Her şeyin değiştiği yüzyıl !! 13. Yüzyıl
Transkript
Her şeyin değiştiği yüzyıl !! 13. Yüzyıl
Her şeyin değiştiği yüzyıl !! 13. Yüzyıl • Hastanelerin kimin denetiminde olacağı konusunda tartışma (Kilise – Devlet !?) • 1205 Dördüncü Lateran Konsül: Din adamlarının tıbbi tedavi yapmaları yasaktır • 1205 Dördüncü Lateran Konsül: Hastalıkların nedeni işlenmiş günahlardır. Önce din adamları hastaya bakmalı ve gerekirse hekim çağırmalıdırlar Avrupa Şehirlerinin Nüfusları 1050 Paris 20 London 25 Cologne 21 Tours 20 Lyon 20 Milan - 1200 1330 1500 110 25 50 150 35 54 225 50 45 - - 60 100 50 100 13. yüzyıl • Gerçekten de nüfusu artan bu bölgelerde 13. yüzyılda hastaneler görmeye başlıyoruz • Paris • Milan • Floransa 13. yüzyıl • Hastanelerin niteliği konusunda bazı değişikliklerin olduğuna dair belgeler bize ipuçları veriyorlar • Nüfus artmaya başlayınca hastaneler hastalar konusunda daha seçici olmaya başlıyorlar. Uzun süre bakım gerektiren ve iyileşme olasılığı görünmeyen hastaları hastaneye almak konusunda isteksizlikler beliriyor. 13. yüzyıl • Bazı kuruluşlar bakım ihtiyacı olan ve kimsesi olmayan yaşlılara sahip oldukları mülkler karşılığı ömür boyu bakım hizmeti vermeyi taahüt ediyorlar • Hastanelerin gelirleri genellikle kurucu bir varlıklı kişinin bağışladığı gelirlerden oluşuyor. Bu da zaman için yöneticilerin kendi ekonomik çıkarlarını ön planda tutmaları ile sonuçlanıyor. 13. yüzyıl • Dikkat edilirse bu hastanelerin işletme sermayesi hemen hemen bizde görülen Vakıf sistemine benzer bir şekilde sağlanıyor !! 14. yüzyıl • Bir tarihi olay bu gidişatı daha da belirgin hale getiriyor: 1337 Yüzyıl Savaşları İngiltere-Fransa • Ama zaten daha 1226’da bir tanıklık hastane yöneticilerinin (ki genellikle bu kişiler dini şahsiyetler oluyor) rüşvet alan, maddi çıkar sağlayan ve yozlaşmış bireyler olduğunu belirtiyor. 14. yüzyıl • 1311 Ravenna ve 1324 Vienna konsüllerinde bu konu tartışılıyor ve Papa V. Clement ruhban sınıfı mensuplarının hastane işinde yer almasını yasaklıyor. • Endüljans (Indulgence) ve onunla ilgili faaliyetlerin geçersiz kalması hastanelerdeki dini otoritenin varlığına nihai darbeyi indiriyor. • 1337 yılında başlayan Yüzyıl savaşlarının ortaya çıkardığı kıtlık, pahalılık ve ekonomik yaşamın sık sık kesintiye uğraması yanında bir doğal felaket daha bu tabloya ekleniyor: 1347 yılında Kırım’dan Avrupa’ya yayılıyor. Bu hastalık ve lepra orta çağ ve erken modern çağ Avrupasının iki önemli hastalığını oluşturuyor. Cüzzam (Lepra) ve Veba (Plague) • Bu iki hastalık anlaşılmadan Avrupa’nın Orta Çağ ve sonrası dönemi iyi anlaşılamaz. • Hastanelerin gelişimini ve şekillenmesini bu iki hastalık ciddi şekilde etkilemiştir. • Bütün dünyada cüzzamlı bireylerin toplumdan izole edilmeri ve ayrı topluluklar halinde yaşamaya mahkum edilmeleri çok yaygın bir durumdu. Bu hastalar içinzaman zaman ayrı cüzzamhaneler (leperhouse) inşa ediliyordu. 14. Yüzyıl Osmanlı Devleti • • • • 1302 Bafaeus savaşı 1326 Bursa’nın fethi 1361?,1369, 1371 Edirne’nin Fethi 1399-1400, Bursa Yıldırım Darüşşifasının kuruluşu Bursa Yıldırım Bayezid Darüşşifası • Binası günümüze kadar ulaşmış Bursa Yıldırım Bayezid Darüşşifası Bursa Yıldırım Bayezid Darüşşifası Bursa Yıldırım Bayezid Darüşşifası • Vakfiyesi var: - Reisü’l Etıbba (Tabib-I Evvel) - Tabib - Kehhal - Tabbah - Ferraş - Gassal - Vekilharç - Kayyım - İmam -Tabib-i Sani - Cerrah - Eczacı - Şerbetçi - Bevvab - Katip - Cameşuy - Habbaz - Et hamalı Bursa Yıldırım Bayezid Darüşşifası • - Vakfiyeye göre personel maaşları Tabib-i Evvel günlük 12 akçe, 10 ton buğday, 2 ton pirinç Tabib günlük 8 akçe, 15 ton buğday, 1 ton pirinç Şerbetçi günlük 2 akçe, 6 ton buğday Aşçı günlük 2 akçe, 6 ton buğday Eczacı günlük 2 akçe, 6 ton buğday Habbaz günlük 2 akçe, 6 ton buğday Bursa Yıldırım Bayezid Darüşşifası - Yatan Hastalar !! 1 1504 yılında Bulgar asıllı acemi Yeniçeri Yusuf 2 1504 Acemi yeniçeri Ahmed (Nasir?) Bursa Yıldırım Bayezid Darüşşifası - Yatan Hastalar !! 3 1604, Çandarlı Halil Paşa’nın oğlu İbrahim Paşa “mecnundur” ve ancak darüşşifada tedavi edilir denilerek buraya yatırılmıştır. 4 1604, mütevellilerden Mehmed, akıl hastası olduğu için darüşşifaya yatırılmış. Bursa Yıldırım Bayezid Darüşşifası - Yatan Hastalar !! 5 1563 yılında darüşşifa kapıcılarından Ahmed, tedavi için İstanbula gönderiliyor !! 6 1561, Darüşşifa kehhallerinden Mustafa’nın Hamza oğlu Evliya’nın sol gözüne neşter vurup kör olmasına neden olması Bursa Yıldırım Bayezid Darüşşifası - Yatan Hastalar !! 7 1490-1515 Veba salgınlarında ölen acemi yeniçerilerin kayıtları ! 8 1504, Veba olan acemi yeniçeri Yusuf, tedavi edildikten sonra Acemi Yeniçeriler Kethüdası Piri Çelebi’ye teslim ediliyor. Bursa Yıldırım Bayezid Darüşşifası - Yatan Hastalar !! 9 Darüşşifada ölen Hüseyin bin Hasan’ın üç baş atının müzayede ile 400 akçeye satılması ve geriye borç olarak kalan 197 akçenin Hacı Ahmed bin Bekir tarafından ödenmesi Osmanlı Darüşşifaları • Fatih Darüşşifası • Edirne Bayezid Darüşşifası • Süleymaniye Darüşşifası