BIYOKIMYA TEST REHBERI - Meram Tıp Fakültesi Hastanesi
Transkript
BIYOKIMYA TEST REHBERI - Meram Tıp Fakültesi Hastanesi
T.C. NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ MERAM TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ TIBBİ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI BİYOKİMYA LABORATUVARI TEST REHBERİ GN.FR.1187 REV.01 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………3 2. BİYOKİMYA LABORATUVARININ İŞLEYİŞİ…………………………………………………………………………………………….3 2.1 TEST İSTEMİ…………………………………………………………………………………………………………………………………..3 2.2 ÖRNEKLERİN ALINMASI VE LABORATUVARA TESLİMİ………………………………………………………………....4 2.3 ÖRNEKLERİN LABORATUVARA KABULÜ VE AYRIŞTIRILMASI………………………………………………………..4 2.4 ÖRNEKLERİN ANALİZİ…………………………………………………………………………………………………………………….4 2.5 HASTA SONUÇLARININ VERİLMESİ……………………………………………………………………………………………….5 2.6 KALİTE GÜVENLİĞİ………………………………………………………………………………………………………………………..5 3. ÖRNEK ALINMASI………………………………………………………………………………………………………………………………….6 3.1 ANALİZ SONUCUNU ETKİLİYEN FAKTÖRLER………………………………………………………………………..........6 4. ÖRNEK KABUL VE RET KRİTERLERİ……………………………………………………………………………………………………….12 4.1 BİYOKİMYA LABORATUVARI ÖRNEK KABUL KRİTERLERİ…………………………………………………………….12 4.2 BİYOKİMYA LABORAUVARI ÖRNEK RET KRİTERLERİ…………………………………………………………………..13 5. BİYOKİMYA LABORATUVARI TEST ÖZELLİKLERİ…………………………………………………………………………………..15 1- RUTİN BİYOKİMYA TEST ÖZELLİKLERİ……………………………………………………………………………………………..16 2- HORMON TEST ÖZELLİKLERİ…………………………………………………………………………………………………………..17 3- HPLC TEST ÖZELLİKLERİ………………………………………………………………………………………………………………….18 4- METABOLİZMA TEST ÖZELLİKLERİ………………………………………………………………………………………………….18 5- İLAÇ DÜZEYLERİ VE PROKALSİTONİN TEST ÖZELLİKLERİ…………………………………………………………………19 6- PROTEİN, LİPİD VE İMMÜNOFİKSASYON ELEKTROFOREZİ, OGTT VE MANUEL TEST ÖZELLİKLERİ..19 7- İDRAR, GAİTADA GİZLİ KAN VE KAN GAZLARI TEST ÖZELLİKLERİ…………………………………………………..19 8- İDRARDA UYUŞTURUCU MADDE ANALİZİ TEST ÖZELLİKLERİ…………………………………………………………19 6. LABORATUVARIMIZDA KULLANILAN ANALİZÖRLER…………………………………………………………………………..23 7. PANİK DEĞERLER…………………………………………………………………………………………………………………………………24 8. TESTLERİN REFERANS ARALIKLARI………………………………………………………………………………………………………24 1 ÖNSÖZ Meram Tıp Fakültesi Hastanesi Biyokimya laboratuvarı olarak, ileri teknolojilerin kullanıldığı cihaz ve yöntemleri kullanarak çok geniş bir test yelpazesi ile hastalarımıza ve doktorlarımıza hizmet vermeye devam etmekteyiz. Elinizdeki test rehberi Meram Tıp Fakültesi Hastanesi Biyokimya laboratuvarında çalışılan testler hakkında bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır. Hazırlanan bu rehber ile testlerin istenmesinden, sonuçların ulaşmasına kadar geçen tüm aşamalarda sağlık personeline yardımcı olmayı amaçladık. Test isimleri çalışıldığı laboratuvar bölümlerine göre alfabetik sırayla düzenlenmiştir. Bu rehberde her testin adı ile birlikte, çalışılan örnek türü, örneğin alındığı tüp, çalışılan metot, referans değerler, çalışma günleri ve rapor tarihleri sunulmuştur. Test bilgileri sürekli olarak güncellendiğinden rehberde yer alan bilgilerde yıl içinde değişiklik olabileceği dikkate alınmalıdır. Bu test rehberinin tamamı http://www.meramtip.com.tr/ web sitemizde de bulunduğundan yıl içinde yapılan değişiklikleri buradan takip edebilirsiniz. Biyokimya Laboratuvarımız, bütün personeli ile birlikte kaliteyi artırmayı hedef edinmiştir. Daha güvenilir sonuçlar ve daha kaliteli hizmet verebilmemiz için test istemlerini yaparken hastayla ilgili bilgilerin, ön tanının ve gerekli diğer bilgilerin eksiksiz doldurulması çok önemlidir. Testler hakkında daha geniş bilgi almak istediğinizde her türlü haberleşme yoluyla laboratuvarımız uzmanlarına ulaşabilirsiniz. Bu rehberin tüm hastalarımıza ve sağlık personelimize faydalı olması dileğimizle… 2 1.GİRİŞ Hastanemizde Biyokimya Laboratuvarı tüm biyolojik numunelerde klinik biyokimya testlerinin yapılmasını ve raporlandırılmasını sağlayan ve bölgemizdeki en kapsamlı test paneline sahip laboratuvarlardan birisidir. Laboratuvarımızda laboratuvar yazılım programı (LİS-JAVA) ve hastanemizde de Hastane Otomasyon Sistemi (HOS) kullanılmaktadır. Laboratuvar işleyişinin diğer birimler tarafından yeterince bilinmemesi ve klinisyen-laboratuvar arası iletişimin iyi sağlanamaması laboratuvarla ilgili sorunların büyük kısmını oluşturmaktadır. Test sonuçlarının tamamının çıkmaması, kaybolması, test öncesi uyulması gereken kurallara uyulmaması, yanlış veya yetersiz numune alınması, yanlış test gününde numune verilmesi, eksik test girişi yapılması gibi pek çok sorunla karşılaşılmaktadır. Hem bu tür sorunları azaltabilmek hem de laboratuvar işleyişini klinisyenler ve diğer hastane çalışanlarıyla paylaşabilmek amacıyla bu rehber hazırlanmıştır. Bu rehberde Meram Tıp Fakültesi Hastanesi Biyokimya Laboratuvarı'nın işleyişi, test profili, tetkik girişinden sonuçların gönderilmesine kadar olan süreç, laboratuvarın analitik kalite çalışmaları, testlerin çalışılma yöntemleri, çalışılma zamanları, teste göre numune türü ve numune kabı seçimi, numunelerin kabul ve red kriterleri, sonuçların çıkma zamanları, normal değerleri, varsa panik değerleri gibi bilgilere yer verilmeye çalışıldı. 2.BİYOKİMYA LABORATUVARININ İŞLEYİŞİ 2.1 TEST İSTEMİ Testlerin çalışılabilmesi için, servis ve polikliniklerden hekimin, Biyokimya Laboratuvarı bölümünden istenilen testleri seçmeleri gerekmektedir. Test girişleri istem yapan ilgili poliklinik, servis ve acil servis tarafından, HBYS den hasta sayfasında yer alan ilgili menüden seçilerek yapılır. Polikliniklerde test seçimi tamamlandıktan sonra; hasta örnekleri doğru zamanlamayla, ön hazırlık gerektiren testlerin açıklaması yapılarak, doğru örnek kabına, örnek alma kurallarına uyularak, örnek alma eğitimi almış çalışan tarafından, kabul kriterlerine uyularak alınmalıdır. Acil biriminde ve servislerde test girişleri ilgili bölümce yapılır. Dikkat: Testlerin tam ve zamanında çıkması için tetkik girişleri tam ve eksiksiz olmalıdır. 3 2.2 ÖRNEKLERİN ALINMASI VE LABORATUVARA TRANSFERİ Polikliniklerden yapılan test isteklerinin LİS’e kaydı yapılır. Hastalar, ilgili polikliniğin örnek alma birimine yönlendirilir. Hastalara, örnek sonuçlarının ne zaman çıkacağı ve sonuçlarını nereden alabileceği bilgileri verilir. Hasta örneği için testlere göre uygun örnek kabı seçimi yapılır, seçilen kaplara barkod etiketler yapıştırılır. Örnek alma işlemi gerçekleştirilir. Bebek kan alma işlemi örnek alma biriminde, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Polikliniği ve servislerde ilgili doktor tarafından alınmaktadır. Servisler ve Acil Serviste hastaların örnekleri ilgili birimlerinde alınır. Test istekleri HBYS’e girildikten sonra ilgili laboratuvara kayıt ve örnek kaplarına barkod etiketi yapıştırılarak pnömotik sistem yardımıyla örnek ilgili laboratuvar birimine gönderilir. Örnek alma ve transferinde ne kadar hızlı davranılırsa sonuçlar daha kısa sürede çıkacaktır. Damar yolu açık hastalarda kan alma için hastanın diğer kolu kullanılmalıdır. Tıkanmaması için heparinize edilen kateterlerden testler için kan örneği alınmamalıdır. Dikkat: Ön hazırlık işlemi gerektiren testler, uygun şekilde toplanması gereken örnekler, uygun şekilde transferi yapılan testler bilinmelidir. 2.3. ÖRNEKLERİN LABORATUVARA KABULÜ VE AYRIŞTIRILMASI Kan örnekleri laboratuvara gelince, LİS girişi kontrol edilir. LİS’den yapılan test isteklerine bakılarak örnek kabının uygunluğu, örnek miktarı (tüpteki işaretli çizgiye kadar alınıp alınmadığı), pıhtılaşma, barkodlama vb. kontrolü yapılır. Kabul edilen örneklerden serum veya plazmada çalışılacak testler için olanlar santrifüj edilir. Santrifüj süresi ve hızı testlere göre değişiklik gösterebilir. Santrifüj sonrası hemolizli, aşırı lipemik ve ikterik olan örnekler çalışılmaz. Hastadan tekrar kan alınması için kan alma birimi, acil veya servisler bilgilendirilir. Ayrıca LİS ortamında hasta sonuç sayfasına numune red sebebi belirtilir. Dikkat: Örnekler, kabul ve ret kriterlerine göre değerlendirilir. Ret nedeni hastaya izah edilmelidir. 2.4. ÖRNEKLERİN ANALİZİ Analizlerden önce, analizörlerin reaktif, kit, sarf malzemeleri tamamlanır. Gerekli bakımları yapılır. İnternal kalite kontrol çalışmaları gerçekleştirilir. Sonuçlar kabul edilebilir değerlerde ise hasta örnekleri çalışılmaya başlanır. Sonuçlar “geçersiz” olarak değerlendirilirse çalışma başlatılmaz ve cihaz ile ilgili bakım ve kalibrasyonlar gerçekleştirilir. Cihaz kontrolleri tamamlandıktan sonra, hasta örnekleri çalışılır. Cihazlar tamamladığı analizlerin sonuçlarını 4 otomatik olarak LİS’e gönderir. LİS’de hastaların tüm sonuçları toplanır, bu sonuçlar değerlendirilir, uygun bulunan sonuçlar onaylanır. Uygun olmayan testler, sebebi araştırılarak (numunenin göz ile değerlendirilmesi vb) yeniden çalışılır. Acil örnekler rutinden ayrı olarak hemen çalışılır ve analiz sonuçları bekletilmeden onaylanır. Panik değerler listesine ait bir test sonucu bulunursa, analiz süreci gözden geçirilerek test tekrarlanır. Tekrar sonuçları da panik değer listesinde ise, testi isteyen bölüme bilgi verilir. Test sonucu hastanın kliniği ile örtüşmüyorsa hastadan yeni örnek alınarak analiz tekrarlanır. Üyesi olduğumuz eksternal kalite kontrol programının belirlediği takvim günlerinde program dahilinde olan testler için eksternal kalite kontrol serumları hasta testleriyle birlikte çalışılır. Laboratuvarımızda çalışılan testlerden Rutin Biyokimya, Hormon, spesifik proteinler, İdrar, HbA1c-HbA2, Homosistein, 25-OH-D3 eksternal kalite kontrol programı uygulanmaktadır. Dikkat: Acil hasta örneklerinin belirlenmesinde hassas davranılması önemlidir. 2.5 .HASTA SONUÇLARININ VERİLMESİ Test sonuçları LİS’ de onaylandığı zaman poliklinik, acil ve servislerdeki bilgisayarlarda hasta sayfasında görülebilir. Test sonuçlarının yazıcı çıktıları, hastanın muayene olduğu birim tarafından hastaya verilir. Dikkat: Hasta kliniğiyle uyumsuz olduğunu düşündüğünüz her test sonucu için ilgili laboratuvarla zamanında etkili iletişim ve etkileşim çok önemlidir. 2.6. KALİTE GÜVENLİĞİ İç kalite kontrol programı uygulaması ile her gün en az iki seviyeli (Normal, Düşük veya Yüksek) kontrol örnekleri çalışılarak günlük ve günler arası performans denetlenmektedir. Dış kalite kontrol programı uygulamasında ise, analizi yapılan dış kalite kontrol örnekleri dünyanın her yerinden bu programa katılmış çok sayıda laboratuvarın sonuçları ile karşılaştırılır ve gerçek değere uygunluk denetlenir. Laboratuvarımız, kalite güvenliği için Biorad, Randox ve UKNEQAS gibi uluslararası düzeyde çok sayıda laboratuvarın katıldığı dış kalite kontrol programlarına katılmaktadır. Sonuçların Klinik Uyumluluğu, test istem formuna veya LIS’ in ilgili bölümüne hasta ile ilgili bilgilerin yazılması bulguların değerlendirilmesi açısından çok değerlidir. Klinik tablo ile uyumsuz olduğu düşünülen sonuçlarda laboratuvar ile mutlaka temasa geçilmelidir. 5 3. ÖRNEK ALINMASI 3.1. ANALİZ SONUCUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER Güvenilir ve tıbbi açıdan değerlendirilebilir sonuç elde edebilmek için sadece doğru transport ve doğru analiz yeterli değildir. Analiz sonuçlarını etkileyen faktörler: Değişmeyen Değişen Endojen Eksojen Cinsiyet Beslenme Hemoglobinemi Farmakoterapi Irk Sigara Bilirubinemi Antikoagülanlar Kalıtım Alkol Hiperlipemi Bakteriyel Vücut ağırlığı Kas dokusu Egzersiz Postür Günlük ritm İlaçlar Gebelik kontaminasyon Hastalıkların yanı sıra vücut sıvılarına dolayısıyla laboratuvar test değerlerine etkili olabilen fizyolojik faktörler 2 grupta anlatılabilir : kontrol altında olabilen ve kontrol edilemeyen faktörler. Bu faktörlerin test değerleri üzerine etkilerinin bilinmesi önemlidir. Numune alınması, toplanmasının standardize edilmesi, bir gün içinde veya günden güne görülecek değişiklikler sebebiyle oldukça yararlı ve gereklidir. Laboratuvar Testlerine Etkili Kontrol Edilebilen Faktörler : Postür; Normal bir erişkinin dik oturma halindeki dolaşan kan hacmi, yatay pozisyondaki dolaşan kan hacminden 600-700 ml daha azdır. Mekanizması, sırtüstü pozisyondan dik duruma geçişle damar içi sıvının interstisyel alana geçmesi ve plazma hacminin %12 kadar azalmasına dayanır. Sürekli yatma ve hareketsizlik; Birkaç günlük yatak istirahatinde plazma ve ekstrasellüler mayi hacmi düşer. Bu sebeple hematokrit %10 artar. Uzun süreli yatak istirahati esnasında ise mayi retansiyonu olur ve serum proteinlerinde azalma meydana gelir. Dolayısıyla bazı protein yapısındaki maddelerin konsantrasyonunda azalma gözlenir (bazı protein yapısındaki enzimler ve Ca+2 gibi proteinlere bağlı taşınan maddeler vb.) Egzersiz; Egzersizin vücut mayileri üzerindeki etkisi fizik aktivitenin süre ve şiddetine bağlıdır. Orta derecedeki bir aktivite serum glukozunu bu da insülin seviyesini arttırır. Ağır 6 egzersizde bazı hormonların idrar veya plazma seviyeleri fazlalaşır (kortizol,büyüme hormonu ve prolaktin). Serumda serbest yağ asitleri, kreatinin ve üre konsantrasyonu artar. Yükseklik; Yüksekliğe uyum haftalar, deniz seviyesine uyum günler alır. Deniz seviyesinden yüksekte yaşandığı koşullarda CRP, Htc, Hb, ürik asit seviyeleri artar ve idrar kreatinin, serum estriol ve transferrin seviyeleri ve serum osmolalitesi azalır. Günün saatlerinde görülen değişiklikler; Bu tür değişikliklere sirkadiyen değişiklikler denir. En çarpıcı örnek; serum demiri 08.00 ve 14.00 saatleri itibariyle aynı kişiden alınan 2 ayrı numunede % 50 farklılık gösterir. Aynı şekilde kortizol ve potasyumda da önemli değişiklikler vardır. Hormonlar gün içinde dalgalar halinde salgılanır. Bu durum birçok hormonun serum konsantrasyonlarının uygun yorumunu engeller. FSH ve LH erkekte sirkadiyen değişiklik göstermezken testosteron seviyesi gece % 40'a varan artışlar gösterir. Prolaktin ise yine gece maksimum seviyeye ulaşır. Serum TSH seviyesi 02.00 - 04.00 de maksimum değerdeyken, 18.00-22.00 arasında minimum değer gösterir. (yaklaşık %50 fark) Büyüme hormonu uykuya geçilir geçilmez maksimum düzeye ulaşır. İnsülin ise sabah erken saatlerde yüksek, öğleden sonra düşüktür (glukoza etkisi buna paraleldir). Beslenme; AKŞ, lipid profili, demir, demir bağlama kapasitesi, vit B12, folik asit, GGT ve insülin açlıkta yapılması zorunlu olan testlerdir. Kahve, çay ve çeşitli içeceklerde bulunan kafein birçok parametreyi etkiler. Kafein; adrenalin seviyesini artırarak glukoneogenezi uyarır, glukoz seviyesini yükseltir, renin ve katekolamin düzeylerini yükseltir, trigliserid lipaz aktivasyonu ile serbest yağ asitlerini 3 (üç) kat artırır. Sigara; Sigaranın laboratuvar testleri üzerine etkisi içilen sigara miktarına ve inhalasyon derecesine bağlıdır. Sigara içiminden 30 dakika sonra plazma büyüme hormonu seviyesi 10 kat yükselebilir. Yine sigara içiminden 10 dakika sonra plazma glukoz seviyesi 10 mg/dl yükselebilir. Literatürde sigara içenlerde glukoz toleransının bozulduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur. Sigara içenlerde kolesterol ve trigliserid seviyeleri içmeyenlere göre yüksek, HDL seviyeleri ise düşüktür. Sigara içenlerde eritrosit seviyeleri yüksektir. Ayrıca sigara içenlerde lökosit sayısı içmeyenlere göre %30 oranında yüksektir. Alkol alımı; Alkol alımı kan glukoz seviyesini, GGT ve trigliserid seviyelerini yükseltir. İlaç kullanımı; İlaçların kas içi verilmesi CK ve LDH seviyelerini birkaç günlüğüne yükseltir. Morfin kullanımı karaciğer ve pankreas enzimlerini yükseltir. 7 Diüretik ilaçlar hiponatremiye ve hiperkalsemiye sebep olur. Tiazidlar hiperglisemiye yol açar. Fenitoin, hastada kalsiyum, fosfor,T3,T4 ve indirekt bilirubin seviyelerini azaltırken ALP ve GGT seviyelerini arttırır. Ateş; Ateş birçok hormonal cevabı hızlandırır. Başlangıçta hiperglisemi oluşur. Tiroksin seviyesini azaltır. Tranfüzyon; Total kan veya plazma transfüzyonu verilen miktara bağlı olarak plazma protein konsantrasyonunu yükseltir. Laboratuvar testlerine etkili kontrol edilemeyen faktörler: Yaş; Bebeklikle puberte arasında yavaş fakat önemli değişiklikler meydana gelir. Serum alkalen fosfataz seviyesi bebeklikte yüksek, çocuklukta normal, pubertede büyüme evresinde yüksektir. Büyüme evresinde iskelet kası gelişimine bağlı olarak serum kreatinin seviyeleri artar. Cinsiyet; Erkekte serum albumin, kalsiyum, magnezyum, kolesterol, aminoasit, üre, kreatinin, ürik asit ve Hb seviyeleri kadından yüksektir. Irk; Siyahlarda total protein beyazlardan yüksektir. Siyahlardaki kas kitlesinin fazlalığına bağlı olarak CK, LDH ve ALP seviyeleri yüksektir. Şişmanlık; Serum kolesterolü, trigliserid, AST, CK, Total protein seviyeleri artan kilo ile beraber yükselir. İnsulin artmasına rağmen glikoz toleransı azalmıştır. Kortizol artar, büyüme hormonu düşer. Şişman erkeklerde testosteron seviyesi de düşer. Malnütrisyon; Malnütrisyonda total protein, albumin, üre, kreatinin, Total T3, Total T4, TSH, folik asit seviyeleri düşer. C3, transferrin ve prealbumin seviyelerindeki hızlı azalma malnütrisyonun en önemli kriterlerindendir. Menstrüal siklüs; Menstrüal siklüs boyunca kadınlarda özellikle hormon seviyelerinde belirgin değişiklikler olur. Gebelik; Gebelik süresince vücut sıvılarında çok önemli değişiklikler olmaktadır ve bunların iyi bilinmesi gereklidir. SHBG (seks hormonu bağlayıcı globulin), TBG (tiroksin binding globulin) ve CBG (kortikosteroid bağlayıcı globulin) düzeylerinde artış olur. Bu nedenle total T4 ve total T3 düzeylerinde artış gözlenebilir; serbest T3 ve serbest T4 düzeyleri normaldir. ß hCG düzeyi ilk trimestırde çok yüksek düzeylere erişerek TSH’yı baskılayabilir (aynı reseptöre bağlanabilir.) Annenin kan hacmi artar (%45). Sıvı kısmındaki artış (plazma), kanın şekilli elemanlarındaki artışdan daha fazla olduğundan belirgin eritropoeze rağmen Rbc, Hb, Htc düzeyleri azalır. 8 WBC düzeylerinde artış görülür. Fibrinojen düzeylerinde artış (%65) görülür. Diğer pıhtılaşma faktörlerinde ve sedimentasyon hızında artma meydana gelir. Trigliserid ve kolesterol düzeylerinde %40 artış olur. Albumin düşer (3,4 g/dL), globulin artar. ALP düzeyleri artar. Laboratuvar Sonuçlarını Etkileyen Tanısal Ve Tedaviye Dair İşlemler 1. Operasyonlar 2. İnfüzyonlar ve transfüzyonlar 3. Delme, enjeksiyon, biopsi, palpasyon, tam vücut masajı 4. Endoskopi 5. Diyaliz 6. Fiziksel stres 7. Fonksiyon testleri (OGTT, TRH uyarı testler…) 8. İmmunosintigrafi 9. Kontrast maddeler, ilaçlar 10. Mental stres 11. İyonize radyasyon Numunelerin alınması ve laboratuvara transferi Polikliniklerden yapılan test isteklerinin LIS'e kaydı yapıldıktan sonra kayıt/kan alma biriminde kan örnekleri alınır. İdrar ve gaita testleri için hastalara barkod etiketi yapıştırılmış idrar ve gaita kabı verilip tuvalete yönlendirilir, daha sonra hastalar örneklerini ilgili laboratuvar birimine getirirler. Kan örneği için testlere göre uygun örnek tüpü seçimi yapılır, seçilen tüplere barkod etiketler yapıştırılır ve kan alma işlemi gerçekleştirilir. Kan alma işlemi tamamlanan hastalara sonuçların ne zaman çıkacağı ve sonuçlarını nereden alabileceği bilgileri verilir. Bebek kan alma işlemi pediatri servisi hemşireleri tarafından yapılmaktadır. Bebeklerden idrar ve gaita örneği için örnek kapları aileye verilip nasıl örnek toplayacakları, örnekler laboratuara ulaşana kadar saklanması için gerekli olan koşullar ve süreler hakkında bilgi verilir ve topladıkları örnekleri ilgili laboratuvar birimine getirmeleri söylenir. Servisler ve Acil'de hastaların örnekleri kendi birimlerinde alınır. Test istekleri HBYS'a girildikten sonra testlere göre örnek kabı seçimi yapılır, örnek kaplarına barkod etiketi yapıştırılır. Damar yolu açık hastalarda kan alma için damar yolu akışı kapatılıp 3-5 dakika beklendikten sonra hastanın diğer kolu kullanılır. Kan alma işlemi hemşireler tarafından gerçekleştirilir. Alınan örnekler bekletilmeden pnömotik sistem ile ilgili laboratuvar birimine gönderilir. Kan Alma biriminde toplanan örnekler beklenmeksizin pnömotik sistem aracılığı ile ilgili laboratuvara transfer edilir. Hem kan alma biriminde hem de acil ve servislerde biyolojik 9 numune alma ve numunelerin transferi işlemleri; numune alma ve transferi talimatı, numune kabul ve red kriterleri talimatı doğrultusunda gerçekleştirilmelidir. Venöz Kan Alımında Genel Kurallar: Acil durumlarda günün her saatinde kan alınıp biyokimyasal testler bakılabilir. Ancak kural olarak tüm biyokimyasal testler bir gecelik (tercihen 12 saat, en az 8 saat) açlıktan sonra alınmalıdır. Pek çok testin tokluk kanından çalışılması ile farklı sonuçlar elde edilmektedir. Yiyecek alımı sonucu oluşan lipemi de yanlış değerlere yol açar. Bazı serum bileşenleri diürnal varyasyona bağlı olarak günün değişik saatlerinde aynı kişide dahi farklı çıkabilir. Bu farklılık uyku/uyanıklık, ışık/karanlık, stres, gıda alımı, aktivite ve postür gibi faktörlerin etkisiyle olur. Serum demir, ACTH, kortizol konsantrasyonları buna birkaç örnektir. Kan alımı esnasında hasta yatar veya oturur pozisyonda olmalıdır. Özellikle prognoz izlenmesi için istenen testlerle ilgili kan numuneleri hastadan her zaman aynı pozisyonda alınmalıdır. İlaç tedavisinin sürdüğü durumlarda numunenin alınması sabah ilaç alımından önce yapılmalıdır. Hemolizden kaçınmak için mümkün olduğu kadar geniş iğne ucu seçilmelidir. Turnike kolda 30 saniyeden fazla kalmamalıdır. İğne damara girdikten sonra çözülmelidir. Enjektör ile kan alınıyorsa kanın tüpe basınçla boşaltılmasından kaçınılmalıdır. Vakumlu tüp hacmi kadar kanı kendisi vakumlayacaktır. Kan alımı şu sıra ile yapılmalıdır: Kan kültürü şişeleri, Koagülasyon testleri için sitratlı tam kan tüpleri, İlave madde içermeyen düz kan tüpleri şeklindedir. Hematoloji testleri için EDTA’lı tam kan tüpleri Antikoagülan içeren vakumlu tüplere kan alımı sırasında kanın işaretli çizgiye kadar dolmasına özellikle dikkat edilmelidir. Yani kan akışı durana kadar tüp çekilmemelidir. Kan alındıktan sonra tüp yavaşça alt üst edilerek özenle karıştırılmalıdır. Kesinlikle çalkalama yapılmamalıdır. Ön hazırlık gerektiren testler 24 saatlik idrarda çalışılacak testler için idrar toplama prosedürü şu şekilde olmalıdır. İdrar toplama işlemi için temiz ve koyu renkli bir kap kullanılmalıdır. İdrar toplama süresi boyunca idrar biriktirme kabı güneş ışıklarından uzak ve idrar dondurulmadan mümkün olan en serin ortamda saklanmalıdır. İdrar biriktirme işleminin yapılacağı günün sabahı uyandıktan sonraki ilk idrar kaba biriktirilmeyip dışarı yapılmalı bundan sonraki süreçte ertesi gün uyandıktan sonraki ilk idrar dahil bütün idrarlar biriktirme kabı içinde biriktirilmelidir. 10 24 Saatlik İdrar Örneklerinin Toplanması Analizi yapılacak parametrelerin stabilizasyonu için gerekli koruyucu maddeler idrar toplamaya başlamadan önce toplama kabına konulmalıdır. Sabah ilk idrar atılarak mesane boşaltılır. 24 saat süresince idrarın tamamı idrar toplama kabı içine boşaltılır. Bu süre içinde toplama kabı serin bir yerde saklanır. Ertesi sabah ilk idrar da toplama kabına alınarak en kısa zamanda laboratuvara ulaştırılır. İdrar Örneği İdrar analizinde bazı preanalitik nedenli hata kaynakları Uygun koşullarda ve sürede bekletilmemiş olan numuneler Kontamine örnek kapları Homojenize edilmemiş örnekler Toplama kaplarının niteliklerinin uygunsuzluğu Pubik ve perineal bölgenin yeterli temizliğinin sağlanmadığı koşullarda alınan numuneler. Gaitada Gizli Kan (GGK) Zorunlu durumlar dışında testten bir hafta öncesinden itibaren aspirin veya diğer antiromatizmal ilaçlar, ağrı kesiciler, ateş düşürücüler alınmamalıdır. Testten iki gün öncesinden itibaren, demir veya demir içeren ilaçlar ve C vitamini içeren ilaçlar kullanılmamalıdır. Hastada ishal, hemoroid, adet kanaması olması durumunda test uygulanmaz. Oral Glukoz Tolerans Testi (OGTT): 1. Hastalar, teste başlamadan 3 gün öncesinden en az 150 g/gün karbonhidrat içeren normal bir diyetle beslenmelidirler. 2. Dünya Sağlık Örgütünün tavsiyelerine göre, OGTT genellikle sabah yapılmalıdır. 3. Glukoz Toleransı, günlük değişkenlik gösterebilir ve öğleden sonra önemli derecede azalabilir. 4. OGTT, en az 10 saatlik bir açlıktan sonra yapılmalıdır. 5. Test süresince hasta oturur durumda bulunmalıdır. 6. Hasta test günü ilaç kullanmamalıdır. 7. Test süresince hasta sigara içmemelidir. 8. Test süresince hasta sadece su içebilir. 9. Hastalara oral verilecek glukoz miktarı: Yetişkinlerde : 75 gr glukoz (maksimum insülin salınımının elde edildiği glukoz dozu). Çocuklarda : Kilo Başına 1,75 gr glukoz (maksimum 75 g). 11 75 gr glukoz, 200-250 ml su içinde eritilerek çözelti hazırlanır. Hazırlanan glukoz çözeltisi 5 dakika içinde hastaya içirilir. Glukoz ölçümü için belirli aralıklarla kan alınır. Zaman aralıkları ve numunelerin sayısı testin amacına göre iki değişik şekilde olabilir; Glukoz yüklemesinden 10 dakika önce ve glukoz yüklemesi yapıldıktan sonra, 2 saat süresince her yarım saatte bir, 4 kez hastanın kanı alınır. Glukoz yüklemesinden 10 dakika önce ve glukoz yüklemesi yapıldıktan 1 ve 2 saat sonra hastanın kanı alınır. 4. ÖRNEKLERİN KABUL VE RET KRİTERLERİ 4.1. Biyokimya Laboratuvarı Örnek Kabul Kriterleri: a. Analize uygun tüp veya kaplara alınmış olan örnekler kabul edilir. b. Yapılacak analize uygun olarak hazırlanmış hastalardan alınan örnekler kabul edilir (açlık kan şekeri veya açlık gerektiren testler için örnek alınacak hastanın aç olması gibi). c. İstenilen testlere uygun vakumlu tüplere (kan gazları hariç enjektörle alınmayacak) ve örnek kaplarına alınmış olan örnekler kabul edilir. d. Yeterli miktarda alınmış olan örnekler (tüpün yarıdan fazlası dolu olacaktır) kabul edilir. e. Antikoagülanlı örnek tüpleri için belirtilen seviyeye kadar alınmış örnekler kabul edilir. f. Hastane Bilgisayar Sistemine girilen ve barkod etiketi kesilen örnekler kabul edilir. g. Barkod etiketleri silik ve yırtık olmayan, barkod etiketi tüpün etiketi üzerine denk gelecek şekilde düzgün yapıştırılmış olan örnekler kabul edilir. 4.2. Biyokimya Laboratuvarı Örnek Ret Kriterleri: a. Hasta adı ve soyadının bulunmadığı, örnek tanımının yapılmadığı, hatalı yapıldığı veya örnek kabındaki bilgilerin uyumsuz olduğu durumlarda numune kabulü yapılmaz. Ayrıca barkodu olmayan numuneler laboratuvara kabul edilmez. Sistem arızası olduğunda, servis sorumlusunun laboratuvarı bilgilendirmesi dahilinde acil testler çalışılır. b. Uygun örnek kabına alınmayan hasta örnekleri kabul edilmez. c. Belirtilen çizgiden az veya çok alınmış ve uygun tüplere alınmayan numuneler laboratuvara kabul edilmez ; servis veya polikliniklerden yeni numune istenir. d. Hemolizli kanlar laboratuvara kabul edilmez. Lipemik, ikterik numuneler geldiğinde LİS’ in açıklama kısmında belirtilir. e. Barkod tüp üzerine uygun şekilde yapıştırılmamışsa, altında isim olup olmadığı kontrol edilir ve yeni barkod basılarak kabul yapılır. 12 f. Tüp içindeki numune miktarı yeterli değilse numune kabul edilmez. g. Plazma ve Tam Kan örneklerinde pıhtılı olanlar kabul edilmez. h. Laboratuvara uygun transfer koşullarında gelmeyen örnekler kabul edilmez. i. Önerilen sürelerin dışında bekletilmiş örnekler laboratuvara kabul edilmez. j. Ay sonunda ret kriter özelliklerine göre analiz yapılarak Düzeltici ve Önleyici Faaliyet geri bildirimi yapılır. KAPAK RENGİ Kırmızı KİMYASAL İÇERİK KİMYASALIN İŞLEVİ DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR LABORATUVARDA KULLANIMI Pıhtı aktifleştirici, jel. Pıhtılaşmayı aktive eder, şekilli elemanlar ile serum arasında bariyer oluşturur. Tüp içinde pıhtı oluşumu en az 5 dakika sürer. Serum elde etmede kullanılır. Potasyum EDTA Pıhtılaşmayı önlemek için Kalsiyumu uzaklaştırır. İşaretli seviyesine kadar örnek alınmalıdır. Çalkalamadan kimyasalla karışması önemlidir. Plazma, Eritrosit içi ve Hb analizlerinde kullanılır. Tam kan sayımında ve Sedimantasyon testinde kullanılır. Sodyum Sitrat Pıhtılaşmayı önlemek için Kalsiyumu uzaklaştırır. İşaretli seviyesine kadar örnek alınmalıdır. Çalkalamadan kimyasalla karışması önemlidir. Koagülasyon testlerinde kullanılır. Sodyum Sitrat Pıhtılaşmayı önlemek için Kalsiyumu uzaklaştırır. İşaretli seviyesine kadar örnek alınmalıdır. Çalkalamadan kimyasalla karışması önemlidir. Sedimantasyon testinde kullanılır. Sarı Mor Mavi Siyah 13 5. BİYOKİMYA LABORATUVARI TEST ÖZELLİKLERİ Tablolarda; testin adı, çalışılma zamanı, örnek türü, ön hazırlık özellikleri, sonuç verilme zamanı, acil testler içinde bulunup bulunmadığı konularında bilgi verilmektedir. 1. Rutin biyokimya test özellikleri 2. Hormon test özellikleri 3. HPLC test özellikleri 4. Metabolizma test özellikleri 5. İlaç düzeyleri ve prokalsitonin test özellikleri 6. Protein, lipid ve immünofiksasyon elektroforezi, OGTT ve manuel test özellikleri 7. İdrar, gaitada gizli kan ve kan gazları test özellikleri 8. İdrarda Uyuşturucu Madde Analizi test özellikleri 14 1. RUTİN BİYOKİMYA TEST ÖZELLİKLERİ NO TESTİN ADI ÇALIŞILMA ZAMANI 1 GLUKOZ 24 saat 2 3 ÜRE KREATİNİN 4 SODYUM 24 saat 24 saat 24 saat 5 POTASYUM 6 KLOR 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 KALSİYUM FOSFOR MAGNEZYUM TOTAL PROTEİN ALBÜMİN T. KOLESTEROL TRİGLİSERİD HDL KOLESTEROL APO A APO B TOTAL BİLİRÜBİN DİREKT BİLİRÜBİN ALP SGOT (AST) SGPT (ALT) GGT 23 LDH 24 25 CPK LDL KOLESTEROL 26 AMİLAZ 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 LİPAZ MİKROALBUMİN MİKROPROTEİN DEMİR DEMİR BAĞL. KAP. TRANSFERRİN CRP β2-MİKROGLOBULİN SERÜLOPLAZMİN HAPTOGLOBULİN PREALBÜMİN α1 ANTİTRİPSİN FRUKTOZAMİN LİPOPROTEİN (a) ASİT FOSFATAZ ÜRİK ASİT KOLİNESTERAZ AMONYAK ÇİNKO BAKIR LİTYUM OZMOLARİTE 24 saat 24 saat 24 saat 24 saat 24 saat 24 saat 24 saat Mesai Günleri Mesai Günleri Mesai Günleri Mesai Günleri Mesai Günleri 24 saat 24 saat 24 saat 24 saat 24 saat 24 saat 24 saat 24 saat Mesai Günleri 24 saat 24 saat 24 saat 24 saat Mesai Günleri Mesai Günleri Mesai Günleri 24 saat Mesai Günleri Mesai Günleri Mesai Günleri Mesai Günleri Mesai Günleri Mesai Günleri Mesai Günleri Mesai Günleri 24 saat 24 saat 24 saat Salı, Cuma Cuma 24 saat 24 saat ÖRNEK TÜRÜ Serum, VcS İdrar, BOS Serum, İdrar Serum, İdrar Serum, VcS İdrar, BOS Serum, VcS İdrar, BOS Serum, VcS İdrar, BOS Serum, İdrar Serum, İdrar Serum, İdrar Serum, VcS Serum, VcS Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum, BOS, VcS Serum Serum Serum, İdrar, VcS Serum, VcS İdrar İdrar, BOS Serum Serum Serum Serum Serum, İdrar Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum, İdrar Serum Plazma Serum Serum, İdrar Serum Serum, İdrar 15 ÖN HAZIRLIK SONUÇ VERİLME ACİL Aynı Gün * Aynı Gün Aynı Gün * * Aynı Gün * Aynı Gün * Aynı Gün * Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün * * * * * Aynı Gün * Aynı Gün Aynı Gün * Aynı Gün * Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Salı, Cuma Cuma Aynı Gün Aynı Gün * * * * * * * * * * * * * * * 2. HORMON TEST ÖZELLİKLERİ NO TESTİN ADI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 FREE T3 FREE T4 TSH TROGLOBULİN (TG) TMAB (Anti-TPO) CEA AFP CA-125 CA-19.9 CA-15.3 TOTAL PSA FREE PSA VİTAMİN B12 FOLİK ASİT FERRİTİN ERİTROPOETİN FSH LH PROLAKTİN PROGESTERON E2 (ESTRADİOL) T.TESTOSTERON BETA HCG E3 (ESTRİOL) PAPP-A DHEA-SO4 SHBG ÇALIŞILMA ZAMANI Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri 24 saat Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri ÖRNEK TÜRÜ Serum Serum Serum Serum, VcS Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum Serum ÖN HAZIRLIK 24 s İdrar İçin Borik Asit SONUÇ VERİLME Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün 28 KORTİZOL Mesai Saatleri Serum, İdrar 29 30 31 32 33 34 35 36 İNSÜLİN MYOGLOBİN TROPONİN I KUTLE CK-MB PARATHORMON CA 72.4 17-OH-PRG FREE TESTOST. GROWTH HORMON (GH) TGAB (Anti-TG) C-PEPTİD ACTH IGF-1 Mesai Saatleri 24 saat 24 saat 24 saat Mesai Saatleri Ayda Bir Perşembe Çarşamba Serum Serum, VcS Serum Serum Serum Serum Serum Serum Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Ayda Bir Cuma Perşembe Mesai Saatleri Serum Aynı Gün Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri Mesai Saatleri Serum Serum Plazma Serum 16 Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün 37 38 39 40 41 ACİL * Aynı Gün * * * 3. HPLC TEST ÖZELLİKLERİ 1 HOMOSİSTEİN ÇALIŞILMA ZAMANI Çarşamba 2 KATEKOLAMİNLER Hasta Sayısı 24 sa İdrar 3 METANEFRİN Perşembe 24 sa İdrar 4 NORMETANEFRİN Perşembe 24 sa İdrar 5 VMA Çarşamba 24 sa İdrar 6 HOMOVALİNİK ASİT Çarşamba 24 sa İdrar 7 5-HİAA Çarşamba 24 sa İdrar Hasta Sayısı Hasta Sayısı Mesai Saatleri Çarşamba Plazma Plazma Tam kan Tam kan NO 8 9 10 11 TESTİN ADI VİTAMİN A VİTAMİN E HbA1c (HPLC) Hb ZİNCİR ANALİZİ ÖRNEK TÜRÜ Serum ÖN HAZIRLIK 3 gün Diyet, HCl Asit 3 gün Diyet, HCl Asit 3 gün Diyet, HCl Asit 3 gün Diyet, HCl Asit 3 gün Diyet, HCl Asit 3 gün Diyet, HCl Asit SONUÇ VERİLME Perşembe ACİL Sonraki Gün Cuma Cuma Perşembe Perşembe Perşembe Sonraki Gün Sonraki Gün Aynı Gün Çarşamba 4. METABOLİZMA TEST ÖZELLİKLERİ NO TESTİN ADI 2 SERUM-İDRAR-BOS Amino Asitleri YENİDOĞAN TARAMASI 3 25-OH-VİTAMİN D3 1 ÇALIŞILMA ZAMANI ÖRNEK TÜRÜ ÖN HAZIRLIK Hasta Sayısı Plazma Değerlendirilince Hasta Sayısı Topuk Kanı Değerlendirilince Pazartesi Plazma Çarşamba SONUÇ VERİLME ACİL 1 Nolu Serum-İdrar-BOS aa grubunda; Homosistin, aspartik asit, hidroksiprolin, treonin, serin, asparajin, glutamik asit, glutamin, alpha-aminoadipik asit, prolin, glisin, alanin, betaaminoizobütirik asit, valin, sistin, sistein, metiyonin, izolösin, lösin, sitrüllin, tirozin, fenilalanin, beta-alanin, triptofan, hidroksilizin, ornitin, lizin, histidin, 3-metil histidin, histamin, arginin ve argininosüksinik asit araştırılır. 2 Nolu Yenidoğan Taraması grubunda; Glisin, alanin, valin, lösin, ornitin, metiyonin, fenilalanin, arginin, sitrüllin, tirozin, aspartik asit, glutamik asit, argininosüksinik asit, C0 Carnitine, C2 Carnitine, C3 Carnitine, C4 Carnitine, C5 Carnitine, C4-OH Carnitine, C6 Carnitine, C5-OH Carnitine, C8 Carnitine, C3DC Carnitine, C10 Carnitine, C5DC Carnitine, C12 Carnitine, C6DC Carnitine, C14 Carnitine, C16 Carnitine, C18:1 Carnitine, C18 Carnitine, serbest carnitine araştırılır. 17 5. İLAÇ DÜZEYLERİ VE PROKALSİTONİN TEST ÖZELLİKLERİ NO TESTİN ADI ÇALIŞILMA ZAMANI ÖRNEK TÜRÜ ÖN HAZIRLIK SONUÇ VERİLME ACİL 1 FENİTOİN Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 2 FENOBARBİTAL Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 3 VALPROİK ASİT Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 4 KARBAMAZEPİN Mesai Saatleri Serum 5 SİKLOSPORİN Mesai Saatleri Tam kan VAR 6 TAKROLİMUS Mesai Saatleri Tam kan VAR 7 TEOFİLİN 24 saat Serum Aynı Gün Pazartesİ, Çarşamba ve Cuma Pazartesİ, Çarşamba ve Cuma Aynı Gün * 8 DİGOKSİN 24 saat Serum Aynı Gün * 9 ALKOL (ETANOL) 24 saat Serum Aynı Gün * 10 PROKALSİTONİN 24 saat Serum Aynı Gün * 6. PROTEİN, LİPİD VE İMMÜNOFİKSASYON ELEKTROFOREZİ, OGTT VE MANUEL TEST ÖZELLİKLERİ NO TESTİN ADI 1 PROTEİN ELEKTR. 2 LİPİD ELEKTROFOREZİ ÇALIŞILMA ZAMANI Cuma Ayın Son Mesai Günü 4 adet numune olunca Mesai Günleri ÖRNEK TÜRÜ Serum ÖN HAZIRLIK Serum SONUÇ VERİLME Cuma Ayın Son Mesai Günü 4 İMMÜNOFİKSASYON ELEKTROFOREZİ OGTT - Gebe OGTT 5 TAŞ ANALİZİ Mesai Günleri Taş Çalışıldığı Gün 6 SİTRAT Mesai Günleri İdrar Çalışıldığı Gün 7 OKSALAT GLUKOZ-6-FOSFAT DEHİDROGENAZ Mesai Günleri İdrar Çalışıldığı Gün Mesai Günleri Tam Kan Çalışıldığı Gün 3 8 Serum, İdrar Çalışıldığı Gün Serum Aynı Gün ACİL 7. İDRAR, GAİTADA GİZLİ KAN VE KAN GAZLARI TEST ÖZELLİKLERİ NO 1 TESTİN ADI İDRAR (KİMYASAL ve MİKROSKOBİ) ÇALIŞILMA ÖRNEK ZAMANI TÜRÜ 24 saat Spot İdrar Aynı Gün * ÖN HAZIRLIK SONUÇ VERME ACİL 2 GAİTADA GİZLİ KAN 24 saat Gaita Aynı Gün * 3 KAN GAZLARI 24 saat Hep. Enj. Aynı Gün * 8. İDRARDA UYUŞTURUCU MADDE ANALİZİ TEST ÖZELLİKLERİ NO 1 TESTİN ADI UYUŞTURUCU MADDE ANALİZİ ÇALIŞILMA ÖRNEK ÖN ZAMANI TÜRÜ HAZIRLIK 24 saat Spot İdrar 18 SONUÇ VERME ACİL Aynı Gün * A’ DAN – Z’ YE BÜTÜN TESTLER ; NO TESTİN ADI ÇALIŞILMA ZAMANI ÖRNEK TÜRÜ ÖN HAZIRLIK SONUÇ VERİLME 1 17-OH-PRG Perşembe Serum 2 5-HİAA Çarşamba 24 sa İdrar 3 ACTH Mesai Saatleri Plazma Aynı Gün 4 AFP Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 5 ALBÜMİN 24 saat Serum, VcS Aynı Gün 6 ALKOL (ETANOL) 24 saat Serum Aynı Gün 7 ALP 24 saat Aynı Gün 8 AMİLAZ 24 saat 9 AMONYAK 24 saat Serum Serum, İdrar, VcS Plazma 10 APO A Mesai Günleri Serum Aynı Gün 11 APO B Mesai Günleri Serum Aynı Gün 12 ASİT FOSFATAZ Mesai Günleri Serum Aynı Gün 13 BAKIR Cuma Serum, İdrar Cuma 14 BETA HCG 24 saat Serum Aynı Gün 15 CA 72.4 Ayda Bir Serum Ayda Bir 16 CA-125 Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 17 CA-15.3 Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 18 CA-19.9 Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 19 CEA Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 20 C-PEPTİD Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 21 CPK (CK) 24 saat Serum Aynı Gün 22 ÇİNKO Salı, Cuma Serum Salı, Cuma 23 DİREKT BİLİRÜBİN 24 saat Serum Aynı Gün 24 DEMİR Mesai Günleri Serum Aynı Gün 25 DHEA-SO4 Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 26 DİGOKSİN 24 saat Serum Aynı Gün 27 E2 (ESTRADİOL) Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 28 E3 (ESTRİOL) Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 29 ERİTROPOİETİN Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 30 FREE PSA Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 31 FREE TESTOST. Çarşamba Serum Perşembe 32 FENİTOİN Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 33 FENOBARBİTAL Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 34 FERRİTİN Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 35 FOLİK ASİT Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 36 FOSFOR 24 saat Serum, İdrar Aynı Gün 37 FRUKTOZAMİN Mesai Günleri Serum Aynı Gün 38 FSH Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 39 FREE T3 Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 40 FREE T4 Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 19 Cuma 3 gün Diyet, HCl Asit Perşembe Aynı Gün Aynı Gün ÇALIŞILMA ZAMANI ÖRNEK TÜRÜ Mesai Günleri Tam Kan Çalışıldığı Gün GAİTADA GİZLİ KAN 24 saat Gaita Aynı Gün 43 GGT 24 saat Aynı Gün 44 GLUKOZ 24 saat 45 HAPTOGLOBULİN Mesai Günleri Serum Serum, İdrar, BOS Serum 46 HB ZİNCİR ANALİZİ Çarşamba Tam kan Çarşamba 47 HbA1c (HPLC) Mesai Saatleri Tam kan Aynı Gün 48 HDL KOLESTEROL Mesai Günleri Serum Aynı Gün 49 GROWTH HORMON Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 50 HOMOSİSTEİN Çarşamba Serum NO TESTİN ADI 41 G-6-PD 42 51 HOMOVALİNİK ASİT 52 53 ÖN HAZIRLIK SONUÇ VERİLME Aynı Gün Aynı Gün Perşembe 3 gün Diyet, HCl Asit Çarşamba 24 sa İdrar Perşembe CRP 24 saat Serum Aynı Gün IGF-1 Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 24 saat Spot İdrar Aynı Gün Serum, İdrar Çalışıldığı Gün Serum Aynı Gün Serum, İdrar Aynı Gün 24 saat Hep. Enj. Aynı Gün Mesai Saatleri Serum Aynı Gün Hasta Sayısı 24 sa İdrar 56 İDRAR (KİMYASAL ve MİKROSKOBİ) İMMÜNOFİKSASYON ELEKTROFOREZİ İNSÜLİN 57 KALSİYUM 58 KAN GAZLARI 59 KARBAMAZEPİN 60 KATEKOLAMİNLER 61 KLOR 62 T. KOLESTEROL Mesai Günleri Serum, İdrar, BOS Serum 63 KOLİNESTERAZ 24 saat Serum Aynı Gün 64 KORTİZOL Mesai Saatleri Serum, İdrar Aynı Gün 65 KREATİNİN 24 saat Serum, İdrar Aynı Gün 66 KÜTLE CK-MB 24 saat Aynı Gün 67 LDH 24 saat 68 LDL KOLESTEROL Mesai Günleri Serum Serum, BOS, VcS Serum 69 LH Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 70 LİPAZ 24 saat Serum Aynı Gün 71 LİPİD ELEKTROFOREZİ Ayın Son Mesai Günü Serum 72 LİPOPROTEİN (a) Mesai Günleri Serum Aynı Gün 73 LİTYUM 24 saat Serum Aynı Gün 74 MAGNEZYUM 24 saat Serum, İdrar Aynı Gün 75 METANEFRİN Perşembe 24 sa İdrar 76 MİKROALBUMİN 24 saat İdrar Aynı Gün 77 MİKROPROTEİN 24 saat İdrar, BOS Aynı Gün 78 MYOGLOBİN 24 saat Serum, VcS Aynı Gün 54 55 4 adet numune olunca Mesai Saatleri 24 saat 24 saat 20 3 gün Diyet, HCl Asit Sonraki Günü Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Aynı Gün Ayın Son Mesai Günü 3 gün Diyet, HCl Asit Cuma ÇALIŞILMA ZAMANI ÖRNEK TÜRÜ Perşembe 24 sa İdrar OGTT - GEBE OGTT Mesai Günleri Serum Aynı Gün 81 OKSALAT Mesai Günleri İdrar Aynı Gün 82 OZMOLARİTE 24 saat Serum, İdrar Aynı Gün 83 PAPP-A Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 84 PARATHORMON Mesai Saatleri Aynı Gün 85 POTASYUM 86 PREALBÜMİN Mesai Günleri Serum Serum, İdrar, BOS Serum 87 PROGESTERON Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 88 PROKALSİTONİN 24 saat Serum Aynı Gün 89 PROLAKTİN Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 90 PROTEİN ELEKTR. Cuma Serum Cuma 91 TOTAL PSA Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 92 Mesai Günleri Serum Aynı Gün Hasta Sayısı Plazma Değerlendirilince 94 SERÜLOPLAZMİN SERUM-İDRAR-BOS Amino Asitleri SGOT (AST) 24 saat Serum Aynı Gün 95 SGPT (ALT) 24 saat Serum Aynı Gün 96 SHBG Mesai Saatleri Serum 97 SİKLOSPORİN Mesai Saatleri Tam Kan 98 SİTRAT 99 SODYUM Mesai Günleri 24 saat 100 TOTAL BİLİRÜBİN 24 saat İdrar Serum, İdrar, BOS Serum Aynı Gün Pazartesi, Çarşamba ve Cuma Çalışıldığı Gün 101 T. TESTOSTERON Mesai Saatleri Serum 102 TAKROLİMUS Mesai Saatleri Tam Kan 103 TAŞ ANALİZİ Mesai Günleri Taş Aynı Gün Pazartesİ, Çarşamba ve Cuma Çalışıldığı Gün 104 TEOFİLİN 24 saat Serum Aynı Gün 105 TROGLOBULİN (TG) Mesai Saatleri Serum,VcS Aynı Gün 106 TGAB (Anti-TG) Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 107 DEMİR BAĞL. KAP. Mesai Günleri Serum Aynı Gün 108 TMAB (Anti-TPO) Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 109 TOTAL PROTEİN 24 saat Serum, VcS Aynı Gün 110 TRANSFERRİN Mesai Günleri Serum Aynı Gün 111 TRİGLİSERİD Mesai Günleri Serum Aynı Gün 112 TROPONİN I 24 saat Serum Aynı Gün 113 TSH Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 114 ÜRE 24 saat Serum, İdrar Aynı Gün 115 ÜRİK ASİT 24 saat Serum, İdrar Aynı Gün 116 VALPROİK ASİT Mesai Saatleri Serum Aynı Gün 117 VİTAMİN A Hasta Sayısı Plazma Sonraki Günü 118 VİTAMİN B12 Mesai Saatleri Serum Aynı Gün NO TESTİN ADI 79 NORMETANEFRİN 80 93 24 saat 21 ÖN HAZIRLIK 3 gün Diyet, HCl Asit SONUÇ VERİLME Cuma Aynı Gün Aynı Gün VAR Aynı Gün Aynı Gün VAR NO TESTİN ADI 119 VİTAMİN D3 ÇALIŞILMA ZAMANI Pazartesi 120 VİTAMİN E Hasta Sayısı 121 VMA ÖN HAZIRLIK ÖRNEK TÜRÜ Plazma Çarşamba Plazma Çarşamba 24 sa İdrar SONUÇ VERİLME Sonraki Günü 3 gün Diyet, HCl Asit Perşembe Hasta Sayısı Topuk Kanı Değerlendirilince 123 YENİDOĞAN TARAMASI α1 ANTİTRİPSİN Mesai Günleri Serum Aynı Gün 124 β2-MİKROGLOBULİN Mesai Günleri Serum, İdrar Aynı Gün 122 6. LABORATUVARIMIZDA KULLANILAN ANALİZÖRLER 1. Biyokimya Analizörleri ; Abbott Architect C16000 (2 adet), 2. Hormon Analizörleri ; Beckman Coulter DxI 800 (2 adet), Siemens İmmulite 2000 3. HPLC Analizörleri ; Agilent 1100, Tosoh G8 (2 adet) 4. Metabolizma Laboratuvarı Analizörü ; Zivak Tandem MS 5. Elektroforez analizörü ; Helena 6. Atomik absorbsiyon analizörü 7. İdrar analizörü ; Dirui FUS 200 8. Gaitada gizli kan analizörü ; Dirui FB 100 9. Kan gazları analizörleri ; Radiomater ABL 700 (2 adet) 10. Ozmolarite analizörü ; Osmometer 11. Lityum analizörü ; EasyLite 12. İdrarda uyuşturucu madde analizörü ; Triage Alere 13. ELİSA yıkayıcısı ve okuyucusu ; Bio-tek LX50 14. Spektrofotometre cihazı 22 7. PANİK DEĞERLER İLAÇ DÜZEYLERİ KAN GAZI BİYOKİMYA TESTLER Glukoz (erişkin) Glukoz (yeni doğan) BUN Kreatinin T.Bilirubin Kalsiyum Sodyum Potasyum Klor Fosfor Osmolarite Amonyak Etanol Magnezyum Albumin Protein Ürik asit pH pCO2 pO2 İyonize Kalsiyum Digoksin (erişkin) Digoksin (< 2 yaş) Fenitoin Fenobarbital Karbamazepin Lityum Siklosporin (EDTA’lı kan) Takrolismus (EDTA’lı kan) Teofilin Valproik asit ÜST SINIR < 40 mg/dL < 30 mg/dL < 6 mg/ dL < 120 mmol/L < 2,8mmol/L < 80 mmol/L < 1 mg/dL < 250 mOsm/kg < 1 mg/dL < 1,7 g/dL < 3,4 g/dL < 7.2 < 20 mm Hg < 40 mm Hg < 0.75 mmol/L - 23 ALT SINIR > 450 mg/dL > 300 mg/dL > 80 mg/dL > 5 mg/dL > 15 mg/dL > 13 mg/dL > 160 mmol/L > 6,2 mmol/L > 120 mmol/L > 8.9 mg/dL >325 mOsm/kg >185 mg/dL >350 mg/dL >4,7 mg/dL >6,8 g/dL >9,5 g/dL >12 mg/dL > 7.6 > 70 mmHg > 1.6 mmol/L > 2 µg/L > 3 µg/L > 35 mg/L > 40 mg/L > 15 mg/L > 2 mmol/L - > 450 µmol/ L - > 25 mg/L - > 25 mg/L > 150 mg/L 8. TESTLERİN REFERANS ARALIKLARI RUTİN BİYOKİMYA, HPLC VE MANUEL TESTLERİN REFERANS DEĞERLERİ 1. GLUKOZ 70 - 105 mg/dL 2. ÜRE 15 - 44 mg/dL 3. KREATİNİN (mg/dl) ; Erkek : 0.72 - 1.25 Kadın : 0.57 - 1.11 4. SODYUM 136 - 145 mmol/L 5. POTASYUM 3.5 - 5.1 mmol/L 6. KLOR 98 - 107 mmol/L 7. KALSİYUM 8.4 - 10.2 mg/dL 8. FOSFOR 2.3 - 4.7 mg/dL 9. MAGNEZYUM 1.6 - 2.6 mg/dL 10. TOTAL PROTEİN 6.4 - 8.3 g/dL 11. ALBUMİN 3.5 - 5 g/dL 12. TOTAL KOLESTEROL (mg/dl) ; Normal : <200 Sınırda : 200-239 Yüksek : 240 ve üzeri 13. TRİGLİSERİD (mg/dl) ; Normal : <150 Sınırda Yüksek : 150 - 199 Yüksek: 200 – 499 Çok Yüksek: 500 ve üzeri 14. HDL KOLESTEROL 40 – 60 mg/dL 15. APO-A (mg/dL) ; Erkek : 95 - 186 Kadın : 101 – 223 16. APO-B (mg/dL) ; Erkek : 49 - 173 Kadın : 53 – 182 17. TOTAL BİLİRÜBİN 0.2 - 1.2 mg/dL 18. DİREKT BİLİRÜBİN 0 - 0.5 mg/dl 19. ALKALEN FOSFATAZ (u/L) ; Kadın 1-12 Yaş : 0- 500 Kadın 15 Yaş Üzeri : 40 - 150 Erkek 1-12 Yaş : 0 - 500 Erkek 12-15 Yaş : 0 - 750 Erkek 20 Yaş üzeri : 40 – 150 20. SGOT (AST) 5 - 34 u/L 24 21. SGPT (ALT) 0 - 55 u/L 22. GGT (U/L) ; Erkek : 12 - 64 Kadın : 9 – 36 23. LDH 125 - 220 u/L 24. KREATİN KİNAZ (CPK) ; Erkek : 30 - 200 u/L Kadın : 29 - 168 u/L 25. LDL KOLESTEROL (mg/dL) ; Normal : <100 Normale Yakın : 100 - 129 Hafif Yüksek : 130 - 159 Yüksek : 160 - 189 Çok Yüksek : 190 26. AMİLAZ 25 - 125 u/L 27. LİPAZ 8 - 78 u/L 28. DEMİR (µg/dl) ; Erkek : 65 - 175 Kadın : 50 - 170 29. DEMİR BAĞLAMA KAPASİTESİ (µg/dl) ; Erkek : 69 - 240 Kadın : 70 – 310 30. TRANSFERRİN (mg/dl) ; Erkek : 174 - 364 Kadın : 180 – 382 31. CRP 0 - 5 mg/L 32. BETA-2 MİKROGLOBULİN 0.97 - 2.64 mg/lt 33. SERÜLOPLAZMİN 20 - 60 mg/dL 34. HAPTOGLOBİN (mg/dl) ; Erkek : 14 - 258 Kadın : 35 – 250 35. PREALBÜMİN (mg/dl) ; Erkek : 18 - 45 Kadın : 16 – 38 36. A1 ANTİTRİPSİN 90 - 200 mg/dl 37. FRUKTOZAMİN (µmol/L) ; Erkek : 118 - 282 Kadın : 161 – 351 38. LİPOPROTEİN (a) 0 - 30 mg/dL 39. ASİT FOSFATAZ 0 - 6 U/L 40. ÜRİK ASİT (mg/dl) ; 25 Erkek : 3.5 - 7.2 Kadın : 2.6 - 6 Çocuk : 2 - 5.5 41. KOLİNESTERAZ (U/L) ; Erkek : 5100 - 11700 Kadın : 4000 – 12600 42. AMONYAK 31 - 123 µg/dl 43. ÇİNKO (µmol/L) ; Erkek : 11.1 - 19.5 Kadın : 10.7 - 17.5 44. BAKIR (µg/dl) ; Erkek : 70 - 150 Kadın : 80 – 155 45. LİTYUM 0.3 - 1.2 mmol/L 46. OZMOLARİTE (mOsm/KgH2O) ; Yetişkin serumda : 285 - 295 Çocuk serumda : 275 - 290 İdrarda : 50 - 1200 47. BOS KLOR 118 – 132 mmol/L 48. BOS PROTEİN 15 - 40 mg/dL 49. BOS GLUKOZ (mg/dl) ; Bebek ve Çocukta : 60 - 80 Yetişkinlerde : 40 - 70 50. CREATİNİN KLERENSİ (ml/dk/1.73m2) ; Erkek : 66 - 163 Kadın : 66 – 165 51. ÜRE KLERENSİ 40 - 99 ml/dk 52. İNDİREKT BİLİRUBİN 0.1 - 0.7 mg/dl 53. İDRARDA KREATİNİN (mg/gün) ; Erkek : 950 - 2490 Kadın : 710 – 1650 54. İDRARDA MAGNEZYUM 73 - 122 mg/gün 55. İDRARDA ÜRE 25.7 - 42.8 g/gün 56. İDRARDA FOSFOR 400 - 1300 mg/gün 57. İDRARDA KALSİYUM 100 - 300 mg/gün 58. İDRARDA KLOR 110 - 250 mmol/gün 59. İDRARDA MİKROALBUMİN 0 - 30 mg/gün 60. İDRARDA POTASYUM 25 - 125 mmol/gün 61. İDRARDA MİKROPROTEİN 50 - 80 mg/gün 62. İDRARDA SODYUM 40 - 220 mmol/gün 63. İDRARDA ÜRİK ASİT 250 - 750 mg/gün 64. İDRARDA BAKIR 15 - 70 µgr/gün 26 65. VLDL KOLESTEROL 0 - 30 mg/dl 66. GLUKOZ-6-P DEHİDROGENAZ DÜZEYİ 4.6-13.5 u/g 67. İDRARDA OKSALAT (mmol/gün) ; Erkek : 0.08 - 0.49 Bayan : 0.04 - 0.32 Çocuk : 0.14 - 0.42 68. İDRARDA SİTRAT 288 - 902 mg/gün 69. PROTEİN ELEKTROFOREZİ ; ALBÜMİN : % 55.8 - 65 ALFA-1 : % 2.2 - 4.6 ALFA-2 : % 8.2 - 12.5 BETA : % 7.2 - 14.2 GAMA : % 11.5 - 18.6 70. LİPİD ELEKTROFOREZİ ; ALFA : % 13.4 - 44.2 BETA : % 30.3 - 62.7 PREBETA : % 6.9 - 42.5 71. ADRENALİN 4 - 20 µg/gün 72. NORADRENALİN 23 - 105 µg/gün 73. DOPAMİN 190 - 450 µg/gün 74. 5-HİDROKSİ İNDOL ASETİK ASİT 2 - 9 mg/gün 75. HOMO VALİNİK ASİT 0 - 6.9 mg/gün 76. VANİL MANDELİK ASİT 0 - 6.6 mg/gün 77. HOMOSİSTEİN 5.5 - 14 µmol/L 78. METANEFRİN 0 - 320 µg/gün 79. NORMETANEFRİN 0 - 390 µg/gün 80. VİTAMİN A (KAROTEN) 1.05 - 2.45 µmol/L 81. VİTAMİN E 11.6 - 46.4 µmol/L 82. 25-OH VİTAMİN D3 (ng/ml) ; Kış : 10 - 60 Yaz : 20 - 120 83. HbA1c % 4 - 6 84. Hb ELEKTROFOREZİ ; HbA : % 95 - 100 HbA2 : % 1.7 - 3.2 HbC : % 0 HbS : % 0 HbF ; 0-1 AYLIK : > %70 1-6 AYLIK : % 4.7- 70 >6 AYLIK : % 0-1 27 HORMON TESTLERİNİN REFERANS DEĞERLERİ BETA HCG Referans Grup n Medyan(mIU/ml) Erkek 250 <0.5 Hamile olmayan Kadın 250 <0.5 (Hamile olmayan kadın absolute aralık 0-5 arası) Yaklaşık Gebelik Yaşı (hafta) 0-1 1-2 2-3 3-4 Yaklaşık hCG Aralığı(mIU/ml,IU/l) %95Aralık(mIU/ml) <0.5 - 2.67 <0.5 - 5 Yaklaşık Gebelik Yaşı Yaklaşık hCG (hafta) Aralığı(mIU/ml,IU/l) 5-50 50-500 100-5000 500-10000 4-5 5-6 6-8 8-12 1000-50000 10000-100000 15000-200000 10000-100000 ESESTRADİOL (E2) Referans Grup N Erkekler Menopoz sonrası kadınlar* 97 91 Medyan (pg/ml) 31 25 %95 Referans Aralık (pg/ml) 20 – 75 20 - 88 *Hormon terapisinde olmayan. Referans Grup N Medyan (pg/ml) Numune Aralığı (pg/ml) Hamile-olmayan kadınlar -orta-foliküler faz* -ovulatör çevrimi** -orta-luteal faz*** 37 31 33 64 286 142 24 – 114 62 – 534 80 - 273 YENİ ESTRADİOL (TEST ID:243 TEST ADI E2) Referans grup Erkek Menapoz sonrası kadın Referans grup Mid Foliküler Faz Mid luteal faz Peri ovulatör faz n 129 122 n 96 100 92 Alt limit (pg/mL) <20 <20 Alt limit (pg/mL) Hamile olmayan Kadın 27 49 95 28 Üst Limit (pg/mL) 47 40 Üst Limit (pg/mL) 122 291 433 FSH Erkek Sayı Ortala ma 65 Aralık Kadın Midfoliküle r 29 Kadın Midsiklus Kadın Midluteal 26 27 Kadın Postmenop oz 50 5.88 6.43 12.27 3.45 60.76 1.2719.26 3.858.78 4.5422.51 1.79-5.12 16.74113.6 PROGESTERON Referans Grup Erkek Hamile olmayan: -folikül faz ortası -luteal faz ortası -menopoz sonrası* Hamilelik: -1.trimester -2.trimester N 50 Ortalama ng/ml 0.36 Aralık ng/ml 0.14 - 2.06 ng/ml 14 13 49 0.69 11.46 0.25 0.31-1.52 5.16-18.56 <0.08-0.78 33 29 28.21 38.08 4.73-50.74 19.41-45.30 Hormon terapisi görmeyenler LH Erkek Sayı Ortalama Aralık 50 3.75 1.248.62 Kadın midfoliküler Kadın midsiklus 29 5.88 26 52.84 2.12-10.89 19.18-103.03 Kadın midlutea l 27 4.84 Kadın postmenopoz 50 30.55 1.20-12.86 10.87-58.64 PROLAKTİN (PRL) Erkek[PRLng/ml (g/l)] Sayı Medyan Aralık 146 5.53 2.64 – 13.13 Kadın [PRLng/ml (g/l)] Menopoz öncesi(50yaş 121 8.28 3.34 – 26.72 Menopoz sonrası(50yaş 88 6.20 2.74 – 19.64 29 TOTAL TESTOSTERON Numune tipi Serum Referans Grubu Erkek Kadın N 240 240 Ortalama Yaş (Sene) 41 43 Yaş Aralığı 18-66 21-73 Ortlama Konsantrasyon (ng/ml) 3.84 0.29 95% Referans Aralığı( ng/ml) 1.75-7.81 < 0.1-0.75 EDTA plazmanın hatalı sonuçlar verdiği gösterilmiştir. EDTA plazma kullanmayınız. DHEA-SO4 Kadın Erkek yaş n median % 95 referans 18-21 21-30 31-40 41-50 51-60 61-70 >71 10 39 40 42 39 30 33 177 170 141 121 58 61 35 51-321 18-391 23-266 19-231 8-188 12-133 7-177 18-21 21-30 31-40 41-50 51-60 61-70 >71 10 44 45 43 36 29 34 302 238 217 193 119 78 45 24-537 85-690 106-464 70-495 38-313 24-244 5-253 TİROİD PANELİ TSH Free T3 Free T4 TGAb (Siemens) Tiroglobulin (TG) TMAb 0.34–5.6 µIU/ml 2.5-3.9 pg/mL (3.8-6.0 pmol/L) 0.61–1.12 ng/dL 0 – 40 IU/mL 1.15 - 35 ng/mL. 0 – 9 IU/mL 30 PEDİYATRİK TİROİD REFERANS ARALIĞI Hormon Free T4 (pmol/L) Total T3 (nmol/L) TSH (mIU/L) TG (µgr/L) Yaş Kadın Erkek 1-25 gün 11,0-22,3 9,8-23,2 1- 24 ay 9,0-16,1 8,7-16,2 9 -10 yaş 9,6-14,5 9,7-14,2 11-14yaş 8,8-13,5 8,4-13,0 15-17yaş 8.7-13.6 9,5-15,0 1-25 gün 0,9-2,8 0,9-2,4 1-24 ay 1,4-3,1 1,1-3,4 9-10 yaş 2,3-3,7 2,4-3,3 11-14yaş 2,1-3,4 2,2-3,5 15-17yaş 2,1-3,3 2,2-3,2 1-25 gün 1,5-6,5 0,70-9,8 1-24 ay 1,0-5,7 0,7-5,9 9-10 yaş 0,9-4,0 1,0-3,7 11-14yaş 0,7-3,4 0,8-3,9 15-17yaş 0,6-3,7 0,7-2,8 1-25 gün 33,4-169,9 31,6-101,6 1-24 ay 12,9-92,4 9,47-110 9-10 yaş 1,7-38,4 3,7-35,6 11-14yaş 3,7-31,0 3,1-23,6 15-17yaş 3,0-30,4 2,7-26,0 31 PEDİYATRİK TİROİD REFERANS ARALIĞI TSH mIU/mL FT4 pmol/L FT4 ng/dL FT3 pmol/L FT3 pg/mL Kordon 2,7 - 25,36 7,83 23,88 0,61 1,86 1,81 5,44 1,18 3,54 1. Gün 3,54 - 26,39 5,34 38,23 0,41 2,97 1,66 9,35 1,08 6,09 2. Gün 1,86 - 21,79 12,36 40,99 0,96 3,18 2,71 9,53 1,76 6,20 3. Gün 0.9 - 12,76 14,97 36,94 1,16 2,87 2,61 7,39 1,70 4,81 4. Gün 0.42 - 8,48 16,35 33,278 1,27 2,59 3,84 7,34 2,50 4,78 TÜMÖR MARKER’LARI AFP Ca 15.3 Ca 19.9 Ca 125 CEA Total PSA Free PSA 0-9 ng/mL 0-31,3 U/mL 0–35 U/mL 0 - 35 U/mL 0.0–3.0 (ng/mL)(Sigara içenler 0-7 ng/mL) 0 - 4 ng/mL 0 - 1 ng/mL DİĞER TESTLER İnsülin Troponin I (TnI) Kütle CK-MB 1.9 - 23 uIU/mL Normal Değer : 0 - 0.04 ng/mL ng/mL 0.6 - 6.3 ng/mL Örnek tipi MYOGLOBIN Akut Miyokard İnfarktüsü için Cutoff ; > 0.5 Cinsiyet Yaş Referans aralığı (ng/mL) Heparin Plazma ve Serum Kadın Erkek 22-81 25-93 14,3-65,8 17,4-105,7 EDTA plazma Kadın Erkek 22-81 25-93 11,1-57,5 15,2-91,2 Ferritin Kadın : 11 - 306.8 ng/mL Erkek : 23.9 - 336.2 ng/mL FOLİK ASİT 3,1 - 19,9 ng/mL Vitamin B12 126,5 - 505 pg/mL Kortizol Sabah Serumu : 6.7 - 22.6 ug/dL Kadın : 0.014 - 5.219 ng/mL Erkek : 0.004 - 1.406 ng/mL Growth Hormon (GH) Parathormon 12 – 88 pg/mL 32