Pdf indir - Cahilim.com
Transkript
Pdf indir - Cahilim.com
T.C. Mİ LLÎ EĞİ Tİ M BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİEĞİ Tİ M VE ÖĞRETİ M Sİ STEMİ Nİ N GÜÇLENDİ Rİ LMESİ PROJESİ ) EĞLENCE Hİ ZMETLERİ KOSTÜM VE AKSESUARLAR ANKARA 2007 2 İ Çİ NDEKİ LER İ Çİ NDEKİ LER İ Çİ NDEKİ LER..............................................................................................................i AÇIKLAMALAR ........................................................................................................ii Gİ Rİ Ş...........................................................................................................................1 ÖĞRENME FAALİ YETİ –1 ........................................................................................3 1. KOSTÜM VE AKSESUAR.....................................................................................3 1.1. Tanı mları...........................................................................................................5 1.2. Animasyonda Kostüm ve Aksesuarı n Yeri, Önemi ........................................10 1.3. Kostüm ve Aksesuarları n Bireyler Üzerindeki Etkileri ..................................11 1.3.1. Kostümde Çizgilerin ve Model Özelliğinin Etkisi ...................................11 1.3.2. Renk Özelliğinin Etkisi ............................................................................13 1.3.3. KumaşVe Desen Özelliklerin Etkisi .......................................................15 1.4. Kostüm Ve Aksesuarları n Animasyonda Kullanı m Yerleri............................17 1.5. Kostüm Ve Aksesuarları n Bakı mı ...................................................................19 1.6. Kostüm Ve AksesuarlarıUygun Koş ullarda Saklamak ..................................27 UYGULAMA FAALİ YETİ ...................................................................................29 DEĞERLENDİ RME ÖLÇÜTLERİ .......................................................................30 ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME.........................................................................31 ÖĞRENME FAALİ YETİ –2 ......................................................................................32 2. KOSTÜM VE AKSESUAR MALZEMELERİ.....................................................32 2.1. Çeş itleri ...........................................................................................................32 2.1.1. Ham Maddeler ..........................................................................................32 2.1.2. Mamul Maddeler ......................................................................................42 2.2. Malzeme Seçerken Dikkat Edilecek İ lkeler ....................................................49 2.3 Basit Kostüm Ve Aksesur Çalı ş maları .............................................................50 UYGULAMA FAALİ YETİ ...................................................................................53 DEĞERLENDİ RME ÖLÇÜTLERİ .......................................................................54 ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME.........................................................................55 MODÜL DEĞERLENDİ RME ..................................................................................56 CEVAP ANAHTARLARI .........................................................................................58 KAYNAKÇA .............................................................................................................60 i AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI SÜRE ÖN KOŞUL YETERLİ K 214T00003 Eğ lence Hizmetleri Animatörlük / Çocuk Animatörlüğ ü Kostüm ve Aksesuarlar Eğlence hizmetleri departmanı nda model özelliğine uygun olarak kostüm ve aksesuar malzemeleri ile ilgili bilgi ve becerilerin anlatı ldı ğıöğrenme materyalidir. 40/16 Kostüm ve aksesuarları belirlemek Genel Amaç: Eğlence hizmetleri departmanı nda model özelliğ ine uygun MODÜLÜN AMACI EĞİ Tİ M ÖĞRETİ M ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME olarak kostüm ve aksesuar malzemelerini belirleyebileceksiniz. Amaçlar: 1. Eğ lence hizmetleri departmanı nda kostüm özelliğine uygun kostüm malzemelerini tespit edebileceksiniz. 2. Eğ lence hizmetleri departmanı nda karakter özelliklerine uygun olarak aksesuar malzemelerini belirleyebileceksiniz. Sı nı f –atölye: Sinevizyon, perde, tahta, defter, kalem Bireysel öğrenme: Internet, kütüphane, çevre, kitaplar, malzeme katalogları İ ş letme (sektör): Kostüm atölyeleri, animasyon hizmeti veren oteller, organizasyon ş irketleri Her faaliyet sonrası nda, uygulamalıfaaliyet ile araş tı rma yapmayıöğreneceksiniz. Konu ile ilgili kontrol listesini evet/hayı r diye değ erlendirip sonuçlarıarkadaş ları nı zla tartı ş acaksı nı z. O faaliyetle ilgili, ölçme soruları ile kendi kendinizi değ erlendireceksiniz. Modül sonunda size ölçme sorularıve performans testi verildi. Onlarla öğ rendiklerinizi değerlendirecek, uygulamalı faaliyet ile araş tı rma yapmayıöğ reneceksiniz. Modül sonunda kazandı ğı nı z bilgi ve becerileri belirlemek amacı yla öğ retmeniniz tarafı ndan hazı rlanan ölçme aracı yla da değ erlendirilebilirsiniz. ii Gİ Rİ Ş Gİ Rİ Ş Sevgili Öğ renci, Kültür bir milletin maddi ve manevi değ erlerinin bir bütünü, kültür değerleri ise milletlerin dünya uygarlı ğ ı na katkı ları nı n belgeleridir. Turizm etkinliği ile kültürlerin kaynaş masısağ lanmaktadı r. Turizm etkinliğinin bir parçasıolan animasyon etkinlikleri kostüm ve aksesuarlarla bütünleş ince istenilen etkiyi sağlar. Bu modül ile kostüm ve aksesuarlarıoluş turan ham maddelerin özelliklerini, kullanı lan çeş itli malzemeleri ve tanı mları nıöğ renebileceksiniz. Bununla birlikte animasyon etkinliklerinde kostüm seçimi, kullanı mı , bakı mıkonuları nda bilgileneceksiniz. Size basit bazıkostüm ve aksesuar malzemeleri yapı mı , örnek olması niteliğinde verilecektir. 1 2 ÖĞRENME FAALİ YETİ –1 ÖĞRENME FAALİ YETİ –1 AMAÇ Bu faaliyetle kostüm özelliğ ine uygun kostüm malzemelerini tespit edebileceksiniz. ARAŞTIRMA Bu faaliyete baş lamadan önce yapmanı z gereken araş tı rmalar ş unlardı r. Tarihsel dönemlere ait giysi özelliklerini araş tı rı nı z. Turistik tesislerde animasyon etkinliklerinde kullanı lan kostüm özelliklerini araş tı rı nı z. Kostüm ve aksesuarlardaki bakı m iş aretlerini araş tı rı nı z. Araş tı rma için internet ortamı nı , kütüphaneleri, organizasyon iş letmelerini, aksesuar katalogları nı , kostüm atölyelerini, turistik tesisleri araş tı rmanı z ve animasyon iş inde çalı ş an kiş ilerle görüş meniz gerekmektedir. 1. KOSTÜM VE AKSESUAR Tasarı mcı lar; yüzyı llardan beri moda akı mlarıile değ iş en giyimleri ve aksesuarları değ iş ik tasarı mlarda kullanmı ş lar ve kullanmaya da devam etmektedirler. Günümüzde çeş itli sektörler insanları n yoğun, stresli ve monoton çalı ş ma hayatları ndan kurtulmaları , eğlenmeleri, mutlu olmaları , özel günlerini iyi geçirmeleri ve kutlamalarla anmalarıiçin çeş itli aktiviteler organize etmektedirler. İ ş te bu aktivitelerin temelinde kostüm, aksesuar, ı ş ı k, ses, dekor vb. niteliklerin olduğ unu görmekteyiz. 3 Fotoğraf 1.1: Tarihsel sürece ait kadı n kostüm örnekleri Fotoğraf 1.2: Tarihsel sürece ait kadı n kostüm örnekleri 4 Fotoğraf 1.3: Tarihsel sürece ait kadı n kostüm örnekleri Fotoğraf 1.4: Tarihsel sürece ait kadı n kostüm örnekleri 1.1. Tanı mları 5 Fotoğraf 1.1.1: Örümcek adam ve Pamuk Prenses Kostüm: Sinema, tiyatro, opera, animasyon ve benzeri gösterilerde sanatçı ları n ve animatörlerin etkinlikleri gereği giydikleri elbise, ş apka, ayakkabıvb. giysilerin tümüdür. Oyunda kullanı lan çeş itli kostümler tamamlayı cıaksesuar (baston, ş emsiye, çanta, kı lı ç, eldiven vb.) renk, model ve özellikler açı sı ndan kostüm tasarı mcı larıtarafı ndan hazı rlanı r. Çeş itli kostümlerin ekonomik ve pratik olması , aynızamanda konunun kapsadı ğ ıdönemi, yaş am biçimlerini, çevreyi, oyun kahramanı nı n kiş iliğ ini ve karakterini doğru olarak yansı tmasıamaçlanarak tasarlanmı şgiysilerdir. Bazı çağdaş uygulamalarda klasikleş tirilmiş ya da simgesel kostümler kullanı lmaktadı r. Herkesçe bilinen masal kahramanlarıolsun, sinemada ün yapmı ş , hatta klasik haline gelmişpek çok film karakterinin giysileri artı k her tür kutlama, eğ lence ve özel günlerde karş ı mı za çı kmaktadı r. Fotoğraf 1.1, deki Örümcek Adam ve Pamuk Prenses buna örnek olarak verilmiş tir. Aksesuar: Fransı zca’dan alı nan kapsayı cıbir deyim olup giysileri modaya uygun ş ekilde tamamlamak, süslemek amacı yla kullanı lan malzemelerdir diye tanı mlanı r. Bu deyime atkı , kaş kol, kı lı ç, eldiven, gözlük, kravat, saat, ş emsiye, taç, kozmetik, peruk, papyon, cüzdan, takı ,ş al,kemer, ş apka, baston dürbün, bere, ayakkabı , çanta, yelpaze, maske vb. dahildir. Atkı -kaş kol: Boyun çevresine, yüze ve baş a sarı larak kullanı lan, ı sı nma veya süs amacı nıtaş ı yan aksesuardı r. Genellikle yünlü dokuma kumaş lardan, el ya da makine örgüsüyle üretilir. Genellikle 25-30 cm geniş likte ve değ iş ik uzunluklarda yapı lan atkı ları n uç kı sı mlarısaçaklıveya düz olabilir. Eldiven: Elleri soğuktan, sı caktan, zararlıı ş ı klardan korumak için veya baş ka maksatlarla giyilen deri, kumaş , örgü ve süngerden yapı lan el giyeceğ i, ellik. Eldiven soğuktan korunmanı n yanı nda, boksta, ev ve endüstri iş lerinde çok kullanı lmaktadı r. Eldivenler; yün, ipek, naylon, deri ve kauçuktan yapı labilir. Gözlük: Gözleri iyi görmeyenlerin baktı klarış eyleri daha iyi görmelerine yardı m eden veya gözleri korumaya yarayan çerçeveye yerleş tirilmişcam. Genel olarak gözlükler aş ağ ı daki gibi gruplanı r. Bunlar dereceli gözlükler, zararlıı ş ı klara karş ıkoruyucu gözlükler, mekanik koruyucu gözlükler, renkli gözlükler ve kimya, fizik ve ilaç endüstri laboratuvarları nda çalı ş an personel için koruyucu gözlükler mevcuttur. Kravat: Kelimenin aslıFransı zca “crevata” olup Hı rvat anlamı nda kullanı lan “croates” veya “cravates” ten gelmektedir. Hı rvatlar boyunları na uzun bez kurdeleler takarlardı . Bundan dolayıçeş itli kumaşve derilerden yapı lmı şboyuna takı lan ve kendine has bağ lama ş ekli olan boyun bağları na kravat denilmiş tir. Kı lı ç: Ateş li silahları n yapı mı ndan evvel kullanı lan kesici harp aletine verilen isimdir. Belde ası larak taş ı nı r. Uzun, ucu sivri olup çelikten yapı lı r. Kudret ve hâkimiyet timsalidir. İ lk defa kimler tarafı ndan, nerede kullanı ldı ğıbilinmemektedir. Kı lı cı n duvara ası lması na yarayan bölümüne ‘kayı ş ’ , elle tutulan kı smı na ‘kabza’, kı lı ç gövdesinin uç bölümüne ‘taban’, kı lı ç kullananı n elini saldı rı lara karş ıkoruyan kı smı na ‘balçak’ adıverilir. 6 Fotoğraf 1.1.2: Çeş itli aksesuar örnekleri ( Atatürk koleksiyonu) Takı : Genellikle değ erli metallerden, taş lardan veya pul, boncuk ve süslemelerden yapı lan bilezik, kolye, yüzük vb. ş eylerin tümüdür. Yüzük: Süs olarak parmağa takı lan kimi zaman da simgesel bir nitelik taş ı yan takı dı r. Kolye: Boyuna takı lan ve çeş itli ş eylerden yapı lmı şolan takı ları n genel adı dı r. 7 Bilezik: Bileğ e kimi zaman da kola takı lan süslü, değerli halkadı r. Saat: Zaman gösteren mekanik veya elektronik cihaza verilen isimdir. Bu cihazı n çalı ş ması nımuntazam aralı klarla sayma yapan bir mekanizma sağ lar. Saatler çalı ş ma prensiplerine ve yapı ları na göre çeş itlidir. Şemsiye: Genellikle su geçirmez kumaş tan yağmur ve güneş ten korunmak için yapı lan siperliktir. Bir sapı n üzerindeki esnek tellere ince, su geçirmez bir bez gerilerek yapı lı r. Bir zamanlar modasıbütün dünyayısaran ş emsiyelerin günümüzde kadı n ve erkek için renk renk, boy boy çeş itleri vardı r. Taç: Hükümdarı n merasim günlerinde baş ı na giydiğ i kı ymetli taş larla süslenmiş baş lı ktı r. Avrupa’da hükümdarlar taç giyme merasimiyle ilan edilirdi. Osmanlı padiş ahları nı n hiçbirisinin Batı daki krallar gibi taç giyme merasimi yoktur. Gelinlerin baş ları na geçirdikleri, taş larla süslü baş lı klara da taç adıverilir. Kozmetik: Kullanan kimseyi güzel göstermek için hazı rlanan maddelerdir. Cildi temizler ve rengini değ iş tirirse de herhangi bir tedavi amacıgütmez. Kozmetikler genel olarak kadı nlar tarafı ndan kullanı lı rsa da, erkeklerin ihtiyaçları na cevap verecek ş ekilde kozmetikler de yapı lmaktadı r. Bunları n yüz nemlendiricileri , renk vericileri vb. pek çok seçenekleri de olabilir. Peruk: Kelliği, saç kusurları nısaklamak veya moda olarak arzu edilen saç cinsine ve ş ekline sahip olmak için kullanı lan; hayvan, insan kı lları ndan veya sentetik iplerden yapı lan suni saçtı r. Tarihi tespitlere göre peruklar ilk olarak Mı sı rlı lar tarafı ndan güneşı ş ı ğ ı ndan korunmak için kullanı lmı ş tı r. Papyon: Bir kopça ya da lastikle yakaya tutturulan kelebek biçiminde kravat tı r. Çanta: Deri, bez, plastik vb. gereçlerden yapı lan taş ı nabilir değ iş ik büyüklükte ve üstten açı lan kaptı r. Elde, kolda, kol altı nda, omuzda taş ı nan küçük özel eş yalar koymak ve aynızamanda giyimi bütünlemek amacıile kullanı lan giyim aksesuarı dı r. Cüzdan: İ çine belge, kimlik, kâğ ı t para vb. nin konulduğ u, bölmeleri olan ikiye katlanabilir çantadı r. Şal: Genellikle Hintlilerin, İ ranlı ları n türban, kemer olarak kullandı klarıya da omuzları na örttükleri uzun kumaşparçasıverilen isimdir. Omuzlarıörtmeye yarayan tek veya çift katlıkumaş tan ya da örgüden yapı lmı şüçgen biçimindeki atkı dı r. Kemer: Beli çevreleyen ve kuş ak gibi birkaç kere sarı lmayı p bir kat sarı larak tokalanan, deriden, çuhadan, kumaş tan veya madenden yapı lmı şkuş aktı r. Şapka: Erkeklerin ve kadı nları n sokakta giydikleri fötrden ya da çeş itli maddelerden yapı lmı şdeğ iş ik biçimlerdeki baş lı ktı r. Baston: Yürürken dayanmak için kullanı lan sapı genellikle kı vrı k değ nektı r. Dürbün: Çift göz mercekli iki özdeşoptik sistemden oluş an ve özellikle orduda, denizcilikte, at yarı ş ları nda kullanı lan optik alettir. Uzaktaki cisimleri gözlemeye yarayan ve yakı nsak mercekli objektiften ya da eşdeğ er renksemez bir sistemden oluş an optik alettir. Bere:Gerektiğinde katlanabilen, sipersiz, baş a giyilen takkedir. Yuvarlak ve düz takke kı smıbaş ı n giriş ini oluş turan bir ş erit üzerinde daralı r. 8 Fotoğraf 1.1.4: Çeş itli aksesuar örnekleri ( Atatürk koleksiyonu) Ayakkabı : Ayağıve kimi zaman da bacağ ı saran deri, kumaş , plastik vb. den yapı lan giyim eş yası dı r. Çizme; Ayağıve baldı rısaran kimi kez dizin üstüne çı kan deri ya da kauçuktan yapı lmı şayakkabı dı r. Bot: Koncu ayak bileğini örtecek kadar uzun olan ayakkabı , potin. Fotoğraf 1.1.5: Fantezi nakı ş lıayakkabı Çanta: Deri, bez, plastik vb. gereçlerden yapı lan taş ı nabilir değ iş ik büyüklükte ve üstten açı lan kap. Elde, kolda, kol altı nda, omuzda taş ı nan küçük özel eş yalar koymak ve aynı zamanda giyimi bütünlemek 9 amacı ile kullanı lan giyim aksesuarı dı r. Fotoğraf 1.1.6: Çanta Yelpaze: Katlanabilir, eklemli bir çerçeveye geçirilmişkâğ ı t ya da kumaş tan oluş an ve sallandı ğ ı nda hava akı mıoluş turarak serinletmeye yarayan taş ı nabilir araçtı r. Maske: Tanı nmamak, kimliği gizlemek veya farklıbir kimlikte görünmek için yüzün bir kı smı na ya da tamamı nıörtecek biçimde takı lan kâğı t, plastik vb. malzemelerden yapı lan yüz, örtü 1.2. Animasyonda Kostüm ve Aksesuarı n Yeri, Önemi Kostümün giyileceği, oyun, animasyon etkinliğ i, tiyatro, yı lsonu, doğum günü partisi vb. gösterilerde kullanı lan kostüm ve aksesuarlar; renkleri, çizgileri, kumaş larıve tamamlayı cıöğ eleri ile büyük küçük herkesin ilgisini çekmekte ve insanlarıfarklıdünyalara sürüklemektedir. Animasyon etkinliğ inin özelliğ ine göre kostüm seçimi yapı lı rsa etkinlik istenilen sonuca ulaş ı r. Konuk memnuniyeti sağ lanı r. Düzenlenen etkinlik bir karakter özelliğ inin vurgulanmasıise karakterin özelliğine göre kostüm seçilmelidir. Örneğin animasyon etkinliklerinden birisi olan gece ş ovunda balerin canlandı rı lı yor ise balerin kostümü giyilmelidir. Balerin kostümü yerine ayı cı k kostümü ve kovboy ş apkasıaksesuarıgiydirilirse istenilen etki gerçekleş mez ve animatör balerinin yapmasıgereken hareketleri istenilen nitelikte gerçekleş tiremez. Bu nedenle animatörün, animasyon etkinliğ inin özelliğ ini gerektiren kostüm seçimini yapabilmesi için aş ağı daki noktalarıöğ renmesi gerekir. Canlandı rı lacak karakterin özelliklerine uygun kostüm seçimi Seçilen kostümde küçük değ iş ikliklerle birden fazla yerde kullanabilme Kostüme uygun aksesuar seçimi Kostüme uygun renk ve desen seçimi Kostüm tasarı mıve üretimi yapan iş letmelerle ve kiş ilerle iletiş im içinde olma 10 Fotoğraf 1.2: Animasyonda kullanı lan kostüm örnekleri 1.3. Kostüm ve Aksesuarları n Bireyler Üzerindeki Etkileri Kostümlerde insanlarıetkileyen unsurlarış uş ekilde sı ralayabiliriz. 1.3.1. Kostümde Çizgilerin ve Model Özelliğ inin Etkisi Giyimi incelediğ inizde model, çeş itli dikiş lerin meydana getirdiğ i bir bütündür. Bu dikiş ler vücut karakterini kolaylaş tı rı rken diğ er yandan modelin özelliklerinin görünmesini sağ lar. Giyimdeki dikiş leri iki grupta topları z. Giyimin esası nımeydana getiren dikiş ler: Örneğ in yan dikiş , omuz, kol vb. Modeli süslemeye yarayan dikiş ler: Örneğ in değ iş ik yönlerde yapı lan pensler, beden ve etekte kullanı lan kesikler, büzgüler, üsten dikiş ler vb. Giyimlerimizi süslemek için kullandı ğ ı mı z bu dikiş lerin görevlerini yapabilmeleri için iyi seçilmişolmalarıgerekir. Çizgiler esas olarak düz ve yuvarlak olmak üzere iki kı sma ayrı lı r. Düz çizgiler: Dik, başeğmez görünüş leri ile ciddiyet sertlik telkin eder. Fakat kullanı lı şyön ve ş ekilleri, etkiyi değ iş tirebilir. Düz çizgiler boyuna kullanı ldı kları nda sertlik ifade ederseler de yatı k olarak kullanı lmalarırahatlı k, yumuş aklı k, hafiflik hissi verir. Zikzaklarda ise çok hareket ve canlı lı k vardı r. Ayrı ca genel olarak boyuna çizgilerin görünüş ü uzattı ğ ı , enine çizgilerin ise kestiği ve genişgösterdiği bilinen bir gerçektir. Yuvarlak çizgiler: Bu çizgileri yuvarlak olarak düş ünemeyiz; çünkü yuvarlak çizgilerin içinde tam bir daireden düze yakı n kavise kadar bütün çeş itleri girer ve her birinin etkisi birbirinden farklıolur. 11 Fotoğraf 1.3.1. Boyuna görüntüler, kostümü ve giyeni uzun gösterir Genel olarak yuvarlak çizgiler, düz çizgilerden daha hareketli, daha canlıbir etki yaratı r. Bunun yanı nda yarattı klarıyuvarlaklı k hissi yüzünden ş iş man kimseleri daha ş iş man gösterecek, görünümleri geniş letecektir. Yuvarlak hatlarıdüş ünürken seçilen model, dikilecek kiş i, karekter göz önünde bulundurulmalı dı r. Çizgilerin kullanı mı nda ilk akla gelen, dikkati, bakı ş ları , güzel olan yerlere çekmek üzere onlardan yaralanabileceğimiz görüş üdür. Bilindiği gibi, bir modelde kullanı lan dikiş ler birden fazladı r ve gözler ilk defa bunlardan en kuvvetli olanı nıgörür. Boyuna görüntüler: Boyuna kullanı lan dikiş ler ile ince uzun bir görünüş sağ layabileceğ imiz bir kostümde bunun en iyi yolu boyuna kesikleri olan modellerdir. Ayrı ca giyimin vücuda sı msı kıoturtulması na da dikkat edilmelidir. Ayrı ca enden herhangi bir dikiş le kesilmemişolan mantolar, dar eteğ i ile bolero ş eklindeki kı sa ceketler boyu uzun gösterir. İ nce, uzun ş al ve erkek yakalar da aynıetkiyi yaratı r. Eğer yüzünüzü ve boynunuzu daha ince, uzun göstermek istiyorsanı z “V” ş ekli veren ince yakalar veya boynu meydanda bı rakan arkasıyüksek yakalarıtercih etmelisiniz. Bunlar bakı ş larıyukarıçeker ve yüzü uzun gösterir. Beli kesik elbiselerde ise kendi kumaş ı ndan yapı lan dar kemerler gözlerin oraya takı lı p kalması na sebep olmadı ğ ıiçin figürü kesmez, buna karş ıgeniş , renkli ve özellikle kontrast renkli kemerler boyu keser. Enine görüntüler; Genellikle eteğ i bol ve beli kesik yatay bir görünüşverir. Ayrı ca eteğin genişveya dar oluş unun değ iş ik etkiler yarattı ğ ı nıunutmamak gerekir. Bel veya kalça seviyesinde olan genişve uzun kol veya manş etler gözlerin o noktalarda dolaş ması na sebep olacağ ı ndan bu noktalar daha genişgörünecektir. Ceplerin görüntüsü de aynıetkiyi bı rakacaktı r. Genişkemerler beli geniş letir ve silüeti ikiye böler. Tayyörler, iki parçalı elbiseler, ceketler, tunikler ve beli kemerle sı kı lmı şbluzlar aynıtesiri yaratı r. 12 İ nce bir yüzü daha genişve yuvarlak göstermek için ön ve arka kapalı , yana doğ ru açı k (kayı k yaka) veya kare yakalar seçilebilir. Yüksek ve kapalıyakalar ile yuvarlak yakalar da aynıgörünüş ü verir. Omuzlara kadar inen genişyakalar ve boyuna bağ lanan eş arplarıda bu gruba alabiliriz. Fotoğraf 1.3.2:Farklırenklerin bir arada kullanı lması 1.3.2. Renk Özelliğinin Etkisi Kostümde renk önemli bir yer tutar. Çünkü ilk dikkati çeken nokta renktir. Sanatı n pek çok kolunda kullanı lı rken kostümde iyi bir sonuca varabilmenin ilk yolu renklerin planlanması dı r. Çeş itli renkleri bir arada kullanmak, bir model seçmek, modelin özelliklerini ve aksesuarları nıbelirlemek gerçek bir beceri ister. Renklere karş ıtepkimiz fizyolojik ve psikolojiktir. Bu renklerin özelliklerinden kaynaklanmaktadı r. Bazırenkler cisimleri oldukları ndan büyük, bazırenkler ise küçük görmemize sebep olur. Bunun yanı nda ruhsal yaş antı mı za da tesir eder. Hiç farkı nda olmaksı zı n onlar bizi, sessiz, neş eli, canlı , sâkin veya melankolik hale getiriverir. Bu bakı mdan renklerin özelliklerini bilmek onlarıyerinde ve zamanı nda kullanmak gereklidir. Renklerin yarattı klarıetkilerin bazı ları na değinmişbulunuyoruz. Renklerin, bireylerin kiş iliklerini ortaya koyan ve belirli intibalar yaratan özellikleri de vardı r. Sarıneş e ve canlı lı k, kı rmı zı , tehlike iş areti ve hayalperestlik ifadesi olup yeş il ve mavi suyun serinliğ ini ve gökyüzünün derinliğ ini vurgular. Mor zenginlik ve saltanatı n, beyaz ise saflı ğı n ve temizliğ in ifadesidir denilmektedir. Renklerin birbirlerine de tesirleri bulunmaktadı r. Kontras renkler birbirlerinin ş iddetini artı rı rken, buna karş ıportakal renginin yanı ndaki yeş ilin, daha sarıgörünmesine sebep olur; aynen mavi yanı ndaki yeş ilin daha sarıgörünmesi gibi. 13 Renkler aydı nlı k ve beyaz yüzeyler üzerinde daha koyu, koyu yüzeyler üzerinde daha açı k görünür. Siyah ve koyu renkler eş yalarıoldukları ndan küçük, beyaz ve açı k renkler büyük gösterir. Fotoğraf renk armonileri 1.3.3: Kostümlerde Sı cak ve soğ uk renkler: Renk skalasıüzerindeki kı rmı zı , sarıve portakal rengi grubuna sı cak renkler denir. Bunlar güneşve ateşrenkleri olup neş eli ve canlı dı r. Fakat çok parlak olduklarızaman tahrik edici olabilir. Ayrı ca sı cak renkler eş yayıoldukları ndan büyük ve yakı n gösterir. Mavi, yeş il ve mor renklerin meydana getirdiğ i grup ise soğ uk renklerdir. Bunlar gökyüzü, su ve buz renkleri olup sanki serinliğ in bir yankı sıgibidir. Huzur ve rahatlı k hissi veren bu renkler eş yalarıoldukları ndan küçük ve uzak gösterir. Fakat koyu olduklarızaman can sı kı cıolabilir. Siyah ve beyaz renkler ise nötr renklerdir. Bunlardan siyah uzaklı k hissi verirken beyaz ise aksi duyguyu uyandı rı r. Çekici ve itici renkler: Sı cak renklere çekici renklerde de denir. Bunlar uzak mesafelerden görünebildikleri gibi ayrı ca size doğ ru geliyormuşhissi de uyandı rı r. Buna karş ısoğ uk renkler daha az çekicidir; çünkü sı caklı k özelliklerin kaybetmiş lerdir. Renkte denge oran ve ritim: Bir elbise modeli çizilirken esas prensipler denge, oran ve ritimdir. Renk uyumu yapı lı rken de bu noktalarıdaima düş ünmek gerekecektir. Renklerin baş arı lıbir ş ekilde kullanı lması nda denge esastı r. Genişalanlarda kullanı lan renklerin ş iddeti zayı f olmalı dı r. Çünkü küçük bir alanda kullanı lan kuvvetli bir renk geniş bir alanda kullanı lan koyu ve donuk renk ile aynıağ ı rlı kta olup dengeyi sağ layabilir. Örneğ in siyah veya füme gibi koyu bir renk ile bir parça beyaz dengeli olacaktı r. Kı rmı zı rengi ile pembe beraber kullanı ldı kları nda pembe daha genişalanda kullanı lmalıki, dengeyi sağ layabilsin. Örneğ in: Bej bir döpiyes ile portakal rengi eş arp ve ş apka hoşbir sonuç 14 yaratabilir. Bunun yanı nda bej bir etek ve ayakkabıile parlak bir portakal rengi bluz, ş apka ve çanta aynısonucu vermeyecektir. Portakal rengi bejden daha kuvvetli olduğundan geniş sahada kullanı lı ş ıdengeyi bozacak ve sonucu tabii olarak güzel olmayacaktı r. Zı t renkler genellikle çok kuvvetli kontrast yarattı kları ndan her zaman güzel olmayabilir. Ancak koyu tonda bir rengi genişalanda ve onun kontrasıolan rengi canlıtonda ve az miktarda kullanabiliriz. Örneğ in, az oranda portakal rengi daha çok oranda kullanı lan koyu ve mat bir mavi ile dengeli olabilecektir. Renkler değ iş ik ölçülerde kullanı ldı klarıtakdirde enteresan ve güzeldir. Renk ve desendeki bu bölünmelere oran denir. Eğer renkler aynıoranda kullanı lı r ise monoton olur. Özellikle eş it değ er ve ş iddette oldukları nda aynıoranlarda kullanı lmalarıgerekir. 1.3.3. KumaşVe Desen Özelliklerin Etkisi İ yi bir kostüm için sadece iyi bir model seçmişolmak yeterli değ ildir. Kullanı lan kumaşve deseni de en az model kadar görünüş ü etkiler. Bu bakı mdan kumaşve desen özelliklerini bilmemiz gerekir. Çizgili kumaş lar; Her yı l çeş itli renk ve ş ekillerde karş ı mı za çı kan çizgili kumaş ları n seçimi üzerinde önemle durulmasıgerektiğ ini düş ünüyorum. Çizgiler ince ve kalı n oluş ları na, ayrı ca aralı kları na göre ayrıayrıgörüntü verir. Genel prensip olarak boyuna çizgiler uzun, enine çizgiler kı sa gösterir denilmektedir. Bu değiş mez bir prensip değ ildir aslı nda, ş öyle ki; boyuna çizgiler sı k ve ince olursa gözler onlarıbir bütün olarak görür, bu bakı mdan görüntüyü geniş letmez. Fakat çizgi alanlarıgenişolursa, göz önce bir çizgiyi görür, sonra diğerlerine atlar. Bu atlamalar görünüş ü büyütür. Buna karş ıenine kalı n çizgiler ise boyu uzatacaktı r. Ayrı ca çizgiler desenli de olabilir. Burada desenlerin durumu ve renklerin görünüş ü kostümü etkileyecektir. 15 Fotoğraf 1.3.4: Çeş itli desenlerdeki kostümler Diğ er desenler: Genellikle desenli kumaş lar düz renk kumaş lardan yüzeyi daha geniş gösterecektir. Orta büyüklükte ve birbirine yakı n renklerin kullanı ldı ğı desenler kullanı ldı klarıyerlerde yüzeyi olduğu gibi gösterdiğ i için pek çok kiş iye yakı ş ı r ve göze hoş gelebilir. Açı k ve parlak renkler ile kuvvetli kontrastları n kullanı ldı ğıbüyük motifler görünüş ü büyütür. Buna karş ıkoyu renkler, küçük ve bütün yüzeyi kaplayan karı ş ı k desenler figürü küçük göstereceklerdir. Puanlıkumaş larda da puanlar büyük ise yüzeyi büyütecek, buna karş ı n küçük puanlar görünüş ü pek değiş tirmeyecektir. Boyuna çizgi ş eklindeki desenler birbirine yakı n değerdeki renklerle bezenmiş motiflerin bulunduklarıalanıuzatacaktı r. Yuvarlak motiflerle iş lenmişdesenler, geniş lik hissi vereceğinden yüzeyi genişgösterecektir. Bordür desenler ise görünüş ü keseceğ i için güzelliğ i vurgulayacak bölgelerde kullanı ldı ğ ı nda dikkati o bölgeye çekecektir. Ayrı ca bordürlerin enine veya boyuna kullanı lmasıda boyu uzatı p kı saltabilecektir. Kumaşcinsinin görünüş e etkisi: Kumaşcinsi de çizgiler ve desenler kadar görünüş ü etkiler. En basit yol ise bir kumaş ıelimiz ile yokladı ğı mı z zaman onun hakkı nda bir miktar fikrimiz olması na sebep olur. Elimizin altı ndaki kumaş , kalı n, kaba, düzgün, yumuş ak, sert, pürüzlü, buruş uk, parlak ve kaygan olabilir. Kumaş ıbu hale getiren faktörler dokuma ve apreleme ş ekli ile kullanı lan malzemelerdir ve bunlar bütünü ile görünüş ü etkiler. 16 Fotoğraf 1.3. Kumaşcinsinin görünüş e etkisi Fotoğraf1.3. 6: Kalı n, düz yüzeyli ı ş ı ğıyansı tan kumaşcinsinin kostüme etkisi. Iş ı ğ ıyansı tan kumaş lar: Iş ı ğıyansı tan parlak kumaş lar figürü büyük gösterirken mat yüzeyler küçültür. Kumaşçok ı ş ı k alı nca onu yansı tı r ve dolayı sıile büyük görünür. Bazı kumaş lar ı ş ı ğıhem emer, hem de yansı tı r (Fotoğ raf 1.3.6.). Parlak ve gölgeli görünüş ü ile kadife buna iyi bir örnektir. Bu kumaş lar görünüş ü büyütmeseler bile bunları n zayı f gösterdikleri de ayrısöylenemez. Model özelliğ ine göre de bu görüntü değiş ebilir. Kalı n, pürüzlü veya düz yüzeyli kumaş lar: Kalı n ve pürüzlü yüzeyler vücudu olduğundan daha genişgösterir. Tüvit, buklet, buna güzel bir örnektir. Düz yüzeyler parlak olmadı klarımüddetçe görünüş ü büyütmez. Sert kumaş lar: Vücuda oturmadı kları ndan vücut kusurları nı n saklanması na yardı mcı olur. Bu bakı mdan faydalıolmakla birlikte ş iş man gösterme özelliğindedir. Yumuş ak kumaş lar: Bu kumaş lar vücuda oturan modellerde kullanı lı r ise de, kumaş vücuda tam oturacağı ndan zayı flarıince, ş iş manlarıda toplu gösterecektir. İ nce vücutlarda yumuş ak drapelerle güzel görüntüler verilebilir. 1.4. Kostüm Ve Aksesuarları n Animasyonda Kullanı m Yerleri Son yı llarda ülkemizdeki turizmin patlaması , yatı rı mları n artması , 3 tarafıdenizlerle çevrili yurdumuzu, turistlerin gelip tatil yapabileceği yer olarak seçmesi, bu alanda çalı ş an otellerin her ş ey dâhil promosyonlarıile her türlü hizmeti verme çabalarısonucunda büyük artı şgösteren bu olaylar animasyon sektörünü oluş turmuş tur. 17 Fotoğraf 1.4.1: Sokak gösterisinde giyilen bir kostüm örneği Fotoğraf 1.4.3: Animasyon gösterisi Tiyatro, opera, animasyon ve benzeri gösterilerde sanatçı ları n giydiğ i kostümlerin ekonomik ve pratik olması , aynızamanda konunun kapsadı ğ ıdönemi, yaş am biçimlerini, çevreyi, oyun kahramanı nı n kiş iliğ ini ve karakterini doğru olarak yansı tmasıamaçlanarak tasarlanmı şgiysilerdir. Kostümler ve tamamlayı cıaksesuar, renk, model ve özellikleri açı sı ndan kostüm tasarı mcı sı denilen uzmanlar tarafı ndan hazı rlanı r. 18 Tasarı mcı lar yüzyı llardan beri insanları n çeş itli sebeplerle ve moda akı mlarıile değ iş en giyimleri ve aksesuarlarıdeğ erlendirip değiş ik tasarı mlarda kullanmı ş lar ve kullanmaya da devam edeceklerdir. Günümüzde çeş itli sektörler insanları n yoğ un, stresli ve monoton çalı ş ma hayatları ndan kurtulmaları , eğlenmeleri, mutlu olmaları , özel günlerini iyi geçirmeleri ve kutlamalarla anmalarıiçin çeş itli aktiviteler organize etmektedirler. İ ş te bu aktivitelerin temelini kostüm, aksesuar, ı ş ı k, ses, dekor vb. niteliklerin oluş turduğ unu görmekteyiz. Bizim için önemli olan seçilen karakterin özelliklerini belirleyerek ona uygun kostüm ve aksesuar seçebilmektir. Animasyonda kostüm ve aksesuar kullanı lan etkinlikler: Sahne ve gece gösterileri Gün içi aktivitelerin tanı mı nıyapma etkinliği Spor aktiviteleri Çocuklarla ilgili etkinliklerde Özel gün kutlama etkinliklerinde Fotoğraf 1.4.4: Çocuk gösterisi 1.5. Kostüm Ve Aksesuarları n Bakı mı Sinema, tiyatro, televizyon, animasyon ve geleneksel Türk el sanatları nıgeliş tirmek ve yaş atmak amacıile oluş turulan kostümlerin uzun yı llar kullanmak için bakı mları nı n yapı larak saklanmasıönemli bir unsur olarak karş ı mı za çı kar. Türk tiyatrosunda kostüm konusunun bir disiplin olarak ele alı nmasıoldukça yakı n tarihlere rastlar. Ankara’da açı lan devlet konservatuarları nı n baş ı na Carl Elbert’in getirilmesi ile oyunculuk ve yönetmenlik gibi dekor ve kostüm tasarı mcı lı ğ ıda ayrıbir eğ itim ve uzmanlı k dalı olarak benimsenmiş tir. 19 Bugün devlet tiyatroları , büyük ş ehir belediyeleri ve TRT bünyelerinde kullandı kları kostümleri temin etmek, bakı mı nıyapmak ve saklamak için çeş itli birimler oluş turulmuş tur. Kostüm ve aksesuarları n bakı mı ; Kullanı lan kostüm ve aksesuarları n süslemeleri (pul, boncuk vb.), yı rtı k ve sökükleri kontrol edilip tekrar dikilir. Kullanı lan kostüm ve aksesuarları n kumaşözelliklerine göre temizliği yapı lı r. (Giysilerin temizlenmesi ve lekelerin çı karı lması nda kullanı lan maddeler, çeş itli lekelerin çı karı lmasıve leke çı karmada dikkat edilecek noktalar aş ağ ı da verilmiş tir.) Giyeceklerin temizlenmesi ve lekelerin çı karı lması nda kullanı lan maddeler Kumaş a bir sı vı nı n damlamasıveya dökülmesi sonunda kumaş ı n görüntüsünü bozan ve sı nı rlarıbelli olan renk değiş ikliğ ine leke denir. Leke ve kullanı mdan oluş an kirlerin, giysilerin güzelliğ ini gölgelediği bir gerçektir. Temiz giyim sosyal yaş amda etkili olduğ u kadar bir sağ lı k kuralı dı r da. Su: Doğada bulunan su renksiz, kokusuz bir sı vı dı r. İ yi bir eriticidir. Yağdan baş ka pek çok maddeyi kolayca eritir. Suda bulunan kalsiyum ve magnezyum gibi maddeler su da sertliğ i meydana getirir. Bu sulara kireçli sular denir. Kireçli sularda sabun kolay köpürmediğ i için kumaş lar iyi temizlenmez. Bu nedenle fazla sabun harcanmı şolur. Suyun kirecini ayı rmada kumaş ı n özelliğine göre sodadan yararlanı lı r. Soda suyun kirecini ayı rı p köpürmesini kolaylaş tı rı r. Sabun: Sabun, yağasitlerinin sodyum ve potasyum gibi alkali metal tuzlardı r. Hamurumsu veya dondurulmuşhalde bulunur. Kir ve yağlarıtemizlemek için kullanı lı r. Bileş imlerine göre yumuş ak ve sert sabunlar olmak üzere ikiye ayrı lı r. Yumuş ak sabunlar suda eriyebilen sabunlardı r. İ yi bir sabun kuru, düzgün ve hoş kokuludur. Elle dokunulduğ unda yağ lıhissini verdiği halde parmağıveya kâğ ı dıyağ lamaz (Ana maddesi yağ olan sabun çeş itli iş lemlerden sonra temizleyici olarak kullanı lı r). Sabun piyasada toz halinde bulunduğ u gibi temizleme özelliğini artı ran maddelerin katı lması yla toz veya sı vı deterjan halinde de bulunur. Toz veya sı vıdeterjanlar sert sulara karş ı hassas değ illerdir. Soda: Kimyada sodyum karbonat olarak bilinir. Doğada renksiz ve kristal halde bulunan soda zamanla toz haline getirilir. Soda, suyun kirecini ayı rı p köpürmeyi kolaylaş tı rdı ğ ıgibi yağ larıeritme özelliğine sahip olan iyi bir temizleyicidir. Kireç kaymağ ı : Sönmüşkireç üzerinden klor gazı nı n geçirilmesiyle elde edilir. Bitkisel ve sentetik liflerin beyazlatı lması nda ve leke çı kartmada kullanı lı r. Kireç kaymağ ı güneşı ş ı ğıgeçirmeyen renkli ve ağ zıkapalış iş elerde saklanı r. Javel suyu: Kireç kaymağısu ve sodadan meydana gelen bir bileş ik maddedir. Bitkisel ve sentetik liflerin beyazlatı lması nda ve leke çı kartmada kullanı lı r. Günümüzde kireç kaymağ ıve javel suyu yerini piyasada bol çeş itleri bulunan klorlu bileş iklere bı rakmı ş olup çamaş ı r suyu adıaltı nda çeş itli isimler altı nda üretilip satı lmaktadı r. Kireç kaymağı , javel suyu ve klorlu bileş iklere sulandı rı lmadan kullanı lmaz. Sulandı rı lmadan kullanı lması halinde kumaş ıparçalayabilir veya ağ artabilir. 20 Gaz: Ham petrolün damı tı lması ndan elde edilir. Yağ lıboya lekelerini çı karmada kullanı lı r. Benzin: Gaz gibi ham petrolün damı tı lması yla elde edilir. Yağ lımaddeler ile reçineyi erittiğinden leke çı karmada kullanı lı r. Benzol: Katrandan elde edilir. Kokulu, renksiz bir sı vıolup yağ larıve bazıorganik maddeleri erittiğinden leke çı kartmada kullanı lı r. Aseton: Güzel kokulu uçucu bir sı vı dı r. Yağ, reçine ve plastikler için iyi bir erici olarak kullanı lı r. Alkol: Halk arası nda ispirto diye bilinen bu madde çabuk tutuş ur. Kapalış iş elerde saklanmalı dı r, aksi halde çabuk uçar. Leke çı karma da kullanı lı r. Oksijenli su: İ yi bir antiseptiktir. İ pekli ve yünlülerin çeş itli lekelerini çı karmada ve renk açmada kullanı lı r. Asetik asit: Keskin sirke kokusunda bir asittir. Leke çı karmada kullanı lı r. Sodyum Hidrosülfid: Yünlü ve ipeklilerin beyazlatı lması nda ve lekelerin çı karı lması nda kullanı lı r. Kapalış iş elerde saklanmalı dı r. Asit okzalik: Kristal ve renksiz olan bu madde sı cak suda erir. Özellikle mürekkep lekelerinin çı karı lması nda kullanı lı r. Sodyum perborat: Kristal bir maddedir. Sı cak suda erimesi en büyük özelliğ idir. Hayvansal liflerin ağartı lması nda ve leke çı karmada kullanı lı r. Talk pudrası : Beyaz ve yumuş ak bir maddedir. Piyasada toz halinde bulunur. Leke çı karmada emici olarak yararlanı lı r. Un: Tahı llarda elde edilen beyaz ve toz halinde bir maddedir. Leke çı karmada emici kullanı lı r. Hazı r leke çı karı cı ları : Yukarı da açı klanan leke çı karı cı larıdı ş ı nda piyasada çeş itli hazı r leke çı karı cı larıda bulunmaktadı r. Bunlarıkullanı lmadan önce üzerlerindeki etiket veya broş ürler okunmalı dı r. Çeş itli lekelerin çı karı lması Lekeler kumaş ı n elde edildiğ i ham maddeye göre çeş itli tekniklerle çı karı lı r ve temizlenir. Yağ lekeleri: Pamuk ve keten gibi bitkisel liflerden elde edilen kumaş lardaki yağlekeleri sabunlu sı cak su ile silinerek veya yı kanarak temizlenir. Yün ve ipek gibi hayvansal liflerden elde edilen kumaş lardaki yağlekeleri ise eter veya gaza batı rı lmı ştamponla silinerek çı karı lı r. Tampon beyaz bir bezden katlanarak hazı rlanı r ve kumaş ı n boy iplikleri yönünde lekeli kı sma sürülür. Leke çı karı ldı ktan sonra eriticinin uçması nı çabuklaş tı rmak için elle ovuş turulur veya fı rçalanı r. Tüylü, yünlü giysiler üzerindeki yağlekeleri hemen kurutma kâğ ı dıveya samanlı kâğ ı tla ütülenerek temizlenir. Leke çı kmazsa lekenin altı na ve üstüne talk pudrasıveya un konur ve lekeyi emmesi beklenir. Bu iş lemi kolaylaş tı rmak için pudranı n veya unun üzerine 21 sı cak ütü de bası labilir. Talk pudrasıveya un, yağ ıemdikten sonra fı rçalanı r. Leke tam olarak çı kmamı ş sa aynıiş lem tekrarlanı r. İ pekli kumaş lar üzerindeki lekeler de aynıyöntemle çı karı lı r. Önceden olmuşyağ lekelerinin çı karı lması nda leke, eritici bir madde ile silinmeli, sonra da emici bir toz kullanı lmalı dı r. Kabuklu lekeler: Bütün kumaş larda kabuklu lekeler önce tı rnakla kazı nı r. Sonra eritici maddeler kullanı larak temizlenir. Eriticiler lekeye göre değ iş ir. Oje lekesinde aseton, sakı z lekesinde gaz, mum lekesinde benzin veya tiner, yağ lıboya lekesinde gaz, benzin veya tiner, uhu lekesinde aseton kullanı lı r. Aseton genellikle bazısentetik kumaş ları eritir. Bu kumaş larda aseton kullanı lmadan önce örnek bir parça veya giysinin görünmeyen bir yerinde deneme yapı lmasıgerekir. Renkli lekeler: Beyaz kumaş lardaki renkli lekeleri çı karmak oldukça kolaydı r. Leke ve kumaş ı n cinsine göre çeş itli renk açı ları yla bu işrahatlı kla yapı lmaktadı r. Ancak renkli kumaş lardaki lekeleri çı kartı rken, kumaş ı n rengi açı ldı ğ ı nda, o kı smıkumaş ı n rengine uygun boyamak veya lekeyi olduğ u gibi bı rakmak gerekir veya son yı llarda piyasadaki renk koruyuculu hazı r leke çı karı cı lar kullanı lmalı dı r. Sı k karş ı laş an renkli lekelerden önemli olanlarış unlardı r: Mürekkep lekesi: Pamuk, keten veya selülozdan yapı lan beyaz dokumalardaki mürekkep lekesi, ı lı k su ile akı tı lı r. Kalan renk kireç kaymağ ı , javel suyu veya piyasadaki klorlu bileş iklerle beyazlatı lı r. Pas lekesi kalmı ş sa asit oksalikle çı karı lı r. Yün, ipek, orlon gibi beyaz dokumalardaki mürekkep lekelerinde sodyum hidrosülfid kullanı lı r. Renkli pamuklu, renkli keten ve renkli sentetiklerdeki mürekkep lekesi, sabunlu su ile hemen silinirse çı karı labilir. Renkli ince yünlüler ile pamuklular üzerindeki mürekkep lekelerini çı karmak için, lekenin altı na ve üstüne toz ş eker veya tuz dökülür üstüne limon damlatı lı r. Limon lekeyi eritir. Şeker veya tuz lekeyi emer. Renklenmişolan bu emiciler değiş tirilir. Leke çı kmamı ş sa aynıiş lem tekrarlanı r. Tuz veya ş eker lekesi ise ı lı k su ile silinerek giderilir. Kan lekesi: Ilı k su veya sabunlu su ile çı karı lı r. Bu iş lem bütün dokuma maddelerine uygulanı r. Uygulama sonunda kan lekesi çı kmamı ş sa beyaz bitkisel dokumalarda, kireç kaymağ ı , javel suyu veya piyasadaki klorlu bileş ikler, yünlü ve ipekliler de ise tartarik asit veya sodyum perborat kullanı lı r. Pas lekesi: Bu leke bütün beyaz kumaş larda oksalik asitle çı karı lı r. Ter lekesi: Bu leke için, dokuma maddelerinde ı lı k su veya sabunlu su kullanı lı r. Ter, renkli kumaş ı n renklerini bozabilir. Bu leke oksijenli su veya sodyum perboratla çı karı lı r. Ruj lekesi: Ruj lekeleri oksijenli su veya alkolle silinmelidir. Büyük emeklerle hazı rlanmı şnakı ş lı , pul ve boncuklu veya özellikli giysiler ise uzun zaman kullandı kları nda yaka ve kol kı sı mları nda ki kirler oluş ur. Bu kı sı mlar çı kartı lması için bayat ekmek içi ile ovulur. Bu tür giysiler kumaş , süsleme vb. özelliklerinin bozulması ndan korkulduğ u için böyle bir yöntemle temizlenir. Leke çı karmada dikkat edilecek noktalar Leke çı karı lacak yer aydı nlı k olmalı dı r. Leke ve kumaş ı n özelliği tespit edilmelidir. 22 Kumaş ı n ve lekenin özelliğ ine göre, lekeyi çı karacak madde ve leke çı karma tekniği saptanmalı dı r. Leke çı karma iş lemine baş lamadan önce temiz veya beyaz örtülü bir yer hazı rlanmalı dı r. Leke çı karma denemesi ilk olarak giysinin görünmeyen bir yerinde veya kumaş ı n bir parçası nda yapı lmalı , olumlu sonuç alı ndı ktan sonra esas leke üzerinde çalı ş ı lmalı dı r. Lekeyi çı karmak için tamponla kumaş ı n boy iplikleri yönünde çalı ş ı lmalı , kumaşhı rpalanmamalıve leke büyütülmemelidir. Leke çı kartı lı rken altı na birkaç kat beyaz bez konarak lekenin temiz kı sı mlara geçmesi önlenmelidir. Leke çı karma iş lemi sonuçlanı nca, lekeli kı sı m elle ovuş turularak eritici uçurulmalı , renk açı cıkullanı lmı ş sa lekeli kı sı m bol su ile temizlenmelidir. Leke çı karı lı p yeri kurutulunca kumaşözelliğine göre ütülenmelidir. Kullanı lan kostümlerin kumaşözelliklerine göre yı kanması , kurutulmasıve ütülenmesi gereklidir. ( Aş ağı da yı kama talimatlarıve anlamları verilmiş tir.) Aksesuarlarda ise takıtürü olanları nı n eksikleri tamamlanı r, kopan kı sı mlar yenilenir, ayakkabıvb. türünde olanlar boyanı r, saat vb. tamir edilecek türdeki olanlar ise tamir edilip kaldı rı lı r. Kostümlerde kullanı lan bakı m iş aretleri ve anlamları ; Yı kama Yı kama iş aretleri Elde yı kama En Yı kanmaz o yüksek sı caklı k 40 C İ pekliler, yünlüler, madensel kumaş lar 23 Çok hassas yı kama İ pekliler, yünlüler 95.60.50 ya da 40o C ’de Normal yı kama Narin Yı kama. Hassas çamaş ı rlar ya da sentetikler için mekanik hareket ve sı kma azaltı lmı ş Mekanik hareket ve Sı kma normal Keten 60 oC Pamuklular 95 oC o Sentetikler 40 C Verilen sı caklı klar maksimum yı kama sı caklı kları dı r ve bu sı caklı kları n üstüne çı kı lmamalı dı r. Alt çizgi iş areti ise daha ı lı man bir ortamda yı kama yapı lmasıgerektiğini belirtmektedir. Örneğ in bakı mıkolay ve mekanik etkilere karş ıhassas mallara yapı lan yı kamalarda olduğu gibi Tamburlu Kurutma (Tamburlu) Kurutma iş aretleri Normal sı caklı kta Kurutucuda kurutulamaz. Normal sı caklı kta kurutma yapı lı r. Tamburlu kurutma yapı lmaz. Pamuklular, İ pekliler, Yünlüler, madensel kumaş lar 24 Düş ük sı caklı kta Yatay kurutma Normal sı caklı kta kurutma yapı lı r. olarak Yatay olarak kurutma yapı lı r. Sentetikler Sı kmadan asma Sı karak asma Nokta iş aretleri tamburlu kurutucunun kurutma basamakları nı belirtmektedir. Klorlama Klor esaslı ağartma ve leke çı kartma Klorla (çamaş ı r suyu) ile ağartı labilir. Klorla ağartı lamaz. İ pekliler, Yünlüler, sentetikler, madensel kumaş lar Keten, pamuklular Ütüleme Ütüleme iş aretleri 25 200 o C (Pamuklu /Keten) 150 o C (İ pek / Yünlüler) Sı cak ütüleme yapı lı r. Kı smen sı cak ütüleme yapı lı r. 110 o C (Sentetikler) Ütüleme yapı lmaz. Sı cak ütüleme yapı lmaz. Buharla muamele edilemez. Madensel kumaş lar Nokta iş aretleri ayarlıütünün sı caklı k derecelerini gösterir. Kuru Temizleme Kuru Temizleme iş aretleri Normal Temizleme Mümkün Keten, Özel temizleme Tavsiye edilmez Madensel kumaş lar 26 Kuru Temizleme Yapı lmaz Harfler, temizleyici olarak kullanı lan kimyasal maddeleri belirlemekte, temizleme yöntemi ve çözücülerle ilgili uyarı lara dikkat çekmektedir. Alt çizgi iş areti ise temizleme sı rası nda mekanik etki ve nem ilavesiyle ilgili sı nı rlamaları n olduğ unu belirtmektedir. 1.6. Kostüm Ve Aksesuarları Uygun Koş ullarda Saklamak Fotoğraf 1.5.1: Kostümlerin dolaplarda saklanması Kostüm ve aksesuarları , uzun yı llar kullanabilmek için bakı m ve temizliklerinin yapı lmasıardı ndan da saklanmasıönemli bir yer tutar. Kostüm ve aksesuarları n saklanmasıiçin yapı lacak iş lemler aş ağ ı daki ş ekilde sı ralanmı ş tı r. Kostümler serin, nem olmayan odalarda, giysilere uygun dolaplarda, aynıtür giysiler bir arada olacak ş ekilde saklanı r. (Fotoğraf 1.5.1.bk. Olgunlaş ma Enstitüsü koleksiyon saklama dolapları ) Eğ er odaları n sı cak olmasıendiş esi taş ı nı yorsa, kumaşözelliklerine göre çeş itli böceklenmelere karş ı( güvey gibi) dolaplara ilaç torbaları(naftalin, kekik vb.) bı rakı lmalı dı r. Aksesuarlar için ise farklıdolap ve çekmeceler düş ünülmelidir. Şapka, baş lı k vb. aksesuarları n ş ekillerinin bozulmaması için kutular düş ünülmeli, üzerinde hangi giysiye ait olduğ unu gösteren kartlarıolmalı dı r (Fotoğ raf 1.5.3. bk.). Kı lı ç, saat, takı , ayakkabı , çizme vb. i aksesuarları n bakı mları(boya, tamir, yağ lama vb.) yapı lmalı , ayrıraflıçekmece ve dolaplarda saklanmalı dı r (Fotoğ raf 1.5.2.bk.). 27 Fotoğraf 1.5.2: Takı ları n dolaplarda saklanması Fotoğraf 1.5.3: Aksesuarları n kutu ve dolaplarda saklanması 28 UYGULAMA FAALİ YETİ UYGULAMA FAALİ YETİ Tarihsel olayları n sosyal özelliklerini dikkate alarak eğ lence hizmetleri departmanı nda uygulayabileceğiniz aktivitelerde kullanı labilecek kostüm ve aksesuarları n resimlerinden ve bilgilerinden oluş an bir dosya hazı rlayı nı z. Bu dosyadaki kostümleri turistik tesislerin animasyon aktivitelerinde kullanı lan kostüm ve aksesuarlarla karş ı laş tı rma yapı nı z. Bu çalı ş mayıyaparken aş ağı daki iş lem basamakları nıyerine getiriniz. Hazı rladı ğı nı z projeyi arkadaş ları nı zla paylaş ı nı z İ ş lem Basamakları Öneriler Tarihsel dönemlere ait kostüm ve aksesuar özelliklerini araş tı rı nı z. Kaynak tarama yöntemini kullanı nı z. Araş tı rmacıolunuz. Tarihsel dönemlerin kostüm ve aksesuar örneklerinin resimlerini temin ediniz. Planlıçalı ş ı nı z. Turistik tesislerde animasyon etkinliklerinde kullanı lan kostüm ve aksesuar özelliklerini araş tı rı nı z. İ nterneti kullanı nı z. Müzelere gidiniz. Tarihsel dönemlere ait kostüm ve Fotoğ raflarıbulunuz veya çekiniz aksesuar örnekleri ile turistik tesislerde kullanı lan kostüm ve aksesuarları karş ı laş tı rı nı z. Elde ettiğ iniz bilgileri dosyalayı nı z. Hazı rladı ğ ı nı z karş ı laş tı rı nı z. projeleri sı nı fta Elde ettiğ iniz bilgileri bütünleş tiriniz Paylaş ı mcı olunuz 29 DEĞERLENDİ RME ÖLÇÜTLERİ Aş ağ ı da hazı rlanan kontrol listesine göre kendinizin ya da arkadaş ı nı zı n yaptı ğ ı çalı ş mayıdeğ erlendiriniz. Gerçekleş me düzeyine göre “Evet/Hayı r” seçeneklerinden uygun olanıkutucuğa iş aretleyiniz. DEĞERLENDİ RME ÖLÇÜTLERİ 1 Tarihsel dönemlere ait kostüm ve aksesuar özelliklerini araş tı rdı nı z mı ? 2 Tarihsel dönemlerin kostüm ve aksesuar örneklerinin resimlerini temin ettiniz mi? 3 Turistik tesislerde animasyon etkinliklerinde kullanı lan kostüm ve aksesuar özelliklerini araş tı rdı nı z mı ? 4 Tarihsel dönemlere ait kostüm ve aksesuar örnekleri ile turistik tesislerde kullanı lan kostüm ve aksesuarlarıkarş ı laş tı rdı nı z mı ? 5 Hazı rladı ğı nı z projeleri sı nı fta karş ı laş tı rdı nı z mı ? Evet Hayı r DEĞERLENDİ RME Değ erlendirme sonucunda eksik olduğ unuzu tespit ettiğ iniz konularıtekrar ederek eksiklerinizi ilgili konudan tamamlayı nı z. Tüm cevapları nı z doğ ru ise diğer öğ renme faaliyetine geçiniz. 30 ÖLÇME VE DEĞ ERLENDİ RME ÖLÇME VE DEĞ ERLENDİ RME Bu faaliyette kazanmı şolduğunuz bilgileri kontrol etmeniz için aş ağ ı daki ifadelerden doğru olanları n baş ı na D, yanlı şolanları n Y iş aretleyerek değ erlendiriniz. A-ÖLÇME SORULARI (DOĞRU - YANLIŞTESTİ ) 1. ( ) Kostümler, aynızamanda konunun kapsadı ğıdönemi, yaş am biçimlerini, çevreyi, oyun, kahramanları nı n kiş iliğini ve karakter özelliklerini doğ ru olarak yansı tması amaçlanarak tasarlanmı ş dı r. 2. ( ) Kostümler serin, nem olmayan odalarda, giysilere uygun dolaplarda, aynıtür giysiler bir arada olacak ş ekilde saklanı r. 3. ( ) Enine dikiş ler ile ince uzun bir görünüşsağlayabilmenin en iyi yolu enine kesikli modeller seçmemizden geçer. 4. ( ) Kı rmı zısarıve portakal rengi, sı cak renk olup neş eli ve canlı dı r. 5. ( ) Mavi, yeş il ve mor renklerin oluş turduğu grup gökyüzü, su ve buz renkleri olup serinlik, huzur ve rahatlı k hissi verir. 6. ( ) Kostümde çizgilerin, desenlerin ve kumaş cinsinin bireyler üzerindeki etkisi büyüktür ve görüntüyü etkiler. 7. ( ) Canlandı rı lmak istenen karakterin kiş ilik özelliklerini, yaş am biçimlerini vb. özellikleri yansı tmasıamaçlanarak tasarlanmı şkostüm ve aksesuarlar çocuğun sosyal geliş imine yardı mcıolacaktı r. 8. ( ) Pamuk ve keten gibi bitkisel liflerden elde edilen kumaş lardan yapı lmı şgiyeceklerin yağlekeleri sabunlu sı cak su ile silinerek veya yı kanarak temizlenir. 9. ( ) Renkli kumaş larda lekeleri çı kartı rken ağ artı cı kullanmak gerekir. 10. ( ) Kostüm dikilirken makineden üzerine yağdamladı . Hemen üzerine un döktüm, yağ ı n emilmesini sağ lamak için ütüyle kostüm ütülenir. DEĞERLENDİ RME Cevapları nı zıcevap anahtarıile karş ı laş tı rı nı z. Değ erlendirme sonucunda eksik olduğunuzu tespit ettiğ iniz konularıtekrar ederek eksiklerinizi ilgili konudan tamamlayı nı z. Tüm cevapları nı z doğ ru ise diğ er öğ renme faaliyetine geçiniz. 31 ÖĞRENME FAALİ YETİ –2 ÖĞRENME FAALİ YETİ –2 AMAÇ Bu faaliyetle karakter özelliklerine uygun olarak kostüm ve aksesuar malzemelerini belirleyebileceksiniz. ARAŞTIRMA Bu faaliyet öncesinde yapmanı z gereken araş tı rmalar ş unlardı r: Kostüm ve aksesuar malzemelerini ve ham maddelerini araş tı rı nı z. Kostüm ve aksesuar malzemelerini seçerken dikkat edilmesi gereken noktaları araş tı rı nı z. Araş tı rma için İ nternet ortamı , kütüphaneleri, malzeme katalogları nıaraş tı rı p, kostüm atölyelerinde çalı ş an ve animatörlük yapan kiş ilerle görüş meniz gerekmektedir. 2. KOSTÜM VE AKSESUAR MALZEMELERİ Kostüm ve aksesuar malzemeleri dendiğ inde bunları n meydana geldiğ i ana maddeler aklı mı za gelir. İ lk etapta düş ünülen kumaş lar, kürk ve deridir. Hammaddelerin çeş itli ş ekillerde düzenlenip biçimlendirilmesi sı rası nda kullanı lan yardı mcımalzemeler vardı r. Bunları kostüm ve aksesuarları n yapı mı nda kullanı lan yardı mcımalzemeler, diye gruplayabiliriz. 2.1. Çeş itleri 2.1.1. Ham Maddeler Kostümde büyük yer tutan giyimin ham maddelerinden önemlilerini aş ağı daki gibi sı ralayabiliriz. 2.1.1.1. Kumaş lar Pamuklu kumaş lar Keten kumaş lar İ pekli kumaş lar, Yünlü kumaş lar, Sentetik kumaş lar, Madensel kumaş lar Karı ş ı k kumaş lar 32 Pamuklu kumaş lar: Piyasaya gün geçtikçe değ iş ik kumaş lar çı kmakta ve kumaş ları n elde edildiğ i lifleri tanı mak için de çeş itli deneyler yapı lmaktadı r. Pamuklu kumaş larıtanı mak için yapı lan deneyler. Yakma deneyi: Pamuk, alevde çabuk yanar ve is bı rakmaz. Yandı ktan sonra hafif kâğ ı t kokusu verir. Geride çok az kül birikintisi bı rakı r. Bu birikinti çok az hava cereyanı nda bile uçuş up kaybolur. Bütün bitkisel liflerden elde edilen kumaş lar aynı sonucu verir. Yı rtma deneyi: Pamuklu kumaş lar ı slakken yı rtı lmaya dayanı klı dı r. Mikroskop deneyi: Pamuklu kumaş ı n kenarıyı rtı larak tarazlanı r ve bu kı smıbüyüteç veya mikroskop altı nda incelenir. Pamuk lifi mikroskopta, tek bir hücreden meydana gelmişve kendi etrafı nda bükülmüşolduğu görülür. Asitlerin etkisi: Sulu asitler pamuğa kolaylı kla etki edemez. Yoğ un asitler ise pamuğu aş ı ndı rı r ve parçalar. Bazları n etkisi: Pamuklular bazlarla kaynatı larak yağlıve mumlu maddelerden arı ndı rı lı r. Yoğun alkalilerde pamuk lifleri ş iş er. Lif kanalıkapanı r. Böylelikle parlak ve güzel bir görünüm elde edilir. Pamuktan yapı lan baş lı ca kumaş lar: Amerikan bezi: Ağ artı lmı şbir kumaş tı r. İ htiyaca göre ince, kalı n, sı k ve seyrek olanlarıvardı r. Patiska: Bez ayağı tekniğ inde dokunmuş , az apreli bir kumaşcinsidir. Yı kamaya elveriş li olduğundan yatak takı mıve benzeri eş yaları n yapı mı nda kullanı lı r. Basma: Düz pamuklu kumaş lara renkli çeş itli desenler bası larak elde edilir. Yazlı k kadı n ve çocuk kı yafetlerinde kullanı lı r. Opal: İ nce, hafif ve düz dokunuş ludur. İ nce oluş u kumaş a yumuş aklı k verir. Yı kamaya elveriş li olduğundan bebek iç giyiminde fazlaca kullanı lı r. Gaz; Oldukça seyrek dokunuş ludur. Tülbent: Yumuş ak, oldukça ince ve sı k dokunuş lu apresiz bir kumaş tı r. Mermerş ahi: Tülbentten biraz daha kalı ndı r. Organti: Tülbent kadar sı k dokunuş lu, apreli ve parlak bir kumaş tı r. Müslin: İ plikleri bükümlü, pürüzsüz ince kumaş lara verilen addı r. Oldukça esnektir. Kolalıolarak ş apkacı lı k ve benzeri yerlerde kullanı lı r. Margizet: Organtiye benzer, ince olarak dokunur. Emprime olarak yazlı k çocuk ve kadı n elbiselerinde kullanı lı r. Pamuk jorjet: İ plikleri fazla bükülmüşolarak dokunan bu kumaşesnek olup bürümcük görünüş üne sahiptir. İ nce olmaları ndan dolayıyazlı k çocuk ve kadı n elbiseleri yapı mı nda kullanı lı r. 33 Etamin: Seyrek dokunmuşolup göz aralı kları vardı r. Özellikle iş lemelerde kullanı lı r. Pike: Yüz kı smıoluklu çizgili, verev veya fantezi ş ekilli olup kabarı kş ekilli bir görünüme sahiptir. Çocuk giyiminde, yatak örtüsü yapı mı nda ve döş emecilikte kullanı lı r. Pazen: Yumuş ak ve kalı nca bir kumaş tı r. Kumaş ı n tersi tarazlanarak tüylendirilir. Kı ş lı k giyimlerde kullanı lı r. Divitin: Kı sa havlı , yumuş ak, yı kanabilir kumaş lardı r. Kı ş lı k giyimlerde kullanı lı r. Saten poplin: Aprelenirken parlaklı k verilir. Kumaş ı n yüzünde kaliteli, tersinde ise daha kalitesiz iplik kullanı lı r. Çeş itli renkleri vardı r. Astarlı k kullanı ldı ğ ıgibi, okul formaları nda ve çeş itli giyim ihtiyaçları nda kullanı lı r. Pamuk diyagonal: Bu tür kumaş larda verev çizgiler vardı r. Kalitesine göre çeş itli yerlerde kullanı lı r. Poplin: Bez ayağ ıtekniğine göre dokunur. Atkıipliği, çözgü ipliğine göre daha kalı ndı r. Poplin, merserize edilmişince ve iyi bükümlü ipliklerden dokunur. Özellikle erkek gömleklerinde kullanı lı r. Ekose: Çözgü ve atkıipliklerinin belli aralı klarda ve ayrırenklerde dokunması yla meydana getirilen desenli kumaş lardı r. Pötikare kumaş lar ekose kumaş lar için tipik bir örnektir. Ekoselerin tersi biraz tarazlandı rı lı p tüylendirilir. Böylece kumaş ı n dolgun görünmesi sağ lanı r. Giyimde özellikle çocuk elbiselerinde kullanı lı r. Kadife: Yüzeyi tamamen veya kı smen uzun havlarla kaplıolan kumaş tı r. Havlu kumaş lar: İ ki tarafı veya tek tarafıilmikli ve düğümlü olarak dokunur. Kumaş ı n bütün yüzü ilmiklerinden meydana gelir. Bu kumaş lar suyu rahat emdiklerinden plaj elbiselerinde de kullanı lı r. Keten kumaş lar: Keten ve çok az da kenevir liflerinden dokunan kumaş lardı r. Yı kanmaya elveriş lidir. Yazı n serin tutması nedeniyle sı kça aranan kumaş lardandı r. Keten kumaş ıtanı mak için aş ağ ı daki deneyler yapı lı r: Yakma deneyi: Pamukta olduğu gibi keten de alevde çabuk yanar ve iz bı rakmaz. Yandı ktan sonra hafif kâğ ı t kokusu verir. Geride çok az kül bı rakı r. Dokunma deneyi: Keten kumaş , pamuğ a göre daha sert ve dayanı klı dı r. Mikroskop deneyi: Keten lifleri mikroskopta boyuna incelendiğ inde hücrelerin birleş tiği yerler boğ um boğ um görülür. Kesiti ise köş elidir. Asitlerin etkisi: Keten lifler, pamuğ a göre asitlere karş ıdaha dayanı klı dı r. Bazları n etkisi: Keten lifler, bazlara karş ıda oldukça dayanı klı dı r. Keten’den yapı lan baş lı ca kumaş lar: Çuval bezi: Keten liflerinden, bez ayağ ıtekniğine göre bir alt bir üst olarak seyrek dokunan kumaş tı r. Özellikle çuval yapı mı nda kullanı ldı ğı için bu kumaş a çuval bezi denir. Düz keten: Keten liflerinden sı k dokunmuşince bir kumaş tı r. Aynıkalı nlı kta ve aynı teknikle dokunmuşpamuklu kumaş lara göre daha pahalı dı r. Çeş itli giysilerde, yatak takı mları nda ve iş lemede kullanı lı r. Desenli keten: Çözgü ve atkıipliklerine kalı nlı k ve incelik verilerek renkli veya düz olarak keten liflerinden dokunmuşkumaş lardı r. Çeş itli giysilerde kullanı lı r. 34 İ pekli kumaş lar: Tabii ve yapay ipek liflerinden veya bunları n karı ş tı rı lması yla yapı lmı şkumaş lara ipekli kumaş lar denir. Tabii ipek parlak ve esnek olup düş üş ü güzeldir. Tabii ipeğ in bu özellikleri günümüzde bu ipeğin yerini doldurmaya çalı ş an yapay ipeğ i ileri teknik düzeye getirmiş tir. Tabii ve yapay ipeğ i tanı mak için aş ağ ı daki deneyler yapı lı r. Yakma deneyi: Yanmı ştabii ipeğ in kokusu, yanmı şsaç kokusu gibidir. Ağ ı rlaş tı rı lmı şipekte bu koku biraz daha zor duyulur. Suni ipek ise sert ve kömürleş miş bir artı k bı rakı r. Yı rtma deneyi: Islatı lmı ştabii ipek yı rtı lmaya karş ıdayanı klı dı r. Islatı lmı ş yapay ipek ise kolaylı kla yı rtı labilir. Mikroskop deneyi: Yapay ipek lifi mikroskop altı nda her tarafıaynıolan silindir ş eklinde, piş miştabii ipek ise her tarafı aynıolmayan silindir ş eklinde görülür. Asitlerin etkisi: İ peklere sulu asitler etki etmez, yoğun asitler etki eder. İ pekler tuz asidi içerisinde erir. Bazları n etkisi: İ pekler yoğun bazlarda parlaklı ğı nıkaybeder ve erir. Ancak sabunlu ve sodalı sular ipeğ in temizliğinde kullanı lı r. İ pekten yapı lan baş lı ca kumaş lar: Şifon: Parlak, ş effaf denecek kadar ince bir kumaş tı r. Fantezi giyimlerde ve eş arplarda kullanı lı r. Tafta: Tabii ipekten ve çoğunlukla suni ipekten yapı lı r. Bez ayağıtekniğine göre dokunur. Elbiselik ve astar olarak kullanı lı r. Fay: Suni ipek ipliklerinden tafta gibi dokunur. Ancak atkıiplikleri kalı ndı r. Kumaş ı n kumlu bir görünümü vardı r. Kravat yapı mı nda kullanı lı r. Krep: Özel olarak bükümlenmişipliklerle dokunur. Piyasada kreplerin çeş itleri vardı r. Krep, jorjet, krep ş ap, bürümcük vb. gibi sı ralanabilir. Kadife: Yüzeyi tüylü bir görünüme sahip havlıkumaş lara denir. Kadife kumaş ı n yüzü düz olduğu gibi desenli de olabilir. İ pekten dokunan kadifeler manto, elbise ve benzeri yerlerde kullanı lı r. Desenli ipekler: Armürlü tezgâhlarda dokunan ipekli kumaş lara denir. Otoman, ş antung, ipek dra, ipek kaş mir, ekose baş lı ca desenli ipekli kumaşçeş itleridir. Saten: Saten atlas dokuma tekniğ ine göre dokunur. Yüzü parlak ve kaygandı r. Piyasada saten düş est, krep saten, basit saten gibi çeş itleri vardı r. Fantezi ipekliler: Değ iş ik tekniklerle örülmüşveya dokunmuşkumaş lardı r. Fantezi ipeklilerden ajurlu ve jarse kumaş lar elbise, bluz ve iç giyimde kullanı lı r. Fantezi giyimde kullanı lı r. Eş arp olarak da kullanı lmaktadı r. Bunları n dı ş ı nda korse ve kravat kumaş larıözel olarak dokunur. Şemsiyelik kumaş lar da yapay ipekten yapı lı r. 35 Yünlü kumaş lar: Giyimde ihtiyacı n önemli bir kı smıyünlü kumaş larla karş ı lanmaktadı r. Bu kumaş lar diğerlerine göre, daha sağlı klı , esnek ve dayanı klı dı r. Kolaylı kla ş ekle girebilir. Yünlü kumaş ıtanı mak için aş ağ ı daki deneyler yapı lı r: Yakma deneyi: Yün, alevde eriyormuşgibi yanar ve alevden çekilince söner. Düğüm ş eklinde kömürleş mişbir artı k bı rakı r. Yanı k saç kokusu verir. Dokuma deneyi: Yünlü kumaşavuç içinde buruş turulup bı rakı ldı ğı nda eski durumunu alı r ve buruş maz. Sı cak bir temasıvardı r. Mikroskop deneyi: Yünlü kumaşlifleri balı ksı rtı na benzer ş ekilde görülür. Asitlerin etkisi: Yünlülere, sulandı rı lmı şsülfürik asit soğukta etki edemez. Ancak kaynatı lacak olursa, kimyasal değiş ime uğrar. Dayanı rlı ğı nı kaybeder. Bazları n etkisi: Yünler %2-5’lik sodalısuda kaynama derecesinde erir. Yünden yapı lan baş lı ca kumaş lar: Lastikotin: Kamgarı n yün ipliğinden özel olarak dokunan bir kumaş tı r. Düz ve verev dokunanlarıvardı r. Erkek elbisesi, tayyör, manto ve etek yapı mı nda kullanı lı r. Çuha: Bez ayağ ıtekniğinde ve kalı n ipliklerle dokunur. Ceket ve masa örtülerinin yapı mı nda kullanı lı r. Dra: Çuhaya göre daha ince dokunan bir kumaş tı r. Kastor: Tüylü bir kumaş tı r. Tüyleri yatı rı lmı şve yatı rı lmamı şolanlarıvardı r. Oldukça sağ lamdı r. Özellikle mantoluk olarak kullanı lı r. Muflon: Tüylü bir görünümü vardı r. Parlak ve kalı n bir kumaş tı r. Manto ve benzeri giysilerde kullanı lı r. Fresko: Kamgarı n yün ipliğinden seyrek ve ince olarak dokunur. Yazlı k giysilerde kullanı lı r. Keçe: Yün lifleri birbirlerine bası nçla geçirilerek elde edilir. Kaliteli keçeler ş apkacı lı kta kabalarıise ütü masası hazı rlamada ve çeş itli yerlerde kullanı lı r. Loden: Bez ayağıdimi ve triko ş eklinde dokunan ve yüzü keçeleş tirilen bir kumaş tı r. Keçesi havlandı rı larak bir tarafı yatı rı lı r. Böylelikle yağ mur ve kardaki su damlalarıkolayca kayar. Avcı ve bekçilerin kı şgiysilerinde kullanı lı r. Serj (Şayak): Dimi tekniğ i ile dokunmuş , tersi ve yüzü aynı , ince ve sı k kumaş tı r. Üzerinde verev görünen çizgiler bulunur. Etek, tayyör ve pantolon yapı mı nda kullanı lı r. Gabardin: Serjden daha kalı n bir kumaş tı r. Sı k dokunuş lu olup suyu geçirmez. Pardösü, manto ve tayyör yapı mı nda kullanı lı r. Şevyot: Serj kumaş ı n hafif tüylü olanı dı r. Aba: Dimi ile dokunmuşoldukça kaba, yumuş ak olmayan bir kumaş tı r. Yün krep: Fazla bükümlü ipliklerle dokunur. Oldukça dayanı klı dı r. Dökümlü bir duruş u vardı r. Elbise ve tayyörlük olarak kullanı lı r. Alpaka: Yüne tiftik karı ş tı rı lması yla parlak görünüm verilen kumaş tı r. Yazlı k elbiselerde kullanı lı r. 36 Flafil: Genellikle çizgili olan bir kumaş tı r. Erkek giysilerinde ve tayyörlük olarak kullanı lı r. Tvid: Orta ve kaba yünlülerden yapı lı r. Boğ umlu ve renkli ipliklerle dokunan bu kumaş ı n kendine özgü güzelliği vardı r. Tayyör, manto ve etekli olarak kullanı lı r. Alpaka: Yüne tiftik karı ş tı rı larak parlak bir görünüm verilen, ince bir kumaş tı r. Fotoğraf 2.1.1.1: Çeş itli ipekliler kullanı larak yapı lan kostüm (Hürrem Sultan Fatih koleksiyonu) 37 Sentetik kumaş lar: Dünyada olduğu gibi, Türkiye’de de sentetik liflerin üretimi hı zla artmaktadı r. Günümüzde yapay liflerin kalitelerinde sürekli geliş meler vardı r. Sağ lam ve buruş maz olmaları , kolayca kuruyabilmeleri ve ucuz olmalarıyapay liflerin tüketimini artı ran önemli nedenlerdir. Teri emmeyiş i ve kaynama olanağ ı nı n bulunmayı ş ıise, bu liflerin iyi olmayan özellikleridir. Sentetikleri tanı mak için aş ağ ı daki deneyler yapı lmaktadı r: Yakma deneyi: Sentetikler alevde kı vrı larak eriyormuşgibi yanar. Boncuksu siyah, sert kömürleş mişbir artı k bı rakı r. Islatma deneyi: Sentetik kumaş lar ı slaklı ğıkabul etmez. Nem çekme özellikleri yoktur. Mikroskop deneyi: Yapay lifler mikroskopta oldukça düz olarak görünür. Asit ve bazları n etkisi: Sentetik kumaş ları n elde edildiği lifler çok çeş itlidir. Bu nedenle asit ve bazları n etkileri de farklı lı k gösterir. Sentetiklerden yapı lan baş lı ca kumaş lar: Naylon: Sentetiklerin en eskisidir. Çabuk yanar. Oldukça serttir. Fazla ı sı tmaz. Nem çekme özelliği olmadı ğı ndan teri emmez, temizlenmeleri kolaydı r. Çeş itli giysilerde kullanı lı r. Tül: Sert ve delikli bir görümümü vardı r. Diğer sentetik kumaş ları n özelliklerini gösterir (Fotoğ raf2.1.1.1.bk.). Fotoğraf 2.1.1.2: Tül kullanı lmı şkostüm 38 Perlon: Naylona göre daha geç yanar. Nem çekme özelliği yoktur. Terilen: Bu lifler; İ ngiltere’de terilen, Amerika’da dakron, Fransa’da tergal, Almanya’da diolen adlarıaltı nda piyasaya sürülmüş tür. Her türlü giyside özellikle etek, tayyör ve iç çamaş ı r yapı mı nda kullanı lı r. Madensel kumaş lar: Madensel liflerden elde edilen kumaş lara madensel kumaş lar denir. Bu grup içersindeki maddeler lif özelliğ i taş ı mamakla beraber dokumacı lı kta özel amaçlar için kullanı lmaktadı r. Bunları n baş ı nda asbest ve cam lifleri gelir. Asbest lifleri altı n, gümüş , bakı r, nikel gibi metallerden çekilen tellerle karı ş tı rı larak brokar tipi kumaş dokumaları nda kullanı lı r. Nakı ş ta kullanı lan sim, sı rma iplikleri bu liflerden yapı lmı ş tı r. Bu kumaş larıtanı mak ve ayı rt etmek kolaydı r. Herhangi bir deneye gerek yoktur. Bakı ldı ğ ı nda kolayca anlaş ı lı r. Madensel teller modaya göre çeş itli ipliklerle bükülerek dokumacı lı kta ve trikotajda kullanı lı r. Madensel liflerden yapı lan baş lı ca kumaş lar: Lame: Madensel tellere diğer lifler karı ş tı rı larak dokuma özelliğ i verilir. Böylelikle maliyet de ucuzlatı lı r. Bu tür ipliklerle dokunan kumaş lara lame kumaş lar denir. Fantezi giysilerde kullanı lı r. Brokar kumaş lar: Madensel tellere diğer lifler karı ş tı rı lı p atkıiplikleri yerine yer yer çizgi verilip desenlendirilerek dokunan kumaş lara brokar kumaş lar denir. Brokar kumaş lar da lame kumaş lar gibi fantezi giysilerde kullanı lı r. Karı ş ı k kumaş lar; Karı ş ı k kumaş lar çeş itli liflerin karı ş tı rı lmasıile elde edilen dokumalardı r. Bu tür kumaş lar pamuk ve yün, pamuk ve ipek, pamuk ve keten, ipek ve yün veya doğ al liflerle yapay liflerin karı ş ı mı ile kumaş ları n üretimine gidilmektedir. Karı ş ı k dokumalardaki karı ş ı m, doku sı rası nda yapı lmı ş sa lifleri tanı mak kolaydı r. Ancak bükme sı rası nda yapı lan karı ş ı mlarısaptamak biraz zordur. 2.1.1.2. Kürk Kürkün tanı mı : Tüyleri üzerinde kalmak üzere iş lenmiştabii ve çeş itli renklere boyanmı şpostlara kürk denir. Üzerinden elde edildiğ i hayvanı n tabii tüylerini, kı lları nı , yünlerini olduğu gibi taş ı yan ve sadece basit kurutma iş lemi uygulanmı şhayvan derilerine post denir. Memleketimizde kürkçülük eskiden bir sanat halindeyken, zamanla geliş me sahasıbulamadı ğı ndan, eski önemini kaybetmiş tir. Cumhuriyetin ilanı ndan beri, yurdumuzda kürkçülüğ e önem verilmeye baş lanı ldı . Şimdi Tarı m Bakanlı ğı ’nı n üretim çiftliklerinde, kürkü için ada tavş anı yetiş tirilmektedir. Halen yurdumuzda; tavş an, sansar, tilki, sincap, zerdeva türleri bulunmaktadı r. Çeş itli kostüm ve aksesuarları n yapı mı nda kullanı lı r. Kürkünden faydalandı ğ ı mı z hayvanlar, sayı lamayacak kadar çoktur. Bunları n değeri tüylerinin yumuş aklı ğ ı na, parlaklı ğı na, sı klı ğ ı na ve inceliğ ine göre değ iş ir. Kürkler diğ er giyeceklerden daha pahalı dı r. Bunun nedeni: 39 Daha dayanı klıolması ,, Vücudu diğer giyeceklerden daha iyi koruması , Elde edilişzorluğu, Diğer giyeceklerden daha gösteriş li oluş udur. En iyi kürkler, çok soğ uk memleketlerde yaş ayan hayvanlara aittir. İ klim etkisiyle bu tüyler daha sı k, uzun ve incedir. Renkleri parlaktı r. Sı cak bölgenin kürkleri yağ lıve kirli olur. Fotoğraf 2.1.1.3: Kürkün giysi ve ş apkada kullanı lması Kürklerin kullanı ldı ğ ıyerler ve korunması Kürklerin kullanma alanıoldukça geniş tir. Zevklere ve ihtiyaca göre kürkler; manto ceket, kap, etol, ş apka, çanta, yaka, düğme ve garnitür olarak kullanı lı r. Güve ve böceklere karş ıkoruyucu olarak; kürkler dövülmeli, naftalin vs. hatta karbon sülfür, madeni esanslar, formol ve iki klorlu benzole batı rı lmı şpamukla tamponlanmalı dı r. Naftalin gibi toz ilaçlar, küçük torbalar içinde kürklere konur. (Naftalin tozları , kürklerin arası na yapı ş mamasıiçin torbalarla konur.) Kürklerin yüzeyi benzine batı rı lmı ştamponla temizlenir. Benzin kürkün derisine geçmemelidir (Derisinin bozulmamasıiçin) 2.1.1.3. Deri Derinin tanı mı : Üzerinde kı llarıçeş itli yollarla giderilen ve bazıkimyasal, teknik iş lemler uygulanarak elde olunan postlara deri denir. Eski zamanlarda özel bilgilere dayanarak yapı lan dericilik, 18. yüzyı lı n ortaları nda ilerlemeye baş layarak günümüzde ülküsünü bulmuş tur. Derinin en değ erli yeri sı rtı dı r. Derinin kı ymeti hayvanı n cinsi, yaş ı , bakı mlı lı ğ ı , erkek ve diş i oluş una göre değiş ir. 40 Ham deri kan, yağve sinirden oluş an kı sı mlardan temizlenir. Derinin bileş imini jelâtin, kreatin, elastin vs. maddeler meydana getirir. Derilerin elde ediliş i: Modern dericilik elde ediliş lerine göre 3 büyük grupta toplanı r. Alt deriler (köş ele, kayı ş lı k) Yüz deriler (vidala, glase, rugan, süet) Lüks deriler (eldiven, çantalı k, elbiselik, mobilyalı k) Dericilikte kullanı lan ham deriler; sı ğ ı r, dana, boğa, inek, öküz, at, keçi, koyun, kuzu ve oğlaklardan elde edilir. Hayvanı n kesiminden sonra bı çakla zedelenmeden sı yrı lan deriler, kullanı lana kadar özenle korunmak ister. Ham deriler sineklerin yemesine ve bakterilerin parçalanması na imkân verilmeden tuzlanarak veya kurutularak saklanı r. Fotoğraf 2.1.1.4: Deriden yapı lmı şaksesuarlar (Atatürk Koleksiyonu) Suni deriler Görünüşolarak tabii deriye benzer. Suya dayanı klı dı r. Çeş itli eş ya yapı mı nda kullanı lı r. Suni deri yapı mı nda ilkel madde olarak pamuklu dokumalar, bitkisel lifler, artı k deri talaş larıkullanı lı r. Hint yağ ıve boya maddesinden meydana gelen alkollü eriyikte, ilkel maddeler iyice donana kadar bekletilir. Daha sonra sı cak preslerle düzleş tirilip deri deseni verilir. Piyasada çeş itli isimlerle satı lı r. Hakiki deri kadar kullanı ş lıdeğ illerdir ama ucuz olmalarıtercih sebebidir. 41 2.1.2. Mamul Maddeler Kostüm ve aksesuarlarda kullanı lan malzemeleri iki gruba ayı rabiliriz. Giysilerde ve aksesuarları n yapı mı nda kullanı lan yardı mcımalzemeler; düğ me, fermuar, fermejüp, toka, agraf, lastik, iplik, cı rt bant, tela, etiket vb. mamul maddelerdir. Düğme: Giyim ve çeş itli eş yaları n iki ucunu tutturmada kullanı lan kapatı cı ya düğ me denir. Giyim özelliklerini göre mantoluk, bluzluk, elbiselik olarak adlandı rı lan düğ meler çeş itli renk, biçim ve desende satı lı r. Fermuar: Giysiyi rahatlı kla giymek ve çı karmak için takı lan, birbirine geçebilen diş ler yardı mıile birleş tirilen malzemedir. Çok çeş idi vardı r. Kostümlerde çeş itli uzunluklarda gizli ve normal fermuar kullanı lı r. Fermejüp: Halk arası nda çı tçı t diye bilinir. Çı tçı t üzerinde dikili bulunduğ u eş yanı n iki kenarı nıbirbirine geçerek bağ lamaya yarayan iki parçalımetal veya plastik tutturmalı ktı r. Her iki parçanı n üzerinde kumaş a ayrıayrıdikilmesini sağlayan delikleri vardı r. Fermejüplerin iyi cinsleri paslanmayan çelikten yapı lı r. Rengi siyah ve beyazdı r. Kullanacağı yere göre bu renklerden biri tercih edilir. Tokalar: Kemer ve benzeri eş yaları n iki ucunu birbirine bağlamaya yarayan çeş itli ş ekillerdeki gereçlerdir. Tokalar tutturmalı k olarak kullanı ldı ğ ıgibi aynızamanda süs olarak da kullanı lı r. Kumaş a veya modele göre spor veya fantezi olanlar tercih edilir. Agraflar: Giyim eş yaları nı n gerekli yerlerini birleş tirmeye yarar. Çengelli ve halkalı kı sı m olmak üzere iki parçadan meydana gelir. Çengelli kı smıhalkanı n içine girip kapatma iş lemini yapar. Lastik: Giysilerin düş mesini önlemek için üst kı smı na gelecek biçimde geçirilen esnek, ince, kauçuktan yapı lmı şş erit ya da iptir. İ plik: Çekime tabi tutulmuş , istenilen ölçülere getirilmiş , istenilen büküm ve kat verilmiş , genel anlamda kullanı ma hazı r lif topluluğ una iplik denir. Cı rt bant: Ayakkabı , çanta ve çeş itli giysilerde rahat giymek, bir tarafıdiğer tarafa birleş tirmek için kullanı lan ş erit. Piyasada farklıisimlerle tanı nabilir. Etiket: İ çeriğ ini, fiyatı nı , varacağ ıyeri vb. yi belirtmek üzere bir mal ( nesne, eş ya ) üzerine konulan fiş , tutturulan marka ve bakı m iş aretlerinin yer aldı ğ ıparça. Tela: Manto, pardesü, tayyör, ceket, gömlek gibi giysilerin göğüs, yaka, sı rt, kol ağzı , etek ucu ve manş etlerine yerleş tirilen apreli kumaş lardı r. Giysilerin net ve güzel bir görünüm sağ laması , formunu korumasıiçin tela kullanı lı r. Telâ, giysilere iki kumaşveya kumaş la astar arası na dikme iş lemi yapı lı rken yerleş tirir. Tela İ talyanca dan dilimize geçmiş tir. Kostüm ve aksesuarısüslemede kullanı lan yardı mcımalzemeler; boncuk, stras, inci, rafya, sim, sı rma, tı rtı l, kordon, kordone, filoş(floş ), ibriş im, çamaş ı r ipeği, mulne, pamukaki, merserize iplikler, koton, kukalar, yün iplik, orlon iplik, sentetik iplikler, harçlar ve ş eritlerdir. 42 Boncuk: Sedef, cam, tahta, plastik, porselen veya çeş itli taş lardan yapı lmı ş , ortası delik, çoğu yuvarlak ve renkli süs tanesidir. Boncuk, saraylarda yapı lan iş lerde ve giyim süslemelerinde kullanı lmak için altı n, gümüş , kehribar, mercan gibi kı ymetli madenlerden yapı lı rdı . Günümüzde ucuz olduğ u için daha çok plastik ve cam boncuk yapı mı na yer verilmektedir. Stras: Sözlük anlamıdeğ erli taşve elmas taklididir. Ancak bazıkaynaklarda ilk defa Joseph Stras adı nda bir Alman kuyumcu tarafı ndan yapı ldı ğ ıiçin bu isimle anı ldı ğ ı yazı lmaktadı r. Straslar suni taş lardı r. Pı rlanta gibi iş lenmiş tir. Silisik asit tuzu, potasyum, boraks, beyaz arsenik, alüminyum ve kurş un oksitten yapı lmı ş tı r. Renksiz olanları nı n bileş imine metal oksitler ilave edilerek çeş itli renklerde yapı lanlar vardı r. İ nci: İ stiridye ve bazıkabuklu deniz hayvanları nı n içinden çı kan ve daha çok mücevher, süs eş yasıolarak kullanı lan, küçük yuvarlak, yüksek değ erli, sert, sedef rengindeki taneciklerdir. İ ş lemede kullanı lan tanecikler inciler suni incilerdir. Memleketimizde alabalı k adıile bilinen balı ğ ı n pullarıamonyağ a konarak balı k gümüş ü elde edilir. Camdan boncuklar bu sı vı ya batı rı larak hakiki inciye benzeyen suni inciler yapı lı r. Genellikle piyasada diziler halinde satı lı r. Sanayide kullanı lan inciler bu incilerdir. Rafya: Madagaskar’da yetiş en hurmagiller familyası ndan bir ağaçtı r. Lifleri dokuma, hası rcı lı k ve bahçecilikte kullanı ldı ğıgibi ş apka, çanta örümede ve giyim süslemesinde de oldukça yer verilen bir gereçtir. Islatı lı p yumuş atı larak her türlü iş leme yapı labilir, her renge boyanı r. İ ş lemede liflerin katlarıayrı larak da kullanı labilir. Günümüzde tabii rafyanı n yerini suni rafya almı ş tı r. Tabii rafya gibi dayanı klıolmamakla beraber kullanı lması nı n kolaylı ğı , piyasada daha ucuz satı lmasıve çeş itli renklerinin bulunmasınedeniyle tercih edilmektedir. Tı rtı l: İ nce sı rma tellerinin helezon ş eklinde bükülmesinden meydana gelmiş tir. Köş eli ve yuvarlak ş ekilde sarıveya gümüşrenklileri de bulunur. Daha çok gece elbiselerinde pul, boncuk gibi malzemeyle kullanı larak iş lenir. Kordon: Birçok ipliğ in bir arada makine veya elde bükülmesiyle yapı lan bir cins kaytandı r (yün, ipek, kordone, filoş , merserize, orlon iplikleri). Kordone: Sim, sı rma veya ipek ipliklerinin bükülmesi ile hazı rlanan ve el iş lemesinde kullanı lan ince kordondur. Üç katlıipek ipliğ idir. Filoş(Floş ): Selülozdan yapı lan, suni, bükümsüz ve parlak ipliktir. Trikotaj sanayinde kullanı lan gevş ek ipliktir. İ briş im: Bükülmüşince ipek ipliktir. Piyasada gramla, çile ve masuralar halinde satı lı r. İ ki katlıve sağ lamdı r. Daha çok dikişuygulamaları nda kullanı lı r. Çamaş ı r İ peği: Kadı n ve çocuk çamaş ı rları nı(iç giyim) iş lemek için hazı rlanmı ş ipektir. Daha önceleri iç çamaş ı rları n süslenmesinde kullanı lması , bu ismin verilmesine neden olmuş tur. Çamaş ı r ipeğ i ile her türlü eş yaya süsleme ve dikişyapı lması na rağmen isim aynıkalmı ş tı r. Çileler halinde satı lı r. Az bükümlü ve altıkatlı dı r. Katlarırahatlı kla ayrı lı r. İ stenirse bu katları n bir veya iki katıayrı larak iş leme yapı labilir. Mulne: Pamuktan yapı lmı ş , iki katlı , hafif parlak ve az bükümlü bir ipliktir. Genellikle sarma iş lemelerinde kullanı lı r. Çileler halinde satı lı r. Çok çeş itli renkleri vardı r. Sim: İ pek veya renkli pamuklu ipliğ in üzerine ince yassımadeni teller sarı larak yapı lan ve kumaşüzerine iş lemede kullanı lan sarı , gümüşrenkli madeni ipliktir. Sı rma: Altı n yaldı zlıveya yaldı zsı z ince gümüşteldir. Sı rma ince ipliklerle iş leme yapı ldı ğıgibi süslü, burmalıörgülerle de elde edilir. Sim ve sı rma ipliklerini rutubetten, her türlü kokudan uzak tutmak gerekir. Aksi halde hemen kararı r. Ayrı ca sim ve sı rma iş lerinin üst üste gelmemesi için araları na kâğ ı t konmalı dı r. 43 Merserize iplikler: Pamuk ipliğ inin merserize edilmişhalidir. Büyük çileler ve kukalar halinde satı lı r. Çok sağlam iplik türüdür. (Merserize, kimyasal ilaçlarla pamuk ipliğinin ipek gibi parlak hale getirilmesidir.) Koton: Pamuktan yapı lmı şbiraz kalı nca bir iplik türüdür. Çeş itli renklerde çileler halinde satı lı r. Basit iş leme iğ neleri uygulamaları nda çok kullanı lı r. Kukalar: Ketenden yapı lmı ş , oldukça sağlam iplik cinsidir. Çeş itli numara ve renklerde kukalar halinde satı lı r. Dantel ve çapraz iğne iş lemelerinde çok kullanı lan iplik türüdür. Yün iplik; Yünden yapı lı r ve trikotaj sanayinde çok kullanı lı r. Şerit, kordon ve bazı iş leme iğ neleri uygulamaları nda da yer alı r. Orlon iplik: Poliakrilonitrilden yapı lmı şsentetik elyaftı r. Görünüş ü ve ele geliş i ipeğe benzer, içinde hava boş luklarıolduğ u için ı sı yıçok iyi yalı tı r. Ancak piyasada satı lan orlonlara çeş itli maddeler karı ş tı rı ldı ğı ndan ipeğ imsi özelliği kaybolmaktadı r. Fotoğraf 2.1.2: Süsleme malzemeleri kullanı larak iş leme tekniği ile yapı lmı şkostüm örneği 44 Sentetik iplikler: Naylon cinsi ipliklerdir. İ ş lemeye elveriş li değ ildir. Çok sağ lamdı r. Boncuk dikiş lerinde kullanı lı r. Masura ve makaralar halinde çeş itli renklerde satı lı r. Harçlar: Sim, sı rma, renkli iplikler, merserize ile fabrikasyon olarak iş lenen veya örülen yassış eritlerdir. Tek olarak veya iş leme iğneleri ile karı ş tı rı larak değ iş ik iş lemeler elde edilebilir. Şeritler: İ pek, yün, ketenden dokunan dar ve yassıkordonlardı r. Metreler halinde satı lı r. Düz sutaş ı , iş lemeli sutaş larıbunlardan birkaçı dı r. Yukarı daki malzemeler kullanı larak yapı lan süslemeler 3 grupta yapı lı r. 1. İ ş leme tekniğ i ile yapı lan süslemeler; Saçak: Bazı kumaş ları n kenarları ndaki iplik salkı mları dı r. Saçak kumaşkenarı ndan taş an atkıveya çözgü iplikleri düğümlenerek veya bağ lanarak elde edilir. Saçak kullanı lacak kumaşcinsine göre, yün, orlon, filoş , kordone, ipek iplik, çamaş ı r ipeğ i veya kumaş ı n ipliğ i çekilerek kumaş ı n üzerine yapı lı r. Genellikle örtü kenarları na uygulanı r. Günün modası na göre giysilerin kol ağ zı , kup yerleri, etek ve yaka kenarları na süsleme olarak kullanı lı r. Saçaklar Kastamonu düğ ümü ile bağ lanı p zenginleş tirilir. Düğümler, küçük boncuk pul, tahta boncuk, göz boncuğ u gibi malzemelerle süslenir, böylece düğümlere değ iş ik görünümler kazandı rı labilir. Şekil 2.1.2.1 Şekil 2.1.2.2 Şekil 2.1.2.3 Şekil 2.1.2.4 İ ş lem basamakları : 1234567- İ stenilen saçak boyunda sert bir karton veya mukavva kesiniz. Saçak yapı lacak ipliği kartona düzgün bir ş ekilde sarı nı z. Sarı lan iplikleri kartondan makasla keserek çı karı nı z (Şekil 2.1.2.1.). İ stenilen kalı nlı kta iplik alarak tı ğla kumaş ı n kenarı na geçiniz (Şekil 2.1.2.2). Saçak ipliklerini ilmik içinden geçirip sı kı ş tı rı nı z (Şekil 2.1.2.3.). Saçak uçları nımakasla keserek düzeltiniz (Şekil 2.1.2.4). Saçaklara istenilen bağlama iş lemini uygulayabilirsiniz. Püskül; Model özelliğ ine göre bazınoktalara süs olarak takı lan saçak biçimindeki iplik demetidir. Püskül her türlü iplikle yapı labilir. Kumaşcinsine göre iplik cinsi ayarlanı r. Kumaş ı n atkıve çözgü iplikleri çekilerek püskül yapı labilir. Püsküller kemer ve bağ lama iplerinin uçları nıveya giyimleri süsleme amacıile yapı lı r. 45 İ ş lem basamakları : 1- Saçak yapı mı nda olduğ u gibi istenilen boyda sert bir karton veya mukavva kesiniz. 2- İ stenilen püskül kalı nlı ğ ıkadar ipliği kartona muntazam sarı nı z. 20–25 cm uzunluğ unda bir ipliği kartona sarı lıipliklerin arası ndan geçirerek bir ucunu bağ layı nı z (Şekil 2.1.2.5.), Şekil 2.1.2.5 Şekil 2.1.2.6 3- İ plik bağlanan noktadan aş ağ ı ya doğru biraz ( 2–3 cm) A ‘ya inerek bir iplikle birkaç sı ra sarı nı z ( Şekil 2.1.2.6.). 4- Sarı lan ipliği yorgan iğ nesine geçirerek püskül arası ndan geçirip tutturunuz. Not: Püskül ucunun daha kabarı k ve top ş eklinde olmasıistenirse; Püskül uçlarıB den, A ye doğ ru sarkı tı lı p bağ lanı r. Püskül uçlarıtekrar aş ağı ya sarkı tı lı p A noktası ndan yeniden sı kısı kısarı lı r. Daha büyük bir top ş ekli elde etmek için A-B arası na iplik sarı lmı şkarton veya boncuk kullanabilirsiniz. 5- Püskülün sarkan uçları nımakasla kesip düzeltiniz. 6- Bağ lama ipliğ ini istenilen yere tutturunuz. 2. Dikiştekniğ i ile yapı lan süslemeler Fiyonklar: Fiyonk kurdele veya ş erit halinde kumaş ı n kelebek biçiminde bağ lanmı şş eklidir. Kadı n ve çocuk giyimlerinde çok kullanı lan süsleme gerecidir. Erkek giyimde kravat yerine kullanı lı r. Bağ lanı şbiçimlerine göre isim alı r. Şekil 2.1.2.14 Şekil 2.1.2.15 Şekil 2.1.2.16 İ ş lem basamakları : 1- Fiyonk boyunun üç katıkadar ş erit veya kurdele kesiniz. 2- Şeridi ikiye katlayı nı z. 46 3- Kat yerinden sola doğ ru A-B arası1/2+2 cm yi A’ dan sola iş aretleyiniz( Şekil 2.1.2.14). 4- İ ş aretlenen C noktası nı dikiniz. 5- A noktası nıC noktası na getirerek yerleş tiriniz ve tutturunuz. 6- Şerit geniş liğinin iki katı uzunluğunda ş erit kesiniz. 7- Bandı n uçlarıterste kalmak üzere C noktası na geçirip tutturunuz( Şekil 2.1.2.15). 8- Uçları nıverev keserek fiyongu tamamlayı nı z ( Şekil 2.1.2.16). Çeş itli fiyonk örnekleri Şekil 2.1.2.17: Şapkacıfiyongu Şekil 2.1.2.18: Doktor fiyongu Eş arp ve fular bağ lamalar: Eş arp ve fular, giyimin tamamlayı cı sı ndı r. Çeş itli bağ lama ş ekilleri vardı r. Düğ ümlü bağlama Bu bağ lama ş ekli daha çok kare ve dikdörtgen eş arplara uygulanı r. İ ş lem basamakları : 1- Eş arbı n iki ucunu ortada birleş tirecek ş ekilde üçe katlayı nı z (ş ekil 2.1.2.19). 2- Çok büyük eş arplarda Şekil 2.1.2.20 deki gibi uçlarıönce tersine kı vı rı p, sonra üçe katlayı nı z. 3- Eş arbı n bir ucunu düğ ümleyiniz (Şekil 2.1.2.21). 4- İ kinci ucu düğümü içinden yukarı dan aş ağı ya doğ ru geçiriniz (Şekil 2.1.2.22). 5- Düğ ümü biraz sı kı ş tı rı nı z, aradan geçen ucu aş ağ ı ya sarkı tı nı z (Şekil 2.1.2.23). 6- Aş ağısarkan ucu boyun çevresinin içinden ve yukarı dan aş ağı ya doğ ru geçiriniz (Şekil 2.1.2.24). Şekil 2.1.2.19, Şekil 2.1.2.20 7- Geçirilen ucu düzelterek bağ lamayıtamamlayı nı z (Şekil 2.1.2.25). 47 Şekil 2.1.2.24 2.1.2.25 Şekil 2.1.2.21 Şekil 2.1.2.22 Şekil Şekil 2.1.2.23 İ lmekli bağ lama Kravat bağ lama İ nce uzun eş arpları n bağlaması nda kullanı lı r. İ ş lem basamakları : 1- Eş arbıboydan ikiye katlayı nı z. 2- Bir kenarıdaha uzun bı rakı nı z (Şekil 2.1.2.28). 3- Uzun kenarı , kı sa kenara iki defa sarı nı z (Şekil 2.1.2.29). 4- Uzun kenarıboyun çevresinden geçirerek bağlamanı n içinden yürütünüz (Şekil 2.1.2.30). Şekil 2.1.2.28 Şekil 2.1.2.29 Şekil 2.1.30 5- İ ki ucunu çekerek bağlamayıyerleş tirip tamamlayı nı z. Fular bağ lama Fuları n sözlük anlamı ; eş arp, kadı n veya erkek boyun atkı sıve elbise yapı mı nda kullanı lan ipek ve ya yarıipek ince kumaş tı r. İ ş lem basamakları : 1- Fuları n iki ucunu birbirinden geçiriniz. 2- Boyun içinden geçen ucu aş ağ ı ya doğru sarkı tı nı z. 3- İ ki ucu eş itleyerek bağ lamayıdüzeltiniz. 1. Hazı r gereçlerle yapı lan süslemeler; Teknolojinin ilerlemesine paralel olarak makine iş lemeleri ve hazı r gereçlerle yapı lan süslemeler gün geçtikçe artmaktadı r. Özellikle geliş mişülkelerde el iş lemeciliğ inin yerini makine ve hazı r gereçlerin aldı ğ ıgörülür. Ekonomik olmalarıtercih sebebidir. Günün 48 modası na ve ş artları na göre hazı r gereçler de çeş itlilik gösterir. Bu gereçler ş ekillendirilerek veya düz olarak pili, nervür, biye, büzgü gibi süsleme iğneleri ile birlikte kostümler de kullanı lı r. Hazı r gereçler genel olarak ş öyle sı ralanabilir: 1- Sutaş ları 2- Kurdeleler 3- Danteller 4- Şeritler 5- Kordonlar 6- Harçlar Sutaş ları : Giyim süslemede kullanı lan çeş itli kalı nlı kta ve çeş itli ş ekillerde makine tezgâhları nda dokunan veya elle örülmüşkaytan ş eritlerdir. Genellikle çocuk giyimi süslemelerinde çeş itli iş leme iğ nesi ile süslenerek uygulanı r. Şekillerine göre isim alı r. Kurdele: Kurdele ismi İ talyanca Cordelle’dan gelmiş tir. Giyim süslemede veya bir ş eyi bağ lamada kullanı lan kumaşş erit demektir. Kurdeleler dokunuşbiçimlerine veya dokuma ipliklerine göre isim alı r. Kurdeleler değ iş ik geniş liktedir. Bağlama veya süsleme çeş idine göre seçim yapı lı r. Bağ lama veya çeş itli büzgü ve ş ekil verilerek uygulanı r. Hazı r danteller: Makine tezgâhları nda dokunan çeş itli ş ekiller vardı r. En çok kullanı lan dantel çeş itleri genel olarak aş ağı daki ş ekilde sı ralanabilir. Şeritler: Çeş itli iplik veya liflerden örülen veya dokunan, yassı , dar, uzun kumaş parçası dı r. Bir çeş it ince ve dar kurdeledir. Bunlar da dokuma ipliklerine göre isim alı rlar. Kordonlar: Kordonlar ince ve kalı n olarak çeş itli ipliklerle makine veya elle bükülerek hazı rlanı r. Harçlar: Desenli, desensiz simli ve iplik cinsleri ile pul, boncuk katsı n taş larla süslü olanlarıvardı r. 2.2. Malzeme Seçerken Dikkat Edilecek İ lkeler Kostüm ve aksesuar malzemelerinin seçimi tasarı m aş aması nda baş lar ve ürün son ş eklini alana kadar da süreç devam eder. Kostüm malzemesi seçerken dikkat edilecek esaslar; Giysi için seçilecek ham maddeler modele, amaca uygun ve ekonomik olmalı dı r. Seçilen ham maddeye uygun (fermuar, tela, düğ me, ip, lastik vb.) malzemeler seçilmelidir. Kostümün karakter özelliklerine uygun süsleme malzemeleri seçilmelidir. Kostümün renk ve desen özellikleri kostümün karekteristik özelliklerine uygun olmalı dı r. Kolay temizlenmeli, rahat giyilip çı kartı lmalı dı r. 49 Kostüme uygun aksesuar seçiminde dikkat edilecek esaslar; Kostüme uygun aksesuar seçerken karaktere göre, basit, kullanı ş lıfakat değ iş ik görünümde olanıseçilmelidir. Birçok kostümle beraber kullanı lacak özellikte, büyüklük ve küçüklüğü (oranları) iyi seçilmelidir. Aksesuarları n renkleri kostümle uyması na dikkat edilmelidir. Kolay temizlenebilmelidir. Modasıçabuk geçmemeli, ş ekli çabuk bozulmamalı dı r. 2.3 Basit Kostüm Ve Aksesur Çalı ş maları Aş ağ ı da verilen baş lı klar örnek olmasıanlamı nda düş ünülmüş tür. Yapı lacak canlandı rmada karakteri canlandı rı lacak varlı ğ ı n özellikleri kostüm ve aksesuarlarda verilebilir. Bunlar hareket ve konuş malarla desteklendiğ inde daha güzel etkinlikler ortaya çı kacaktı r. Şekil 2.3.1, 2, ve 3’ü inceleyiniz. Şekil 2.3.1: Horoz baş lı ğı Şekil 2.3.2: Civciv baş lı ğı Basit kostüm yapı mı : İ ş lem basamakları : 1- Örnek olarak civciv baş lı ğı nıyapalı m. 2- Kalı plarıgiyecek kiş inin ölçülerinde (büyütüp, küçültülerek) olması na dikkat ederek çiziniz. (Kalı bı mı z 3 parçadan oluş makta, bunlar baş , ara parça ve kulaktı r.) 50 3- Kâğı ttan kesilen kalı bıkumaş ı n tersine ekonomik ş ekilde yerleş tiriniz. Kulak iki adet olacağ ı ndan kumaşkatı ndan iki tane kesilmelidir.(Kulakları n iç ve dı şkı sı mları nıfarklırenklerde kesebilirsiniz.) Başara parçada bir adet olacağ ı ndan tek kattan kesebilirsiniz. Başkalı bı , kumaşkatı ndan bir adet kesilmelidir.( Kalı ba pay vermeyi unutmayı nı z.) Şekil 2.3.4 : Başkalı bı Kulak Şekil 2.3.5: Başara parçası , Şekil 2.3.6: 4- Başkalı bı nı n arası na ara parçayıkoyup tersinden makine çekiniz veya elde tutturunuz. 5- Kulaklarırenkleri farlıolanlarla ikileyip kumaş ı n tersinden baş lı ğ a takı lacak kı sı m açı kta kalacak ş ekilde makine çekiniz veya elde tutturunuz. 6- Kulakları n yerini belirleyip kulakları nı zı n bir parçası nıbaş lı ğ a tutturunuz. Payları nıiçine alarak diğer parçayıüzerine kapatı p baskıyapı nı z veya makine çekiniz.( Aynırenklerin içine gelmesine dikkat ediniz.) 7- Göz yerini iş aretleyip iplik veya hazı r göz dikerek kostümünüzü tamamlayı nı z. 8- Baş lı ğı nı zıütüleyip giyilecek hale getiriniz. Basit aksesuar yapı mı : Aksesuar örneğ i olarak papyon yapı mıverilmiş tir. İ ş lem basamakları : 51 1- Kumaşolarak kadife, saten türü kumaş lar düş ünebilirsiniz. 2- Papyonunuzun büyüklüğ ünü belirleyip kâğ ı ttan dikdörtgen bir kalı p hazı rlayı nı z. 3- Kumaş ıtersinden iki kat olarak seriniz ve kalı bı nı zıüzerine koyunuz. Dikişpaylı olarak kumaş ıkesiniz. 4- Kenarları nda dikip çeviriniz. (Dikdörtgenin küçük bir yerinde açı klı k bı rakmanı z gerekir çevirebilmek için) Şekil 2.3.7: Bitmişpapyon Şekil 2.3.8: Kalı p Şekil 2.3.9 5- Bı raktı ğı nı z açı klı ğıtutturunuz. 6- Şekil 2.3.9’ da görüldüğ ü gibi 1’cm geniş liğinde bir lastik geçirerek büzünüz ve lastiğ i arkadan tutturunuz. 7- Boyun ölçüsünde bir baş ka lastiğ i papyonun arkası ndan geçecek ş ekilde tutturunuz. 52 UYGULAMA FAALİ YETİ UYGULAMA FAALİ YETİ Eğlence hizmetleri departmanı nda, gece programı nda düzenlenecek olan haftanı n prens ve prensesi yarı ş masıetkinliğ inde, kullanı lacak olan prens ve prenses karakterlerine uygun kostüm ve aksesuarlarıbelirleyiniz. Prens ve prenses karakterlerine uygun kostüm ve aksesuar tasarı mları nıve kullanı lacak malzemeleri içeren proje dosyasıhazı rlayı nı z. İ ş lem Basamakları Öneriler Prens ve Prenses karekterine uygun Kaynak tarama yöntemini kullanı nı z. kostüm ve aksesuarları n tasarı mı nı yapı nı z. Araş tı rmacı olunuz. Prens ve prenses kostüm ve aksesuarları nı n malzemelerini belirle- Prens ve prenses kostüm ve aksesuarları nı n fotoğ rafları nıbulunuz yiniz. veya çekiniz. Kullandı ğı nı z malzemelerin özelliklerini bilgi sayfası ndan karş ı laş tı rı nı z. Kostüm malzemesi üreten atölyelere gidiniz . Planlıçalı ş ı nı z Proje dosyasıhazı rlayı nı z. Bilgi sayfaları na geri dönünüz. Sektörde kullanı lan prens ve prenses kostümleri ile kendi tasarladı ğı nı z Elde ettiğ iniz bilgileri bütünleş tiriniz kostüm ve aksesuar özelliklerini Elde ettiğ iniz bilgileri dosyalayı nı z. karş ı laş tı rı nı z. Paylaş ı mcıolunuz. . 53 DEĞERLENDİ RME ÖLÇÜTLERİ Aş ağ ı da hazı rlanan kontrol listesine göre kendinizin ya da arkadaş ı nı zı n yaptı ğ ı çalı ş mayıdeğ erlendiriniz. Gerçekleş me düzeyine göre “Evet/Hayı r” seçeneklerinden uygun olanıkutucuğa iş aretleyiniz. . Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayı r 1 Prens ve Prenses karekterine uygun kostüm ve aksesuarları n tasarı mıyaptı nı z mı ? 2 Prens ve prenses kostüm ve aksesuarları nı n malzemelerini belirlediniz mi? 3 Kullandı ğ ı nı z malzemelerin karş ı laş tı rdı nı z mı ? 4 5 özelliklerini bilgi sayfası ndan Proje dosyasıhazı rladı nı z mı? Sektörde kullanı lan prens ve prenses kostümleri ile kendi tasarladı ğ ı nı z kostüm ve aksesuar özelliklerini karş ı laş tı rdı nı z mı ? DEĞERLENDİ RME Değ erlendirme sonucunda eksik olduğ unuzu tespit ettiğ iniz konularıtekrar ederek eksiklerinizi ilgili konudan tamamlayı nı z. Tüm cevapları nı z doğ ru ise diğer öğ renme faaliyetine geçiniz. 54 ÖLÇME VE DEĞ ERLENDİ RME ÖLÇME VE DEĞ ERLENDİ RME Bu faaliyette kazanmı şolduğunuz bilgileri kontrol etmeniz için aş ağ ı daki ifadelerden doğru olanları n baş ı na D, yanlı şolanları n Y iş aretleyerek değ erlendiriniz. A-ÖLÇME SORULARI (DOĞRU - YANLIŞ) 1. ( ) Kürk, deri ve kumaş lar kostüm ve aksesuar yapı mı nda kullanı lı r. 2. ( ) Patiska, basma, divitin gibi kumaş lar ipekli kumaş lara örnektir. 3. ( ) Bitkisel liflerden elde edilen keten ve pamuk yakı ldı ğı nda az kül bı rakı p yanı k kâğı t kokusu verir. 4. ( ) Yünlü kumaş lar sağlı klıve dayanı klıolmayı ş ları ndan dolayıfazla kullanı lmaz. 5. ( ) İ pekli kumaş lar fantezi gece elbiseleri, bluz, etekler ve eş arp yapı mı nda kullanı lmaktadı r. 6. ( ) Sentetik kumaş lar nem çekmez. 7. ( ) Kürklerin değeri tüylerinin parlaklı ğı na, sı klı ğı na ve inceliğine göre değiş ir. 8. ( ) Rugan, süet, kösele kürklerin en iyi örneklerindendir. 9. ( ) Deriler elde edilişözelliklerine göre alt deriler, yüz deriler ve lüks deriler diye gruplanı r. 10. ( ) Kostüm ve aksesuarlarda kullanı lan düğme, fermuar, tokalar, agraflar, lastik ve iplik gibi malzemeler kostüm ve aksesuarı n dikim aş aması nda kullanı lı r. DEĞERLENDİ RME Cevapları nı zıcevap anahtarıile karş ı laş tı rı nı z. Değ erlendirme sonucunda eksik olduğunuzu tespit ettiğ iniz konularıtekrar ederek eksiklerinizi ilgili konudan tamamlayı nı z. Tüm cevapları nı z doğ ru ise diğ er öğ renme faaliyetine geçiniz. 55 MODÜL DEĞERLENDİ RME MODÜL DEĞERLENDİ RME Bu modülde kazanmı ş olduğunuz bilgileri aş ağı daki sorularıcevaplandı rarak değ erlendiriniz. A- ÖLÇME SORULARI 1. Aş ağ ı dakilerden hangisi giysileri tamamlayan unsurları n bütünüdür? A) Kostüm B) Takı C) Aksesuar D) Ayakkabı 2. Aş ağ ı dakilerden hangisi genellikle su geçirmez kumaş tan yapı lı p, yağmur ve güneş ten korumak için kullanı lan aksesuarlardı r? A) Ayakkabı B) Peruk C) Şapka D) Şemsiye 3. Aş ağ ı dakilerden hangisi kostüm ve aksesuarları n birey üzerindeki etkilerinden biri değildir? A) Fiyat özelliği B) Model özelliği C) Renk özelliği D) Kumaşve desen özelliği 4. Şekildeki iş aretin anlamıaş ağ ı dakilerden hangisidir? A) Yı kama yapı lmaz B) Klorla ağ artı lmaz C) Kurutma yapı lmaz C) Kuru temizleme yapı lmaz 5. Aş ağ ı daki maddelerden hangisi kostümlerin saklanması nda kullanı lan bir ilaçtı r? A) Alkol B) Oksijenli su C) Naftalin D) Tiner 6. Özellikle kı ş ı n kullanı lan sağ lı klı , dayanı klı , esnek ve çabuk ş ekle giren kumaş lar aş ağ ı dakilerden hangisidir? A) Pamuklular B) Sentetikler C) Ketenler D) Yünlüler 7. Kurdele veya ş erit halinde kumaş ı n kelebek biçiminde bağlanmı şş eklidir ifadesi aş ağ ı dakilerden hangisidir? A) Ponpon B) Fiyonklar C) Püskül D) Saçak 8. Aş ağ ı dakilerden hangisi dikiştekniği ile yapı lan süslemelerden biri değ ildir? A) Büzgüler B) Fiyonklar C) Pililer D) Püskül DEĞERLENDİ RME Sorulara verdiğiniz cevaplarla cevap anahtarları nıkarş ı laş tı rı nı z, cevapları nı z doğ ru ise bir sonraki modüle geçmek için ilgili kiş ilerle iletiş im kurunuz. Yanlı şcevap verdiyseniz modülün ilgili faaliyetine dönerek konuyu tekrar ediniz. Tüm cevapları nı z doğ ru ise performans testine geçiniz. 56 DEĞERLENDİ RME ÖLÇÜTLERİ Beşdeğ iş ik hayvan karakterini içeren bir aktivite belirleyiniz. Bu aktivite içerisindeki karakterlerin kostüm ve aksesuarları nıiçeren resimleri dergi, internet, katalog vb kaynaklardan temin ediniz. Bu kostüm ve aksesuarlara uygun malzeme tesbiti yaparak dosya oluş turunuz. Yaptı ğı nı z bu uygulamayı , gerçekleş me düzeyine göre “Evet/Hayı r” seçeneklerinden uygun olanıkutucuğ a iş aretleyiniz. DEĞERLENDİ RME ÖLÇÜTLERİ 1. Beşdeğ iş ik hayvan karakterini belirlediniz mi? 2. Karakterlere uygun kostüm resimlerini buldunuz mu? 3. Kostüm malzemelerini tespit ettiniz mi? 4. Kostümünüzün çizgi ve desenlerini karaktere uygun seçtiniz mi? 5. Kostümünüzün malzemelerinin rengini karakterlere uygun seçtiniz mi? 6. Kostümünüze uygun aksesuarlarıaraş tı rmasıyaptı nı z mı ? 7. Kostümünüze en uygun aksesuarlarıbelirlediniz mi? 8. Proje dosyası nıhazı rladı nı z mı ? Evet Hayı r DEĞERLENDİ RME Değ erlendirme kriterlerinizin hepsi evet ise bir sonraki modüle geçmek için ilgili kiş ilerle iletiş im kurunuz. Hayı r cevapları nı z var ise modülün ilgili faaliyetine dönerek konuyu tekrar ediniz. 57 CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİ YETİ1’İ N CEVAP ANAHTARI Sorular Cevaplar 123456- D D Y D D D 78- D D 910- Y D ÖĞRENME FAALİ YETİ2’Nİ N CEVAP ANAHTARI Sorular 12345678- Cevaplar D Y D Y D D D Y 910- D D 58 MODÜL DEĞERLENDİ RMENİ N CEVAP ANAHTARI Sorular 1234567- Cevaplar C D A B C D B 8- D 59 KAYNAKÇA KAYNAKÇA GÖKÇE Nuran, Meslekî Teknik Eğ itim Paketi Ders Notlarıİ stanbul 2000. AVCI Çolpan, HKİ P AVCILAR Meslek Lisesi Eğitim Seminer Ntları Eğitim Ntları ,İ stanbul 2000 BAŞER Güngör, KumaşTasarı mıve Aalizi, Milli Eğ itim Bası mevi, İ stanbul 1983. SEVGİTürkan, Giyim Teknolojisi, Kadı oğ lu Matbaası , Ankara 1979. KOMSUOĞLU Şükran, Arsal İ MER, Mine SEÇGÜNÖZ, Sabiha ALPASLAN, Sabiha ETİ KE Serap Moda Resmi ve Giyim Tarihi, Türk Tarih Kurumu Bası mevi, Ankara 1986. GÜNVARAN Şadiye, Olcay GÖKÇEL, Giyimde Ön Bilgiler, Emel Matbaası , Ankara 1968. Yeni Rehber Ansiklopedisi, İ hlâs Gazetecilik Holding A.Ş., İ stanbul 1993. Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi, Milliyet Gazetecilik A.Ş., İ stanbul 1986. ERONÇ Perihan Y, Giyim Süsleme Teknikler, Milli Eğitim Bası mevi, İ stanbul 1984. YAKARTEPE Mehmet, Zerrin, Tekstil Konfeksiyon Ansiklopedisi, İ stanbul 1993. BAYRAKTAR Fatma., Giyim, Ankara 1985. ÇAĞLAYAN Esen, Giyim Öğretim Teknikleri, Semih Ofset Matbaacı lı k, Ankara 1978. ZENGİ NGÖNÜL Prof. Nuran, Yrd. Doç. Gönü İ ÇBİ LEN, ÇağdaşModa Akı mlarıG.Ü.M.E.F. Yayı nları , Ankara 1994. MURATOĞLU Doç. Yurdagül, Türk Giyim Tarihi, G.Ü.M.E.F. Yayı nları , Ankara 1994. Internet adresi www.akyuza/cesitliak.htm Internet adresi www.cansuanimasyon.com Internet adresi www.cı tı pı tı .com Internet adresi www.fiveandhalf.com/clup/simbol.htm 60