UYK_Cilt 3_02
Transkript
UYK_Cilt 3_02
Uluslararas› Yüksekö¤retim Kongresi: Yeni Yönelifller ve Sorunlar (UYK-2011) 27-29 May›s 2011, ‹stanbul; 3. Cilt / Bölüm XII / Sayfa 1685-1693 Ortaö¤retimden Yüksekö¤retime Geçiflte Özel Yetenek S›navlar› ve Kullan›lan Puan/Katsay›lar›n Yerlefltirmeye Etkisi Doç. Dr. Ahmet Serkan Ece Abant ‹zzet Baysal Üniversitesi E¤itim Fakültesi, Güzel Sanatlar E¤itimi Bölümü, Gölköy, Bolu, Türkiye Özet Üniversiteler, özel yetenek gerektiren programlar› ö¤renci al›mlar›nda önkay›t (aranan flartlar- tarih- belgeler), s›nav ortam› ve sorular›, s›nav›n uygulanmas›, sonuçlar›n ilan› ve belirlenen ö¤rencilerin kesin kay›tlar› gibi tüm aflamalar› kendileri gerçeklefltirmektedirler. ÖSYM’nin son 11 içindeki Yüksekö¤retim Programlar› ve Kontenjanlar› K›lavuzunda, özel yetenek gerektiren programlara ö¤renci al›mlar› özel yetenek gerektiren e¤itim programlar› (Antrenörlük E¤itimi, Beden E¤itimi ve Spor Ö¤retmenli¤i, Müzik Ö¤retmenli¤i, Resim-ifl Ö¤retmenli¤i, Rekreasyon, Spor Bilimleri ve Spor Yöneticili¤i) ile ilgili ifllemler ve e¤itim programlar› d›fl›ndaki özel yetenek gerektiren programlar (Devlet Konservatuvarlar›, Güzel Sanatlar ve Tasar›m Fakülteleri, ‹letiflim Fakülteleri, Mesleki E¤itimi Fakülteleri vb. ilgili programlar›) olmak üzere iki ayr› uygulama, de¤erlendirme üzerinden olmaktad›r. Bu araflt›rman›n amac›, yukar›da ifade edilen k›lavuzda yeralan, e¤itim programlar›n›n uygulamakta oldu¤u özel yetenek s›navlar›nda, müzik ve resim ö¤retmenli¤i s›nav uygulamas› örnekleminden hareketle, mevcut durumunu ortaya koymak ve özellikle yerlefltirme puan›nda kullan›lan YGS (Yüksekö¤retime Geçifl S›nav›), AOBP (A¤›rl›kl› Orta Ö¤retim Baflar› Puan› ) ve ÖYS (Özel Yetenek S›nav) puan türlerinin yerlefltirme puan› üzerindeki etkilerini belirlemektir. Elde edilen verilerin sonucuna göre, özel yetenek gerektiren e¤itim programlar›na ö¤renci al›mlar› s›ras›nda, söz konusu k›lavuzda yer alan puanlar ve bu puanlara ait katsay›lar›n, yine k›lavuzda belirlenen esaslara göre bir dizi istatistiksel ifllemlerin sonucunda gerçekleflti¤i, yerlefltirme esas al›nan puanlar›n (AOBP, ÖYS, YGS) adaylar›n yerlefltirme puanlar› ile elde ettikleri s›ralamadaki yerlerini büyük ölçüde de¤ifltirdi¤i ve söz konusu puan türlerinden YGS ve AOBP s›navsonuçlar›n›n özel yetenek s›navlar›n›n yaklafl›k olarak üçte ikisini oluflturdu¤u, bunun özellikle özel yetenek s›navlar› için çok dikkat çekici bir sonuç oluflturdu¤u neticesine ulafl›lm›flt›r. Anahtar kelimeler: Özel yetenek, yetenek s›navlar›, katsay›lar. Girifl Ülkemizde her y›l binlerce ö¤renci gerek yap›lan merkezi s›navla (Ö¤renci Seçme ve Yerlefltirme S›nav›) gerekse üniversitelerin kendi bünyelerinde gerçeklefltirdikleri s›nav uygulamalar› ile (Özel Yetenek S›navlar›) ile bir yüksekö¤retim program›na kay›t yapt›rmaktad›rlar. Üniversitelerin lisans programlar›na girifl s›navlar› Ö¤renci Seçme ve Yerlefltirme Merkezi (ÖSYM) taraf›ndan gerçeklefltirilirken, özel yetenek gerektiren programlara ö¤renci al›mlar› yüksekö¤retim kurumlar›n›n kendileri taraf›ndan gerçeklefltirilmektedir. Üniversiteler s›nav baflvuru flartlar›n› ve koflullar›n› kendileri belirliyor, aday baflvurular›n› (ön kay›tlar›n›) al›yor, sorular›n› oluflturup, yine kendi uygulama yöntemleri ile (bir veya birkaç aflamal› ) s›nav ve de¤erlendirme ifllemlerini tamamlay›p, ö¤rencilerini al›yorlar. 1685 Uluslararas› Yüksekö¤retim Kongresi: Yeni Yönelifller ve Sorunlar (UYK-2011), 27-29 May›s 2011, ‹stanbul Üniversiteler bünyelerinde bar›nd›rd›klar› özel yetenek gerektiren programlara göre farkl› uygulamalar içerisinde bulunmaktad›rlar. Örne¤in güzel sanatlar fakültelerinde yap›lan özel yetenek s›navlar› sonras›nda uygulanmakta olan puan ve katsay›lar ile ayn› üniversitenin beden e¤itimi ö¤retmenli¤i program›na ö¤renci al›m› s›ras›nda uygulanan ifllemler farkl›l›k göstermektedir. Bu farkl›l›k, yüksekö¤retim kurumunun her y›l haz›rlad›¤› yüksekö¤retim programlar› ve kontenjanlar› k›lavuzu’nda yer alan aç›klamalardan kaynaklanmaktad›r. E¤itim Programlar› D›fl›ndaki Özel Yetenek Gerektiren Programlar ile ilgili ‹fllemler YÖK, k›lavuzda belirtildi¤i gibi[1] e¤itim programlar› d›fl›ndaki özel yetenek gerektiren programlara (Devlet Konservatuvarlar›, Güzel Sanatlar ve Tasar›m Fakülteleri, ‹letiflim Fakületleri, Mesleki E¤itimi Fakülteleri vb. ilgili programlar›) ö¤renci al›m s›navlar›nda ve sonras›nda uygulanacak olan yerlefltirme aflamas›nda, kullan›lmas› düflünülen puan türlerinin (ek puanlar, katsay›lar) belirlenmesini yine programlar›n kendilerine b›rakm›flt›r. Tablo 1: Çeflitli üniversitelerin e¤itim programlar› d›fl›ndaki özel yetenek gerektiren programlar›na ön kay›t flartlar› ve s›nav sonras› uygulad›klar› katsay›lar. Kurumlar Önkay›t /YGS Alan D›fl›– Alan+Alan D›fl› [140] [180] …………………. [140] [180] …………………. [ ] [ ] [ ] ………. Taban puan …………………. [ ] [ ] [ ] ] [ ] [ ] Ankara Ünv.Dev.Konsv. Hacettepe Üniv. Dev. Konsv. Akdeniz Üniv. Dev. Konv. Yerleflme Puan›na Yans›ma Oranlar Alan – [YGS ]- [AOBP]- [ÖYSP-SP] [Klavuzda yer alan katsay›lar][2] Zonguldak KEÜ GSF [140 ] [180 ] …………………. [ TOBB Eko.Tek Üniv. GSF [ [ ----[140]………. [+%30] [+%10] Hacettepe Üniv. GSF ………. Taban puan …………………. [ ] [ ] [ ] 9 Eylül Üniv. ………. Taban puan …………………. [ ] [ ] [ ] GSF ] ] Tablo 1’de çeflitli üniversitelerin bünyelerinde yer alan e¤itim programlar› d›fl›nda özel yetenek gerektiren programlar için ön kay›t ve s›nav sonras›nda uygulad›klar› puan türü ve katsay›lardaki çeflitlilik bulunmaktad›r. Görüldü¤ü gibi Ankara Devlet Konservatuvar›n alan ve alan d›fl›ndan baflvuru yapan adaylar için k›lavuzda yer alan, e¤itim programlar› için uygulanan puan türü ve katsay›lar›n› kullan›rken, Hacettepe ve Akdeniz üniversiteleri devlet konservatuvarlar› s›nav sonras›nda sadece kendi uygulad›klar› yetenek s›nav puanlar›na göre s›ralama yapmakta, adaylar›n YGS ve AOBP’lerini yerlefltirmeye eklememektedirler. Konservatuvarlardaki bu uygulama çeflitlili¤i üniversitelerin güzel sanatlar fakültelerinde de söz konusudur. Özel Yetenek Gerektiren E¤itim Programlar› ile ‹lgili ‹fllemler Özel Yetenek Gerektiren E¤itim Programlar› (Antrenörlük E¤itimi, Beden E¤itimi ve Spor Ö¤retmenli¤i, Grafik Ö¤retmenli¤i, Mesleki Resim Ö¤retmenli¤i, Müzik Ö¤retmenli¤i, Resim-ifl Ö¤retmenli¤i, Rekreasyon, Seramik Ö¤retmenli¤i, Spor Bilimleri ve Spor Yöneticili¤i) için yerlefltirmeye esas olan puanlar›n›n hesaplanmas›nda 3 puan türü ve katsay›lar› kullan›lmaktad›r: 1. Özel Yetenek S›nav› Puan› – Standart Puan (ÖYSP-SP) 2. A¤›rl›kl› Ortaö¤retim Baflar› Puan› (AOBP) 3. Yüksekö¤retime Geçifl (YGS-P) deki dört puan türünden en yükse¤i Yerlefltirme Puan› (YP) yukar›daki puanlar›n belli a¤›rl›klarla hesaplan›p toplanmas›ndan elde edilmektedir. Özel Yetenek S›nav Puan›n›n (ÖYSP) a¤›rl›kland›rmaya girebilmesi için, puanlar›n önce ÖYSP da¤›l›m›n›n ortalamas› ve standart sapmas› hesaplanmakta sonra standart puanlara çevrilmesi gerekmektedir. ÖYSP da¤›l›m›n›n ortalamas› ve standart sapmas› bulunduktan sonra k›lavuzda yer alan formüller yard›m› ile her aday için “ÖYSP Standart Puan›” hesaplan›r. Tüm bu puanlar›n standart hale getirilmesinin ard›ndan aday›n yerlefltirme puan› hesaplan›rken afla¤›daki katsay›lar kullan›lmaktad›r: [1] Bkz: Ö¤renci Seçme ve Yerlefltirme Sistemi (ÖSYS) Yüksekö¤retim programlar› ve Kontenjanlar› Klavuzu (2010) sayfa:13.Ankara. [2] Ankara Üniv. Devler Konsv. Özel Yetenek S›nav Girifl K›lavuzu (2010). 1686 A. S. Ece a) Aday ayn› alandan geliyorsa (Örne¤in Müzik Ö¤retmenli¤i program› için aday GSL’nin müzik alan›ndan geliyorsa) Yerlefltirme Puan›: (katsay›*ÖYSP-SP) + (katsay›*AOBP) + (katsay›*YGS-P) b) Aday di¤er alanlardan geliyorsa (Örne¤in Müzik Ö¤retmenli¤i program› için aday genel lisenin sosyal bilimler alan›nda geliyorsa) Yerlefltirme Puan›: (katsay›*ÖYSP-SP) + (katsay›*AOBP ) + (katsay›*YGS-P) Tablo 2: 1999-2011 y›llar› aras›nda özel yetenek gerektiren e¤itim programlar›nda kullan›lmakta olan puan türleri ve katsay›lar. Y›llar Puan türleri ve katsay›lar YP = [ÖYSP-SP] + [AOÖBP] + [YGS-P][3] / Toplam Katsay› – Fark 1999 (belirlenen puan türleri ve katsay›lar için herhangi bir oran bulunmamaktad›r) 2001 2001 = = 1.3 1.3 + + 0.65 0.2 + + 0.52 (Alandan gelen) 0.52 (Alan d›fl›ndan gelen) / 2.47 / 2.02 - (0.45) 2002 2002 = = 1 1 + + 0.65 0.2 + + 0.55 ( Alandan gelen) 0.72 (Alan d›fl›ndan gelen) / 2.2 / 1.92 - (0.28) 2004 2004 = = 1 1 + + 0.52 0.16 + + 0.36 ( Alandan gelen) 0.47 (Alan d›fl›ndan gelen ) / 1.88 / 1.63 - (0.25) 2010 2010 = = 1 1 + + 0.11 0.08 + + 0.22 ( Alandan gelen) 0.25 (Alan d›fl›ndan gelen ) / 1.33 / 1.33 - (0) 2011 y›l› = [ÖYSP-SP] + [ 2011 = 1.17 + [(0.11*AOBP) + (0,03*AOBP)] + 0.22 (alandan) / 1.53 -(0.03) 2011 = 1.17 +[ AOBP (0.11*AOBP) ] + [YGS] ] + 0.22 (alan d›fl›) / 1.5 Yukar›da aç›klanan ifllemlerden sonra adaylar›n yerlefltirme puanlar› belirlenir ve bu puanlar yüksekö¤retim kurumunun ö¤renci kontenjan›na göre yukar›dan afla¤›ya s›ralanarak asil ve yedek ö¤renciler listelenir. Tablo 2’ye genel olarak bak›ld›¤›nda, 1999 da özel yetenek gerektiren e¤itim programlar› için belirlenen puan türleri ve katsay›lar üzerine herhangi bir oran kullan›lmazken (programlar sadece özel yetenek s›nav sonuçlar›na göre adaylar›n› belirliyorlar), geçen 11 y›l içinde güzel sanatlar liselerinin mezun vermesi, genel liselerdeki alan/kol da¤›l›mlar› nedeniyle adaylar alan ve alan d›fl›ndan gelenler olarak ayr›lm›fl, söz konusu adaylar için çeflitli puan türleri ve katsay›lar belirlenmifl ve katsay›larda farkl› y›llarda 4 kez çeflitli de¤iflikli¤e u¤rat›lm›flt›r.Uygulanan katsay›lar›n toplamlar› incelendi¤inde, toplamlar›n alandan gelen adaylar yönünde oldu¤u (0.45 / 0.28 / 0.25) ve 2010 y›l›nda uygulanan son de¤iflikle katsay› toplamlar›n›n eflitlendi¤i, dolay›s› ile geçmifl y›llarda oluflan fark›n kapand›¤› (0) görülmektedir. 2011 y›l› Ö¤renci Seçme ve Yerlefltirme Sistemi (ÖSYS) K›lavuzuna göre, bir önceki y›lda, alan ve alan d›fl›ndan gelenlerin eflitlenmifl olan katsay› toplamlar› tekrar alandan gelenler yönünde 0.03 oran›nda art›fl göstermektedir. Ayr›ca ÖSYM yay›nlad›¤› k›lavuzda bu y›l 10 y›l aradan sonra ilk kez, adaylar›n ÖYSP’lerini 1.17 gibi bir katsay› ile çarp›lmas›n›, alandan gelen adaylar›n ise AOBP puanlar›n›n 2 farkl› katsay› ile çarp›lmas› ve yerlefltirme puan›na eklenmesi gerekti¤ini ifade etmektedir. Problem Durumu Ülkemizde Özel Yetenek S›navlar› ile her y›l yüzlerce ö¤renci bir yüksekö¤retim program›na yerleflmektedir. Bu programlara giriflte YÖK, E¤itim Programlar› ve E¤itim Programlar› D›fl›ndaki Özel Yetenek Programlar› olmak [3] Üniversiteye girifl s›navlar›, taraman›n yap›ld›¤› 11 y›l içerisinde farkl› isimler (ÖSS, ÖYS, YGS) ad› alt›nda gerçekleflmifltir. 1687 Uluslararas› Yüksekö¤retim Kongresi: Yeni Yönelifller ve Sorunlar (UYK-2011), 27-29 May›s 2011, ‹stanbul üzere 2 farkl› uygulama gerçeklefltirmektedir. E¤itim programlar›na ö¤renci al›mlar› s›ras›nda uygulanacak puan ve katsay›lar› (geçen 11 y›l içinde 4 kez de¤ifltirilmifl) ve uygulanacak istatistik ifllemlerini belirlerken; e¤itim programlar› d›fl›ndaki özel yetenek gerektiren programlara ö¤renci al›mlar›n› ve uygulanacak katsay›lar› oldu¤u gibi yüksekö¤retim kurumlar›n›n kendilerine b›rakm›fl, s›navlar›n esnek bir puanlama çerçevesinde gerçekleflmesine olanak sa¤lanm›flt›r. 2004-2009 y›llar› aras›nda yüksekö¤retimin e¤itim programlar›na özel yetenekle ö¤renci al›m› s›ras›nda uygulanmakta olan puanlar (özel yetenek s›nav puanlar›-a¤›rl›klar›nd›r›lm›fl orta ö¤retim puanlar›-yüksekö¤retime geçifl puanlar›) ve bu puanlara ait katsay›lar›n yerlefltirme puanlar› üzerindeki yüzdelik a¤›rl›klar› yüksektir. (Ece, fiengül, 2006; Yayla, 2006). Adaylar özel yetenek gerektiren programlara, özel yetenek s›nav sonuçlar› ile de¤il de, daha çok üniversite girifl s›nav puanlar› ve orta ö¤retimden getirdikleri puanlar ile girmektedirler. Baflka bir ifade ile adaylar›n yerlefltirme s›ralamalar›n›, büyük oranda YGS ve AOBP belirlemektedir. 2004-2009 y›llar› aras›nda uygulanan katsay›lar 2010 y›l›ndan itibaren de¤ifltirilmifltir. Yeni katsay›lar yerlefltirme puanlar›n› nas›l etkilemektedir? Bu verilerden hareketle araflt›rman›n temel amac›, e¤itim programlar› ve e¤itim programlar› d›fl›ndaki özel yetenek gerektiren programlara ö¤renci al›mlar› s›ras›ndaki uygulama farkl›l›klar›na dikkat çekmek, ayr›ca Tablo 2’de detayl› ifade edilen ve 2010 y›l›ndan itibaren ÖSYM klavuzunda yer alan yeni katsay›lar›n, adaylar›n yerlefltirme puanlar› üzerindeki a¤›rl›klar›n› ve bu a¤›rl›klar›n, adaylar›n yerlefltirme s›ralamalar›n› (asil-yedek) nas›l de¤ifltirdi¤ini ortaya koymakt›r. Yöntem Araflt›rma, Özel Yetenek S›navlar›nda uygulanmakta olan puan ve katsay›lar›n geçen 11 y›l içindeki de¤iflimlerinin ortaya konmas› ve bu katsay›lardaki de¤iflimlerin adaylar›n yerlefltirme puanlar› üzerindeki a¤›rl›klar›n›n belirlenmesi amac›yla tarama modelinde desenlenmifltir. Tarama modelleri geçmiflte ya da halen varolan bir durumu varoldu¤u flekli ile betimlemeyi amaçlayan araflt›rma yaklafl›mlar›d›r (Karasar, 2006). Araflt›rman›n evrenini, ülkemizde E¤itim Programlar›nda (Müzik e¤itimi, Resim ‹fl E¤itimi, Beden e¤itimi programlar›) uygulanacak olan tüm Özel Yetenek S›navlar› oluflturmaktad›r. Araflt›rman›n çal›flma gurubu, Abant ‹zzet Baysal Üniversitesinde uygulanmakta olan 2008 y›l› Müzik Özel Yetenek S›navlar›, 2010 y›l› Müzik ve Resim E¤itimi Özel Yetenek S›navlar ve bu s›navlara giren adaylar ve adaylara ait s›nav sonuçlar›ndan oluflmaktad›r. Araflt›rmada verilerin toplanmas›, adaylara ait yaz›l› s›nav verilerinin doküman incelemesi yolu ile sa¤lanm›flt›r. Y›ld›r›m ve fiimflek (2006)’e göre, doküman incelemesi araflt›r›lmas› hedeflenen olgu veya olgular hakk›nda bilgi içeren yaz›l› metaryallerin analizini kapsar. Ayr›ca çeflitli üniversitelerin özel yetenek gerektiren programlar›n girifl s›navlar› yönergeleri ve internet siteleri taranm›flt›r. K›lavuzda ifade edildi¤i gibi, her adaya ait puanlar standartlaflt›r›l›rken çeflitli istatistik ifllemlerinden geçmektedir. Bu ifllemler sonras›nda her adaya ait YGS, AOBP ve ÖYSP’lerinin yerlefltirme puanlar› üzerindeki yüzdelik a¤›rl›klar›n›n tablolarda farkl›l›klar göstermektedir. Bu farkl›l›k, adaylara ait puanlar›n standantlaflt›r›lmas› s›ras›ndaki ifllemler nedeniyle, o y›l s›nava giren aday say›lar›ndan (alan ve alan d›fl›ndan gelen), adaylar›n yüksek veya düflük AOBP ve/veya YGS puanlar› ile gelip gelmemelerine göre de¤ifliklik göstermektedir. Elde edilen veriler ölçme-de¤erlendirme ve matematik alan›ndaki birer uzman yard›m› ile de analiz edilerek, özel yetenek s›navlar›nda uygulanan katsay›lar›n yerlefltirme puanlar› üzerindeki yüzdelik a¤›rl›klar› belirlenmifl ve tablolarla sunulmufltur. Bulgular ve Yorum 1) 2004-2009 ve 2010 y›llar›nda ÖSYM k›lavuzunda yer alan, e¤itim programlar›na özel yetenekle ö¤renci al›mlar› s›ras›nda kullan›lmakta olan puan türleri ve katsay›lar›n da¤›l›mlar›, katsay› farkl›l›klar› ve bu puan ve katsay›lar›n yerlefltirme puanlar› (YP) üzerindeki yüzdelik a¤›rl›klar› nedir? Tablo 3’te görüldü¤ü gibi ülkemizde tüm e¤itim programlar›n›n (özellikle müzik e¤itimi, resim e¤itimi, beden e¤itimi programlar›nda) özel yetenek s›navlar›nda yukar›da belirtilen katsay›lar kullan›lmaktad›r. 2004-2009 y›lla- 1688 A. S. Ece Tablo 3: E¤itim programlar›na özel yetenekle ö¤renci al›mlar› s›ras›nda kullan›lmakta olan puan türleri ve katsay›lar (2004-2009 y›llar› aras›; 2010 y›l›). Puan türleri ve katsay›lar YP = [ÖYSP-SP] + [AOÖBP] 1 + 0.52 + [YGS-P ] / Toplam Katsay›– Fark + 0.36 (Alandan) 2004-2009 Y›llar› aras› katsay›lar = / 1.88 = 1 + 0.16 + 0.47 (Alan d›fl›ndan ) / 1.63 2010 y›l› katsay›lar› = 1 + 0.11 + 0.22 (Alandan ) / 1.33 = 1 + 0.08 + 0.25 (Alan d›fl›ndan) / 1.33 - (0.25) - (0) Tablo 4: E¤itim programlar›na özel yetenekle ö¤renci al›mlar› s›ras›nda kullan›lmakta olan puan türleri ve katsay›lar›n yerlefltirme puanlar› üzerindeki yüzdelik a¤›rl›klar› (2004-2009 y›llar› aras›; 2010 y›l›). Aday say›s› N ÖYSP a¤›rl›¤› (%) AOBP a¤›rl›¤› (%) YGS a¤›rl›¤› (%) Toplam % [AOBP + YGS] 2004-2009 y›llar› aras› Alandan gelen 106 30 26 44 70 Alan d›fl›ndan gelen 42 29 8 63 71 2010 Y›l› Alandan gelen 88 34.6 26.4 39 65.4 Alan d›fl›ndan gelen 42 34.2 18.6 47.2 65.8 r›nda uygulanmakta olan katsay›larda ve özellikle alandan gelen (güzel sanatlar liseleri, genel liselerin müzik, sanat alan mezunlar›) adaylar yönünde bir fark (0.25) bulundu¤u görülmektedir. Yüksekö¤retim Kurumu yay›nlad›¤› k›lavuzla, bu y›l ilk kez alan ve alan d›fl›ndan bu s›navlara girecek olan adaylara uygulanan katsay›lar toplam› eflitlenmifl, (1.33) dolay›s›yla, her iki alandan gelen adaylar için katsay› toplamlar›n da bir farkl›l›¤a yer vermemifltir. Tablo 4’te, elde edilen veriler do¤rultusunda toplam aday say›lar› (alan ve alan d›fl›ndan gelen [148;130] ) birbirine yak›n iki ayr› katsay› uygulamas› olan (2004-209; 2010) özel yetenek s›nav sonuçlar›n›n, yerlefltirme puanlar› üzerindeki yüzdelik a¤›rl›klar› görülmektedir. 2004-2009 y›llar›n aras›nda uygulanmakta olan katsay›lara göre; s›nava hem alandan hem alan d›fl›ndan giren adaylar için ÖYSP’n›n a¤›rl›¤› (%30; %29) hesaplan›rken, AOBP alandan gelen adaylar için %26, alan d›fl›ndan gelen adaylar için %8 olarak etkili olmufltur. Ayr›ca YGS (o zamanki ad› ile ÖSS) s›nav›n›n a¤›rl›¤› alandan gelen adaylar için %44 olurken, alan d›fl›ndan gelen adaylar için %63 gibi oldukça yüksek bir oranda etkili olmufltur. Yine tüm s›nav içinde alandan gelen adaylar için (AOBP+YGS =%70) Özel Yetenek S›nav›n›n a¤›rl›¤› %30 olarak; alan d›fl›ndan gelen adaylar için (AOBP+YGS =%71) ise %29 olarak gerçekleflmifltir. ‹ki ayr› katsay›n›n sonuçlar›n›n, s›nav›n uyguland›¤› y›llara göre karfl›laflt›r›rsak, tüm s›nav içerisinde özel yetenek s›navlar›n›n a¤›rl›¤›n›n bir önceki katsay›lara göre artt›¤› (%34), AOBP’n›n a¤›rl›¤›n›n alandan gelen adaylar içinde de¤iflmedi, fakat alan d›fl›ndan gelen adaylar için yaklafl›k 10 puan art›flla %18 civarlar›nda bulundu¤u, üniversiteye girifl s›nav sonuçlar›n›n yerlefltirme puanlar› üzerindeki a¤›rl›¤›n›n ise, hem alandan hem alan d›fl›ndan gelen adaylar için düfltü¤ü görülmektedir. 2) 2004-2009 ve 2010 y›llar›nda ÖSYM klavuzunda yer alan, e¤itim programlar›na özel yetenekle ö¤renci al›mlar› s›ras›nda kullan›lmakta olan puan türleri ve katsay›lar›n da¤›l›mlar› adaylar›n s›ralamalar›n› nas›l de¤ifltirmektedir? Yukarda verilen örnekte araflt›rma çal›flma gurubunda yer alan üniversitelerin Müzik Özel Yetenek s›navlar› sonuçlar›na göre, s›nav›n 2. aflamas›ndan sonra s›ralamaya giren 65 aday bulunmaktad›r. Tablo 5’te bu adaylardan alandan gelen 60 aday için adaylar›n yerlefltirme puanlar› (YP) hesaplan›rken ÖYSP %33.5, AOBP %26, YGS %40.5 etkili olurken; alan d›fl›ndan gelen 5 aday için ÖYSP %28.5, AOBP %19 ve YGS %52.5 etkili olmufltur. 1689 Uluslararas› Yüksekö¤retim Kongresi: Yeni Yönelifller ve Sorunlar (UYK-2011), 27-29 May›s 2011, ‹stanbul Tablo 5: 2010 ÖSYM k›lavuzunda yer alan puan ve katsay›lar›n alandan ve alan d›fl›ndan gelen adaylar›n yerlefltirme puan› üzerindeki yüzdelik a¤›rl›klar› [Müzik e¤itimi s›navlar› örne¤inde N:65].[4] Aday say›s› N ÖYSP a¤›rl›¤› (%) AOBP a¤›rl›¤› (%) YGS a¤›rl›¤› (%) Toplam % [AOBP + YGS] Alandan gelen 60 33.5 26 40.5 66.5 Alan d›fl›ndan gelen 5 28.5 19 52.5 71.5 Özel yetenek s›navlar›, alandan gelen adaylar için, toplamda %66.5 s›nav öncesinde getirdikleri puanlardan, %33.5’i özel yetenek s›nav›ndan sa¤lanmaktad›r. Alan d›fl›ndan gelen adaylar için, toplamda %71.5 s›nav öncesinde getirdikleri puanlardan, %28.5’i özel yetenek s›nav›ndan sa¤lanmaktad›r. Sonuç olarak özel yetenek s›navlar› alandan gelen adaylar için tüm s›nav›n %33.5’ini, alan d›fl›ndan gelenler için tüm s›nav›n %28.5’ini oluflturmaktad›r. Bir baflka ifade ile, özel yetenek s›navlar› her iki alandan gelen adaylar için s›nav›n yaklafl›k olarak üçte birini oluflturmaktad›r. Tablo 6’ya gore, ÖYSP (iflitme-çalg›-ses) toplam›nda 100 tam puan üzerinden 90,450 alan, yetenek s›ralamas›nda 1. olan 102 nolu aday; AOBP ve YGS s›navlar›n›n yüksek olmas› nedeniyle kesin yerlefltirme puan›na göre s›ralamas›nda bir de¤ifliklik yaflamazken, 79,600 puan ile ham yetenek s›ralamas›nda 6. olan, alan d›fl›ndan s›nava giren 277 nolu aday AOBP ve YGS puanlar›n›n eklenmesi ile 6 s›ra gerileyerek 12 s›raya; yine 269 nolu aday 24 s›ra gerileyerek 31. s›raya (1. yedek) ; 266 nolu aday yetenek s›ralamas›nda 16. olmas›na ra¤men 35 s›ra gerileyerek 51. s›raya (21. yedek) yerleflmektedir. Tablo 6: 2010 ÖSYM k›lavuzunda yer alan puan ve katsay›lar›n alandan ve alan d›fl›ndan gelen adaylar›n yerlefltirme puan› üzerindeki yüzdelik a¤›rl›klar› [Müzik e¤itimi s›navlar› örne¤inde N:65].[4] Aday No ÖYSP (iflitme-çalg›-ses) ÖYSP S›ralama* YP S›ralama S›ralamadaki de¤ifliklik AOBP puan› YGS puan› 102 (A)** 90.450 1 1 0 465,019 350,927 258 (A) 80.275 4 17 -13 351,223 269,112 277 (AD) 79.600 6 12 -6 317,239 332,226 269 (A) 78.400 7 31 (1. yedek) -24 337,534 231,530 229 (A) 75.175 10 38 (8. yedek) -28 318,432 220,774 266 (A) 72.400 16/65 51 (21. yedek) -35 281,432 201,187 197 (AD)** 51.600 61 / 65 23 +38 415,744 351,999 209 (AD) 57.350 49 10 +39 445,018 386,833 184 (A) 59.475 45 20 +25 441,022 301,836 2 (A) 59.950 43 15 +28 473,022 323,709 152 (A) 60.400 41 5 +36 500,000 365,912 *2. aflamaya 65 aday girmifltir. **(A) S›nava alandan baflvuran aday. (AD) S›nava alan d›fl›ndan baflvuran aday. Yine tabloya göre, 197 nolu alan d›fl›ndan s›nava giren aday, 51,600 özel yetenek müzik s›nav sonucu ile 65 aday içerisinden 61 olmas›na ra¤men, AOBP ve YGS s›navlar›n›n eklenmesi ile 38 s›ra yukar› ç›karak yerlefltirme içerisinde 23. olmufl ve asil adaylar aras›na girmifltir. 152 aday nolu alandan gelen aday, 60,400 özel yetenek puan› ile yetenek s›ralamas›nda 41. olmas›na ra¤men, AOBP tam puan (500,00) olmas› ve YGS puan›n›n yüksek olmas› sebebi ile 36 s›ra yükselerek sonuç yerlefltirme s›ralamas›nda 5. s›raya gelmifl ve asil adaylar içerisinde yer alm›flt›r. [4] Adaylara ait standart puanlar›n hesaplanmas› s›ras›nda ÖYSP da¤›l›m›n›n ortalamas› ve standart sapmas› hesaplanmakta sonra standart puanlara çevrilmesi gerekmektedir. ÖYSP da¤›l›m›n›n ortalamas› ve standart sapmas› bulunduktan sonra k›lavuzda yer alan formüller yard›m› ile her aday için “ÖYSP Standart Puan›” hesaplan›r. Bu nedenle puanlar›n yerlefltirme puan› üzerindeki yüzdelik a¤›rl›klar›, statik bir durum sergilemekte, o y›l s›nava giren aday say›lar›ndan (alan ve alan d›fl›ndan gelen), adaylar›n yüksek veya düflük AOBP ve/veya YGS puanlar› ile gelip gelmemelerine göre de¤ifliklik göstermektedir. 1690 A. S. Ece Tabloda yer almamas›na ra¤men, 2010 y›l›nda 2. aflama s›nav›na da girerek s›ralamaya hak kazanan 65 adaydan yetenek s›ralamas›na (ham yetenek) göre ilk 30’da yer alan adaylar›n yaklafl›k üçte biri (10 kifli) yerlefltirme sonucunda kontenjan›n yer ald›¤› ilk 30 kifli içine giremezken; yetenek s›ralamas›na göre son 30’da yer alan adaylar›n yine yaklafl›k üçte biri (10 kifli) kesin yerlefltirme puan›na göre ilk 30’a girmeyi baflarm›flt›r. Yukar›da verilen örnekte araflt›rma çal›flma gurubunda yer alan üniversitelerin Resim Özel Yetenek s›navlar› sonuçlar›na göre, s›nav›n 2. aflamas›ndan sonra s›ralamaya giren 130 aday bulunmaktad›r. Tablo 7’de bu adaylardan alandan gelen 88 aday için adaylar›n yerlefltirme puanlar› (YP) hesaplan›rken ÖYSP %34.6, AOBP %26.4, YGS %39 etkili olurken; alan d›fl›ndan gelen 42 aday için ÖYSP %34.2, AOBP %18.6 ve YGS %47.2 etkili olmufltur. Özel yetenek s›navlar›, alandan gelen adaylar için, toplamda %65.5 s›nav öncesinde getirdikleri puanlardan, %34.5’i özel yetenek s›nav›ndan sa¤lanmaktad›r. Alan d›fl›ndan gelen adaylar için, toplamda %65.8 s›nav öncesinde getirdikleri puanlardan, %34.2’i özel yetenek s›nav›ndan sa¤lanmaktad›r. Sonuç olarak özel yetenek s›navlar› alandan gelen adaylar için tüm s›nav›n %34.5’ini, alan d›fl›ndan gelenler için tüm s›nav›n %34.2’ini oluflturmaktad›r. Bir baflka ifade ile, özel yetenek s›navlar› her iki alandan gelen adaylar için s›nav›n yaklafl›k olarak üçte birini oluflturmaktad›r. Tablo 7: 2010 ÖSYM k›lavuzunda yer alan puan ve katsay›lar›n alandan ve alan d›fl›ndan gelen adaylar›n yerlefltirme puan› üzerindeki yüzdelik a¤›rl›klar› [Resim E¤itimi S›navlar› Örne¤inde N:130]. Aday say›s› N ÖYSP a¤›rl›¤› (%) AOBP a¤›rl›¤› (%) YGS a¤›rl›¤› (%) Toplam % [AOBP + YGS] Alandan gelen 88 34.6 26.4 39 65.4 Alan d›fl›ndan gelen 42 34.2 18.6 47.2 65.8 Tablo 8’e göre, resim özel yetenek s›nav›na giren ve tam puan (100,000) alarak yetenek s›ralamas›nda 130 aday içerinden 1. olan aday›n, AOBP ve YGS s›nav puanlar›n›n düflük olmas›ndan 83 s›ra düflerek kesin yerlefltirme s›ralamas›nda 84. s›raya (54.yedek) kadar geriledi¤i; 16 numaral› alan d›fl›ndan s›nava giren aday›n 98,200 puanla ÖYSP s›ralamas›nda 15., YP s›ralamas›nda ise 48 s›ra gerileyerek 63. s›raya (33.yedek) düfltü¤ü ve yine 94,400 puan alarak 130 aday içerisinden 30. olan bir di¤er aday›n , AOBP ve YGS sonras›nda yerlefltirme puan›n›n 60 s›ra gerileyerek 90. s›raya kadar düfltü¤ü anlafl›lmaktad›r. Tablo 8: 2010 y›l›nda resim yetenek s›nav›na giren adaylar›n OYSP, YP (yerlefltirme puan) s›ralamalar›, s›ralama de¤ifliklikleri ve AOBP/YGS puanlar›ndan örnekler. Aday No ÖYSP s›ralama* ÖYSP S›ralama YP de¤ifliklik S›ralamadaki puan› AOBP puan› YGS 1 (A)** 100,000 1 84 -83 267,427 200,093 7 (A) 98,800 6 48 -42 271,769 251,250 9 (AD) 98,800 8 62 -54 263,957 237,198 16 (AD) 98,200 15 63 -48 353,015 208,810 31 (A) 94,400 30/130 90 -60 313,004 191,270 116 (A) 76,000 105 24 +81 463,533 293,148 102 (A) 73,600 101 16 +85 500,000 303,205 99 (A) 72,700 98 11 +87 500,000 327,673 85 (A) 80,800 84 6 +78 500,000 333,608 74 (A) 83,000 73 5 +68 498,116 325,567 *2. aflamaya 130 aday girmifltir. **(A) S›nava alandan baflvuran aday. (AD) S›nava alan d›fl›ndan baflvuran aday. Yine tabloya göre, 76,000 yetenek puan› ile 130 aday aras›ndan 105. olan 116 aday numaral› alandan baflvuru yapan bir aday, 81 s›ral›k bir yükselme ile 24. s›raya; 101 s›radaki bir aday 85 s›ral›k bir yükselme ile 16. s›raya; 98. 1691 Uluslararas› Yüksekö¤retim Kongresi: Yeni Yönelifller ve Sorunlar (UYK-2011), 27-29 May›s 2011, ‹stanbul s›radaki aday, 87 s›ral›k bir yükselme ile 11.s›raya; son olarak 73. ÖSYP bir bir aday ise yine yüksek AOBP ve yüksek (di¤er adaylara göre) YGS ile 68 s›ra yükselerek 5. asil s›raya kadar ilerlemektedir. Adaylar›n ald›¤› yüksek YGS ve tam puan fleklindeki AOBP’leri adaylar›n kesin kay›ttaki yerlefltirme s›ralar›n›n de¤iflmesinde önemli rol oynam›fllard›r. Adaylar›n yüksek puanlar› dikkat çekicidir. Tabloda yer almamas›na ra¤men, 2010 y›l›nda resim özel yetenek 2. aflama s›nav›na da girerek s›ralamaya hak kazanan 130 adaydan yetenek s›ralamas›na (ham yetenek) gore ilk 30’da yer alan adaylar›n yaklafl›k üçte biri (10 kifli) yerlefltirme sonucunda kontenjan›n yer ald›¤› ilk 30 kifli içine giremezken; yetenek s›ralamas›na gore son 30 da yer alan adaylar›n yine yaklafl›k üçte biri (10 kifli) kesin yerlefltirme puan›na göre ilk 30’a girmeyi baflarm›flt›r. Sonuç ve Öneriler Özel yetenek gerektiren programlar ö¤rencilerini 2 farkl› uygulama sonucunda belirlerler. E¤er ba¤l› olduklar› kurum ö¤retmen yetifltirme üzerine bir program uygulam›yorsa, yap›lan özel yetenek s›navlar›n›n önkay›t aflamalar› ve sonras›ndaki katsay›lar program›n kendileri taraf›ndan belirlenmektedir. E¤itim programlar›na yönelik olarak uygulanacak puan türleri ve katsay›lar› ise yüksekö¤retim kurumu haz›rlad›¤› bir k›lavuz yard›m› ile detayl› olarak ifade etmektedir. Ülkemizde son 11 y›lda e¤itim programlar› için yap›lacak olan özel yetenek s›navlar›ndaki puanlara ait katsay›lar 4 kez de¤iflikli¤e u¤ram›flt›r. Daha önceki y›llarda özellikle alandan gelen adaylara yönelik bir toplam katsay› avantaj› bulunmakta iken, özellikle 2010 y›l›nda yap›lan de¤ifliklikler ile sözkonusu toplam katsay› avantaj› alandan ve alan d›fl›ndan gelen adaylar için eflitlenmifl, s›f›rlanm›fl, dolay›s› ile sona ermifltir. 2011 y›l› ile k›lavuzunda ise sözkonusu katsay› de¤iflikli¤i tekrar farkl› oranlarda uygulanmaya bafllanm›flt›r. 2004-2009 y›llar› aras›nda uygulanmakta olan katsay›lar ile 2010 y›l›nda ilk kez uygulanmaya bafllayan katsay›lar›n yerlefltirme puanlar› üzerindeki yüzdelik a¤›rl›klar› karfl›laflt›r›ld›¤›nda, özel yetenek s›navlar›n›n (ÖYS) a¤›rl›¤›n›n bir önceki katsay›lara göre artt›¤›, AOBP’nin alandan gelen adaylar için yerlefltirme puanlar› üzerindeki a¤›rl›¤›n›n ayn› kal›rken, alan d›fl›ndan gelenler için a¤›rl›¤›n›n artt›¤›, YGS puanlar›n›n ise daha önceki y›llara göre yerlefltirme puanlar› üzerindeki a¤›rl›¤›n›n azald›¤› sonucuna ulafl›lm›flt›r. 2010 y›l›nda özel yetenek gerektiren e¤itim program› için uygulanan puan türleri ve bu puanlara ait katsay›lar da, daha önceki y›llarda oldu¤u gibi yine adaylar›n yerlefltirme puan s›ralamalar›n› oldukça etkilemektedir. Özellikle adaylar YGS ve AOBP deki yüksek puanlarla, programlar›n yapt›¤› yetenek s›navlar›nda (ÖYS) düflük alsalar bile üst s›ralara yükselmekte, yetenek puanlar›na göre s›ralamada üst s›ralarda olan adaylar›n önlerine geçebilmektedirler. Bu sonuçlar di¤er araflt›rma (Gökbulut, 2004; Yayla, 2006; Ece, Sazak, 2006; Alt›nkurt, 2006) sonuçlar› ile benzerlik, baz› temel alanlarda birebir örtüflme göstermektedir. Ülkemizdeki özel yetenek s›navlar›nda yerlefltirme puanlar›n›n belirlenmesinde adaylar›n ham yetenek puanlar› de¤il de, ortaö¤retimden getirdikleri baflar› puanlar› (AOBP) ile özellikle yüksekö¤retime geçifl s›navlar›ndan ald›klar› puanlar›n (YGS) bu kadar belirleyici olmalar› düflündürücüdür. Mevcut uygulamalarla, yetenek puanlar› orta hatta düflük adaylar›n yüksek AOBP ve YGS puanlar› ile özel yetenek s›navlar›nda dereceye girmeleri bir sorun olmas›n›n yan›nda, ayn› adaylar›n 4 y›ll›k lisans programlar›n› da beklenilen bir seviyede tamamlamalar› pek mümkün gözükmemektedir. Elde edilen sonuçlar do¤rultusunda; a) Güzel sanatlar bölüm baflkanl›klar›na, YGS puanlar›n›n yerlefltirme puanlar› üzerindeki etkisini azaltabilmek için, söz konusu bölümlere baflvuru s›ras›nda kullan›lmakta olan YGS taban puanlar›n› yükseltmeleri konusunda çal›flmalar içerisinde olmalar›, b) Yüksekö¤retim kurulu ve ÖSYM yetkililerine, mevcut puan ve katsay›lar›n alan uzmanlar›nca tekrar ve yeniden çal›flmas›, YGS s›nav sonuçlar›n›n yerlefltirme puanlar› üzerindeki etkilerinin en az özel yetenek s›navlar› kadar olmas› ve/veya özel yetenek s›navlar›na ait puan katsay›lar›n›n eflit (%40 / %40) , AOBP katsay›s›n›n da %20 gibi bir oranlarda kurgulanmas› konusunda çal›flmalar içerisinde olmalar›, c) E¤er uygulanmakta olan bir özel yetenek s›nav› ise, ki mevcut k›lavuzlarda puan türleri ve katsay›lar bu bafll›k ad› alt›nda yer al›yor, yerlefltirme puanlar›nda yap›lan s›nav a¤›rl›¤›n›n daha fazla olmas› gerekmektedir. Güzel sanatlar e¤itimi bölümleri mevcut sistemde yapt›klar› s›navlarda, s›nav toplam›n›n ancak %30-35’ine müdahale edebiliyorlar. Bir baflka ifade ile özel yetenek s›navlar› ve puanlar› tüm s›nav›n yaklafl›k üçte birini oluflturmaktad›r. Bu sonuçtan hareketle bu alanda yetkili ve ilgililere, katsay› ve puan türlerinin tekrar çal›fl›lmas› konusunda hassas davranmalar› 1692 A. S. Ece d) E¤itim programlar› d›fl›nda özel yetenek gerektiren programlardan mezun ö¤rencilerin de, gerekli formasyonlar› alarak ö¤retmen olabildikleri düflüncesinden hareketle, bu programlara ö¤renci al›mlar›ndaki uygulanacak puan türü ve katsay›lar›n da (Özakay, 2004) keyfilikten uzaklaflt›r›larak bir kararla birlefltirilmesi, e) araflt›rmac›lara; mevcut katsay›larla programlarda okuyan ö¤rencilerin YGS puanlar› ile alan ve alan d›fl› derslerine ait not ortalamalar› aras›ndaki iliflkilerin araflt›r›labilece¤i, f) aday ö¤rencilerin Özel yetenek s›nav puanlar› ile lisans dönemlerinde yer alan alan ve alan d›fl› dersler aras›ndaki iliflkilerinin incelendi¤i araflt›rmalar yapmalar›, g) özel yetenek s›navlar›nda yetenek puanlar›na göre alt s›ralarda olup, yüksek oranlarda YSG ve AOBP puanlar› ile asil listelere giren ve daha sonra lisans e¤itimlerine devam eden adaylar›n lisans dönemlerindeki baflar› durumlar›n›n incelendi¤i tarama araflt›rmalar› içerinde olmalar› önerilmektedir. Kaynaklar Alt›nkurt, L.(2006). Üniversitelerdeki Güzel Sanatlar E¤itimi Programlar› Girifl S›nav› Sonuçlar›n›n De¤erlendirilmesi (Dumlup›nar Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Örne¤i). Dumlup›nar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Say› :15. Ankara Üniv (2010).Devler Konservatuvar› Özel Yetenek S›nav Girifl K›lavuzu. Ece,A.S., Sazak, N.(2006). Özel Yetenek S›navlar›nda Öss & Aoöb Puanlar›n›n Yerlefltirme Puanlar› ‹çerisindeki Yeri Ve Adaylar›n Öss Puanlar› ‹le Akademik Ortalamalar› Aras›ndaki ‹liflkilerin ‹ncelenmesi (Aibü Örne¤i).Ulusal Müzik E¤itimi Sempozyumu Bildirisi, 26-28 Nisan 2006, Pamukkale Ünv. E¤t. Fak. Denizli. Gökbulut, N. (2004). Atatürk Üniversitesi Kaz›m Karabekir-A¤r›-Erzincan E¤itim Fakülteleri Güzel Sanatlar E¤itimi Bölümleri, Resim-‹fl ve Müzik E¤itimi Anabilim Dal› Örne¤inde Özel Yetenek S›nav› Puanlar›n›n De¤erlendirilmesi” Gazi Üniversitesi Sanat E¤itimi Sempozyumu, Ankara: Gündüz E¤itim ve Yay›nc›l›k. Karasar, N. (2006) Bilimsel Araflt›rma Yöntemi. Nobel Yay›n Da¤›t›m,16. bas›m. s:77, Eylül. ÖSYM (1999). Yüksekö¤retim Programlar› ve Kontenjanlar› K›lavuzu. Ankara ÖSYM (2001). Yüksekö¤retim Programlar› ve Kontenjanlar› K›lavuzu. Ankara ÖSYM (2002). Yüksekö¤retim Programlar› ve Kontenjanlar› K›lavuzu. Ankara ÖSYM (2004). Yüksekö¤retim Programlar› ve Kontenjanlar› K›lavuzu. Ankara ÖSYM (2010). Yüksekö¤retim Programlar› ve Kontenjanlar› K›lavuzu. Ankara ÖSYM (2011). Ö¤renci Seçme ve Yerlefltirme Sistemi (ÖSYS) K›lavuzu. Ankara Özakay. B.(2004). ÖSS puan›n›n ve A¤›rl›kl› Ortaö¤retim Baflar› Puan›n›n(AOBP) Özel Yetenek S›nav› Puan›(ÖYSP) üzerindeki etkileri ve Yerlefltirme Puan›na (YP) Yans›malar›. Yay›nlanmam›fl bildiri. Erciyes Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi. Kayseri. Yayla, A.A (2006). Müzik E¤itimi Anabilim Dallar› Özel Yetenek S›navlar›nda ÖSS ve A¤›rl›kl› Orta Ö¤retim Baflar› Puanlar›n›n Yerlefltirme Puan›na Etkisi. Ulusal Müzik E¤itimi Sempozyumu Bildirisi, 26-28 Nisan 2006, Pamukkale Ünv. E¤t. Fak. Denizli. Y›ld›r›m, A. fiimflek, H. (2006) Sosyal Bilimlerde Nitel Araflt›rma Yöntemleri. Geniflletilmifl 5. bask›, Seçkin Yay›nc›l›k, Ekim, s: 187. Ankara. 1693