luda RoniaSvili
Transkript
luda RoniaSvili
saqarTvelos usinaTloTa kavSiri sinaTle sazogadoebriv-literaturuli yovelTviuri Jurnali gamodis 1966 wlidan #4 2015 weli mTavari redaqtori amiran RoRaZe saredaqcio kolegia: Tamila abaSia, nino asaTiani, tristan gurCiani, cira gagulaSvili (redaqtori) nodar mamacaSvili, revaz tatalaSvili, nazi uSikiSvili. teq. redaqtori nino qaCliSvili korespondenti revaz tatalaSvili tiflokoreqtori nanuli TamazaSvili stilisti-koreqtori eTer kaxiaSvili kompiuteruli uzrunvelyofa xaTuna gogiZisa ydis dizaini giorgi jvarSeiSvilisa gamomcemeli simon gogiZe yuradReba! redaqciis pozicia zogierT SemTxvevaSi, SesaZloa, ar daemTxves avtorTa Tvalsazriss. redaqciis misamarTi: Tbilisi rusTavis gzatkecili #20 telefoni: 240_38_74 Email jurnalisinatle@gmail.com 2 65, giorgi nafetvariZe saCuqari n. a-s satrfoo Cemo, Zvirfaso Cemo da sayvarelo Cemo daia, dRes yanebs vxnavdiT saxlebis qvemoT, saxnisma moWra erTi baia. is mokvda, roca gazafxulis pirs hyvavis da xarobs irgvliv yoveli. movwyvite ylorti, am Sens gulispirs damSvendeba-Tqo, misTvis moveli. me ra maqvs, Sen rom gaCuqo, Cemo, saxsovrad gqondes Cemgan baia, dRes yanebs vxnavdiT saxlebis qvemoT, _ iqidan momaqvs, Cemo daia! 3 nomerSia sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis, mcxeTa-Tbilisis Tavarepiskoposis, biWvinTisa da cxum-afxazeTis mitropolitis, uwmindesisa da unetaresis, ilia II-is saaRdgomo epistoleAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA5 o, enav Cemo! zurab gurCiani _ ra ena waxdesAAAAA24 Strixebi portretisaTvis n. asaTiani _ `warmateba ufalTan daaxloebis mcdelobiT miiRweva~ (interviu)AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA29 literaturuli gverdi revaz tatalaSvili _ me Sen miyvardi (leqsi)AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA39 zurab gurCiani _ novelebiAAAAAAAAAA42 ernst Teodor amadeus hofmani _ patara caxesi cinoberad wodebuli (dasasruli)AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA53 eseistika nodar mamacaSvili _ sabWoTa literaturis istoriis TeTri laqebiAAAA86 janmrTeloba fiWvi _ universaluri mkurnaliAA110 informozaika 4 sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis, mcxeTaTbilisis mTavarepiskoposis, biWvinTisa da cxum-afxazeTis mitropolitis, uwmindesisa da unetaresis, ilia II-is saaRdgomo epistole yovladsamRvdelono mRvdel-mTavarno, moZRvarno, diakonno, ber-monozonno, yovelno erTgulno da Tavdadebulno Svilno saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiisa, saqarTvelos mkvidrno da droebiT samSoblos gareT mcxovrebno Tanamemamuleno! `maS, adideT RmerTi Tqveni sxeuliT da suliT, romelnic arian RmrTisa~ (korin. 6, 20) `lxeniT vilxen ufalSi da xarobs Cemi suli Cems RmerTSi, radgan Semmosa xsnis samoseliT~ (es. 61, 10) `dRes aRdgomisa dRe ars, ganvbrwyindebodeT aw, erno...~ (zatiki) ufali, `romelic mieca Cveni codvebisaTvis, aRsdga Cvens gansamarTleblad~ (rom. 4, 25) da sikvdilica moklul iqmna mis mier~ (parakl.) gixaro5 deT! qriste aRdga! sad aris, sikvdilo, sawerteli Seni? qriste aRdga! sad aris, jojoxeTo, Zlevai Seni? (I kor. 15, 55) `aRdga qriste da dairRvie Sen; aRdga qriste da daecnen eSmakni; aRsdga qriste da cxovreba moqalaqobs~ (wm. ioane oqropiri). rogorc pavle mociquli ambobs, cotas Tu vinmes SeuZlia sicocxlis gawirva marTalTaTvis, qristem ki Tavi dado CvenTvis, romelnic viyaviT ucxoni, mtrebi da mowinaaRmdegeebi misTvis (Sdr. rom. 5; 6-8). da ratom viyaviT mtrebi da ucxoni? RmerTi siyvaruli ars da am grnobiT Seqmna da ganmsWvala man mTeli xiluli da uxilavi samyaro. RvTaebrivi siyvaruli vlindeba sxvisTvis msaxurebaSi, sikeTeSi, simarTleSi, mSvidobaSi, siwmindeSi, mowyalebaSi, sixarulSi... aseTi madliT iyo moculi codviT dacemamde mTeli samyaro, dedamiwa da 6 mkvidrni mas Sina. rodesac gvelis cdunebiT adamma da evam RvTis mcneba daarRvies, amiT maT Semomqmedze da misi mcnebebiT cxovrebaze Tqves uari, uari Tqves im siyvarulze, romelic sxvisTvis gascems yvelafers da ar eZebs Tavisas; madldakargulebs, ampartavnebis vneba daeuflaT, egoisturi azrebi da Tavis Tavze orientirebuli siyvaruli gauCndaT da waerTvaT saganTa da movlenaTa arsSi srulyofilad wvdomis unari. adamis mTeli modgma am seniT daavadda da saRvTo didebisaTvis ganmzadebulma Tavi warwymedisTvis gawira. amitomac viyaviT ganSorebulni RvTisgan. rogor gvixsna qristem da ras vzeimobT misi aRdgomiT? yvela adamianis suli, adamis codvis gamo, gardacvalebis Semdeg jojoxeTs imkvidrebda. mama RmerTma Cvens gamosaxsnelad moavlina Tvisi mxolodSobili Ze, romelmac miiRo sruli adamianuri buneba da Tavis hipostasSi ganuyoflad 7 da Seurevlad SeuerTa saRvTo bunebas, riTac ganaRmrTo kaceba. ieso qristem yovlismomcveli, msxverplSewiruli siyvarulis ZaliT borotebis sakrvelni daamsxvria, daamxo eSmakis mefoba, marTalTa sulebi iqidan amoiyvana da kacobriobisaTvis zecis karibWeni gaxsna. diax, amieridan marTalTaTvis gardacvaleba iqca ara warwymedis, aramed cxonebis, sixarulisa da maradiul netarebaSi damkvidrebis saSualebad. amitomac sweria fsalmunSi: `patiosan ars winaSe uflisa sikvdili wmindaTa misTa~, amitomac aRniSnavs eklesia wmindanTa gardacvalebis dRes zeimiT. unda vicodeT, rom yvela marTlmadidebeli qristiani, romelic rwmeniTa da sinanuliT aResruleba, uflis madliTa da mowyalebiT wmindaTa Soris daemkvidreba (ra Tqma unda, sxvadasxva savaneSi, Tavisi amqveyniuri Rvawlis Sesabamisad), amitomac moZRvari wesis agebis locvaSi ase avedrebs ufals gardacvlils: `wmidaTa Tana ganusvene, qriste, monasa (an mxevalsa) Sensa...~ 8 swored es aRTqma wmindaTa Soris maradiuli Tanamyofobisa aris aRdgomis zeimis arsi, TiToeuli adamianis imedisa da sixarulis safuZveli. wminda grigol RvTismetyveli wers: `uflis jvarcmisas ixiles mravali saswauli: dabnelebuli da xelaxla gabrwyinebuli mze, ganpobili kretsabmeli, macxovris gverdidan gadmoRvrili sisxli da wyali, miwisZvra, saflavTagan mkvdarTa aRmosvla, saswauli uflis saflavad dadebis Jams... magram vercerTi maTgani ver Seedreba Cemi cxonebis saswauls!~ xolo visac es ara aqvs gacnobierebuli, fuWia misi sarwmunoeba. ai, rogor gvafrTxilebs mociquli: `Tu mxolod am cxovrebaSi varT qristes mosavni, kacTa Soris usawyalobesni varT... xolo Tu qriste ar aRmdgara, amaoa Cveni qmedeba da amaoa Tqveni rwmena~ (I kor. 15; 14-19). Tu sikvdili ganqarda, ratomRa kvdebian adamianebi, ratom darCa gardacvaleba yvelasaTvis aucilebel movlenad? samoTxeSi adams da evas sxvagvari sxeuli hqondaT, Semdeg ki _ xrwna9 doba Seimoses da mokvdavni gaxdnen. aqedan moyolebuli adamiani am mokvdavi sxeulisa da ukvdavi sulis erTobas warmoadgens, romelTa gancalkevebac sikvdilisTanave xdeba. marTalTa sulebi qristes aRdgomis Semdeg uflis wiaRs imkvidreben, codviT damZimebulTa ki _ kvlav bneleTis angelozTa dass uerTdebian. sxeuli ixrwneba da uerTdeba miwas, romlisganac Seiqmna. rogorc marcvali xnulSi iTeseba da ixrwneba, raTa aRdges uxrwnelebiT, aseve `iTeseba sxeuli mSvinvieri da aRdgeba sxeuli sulieri, iTeseba damcirebaSi da aRdgeba didebaSi~ (I kor. 15. 44, 45). es moxdeba meored mosvlis Jams. yoveli gardacvlilis suli (codvilTa Tu marTalTa) SeierTebs Tavis uxrwnel sxeuls. RmerTma inebos, rom Cveni suli da sulieri sxeuli maradiuli netarebisaTvis aRdges da _ ara maradiuli satanjvelisa da geeniisaTvis. zogierTs sikvdilisadmi aqvs erTgvari zerele damokidebuleba, zogs ki _ avadmyofuri SiSi. xSirad erTnic 10 da meorenic amitom ar fiqroben am sakiTxze, rac ar aris swori. Cven mudam unda gvaxsovdes, rom gardacvaleba aucileblad gvelis da yoveli dRe unda gavataroT ise, rogorc _ ukanaskneli. maSin meti dakvirveba gveqneba sakuTar Tavze, meti gulisyuriT movepyrobiT moyvass da RvTis saTnod moviqceviT ama Tu im viTarebaSi. rogor mivxvdeT, ra aris marTebuli qmedeba? mTavari orientiri CvenTvis unda iyos macxovari, romlis mierac gangvecxada adamianis sidiade; unda vicodeT isic, rom yovel Cvengans SeuZlia ziarebis madliT Zalisamebr Tvisisa daitios igi da SeuerTdes mas, raTa ganiRmrTos da miaRwios im sisrules, risTvisacaa mowodebuli. Tumca es SeerTeba ver Sedgeba, Tu ar moxda pirovnuli Sexvedra macxovarTan _ Sexvedra cocxal RmerTTan! es aris yvelaze didebuli Jami adamianis amqveyniur cxovrebaSi; es aris WeSmarit siyvarulTan dabrunebis da misiT aRvsebis saocari gancda, romelic sruliad gardaqmnis Cvens Sinagan samyaros da madliT aRavsebs 11 suls; aris madli momxmobi, momwodebeli, romelic kacs ganacdevinebs sasufevlis netarebas da sinanulisTvis ganawyobs. mere ki iwyeba gamocdis Jami, anu is etapi, rodesac Sen Seni SromiT, sinanuliTa da WirTa daTmeniT unda aaRorZino da ganamravlo igi. RmerTi yvelgan sufevs, magram eklesiaa sulieri sxeuli misi, sadac saRvTo sidiade srulad vlindeba kacTa winaSe. es aris is sivrce, sadac aResruleba saRvTo saidumloebebi, sadac yovel wirvaze uxilavad myofobs ufali da wminda ziarebiT masTan SeerTebis saSualebas gvaZlevs. magram RmerTTan kavSiri ormxrivi movlenaa, _ Sen ver hpoveb ufals, Tu ar Seicani igi, Tu ar aRivse RvTis msgavsi uSurveli siyvaruliT. aseTi siyvarulis unari adamians aqvs da igi vlindeba, mag., Svilebis, mSoblebis, meuRlis, ded-mamiSvilebis, megobrebisa da axloblebisadmi usazRvro siyvarulsa da, saWiro SemTxvevaSi, TavganwirvaSic. amgvari siyvaruliT, pirvel rigSi, unda SeviyvaroT ieso qriste, rom12 lisganac mogveca yvelaferi, absoluturad yvelaferi. es ki niSnavs imas, rom masze win ar unda davayenoT aravin da araferi. es aris yovlad aucilebeli piroba Cveni gadarCenisa. winaaRmdeg SemTxvevaSi, didi Secdomebisa da araswori azrovnebisagan araferi dagvicavs. xolo visac amgvari gancda da cocxali sarwmunoeba ara aqvs, misTvis saeklesio msaxureba, uflis swavlani da saidumloebebi gaubraloebulia, mxolod ritualia da siRrmiseul azrs moklebuli sityvebi. am mdgomareobaSi SeiZleba iyos rogorc mrevlis wevri, ise sasuliero piri. amgvari adamianis aRsareba da sinanuli aragulwrfelia, Sedegi _ uRirsi ziareba da sulis gauxeSebaa. es aris nel-Tbili sarwmunoeba, romelic metad saSiSia da miuRebeli RvTisTvis. sinanuls berZnulad `metania~ hqvia, rac sityvasityviT TargmanSi `gonebis Secvlas~ niSnavs. ai, es unda moxdes CvenSi! magram amas ver mivaRwevT, Tu mudmivad ar vakvirdebiT sakuTar Tavs, Tu aRsarebidan aRsarebamde CvenSi 13 ukeTesobisaken mciredi cvlileba mainc ar xdeba, Tu codvas ar vupirispirdebiT da ar vebrZviT. eSmakis gavleniT, zogierTi pativmoyvareobis an sircxvilis gamo, bolomde ar aRiarebs codvas, an Selamazebuli saxiT ambobs saTqmels da amiT xels uSlis sakuTar ganwmendas. am dros piriqiTaa, mZime danaSaulis Camdenis gulwrfeli sinanuli sasuliero pirs misdami TanalmobiT ganawyobs da swori rCevis micemis saSualebas aZlevs, adamians ki _ ufali wyalobas maSinve aniWebs. did problemas qmnis orientirebis aRrevac, _ rodesac zogierTi saSualebas miznad miiCnevs, mizans ki _ saSualebad. saerTodac, bevri ram aris Cvens yofaSi gaukuRmarTebuli, _ xSirad adamianis sicocxles iolad xelyofen. arada, adamianis mkvleloba udidesi codvaa. ufleba ara gvaqvs, RvTis mier boZebuli sicocxle wavarTvaT vinmes. aseve umZimesi da mkvlelobis tolfasi codvaa aborti. am momakvdinebeli danaSaulis Camdenni ara mxolod mSoblebi arian, aramed isinic, rom14 lebic uSualod monawileoben am qmedebaSi. didad vwuxvarT TviTmkvlelTa ricxvis zrdis gamo. sicocxle RvTis udidesi wyalobaa da dauSvebelia, vinmem Tavisi nebiT moiswrafos igi. am codvis CamdenT tyuilad hgoniaT, rom sikvdiliT problemebisgan gaTavisufldebian, da ver acnobiereben, rom Tavs maradiuli satanjvelisTvis wiraven. SeiZleba iTqvas, rom dRes Cveni mosaxleobis didi nawili Sromas gadaeCvia. arada, Sroma aucilebelia rogorc fizikuri, ise _ gonebrivi da sulieri. mSoblebma bavSvobidanve unda Seayvaron Svilebs es saqme. amasTan, unda aRzardon ise, rom RvTis siyvarulTan erTad, samSoblos da moyvasis siyvaruli aswavlon, aswavlon sirTuleebis daZleva da gadawyvetilebis damoukideblad miReba. Cven didi imediT vuyurebT axalgazrdebs. marTalia, mravali maTgani seriozul Secdomebs uSvebs, emoneba ra narkomanias, loTobas, garyvnilebas, magram gvjera, RvTis madliT, isini Seicnoben am codvaTa damRupve15 lobas da RmerTs daubrundebian; mixvdebian, cxovrebiseuli jvari imitom mogveca, rom igi rwmeniTa da siyvaruliT Rirseulad vataroT da Cveni jvarcma _ gansacdelebi da problemebi _ Cvens aRdgomad da amaRlebad gadavaqcioT. arasworma cxovrebis wesma daarRvia tradiciuli urTierTobebic. magaliTad, qarTuli sufra yovelTvis iyo samSoblos, megobrobis, siyvarulis, Tanadgomis, vaJkacobis sadidebeli, Wiris sufra ki _ gardacvlilTa mosagonari da Sesandobari. rogorc erTi, ise meore seroba iwyeboda da mTavrdeboda RvTis didebiT. axla ki, aseTi Sekrebebi xSirad dausrulebel qeifad da Rreobad iqca, sadRegrZeloebi ki _ farisevlur qeba-didebad, _ rac unda gamoswordes. raki Rvinisa da, saerTod, purobis sakiTxs SevexeT, aRvniSnavT imasac, rom saukuneebis ganmavlobaSi mevenaxeoba da mexorbleoba Cveni yofis ganmsazRvrel faqtors warmoadgenda. qarTveli kaci masSi gansakuTrebul mniSvnelobasac debda da ziarebis sai16 dumlos aRsasrulebel Sesawirad aRiqvamda. amitomac am kulturebze zrunva sauflo saqmed miiCneoda. aTeisturi reJimis dros es damokidebuleba radikalurad Seicvala, _ unikaluri qarTuli xorblis da savenaxe (gansakuTrebiT dasavleT saqarTvelosa da mesxeT-javaxeTSi) jiSebi zogi mTlianad, zogi nawilobriv ganadgurda da maTi adgili hibridulma, naklebad Sromatevadma jiSebma daikava. amas daemata Rvinis SaqriT falsificireba, rac adre yovlad warmoudgeneli ram iyo. ase Seilaxa da gaubralovda sakraluri datvirTvis mqone venaxisa da xorblis mniSvneloba. saWiroa, SevicvaloT damokidebuleba da swor orientirebs davubrundeT. madloba RmerTs, dRes mdgomareoba ukeTesobisaken icvleba da amaSi gulanTebuli uangaro adamianebis didi Rvawlia Cadebuli. minda yuradReba gavamaxvilo codvisadmi nel-Tbili adamianis damokidebulebis ramdenime gamovlinebaze: viRacas hgonia, rom, roca sxvas Seuracxhyofs, an cils daswamebs, umi17 zezod ganurisxdeba, an bilwsityvaobiT ajobebs, es didi codva ar aris, _ mwared cdebian. Tu gavaanalizebT, aRmovaCenT, rom mkvlelobebisa da TviTmkvlelobebis ZiriTadi mizezi aris viRacis gaborotebuli sityva. xSirad ojaxebic Selaparakebis niadagze ingreva. uxeSi sityvis gamoyenebis praqtikam Cveulebrivi xasiaTi miiRo politikur da sazogadoebriv urTierTobebSi, masmediaSi... sityva udidesi Zalaa. RmerTi aris sityva, xolo avi sityva eSmakiseuli gamovlinebaa. TiToeuli Cveni naTqvami bumerangiviT dagvibrundeba. SegaxsenebT macxovris darigebas: `me geubnebiT Tqven: vinc umizezod urisxdeba Tavis Zmas (anu moyvass), samarTalSi unda mieces, xolo vinc etyvis Tavis Zmas: raka (ugunuro), sinedrionis (samsjavros) unda warudges; da vinc etyvis Tavis Zmas: Slego (cofo, usindiso), cecxlis geeniaSi unda Cavardes~ (maTe. 5, 22). iakob mociquli ki gvafrTxilebs: `patara cecxli ramxela tyes hbugavs. enac cecxlia, sicruis samkauli. enas 18 iseTi adgili uWiravs Cvens asoTa Soris, bilwavs mTel sxeuls da cecxlad aqcevs sicocxlis Carxs~ (iakob. 3, 5-6). amitomac metyvelebisas yvelas didi sifrTxile da dakvirveba gvmarTebs. Sevexebi metad saSiS da seriozul problemas _ saTamaSo bizness. es saqmianoba, marTalia, biujetisTvis, albaT, momgebiania, magram igi imdenad uaryofiTi movlenaa, rom bevr qveyanaSi saerTod akrZalulia. CvenTan ki, mas bolo dros internetsamorinec (kazino) daemata. Tu Cveulebriv samorineSi (kazinoSi) asaks yuradRebas aqceven da garkveuli Tanxis qona aucilebelia, internetsivrceSi es SezRudva ar arsebobs. adamianebi, gansakuTrebiT axalgazrdebi, romelTac isedac mcire finansebi aqvT, cdunebas ver umklavdebian da did valSi da did problemebSi vardebian. katastrofulad izrdeba maTi ricxvi, romelnic mijaWvulni gaxdnen am sacdurze: bevrma qoneba dakarga, mravali ojaxi daingra, zogma Tavic moikla... 19 vfiqrobT, xelisuflebam Tavisi sityva unda Tqvas am mimarTulebiT da, SesaZleblobis farglebSi, daicvas qveynis awmyo da momavali. aqamde imaT Sesaxeb visaubreT, romelTac RmerTis arseboba swamT. rac Seexeba urwmunoT, adrec miTqvams da kvlav gavimeoreb, rom materialurteqnikurma winsvlam da sulier ganviTarebaze didad Seuwyo xeli adamianSi ampartavnebis aRzevebasa da aTeisturi cnobierebis Camoyalibebas, im azris ganmtkicebas, TiTqos misTvis saidumlo aRar arsebobs, rom TviTon SeuZlia, yvelaferi marTos da ganagos. magram uRmerTo kacma dRemde ver ipova umTavresi _ sicocxlis sazrisi da verc sikvdilis saidumlo amoxsna. aqedan gamomdinare, cudi da kargi, codva da madli, misTvis fardobiTi da pirobiTi cnebebi gaxda. amitomac ase moazrovne sazogadoeba advilad mivida codvisa da gaukuRmarTebuli urTierTobebis dakanonebamde. marTlac, Tu ar arsebobs RmerTi, ra Tqma unda, ar arsebobs araferi miuRebeli, ar arsebobs aranairi 20 sulieri mizani, romliskenac igi unda iswrafodes, anu sicocxles, faqtobrivad, ara aqvs azri. rCeba mxolod warmavali, miwieri yofa da amqveyniuri vnebebi, simdidriTa da pativiT miRebuli droebiTi siamovneba, romlis Sedegi sasowarkveTa da degradaciaa, dasasruli ki _ araraoba. Tumca, unda iTqvas, rom qvecnobierad yvelam _ morwmunemac da urwmunomac _ met-naklebad icis, rom sikvdilis Semdeg sicocxle mainc grZeldeba. amas igi grZnobs im waruSleli RvTiuri naperwkaliT, romelic TiToeul CvenganSia Cadebuli Semomqmedisagan da romlis saSualebiTac sicocxlis ukanasknel wamamde rCeba SesaZlebloba sinanulis, moqcevisa da RmerTTan Serigebisa. gavixsenoT avazaki, romelmac sulieri feriscvaleba sikvdilis win, jvarze gakrulma ganicada da maSinve Rirsi gaxda, pirveli Sesuliyo sasufevelSi. Cven vcxovrobT religiuri azrovnebisa da ideologiebis zeobis epoqaSi; 21 rogorc erT-erTi cnobili Teologi ambobs, religiasa da ideologias Soris udidesi gansxvaveba imaSia, rom religia da rwmena yovelTvis Zalzed piradulia da Rrma Sinagani gamocdilebiT miiRweva, maSin, roca nebismieri ideologia yovelgvar pirads, rogorc usargeblos, uaryofs. amitomac aris, rom arc Zveli da arc romelime Tanamedrove ideologia pirovnebis ideas ar scnobs. adamiani yvelaferze maRla ieso qristem daayena da igi gaxada Tavisi udidesi siyvarulis obieqti. amasTan, adamians man udidesi niWi _ Tavisufleba _ uboZa da misca arCevanis saSualeba. TiToeuli Cvengani gacnobierebulad Tu gaucnobiereblad dResac yovel wuTs akeTebs arCevans keTilsa da borots, RmerTsa da eSmaks Soris da es Cveni uflebaa. Cveni neba RvTis nebis Sesabamisi unda gaxdes, magram ara imitom, rom ase vinmem gvibrZana, aramed imitom da mxolod imitom, rom es Cvens did survilad da swrafvad unda iqces; imitom, rom Cven movindomeT, gavxdiT ada22 mianebi, am sityvis sruli mniSvnelobiT. Cemo sayvarelo suliero Svilebo: qarTvelebo, afxazebo, osebo, berZnebo, rusebo, udiebo, azerbaijanelno, somexno, iezidno, qistno, asirielno, sxvano yovelno! Cven yvelani xatad damsgavsad RvTisa varT Seqmnilni da TiToeuli Cvenganis sulSia is RvTaebrivi naperwkali, romelic dRes RaRadebs: WeSmaritad aRdga qriste! marTlac, yvelasTvis aRdga qriste, yvela adamians SeuZlia Secvla da feriscvaleba, radgan, rogorc wm. irineos lioneli brZanebs, adamianis suli bunebiT qristiania. maS, vmadlobdeT ufals, romelic sixaruliT SegviZRva Tavisi aRdgomis navTsayudelSi. vmadlobdeT yovelni, romelTac keTilad ganvvleT sarbieli marxvisa; vmadlobdeT isinic, romelnic uZlur viqmeniT amgvari Rvawlisa (svimeon axali RvTismetyveli). amieridan nuRaravin hZrwis da eSinis, _ WeSmariti siyvaruli da maradiuli sicocxle daubrunda kacobriobas, _ ixarebs adamis modgma da mTeli samyaro! 23 qriste aRdga! aRsdeqiT Tqvenc da masTan erTad egeT ukunisamde! siyvaruliT TqvenTvis mlocveli ilia II aRdgoma qristesi Tbilisi, 2015 weli o, enav Cemo! zurab gurCiani ra ena waxdes amboben, esa Tu is ena misi patroni eris istoriuli warsulis, geografiuli mdebareobis, klimaturi garemos saukeTeso sarkeao. am realobidan gamomdinare, unda vTqvaT, rom qarTul enaSi srulad ganxorcielda da airekla qarTveli xalxis yofisa da istoriis peripetiebi. qarTul enaSi, ise rogorc sxva danarCenSi, mravali Sre daileqa, Tumca, sxvaTagan gansxvavebiT, Cvenma enam yvela minarevi gadaxarSa da dRemde ZarRviani, yvelasagan gamorCeuli da TavisTavadi saxiT moitana. 24 qarTuli enis amRvrevisa da Seryvnis safrTxe yovelTvis gveZaleboda da arsebobs dResac, miT umetes, rom dRes amisTvis gansakuTrebiT noyieri niadagia. swored amitom yvelam kargad unda gavacnobieroT, Tu ra savalalo mdgomareobaSia winaparTagan ase naloliavebi, sisxliTa da SromiT Cvenamde motanili Cveni ena qarTuli. Tu uwindel droSi mas mtrebisgan vicavdiT (ianovskebi, Cudeckebi), dRes Cvenive Tanamemamuleebisganac gviwevs misi dacva. dRes, visac ar ezareba (mavanT iqneb exalisebaT kidec), yvela ebrZvis da ryvnis ise, visac rogor xelewifeba: gazeTiT, televiziiT, radioTi, wigniT, zepirmetyvelebiT... eseni arian aTasi juris samTavrobo Tu arasamTavrobo organizaciebi, TviTmarqvia Tu darqmeuli politikosebi, vai da uiJurnalistebi... rac kidev ufro sagulisxmo da kuriozulia _ zogierTi Tanamedrove poeti da prozaikosic. maTi nawerebis wakiTxvisas ggonia, rom originals ki ara, romeliRac gadmoqarTulebul teqsts kiTxulob. ai, magaliTad, mravlad SexvdebiT aseT kalkebs: `ukana gzaze rom modi25 oda~, `bolo xmaze yviroda~, `is bolojer mivida saxlSi~ da sxvebi. didi tvinisWyleta araa saWiro imis misaxvedrad, rom unda vTqvaT: `ukan dabrunebisas~, `mTeli xmiT yviris~, `is ukanasknelad imyofeboda saxlSi~. am bolo dros gaCnda axali gamTqmebi: `TbilisSi mosalodnelia Tovliani wvima~ an `wvimiani Tovli~. ra saWiroa ori sityvis xmareba, roca gvaqvs mSvenieri `TovlWyapi~? es erTi sityva xom SesaniSnavad gamoxatavs saTqmels. arada, am axlad gamomcxvarma tele Tu radiowamyvanebma es namdvilad unda icodnen, yovel SemTxvevaSi, unda moeTxovebodeT amisi codna. `yaCaRTa jgufma policielebis mimarTulebiT gasrola moaxdina~, _ wers erTi gazeTi. aq aSkaraa, avtori teqstis moculobas xelovnurad zrdis, Torem yvela ganaTlebulma da gaunaTlebelmac icis, rom am frazis gamoTqma lakoniurad SeiZleba: `yaCaRTa jgufma policielebs srola autexa~, anda ufro mokled: `esrola~. ai kidev xelovnurad damZimebul gavrcobili fraza: `ra garantia gvaqvs, rom es pirovneba kvlavac ar moaxdens patim26 rebze zewolis ganxorcielebas?~ fraza Tqven TviTon daxveweT. iyo SemTxvevebi, roca politikosebmac `gaamdidres~ qarTuli: `es saqme me xels ar mawyobs~, `mtrebis jinaze Cveni saxelmwifo ar CamoiSala~, `Cveni partiis yriloba ama da am ricxvSia CaniSnuli~. es `margalitebi~ mexotbe karis Jurnalistebma (ar moveridebi am gamoTqmas) maSinve aitaces da samzeoze gamofines. dRes qarTul enaSi imdenad xSirad gvxvdeba aseTi `samSvenisebi~, rom lamis yuric mivaCvieT. Turqi mwerlis nawarmoebebi wavikiTxe amas winaT da, marTali giTxraT, SemSurda Turqebisa. Zalauneburad Cemi yuradReba erTi SexedviT umniSvnelo detalma miiqcia: wignSi naxseneb arc erT kerZo banksa Tu firmas ara hqvia araTurquli saxeli. CvenTan _ piriqiT, qarTuli dasaxelebaa sanTliT saZebari. aba, rogor? Cven civilizebuli xalxi varT _ evropelebze ufro evropelebi! isRa gvaklia, CamorCenil Turqebs mivbaZoTo, _ ityvis mavani da mavani. kerZo dawesebulebebs ra movTxovoT, roca swavlulebi ebrZvian mSobliur enas? diax, sworedac 27 rom ebrZvian! vici, zo-gi Semomedaveba. aseTebs vkiTxav: vin da ratom gaauqma `enis palata?~ vin da ratom SeewinaaRmdega da dabloka kanoni `qarTuli enis statusis Sesaxeb?~ gana erTi universitetis reqtori ar moiTovda qarTuli enisa da istoriis swavlebisTvis gankuTvnili saaTebis Semcirebas inglisuri enis gazrdis xarjze? da ramdenia kidev amisTana?! arada, am 37 wlis win, roca qarTul enas kidev erTxel safrTxe daemuqra, swored studentoba da universitetis xelmZRvaneloba gamovida mis dasacavad. maSin safrTxe moskovis totalitaruli reJimisgan modioda, axla ki... enis statusis mowinaaRmdegeTa argumentebi, iciT ra iyo? aqauri araqarTvelebi gaRiziandebiano. aferum, Cvens tolerantobas (SemaZules es sityva)! me, ra Tqma unda, Cvens Tanamemamule ara qarTvelebs pativs vcem, magram imaTac xom igive moeTxovebaT? romel qveyanaSi SexvdebiT ama Tu im kerZo Tu sajaro dawesebulebaSi momsaxure moxeles, romelsac im qveynis saxelmwifo ena ar ecodineba? Cven am mxrivac unikalurni varT!.. 28 erTi sityviT, qarTuli enis winaaRmdeg brZola grZeldeba, unda iTqvas, jerjerobiT warmatebiTac ki. yvelaferi keTdeba, Segnebuladac da Seugnebladac, enis wasaxdenad. `ra ena waxdes, eric daeces~, _ gvafrTxilebs patrioti poeti. vai, rom faqti saxezea. mokled, aseTi `warmatebebiT~ vegebebiT wlevandel 14 aprils `dedaenis~ dRes! Strixebi portretisaTvis nino asaTiani `warmateba ufalTan daaxloebis mcdelobiT miiRweva~ dRes saqarTveloSi usinaTloTa fexburTze laparaki umravlesobaSi Rimils an, uares SemTxvevaSi, gaRizianebas gamoiwvevs. arada, sportis es saxeoba msoflioSi ukve dainerga. rasakvirvelia, es Cveulebrivi, didi fexburTisagan gansxvavdeba rogorc formiT, ise SinaarsiTa da TamaSis wesebiT. TamaSi daxurul darbazSi imarTeba, cxadia, saTamaSo moedanic bev29 rad pataraa. TiToeuli gundi, nacvlad TerTmetisa, dakompleqtebulia eqvs-eqvsi moTamaSiT. yvela moTamaSe usinaTloa, oRond mekare aucileblad mxedveli unda iyos. rac yvelaze mTavari da mniSvnelovania, burTSi CamontaJebulia specialuri mowyobiloba _ `eJvnebi~. swored maTi meSveobiT axdenen burTze orientirebas usinaTlo sportsmenebi. aqve isic aRsaniSnavia, rom aseTi TamaSebi CvenSi adrec gamarTula araoficialurad, gacilebiT primitiuli saSualebebiT, _ Cveulebriv burTze mibmuli iyo limonaTis boTlebis Tavsaxuravebis asxmula, romelic xmas gamoscemda. samwuxarod, am wamowyebam maSin ver hpova gavrceleba. es Zveli Taobis usinaTloebisgan maqvs gagonili. sportis am saxeobis perspeqtivas saqarTveloSi cota xnis win skeptikurad vuyurebdi. da mainc.. am da sxva mraval saintereso sakiTxze sasaubrod, Cemi azriT, sakmaod saintereso respodenti SevarCie. gedevan (gedi) kevliSvili, ukve erTi Tvea, usinaTlo fexburTelTa nakrebSi iricxeba. garda amisa, igi warmatebiT CaerTo sportisa da axalgazr30 dobis saqmeTa saministros mier dafinansebul usinaTloTa Teatris saqmianobaSi, kerZod, SesaniSnavad ganasaxiera murtalo nodar dumbaZis `kukaraCaSi~. Teatrma speqtakli waradgina 202-e sajaro skolasa da pantomimis TeatrSi. manamde iyo kidev erTi roli nodar dumbaZis moTxrobis mixedviT dadgmul speqtaklSi _ `zustad eqvs saaTze~, sul axlaxan ki su kavSiris kulturis centrSi dramatulma wrem warmoadgina usinaTlo avtoris nodar mamacaSvilis _ piesa `santeqnikos sergos cdunebani~, romelSic gedevanma sergos roli SesaSuri ostatobiT iTamaSa. is mSvenivrad ukravs gitaraze; amJamad mReris saqarTvelos usinaTloTa kavSiris vaJTa vokalur ansambl `krwanisSi~. rogorc vxedavT, gedevan kevliSvili mravalmxrivi niWiT daujildovebia ufals. amitom movusminoT mas: _ 1985 wlis 16 agvistos davibade. pirvelidan mesame klasamde viswavle 51-e sajaro skolaSi, Semdeg _ 183-Si gadavedi. merve klasSi viyavi, roca dedasTan wavedi saberZneTSi. am dros 31 mxedveloba ukve gauaresebuli mqonda da ar vicodi, riTi davkavebuliyavi. maSin azradac ar momsvlia usinaTloTa raime organizaciis moZebna. musikalur saswavlebelSi ar mimiRes, _ notebs ver iswavliso. mere Wadrakze siaruli daviwye, Tumca seriozuli moTamaSe ar vyofilvar, _ isic mikvirs, rogor gavedi meeqvse adgilze ubnebs Soris gamarTul SejibrebaSi. mere dafaze ujrebis garCevac gamiWirda da TamaSs Tavi davanebe. ase `davrCi haerSi~. 2003 wels saqarTveloSi davbrundi da swavla usinaTlo bavSvTa skolainternatSi ganvagrZe. sakuTar TavSi Cavikete, _ garkveuli kompleqsebi miSlida xels, komunikabelurobis problema mqonda. bevrs amayi vegone da TviTonac Tavs maridebdnen. am skolaSi Zalian damexmarnen da problemebic gadailaxa: qarTuli enisa da literaturis usinaTlo maswavlebelma _ Tamila abaSiam _ brailis Srifti Semaswavla; aseve, usinaTlo pedagogma _ cira vefxvaZem poezia Semayvara (ise kiTxulobda leqsebs, sul Jruanteli mivlida). 32 skolaSi jer babua damyveboda, mere ki ise miveCvie iqaurobas, Ramec vrCebodi. _ Cveulebriv skolaSi rom gagegrZelebina swavla, ukeTesi ar iqneboda? _ ara. ar mecodineboda brailis Srifti. garda amisa, sxvagan ise ver gaigebdnen Cems sulier tkivilebs. pirvel rigSi, yvela adamiani TviTon unda iyos Sinaganad integrirebuli sazogadoebasTan, _ amas Cveulebriv skolaSi swavliT ver miaRwev, _ xom naTqvamia, adamiani Tavisi Tavis saukeTeso fsiqologiao. hoda, mec Cavukvirdi sakuTar `mes~ da vecade, problemebi Zirfesvianad amomeZirkva. RmerTis arsebobaSi davrwmundi da aman gadamwyveti gavlena iqonia Cemze. ufals SevTxov xolme, TviTkmayofilebis grZnoba ar dameuflos da sakuTari Tavi kargi ar megonos. _ ra iyo mxedvelobis dakargvis mizezi? _ badura CamomeSala. varjiSis dros Tavdayira vdgebodi da mZimeebsac veweodi. gainteresebT, ratom vakeTebdi amas? imitom, rom gogoebis yuradRebis mipyrobas vcdilobdi. maSin saamisod 33 meti saSualeba ver gamovnaxe. gafufunebuli da `mariaJi~ tipi viyavi. axla am yvelafers gulwrfelad geubnebiT, radgan vici, rom sulelurad viqceodi. madloba RmerTs, gamovswordi. _ rogori iqnebodi, mxedveloba rom ar dagekarga? _ cudi cxovrebiT vicxovrebdi, gzas avcdebodi. _ fiqrob, rom RmerTma gansacdeli swor gzaze dasayeneblad mogivlina? _ asea. Tu dRes ram kargi maqvs, bebia-babuas damsaxurebaa da amisTvisac vmadlob ufals. warmateba ufalTan daaxloebis mcdelobiT miiRweva. _ ra migaCnia bednierebad? _ sxvisTvis bednierebis miniWeba rom SegiZlia. _ ras ver apatieb adamians? _ gulSi wyenas arasodes videb, radgan es CemTvisvea cudi, _ sakuTari boRma Senve gWams. Tumca arc is minda, vinmem cudad isargeblos Cemi aseTi xasiaTiT. _ gitaraze dakvra rogor iswavle? _ babua leqciebis wasakiTxad moskovSi miiwvies da mec Tan wamiyvana. mas surda, Tvalis eqims gavesinje. binis 34 qiris gadaxda ar gviwevda biZaSvilTan vcxovrobdiT. Cvenma maspinZelma gitaraze stingis simRera daukra da mec Zalian mominda dakvris swavla. TbilisSi rom davbrundi, musikalur saswavlebelSi Sevedi klasikuri gitaris ganxriT. SesaniSnavi maswavlebeli myavda _ tato jinjixaZe. _ ra gancda geufleba gitaraze dakvrisas? _ saocar Zalas vgrZnob. amas sityvebiT ver gadmovcem. _ Seyvarebuli gyavs? _ ki. _ ra simReras miuZRvnidi? _ amaze ar mifiqria. pirobiTad rom gamovarCio, orives miuzis `aniTending~ mogvwons. _ rogor daiwye msaxioboba? _ su kavSiris kulturis centrSi dramwre rom daarsda, speqtaklebSi monawileoba SemomTavazes da didi siamovnebiT davTanxmdi. roca sportisa da axalgazrdobis saqmeTa saministros proeqtSi mimiwvies nodar dumbaZis `kukaraCaSi~ saTamaSod, ubednieresi adamiani viyavi. repeticiebs ba35 toni zurab kandelakic eswreboda da meamayeboda aseT reJisorTan muSaoba. _ popularobam Segcvala? _ sulac ar vTvli, rom popularuli var, _ avtografebis mTxovnelTa rigi namdvilad ar midgas. ise, ki meubnebian, rom kargad viTamaSe murtalo. warsulSi marTlac vgavdi murtalos da, albaT, amitomac ase kargad gamomivida. sabednierod, dRes CemTvis mxolod awmyo da momavali arsebobs. _ rTulia msaxioboba? _ Zalian. yoveli repeticiidan sulierad daRlili da daclili gamovdivar. ai, sportSi _ piriqiTaa. Tumca, scenaze dgomis siamovneba Rirs am tanjvad. _ sporti Senve axsene da fexburTis Sesaxeb gkiTxav. (icinis) _ Tavidan es siaxle sasacilodac ar meyo. mere mivxvdi, sasacilo ki ara, sakmaod seriozuli wamowyebaa. _ rogor moxvdi gundSi? _ simarTle giTxra, orientaciaSi savarjiSod ufro mivedi, vidre _ saTamaSod. seriozulad mogvianebiT CaverTe. axla kviraSi samjer gvaqvs var36 jiSi `arena-holSi~. yvela moTamaSes Tvalebi aqvs axveuli, garda mekarisa, raTa sruliad usinaTlo da narCeni mxedvelobis mqoneebi erTnair mdgomareobaSi aRmovCndeT. saocari gancdaa, roca mxedveli mekarisaTvisac SegiZlia golis gatana. gvyavs instruqtori, romelic gvixmovanebs TamaSis msvlelobas: kuTxurebis mowodebas, pasebis gadacemas da aseT rameebs. 10 maisamde samxreT koreaSi gasvla igegmeba ori kviriT, mere ki _ CineTsa da inglisSi. saqarTvelos fexburTis federacia gvafinansebs. jerjerobiT sakuTari darbazi ar gvaqvs da qvelmoqmedebis xarjze varT `arena-holSi~. Cveni mwvrTneli da yvelafer amis sulisCamdgmeli batoni ilia xifaSvilia. _ ra funqcia gaqvs gundSi? _ mcveli var. _ gatyob, iumoris grZnoba ar gaklia, rame kuriozs xom ar gaixsenebdi? _ romeli erTi vTqva... kargi, es iyos: kulturis centris mcire darbazSi `santeqnikos sergos cdunebanis~ repeticiebs gavdiodiT. erT-erT repeticiaze baCanam (margvelaSvili) daig37 viana. SemosvlisTanave yvela gadakocna, Cem garda. _ me? _ vikiTxe siciliT. _ modi mereo, _ mipasuxa. uxerxulad wamovdeqi da bragvanis xmac gaisma. am dros Cemi telefoni rekavs. rogorc iqna, vupasuxe: _ daica, ar mcalia, mogvianebiT dagirekav, axla scenis qveS vgdivarmeTqi. baCom miTxra: _ ar megona, ase Tu mogenatreo. _ `sinaTles~ kiTxulob? _ samwuxarod, drois uqonlobis gamo, brailiT wakiTxvas ver vaxerxeb, _ CemTvis eleqtroversia ufro mosaxerxebelia. kargi iqneba, yvela nomeri rom daidos internetSi. _ kidev riTi xar dakavebuli? _ kaspis raionis sofel okamSi gitaraze da tamtamze dakvras vaswavli. sxvaTa Soris, bevri niWieri bavSvi aRmovaCine. _ ras niSnavs SenTvis, iyo maswavlebeli? _ didi bednierebaa, Tuki vinmesTvis kargi ramis swavleba SegiZlia. SemiZlia, ufasodac vaswavlo imas, visac raime wvlilis Setana SeeZleba musikaSi. musikosoba RvTisgan boZebuli 38 niWia da ara sportuli Sejibreba, mogebisTvis rom daukra da imRero. _ ras urCevdi pasiur usinaTloebs? _ rCevebis micema ar mexerxeba. sakuTari gamocdilebidan gamomdinare, movuwodeb, CauRrmavdnen Tavis problemas da ecadon mis daZlevas. da kidev, TiToeul gadadgmul nabijSi didi siyvaruli Caaqsovon. gedisTan saubars samxreT koreidan dabrunebis Semdeg vapirebdi, magram misi azriT, jobda, intervius imediani momavlis fonze Caevlo. ra Tqma unda, mec daveTanxme. imedian momavalTan erTad, pirad cxovrebasa da kargi saqmis keTebaSi warmatebas vusurveb mas. literaturuli gverdi revaz tatalaSvili me Sen miyvardi `saukuneebs macxovari gahyveba mexred, saukuneebs _ dasabami rom moaZova~. niko samadaSvili me Sen miyvardi maSinac ki, SiSvel sxeulze rom gvemosa foTlebi leRvis 39 da vRmuodiT orbgerian winadadebebs. me Sen miyvardi maSinac ki, rodesac `argo~ oqros sawmisiT da medeaTi egeosis zRvaSi Securda. me Sen miyvardi maSinac ki, farnavazis Svid samTavroSi qarTul anbans mwyurvaliviT rom davewafeT; da maSinac ki, farsman mefis xalibur folads kapitolumTan rom gahqonda rekva-wkriali. me Sen miyvardi maSinac ki, giSris TmebiT Sekruli jvari Saravandedad rom daadgaT qarTlosianTa. me Sen miyvardi maSinac ki, roca Tamari fexSiSveli, locvad damdgari jars varZiamde miacilebda; da maSinac ki, roca soslani, mxargrZelni da axalcixelni ymadnaficobis sigel-gujrebs ufrialebdnen ucxo qalaqebs. me Sen miyvardi maSinac ki, sxivmosileba qeTevanisa 40 mecxre camde naTlis svetad rom aRimarTa; da maSinac ki, bevreuli urem-Cardaxi kaxTa miwidan iZulebiT ayril deda-wuls jahandabisken WrialiT rom miagorebda. me Sen miyvardi maSinac ki, axalcixis tyveTa bazarze ulamazes qarTvel asulebs da mzeWabukebs TanamoZmeni gasasyidad rom imetebdnen; da maSinac ki, imerxevsa da artaanSi CarCenil qarTvelT memleqeTi rom enatrebodaT. me Sen miyvardi maSinac ki, znedacemulma saWurisma sionis gumbaTs rom daabija; da maSinac ki, erTmorwmune xiStianebi ZaRlis enad rom ixsenebdnen Cvens dedaenas. me Sen miyvardi maSinac ki, eris mozares madlobis wil tyvia rom vargeT; da maSinac ki, 41 wminda ambrosis umwikvlo guli dasaxvretad rom gavimeteT. axlac miyvarxar, internetis saukuneSi, adamianTa gulgriloba xveul fesvebad rom ganTesila dedamiwis oTxive mxares. me Sen miyvardi dasabamiTgan da meyvarebi sulTa CvenTa aRsasruladmde! zurab gurCiani Sewyvetili zRapari miaxloebiTac veravin ityvis, meramdened amogorda mTvare samTvariodan im saRamos. albaT, meaTiaTased Camojda sarkmlis mopirdapire Wadris totze da, SeiZleba, meaTased SehRimila sarkmlis miRma momlodine naz qmnilebas. nazi qmnileba rafas idayvebiT daeyrdno, gaxurebuli Subli sarkmlis gril minas miado da sapasuxod gauRima: _ ra kargia, rom kidev moxvedi! _ qarma Tu Rrublebi ar moreka, me yovelTvis moval. 42 _ o, es qari!.. _ ho, es qari rom ara, xels veraferi SegviSlida. _ mainc ra saocaria, _ moaqvs da miaqvs, rasac dasZravs. kacma ar icis, saidan da sad. verc imas gaigeb, sad iwyeba da sad mTavrdeba. xan keTilia _ metadre papanaqeba sicxeSi, roca saamo siod mogvevlineba; xan gaborotdeba da damangrevel grigalad dagvatydeba Tavs. _ getyoba, bevrs fiqrob qarze. _ eWvianob? _ rogorc yvela Seyvarebuli... _ me ki ar veWvianob. _ marTla?! _ xom ar gewyina? _ ar vici... ase saubrobdnen yovel mTvarian Rames qali da mTvare, vin icis, albaT, meaTased. *** qali: _ miambe rame! mTvare: _ ra giambo? qali: _ sul erTia. Sen iseTi moyola ici... mTvare: _ mainc rogori? qali mravalmniSvnelovnad uRimis. 43 mTvare: _ maSin giambob erT ucnaur gogonaze. qali (gamococxlda): _ ucnaur gogonaze?! sainteresoa. aba, gismen. mTvare: _ iyo da ara iyo ra, iyo erTi... qali: _ zRapars miyvebi? mTvare: _ zRaparSia simarTle da kidev _ silamaze. zRapari xom cxovrebisagan moZulebulTa TavSesafaria. qali: _ asea. aba, gismen. mTvare: _ imas vambobdi, iyo da ara iyo ra, iyo erTi metad ucnauri gogona erT ucnaur qveyanaSi, romelsac zRapareTi erqva. ucnauri xalxi cxovrobda iq: ar icodnen, ra iyo Suri, siZulvili, parva... yvelas yvela uyvarda. iyo erTi ucnaurTa Soris ucnauri gogona: dilidan daRamebamde bunebaSi trialebda, esaubreboda da efereboda Citebs, cxovelebs, xeebs, yvavilebs, ase gasinje, xavsian qvebsac ki... yvelaze metad mTvarian RameebSi martodmarto xetiali izidavda, oRond amas mxolod sizmarSi axerxebda. ufrosebi mkacrad Caagonebdnen: RamiT qalis gareT siaruli wesi ar 44 ariso. isic, rogorc yvela wesieri gogona, ver gadavidoda am wess. erT gasaocar niWs flobda gogona _ rasac undoda, imas isizmrebda. es niWi didi bednierebaa yvela meocnebisaTvis. hoda, erTxel esizmra, Tu isizm ra: viTom erT mTvariT ganaTebul ucxo yvavilnarSi idga, TviTonac yvavili iyo da uxaroda _ yelmoRerebuli mosarkul cas ahyurebda, raRac uCveulos molodiniT uCqrolavda guli (zRapareTSi yvavilebsac guli hqondaT). da movida isic... ki ar movida, uxilavma xelma mTvaris sxivebisagan gamoZerwa TiTqos. idga gogona-yvavilis winaSe tanaSoltili Wabuki. didxans mdumared Sescqeroda gogona sxivCamdgari TvalebiT: sadRac minaxavso, gaifiqra da maSinve gaaxsenda: es is Wabuki iyo, araerTxel rom dasizmrebia da usizmrebia. gaukvirda, sizmari rogor amixdao. ar icoda, rom sizmarSi iyo. bolos Wabukma muxli moiyara da gogona-yvavils natif TiTebze eambora: 45 _ yvavilTa Soris unazeso da usurnelovaneso, miyvarxar! _ ki ar uTxra, amborSi Caaqsova es sityvebi da gogona-yvavilmac amborTan erTad SeigrZno. Wabuki isev mTvaris sxivebad gardaiqmna. gamoeRviZa. guli daswyda, yvavili rom aRar iyo. manamde ganucdeli Jruanteli uvlida ukve qalobaSeparul sxeulSi. sjeroda, adre Tu gvian auxdeboda sizmari da kvlav yvavili iqneboda... es dResac sjera. axla ki, Cemi Casvlis droa, aba, xvalamde! gkocni! qali: _ Cumad, sinamdvilem ar gaiRviZos. iseTi eWviania... *** momdevno Rames qari amovarda saidanRac. sarkmlis mopirdapired Wadari TrToda. qars mohqonda da mihqonda saavdro Rrublebi. mTvarec xan imaleboda, xan _ gamoCndeboda. maSin isic WadarTan erTad TrToda da irxeoda. vera da ver aawyves saubari _ qarma CauSxamaT paemani. uamindobam Seubraleblad didxans gastana. qali iZulebuli iyo, moTminebiT aetana sinamdvilis gauTavebeli 46 buzRuni da sayvedurebi. brazobda, sinamdvileze ki ara, qarze, uamindobaze, Tavis bedze... amave dros, uxaroda kidec, radgan molodiniT tkbeboda, Tan suli eleoda, rodis dasruldeboda uamindoba da molodini. ra Tqma unda, es wuTic dadga, _ yvelafers aqvs dasasruli, uzado siyvarulis garda. *** mTvare: _ mogenatre? qali: _ Sen? mTvare: _ mec. orive iRimeba. qali: _ mere, mere ra moxda? mTvare: _ gogonas kidev ufro Seuyvarda mTvarian RameebSi xetiali. swamda, odesme aucileblad sizmrebidan gadmoiyvanda im saocar Wabuks da TviTonac aucileblad gaxdeboda im Wabukis mowonebuli yvavili. dro ki gadioda. erT mSvenier dRes aRmoaCina, rom gogona aRar iyo _ Tvalsa da xels Sua daqalebuliyo. es imas niSnavda, rom zRapareTi unda mietovebina da sinamdvileTSi gadasaxlebuliyo. sikvdiliviT ar undoda, magram isic kargad uwyoda, es sikvdi47 liviT gardauvali rom iqneboda, da CaTrevas Cayola arCia. sami ram ganZi gamohyva zRapareTidan mziTeviviT: ocneba, siyvaruli da qaluri umankoeba. es ukanaskneli sinamdviles miuZRvna pirvelsave Rames, siyvaruli ki _ ver gaimeta, xolo ocneba TviTon sinamdviles ar sWirdeboda. siyvaruli da ocneba iyo is wvrili, magram mtkice Zafi, romelic zRapareTTan akavSirebda da cotaTi mainc umsubuqebda uferul sinamdviles. qali: _ ase dasrulda Seni zRapari? mTvare: _ ara, zRapari axlac grZeldeba. qali: _ es rogor? mTvare: _ ise, Cveni urTierToba da Rameuli saubrebi gana zRapari araa? qali: _ ki, magram... mTvare: _ xom giTxari, silamaze da simarTle zRaparSia-meTqi. qali: _ maS, ganagrZe! mTvare: _ Sen ver gaige, axla Cven TviTon varT zRapris gmirebi. qali: _ ese igi... mTvare: _ ho, asea. qali: _ waval awi, sadacaa, sinamdvile gaiRviZebs... 48 mTvare: _ sadacaa, qaric amovardeba, es wyeuli. qali: _kidev eWvianob, ara? mTvare: _ ase mgonia, Sens Tavs wamarTmevs, _ vicnob magis bunebas, maradisobidan movdivarT erTad. qali: _ simandvile? mTvare: _ sinamdvile, vici, ar giyvars. qali: _ mainc imas vekuTvni. mTvare: _ es arafers niSnavs, magram... o, es qari!.. ukve mohqris! *** erT qarian da umTvaro Rames qalma, rogorc maSin im gogonam, isizmra: viTom isic mTvariT ganaTebul yvavilnarSi idga da isic yvavili iyo, masac uxaroda yvavilad yofna. maSindeliviT sxivebisagan ganxorcielda is Wabuki da xelze ambors Caatana usityvod naTqvami: _ Sen ufro gamSvenierebulxar! _ me xom is ara varo, _ undoda eTqva, magram ise iyo monusxuli, ena ver daZra. _ me Sen zRapareTSi dagabruneb, oRond Sen moindome! didi Zalisxmeva dasWirda, rom sakuTari TavisTvis ejobna da Zlivsgasagonad amoeTqva: _ ara! 49 ra iqneboda, Wabuks yuri rom ar egdo da gaetaca zRapareTisken? es veRar isizmra. am dros, viTom qarma dahbera, yvavilnari miwasTan gaaswora. ca saavdro Rrublebma dafara. Wabuki gauCinarda. TviTon is qarma aitaca, civi, magram mtkice mklavebi moxvia... es ar usizmrebia, _ esizmra. gamoeRviZa. aRar undoda yvavilad yofna. guli swydeboda, oRond, raze _ Tvi-Tonac kargad ar icoda. yvavilad yofna ki namdvilad aRar undoda. *** diliT naxa, rom sarkmlis mopirdapired Wadari aRar idga, _ RamiT qars moeTxara. maSin uxmo ganuyrel megobrebs, magram ocnebac da siyvarulic qars waretacna, waeRo is, rac ar moutania. zRapari Sewyda. amjeradac CaTrevas Cayola arCia. wlebis Semdeg qalma gaifiqra: `marTla arsebobda zRapareTi, Tu, ubralod, TviTon isizmra?!~ 50 Cemi kaklis xe me var kaklis xe, ukve beberi. zustad ver getyviT Cems asaks, es kia, Cemi axalgazrdobis da bavSvobisdroindeli xe TiTqmis aRar darCa axlomaxlo. sul axali Taoba maxvevia gars. axalgazrdobas ra sjobs _ RmerTma amravlos _ mara, ra vqna, me imaTi ar mesmis, imaT _ Cemi. imis Tqma rodi minda, rom me kargi da marTali var, isini ki _ ara. RmerTma damifaros! piriqiT, madloba RmerTs, sul marto rom ar davrCi am sibereSi! eh, vina Tqva, xangrZlivi sicocxle kargiao? sul tyuili yofila! adamianebmac rom migvatoves! zustad getyviT, Cem Tvalwin maTma oTxma Taobam Caiara. ramdenis dabadebas da gardacvalebas movswrebivar! Cvens patronobas iCemebdnen Taobidan Taobamde, dRes ki viRas vaxsovarT? mainc ram SeaZulaT, ram aucruaT guli aqaurobaze?! imaTi movla-patronoba ki ar mWiria _ Cven, kaklis xeebi, sxva xexilisgan gansxvavebiT, mSvenivrad vuvliT Cvens Tavs, _ ubralod, miyvaran, menatrebian... kidev vambob, arasodes vyofilvar da arc viqnebi sxvisi xelisSemyure. beberi 51 fesvebiT ise mtkiced veWidebi mSobel miwas, vera Zala ver momwyvets. amas winaT saSinelma grigalma gadagviara, erTi nawili Camomatexa... eh, netavi amis meti ara daeSavebina! ramdeni Cemi kbila da bevrad umcrosi xe Seiwira im uRmerTom! guli mikvdeba, cremls ver vimagreb maTi gaxsenebisas. ar vici, es oxeri, raRa me gamovdeqi kerketi kakali! ramdeni mogoneba fuTfuTebs am beber TavSi! ra Jivil-xivili, cekvaTamaSi da, xSirad Cxubi da ayalmayalic yofila Cemi totebis CrdilqveS! sada xarT axla, adamianebo? netavi Tqvenc Cemebr fesvebi gqonodaT, maSin xom... Cem pirdapir, SemaRlebul ferdobze Cemze bevrad patara asakis kakali dgas. eh, amasac Tu dgoma hqvia!.. ise gadmoxrila, ise mokakula welSi, lamisaa, kenweroTi sakuTar fesvebs Seezardos. gulis gulSi mrcxvenia, rom me, masze bevrad xnieri myarad da gamarTulad vdgavar, is ki... ara, Tavs rodi viwoneb am sityvebiT, nurc zedmet TavmdablobaSi CamiTvliT, marTla guli mwydeba am usamarTlobis gamo. 52 am laparak-laparakSi da ybedobaSi erTi kvimati SekiTxva gamiCnda: mec rom adamianebiviT fexebi mqonoda fesvebis magivrad, netav rogor moviqceodi?! ernst Teodor amadeus hofmani patara caxesi cinoberad wodebuli (dasaw. ix. Jur. `sinaTle~, #8-12, 2014, #1-3, 2015 w.). Tavi mecxre erTguli kamerdineris SeSfoTeba. rogor aur-dauria yvelaferi beberma lizam da rogor dausxlta fexi ministr cinobers, roca Tavqudmoglejili Sinisaken garboda. ra ucnaurad axsna cinoberis uecari sikvdili Tavadis karis eqimma. rogor dadardianda Tavadi barzanufi da rogor Wamda igi xaxvs. cinoberis dakargva, anu aunazRaurebeli danaklisi. TiTqmis mTeli Ramis ganmavlobaSi idga ministr cinoberis kareta moS terpinis saxlis win. egers ramdenjer uTxres, _ misma brwyinvalebam, albaT, ukve didi xnis winaT datovao sazogadoeba, magram egeri mainc ar ijerebda, _ misi brwyinvaleba aseT qarsa 53 da wvimaSi saxlSi fexiT xom ver wavidodao. roca, bolos da bolos, Suqi Caaqres da karebi Carazes, egeri carieli karetiT gaudga gzas, magram ministris sasaxleSi misvlisTanave kamerdineri gaaRviZa da hkiTxa, _ RvTis gulisTvis miTxari, dabrunda Tu ara ministri da Tu dabrunda, vin moiyvanao. _ misi brwyinvaleba _ CasCurCula yurSi kamerdinerma, _ misi brwyinvaleba guSin gvian RamiT dabrunda Sin, amas wyali ar gauva, axla loginSi wevs da sZinavs. magram, oh, Cemo keTilo, rom icodeT, rasa hgavda! yvelafers mogiyvebiT, oRond krinti arsad dasZraT, Torem daviRupebiT, Tuki misi brwyinvaleba gaigebs, rom bnel talanSi Tvali Sevaswari! samsaxurs davkargav. misi brwyinvaleba, momcro tanis miuxedavad, saSinlad ficxi adamiania, erT wamSi gabrazdeba xolme da, Tu gabrazda, mere ukan aRar daixevs. guSin erTi windauxedavi Tagvi, romelmac misi brwyinvalebis sawol oTaxSi kuntruSi gabeda, galaplapebuli daSniT akuwa. keTili da patiosani! axla mTavar ambavs mogiyvebi. is 54 iyo, palto wamovisxi da fexakrefiT samikitnosaken gavemarTe, rom erTi ori xeli qaRaldi wameTamaSa, vxedav, kibeze raRac amodis, frTxvinavs, fexsacmelebs abakunebs. mere bnel talanSi lajebSua gamiZvra, iatakze daepertya da iseTi Cxavili, iseTi truxuni atexa, rom... oh, RmerTo! Wabuko, Tqven keTilSobili adamiani xarT, amaze sityva ar dagcdeT, Torem ziareba aRar meRirseba!.. cota axlos modiT... hoda, ise truxunebda, Cvenma mowyale brwyinvalebam rom icis xolme, roca mzareuli xbos barkals ver Seuwvavs kargad, anda, roca iseTi ram moxdeba, rac mis brwyinvalebas ar moswons. kamerdinerma pirze xeli miifara da es bolo sityvebi egers yurSi CasCurCula. egeri ukan gadaxta, saxeze undobloba aesaxa da ikiTxa: _ ras brZanebT? _ diax, _ ganagrZo kamerdinerma, _ eWvi araa, swored Cveni mowyale keTilSobileba gaxldaT is kacuna, talanSi rom fexebSua gamiZvra. Cemi yuriT gavigone, rogor axriginebda skamebs, rogor aRebda zedized karadebs, vidre Tavis saZinebel oTaxSi 55 Sevidoda. ver gavbede ukan gavyolodi, magram ramdenime saaTis Semdeg misi saZinebeli oTaxis karTan mivipare da yuri mivugde. hoda, pativcemuli brwyinvaleba ise xvrinavda, rogorc sCvevia xolme, roca meore dRes didi saqmeebi moelis. egero, bevri ram xdeba zecad da qveynad, rac filosofosT sizmrad arc ki molandebiaT! _ es sityvebi erTxel TeatrSi yofnis dros gavigone melanqoliuri princisagan (bevri ram xdeba... _ igulisxmeba princ hamletis sityvebi, roca igi mamis Crdils xvdeba (Seqspiris tragedia `hamletis~ pirveli moqmedebis mexuTe suraTi), romelic Tavidan fexebamde SavebSi iyo gamowyobili. princi lamis caxcaxebda viRac kacis winaSe, Tavze muyaos CaCi rom hqonda Camofxatuli. guSin, etyoba, iseTi saocari ambavi moxda, rom misi brwyinvaleba iZulebuli gaxda, saxlisTvis Seefarebina Tavi. guSin profesorTan Tavadic iyo stumrad. SeiZleba Tavads warmoscda, urigo ar iqneba, erTi patara reforma gavataroTo da ministrmac maSinve saqmes mihyo xeli, gamoiqca niSnobidan da saxelmwifos 56 sakeTildReod Sromas Seudga. ise xvrinavda, uTuod ase unda iyos. ho, uTuod raRac didi, Zalze mniSvnelovani ambavi moxda! vin icis, xval Tu ara zeg, iqneba isev mogviwios nawnavebiT siaruli! magram moveSvaT am ambebs, Zvirfaso megobaro, avideT zemoT da, rogorc erTgul msaxurebs SehferiT, misi sawoli oTaxis kars yuri mivugdoT, gavigoT, isev mSvidad Tu wevs loginSi misi brwyinvaleba da sulis Sinagan xmas Tu esaubreba. kamerdineri da egeri fexakrefiT miiparnen oTaxis karTan da yuri miugdes. cinoberi xrutunebda, xrialebda da ucnaurad ustvenda. orive msaxuri mowiwebis niSnad adgilze gaitruna. mere gulaCuyebulma kamerdinerma Tqva: _ rac ginda Tqvi, magram es Cveni mowyale batoni cinoberi namdvilad didebuli adamiania. meore dRes, dilasisxamze ministris sasaxlis pirvel sarTulze xmauri da aliaqoTi atyda. karga xnis gaxunebul sagareo kabaSi gamowyobili viRac sawyali, moxuci glexis qali ZaliT SeiWra sasaxleSi da kariskacs dauJina, _ ginda Tu ara, axlave wamiyvane Cems 57 vaJiSvilTan, patara caxesTano. kariskacma qals ganumarta, _ sasaxleSi misi brwyinvaleba batoni ministri fon cinoberi cxovrobs, mwvaned dafoTlili vefxvis ocRiliani ordenis kavaleri, xolo msaxurTa Soris patara caxesis saxeliT an metsaxeliT aravin ariso cnobili. amis gagonebaze gaxarebulma dedakacma gadareuliviT wamoiZaxa, _ swored eg oci Rilis patroni, batoni ministri cinoberi aris Cemi sayvareli vaJi _ patara caxesio. dedakacis yvirilsa da kariskacis dauridebel lanZRva-muqaraze yvela msaxurma iq moiyara Tavi. Rrianceli TandaTan matulobda. roca dabla kamerdineric Camovida, rom xalxi gaefanta, ase urcxvad rom ufrTxobda dilis Zils mis brwyinvalebas, qali ukve sasaxlidan gareT gaegdoT, yvela darwmunebuli iyo, viRac Wkuaze SeSliliao. qali quCis meore mxares, erT-erTi saxlis qvis kibeze Camojda da qviTinsa da godebas mohyva imis gamo, rom im ugulo xalxma ar SeuSva Tavis sayvarel vaJiSvilTan, patara caxesTan, romelic, Turme, ministri gamxda58 rao. mis garSemo nel-nela xalxma moiyara Tavi, qali ki isev gaiZaxoda, _ ministri cinoberi Cemi vaJiSvilia, patara rom iyo, caxess veZaxdio. qali imden xans moTqvamda da godebda, rom Sekrebili xalxi sagonebelSi Cavarda, aRar icodnen, ra efiqraT, _ daejerebinaT, Tu Wkuidan gadamcdari qalis roSvad CaeTvalaT misi sityvebi. moxuci qali cinoberis fanjrebs Tvals ar acilebda. ucbad xmamaRla gadaixarxara, taSi Semohkra da gaxarebulma mTeli xmiT SesZaxa: _ ager isic, Cemi kacuna, Cemi patara avsuli... dila mSvidobisa, patara caxes! dila mSvidobisa, patara caxes! yvelam saxlisaken gaixeda. rogorc ki patara cinobers Tvali hkides, mwvaned dafoTlili vefxvis ordenis bafTa rom gadaekidebina mewamuli feris naqsov xalaTze, TavSeukavebeli sicili atexes. cinoberi uzarmazari fanjris win idga da mis dagvalul tanfexs yvela kargad xedavda. quCaSi TavSeyrili xalxi xorxocobda, gahyviroda: `patara caxesi _ patara caxesi! SexedeT erTi, am patara mokazmul pa59 vians, damTxveul gonjs, alrauns! patara caxes, patara caxes!~ kariskaci, cinoberis yvela msaxuri gareT gacvivda imis gasagebad, Tu ratom icinodnen gamvlelebi. is iyo, msaxurebma Tvali Seavles TavianT batons, rom TviTonac daiwyes xarxari da Rriali: `patara caxes, patara caxes! cerodena! dagvaluli! alrauni!..~ etyoba, ministri axlaRa mixvda, rom quCaSi Sekrebili xalxi mas dascinoda. ucbad fanjara gaaRo, xalxs sibraziT anTebuli Tvalebi gadaavlo, gaanCxlda, ayvirda da gacofebisagan Tavgzaabneuli ucnaur xtunvas mohyva, Tan imuqreboda, _ Tqven Tavs davaWerineb, cixeSi amogalpobT yvelaso. magram, rac ufro mets kapasobda misi brwyinvaleba, miT ufro matulobda yiJina da Rrianceli. ubedur ministrs yvelafers esrodnen, rac xelSi moxvdebodaT _ xils, bostneuls, qvebs. cinoberi iZulebuli gaxda, oTaxSi damaluliyo. _ RmerTo didebulo, _ wamoiZaxa Tavgzaabneulma kamerdinerma, _ es ra sazizRarma patara maxinjma gadmoixeda misi mowyale brwyinvalebis fanjri60 dan? ras niSnavs es? rogor moxvda es juja mis oTaxSi? _ kamerdineri zeviT avarda, magram ministris saZile oTaxi weRandeliviT daketili dauxvda. kamerdinerma, rogorc iqna, gabeda da karze frTxilad daakakuna, magram oTaxidan aravin gaepasuxa. amasobaSi, RmerTma uwyis, ra iyo mizezi, xalxi xmadabal miTqma-moTqmas mohyva, fanjridan gadmomdgari patara sasacilo gonji marTlac patara caxesia, romelmac cinoberis amayi saxeli dairqva da yovlad uRirsi tyuilebiTa da TaRliTobiT warCinebas miaRwiao. sul ufro xmamaRla gaismoda SeZaxilebi: `Zirs eg mowrupuli gaiZvera, Zirs! gaaZreT ministris kurtaki!.. CaamwyvdieT galiaSi, bazarSi CamoatareT da fuli akrifeT! SemoseT TiTbris brWyvialebiT da gasarTobad bavSvebs aCuqeT! aba, zeviT avideT!~ da xalxi sasaxlis kars miawyda. sasowarkveTili kamerdineri xelebs asavsavebda da yviroda: _ es xom janyia! amboxebaa! gaaReT kari, Tqveno brwyinvalebav! Tavs uSveleT! magram pasuxs aravin iZleoda, Signidan mxolod Cumi gminva ismoda. 61 xalxma sasaxlis kari Seamtvria da braxabruxiTa da RrianceliT zeviT acvivda. _ axla ki droa! _ Tqva kamerdinerma da kabinetis kars iseTi ZaliT eZgera, rom igi WrialiTa da lawaniT moswyda anjamebs. misi brwyinvaleba cinoberi ki arsad Canda! _ Tqveno brwyinvalebav! mowyaleo brwyinvalebav! nuTu amboxebis xmauri ar gesmiT? Tqveno brwyinvalebav, mowyaleo brwyinvalebav! sada xarT? RmerTo, Sen Seminde Secodebani Cemni, magram sad inebeT Tavis Sefareba? _ gahyviroda sasowarkveTili kamerdineri da oTaxebSi darboda, magram pasuxs aravin aZlevda, xma aravis gaucia, eg iyo, kamerdineris yvirils marmarilos kedlebi exmianeboda da oTaxs damcinavi gamoZaxili avsebda. cinoberi TiTqos miwam Caylapao. quCaSi xalxi daSoSminda. kamerdinerma quCidan wkriala xma gaigona, fanjridan gadaixeda da viRac qali dainaxa, romelic xalxs sityviT mimarTavda. gamvlelebi daSlas apirebdnen, Tan eWvis TvaliT amoxedavdnen xolme sasaxlis fanjrebs. 62 _ ajanyeba TiTqos Caqra, _ Cailaparaka kamerdinerma, _ axla ki gamova misi mowyale brwyinvaleba Tavisi TavSesafridan. kamerdineri kvlav sawol oTaxSi Sebrunda, ifiqra, bolos da bolos, iq mainc aRmovaCeno ministrs. dakvirvebiT moavlo Tvali oTaxs da ucbad dainaxa, rom vercxlis saxeluriani lamazi WurWlidan, romelic mudam tualetis gverdiT idga xolme, radgan ministrs igi Tavadisagan miRebul uZvirfases saCuqrad miaCnda, nekisodena galeuli kanWebi amoSveriliyo. _ RmerTo, RmerTo! _ akivlda SeSfoTebuli kamerdineri, _ RmerTo, RmerTo! Tu ar vcdebi, es kanWebi misi brwyinvalebis, baton ministr cinoberis, Cemi mowyale batonisa unda iyos! _ kamerdineri axlos mivida, SiSisagan acaxcaxebulma WurWelSi Caixeda da Sehyvira: _ Tqveno brwyinvalebav! Tqveno brwyinvalebav! RvTis gulisaTvis, ras sCadixarT... mand ras akeTebT? magram raki cinoberi xmas ar iRebda, daSinebulma kamerdinerma, _ misi brwyinvaleba mTlad ar Cavardeso SigniT, ridi da mowiweba daiviwya, 63 cinobers fexSi waavlo xeli da zemoT amoswia. magram, RmerTo, mkvdari iyo misi patara brwyinvaleba, mkvdari!.. kamerdineri xmamaRla godebas mohyva. oTaxSi egeri da msaxurebi Semocvivdnen. zogi Tavadis karis eqimis mosayvanad gaiqca. amasobaSi kamerdinerma sufTa pirsaxocebiT gawminda Tavisi ubeduri batoni, loginSi Caawvina, irgvliv abreSumis baliSebi ise Semouwyo, rom micvalebuls naoWebiT daRaruli muStisodena saxeRa mouCanda. am dros oTaxSi froilain fon rozenSioni Semovida. monastris winamZolma rogorRac moaxerxa da Tavdapirvelad xalxi daamSvida, Semdeg usulo cinobers miuaxlovda. ferias moxuci liza mohyveboda fexdafex patara caxesis alali deda. micvalebuli cinoberi axla ufro lamazi Canda, vidre sicocxleSi yofila rodisme. ministrs pawawina Tvalebi daexuWa, cxviri Zalze gasTeTreboda, bageze nazi Rimilis odnavi kvali darCenoda da, rac mTavaria, muqi wablisferi Tma mSvenier kululebad daxveoda. froilainma kacunas Tavze xeli 64 gadausva da TmaSi imave wuTs wiTeli zolis mqrqali Suqi gamokrTa. _ ah! _ warmosTqva froilainma da sixarulisagan Tvalebi aucimcimda, _ ah, prosper alpanus! dido ostato, Sen Seasrule danapirebi! aRsrulda misi bedi da yovelgvar wyevlas da SeCvenebas bolo moeRo! _ oh, _ Cailaparaka moxucma lizam, _ RmerTo didebulo, es xom Cemi patara caxesi ar aris, Cemi caxesi arasodes yofila ase lamazi. sul tyuilubralod Camovedi qalaqSi. Tqvenc rom kargi veraferi mirCieT, mowyaleo froilain! _ oRond nu iwuwuneb, bebero, _ upasuxa froilainma, _ Sen rom Cemi darigebisaTvis gegdo yuri da uCemod am saxlSi ar SemoWriliyavi, yvelaferi kargad agisruldeboda. kvlav gimeoreb, eg patara, loginSi rom wevs, namdvilad Seni vaJiSvili caxesia. _ hoo? _ wamoiZaxa gaxarebulma qalma, _ raxan misi brwyinvaleba marTlac Cemi Svilia, maS es saxli da yvelaferi, rac aqaa, me damrCeba memkvidreobiT? 65 _ ara, _ uTxra froilainma, _ es yvelaferi axla ganze dagrCeba, xelsayreli dro dakarge, raTa fuli da qoneba migeRo, Sen, aki giTxari, gamdidreba ar giweria-meTqi. _ maSin imis neba mainc ara maqvs, rom Cemi sabralo kacuna winsafarSi gavaxvio da Sin waviRo? _ ikiTxa qalma da TvalTagan cremlebi wamoscvivda, _ Cvens baton moZRvars frinvelebisa da TriTinebis uamravi fituli aqvs, Cemi patara caxesis fitulsac gaakeTebs. samaxsovrod meqneba, minda karadaze Semovdga, ai, aseTi, wiTel frakSi gamowyobili, mxarze farTo bafTiT da mkerdze didi varskvlaviT. _ o, ras ambob! _ SesZaxa ganawyenebulma froilainma, _ es xom sruliad uazro ganzraxvaa! amis gakeTeba rogor SeiZleba! axla ki mohyva qali slukunsa da moTqma-godebas: _ me ra momemata imiT, rom Cemma patara caxesma maRal Rirsebas da simdidres miaRwia! CemTan rom darCeniliyo, Raribulad gavzrdidi, arasodes im dawyevlil vercxlis WurWelSi ar Cavardeboda, axlac icocxlebda da, 66 albaT, sixarulsa da sikeTes momitanda. Cavsvamdi kalaTSi da ise vatarebdi qveynad. xalxic Semibralebda, vin icis, iqneb zogierTs oqros fulic moeca CemTvis, axla ki... winkarSi fexis xma gaisma. froilainma moxuci qali gareT gaiyvana da uTxra: _ dabla momicade, sanam wavidode, iseT xerxs gaswavli, Sens mwuxarebasa da gasaWirs erTbaSad moeReba bolo. rozabelverde kidev erTxel miuaxlovda patara caxess da tkbili, Rrma TanagrZnobisagan acaxcaxebuli xmiT uTxra: _ sabralo caxes! bunebis gero! SenTvis me sikeTe movindome. rasakvirvelia, sisulele iyo imis fiqri, TiTqos is garegnuli momxibvleloba, riTac dagajildove, Sens suls gaanaTebda, gagiRviZebda Sinagan xmas da getyoda: `Sen ara xar is, radac xalxs miaCnixar, magram ecade, gautolde mas, visi frTebiTac, Se ususuro, ufrTo arsebav, maRla mifrinav!~ magram SenSi Sinaganma xmam ar gaiRviZa. Senma uRimRamo, sicocxledaSretilma sulma ver SeZlo aRzeveba, vera da ver 67 daaRwie Tavi sisuleles, sitlanqesa da uxamsobas. ah! Sen rom araferis maqnisi, patara da gauTleli boTe darCeniliyavi, am samarcxvino sikvdils ascdebodi! prosper alpanusma izruna imaze, rom sikvdilis Semdegac imave arsebad migiCnion, radac sicocxleSi miaCndi yvelas. Tu kvlav patara xoWod, mard Tagvad an cqvit TriTinad gardaqceuls gnaxav, usaTuod gamexardeba!.. iZine mSvidad, patara caxeso!.. is-is iyo, rozabelverde wavida, rom oTaxSi Tavadis karis eqimi da kamerdineri Semovidnen. _ RvTis gulisaTvis, _ SesZaxa eqimma, rogorc ki mkvdari cinoberi dainaxa da darwmunda, rom misi gacocxleba aRarafriT SeiZleboda, _ RvTis gulisaTvis, miTxariT, es rogor moxda, batono kamerdinero? _ oh, Zvirfaso batono doqtoro, _ daiwyo kamerdinerma, _ misaReb oTaxSi janyisa Tu revoluciis, sul erTia, rogorc gsurT, ise uwodeT, saSineli xmauri da aliaqoTi mZvinvarebda. Tavisi Zvirfasi sicocxle rom gadaerCina, misma brwyinvalebam ifiqra, tu68 alets Sevafarebo Tavs, fexi daucurda da.. _ maSasadame, _ warmosTqva doqtorma grZnobamoreuli, amaRlebuli kiloTi, _ maSasadame, ar movkvdeo, fiqrobda, da swored amisagan mokvda! kari yurTamde gaiRo da oTaxSi gafiTrebuli Tavadi barzanufi Semovarda. Tavads fexdafex Semohyva Svidi gafiTrebulze gafiTrebuli kamerheri. _ nuTu marTalia es ambavi? nuTu marTalia? _ iZaxda Tavadi. magram, rogorc ki caxesis gvams mohkra Tvali, ukan daixia, Tvalebi zeviT aRapyro da gulisSemZvreli xmiT warmoTqva: _ oh, cinober! _ da Svidma kamerhermac gaimeora _ oh, cinober! Semdeg, Tavadis wabaZviT, jibeebidan cxvirsaxocebi amoiRes da TvalTan miitanes. _ oh, ra aunazRaurebeli danakargia, _ daiwyo Tavadma ramdenime xnis Cumi qviTinis Semdeg, _ ra aunazRaurebeli danakargia saxelmwifosaTvis! sadRa vipovni kacs, vinc iseTive RirsebiT atarebs mwvaned dafoTlili vefxvis ocRilian ordens, rogorc mas Cemi cinoberi atarebda! Tqven ki, karis eqimo, Tqven veraferi gaakeTeT aseTi adamianis gadasarCenad!.. miTxariT, ra 69 moxda, ra iyo mizezi, risgan gardaicvala misi brwyinvaleba? karis eqimma metismeti gulisyuriT gasinja micvalebuli, xeli majaze daado, im adgilze, sadac uwin pulsi feTqavda, ministrs Tavze gadausva xeli da Tqva: _ Cemo umowyaleso batono! Tvalis erTi gadavlebiT, ministri imis gamo gardaicvala, rom sasunTqma gzebma umtyuna. sasunTqma gzebma imitom umtyuna, rom ministrs sunTqva gauWirda. es ambavi ki Tavis mxriv iman gamoiwvia, rom igi garkveulma elementebma, kerZod, iumorma imsxverpla. amdenad, SeiZleba iTqvas, rom ministri iumoristuli sikvdiliT gardaicvala. magram aseTi zerele daskvnisagan RmerTma damifaros, Sors iyos Cemgan is survili, rom bilwi fizikuri principebiT avxsna yvelaferi is, rac mxolod fsiqikur samyaroSi poulobs Tavis bunebrivsa da aucilebel safuZvels... dae, pirdapiri iyos kacuri kacis sityva, Cemo umowyaleso Tavado!.. pirvelmizezi ministris sikvdilisa gaxldaT mwvaned dafoTlili vefxvis ocRiliani ordeni!.. 70 _ rao! _ SesZaxa Tavadma karis eqims da Tvalebidan cecxli daakvesa, _rao! ras brZanebT?.. gana ministris sikvdilis mizezi mwvaned dafoTlili vefxvis ocRiliani ordeni iyo, romelsac aw gardacvlili saxelmwifos sakeTildRod aseTi siamayiTa da RirsebiT atarebda? an damimtkiceT Tqveni naTqvami, an... kamerherebo, ra azrisa xarT amaze? _ unda daamtkicos, an... _ SesZaxa Svidma gafiTrebulma kamerherma, xolo karis eqimma isev ganagrZo: _ Cemo saukeTeso, mowyaleo Tavado, amas davamtkiceb, araviTari an! saqme SemdegSi mdgomareobs: bafTaze ordenis mZime niSani, umetesad ki zurgze dabneuli Rilebi, mavne zemoqmedebas axdenda mis xerxemalze. amave dros ordenis varskvlavi samfexasa da jorjalis ZarRvs Soris moTavsebul im kvanZovan-boWkovan Senazards awveboda, romelsac Cven mziur wnuls vuwodebT da romelsac nervTa wnulis labirinTul qsovilSi gabatonebuli mdgomareoba uWiravs. es gabatonebuli organo cereblarul sistemasTan mravalgvarovan urTierTobaSia, amitom, raRa 71 Tqma unda, xerxemalze mavne zemoqmedeba ministrisTvisac saziano iyo. da gana cereblaruli sistemis Tavisufali moqmedeba aucilebeli piroba ar aris azrovnebisTvis, pirovnebisTvis, romelic mTlianobis erT fokusSi usrulyofilesi SeerTebis gamoxatulebaa? gana sasicocxlo procesi orive sferos _ gangliebisa da cereblaruli sistemismoqmedebas ar warmoadgens? amrigad, am mavne moqmedebam daarRvia organizmis fsiqikuri funqciebi. jer ordenis mtkivneuli tarebis gamo samSoblosaTvis gaucnobierebeli Tavis Sewirvis mavnebeli ideebi da misi msgavsi azrebi gaCnda. mdgomareoba TandaTan gauaresda, saSiSic Seiqna, bolos ki, xerxemlisa da cereblaruli sistemis srulma disharmoniam azrovnebis Sewyveta, pirovnebis saboloo ganadgureba gamoiwvia. ai, aseT mdgomareobas aRvniSnavT Cven sityviT `sikvdili!~ diax, mowyaleo batono, ministrs ukve dakarguli hqonda Tavisi pirovneba, maSasadame, ukve sicocxledaclili iyo, roca im sabediswero WurWelSi Cavarda. amrigad, misi sikvdilis mizezi fizikuri ki ar 72 iyo, aramed gacilebiT ufro Rrma, _ fsiqikuri. _ karis eqimo, _ daiwyo Tavadma ukmayofilod, _ karis eqimo, ukve naxevari saaTia, ybedobT, magram wyeuli viyo, Tu erTi sityva mainc gamegos. ras gulisxmobT fizikursa da fsiqikur sikvdilSi? _ fizikuri principi, _ kvlav wamoiwyo eqimma, _ warmoadgens vegetaturi sicocxlis pirobas, fsiqikuri ki ganapirobebs adamianis organizmis sicocxlisunarianobas. igi mxolod sulSi, azrovnebis unarSi poulobs Tavisi arsebobis mamoZravebel Zalas. _ mainc ver gagigeT, _ daiZaxa gagulisebulma Tavadma, _ mainc veraferi gagigeT, ra gaugebari adamiani xarT! _ Cemi azriT, Tqveno brwyinvalebav, _ ganagrZo eqimma, _ fizikuri ganekuTvneba mxolod da mxolod vegetatur sicocxles, romelsac, mcenareTa msgavsad, azrovnebis unari ar gaaCnia, fsiqikuri ki azrovnebis unars miekuTvneba. ramdenadac es ukanaskneli mbrZaneblobs adamianis organizmSi, eqimma yovelTvis azrovnebis unaridan, suli73 eri sferodan, sulidan unda daiwyos, xolo sxeuli mxolod sulis vasalad unda miiCnios, romelic maSinve unda damorCildes, rogorc ki amas mbrZanebeli moisurvebs. _ oho! _ SesZaxa Tavadma, _ oho, moeSvi am ambebs! umkurnaleT Cems sxeuls, xolo Cems sulze, romelsac me jerjerobiT ar Sevuwuxebivar, nu izrunebT. sxvaTa Soris, eqimo, Tqven Tavgzaabneuli kaci xarT da axla rom Cemi ministris neStTan ar vidge da gulaCuyebuli ar viyo, me vici, rasac gizamdiT. aba, kamerherebo, kvlav vapkuroT cremli am ukvdavi kacis sarecels da Semdeg saWmels mivusxdeT. Tavadma TvalebTan cxvirsaxoci miitana da aqviTinda, kamerherebmac mas mibaZes, Semdeg ki iqaurobas gaecalnen. karTan moxuci liza idga, mklavze iseTi mSvenieri oqrosferi xaxvis ramdenime gala hqonda gadakidebuli, rom adamiani ukeTess versad naxavda. Tavads ucbad TvalSi moxvda xaxvis gala. SeCerda, saxeze mwuxareba gauqra, alersianad, mowyaled gaiRima da Tqva: _ Cems sicocxleSi arasodes minaxavs aseTi mSvenieri xaxvi, albaT, ge74 moc saukeTeso eqneba. momyideT Tqveni xaxvi, keTilo qalo! _ aucileblad, _ upasuxa lizam da Tavi mowiwebiT daukra, _ aucileblad, Tqveno umowyaleso brwyinvalebav. xaxvis gayidviTRa gamaqvs Tavi. es xaxvi TafliviT tkbilia. gemos xom ar gausinjavdiT, mowyaleo batono? am sityvebiT qalma yvelaze msxvili da yvelaze lamazi xaxvebis gala gadasca Tavads. Tavadma qals xaxvi gamoarTva, Caicina, ena gaawklapuna da daiZaxa: _ kamerherebo, erT-erTma jayva momces! Tavadma faqizad da moxdenilad gafcqvna xaxvi da gemo gausinja. _ o, ra gemrielia! ra tkbilia! ra didebuli! ra cecxlovania! _ SesZaxa aRtacebulma Tavadma da Tvalebi gaubrwyinda, _ ase mgonia, Tvalwin gansvenebuli cinoberi medgas, maniSnebdes da CamCurCulebdes: `iyideT, WameT es xaxvi, Tavado Cemo, amas moiTxovs saxelmwifos keTildReoba!~ Tavadma moxuc lizas ramdenime oqro Caudo xelSi da kamerherebmac xaxviT gamoitenes jibeebi. amas garda, Tavadma brZana, sauzmisaTvis lizas 75 garda xaxvi aravisgan SeiZinoTo. marTalia, patara caxesis deda ar gamdidrebula, magram gaWirvebasa da siRaribes bolos mainc daaRwia Tavi da amaSi, albaT, feria rozabelverdes idumali Tilisma daexmara. ministri cinoberi iseTi zar-zeimiT daasaflaves, msgavsi ram kerepesSi saerTod ar enaxaT. Rrmad damwuxrebulni miacilebdnen micvalebuls Tavadi da mwvaned dafoTlili vefxis ordenis kavalrebi. mTeli mondomebiT rekavdnen zarebs, ase gasinjeT, ramdenjerme is ori mortiric ki gaisroles, romelic Tavadma did fasad SeiZina feierverkisTvis. moqalaqeni, xalxi, yvela moTqvamda da godebda, radgan saxelmwifom dakarga Tavisi saukeTeso Svili da saerTo keTildReobisaTvis saxelmwifos saTaveSi veRarasodes Cadgeboda cinoberisTana Zlevamosili gonebis, didi sulisa da gulis, mouRleli sibejiTis adamiani. da marTlac, es danakargi aunazRaurebeli darCa, radgan aRarasodes gamoCenila iseTi ministri, romelsac mwvaned dafoTlili vefxvis ocRiliani ordeni iseve kargad morgebodes tan76 ze, rogorc igi Tavis droze gansvenebul, dauviwyar cinobers moergo. Tavi ukanaskneli mWmunvare avtoris Txovna. rogor damSvidda profesori moS terpini, xolo kandida veRarasodes SesZlebda gabrazebas. rogor Cahbzuvla oqros xoWom raRaca doqtor prosper alpanuss yurSi, rogor gaemgzavra doqtori da rogor ewia balTazari bednieri colqmrobis sixaruls. axla ki, sayvarelo mkiTxvelo, dadga dro, rom is adamiani, vinc SenTvis wers am furclebs, gamogemSvidobos, Tumca mas mwuxareba da SiSi ipyrobs. kidev bevri, Zalian bevri ram SeeZlo mas patara cinoberis ucnaur saqmeebze moeTxro SenTvis, Cemo mkiTxvelo, didi siamovnebiT mogiyveboda kidec yvelafers, radgan swored sulierma gatacebam aRuZra dauZleveli survili, es ambavi aRewera, magram, raki wina cxra TavSi aRwerili movlenebi gaiTvaliswina, igrZno, aqamde moTxrobil ambebSic sakmaod bevri ram ariso saocari, suleluri, saRi gonebis sa77 winaaRmdego, xolo, Tuki Sens moTminebas kvlavac borotad gamoiyenebs, maSin, sayvarelo mkiTxvelo, SeiZleba SenTan urTierToba savsebiT gaufuWdes. dawera Tu ara avtorma sityvebi: `Tavi ukanaskneli~, misi guli uecrad mwuxarebam da SiSma Seipyro. danaRvlianebuli da Sewuxebuli avtori mogmarTavs: Zneli rodia, siamovnebiT Seeguo (megobruladac ki ganewyo misdami), rasac poeti fantazuss _ sulis zeSTagonebas _ unda umadlodes da romlis axirebul, mizezian bunebas, albaT, metismetad minebda. amitom nu gaebutebi nurc poetsa da nurc am mizezian bunebas! xolo Tu, Zvirfaso mkiTxvelo, zogierT rameze gulSi gagecina, maSin im ganwyobaze mdgarxar, am striqonebis damwers rom surda Seeqmna da, Tu ase fiqrobs, bevr ramesac apatieb! kacma rom Tqvas, es ambavi patara cinoberis tragikuli sikvdiliT SegveZlo dagvesrulebina, magram, gana ufro sasiamovno ar iqneba, mwuxare dasaflavebis nacvlad mxiaruli qorwili rom aRvweroT? 78 amrigad, kidev erTxel gavixsenoT warmtaci kandidasa da bednieri balTazaris ambavi. ase iyo, Tu ise, profesori moS terpini mainc ganaTlebuli, cxovrebagamovlili kaci gaxldaT, visac Tavis droze Seegonebina brZnuli naTqvami: Nil admirari (araferi gagikvirdes (laT.) da mravali, mravali wlis ganmavlobaSi amqveynad aRaraferi ukvirda. magram amjerad profesorma xeli aiRo yovelgvar sibrZneze da mis gaocebas sazRvari ar hqonda. bolos Civils mohyva: _ aRar vici, namdvilad is profesori moS terpini var, vinac uwin qveynis bunebis saqmeebs ganagebda, Tu meSlebao, veRarc is gamigia, qveyana waRma trialebs, Tu _ ukuRmao. jer iyo da, moS terpini maSin gaocda, roca balTazarma. mas doqtori alpanusi Tavis biZad gaacno, xolo am ukanasknelma sigeli gadasca balTazars, romlis safuZvelzec, balTazaris sakuTreba unda gamxdariyo kerepesidan erTi saaTis savalze daSorebuli tyiT Semokruli vila Tavisi saxnaviTa da mdeloTi. moS terpinma Tvals ar daukera, roca sainventaro 79 wignSi CamoTvlili Zvirfasi nivTebis sia gadaikiTxa. jer marto oqrosa da vercxlis zodebis Rirebuleba aRemateboda Tavadis xazinis mTel simdidres. profesori maSinac gaocda, roca balTazaris lornetSi gaixeda da Zvirfasi kubo dainaxa, romelSiac cinoberi iwva. profesors uceb moeCvena, ministri cinoberi arc arasodes yofila, sinamdvileSi iyo erTi patara, gauTleli gonji cerodena, romelic SecdomiT brZenTa brZen ministr cinoberad miiCnieso. magram moS terpinis gaocebam ukidures sazRvars maSin miaRwia, roca prosper alpanusma igi Tavis saxlSi Seiyvana, biblioTeka da sxva saocrebani uCvena da oriod iSviaT mcenaresa da cxovelze marjved Caatara ramdenime cda. profesors TavSi gauelva, Cem mier Catarebuli bunebis kvleva Ciradac ar Rirso, axla ki didebul, feradovan saocrebaTa samyaroSi ise var gamoketili, rogorc kvercxSio. am azrma profesori ise Zlier SeaSfoTa, rom bolos bavSviviT mohyva godebasa da tirils. balTazarma simamri maSinve 80 vrcel maranSi Caiyvana, sadac moS terpinma kriala kasrebi da laplapa boTlebi dainaxa. _ aq ukeTesad SegeZlebaT Studireba, vidre Tavadis maranSi, xolo mSvenier parkSi bunebis kvleviTac ijerebT guls, _ uTxra balTazarma. am sityvebma profesors guli moufona. qorwili balTazarma vilaSi gadaixada. balTazari da misi megobrebi _ pulxeri da fabiani _ gaocebulni iyvnen kandidas uebro silamaziT, momxibvlelobiT. kandidas samosic ki uCveulo ecva. qaliSvili marTlac jadoTi Sekruls hgavda, radgan feria rozabelverdem yovelgvari gaboroteba daiviwya da meqorwileT TavSesafris winamZRolis _ rozenSionis _ saxiT estumra, kandida sakuTari xeliT gamoawyo da ulamazesi vardebiT morTo. xolo sayovelTaod cnobili ambavia, rom samosi yvelas tans moxdenilad daadgeba, Tuki am saqmes feria mohkidebs xels. amas garda, rozabelverdem warmtac patarZals saucxood moelvare yelsabami aCuqa, romlis magiuri zemoqmedeba imaSi mdgomareob81 da, rom, rogorc ki kandida mas yelze Seibamda, aRarasodes gabrazdeboda wvrilmani ambebis Tu cudad Sekruli bafTis gamo, aRar gaajavrebda uxeiro varcxniloba an dalaqavebuli TeTreulis danaxva. yelsabamis aseTi Tviseba kandidas saxes gansakuTrebul momxibvlelobasa da sikekluces aniWebda. TviTon nefe-dedofali xom bednierebis mwvervalze iyvnen, magram, brZeni alpanusis idumali jados wyalobiT, stumrebmac gaixares. maspinZlebs yuradReba ar moukliaT guliTadi megobrebisaTvis. prosper alpanusma da rozabelverdem imisaTvisac izrunes, rom qorwinebis dRe umSvenieresi saswaulmoqmedebebiT aReniSnaT. yoveli buCqidan da xidan siyvarulis tkbili xmebi gaismoda, yovel nabijze iSleboda nugbari saWmelebiT daxunZluli da brolis surebiT damSvenebuli tablakebi, surebidanac moedineboda da moedineboda ukeTilSobilesi Rvino, sicocxlis eleqsirad rom iRvreboda stumarTa ZarRvebSi. rogorc ki daRamda, parki cecxlis cisartyelam gaanaTa, haerSi moelvare 82 frTosnebi da mwerebi afarfatdnen, romlebic frTebis yovel gaqnevaze miriad naperwkals afrqvevdnen irgvliv, aremares aTasgvari lamazi figura moefina. isini cekvavdnen, yiraze gadadiodnen, Semdeg ki buCqnarSi uCinardebodnen. sul ufro Zalumad gaismoda tyis musika, gauTaveblad dudunebda Ramis idumali sio da midamos amo surneliT avsebda. balTazarma, kandidam da maTma megobrebma yovlisSemZle alpanusis jadoqruli xelovneba aRiares, xolo SemTvrali moS terpini xmamaRla icinoda da yvelas arwmunebda, es sanaxaoba Tavadis erTma gaqnilma msaxurma _ operis dekoratorma da feierverkis ostatma _ moawyoo. gaisma zarebis mWaxe xma. cidan moelvare oqros xoWo Camofrinda, prosper alpanuss mxarze daajda da bzuil-bzuiliT raRac CasCurCula yurSi. prosper alpanusi wamodga, mere dinjad da sazeimo kiloTi ganacxada: _ Zvirfaso balTazar, momxibvlelo kandida, megobrebo! Cemi wasvlis dro dadga, lotosi mixmobs, unda dagemSvidoboT! 83 Semdeg igi nefe-dedofalTan mivida da xmadabali saubari gauba. balTazari da kandida Zalze gulaCuyebulni usmendnen doqtors. rogorc Canda, prosperma maT aTasgvari keTili rCevadarigeba misca, mere orive siyvaruliT gulSi Caikra. bolos, prosper alpanusi froilain fon rozenSions miubrunda, erTxans masac esaubra, etyoba, qali jadoqrobisa da feriaTa Sesaxeb davalebebs aZlevda doqtors, romelic alpanusma siamovnebiT ido Tavs. amasobaSi maRlidan brolis patara kareta daeSva, romelSic ori moelvare WriWina iyo Sebmuli, xolo karetis kofoze vercxlisferi xoxobi ijda. _ mSvidobiT, mSvidobiT! _ daiZaxa prosper alpanusma, Cajda karetaSi da moelvare cisartyelisaken amaRlda. bolos, misi kareta patara mociale varskvlavad gadaiqca da Rrublebs miRma gauCinarda. _ mSvenieri mongolfieria (sahaero baloni, romelic gamTbari gaiSviaTebuli haeriT maRla adioda. saxelwodeba gamomgoneblebis _ Zmebi mongolfierebis _ gvaridan miiRo), _ Caiburtyuna 84 moS terpinma da RviniT gamobruJuls iqve mieZina. balTazari, romelsac axsovda prosper alpanusis Segonebani da misgan naCuqar mamuls Wkvianurad ganagebda, marTlac kargi poeti dadga. molodini gaamarTla ezo-yures Tvisebebmac, rac prosperma mSvenier kandidas gaando. amas garda, kandida arasodes icilebda monastris winamZRolis _ froilain fon rozenSionis _ mirTmeul yelsabams. amitom raRa gasakviria, rom balTazari iseTi netarebiTa da bednierebiT aRvsil cxovrebas ewia, rogorsac poeti inatrebda TavisTvis da Tavisi axalgazrda momxibvleli meuRlisaTvis. ase da amrgad, cinoberad wodebuli patara caxesis zRapari mxiarulad da bednierad d a s r u l d a (dasasruli) germanulidan Targmna oTar xuciSvilma 85 eseistika nodar mamacaSvili sabWoTa literaturis istoriis TeTri laqebi redaqcia iwyebs im mweralTa cxovrebis peripetiebis gacnobas, romelnic sabWouri represiebis msxverplni aRmoCnden. dRes sami rusi mweral-disidentis cxovrebasa da Semoqmedebas SevexebiT, momaval nomrebSi am TvalsazrisiT mniSvnelovan qarTvel mwerlebsac gagacnobT. sabWoTa banakebis meistorie sabWoTa literaturis istorias axsovs saxelebi, romelnic autanel pirobebSic `lomis xaxaSi~ axerxebdnen simarTlis Tqmas socialistur utopiaze, sakuTari sicocxlis (aRarafers vambobT keTildReobis) riskis fasad rCebodnen uzenaesi principebis erTgulni. amgvar saxelTa rkals ganekuTvneba varlam Salamovi rusi poeti da prozaikosi, erT-erTi fuZemdebeli ciklisa sabWoTa banakebis Sesaxeb. 86 daibada 1907 wlis 18 ivniss vologdaSi, mRvdlis _ tixon nikolozis Ze Salamovis _ ojaxSi. mamis religiuri statusi SemdgomSi bevrjer gaxda dabrkoleba misi cxovrebis gzaze. deda _ nadeJda aleqsandres asuli _ iyo diasaxlisi. 1914 wels Salamovi Sevida gimnaziaSi. 1924 wels, skolis ori safexuris dasrulebis Semdeg sacxovreblad gadavida moskovSi da ori wlis ganmavlobaSi muSaobda kuncevos tyavis qarxanaSi mTrimlavad. 1926_1928 wlebSi swavlobda umaRles saswavlebelSi, saidanac garicxes imis gamo, rom damala Tavisi socialuri warmoSobis (mama mRvdeli rom hyavda) ambavi. Tavis avtobiografiul nawarmoebSi `bavSvobasa da axalgazrdobaze~ _ igi igonebs, Tu rogor yalibdeboda misi rwmena, rogor mtkicdeboda wyurvili samarTlianobisaTvis brZolisa. bavSvobidan misi idialebi iyvnen narodnovolcebi, eimedeboda maTi brZola TviTmpyrobelobis winaaRmdeg. Salamovi bavSvobaSive amJRavnebda literaturul niWs. TavdaviwyebiT dae87 wafa kiTxvas, _ kiTxulobda yvelafers diumadan kantamde. 1929 wlis 19 Tebervals is daapatimres trockistuli iatakqveSa organizaciis wevrobis braldebiT, leninis anderZis (damateba) gavrcelebisTvis. sasamarTlom mas, rogorc socializmis mters, CrdiloeT uralis banakSi sami wliT gadasaxleba miusaja. 1932 wels is dabrunda gadasaxlebidan da TanamSromloba daiwyo sauwyebo gazeTebSi, _ aqveynebda statiebs, narkvevebsa da feletonebs. 1937 wlis ianvarSi is isev daapatimres kontrevoluciuri trockistuli saqmianobisTvis da xuTi wliT gadaasaxles CrdiloeTSi _ kolimaze. aq igi sabolood darwmunda sabWouri yofis farisevlobaSi. is wers: `patimrobis pirvelive wuTebidan CemTvis naTeli gaxda, rom araviTari Secdoma daWerebSi ar aris, rom mimdinareobs mizanmimarTuli ganadgureba mTeli socialuri fenisa, maTi, vinc daimaxsovra Tanamedrove ruseTis istoriidan is, risi damaxsovrebac ar iyo miRebuli~. 88 1943 wlis 22 ivniss igi kvlav, ukve mesamed daapatimres antisabWoTa agitaciis braldebiT da aTi weli miusajes. mizezi dapatimrebisa sruliad gamaognebeli iyo, _ mwerali wers: `me gamasamarTles gancxadebisTvis, rom bunini aris rusi klasikosi~. 1946 wels Salamovma daamTavra ferSlis kursebi da moewyo kolimis tyveTa saavadmyofoSi ferSlad, sadac imuSava 1953 wlamde. am daniSvnas igi umadloda eqim pantiuxovs, romelmac misca rekomendacia saswavlebelSi Casabareblad. 1951 wels is gaTavisuflda sasjelisgan, magram ver SeZlo Sin dabruneba da cxovrobda kalininis olqSi, sofel TurqmenSi, muSaobda momaragebaSi. yofil patimars akrZaluli hqonda did qalaqebSi cxovreba. 1953 wels moaxerxa ori dRiT moskovSi Casvla, Sexvda colsa da qaliSvils, moinaxula Tavisi megobari, cnobili mwerali b. pasternaki. mxolod 1956 wels, reabilitaciis Semdeg janmrTelobaSeryeulma moaxerxa sabolood dabruneba moskovSi. stalinis sikvdilis Semdeg dawyebuli garkve89 uli daTboba siRrmiseul cvlilebebs ar moaswavebda, _ es mxolod piradi winaaRmdegoba iyo partiul bosebs Soris. 1932 wels, pirveli sasjelis moxdis Semdeg Salamovi dabrunda moskovSi da gamoaqveyna Tavisi pirveli moTxrobebi, romelTa Soris aRsaniSnavia moTxroba `doqtor austinos sami sikvdili~ (Jurnali `oktRbrR~, 1936 w.), Seqmna leqsebis cikli `kolimuri rveulebi~ (1937-1956 w.). magram umTavresi misi nawarmoebi, romelmac saqveynod gauTqva saxeli, `kolimuri moTxrobebia~, sadac aRwerili aqvs sabWoTa gulagebis autaneli sinamdvile; naCvenebia sakoncentracio banakebis tyveTa gausaZlisi yofa, sabWoTa xelisuflebis farisevloba. es iyo gabeduli mxileba stalinuri banakebis, rogorc sabWoTa reJimis represiuli manqanisa. am nawarmoebs is werda 1954_1973 wlebSi. mTlianad daibeWda londonSi 1978 wels. sabWoTa kavSirSi misi gamocema moxerxda mxolod 1988_1990 wlebSi. 1962 wels is swerda al. solJenicins: `gaxsovdeT umTavresi: banaki uaryofiTi skolaa pirveli dRidan bolo90 mde nebismierisTvis _ ufrosisTvisac da patimrisTvisac. magram is realurad arsebobs, simarTle unda iTqvas, ra saSinelic unda iyos is. Cemi mxriv, didi xania, gadavwyvite, darCenili sicocxle mivuZRvna am simarTles~. unda iTqvas, rom misi urTierToba solJenicinTan ar iyo erTgvarovani. is Cabmuli iyo `gulagis arqipelagis~ avtorTan polemikaSi, _ amtkicebda, rom masTan realoba garkveulad romantizebuli iyo. Salamovi megobrobda b. pasternakTan, romelic didad afasebda mis poezias. magram mas Semdeg, rac xelisuflebam aiZula `doqtor Jivagos~ avtori, uari eTqva nobelis premiis miRebaze, maTi gzebi gaiyara. 1956 wlidan Salamovi cxovrobda moskovSi, ibeWdeboda JurnalebSi: `Юность~, `Знамя~, `Москва~. yvela prozaul Tu poetur krebulSi, rogorebicaa: `kvesi~ (1961), `foTolTa Sriali~ (1964), `gza da bedi~ (1967) asaxvas povebs stalinuri reJimis msxverplTa xvedri, sabWouri yofis recidivebi. Salamovi werda liriul leqsebsac. amis magaliTia krebuli `moskovuri 91 Rrublebi~. is eweoda mTargmnelobiT saqmianobasac. 1973 wels igi miiRes sabWoTa kavSiris mweralTa kavSiris rigebSi. 19731979 wlebi mweralma gaatara moxucTa TavSesafarSi. am periodSi is awarmoebda samuSao rveulebs. maTi publickacia iTava i. sirotinskaiam, romelsac avtorma gadasca Tavisi nawerebisa da xelnawerebis saavtoro ufleba. 1972 wlis 23 Tebervals literaturul gazeTSi gamoqveynda v. Salamovis werili, sadac acxadebda, rom `kolimuri moTxrobebis~ problema ukve amowuruli iyo cxovrebaSi, da mouwoda emigrantul presas, Tavi SeekavebinaT misi gamoqveynebisgan. am gancxadebam azrTa sxvadasxvaoba gamoiwvia. disidenturi moZraobis erT-erTi lideri p. iakiri cdilobda, mwerlis es nabiji zewoliT aexsna; gamoiTqva mosazreba, rom es skandaluri gadawyvetileba Sedegi iyo mwerlis ganxeTqilebisa literaturul wreebTan an misi SemoqmedebiTi uZlurebisa, TiTqos veRar muSaobda seriozul Temebze. asea, Tu ise, am nabijma mwerals 92 bevri gulSematkivari daakargvina, gansakuTrebiT _ TanabanakelTa Soris. sicocxlis bolo sami weli Salamovma galia invalidTa da moxucTa TavSesafarSi. am dawesebulebis Sesaxeb vkiTxulobT e. zaxarovas mogonebaSi, romelmac naxevari weli gaatara avadmyofis gverdiT. es iyo tipuri sabWouri organizacia, sadac adamians warTmeuli hqonda ufleba Rirseuli sikvdilisa. miuxedavad imisa, rom avadmyofs dakarguli hqonda gadaadgilebis, metyvelebis unari da TiTqmis ver xedavda, mainc axerxebda leqsebis SeTxzvas. es xelnawerebi gaiSifra a. morozovis mier da daibeWda parizSi gamomaval JurnalSi `Вестник~. amave wels penklubis safrangeTis ganyofilebam mwerali daajildova Tavisuflebis ordeniT. varlam Salamovi gardaicvala 1982 wels, dakrZalulia kuncevos sasaflaoze. mis saflavs amSvenebda misive Tanabanakelis _ fedot suCkovis _ mier Seqmnili Zegli, romelic 2000 wels gaZarcves da mxolod postamenti datoves. es iyo misi sevdiani cxovrebis simboluri wertili. 93 `uCemod xalxi arasrulia~ sabWoTa periodis rusul literaturaSi, garda cnobili, aprobirebuli da gaxmaurebuli saxelebisa, arian mwerlebi, romelnic mxolod sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg gaxdnen cnobilni farTo mkiTxvelisTvis. es avtorebi arasodes Serigebian arsebul realobas da Tavisi principebis erTgulebi rCebodnen, tragikuli xvedris miuxedavad. erT-erTi aseTi gamorCeul saxelTagania andrei platonovi. andrei platonovi (andrei platonis Ze klimentovi) _ rusi prozaikosi, poeti da kritikosi daibada qalaq voroneJSi 1899 wlis 1-l seqtembers. mama _ platon klimentovi _ memanqane iyo, miniWebuli hqonda Sromis gmiris wodeba. deda _ maria logiCixina _ iyo diasaxlisi. ojaxSi 11 Svili izrdeboda. andreis, rogorc yvelaze ufross, uwevda zrunva maT aRzrdaze, bolos _ maT rCenazec. 1906 wels andrei Sevida saeklesio saswavlebelSi, xolo 1909-1913 wlebSi swavlobda saqalaqo oTxwlian skolaSi. 94 axalgazrda platonovi sxvadasxva dros muSaobda memanqanis TanaSemwed, meisred, muSad saxelosnoebSi da sxva. 1918-1921 wlebSi moewyo voroneJis rkinigzis eleqtro-teqnikur ganyofilebaSi, amave wlebSi TanamSromloba daiwyo gazeTSi _ `Железный путь~ _ korespondentad. samoqalaqo omis dros moRvaweobda samxedro korespondentis rangSi. 1919 wlidan is TanamSromlobda sxvadasxva gazeTebSi rogorc poeti, kritikosi da publicisti, aqveynebda Tavis pirvel nawarmoebebs, 1921 wels gamovida misi pirveli wigni `eleqtrofikacia~. daibeWda misi leqsebi saerTo krebulSi. 1922 wels andrei mama gaxda. amave wels krasnodarSi gamovida misi leqsebis wigni `cisferi siRrme~. 1923 wels cnobili mwerali v. briusovi dadebiTad gamoexmaura misi leqsebis wigns _ `revoluciis anabeWdebi~. 1926 wels daibeWda platonovis moTxroba `epifanes rabebi~. 1927-1930 wlebSi man dawera Tavisi umTavres nawarmoebebi moTxroba `qvabuli~ da romani `Cevenguri~. orive na95 warmoebebi mware satiraa utopiuri sabWouri cxovrebisa. isini, rogorc enobrivad, ise Sinaarsobrivadac novacias warmoadgenda. sagulisxmoa, rom arc erTi ar gamoqveynebula mwerlis sicocxleSi. 1931 wels JurnalSi `Красная нов~ gamoqveynebul moTxrobas _ `winaswar~ _ kritika uaryofiTad Sexvda. is gaakritika a. fadeevma, xolo stalinma misi avtori Seafasa rogorc `niWieri, magram aramzada~. man weriliT mimarTa redaqcias da moiTxova avtorisa da gamomcemlebis dasja, rogorc sabWoTa qveynis agentebisa, romelTa mizani iyo (misi azriT) koleqtivizaciis kampaniisaTvis saxelis gatexa. sulieri depresiis gamo platonovs kompromisebze wasvla mouxda. sanacvlod 1934 wels is mweralTa jgufSic ki CarTes, romelsac Sua aziaSi agzavnidnen. es ukve garkveul ndobas niSnavda. TurqmeneTSi SemoqmedebiTi mivlinebis nayofi kvlav miuRebeli aRmoCnda oficiozisTvis. 1935 wlis ianvarSi, gazeTSi `Правда~ _ gamoqveynebuli gamanadgurebeli werilis Semdeg Jurnal-ga96 zeTebma Sewyvites platonovis nawarmoebebis beWdva. amave periodSi mwerali uaxlovdeba filosofos g. lukaCsa da kritikos m. lifSics, romelTac literaturuli wre hqondaT Camoyalibebuli. platonovi Caeba Jurnal `literaturuli kritikis~ filosofiur diskusiebSi gansjasa da Tavisuflebaze. 1938 wels mwerals axali ubedureba daatyda Tavs _ antisabWoTa SeTqmulebis braldebiT daapatimres platonovis 15 wlis vaJi _ platoni. mwerlis megobrebma yvelaferi iRones imisTvis, rom janmrTelobaSeryeuli patimari ori wlis Semdeg mainc daexsnaT sapyrobilidan, raTa mamis mklavebSi daelia suli. platonovi uvlida avadmyofs sicocxlis bolomde da Tavadac tuberkuloziT daavadda. 1943 wels misi Svili gardaicvala. omis wlebSi platonovi kapitnis wodebiT samxedro korespondentad msaxurobda JurnalSi _ `Красная звезда~, sadac aqveynebda Tavis samxedro moTxrobebs, rogorc faruli wyaro amtkicebs, stalinis xeldasxmiT. 97 1946 wels, janmrTelobis gauaresebis gamo, is gaTavisuflda samxedro samsaxuridan. amave wlis bolos gamoqveynda platonovis moTxroba `ivanovis ojaxis dabruneba~, romelic sabWoTa kritikis qarcecxlSi moeqca, rogorc ciliswameba sabWoTa xalxis mimarT, omgadaxdili sabWoTa ojaxebis Seuracxyofa. platonovi sabWoTa represiuli politikis msxverplia. misi nawerebis dabeWdva Sewyda. Tavis gasatanad is iZulebuli gaxda sabavSvo JurnalebSi eTanamSromla, _ rom, yvelasgan mitovebuls zRaprebis redaqtirebiT rogorme lukmapuri eSovna. gardaicvala moskovSi 1951 wlis 5 ianvars, tuberkulozis diagnoziT, darkZalulia somxur sasaflaoze. platonovs darCa qaliSvili _ maria platonova, romelic amzadebda mamis nawerebs gamosacemad (gardaicvala 2005 wels). andrei platonovis msoflmxedveloba rTulia da SeuZlebelia misi erTmniSvnelovnad Sefaseba. masSi Serwymulia qristianuli mrwamsisa da egzistencialuri Sexedulebebis elemen98 tebi. erT-erTi Tema, romelic misi Semoqmedebis fokusSia moqceuli, aris sikvdili da misi daZlevis problema, ase niSandoblivi egzistencializmisaTvis. rogorc specialistebi amtkiceben, misi Semoqmedebis ganmsazRvreli ZiriTadi niSania rusuli literaturisTvis uprecedento originaluri ena. is ekleqturia da pirvelqmnil bavSvur enas uaxlovdeba Tavisi naivurobiT. ioseb brocki Tavis eseSi`sahaero katastrofebi~ _ andrei platonovs moixseniebs jeims joisis, robert muzilisa da franc kafkas gverdiT. is wers: `platonovi martosuli iyo. misi avtonomia _ esaa martooba damoukideblad warmoSobili metafizikosisa, arsebiTad _ materialistisa, romelic cdilobs, Seimecnos samyaro sxvebis Tvinier, mzeriT, romelic gamosWvivis binZuri mivardnili dasaxlebidan, mZimesaviT rom Cakargula farTod gadaSlili kontinentis ukidegano wignSi. misi gverdebi amovsebula amgvari juris adamianebiT _ provincieli maswavleblebiT, inJinrebiT, meqanikosebiT, romlebic RvTisgan miviwyebul adgi99 lebze samyaros wesrigTan dakavSirebul grandiozul gulubryvilo ideebs eloliavebian, ideebs, romlebic imdenadve gamaognebeli da fantastikuria, ramdenadac am adamianebis izolirebuloba~. cnobili literatori levini platonovs egzistencialists uwodebs. samwuxarod, mwerlis aRiarebam daagviana. dRes ruseTSi arsebobs platonovis saxelobis literaturuli premia, misi saxelobis xelovnebis festivali, misi saxeli mikuTvnebuli aqvs asteroid 3620_s. voroneJSi, centralur quCaze dgas mwerlis skulpturuli qandakeba, romelsac amSvenebs citata misi moTxrobidan _ `memanqanis coli~: `uCemod xalxi arasrulia!~ piruTvneli ostati sityvisa tragikuli aRmoCnda isak babelis cxovreba da Semoqmedeba. is Tavad iyo mowme ruseTis istoriis tragikuli furclebisa (revoluciis wlebi, oqtombris gadatrialeba, samoqalaqo omi, koleqtivizacia, galadamori ukrainaSi da sxva). am movlenebis Seula100 mazeblad aRweram ganapiroba kidec misi tragikuli aRsasruli. isak emanuilis Ze babeli (1894_1940) _ rusi mwerali da dramaturgi. babelis biografia ramdenadme arazustia da xarvezebs Seicavs imis gamo, rom misi avtobiografiuli Canawerebi Secvlili, Semoklebuli da, sulac, waSlilia politikuri Tu sxva mosazrebiT. misi dabadebis TariRs gansxvavebulad miuTiTeben sxvadasxva wyaroebi. mokle literaturul enciklopediaSi babelis dabadebis TariRad miCneulia 1894 wlis 1_li ivlisi (Zv. stiliT), anu 14 ivlisi (ax. stiliT.), metrikul CanawerSi ki miTiTebulia 30 ivnisi, anu 12 ivlisi. am TariRs miuTiTebs Tavad momavali mwerali 1915 wels Tavisi xeliT Sevsebul avtobiografiaSi. isaki daibada odesaSi, moldavankaze, ebraeli vaWris _ emanuil ickas Ze babelis _ ojaxSi. is mesame Svili iyo. 1895 wels ojaxi gadasaxlda xersonis guberniis qalaq nikolaevSi, sadac babeli cxovrobda 11 wlis ganmavlobaSi. 101 1903 wels gamocdebi Caabara nikolaevis komerciul saswavlebelSi, magram uSedegod, moxvda mxolod meore wels, xelaxali cdis Semdeg. avtobiografiidan cnobilia, rom babeli, garda tradiciuli disciplinebisa, kerZo pedagogTan swavlobda ivriTs, bibliasa da Talmuds. Tavisuflad flobda idiSs, rusulsa da frangul enebs. pirvel nawarmoebebs igi aqveynebda frangulad, Tumca es teqstebi ar Semonaxula. 1911 wels man daamTavra komerciuli saswavlebeli da gaxda kievis komerciuli institutis ekonomikis fakultetis studenti. studentobis periodSi dabeWda JurnalSi _ `Огни~ _ pirveli moTxroba. amave wels Sexvda evgenia borisis asul gronfains _ mdidari mewarmis qaliSvils, romelzec daqorwinda 1919 wels. 1916 wels is farulad gaemgzavra petrogradSi, radgan ebraelebs ekrZalebodaT dedaqalaqSi cxovreba. aRmoCenilia policiis specialuri gankarguleba, romlis ZaliTac mas ufleba mieca, ecxovra petrogradSi mxolod swavlis periodSi. ase moxvda babeli 102 petrogradis fsiqonevrologiur institutSi, iuridiuli fakultetis meoTxe kursze. amave wels man gaicno maqsim gorki, romelmac Tavis JurnalSi _ `Летопис~ _ moaTavsa mwer-lis moTxrobebi: `elia isakoviCi da maria prokofievna~ da `deda, rima da ala~. am moTxrobebma mZafri reaqcia gamoiwvia. babels gasamarTleba daupires pornografiis propagandisTvis da arsebuli socialisturi wyobis winaaRmdeg galaSqrebisTvis; adanaSaulebdnen mkrexelobasa da naturalizmSi. is gadaarCina revoluciis dawyebam. amave wels is aRmoCnda rumineTis frontze, saidanac gamoiqca rogorc dezertiri da dabrunda petrogradSi, sadac erTxans muSaobda Tarjimnad. 1920 wels, mixeil kolcovis rekomendaciiT, korespodentad daiwyo muSaoba budionis cxenosanTa armiaSi. amave wels is, rogorc mebrZoli monawileobas iRebs ruseT-poloneTis omSi. am periodSi awarmoebda samxedro armielis dRiurebs, romelic safuZvlad daedo mis cnobil moTxrobaTa cikls _ `cxenosani armia~. nawyvetebi am ciklidan qveyndeboda samxedro ga103 zeTSi _ `Красный кавалерист~. amis Semdeg sxvadasxva dros gamomSveb redaqtorad muSaobda odesis guberniul gamomcemlobaSi da ukrainis saxelmwifo gamomcemlobaSi. rogorc Tavad acxadebs avtobiografiaSi, am periodSi is TiTqmis arafers werda, Tumca maSin daiwyo cikli `odesuri moTxrobebi~. 1922 wels babeli TanamSromlobda rusulenovan qarTul gazeTSi `Заря востока~, korespondentis rangSi imyofeboda aWarasa da afxazeTSi. 1920 wels odesis JurnalSi `Лаваза~ _ daibeWda babelis cikli `RirsebiT velze~. 1921 wels odesis popularul gazeTSi `Моряк~ _ gamoqveynda moTxroba `mefe~, romelic misi mwerluri ostatobis mkafio ganacxadi gaxda. 1923-1924 wlebSi JurnalebSi: `Лет~, `Красная нов~ da sxva gamocemebSi daibeWda mwerlis moTxrobebi, romelTac saTave daudes SemdgomSi mis gaxmaurebul ciklebs _ `cxenosani armia~ da `odesuri moTxrobebi~. am nawarmoebebma avtors saqveynod gauTqves saxeli, rogorc sityvis brwyinvale ostats. misi pirveli wigni `moTxrobebi~ 104 gamovida 1925 wels, xolo momdevno wels _ `cxenosani armia~, romelic SemdgomSi ramdenjerme gamoica. im periodis sabWoTa kritika, miagebda saTanado pativs mis niWierebas, Tumca iqve miuTiTebda mwerlis antipatiaze muSaTa klasis mimarT da brals sdebda Savi samyaros romantiul ferebSi asaxvaSi. `cxenosan armiaSi~ is inteligenti mTxrobelis _ kiril liutovis piriT aRtacebaSereuli SiSiT mogviTxrobs wiTelarmielTa Zaladobasa da sisastikeze. `odesur moTxrobebSi~ avtori xatavs XX saukunis dasawyisis ebraelTa Sav samyaros _ yaCaRebs, wvril movaWreebs, aramzadebs, maTs koloritul, Zlier saxeebs. popularuli gmiri am moTxrobebisa aris mZarcveli benia kriki, romlis prototipi gaxda cnobili miSka iaponCiki. babeli, rogorc mokle Txrobis ostati, iswrafoda lakonizmisa da sizustisken. es exeba personaJTa xatvas, siuJetur koliziebsa Tu Sinagan vnebaTa simZafres. adreuli, metaforebiT gadatvirTuli ena icvleba TavSekavebuli stiliT, TxrobiTi maneriT. 105 1924 wlidan, mamis sikvdilis Semdeg is sabolood gadavida sacxovreblad moskovSi, sadac 1926 wels redaqtoroba gauwia cnobili mwerlis _ Salom aleixemis _ ortomian gamocemas rusul enaze. ufro mogvianebiT moamzada scenari filmisTvis amave mwerlis moTxrobis _ `moxetiale varskvlavebis~_ mixedviT. 1927 wels babelma monawileoba miiRo koleqtiuri romanis SeqmnaSi _ `didi xanZrebi~, romelic daibeWda JurnalSi `Огонек~. 1928 wels man dawera piesa _ `mzis Casvla~, romlis safuZveli iyo gamouqveynebeli moTxroba. piesa daidga odesis rusul da ukrainul TeatrebSi. Tumca amave wels misi ganxorcieleba samxatvro Teatris scenaze warumatebeli aRmoCnda. piesas kritikis qarcecxli daatyda Tavs, rogorc xulignobis apologiisa da meSCanobis mqadagebels. 1935 wels babelma gamoaqveyna piesa _ `maria~. mis kalams ekuTvnis ramdenime kinoscenari (TanamSromlobda cnobil reJisor sergei eizenSteinTan). sabWouri kritikis moZalebis 106 Jams, didi teroris xanis dadgomis Semdeg babeli naklebad ibeWdeboda, ZiriTadad _ Targmnida idiSidan. miuxedavad sabWouri sistemisadmi misi uaryofiTi damokidebulebisa, arasodes ucdia emigraciaSi gamgzavreba, Tumca sxvadasxva wlebSi xanmokle periodiT cxovrobda belgiaSi, italiasa da safrangeTSi. ukanasknelad sazRvargareT imyofeboda 1935 wels antifaSist mweralTa kongresze. `cxenosani armiis~ presis furclebze gamoCenisTanave aSkara gaxda, rom avtori winaaRmdegobaSi aRmoCnda oficialur propagandasTan, romelic wiTel armias miTur ferebSi warmosaxavda. babels gauCnden mtrebi. magaliTad, budioni Tavis statiaSi damaxasiaTebeli saTauriT _ `babizmi~ _ mas idiot mwerals uwodebda. aseve uaryofiTad ixseniebda voroSilovi, xolo stalini werda: `babeli wers iseT Temebze, romlebisac araferi gaegeba~. kritikosi v. Sklovski werda: `babeli xedavs ruseTs ise, rogorc amas gaakeTebda frangi mwerali, napoleonis armiaSi mivlinebuli~. magram babeli sargeblobda maqsim gorkis mfar107 velobiT, rac misi wignis gamocemas uxsnida gzas. voroSilovis aRniSnuli statiis pasuxad gorki werda: `me verafers vxedav babelis wignSi rame karikaturul paskvils. piriqiT, is aRZravs CemSi pativiscemas wiTelarmieli mebrZolebis mimarT, gvixatavs ra maT namdvil gmirebad~. es kamaTi gagrZelda 1928 wlamde. cnobilia, rom babeli apirebda romanis daweras koleqtivizaciaze. am mizniT, is gaemgzavra soflad da swavlobda partiis am kampaniis realur suraTs. moskovSi dabrunebuli 1930 wels Tavis megobars _ e. bagrickis _ eubneboda: `warmoidgineT, eduard giorgeviC, me miveCvie, mSvidad vuyuro, rogor xvreten adamians dabezRebis gamo~. Tavdapirvelad is aRtacebulic ki iyo am movlenebiT, Tumca sabolood sworad dainaxa procesebi, romelic mogvianebiT partiis mier Sefasda rogorc `Tavbrusdaxveva warmatebebis gamo~. mweralma moaswro mxolod calkeuli moTxrobebis dabeWdva. srulad samuSao Canawerebi gamoica mxolod avtoris gardacvalebis Semdeg. 108 1938 wlis 15 maiss peredelkinos agarakze is daapatimres antisabWoTa SeTqmulebaSi monawileobisa da jaSuSobis braldebiT (saqme #419). Cxrekis dros amoRebul iqna xelnawerebi, romelTa bedi dRemde gaurkvevelia. dakiTxvebze zewolis Sedegad, mwerali iZulebuli gaxda, `eRiarebina~ trockizmTan Tavisi kavSiri, safrangeTis sasargeblod jaSuSoba, agreTve, is, rom mweralTa Soris eweoda antisabWoTa agitacias. dakiTxvis oqmSi Cawerilia: `babelma aRiara, rom 1933 wels ilia eremburgis saSualebiT daukavSirda frang mwerals _ andre marlos da gadasca mas masalebi sahaero flotis mdgomareobis Sesaxeb~. 1939 wlis 27 ianvars is daxvrites. dakrZalulia donis sasaflaos saerTo saflavSi. 1939 wlidan 1955 wlamde babelis saxeli amoRebuli iyo rus mweralTa siidan. 1956 wlidan reabilitirebulia. rogorc cnobilia, babelis Semoqmedebam didi gavlena iqonia e. w. samxreT rus mweralTa Semoqmedebaze, rogorebic arian: i. ilfi e. petrovi, v. kataevi, e. bagricki, k. paustovski, 109 oleSa da sxvebi. isak babelis wignebi msoflios mraval enazea Targmnili. mis Semoqmedebas did Sefasebas aZlevda cnobili argentineli mwerali xorxe luis borxesi. janmrTeloba fiWvi _ universaluri mkurnali fiWvnari weliwadis nebismier dros axdens samkurnalo da gamajansaRebel gavlenas Cvens organizmze. aq haeri yovelTvis surnelovani, gamWvirvale da sufTaa da sunTqvac erTi-orad gviadvildeba. fiWvnarSi seirnoba gansakuTrebiT sasargebloa maTTvis, visac sasunTqi sistemis romelime daavadeba awuxebs. samkurnalo Tvisebebi aqvs mcenaris kvirtebsac, fissac, wiwvebsac da mtversac. fiWvis Rirsebebs mTel msoflioSi scemen Tayvans. CineTsa da iaponiaSi es xe maradiulobisa da dRegrZelobis simboloa, mcire aziaSi _ ukvdavebis da nayofierebisa, fineTSi _ sicocxlisa, koreelebisaTvis ki is principulobasa da erTgulebas ganasaxierebs. 110 fiWvs universaluri samkurnalo Tvisebebi aqvs. misi kvirtebisagan damzadebul preparatebs Sardmdeni, oflmdeni, amosaxvelebeli da madezinficirebeli efeqti aqvT. amitomac maT xSirad iyeneben zeda sasunTqi gzebis samkurnalod. gurmanebi fiWvis norCi ylortebisagan murabasac xarSaven, romelic mxolod gemrieli sasusnavi ki ar aris, filtvebis anTebisa da zogierTi sxva daavadebis wamalic gaxlavT. fiWvis kvirtebi fiWvis kvirtebis nayeni Zalze margebelia bronqitis, pnevmoniis, revmatizmis, saxsrebis, Tirkmelebis, Sardisa da naRvlis buStis daavadebaTa dros. nayeni ase mzaddeba: aiReT erTi sadilis kovzi kvirti, CayareT mominanqrebul qvabSi, daasxiT erTi Cais Wiqa mduRare wyali da hermetulad daaxureT saxuravi, Semdeg 30 wuTiT CadgiT orTqlis abazanaSi da 15 wuTiT gaaCereT oTaxis temperaturaze. Segrilebuli nayeni dolbandSi an sawurSi gawureT da sawyis moculobamde SeavseT mduRare wyliT. 111 sviT dReSi 2_3_jer, Wamis Semdeg, naxevari an mesamedi Wiqa. kvirtebis naxarSs sainhalaciod da savlebad iyeneben anginisa da zeda sasunTqi gzebis anTebis dros, spirtian nayens ki _ antiseptikur, tkivilgamayuCebel da zogadgamajansaRebel saSualebad. is uebari wamalia tuberkulozuri paTologiis drosac. fiWvis kvirtebisagan (xis sxva nawilebTan erTad) amzadeben samkurnalo abazanebs, romlebic nervul sistemas amSvidebs. fiWvis wiwvebi fiWvis wiwvebi C vitaminis mdidari wyaro da Zalze efeqturi damamSvidebeli saSualebaa. misi mogroveba weliwadis nebismier dros SeiZleba. garda vitaminebisa, is mdidaria eTerzeTebiT, fitoncidebiT, mTrimlavi nivTierebebiT. wiwvis abazanebi matonizebel gavlenas axdens organizmze, nayeni ki vitaminebiTa da sxva sasargeblo nivTierebebiT amaragebs mas. gansakuTrebiT margebelia zamTarSi, roca organizms vitaminebi aklia da imunur sistemas Zalebis sagangebo mobilizeba uxdeba. 112 fiWvis mtveri fiWvis mtvers, rogorc siberisagan damcav saSualebas, ZvelTaganve icnoben. is manamde unda moagrovoT, sanam gadmoifanteba. dakrifeT yviTeli girCebi, mzeze gaaxmeT, mtveri gadmoyareT, gaceriT, gaaSreT da qaRaldis parkiT mSral, gril adgilas SeinaxeT. ase damuSavebuli mtveri CaisaviT daayeneT da miirTviT, gansakuTrebiT _ Tu saxsrebis daavadeba an revmatizmi gawuxebT. fiWvis mtvers Cirqovan Wrilobebzec ayrian. farTod iyeneben mtvris spirtian nayensac. *** anginis, tonzilitis (nuSurebis anTebis), faringitis (xaxis lorwovani garsis anTebis), sasisa Tu xaxis sxva daavadebebis dros kargia fiWvis fisis ReWva da wuwvna. fiWvisagan iReben kuprs, kanifols, skipidars, terpentinis zeTs. skipidarisagan damzadebuli malamoebi da linimentebi nevralgiis, miozitis, radikulitis, revmatizmis dros mtkivani adgilebis dasazelad gamoiyeneba, sasunTqi gzebis anTebiTi daavadebebis dros ki, rogorc 113 antimikrobul saSualebebs, inhalaciisTvis iyeneben. kanifolisa da terpentinisagan samkurnalo plastirebsa da malamoebs amzadeben, xolo kupri Cinebuli madenzificirebeli saSualebaa egzemisa da kanis sxva daavadebebis dros. moamzada TinaTin gocaZem Jur. `ojaxis mkurnali~, #23, 2014 w. informozaika *** 4 aprils saqarTvelos teqnikuri universitetis sakoncerto darbazSi Sedga dramatuli dasebis daTvaliereba-konkursi moswavleTa Soris. avtoritetuli Jiuris winaSe TavianTi speqtaklebiT warsdgnen: Tbilisis 60e, 77-e, 83-e da 202-e sajaro skolebis norCi msaxiobebi. maT Soris pirvel adgilze gasuli dasi gaemgzavreba sazRvargareT. konkursis Sedegebi uaxloes xanebSi gaxdeba cnobili. didad sayuradReboa is faqti, rom am saxelovnebo paeqrobaSi, sxvebTan erTad, usinaTlo bavSvebic monawile114 obdnen da maTi SemoqmedebiTi SesaZleblobebis aRqma ufro da ufro meti mayureblisaTvis xdeba sacnauri. saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros socialuri inkluzivis xelSemwyobi qveprogramebis egidiT, sajaro skolebTan funqcionirebs `kiTxvis klubi~. swored am klubis morigi mecadineobisas 202-e sajaro skolis usinaTlo moswavleebma sakonkursod Tavadve SearCies `gavroSi~, viqtor hiugos mixedviT. am saintereso speqtaklis scenari ilia jibRaSvilma dawera, reJisura ki axalgazrda profesional specialists _ daviT danelias _ ekuTvnis, romelic, ukve karga xania, aqtiurad da pozitiurad TanamSromlobs usinaTlo bavSvebTan. programis koordinatori gaxlavT amave skola-pansionis geografiis maswavlebeli, qalbatoni qeTi gasviani. speqtaklSi monawileobdnen: daviT bibileiSvili, lova luJanski, sofo daviTiani, mari yavelaSvili, Tamuna gogaZe da sxva moswavleebi. norC msaxiobebs minda vusurvo Semdgomi SemoqmedebiTi warmatebebi. 115 *** 6 aprils su kavSiris saaqto darbazSi Sedga saqvelmoqmedo koncerti, romelSic, Cveni SemoqmedebiTi jgufebis garda, aqtiuri monawileoba miiRes mowveulma Semsruleblebmac. 202-e sajaro skolis XII klasis moswavle zviad RvinifaZe mZime seniT aris daavadebuli. arsebobs misi gadarCenis imedi, Tumca es Zalze did fulad saxsrebs moiTxovs. am saqvelmoqmedo koncertis gamarTva usinaTlo mozardisaTvis daxmarebas isaxavda miznad. am keTilSobilurma misiam mravali adamianis Zalisxmeva gaaerTiana. koncerts uZRvebodnen kulturis centris direqtori cira vefxvaZe da zviadis Tanaklaseli daviT bibileiSvili. masSi monawileoba miiRo Cveni kulturis centris musikaluri nawilis yvela jgufma da, agreTve, poetebma _ amiran RoRaZem da cira vefxvaZem. musikosebs Tavisi xma SeuerTa norCma momReralma, 202-e sajaro skolis VII klaselma _ ani sixaSvilma. Tbilisis operisa da baletis Teatris solistma, cnobilma bari116 tonma _ sulxan gvelesianma am qvelmoqmedebas, garda materialuri Tanadgomisa, koncertSi piradi monawileobiTac Seuwyo xeli. man STambeWdavad Seasrula ori nomeri. niSandoblivia isic, rom am aqcias, garda usinaTlo Semsruleblebisa, sakuTari surviliT SeuerTdnen niWieri axalgazrda musikosebic: gvanca gegeWkori, mariam SoSiaSvili, merab (mebo) nucubiZe, zurab balanCivaZe (mxatvruli stvena) da sxvebi. koncertze sami nomriT warsdga Tbilisis samedicino universitetis ansambli `deka~, daviT ratianis xelmZRvanelobiT. aqciis organizatorebma bileTebis gayidviTa da Semowirulobebis SegrovebiT (saqvelmoqmedo maraTonSi CarTulni iyvnen su kavSiris aparatisa da kulturis centris TanamSromlebi, samedicino universitetis studentebi, wm. Tamar mefis saxelobis eklesiis mrevli da 202-e sajaro skolis pedagogebi da mSoblebi) Tavi mouyares 2123 lars, romelic gadaeca zviad RvinifaZis das. usinaTloTa kavSiris wevrTa Soris Semowirulobebi kvlav grovdeba. aris 117 informacia, rom am aqciaSi Tavis Rirseul wvlils Seitans ganaTlebisa da mecnierebis saministro da Sinagan saqmeTa saministros zogierTi TanamSromeli. 118