The Pioneer of Social Reality in Turkish Cinema
Transkript
The Pioneer of Social Reality in Turkish Cinema
n MEZUN / ALUMNI Toplumsal Gerçekliğin Türk Sineması’ndaki Öncüsü: Metin Erksan The Pioneer of Social Reality in Turkish Cinema Sinema yaptığı dönemin teknik koşullarının yetersizliğinin arkasına sığınmadan, sinematografinin tüm imkânlarını zorlayan, tahayyül edilemeyeni tahayyül edebilen ve bizi her seferinde daha çok şaşırtan rejisördür Metin Erksan. Ç anakkale’de 1929 yılında doğan Metin Erksan, ilk, orta ve lise öğrenimini İstanbul’da tamamlar. Ailesi onun tıp ya da mühendislik öğrenimi görmesini ister, fakat Erksan, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü’nde öğrenim görmeyi tercih eder. O dönemlerde İstanbul Üniversitesi, kendi alanında dünya çapında ün yapmış birçok akademisyeni kadrosunda barındırmaktadır. Ernst Diez, Phillip Schweinfurth, Kurt Erdmann, Albert Gabriel gibi dünyaca ünlü sanat tarihçisi hocaların öğrencisi olan Erksan, bunun yanı sıra başta Mazhar İpşiroğlu olmak üzere, Türkiye’nin yetiştirmiş olduğu birçok önemli sanat tarihçisinden de dersler alır. Erksan, öğrencilik yıllarında Edebiyat Fakültesi’nin diğer bölümlerinde hocalık yapmakta olan edebiyatçı, yazar ve eleştirmenlerin de derslerine katılır. Ahmet Hamdi Tanpınar, Yrd. Doç. Dr. / Asst. Prof. Dr Şükrü Sim Metin Erksan was born in Çanakkale in 1929, and completed his secondary and high school education in İstanbul. His family wanted him to study medicine or engineering, but Erksan preferred to study at the Department of History of Art of Istanbul University Faculty of Letters. Back then, Istanbul University’s academic staff was comprised of a number of academicians with a world-wide reputation in their own fields. Erksan, the student of many world-famous history of art professors such as Metin Erksan is the director who pushes the limits of cinematography, not hiding behind the shortage of technical opportunities of the period in which he produced films, who can imagine the unimaginable and who surprises us the most. 116 BİLİMKÜLTÜRSANAT / ! ) ( / , -!Z/ [ [ , * , * ¡ * / - - / /~ * V -,,-, # \ \ * ]V [/ ¡V~"! , / _ Hello to Directing & ) & 0 % 5GXOGM<COCPČ( %'+'+!. 0!* =!7C?N8 0 $! ! !# & * 0 * $ + . , ! ! * ^ # ' # ! ' # ! % V 0 * ^' * "! ' $- W # 0 * #x /{, #| " / Z ^ ( ^ / Z ! , / ' ,# ' / X X, , /~ *,# Rejisörlüğe Merhaba * ` - , # " , * \ - /! , ! * / {, , | , * - / {, #| # " , # 0 _ W [$ 0!* # * $ ' q ' $ q # 0 %* #$ #! # * 0 $% !# !# ! # $ ! #0 * _ 2 , ' V . ' $ 0 * ! "! X { ) X Z " / - ' V !/ ' # ' # ' ' ! # V # # # 0 _ ! # |W$'$ V # # ! # ! $! ! # -CTCPNČM&ØP[C UQNFC( # @ 78CN3 &QMW\&CüČP'HGUK UCüFC(" B& 7 )8CNU From Village Reality to City Reality / {" \| _ ' {(,X| [ # / " \ ' % / ' "\ ~ 0 0' ' $ $ ! # * ' V ! $ ## V *'! ! Köy Gerçekliğinden Kent Gerçekliğine 0 ' !#|. 2*. ~ ! x' # V )GEGNGTKP²VGUK ØUVVG B)7!8C?3 ĴQHÒT0GDCJCV CNVVC B3 ! 78C? {% } ~ ) # % ' , | , ! " \ , # , X , _ / # " \ / / ' / / / {\ | _ {, ¥ [| {V [ [| # / !* {" | ^ " ] !# 0 * ! _ # # '! # 0 # _ '$ #| X* ! $ $ ! #* # ! ' $$! #$V ' !~ $ '!# # ' $ . 2*# ' ' ^!' '# /GVKP'TMUCP4G[JCP HKNOKPKPDKT UCJPGUKPKÃGMGTMGP -CTVCN6KDGVXG(KNK\ #MČPKNGDKTNKMVG # $ (;% #5) ! +7C?8 ( , X" ' ' / {% ' | # " /" , . *#!# $ !# ! ! # 2 _ _ # ' ! # # $ $ ! ! x* # 0 * !0 ' ! # 0 # ! ! # $ # # #EČ*C[CVHKNOKPKP DCĵTQNØPFG6ØTMCP ĴQTC[XG#[JCP+ĵČM Q[PCOČĵVČ (4 #Q /F5# ! = The Problem of Property Trilogy / '# ( ^ , {,#| / [ "~ ( X X , X , # ,X # 0 * _ # ! ' # 0 ¢ \ x - Z | V' V'~ ! ' X' _# # #! #$#!! !$ * q ! ' # $ - ! ,# # !'*W# 'X ] ,) X / / { " - /| {% $| XX X ) , ' ( ' . 2 $ # # ' !# V ! #!# ! # - # [_ * ' # ' # # # ' ' ! ' # # 0 | !* ! ! ' $ ! $ /, , T First International Award for The T Turkish Cinema { (| {, [ , [| , ( X X "[ [ " [ `,, ~ *'0 #* . 2* '!# Mülkiyet Sorunsalı Üçlemesi 0 # ' # q ' ' ' #' $ Metin Erksan, 1964 Berlin Film Festivali’nde Altın Ayı Ödülü’nü kazanarak sinemamıza uluslararası alandaki ilk ödülü getirdi. , ,X */{%( % % % { (|,( | / } ~ ( 5WUW\;C\&T[5WOOGT 0 * V W * " ' ! 2 , ' $ ' ! ! ' ! $ ' # #V 2,*! #! ' ! ! !# \$!# \ Metin Erksan honored our cinema with the first award won in the international arena, by winning the Golden Bear Award in Berlin Film Festival. /~ * , % & (,\X( {( - /~ # , - / , 0 * ! ' ! 0 * ! |" #$ ! ' #/ ! ' ! ' , ! !! +W~# $ |W!' #(~ ' ' ! 2 , '$!# ' !# 2 *! # ' 0 *! !$V !# ! . 2* Türk Sinemasındaki Uluslararası İlk Ödül (!!'. 2* | . V~ . 2.$* # 2 ,* ! # (! !'WVV* # ' % % * # { . * ' #! ! # $ #! !' # # # % ! ' . 2 .$* ' !# # ! 0 |(! ! ' 2 $ ! $ $ ' ## (! !* #~ (! ! 0 0 * |! # ~ ' 5WUW\;C\&T[5WOOGT /~ * * ] / ] | , ( ] / ,Z % ( , V/~ {#|X , # $ 0 * # # q . 2* ! & [' #[']2, !|(!!! ' + 0 * , !# # ! ` '! #$1+ 0 ! # + # ! 0 * ## ! # $ 0 * # # ' !# $! . _ $ ' 0 ! # !## #~ [' (! !*!#!! / ' $ # /' 0 .#* ' # , !# . & / % , " [ , / / # # ,/ , AAcademic and Theoretical Studies #{,| / ' , , * - / ' {[ | % ] / / /~ / 2* !# !(!! 0 ' ! * . 2* !#! !0 ! $! # %*! !-# # # #% $, !# $! # ! $ ' !'!# V $ ' $ , # V #! 0 $ # ! $ . * $ # ! ' W0 . 2*!!# $ # 5WÃNWNCT#TCOČ\FC 6JG%TKOKPCNU#TG#OQPI7U Akademik ve Kuramsal Çalışmalar 0 ( ¡ ' # ' ! $ !# # ! # #$ # ' (¡( ¡'&* +* #0 */ |%# # # ~ # '$!0 * 0 ! # # $ # ! # # # ! 0 /' # _ ' 'TMUCP#FCPC(KNO (GUVKXCNKoPFGp'P ċ[K(KNOqUGÃKNGP -W[WoPWPÒFØNØPØ CNČTMGP * # ! *; 0 $&&; ;!0 , %' ([ -(& X , " ^__ X , % & [ X, X - ( # 0 . * ! # #W! *+2) V%#* 2 . !# qxx ! ) # V [ . 2 W* + 2)2. W* 2 , qxx , . W * , 2 W * 2 ! /GVKP'TMUCP5GXOGM <COCPČHKNOKPKPDKT UCJPGUKPKPÃGMKOKPFG # ) !(=! & X % ^__ X -X, {, | ' '/~ / , ~ ' ' -/ | $~ 0 ! $/ # #!! $ ' # ! ! #. !# #$ 0 2 # ' - $$! !$'$ ##_ +0 KAYNAKÇA / BIBLIOGRAPHY Halit Refiğ, Ulusal Sinema Kavgası, Hareket Yay., İstanbul, 1971. Beyazperde Dergisi Mayıs 1990 Eki, Düzenleyen: Agah Özgüç. Giovanni Scagnamillo, Türk Sinema Tarihi. 60’ların Türk Sineması, 44. Uluslararası Antalya Altın Portakal Film Festivali Yayını. Kurtuluş Kayalı, Metin Erksan Sineması’nı Okumayı Denemek, Dost Yay. TEŞEKKÜR Görsellerin sağlanmasındaki katkılarından dolayı İÜ İletişim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Suat Gezgin, Agah Özgüç, Vadullah Taş ve Kurtuluş Kayalı’ya teşekkür ederiz. 41 FİLME İMZA ATTI / HE HAS DIRECTED 41 FILMS 1952-1982 yılları arasında 41 filme yönetmen olarak imza atan Metin Erksan, bu filmlerin 28 tanesinin senaryosunu yine kendisi yazmış, Susuz Yaz ve Sevmek Zamanı filmlerinin yapımcılığını üstlenmiştir. Metin Erksan, who directed 41 films between 1952-1982, has written the scripts of 28 of them himself, and has undertaken the production of Dry Summer and Time to Love himself. Karanlık Dünya / Aşık Veysel’ın Hayatı 1952, Beyaz Cehennem / Cingöz Recai 1954, Yol Palas Cinayeti 1955, Ölmüş Bir Kadının Evrakı Metrukesi 1956, Dokuz Dağın Efesi 1958, Hicran Yarası 1959, Gecelerin Ötesi 1960, Şoför Nebahat 1960, Mahalle Arkadaşları 1961, Oy Farfara Farfara 1961, Sahte Nikâh 1962, Yılanların Öcü 1962, Acı Hayat 1962, Çifte Kumrular 1962, İstanbul Kaldırımları 1964, Suçlular Aramızda 1964, Susuz Yaz 1964, Sevmek Zamanı 1965, Ölmeyen Aşk 1966, Ayrılsak da Beraberiz 1967, Kuyu 1968, İki Günahsız Kız (İki Hikâyeli Film) 1969, Ateşli Çingene 1969, Dağlar Kızı Reyhan 1969, Sevenler Ölmez 1970, Eyvah 1970, Hicran 1971, Makber 1971, Feride 1971, Keloğlan’la Can Kız 1972, Süreyya 1972, Bir İntihar 1973, Geçmiş Zaman Elbiseleri 1973, Hanende Melek 1973, Müthiş Bir Tren 1973, Sazlık 1973, Dağdan İnme 1973, Şeytan 1974, İntikam Meleği / Kadın Hamlet 1976, Sensiz Yaşayamam 1977, Preveze Öncesi 1982 SPECIAL THANKS We thank the Dean of Faculty of Communications Prof. Dr. Suat Gezgin, Agah Özgüç, Vadullah Taş and Kurtuluş Kayalı for providing the visuals. ÖDÜLLERİ / AWARDS Dokuz Dağın Efesi - 1. Türk Filmleri Festivali, Jüri Özel Ödülü (1959) / 1st Turkish Films Festival, Special Jury Award Gecelerin Ötesi - 2. Türk Filmleri Festivali, En Başarılı Senaryo Ödülü (1959) / 2nd Turkish Films Festival, Best Script Award 1959 Sinema Dergisi, En Başarılı Yönetmen Ödülü (1959) / Sinema Magazine, Best Director Award 1959 Sinema Dergisi, En İyi Film Ödülü (1959) / Sinema Magazine, Best Film Award 1959 Yılanların Öcü - Sinema Yazarları, 1961 / 1962 döneminin En Başarılı Yönetmen Ödülü (1962) / Cinema Writers, 1961 / 1962 Best Director Award 1962 Tunus Kartaca Film Festivali, Şeref Madalyası (1966) / Tunisia Carthage Film Festival – Medal of Honor Award Susuz Yaz - Berlin Film Festivali Altın Ayı (Uluslararası Arenada Ödül Alan İlk Türk Filmi ) (1964) / Berlin Film Festival – Golden Bear Award (The First Turkish Film to Win an Award in the International Arena) 1964 Acı Hayat - Sinema Yazarları, Yılın Filmi Ödülü (1964) / Cinema Writers - The Film of the Year 1964 Suçlular Aramızda - 2. İzmir Film Şenliği, En İyi Yönetmen Ödülü (1965) / 2nd İzmir Film Festival Best Director Award 1965 Milano Film Festivali, En İyi Sosyal İçerikli Film Ödülü (1965) / Milan Film Festival The Film with the Best Social Content Award 1965 Kuyu - 1. Adana Film Şenliği, En Başarılı Film Ödülü (1969) / 1st Adana Film Festival Best Film Award 1969 1. Adana Film Şenliği, En Başarılı Yönetmen Ödülü (1969) ve 3. Ankara Film Festivali, Emek Ödülü (1990) / 1st Adana Film Festival Best Director Award 1969 Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Sanat Büyük Ödül (2003)