dergi/Journal
SEBED/ JSASE
Derginin Adı/Name Of Journal:
Sürdürülebilir ve Engelsiz Bilim Eğitimi Dergisi
The Journal of Sustainable and Accessible Science Education
ISSN:2149-6080
WEB: http://journal.fizikli.com
SEBED uluslararası hakemli bilimsel bir dergidir ve yılda iki sayı
yayınlanır/ JSASE is an international peer-reviewed scientific journal and
published two issues annually.
Makale/Article
Makalenin Adı/ Name of Article: Matematik Eğitiminde Kullanılabilecek Bazı Gif
Animasyonlarındaki Görsel ve Eğitsel Özellikler / Some Educational and Visual
Characteristics in Gif Animations to Use in Mathematics Education
Yıl/Year: 2015
Ay/Month: Agustos/August
Cilt/Volume: 1
Sayı/Issue: 1
Sayfa/Page: 29-37
Alındı/Received: 25.05.2015
Düzeltildi/Corrected: 08.06.2015
Kabul Edildi/Accepted: 04.07.2015
Makale No/Article No: 4
DOI:10.18197/fizikli.8
http://fizikli.com/journal/4.pdf
http://dx.doi.org/10.18197/fizikli.8
Sorumlu Yazar/Correspondence Author
Yazar Adı/Name of Author: M. Şahin BÜLBÜL
Yazışma Adresi/ Correspondence Address: Kafkas Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
Kars/Türkiye
E-posta/E-mail: msahinbulbul@gmail.com
ATIF İÇİN / TO CITE
Bülbül, M. Ş. & İlgün, Ş. (2015). Matematik eğitiminde kullanılabilecek bazı gif
animasyonlarındaki görsel ve eğitsel özellikler. Sürdürülebilir ve Engelsiz
Bilim Eğitimi, 1(1), 11-20. Retrieved from http://fizikli.com/journal/4.pdf
29
Sürdürülebilir ve Engelsiz Bilim Eğitimi, ISSN:2149-6080, 2015
Cilt/Volume: 1, Sayı/Issue: 1, Sayfa/Page: 29-37,
http://dx.doi.org/ 10.18197/fizikli.8
http://fizikli.com/journal/4.pdf
Matematik Eğitiminde Kullanilabilecek Bazi Gif
Animasyonlarindaki Görsel Ve Eğitsel Özellikler
M. Şahin BÜLBÜL1
Şükrü İLGÜN2
Özet
GIF, içinde birden fazla resim olan ve bu resimleri sırasıyla gördüğümüz bir çeşit resimdir. Bu
çalışmanın amacı ise GIFlerin eğitsel ve görsel özelliklerini ortaya çıkarmaktır. Bu amaç için;
20 tane farklı internet sayfalarından rastgele alınmış GIFleri kullandık ve 75 öğretmen
adayının GIFlerin eğitsel ve görsel özellikleri hakkındaki görüşü bir form ile ortaya çıkarıldı.
İki farklı sınıfın sonuçlarını, karşılaştırmak ve tutarlılığı ölçmek amacıyla kullandık. Bu
çalışmadaki GIFlere numara verilmiştir ve sonuçlara göre bazı GIFleri yeterli diğerlerini
yetersiz (4, 7, 12 ve 20) olarak tanımladık.
Anahtar Kelimeler: GIF, Görsellik, Öğreticilik
Some Educational And Visual Characteristics In Gif
Animations To Use In Mathematics Education
Abstract
GIF is a kind of image which includes more than one image and we see all consecutively.
The aim of this study is to find out educational and visual characteristics of GIFs. For this
purpose, we used 20 GIFs taken randomly from different web pages and 75 teacher
candidates’ views about educational and visual characteristics of GIFs revealed with a form.
We used two different classrooms’ results to compare and analyze in terms of consistency. We
gave some ID numbers to GIFs in this study and according to the results, we defined some
GIFs as satisfactory and others as not satisfactory (4, 7, and 8) due to the rates of participants.
Key words: GIF, Visuality, Instructiveness
1
2
Kafkas Üniversitesi, msahinbulbul@gmail.com
Kafkas Üniversitesi, mat.ilgun@hotmail.com
30
GİRİŞ
1.
Teknoloji ve özellikle bilişim teknolojisindeki hızlı değişim ve gelişim eğitim ve öğretim
alanında da bir takım değişiklikleri beraberinde getirmiş, eğitimciler ister istemez bu yeni
öğretim araçlarını kullanmaya başlamıştır. Bu öğretim araçları bilgisayar ve internet üzerinden
kullanırken çeşitli nedenlerle tercihlerde bulunmuşlardır. Tercih nedenlerini etkileyen
faktörlerin başında öğretim aracına kolaylıkla müdahale edebilmek gelmektedir. Eğitimciler
derslerine,
öğrencilerinin
hazır
bulunuşluk
düzeyine
uygun
biçimde
bu
araçları
seçmektedirler. Bu araçları daha tercih edilebilir kılan şey, tamamını değiştirebilme fırsatıdır.
Eğitimciler tamamını değiştirebildikleri araçları doğal olarak müdahale edemedikleri araçlara
tercih edebilmektedirler. Kısacası, öğretim aracının kolay hazırlanabilir ve düzenlenebilir
olması kullanılma sıklığını etkileyen en önemli faktörlerden birisidir.
Bahsedilen öğretim araçlarını hem tanımlamak, hem sınıflandırmak hem de karşılaştırmak
amacıyla Şekil-1 hazırlanmıştır. Bu şekilde iki eksen mevcuttur. Birinci dikey eksen, öğretim
araçlarını kontrol edilebilirliklerine göre düşük, orta ve yüksek olmak üzere üç düzeyde ele
almamıza yardımcı olmaktadır. Yatay eksende ise dört bölme oluşturulmuştur. Bu bölmelerde
kullanılan resim sayıları derecelendirilmiştir. Tek resimden çok sayıda resimden oluşmaya
göre öğretim araçları sınıflandırılabilir. Bu sınıflandırmada özellikle sayı verilmemiştir çünkü
herhangi bir öğretim aracı belirtilecek resim miktarından daha az ya da daha çok olacak
biçimde yeniden hazırlanabilir.
Şekil 1. Bilişim Teknolojilerinden eğitimde kullanılanların karşılaştırılması
Animasyon, Sunum, Video ve GIFler yapı itibariyle birden çok resim/katmandan
oluşmaktadır. Animasyonlar üzerindeki bazı değişkenleri değiştirerek başka resimlerin
biçiminde değişiklik oluşması ilkesine göre değişir. Her ne kadar izin verilmiş değişiklikler
mümkün olsa da izlememize ve kullanmamıza izin veren yazılım üzerinden düzeltme ve
31
değişiklik yapmamız pek mümkün olamamaktadır. Bu nedenle orta kontrol edilebilirliğe sahip
bir öğretim aracıdır. Animasyonlar bir alana özgü olmayıp daha çok doğa bilimlerinde
kullanım alanı bulmaktadır (Stith, 2004; Vermaat, Kramers-Pals & Schank, 2003).
Videolar da kontrol edilebilirliği orta düzey olan öğretim araçlarıdır. Sadece ileri geri yaparak
ya da durdurarak eğitimciler kontrol edebilmektedir. Elbette başka bir yazılım kullanarak
video da değişiklik yapmak mümkündür ama aynı yazılım ile yapmak ve oynatmak kadar
kolay yapmak mümkün değildir.
Kontrol edilebilirliği en yüksek öğretim aracı; powerpoint sunum araçlarıdır. Bu araçlar hem
sunum yapmayı hem de sunum hazırlamayı sağlamaktadır. Oluşturulan her bir resim/katman
birbiri ardınca gelir ve kullanım bu sıranın anlamlı olmasıyla amacına ulaşır. Video ve
animasyonlara kıyasla daha çok kullanılan sunum dosyaları diğerleri kadar profesyonelce
hazırlanmış olmayabilir. Eğitimcilerin tüm slaytlara hükmedebilir olması, özelleştirebilme
şansına sahip olması bu kullanma sıklığının temel nedeni olabilir.
Bu öğretim araçları karşılaştırıldığında eğitim alanında en az kullanılanlar GIFlerdir çünkü
hazırlaması konusunda yeterli bilgi verilmemektedir, oynatılan program ile düzenleme
yapılmamaktadır
ve
yeterli
miktarda
üretilmemiştir.
Hâlbuki
gerekli
programlar
öğrenildiğinde kolaylıkla hazırlanabilmekte ve bir resim gibi kolayca taşınabilmektedir.
Yapısal olarak birbiri ardınca ekranda görünen resim topluluğudur. Bu resimlerin sırası ve
geçiş süresi kontrol edilebilmekte ve böylece ses içermeyen kısa videolar ya da olayı anlatan
içeriği değiştirilemeyen animasyonlar hazırlanabilmektedir.
Power Point sunum aracı eğlenmenin ötesinde eğitim aracı olabilmesi için renklerin,
vurguların seçimine önem vermek gerekmektedir (Szabo & Hastings, 2000). Bu önem
verildiğinde sadece sunumlar değil, videolar, animasyonlar ve hatta tek resimler bile öğrenci
tarafından olumlu karşılanabilir. Ayrıca tek başına powerpointin etkisinden söz edilemez;
karşılaştırma yapılan derslerin içeriği, derslerde kullanılan sunum dosyasını kullanma biçimi
bahsedilen etki için önemli unsurlardır (Szabo & Hastings, 2000). Sunum programların etkisi
olduğunu düşünenler, bu aracın “yenilik etkisini” ayırmadan değerlendirmektedirler (Craig &
Amernic, 2006).
Bu çalışmada ise eğitim alanında az kullanılan ve ortaya çıkacak ilkelerin diğer öğrenme
araçlarına da etki edecek olan GİFler ele alınmaktadır. Seçilen GİFler hakkında ortaya çıkan
görüşler ışığında olması gereken eğitsel ve görsel özellikler araştırılmak istenmektedir.
32
2. YÖNTEM
Bu araştırma, bir tarama çalışmasıdır. GİFlerin sahip olması gereken özellikleri araştırmak
için; GİFlerin gösterimi ardından katılımcılardan alınan yazılı dönütler değerlendirerek
araştırma sorusu cevaplanmaya çalışılmıştır.
Katılımcılar
Katılımcılar, Kafkas Üniversitesi Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Matematik
Öğretmenliği Ana Bilimdalı’nda 2014-2015 Bahar döneminde 1. ve 2. sınıfta okuyan
öğretmen adaylarıdır. Bu katılımcıların, 42 tanesi 1. Sınıf (A grubu) , 33 tanesi 2. sınıf
öğrencisidir (B grubu).
Süreç
GİFlerin sunumu PowerPoint üzerinden yapılmıştır. Her bir saydama bir numara ve ilgili GİF
konulmuştur. Öğrencilere önce tüm GİFler açıklama yapılmadan gösterilmiş, ardından tek tek
ele alınmıştır. Sınıf içinde yorum yapılmamış, her slayt için makul bir süre beklenmiş ve
katılımcıların düşüncelerini belirtmeleri istenmiştir.
Veri toplama aracı
Öğretmen adaylarının görüşmelerini derlemek amacıyla bir sayfalık bir veri toplama aracı
geliştirilmiştir. Bu araç üzerinde 1’den 20’ye kadar GİF numarası ile GİFin eğitimsel ve
görsel özelliklerini yeterli olup olmamasına göre değerlendirmesini sağlayan bir çizelge
mevcuttur. Bu aracın kullanımı sonrasında fark edilmiştir ki katılımcılar yeterli gördükleri
GİFleri eğitimsel ve görsel anlamda değerlendirmemiştir.
3.
BULGULAR
Yapılan inceleme sonunda A grubu katılımcılar 4, 7, 8, 12, 13 ve 20 numaralı GIFleri görsel
anlamda yetersiz bulmuş ve 1, 4, 6, 7, 8, 12 ve 20 numaralı GIFleri eğitsel anlamda yetersiz
bulmuştur (Tablo 1). Diğer B grubu katılımcıların cevapları incelendiğinde 4, 7 ve 8 numaralı
GIFler görsel yetersiz ve 4, 5, 7, 8, 12 ve 20 numaralı gifler eğitimsel anlamda yetersiz
bulunmuştur (Tablo 1). A ve B gruplarının yetersiz olarak belirtmelerini incelediğimizde hem
eğitsel hem görsel anlamda yetersiz bulunan ve bu iki alanda iki grup tarafından ortak
biçimde yetersiz bulunan GİFler; 4, 7 ve 8 numaralı olanlarıdır (Tablo 1).
33
Tablo 1. GİFlerin içerik ve yetersizlikleri hakkındaki A ve B gruplarının görüşleri.
GIF
Numarası
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
İçeriği
Sinüs’ün türevi
Matriks
aktarımı
Radyan
Hiperbolid
Çokgenlerin dış
açıları
Sin & Cos
Hiperbolid
Hiperbol
Pisagor teoremi
Çarpanlara
ayırma
Elips
Reinman
toplamı
Tanjant çizgileri
Paskal
Üçgenleri
Pi sayısı
İzdüşümü
Çemberin
izdüşümü
Kartezyenden
çoklu
kordinatlara
dönüşüm
Parabol
Sin-Cos Üçgeni
A grubuna
göre
eğitimsel
açıdan
yetersiz
B grubuna
göre
eğitimsel
açıdan
yetersiz
A ve B
gruplarına
göre
eğitimsel
açıdan
yetersiz
A
grubuna
göre
görsel
açıdan
yetersiz
B
grubuna
göre
görsel
açıdan
yetersiz
A ve B
gruplarına
göre görsel
açıdan
yetersiz
Yetersiz
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
Tablo 1’deki yıldızlar beş (5) adet tercih belirtilmiş GİFler için kullanılmıştır. Toplamda beş
adet “yetersiz” ifadesi kaydedilmemiş ise ilgili grup için ilgili alana yıldız konulmamıştır.
Görsel yetersizlik nedenleri olarak; örneksizlik, net olmama, silik olma, amaçsız olma,
ilgiçekici olmama, eksik bilgi, renksizlik, gereksiz çizim, üç boyutlu çizim kullanmama,
dengesiz büyüklük veya küçüklük, çizimlerin amatörlüğü belirlenmiştir(Tablo 2). Eğitsel
yetersizlikler için ise; bilginin eksik oluşu, hızlı olması, düzeyin uygun olmaması, yanlış bilgi,
eksik açıklama, yanlış sıralama, detaysızlık, akılda kalıcı olmama, her duruma uygun olmama,
bilindik bir bağlamda verilmemiş olma ve yabancı kelimeler ön plana çıkan yetersizlik
nedenleridir(Tablo 2). Bu yetersizlikler nedenlendirilirken, görsel yetersizlikler için; net
olmama, renksiz olma, karışık olma, dikkat çekici olmama ve hızlı olma belirtilirken eğitsel
yetersizlik için seviyeye uygun olmama, odaklı olmama, ayrıntılı olmama, amaçlı olmama,
yetersiz süre, yanlış bilgi ve eksik bilgi neden olarak sunulmaktadır(Tablo 2).
34
Tablo 2. Ave B grubunda ön plana çıkan ifadeler
Eğitimsel özellikler
A grubunda öne
B grubunda öne çıkan
A grubunda öne
B grubunda öne
çıkan özellikler
özellikler
çıkan özellikler
çıkan özellikler
Bilginin eksik oluşu
Bilginin eksik oluşu
Örneksizlik
-
Hızlı olması
Hızlı olması
Net olmama
Net olmama
Düzeyinin uygun
Düzeyinin uygun
olmaması
olmaması
Amaçsız olma
Amaçsız olma
Yanlış bilgi
Yanlış bilgi
İlgi çekici olmama
İlgi çekici olmama
Yabancı kelimeler
-
Renksizlik
Renksizlik
Yanlış sıralama
-
Gereksiz çizim
-
Detaysızlık
Detaysızlık
Akılda kalıcı olmama
-
Her duruma uygun
Üç boyutlu çizim
kullanmama
Dengesiz büyüklük
veya küçüklük
-
olmama
4.
Görsel özellikler
Bilindik bir bağlamda
Bilindik bir bağlamda
verilmemiş olma
verilmemiş olma
-
-
-
-
-
-
TARTIŞMA
Elde edilen bazı bulguların alan yazındaki bulgularla paralellik gösterdiği görülmektedir.
Örneğin Bülbül (2007) fizik eğitiminde GİFlerin kullanılabilirliğini araştırmış ve araştırma
sonunda olumlu görüşler bildirmiştir. GIF hazırlayanların görüşleri arasında bir katılımcı,
resimlerin sıralanmasının önemine dikkat çekmiştir. Aynı dikkat edilmesi gereken özellik bu
araştırmadaki katılımcılar tarafından Tablo 2’de “yanlış sıralama” olarak ortaya çıkmıştır.
Bir diğer uyumlu bulgu Bartsch ve Cobern (2003) tarafından yapılmış çalışma iledir. Bu
araştırmacılar sunularda metinlerin önemini vurgulamış ama gereksiz resimlerin etkiyi
azalttığı yönünde görüş bildirmişlerdir. Tablo 2’de “gereksiz çizim” olarak dile getirilmiş
özellik ile bu öneri uyum göstermektedir.
5.SONUÇ ve ÖNERİLER
Bu çalışma; GİFlerin sahip olması gereken eğitimsel ve görsel özellikleri ortaya koymaktadır.
Bu özelliklere göre; GİFler, içerdiği bilginin doğru ve tam olması, akışın hızlı olmaması,
içeriğin seviyeye uygun olması, yabancı kelimeler içermemesi, sıralamanın yanlış olmaması,
içeriğin bilindik bir bağlamda verilmesi, akılda kalıcı olması ve her duruma uygun bir yapıda
sunulması eğitimsel özellikler arasında iken örnek içermesi, net olması, amacının olması, ilgi
çekici, renkli,gereksiz çizimlerden uzak, üç boyutlu çizimleri de kapsayan dengeli olması
görsel özellikler arasında sıralanmıştır.
35
İleri çalışmalar için bu ilkelerin başka GIFler de ayırdediciliği, bu ilkelere göre öğrencilerin
GIF hazırlayabilme becerileri ve bu ilkelerin başka bilgisayar programlarındaki geçerlilikleri
incelenebilir.
Kaynakça
Bartsch, R. A., & Cobern, K. M. (2003). Effectiveness of PowerPoint presentations in
lectures. Computers & Education, 41(1), 77-86.
Bulbul, M. S. (2007, April). Using gif (graphics interchange format) images in physics
education. In Sixth International Conference on Balkan Physical Union(AIP Conference
Proceedings Volume 899) (Vol. 899, pp. 481-482).
Craig, R. J., & Amernic, J. H. (2006). PowerPoint presentation technology and the dynamics
of teaching. Innovative Higher Education, 31(3), 147-160.
Szabo, A., & Hastings, N. (2000). Using IT in the undergraduate classroom: should we
replace the blackboard with PowerPoint?. Computers & education,35(3), 175-187.
Stith, B. J. (2004). Use of animation in teaching cell biology. Cell Biology Education, 3(3),
181-188.
Vermaat, H., Kramers-Pals, H., & Schank, P. (2003, October). The use of animations in
chemical education. In Proceedings of the international convention of the association
for educational communications and technology(pp. 430-441).
36
Sürdürülebilir Eğitim / Sustainable Education
Makalenin içeriği / Content of the Article
Makalenin Konusu / The Subject of The Article
Teknoloji Entegrasyonu / Technology Integration:
Araştırma Yöntemi /Research Methodology
Tarama / Survey
Veri Toplama Aracı / Data Collecting Tool
Anket / Questionnaire
Örneklem / Sampling
Lisans / Undergraduate: 75
Veri Analiz Yöntemi / Data Analyzing Method
Frekans Tabloları / Table of Frequency
Bu tablo Prof. Dr. Mustafa Sözbilir önderliğindeki içerik analizi makalesine göre oluşturulmuştur ve yazarlar, çalışmadaki formun alt boyutlarını kullanarak doldurmak zorundadır.
/ This table is generated according to an content analyze article under the leadership of Prof. Dr. Mustafa Sözbilir and the authors have to fill this table by using sub-dimensions of
form in the study.
[Sözbilir, M., Gül, Ş. Okçu, B., Yazıcı, F., Kızılaslan, A., Zorluoğlu, S. L., Atilla, G. (2015). Görme yetersizliği olan öğrencilere yönelik fen eğitimi araştırmalarında eğilimler.
Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 218-241.]
About the authors / Yazarlar Hakkında
Mustafa Şahin Bülbül received his BS and MS from Kafkas University in
Physics and his PhD from Middle East Technical University in Physics
Education. He is currently an assistant professor at Kafkas University, where he
teaches physics and computing courses. He interests in special education and
drama method with applications with physics. He collected all articles and
projects under a web page (fizikli.com) and edits
Şükrü İlgün 1979’ da Erzurum Şenkaya’da doğdu.1990’da
ilköğretimi,1996’da lise eğitimini bitirdi.1996’da yapılan üniversite giriş
sınavında Atatürk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Matematik Öğretmenliğini
kazandı.2000’de MEB’de öğretmen olarak çalışmaya başladı.2012’de
Diferansiyel Geometri Dalında doktora yaptı.2013’de Kafkas Üniversitesinin
İlköğretim Matematik Öğretmenliği Bölümün’de öğretim üyesi olarak
çalışmaktadır.
Bu makale intihal açısından VIPER kullanılarak gözden geçirilmiştir /This article is reviewed by
VIPER in terms of plagiarism.
Category: Education
Word Count: 2868
Unique Words: 1037
Queries: 164
Plagiarism(%): 0
37