Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 81 İl Durum Raporu
Transkript
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 81 İl Durum Raporu
81 İL DURUM RAPORU SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MAYIS 2012 / ANKARA ÖNSÖZ……………………………………………………………………………………….04 01 ADANA…………………………………………………………………………………...05 02 ADIYAMAN ....................................................................................................................... 11 03 AFYONKARAHİSAR ........................................................................................................ 18 04 AĞRI ................................................................................................................................... 27 05 AMASYA............................................................................................................................ 33 06 ANKARA ............................................................................................................................ 39 07 ANTALYA.......................................................................................................................... 50 08 ARTVİN .............................................................................................................................. 56 09 AYDIN ................................................................................................................................ 60 10 BALIKESİR ........................................................................................................................ 67 11 BİLECİK ............................................................................................................................. 73 12 BİNGÖL .............................................................................................................................. 78 13 BİTLİS ................................................................................................................................ 83 14 BOLU .................................................................................................................................. 86 15 BURDUR ............................................................................................................................ 93 16 BURSA................................................................................................................................ 98 17 ÇANAKKALE .................................................................................................................. 108 18 ÇANKIRI .......................................................................................................................... 114 19 ÇORUM ............................................................................................................................ 122 20 DENİZLİ ........................................................................................................................... 128 21 DİYARBAKIR .................................................................................................................. 136 22 EDİRNE ............................................................................................................................ 147 23 ELAZIĞ ............................................................................................................................ 151 24 ERZİNCAN ....................................................................................................................... 157 25 ERZURUM ....................................................................................................................... 163 26 ESKİŞEHİR ...................................................................................................................... 168 27 GAZİANTEP .................................................................................................................... 173 28 GİRESUN.......................................................................................................................... 180 29 GÜMÜŞHANE ................................................................................................................. 185 30 HAKKARİ ........................................................................................................................ 189 31 HATAY ............................................................................................................................. 198 32 ISPARTA .......................................................................................................................... 205 33 (İÇEL) MERSİN ............................................................................................................... 211 34 İSTANBUL ....................................................................................................................... 223 35 İZMİR................................................................................................................................ 235 36 KARS ................................................................................................................................ 248 37 KASTAMONU ................................................................................................................. 253 38 KAYSERİ.......................................................................................................................... 258 39 KIRKLARELİ ................................................................................................................... 265 40 KIRŞEHİR ........................................................................................................................ 270 41 KOCAELİ ......................................................................................................................... 277 42 KONYA ............................................................................................................................ 284 43 KÜTAHYA ....................................................................................................................... 294 44 MALATYA ....................................................................................................................... 303 45 MANİSA ........................................................................................................................... 309 46 KAHRAMANMARAŞ ..................................................................................................... 322 47 MARDİN ........................................................................................................................... 327 48 MUĞLA ............................................................................................................................ 333 49 MUŞ .................................................................................................................................. 338 50 NEVŞEHİR ....................................................................................................................... 342 51 NİĞDE .............................................................................................................................. 346 52 ORDU................................................................................................................................ 350 2 53 RİZE .................................................................................................................................. 355 54 SAKARYA........................................................................................................................ 359 55 SAMSUN .......................................................................................................................... 365 56 SİİRT ................................................................................................................................. 375 57 SİNOP ............................................................................................................................... 380 58 SİVAS ............................................................................................................................... 397 59 TEKİRDAĞ ...................................................................................................................... 403 60 TOKAT ............................................................................................................................. 409 61 TRABZON ........................................................................................................................ 419 62 TUNCELİ .......................................................................................................................... 428 63 ŞANLIURFA .................................................................................................................... 433 64 UŞAK ................................................................................................................................ 438 65 VAN .................................................................................................................................. 446 66 YOZGAT .......................................................................................................................... 452 67 ZONGULDAK .................................................................................................................. 473 68 AKSARAY........................................................................................................................ 482 69 BAYBURT ........................................................................................................................ 488 70 KARAMAN ...................................................................................................................... 492 71 KIRIKKALE ..................................................................................................................... 496 72 BATMAN.......................................................................................................................... 502 73 ŞIRNAK ............................................................................................................................ 506 74 BARTIN ............................................................................................................................ 511 75 ARDAHAN ....................................................................................................................... 518 76 IĞDIR ................................................................................................................................ 526 77 YALOVA .......................................................................................................................... 532 78 KARABÜK ....................................................................................................................... 537 79 KİLİS ................................................................................................................................. 544 80 OSMANİYE ...................................................................................................................... 550 81 DÜZCE.............................................................................................................................. 554 3 ÖNSÖZ Sanayileşme, sosyo-ekonomik kalkınmanın temelini oluşturan vazgeçilmez bir süreç olmakla birlikte, bilgi ve teknoloji toplumuna giden yolun da temel taşlarından biridir. Teknoloji geliştirme, sanayileşme ve sanayileşirken de ileri teknolojiden yararlanarak yeni alanlar ve ürünler oluşturma yarışı her geçen gün daha ileri bir boyuta ulaşırken, bu yolla erişilen güç milletler için dünya piyasalarında büyük bir rekabet alanını da beraberinde getirmektedir. Bu yarışta başarılı olmanın temel şartları sürekli kalite, ileri teknolojiye ulaşma, ürün skalasında zenginlik, eğitimli ve nitelikli iş gücü ve ucuz maliyet olarak belirginleşmektedir. Yani, hammadde ve emek yoğun bir sanayi yerine bilgiye, teknolojiye, gerek üretme, geliştirme yoluyla, gerek transfer yoluyla sahip olmaya dayalı, kalite egemen bir sanayi anlayışı hakim olmaktadır. Dünya, son yıllarda sanayi sektöründe yaşanılan yapısal değişimlerden dolayı hızlı bir değişim sürecine girmiştir. Bu süreç içerisinde özellikle gelişmiş ülkelerin imalat sanayilerinde teknoloji hızlı bir gelişme göstermiş ve ar-ge faaliyetleri ile elde edilen sonuçların ticarileştiği modern ve bilgi teknolojilerinin uygulandığı sistemler benimsenerek, sadece ham madde ve emeğe dayalı üretim metotları terk edilmiştir. Dolayısıyla ekonomilerin mukayeseli üstünlüğünü artık teknolojik yapılar belirler hale gelmiştir. O halde, teknoloji üretmeyen bir ülkenin kalkınmasını da düşünmek elbette ki artık mümkün görülmemektedir. Dolayısıyla bundan sonra yapacaklarımız tamamen teknoloji kültürünün yerleşmesine ve teknolojinin üretimine yönelik eylemler olmalıdır. Teknoloji kültürü; insanların örgütlenip, diğer canlılar ve makinalardan da yararlanarak, bilimsel veya başka bir düzenli bilgiyi sistemli bir şekilde uygulamaya dönük işler için kullanması biçimi olup, tüm kesimler tarafından benimsenmesi gerekmektedir. Teknoloji üretimi içinde yer alan ve teknolojik bilgiyi üretmek, ileri teknolojilere ulaşmak, bilgi ve teknoloji yoğun üretim ve girişimciliği desteklemek ve yenilikçi mal ve hizmet üretimi ile rekabet gücünü artırmak için kamu, üniversite ve özel sektörün işbirliğiyle akademik, sosyal ve ekonomik yapının bütünleştiği, gerekli alt yapı ile donatılan ve girişimcinin hizmetine sunulan AR-GE merkez ve enstitüleriyle üretim birimlerinin yer aldığı yerleşim alanları olan Teknoloji Geliştirme Bölgeleri ise son derece önemlidir. Ülke kalkınmasında ve bölgesel potansiyellerin en iyi şekilde değerlendirilmesinde, mevcut kaynakların verimli ve gerçekçi kullanımı ve bunlara dayalı olarak küçük ve orta ölçekli sanayinin yurt sathında yaygınlaştırılması, desteklenmesi ve geliştirilmesi büyük önem taşımaktadır. Bunun için de mevcut sanayi yapısı profilinin ortaya konulması, gelişme imkân ve kabiliyetinin belirlenmesi, geleceğe yönelik yeni yatırım hedef ve stratejilerin tasarlanması ve uygulanması da üzerinde ciddiyetle durulması gereken hususların başında gelmektedir. Ancak, bu şekilde verileri ortaya koyarak yatırımcılarımızın doğru teşviki, sağlıklı yatırım kararlarının alınması ve eldeki kaynakların rasyonel bir şekilde değerlendirilmesini sağlamak mümkündür. Bu çalışma; Genel Müdürlüğümüz veri tabanında kaydı tutulan, Sanayi Sicil verileri, (Sanayi Sicil kaydı bulunan firmalar esas alınmıştır.) il müdürlüklerimizden gelen bilgiler ile Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü ve Ekonomi Bakanlığından (Dış Ticaret Müsteşarlığı) alınan bilgiler doğrultusunda, tüm illerimizin yatırım ortamı ile ilgili gerekli değerlendirmeleri yapılarak hazırlanmış olup, girişimcilerimizin doğru karar almalarına yardımcı olacak tüm argümanların bir araya getirilmesine çalışılmış ve yapabilecekleri yatırımlar ortaya konulmuştur ve söz konusu bu çalışmanın girişimcilerimize faydalı olacağını ümit ediyoruz. (KSS ve OSB bilgileri 06.01.2012 tarihi itibari iledir.) Süfyan EMİROĞLU Sanayi Genel Müdürü 4 01 ADANA 1. İlin Sanayi Yapısı Adana Sanayisi¸ 1950’lerde tarıma dayalı sanayi¸ yani tarıma dayalı tekstil ve bitkisel yağ sektörleri olmak üzere iki ana konuda gelişti. 1970’lerden sonra özellikle KOBİ niteliğindeki firmaların sayısı arttı ve sektörler çeşitlenmeye başladı¸ süreç içerisinde diğer bütün sektörlerde üretime geçildi. Türkiye’de dışa açık büyümenin başladığı 1980’li yıllarda¸ firmalar bu döneme uyum sağlamakta zorluk çektiği için¸ 10 yıl süren bir duraklama dönemi yaşadılar. Ancak 2. Sanayi Hamlesi olarak adlandırdığımız 1996 yılından sonra¸ organize sanayi bölgesinin altyapısının tamamlanmasıyla¸ kentimizde hemen hemen tüm sektörlerde yatırımlara gidilerek üretime geçildi. Adana’yı Adana yapan en önemli faktör¸ yatırım ikliminin çok müsait olmasıdır. İkincisi de tarıma dayalı sanayi veya gıda ürünlerindeki diğer yatırımlar için hammaddenin kaynağında bulunulmasıdır. Üçüncü önemli faktör¸ hem yatırım hem de ihracat için her türlü imkan ve altyapıya sahip olmamızdır. Yani bölgeyi baştan aşağı sulayan kanal ve kanaletler¸ enerji nakil hatları¸ uluslararası havalimanı¸ TEM otoyolu ve demiryolu¸ mükemmel altyapısı ile tek parçada Türkiye’nin en büyüklerinden biri olan Organize Sanayi Bölgesi¸ rezerv alanı olarak genişleyebilecek olan Yumurtalık Serbest Bölgesi¸ yetişmiş insan gücü ve Türkiye’nin en başarılı üniversitelerinden biri olan Çukurova Üniversitesi ile Adana¸ yatırım iklimi açısından önemli avantajlara sahiptir. Adana’da son 30 yılda, sadece Adana Organize Sanayi Bölgesi’nde modern teknoloji ve küresel rekabet koşullarına uygun 300’den fazla fabrika kurulmuştur. Bunların içerisinde, geleneksel olarak her yıl Türkiye’nin 1000 büyük firma sıralamasına girenlerle birlikte, son yıllarda Beyteks Tekstil, Özmaya Gıda, Oyka Kâğıt Ambalaj, Gürsoy Yem, Özgür Atermit, Kıvanç Tekstil, Adana Besi Yem, Abdioğulları Plastik, Zahit Alüminyum, Akyem, Oğuz Tekstil, Oğuz Gıda, Yağmur Mobilya, Ulusoy Tekstil gibi kuruluşlarımız da Türkiye’nin ilk 1000 firması arasına girmeyi başarabilmişlerdir. (Adana Sanayi Odası.31/12/2010) 2. İlin Ticaret Yapısı Sanayi ve ticaretin birbirlerini tamamlayan faaliyet kolları olması nedeniyle, Adana ticareti sanayiye paralel gelişme göstermiştir. Büyük bir sanayi ve ticari potansiyeline sahip olan Adana, altyapısını önemli ölçüde tamamlamıştır. Bugün faal olan Organize Sanayi Bölgesi, TAYSEB Yumurtalık Serbest Bölgesi, Küçük Sanayi Siteleri, Sugözü Termik Enerji Santrali, Botaş ve BTC Projeleri ile bölgenin dışa açılan kapısı olma özelliğini taşıyan Adana, merkez bir konumda olup, önümüzdeki dönemde bu önemini daha da arttıracaktır. 2 010 yılı sonu itibariyle Adana Ticaret Odası’na kayıtlı toplam 25.408 üye kayıtlı olup NACE koduna göre (Adana Ticaret Odası verilerine göre); perakende ticaret, toptan ticaret, bina inşaat faaliyetleri ve mimarlık-mühendislik faaliyetleri(teknik test ve analiz faaliyetleri) ilk beş sektör olarak sıralanmaktadır. Dış Ticaret Yapısı Adana ili ihracatı ağırlıklı olarak Avrupa Biriliği ülkelerine yöneliktir. Ardından gelişmiş sekiz ülkeler (G-8), komşu ülkeler ve Ortadoğu ülkeleri sıralanmaktadır. Ülkeler bazında sırasıyla Irak, Almanya, Fransa, Rusya Federasyonu, İtalya ve İngiltere ihracat yapılan önemli ülkelerdir. Ürün bazında ise dokumaya elverişli maddeler ve bunlardan mamul eşya grubu Adana ilinin en önemli ihracat grubudur. Ancak son yıllarda bu ürün grubunda önemli azalışlar görülmüştür. Ardından nakil vasıtaları, plastik ve kauçuk ürünleri, gıda ve bitkisel ürünler sıralanmaktadır. 5 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Adana İli Sanayisi Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Adana İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 1.555 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 2 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş 12 il arasında yer almaktadır. Akdeniz Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, Adana İli % 25 lik bir oran ile bölge İlleri arasında birinci sırada yer almaktadır. Adana İlinden sonra % 19 luk oran ile ikinci sırada yer alan Mersin İlini sırasıyla % 16 Antalya, %13 Hatay, % 11 ile Kahramanmaraş, %6 Burdur, %6 Isparta, ve %4 Osmaniye İli takip etmektedir. 3.2. Adana İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı Adana İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 20 Gıda ürünleri imalatı, % 9 Tekstil ürünleri imalatı, % 8 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı sektörlerinin ilk sıralarda olduğunu görmekteyiz. Bunları sırasıyla; % 8 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (Makine ve Techizatı hariç) % 8 Kimyasalların ve kimyasal ürünleri imalatı, % 7 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı % 4 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması % 4 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 4 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) % 3 Mobilya imalatı % 3 Ana metal sanayi % 3 Diğer madencilik ve taşocakçılığı imalatı, % 2 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı % 2 Elektrikli techizat imalatı % 2 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı % 2 madeni yağ geri kazanımı. % 2 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı % 2 Metal cevherleri madenciliği imalatı, % 1 Diğer imalatlar % 1 Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı imalatı, % 1 Bilgisayarların elektronik ve optik ürünlerinin imalatı % 1 Motorlu kara taşıtlarının bakım ve onarımı % 1 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması imalatı, % 1 İçeçek imalatı, % 1 Diğer (Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı ve saha aram.petrol, Temel eczacılık ürün.imalatı, Diğer ulaşım araçlarının imalatı, Kömür ve linyit çıkartılması,Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı, Elektrik, gaz,buhar ve havalandırma sistemi üretimi ve dağıtımı,) Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Adana ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam 45.987’dir. Ar-Ge birimi olan firma sayısı 47, çalışan sayısı 252 dir. Toplam personelin % 1 i Ar-Ge de çalışmaktadır. Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 157, çalışan sayısı 931 dir. Toplam personelin %2 si kalite kontrol biriminde istihdam edilmektedir. 3.3. Genel Değerlendirme 6 Sanayide çalışanların % 17 sı Tekstil ürünleri imalatı sektöründe, % 16 i Gıda ürünlerinin imalatı sektöründe istihdam edilmektedir Sanayi istihdamının % 70 i işçi, % 4 ü mühendistir. Adana İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 45 sı mikro ölçekli, % 44 ü küçük ölçekli, % 9 u orta ölçekli, % 2 si büyük ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Temsa Global Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Advansa Sasa Polyester Sanayi A.Ş. - Kıvanç Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Bossa Ticaret ve Sanayi İşl.TAŞ - Abdioğulları Plastik ve Ambalaj Sanayi - 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar 4.1. Gemi İnşa Sanayisi Adana’ya 1 saat uzaklıkta olan Yumurtalık Serbest Bölgesi’nin yanındaki genişleme alanı bu sektör için oldukça uygun koşullara sahiptir. Bu bölgeye çok yakın olan İskenderun Demir-Çelik Fabrikası, gemi üretimi için gerekli olan yassı mamulleri üretmektedir. Bu bağlamda, Yumurtalık Serbest Bölgesi hem hammaddeye olan yakınlığıyla hem de coğrafi avantajlarıyla, gemi üretimi için cazip bir bölge haline gelmiştir. 4.2. Enerji ve Petro-Kimya Sanayi Petrolü Türkiye üzerinden dünya pazarına ulaştırmada en önemli güzergâh olduğu kabul edilen Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattının Ceyhan’dan denize açılıyor olması, bu bölgede enerji ve petro-kimyayı ön plana çıkarmaktadır. Zamanla hattın daha işler hale gelmesiyle gemi trafiği de hızlanacak, bölgede konaklama ve diğer ihtiyaçlar için bir hizmet sektörü oluşacaktır. 4.3. Tarım ve Tarıma Dayalı Sanayi Adana’nın geleceğinde “tarım” ve “tarıma dayalı sanayi” en stratejik sektörler olarak öne çıkıyor. Tarımda bir yandan geleneksel ürünlerden katma değeri yüksek ürünlere geçilirken diğer yandan, kütle ürünlerde birim başına verimlilik AB ülkeleri seviyesine ulaştı. 2010 yılında Adana’da 1.472.875 ton tahıl, 748.168 ton dane mısır, 883.890 ton narenciye ve 1.420.279 ton sebze üretildi. Şimdi hedef, bir yandan ürün yelpazesini geliştirmek, diğer yandan Adana’da yetiştirilen tarım ürünlerini burada işleyerek sanayi ürünü haline getirip, dolayısı ile ham olarak ihraç edip, katma değeri yükseltmektir. (Adana Ticaret Borsası verileridir.31.12.2011) Küresel ısınma nedeniyle önümüzdeki dönemde gıda arzı öne çıkacak ve buna karşılık tarım arzı düşecek.Bu nedenle ham tarım ürünlerinin işlenip katma değeri yükseltilerek yeni ürünlerin üretilmesi ve bu şekilde ihraç edilmesi orta/uzun vadede ilin ve bölgenin ekonomisine oldukça önemli katkılar sağlayacaktır. 5. İlin Dış Ticareti 5.1. Adana İline Ait İhracat Bilgileri YIL 2008 2009 2010 2011 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 812 838 856 939 7 İHRACAT DEĞERİ (1.000 $) 1.304.024 1.135.887 1.352.209 1.756.596 5.2. Adana İline Ait İthalat Bilgileri YIL 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 921 871 955 1.078 İTHALAT DEĞERİ (1.000 $) 2.151.647 1.692.782 2.228.898 2.973.743 6. Adana İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Adana-Hacı Sabancı (I+II Etap ilave alan) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:130) 1520 hektar büyüklüğündedir. 2001 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 599 adet sanayi parselinin 442 adedi tahsis edilmiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 26.500 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma, demir-çelik ve gıda sanayidir. Adana-Kozan Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:158) 164 hektar büyüklüğündedir. 2007 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 78 adet parselin 60 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerde; 15 adedi üretim, 14 adet inşaat, 31 adet proje aşamasındadır. 18 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 80 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda ve pişmiş kil sanayidir. b) ENDÜSTRİ BÖLGESİ: Ceyhan Enerji İhtisas Endüstri Bölgesi 2011 yılı Yatırım Programında “kamulaştırma, etüt, yapım” olarak toplam 15.850.000.TL ödenek ile yer almaktadır. Bölgenin faaliyete geçebilmesi için yapılması gereken altyapı çalışmalarına yönelik planlama ve projelendirme çalışmaları öncesinde kamulaştırma çalışmaları ilgili mevzuat çerçevesinde sürdürülmektedir. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Adana ilinde 1.945 işyerlik 6 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. DOLULUK BOŞ DOLU İŞYERİ SIRA ORANI İŞYERİ İŞYERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI SAYISI NO (%) SAYISI SAYISI 87 26 172 198 ADANA DOĞU (YÜREĞİR) KSS 1 88 27 206 233 ADANA CEYHAN KSS 2 100 0 294 294 ADANA KOZAN KSS 3 391 ADANA MERKEZ (AĞAÇ 4 95 20 371 İŞLERİ) KSS 634 ADANA MERKEZ (METAL 5 610 96 24 İŞLERİ) KSS 122 ADANA İMAMOĞLU KSS 6 75 61 47 73 ADANA SEYHAN KSS 7 73 100 0 TOPLAM 1.801 1.945 93 144 b) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Adana Doğu II. etap Küçük Sanayi Sitesi : 2011 yılı Yatırım Programında “127 işyeri, altyapı” olarak ve 600.000.-TL ödenekle yer almaktadır. 8 Projeler incelenmiş olup, tespit edilen eksiklikler 09.03.2011 tarih ve 2031 sayılı yazımızla Kooperatif Başkanlığına bildirilmiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 7. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri 1. Sektörel Küçük Sanayi Sitelerinin Oluşturulması Adana sanayisinin önemli sorunlarından biri de, kent içinde dağınık bir şekilde faaliyet gösteren başta plastik sektörü olmak üzere, mobilya yan sanayi, metal işleri, kimya, kağıt, konfeksiyon, gıda ve diğer sektörlerdeki küçük esnaf ve sanatkarların, yarattığı gürültü, görüntü ve çevre kirliliğinin büyük boyutlara ulaşmasıdır. Hızla gelişen ve sürekli kendini yenileyen kent merkezi ile Seyhan ve Yüreğir İlçelerinde dağınık bir şekilde faaliyet gösteren ve büyük çoğunluğunu küçük ölçekli işletmelerin oluşturduğu KOBİ’leri, kent dışında imar planlarına uygun olarak sağlıklı işyeri sahibi yapmak, aynı mesleği yapanların bir arada bulunmaları ve ortak ihtiyaçlarının karşılanacağı tesislerin kurulması ile belirli bir merkez etrafında organize olmalarının sağlanması, çevresel açıdan olumsuz etkilerin azaltılmasını sağlayacaktır. İldeki küçük sanayi siteleri küçük ölçekli işletmelerin ve esnaf-sanatkârın tamirattan imalata kadar geniş bir kapsamda, sadece yerel sanayinin tamir-bakım yönünden sorunlarını gidermek değil, Organize Sanayi Bölgesindeki firmaların tamamlayıcısı olmak ve orta-büyük ölçekli sanayi işletmelerine yan sanayi olarak yardımcı olmak işlevini de yerine getirmektedir. Mevcut sanayi sitelerinin bekleyen alt yapı sorunlarının çözülmesi ve yeni sektörel küçük sanayi sitelerinin kurulmasının Adana’nın gelişmesi ve sanayileşmesi yönünden oynayacağı rol oldukça büyük olacaktır. İlde küçük imalat sanayi kent içinde çoğunlukla binaların alt katlarında faaliyet gösteren “şeker, poşet, karo, torna, tesviye, marangoz sabun, kolonya, el sanatları vs.” konularda faaliyet gösteren eski konumlarına göre kent dışında iken nüfus artışı ve yerleşme neticesinde kent çekirdeğinin içerisinde kalmış küçük ölçekli bu işletmelerin bir an önce bir arada toplanmalarını sağlamak Adana sanayine büyük destek verecektir. Aynı mesleği yapan KOBİ’lerin, kent dışında imar planlarına uygun küçük sanayi tesislerinde bir arada bulunmalarını sağlama yoluyla bu işyerleri için; • Sağlıklı işyeri temini ve ekonomik verimi artırma, • Ortak ihtiyaçlarının karşılanacağı tesislerin kurulması, • Teknolojik gelişmelerden yararlanma ve orta ölçekli sanayiye geçişi kolaylaştırma, • Düzenli şehirleşme ve çevre kirliliğini önleme, • Usta, çırak ve kalfalara Milli Eğitim Bakanlığı ile işbirliği yapılarak mesleki eğitim verilmesi şeklindeki amaçlara kısa zamanda ulaşılması sağlanacaktır. 2- Ara Eleman Eksikliği Adana Sanayi Olarak her üç ayda bir yaptığımız "Ekonomik Durum ve Beklentiler Anketi"nde, tam kapasite ile çalışamayan firmalara bunun nedenini sorduğumuzda, % 16'sı neden olarak kalifiye elemen sıkıntısını göstermektedir. Bir yandan lise ve üniversite mezunları iş bulamazken, diğer yandan çok ciddi firmalar iyi yetişmiş ara eleman sıkıntısı içerisindedir. Örneğin, şu anda ülkemizde çok sayıda işletme mezunu varken, sadece muhasebeyi çok iyi bilen ve bir şirket muhasebesini tek başına tutabilecek muhasebecilere ihtiyaç vardır.(Adana Sanayi Odası verileridir.31.12.2011) 3.Tehlikeli Katı Atık İmha Tesisinin Kurulması Ülkemizin Avrupa Birliği Çevre Mevzuatına uyum sağlaması ve bu mevzuatın uygulanma süreci, büyük kısmı KOBİ düzeyindeki işletmelerinden oluşan il ve Türk sanayisini çok ciddi olarak etkilemekte ve hazırlıksız geçiş altından kalkılamayacak sorunlar yaratmaktadır. 9 8. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu 1 2 Remzi ÖZDOĞAN Naci SERTER İl Müdürü Müdür Yardımcısı 3 Sevinç COŞKUN Şube Müdürü 4 Hasan Kaşif GÖKDOĞAN Şube Müdürü 5 Adnan EKİZ Şube Müdürü 6 Tuğba KENARLI Şube Müdürü V. 7 Kemal GÜR Araştırmacı 8 Mustafa ŞAHİN Araştırmacı 9 Seyhan ORAY Araştırmacı 10 Hüseyin PAKSOY Mühendis 11 M. Zeki KABUKÇU Mühendis 12 M. Akif ERGEZ Mühendis 13 Gülhan KAPLAN Mühendis 14 Fırat EKİNCİ Mühendis 15 Yusuf EROL Mühendis 16 Cengiz KOYUNCU Mühendis 17 Cenk AKINLAR Mühendis 18 Cafer TAKIRTAŞ Mühendis 19 İzzet ERTÜRK Mühendis 20 Cevdet TOPÇUOĞLU Mühendis 21 İsmail Hakkı ESER Mühendis 22 Mustafa KARACA Uzman 23 Nurettin KİRİKTİR Tekniker 24 Birgül ULUDERE Şef 25 Murat ZÜLFİKAROĞLU Şef 26 Ahmet UMUT Veri Haz. ve Kont. İşletmeni 27 Belgin KILIÇ Veri Haz. ve Kont. İşletmeni 28 Avni ŞAHİN Ölç Ayar Memuru 29 Ahmet KUYU Ölç Ayar Memuru 30 31 32 A. Kadir BÜKER Yusuf ÇARDAK Ali KÜÇÜKCEYLAN Ölç Ayar Memuru 33 Zeki BALCI Ölç Ayar Memuru 34 Murat ESEN Ölç Ayar Memuru 35 Orhan ÇELİK Ölç Ayar Memuru 36 Cumali GÜNGÖR Ölç Ayar Memuru 37 Ahmet IŞIK Memur 38 Hatice DİNÇER Memur Ölç Ayar Memuru Ölç Ayar Memuru 10 02 ADIYAMAN 1. İlin Sanayi Yapısı Ticaretin yeterince geliştiğini söylemek mümkün değildir. Ancak, mevcut tarım ağırlıklı potansiyeli ve son yıllarda sanayisinde gösterdiği performans ile birlikte tarımsal ürün çeşit ve verimliliğinde beklenen artışların gelecekte ticari hayatı olumlu yönde etkileyeceği düşünülmektedir. Güneydoğu Anadolu Bölgesinin diğer illeri gibi Adıyaman'da da iç ticaret ağırlıklı olarak tarıma dayanmaktadır. Mevcut sanayi yapısıda tarımsal kaynak potansiyeline bağlı olarak gelişme göstermiştir. Temel gıda maddelerinin büyük çoğunluğu ile dayanıklı tüketim mallarının hemen hemen tamamı başta Gaziantep ve Adana illeri olmak üzere diğer merkezlerden temin edilmektedir. El sanatlarına yönelik olarak kilim, savan ve el dokuma halıları üretilmekte ve çevre illerle birlikte diğer illere gönderilmektedir. Bunların dışında tarım ürünleri yanında tekstil sektöründe üretimi gerçekleştirilen iplik de diğer illere gönderilmektedir. Tarım ürünleri içerisinde buğday, arpa, nohut, mercimek, pamuk, tütün, fıstık ve üzüm gibi ürünler özellikle komşu illere gönderilmektedir. Büyük yatırım ve sermaye gerektirmeden yapılan el sanatlarına yönelik ürünlerin pazarlanması, ticari hayata canlılık kazandırmakla birlikte bu sanatların gelişimine de katkıda bulunmaktadır. Ticari ve ekonomik hayatı meydana getiren kuruluşlar olarak; Ticaret ve Sanayi Odaları, Ticaret Borsaları, Meslek Odaları ile Esnaf ve Sanatkarlar Odaları bulunmaktadır. Ticaret borsasında; buğday, arpa, mısır, çavdar, yulaf, buğday kepeği, buğday unu, kuru fasulye, nohut, mercimek, ayçiçeği, yar fıstığı, tereyağı, sade yağ, badem, ceviz, et, canlı hayvanlar, beyaz ve kaşar peynir, pamuk ipliği, keçi kılı, yapağı, hayvan derileri, bağırsak, çeltik, pirinç, bulgur, razmol, bal, tavuk ve piliç eti, yumurta, antepfıstığı, kuru üzüm ve muhtelif özelliklerdeki pamuk kotaya dahil ürünler olarak değerlendirilmektedir. 2011 yılında 27.441 yapılan işleme karşı 376.226.307,20 TL 'lik ürün tescili gerçekleştirilmiştir. Özetle Adıyaman Sanayisi; Ekonomisi ağırlıklı olarak tarıma dayalı olup, özelikle tekstil sektörü yatırımlarında sanayileşme eğilimi görünmektedir. Sanayi büyük, orta ve küçük ölçekli işletmeler şeklinde şekillenmiştir. GSYİH’sı içerisinde sanayi sektörü tarım sektöründen sonra ikinci gelmektedir. Sanayi yatırımları içerisinde Tekstil sektörüne yapılan yatırımların yoğunluğu dikkati çekmektedir. Adıyaman ‘da, gıda sanayi, maden- taş ve toprağa dayalı sanayi, pamuk işleme ve tekstil sanayi ile genel imalat sanayisine yönelik üretimler yapılmaktadır. Sanayi işletmelerinin büyük bir çoğunluğu il merkezindedir. Özel sektör kamu sektörüne göre daha fazla katma değer meydana getirmiştir. Sanayi sektörü içerisinde tekstil sanayisinin gıda sektörüne göre daha fazla katma değer meydana getirdiği görülmektedir. Darboğazda olan tesisler genellikle ham madde, Pazar noksanlığı ve ağırlıklı olarak da işletme sermayesi yetersizliği nedeniyle problemler yaşamaktadır. En önemli yer altı zenginliği petroldür. Özel sektör üretimleri ile birlikte ülkemiz ham petrolünün %28,13’sinden fazlası Adıyaman bölgesinde üretilmektedir. Maden kaynakları bakımından oldukça zengin potansiyele sahiptir. 11 2. İlin Ticaret Yapısı Adıyaman’ının sanayi ile tanışma tarihi 1955’tir. Tekstil sektörü ile ilgili entegre bir tesisin kurulması amacıyla 1955 tarihinde “Adıyaman Pamuklu Dokuma Sanayi Türk Anonim Şirketi kurulmuş ve 1967 yılında üretime geçmiştir. 1973–1975 tarihleri arasında Çimento, Süt ve Yem Fabrikası tesislerinin Adıyaman’da kurulması ile ilgili etüt proje bazında birtakım çalışmalar başlatılmıştır. Kalkınmada Öncelikli Yörelerde uygulanan devlet yardımları ve teşvikler ile temin edilen uzun vadeli ucuz maliyetli kredilerle sanayide ve yatırımlarda gözlemlenebilir bir hareketliliğin oluştuğu ancak, alınan kredilerin iyi değerlendirilememesi ve yatırımcıların yönlendirilememesi nedeniyle arzulanabilir bir yatırım hamlesinin atılamadığını görüyoruz. 1988 yılından sonra birtakım tekstil ve un fabrikaların faaliyete geçmesiyle yatırımlarda nispi bir artışın olduğu görülmektedir. Adıyaman’ın Bugünkü Sanayi Durumu 5084 ve 5350 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile ilgili Yasaların yürürlüğe girmesiyle yatırım artışlarında ve istihdamda büyük artışlar olmuştur. Zamanında ve rasyonel kararlarla Türkiye genelinde gelen taleplerin değerlendirilmesi ve yatırma dönüşmesi bakımında il çok iyi bir performans göstermiştir. 100’ün üzerinde gelen taleplerin tamamı değerlendirilerek, öncelikli olarak en fazla istihdam, en yüksek katma değer yaratacak ve ileri teknoloji gerektiren sektörler öncelikli olarak değerlendirmeye alınarak arsa tahsis işlemleri yapılmış, tahsisi yapılan parseller üzerinde fabrikalar yapılarak birçoğu faaliyete geçmiştir. Genel olarak il ve ilçelerinde Sanayi Sicil Belgesi almış 239 tesis bulunmaktadır. Bu tesislerin tamamı fiili olarak üretim yapmakta. Sanayi yatırımları içerisinde tekstil sektörüne yapılan yatırımların yoğunluğu dikkati çekmektedir. Özetle Adıyaman Sanayisi; • Ekonomisi ağırlıklı olarak tarıma dayalı olup, özelikle tekstil sektörü yatırımlarında sanayileşme eğilimi görünmektedir. • Sanayi büyük, orta ve küçük ölçekli işletmeler şeklinde şekillenmiştir. • GSYİH’sı içerisinde sanayi sektörü tarım sektöründen sonra ikinci gelmektedir. • Sanayi yatırımları içerisinde Tekstil sektörüne yapılan yatırımların yoğunluğu dikkati çekmektedir. • Adıyaman ‘da, gıda sanayi, maden- taş ve toprağa dayalı sanayi, pamuk işleme ve tekstil sanayi ile genel imalat sanayisine yönelik üretimler yapılmaktadır. • Sanayi işletmelerinin büyük bir çoğunluğu il merkezindedir. • Özel sektör kamu sektörüne göre daha fazla katma değer meydana getirmiştir. • Sanayi sektörü içerisinde tekstil sanayisinin gıda sektörüne göre daha fazla katma değer meydana getirdiği görülmektedir. • Darboğazda olan tesisler genellikle ham madde, Pazar noksanlığı ve ağırlıklı olarak da işletme sermayesi yetersizliği nedeniyle problemler yaşamaktadır. • En önemli yer altı zenginliği petroldür. • Özel sektör üretimleri ile birlikte ülkemiz ham petrolünün %28,13’sinden fazlası Adıyaman bölgesinde üretilmektedir. • Maden kaynakları bakımından oldukça zengin potansiyele sahiptir. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Adıyaman İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir 12 Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Adıyaman İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 243 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.3 lük bir oran ile sanayisi gelişmekte olan iller arasında yer almaktadır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 65 lik bir oran ile Gaziantep İli bölge illeri arasında birinci sırada yer alırken, %10 Şanlıurfa, % 9 Diyarbakır, % 6 Adıyaman, % 4 Batman, % 3 Mardin, % 1 Kilis, % 1 Siirt, % 1 Şırnak yer almaktadır. 3.2. Adıyaman İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: ADIYAMAN İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 24 ile Gıda ürünleri imalatı, % 16 lik bir oran ile Tekstil ürünleri imalatı sektörlerinin ilk iki sırada olduğu görülmektedir. Diğer sektörler sırasıyla; % 14 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması % 10 Diğer madencilik ve taşocakçılığı; % 8 Diğer metalik olmayan mineral ürünleri imalatı, % 5 Ham Petrol ve Doğal Gaz, % 3 Fabrikasyon Metal Ürünleri İmalatı (Makine ve teçhizatı hariç) % 3 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı, % 3 Mobilya imalatı, % 2 Kok kömürü rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatı % 2 İçeçek İmalatı, % 2 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretimi ve dağıtımı, % 1 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı , % 1 Bilgisayarların, Elektronik ve Optik Ürünlerin İmalatı % 1 Ana metal sanayi % 1 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı % 1 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı, % 1 Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin Malzemelerin imalatı % 2 Diğer(Kömür ve Linyit Çıkartılması, Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı,Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç) saman ve benzeri malz. Örül.yapılmış,Bilgisayarların elek.ve optik ürünlrrin imalatı, Motorlu Kara taşıtı, Treyler (Römork) ve yarı treyler (yarı römork) Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Adıyaman ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam 9.230 dir. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 13, çalışan sayısı 17 dir. Toplam personelin % 1 i Ar-Ge biriminde çalışmaktadır Genel Değerlendirme: Adıyaman ilinde lider sektör Tekstil ürünleri sektörü ve Giyim sektörüdür.. Sanayi çalışanların, % 2 u Tekstil Ürünleri Sektöründe istihdam edilirken, % 24 ü Giyim Eşyası ürünleri imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. İstihdamın % 84 i işçi, % 3 ü mühendistir. Adıyaman ilinde bulunan sanayi işletmelerinin % 28 si mikro ölçekli, % 58 si küçük ölçekli, % 12 ü orta ölçekli, % 2 si büyük ölçekli işletmelerdir. Personel Büyüklüğüne Göre Firmalar - Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Adıyaman Bölge Müdürlüğü - Sanko Tekstil İşletmeleri Sanayi Ve Ticaret A.Ş.Adıyaman Şubesi - Betaş Mensucat Sanayi Ve Ticaret A.Ş. 13 - Çimko Çimento ve Beton Sanayi ve Ticaret A.Ş. İnternet Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş. 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Tarım ve Hayvancılığa Yönelik Sanayi Sektörü Tekstil Sanayi Sektörü Gıda Sanayi Sektörü Turizm Sanayi Sektörü İnşaat Sanayi Sektörü Yer Altı Kaynaklarına Dayalı Maden, Ptrol Sanayi Sektörü Orman Ürünlerine Dayalı ve Mobilya Sanayi Sektörü Yedek Parça Sanayi Sektörü Genel İmalat Sanayi Sektörü 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Yukarıda sıralanan sektörler bağlamında talebi karşılamaya yönelik ilde tavsiye etiğimiz başlıca yatırım konularını şöyle sıralamak mümkündür. Pamuk yağı üretimi Tarım alet ve makineleri imalatı Organik Gübre üretimi Zirai ilaç üretimi Ambalaj Sentetik çuval üretimi Karton ve mukavva kutu üretimi Baskılı kağıt ve plastik ambalaj Asansör kabini imalatı Ayakkabı imalatı Dikişli çelik boru imalatı Elektrik panosu imalatı PVC üretimi Kilitli beton üretimi Panel radyatör imalatı Çeşitli filtre imalatı Elyaf üretimi Değişik tür iplik imalatı Baskı, boya ve apreleme Kumaş dokuma imalatı Penye örme imalatı Muhtelif hazır giyim imalatı Elektrik ve elektronik Sarma tütün paketleme Çelik hasır üretimi Pamuk saplarından yonga levha üretimi Dikişsiz ve dokumasız kumaş üretimi Tuğla Üretimi Soğuk Hava Deposu 14 6. İlin Dış Ticareti 6.1. Adıyaman İline Ait İhracat Bilgileri 2008 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 31 2009 2010 2011 35 36 50 YIL İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 58.466 58.125 71.580 61.014 6.2. Adıyaman İline Ait İthalat Bilgileri YIL 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 29 35 42 42 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 29.226 33.308 85.471 88.929 7. Adıyaman İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Adıyaman Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 92) 232 hektar büyüklüğündedir 2001 yılında tamamlanmıştır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 4.080 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma, gıda ve plastik sanayidir. Adıyaman-Gölbaşı Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 237) 50 hektar büyüklüğündedir. 2011 yılında tamamlanmıştır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 60 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda sanayidir. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Adıyaman Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 92) 2011 yılı Yatırım Programında “Arıtma(177 hektar)” olarak ve 8.000.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Besni Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 230) 2011 yılı Yatırım Programında “124 hektar” olarak ve 8.750.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 540 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, dokuma ve petrol ürünleri sanayidir. Adıyaman-Kahta Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 259) 2011 yılı Yatırım Programında “155 hektar ilk etapta 89 ha” olarak ve 6.750.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 20 kişi istihdam edilmektedir. 15 B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Adıyaman ilinde 818 işyerlik 4 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. SIRA NO 1 2 3 4 İŞYERİ SAYISI KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI ADIYAMAN MERKEZ KSS ADIYAMAN GÖLBAŞI KSS ADIYAMAN BESNİ KSS ADIYAMAN ÖZKAHTA KSS TOPLAM 350 60 258 150 818 DOLU İŞYERİ SAYISI 350 55 168 573 BOŞ İŞYERİ SAYISI 0 5 90 150 245 DOLULUK ORANI (%) 100 92 65 0 70 a) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Merkez II Küçük Sanayi Sitesi: 2011 yılı Yatırım Programında “94 işyeri altyapı” olarak ve 4.200.000.-TL ödenekle yer almaktadır (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri 1) Besni, Kahta ve Gölbaşı Organize Sanayi Bölgelerinin altyapı çalışmalarının desteklenmesi, OSB'lerde kamulaştırma bedellerinin hızlı artması nedeniyle, etap şeklinde değil tüm alanın birden kamulaştırma yapıldığı takdirde OSB'ler daha az kredi kullanılmış olacaktır. Gayri menkul artışı, kredi maliyetlerinden daha fazla artığı görülmüştür. 2) Adıyaman Organize Sanayi Bölgesi arıtma tesisi inşaatının tamamlanması ve desteklenmesi ve OSB'de tahsis edilecek arsa kalmadığından merkezde 2. OSB'nin kurulması, 3) İhtisas Besicilik (Hayvancılık) Organize Sanayi Bölgesinin kurulması, 4) Jeotermal Termal Seracılık Organize Sanayi Bölgesi kurulması, 5) Enerji Desteği Teşviğinin yeniden uygulamaya alınması, 6) Mevcut Teşvik Desteğinden daha fazla yararlanması için istenilen kapasite oranının ve yatırım tutarlarının düşürülmesi, 7) Tekstil ve her çeşit tarıma dayalı sektörlerin teşvik kapsamına alınması, 8) Çeşitli teşvik ve devlet yardımına esas olan bölge düzey belirlemelerin yeniden değerlendirilerek Adıyaman ilinin kalkınmada öncelikli yöre olması hesabıyla bu illerle aynı düzeyde belirlenen bölgeye dahil edilmesi, 9) Bölgesel Asgari Ücretin uygulanması, 10) İşletme sermayeleri yetersiz olan işletmelere ham madde temini güçlüğünün öncelikle giderilmesi, 11) Daha önceki yıllarda olduğu gibi Yatırım Teşvik belge ve işlemlerinin taşrada İl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğünce yürütülmesi, 12) Teşvik ve KOBİ kredileri için bankalarca istenilen teminatların iki kat istenilmemesi yani, kredi miktarı kadar teminat istenilmesi, işletmenin demirbaş, bina, makine ve donanımlarının da teminat olarak gösterilmesi, hem kefil hem de teminat istenilmemesi, 13) Tarıma dayalı sanayinin canlanması ve altyapısının oluşması için acilen Adıyaman için planlanan sulama projelerinin başlatılması baraj ve pompaj istasyonlarının devreye konulması, 14) Adıyaman’da göreli avantaj durumuna göre uygun görülen sanayi profillerinin Bakanlığımızca yeniden güncelleştirilerek sektör maliyetlerinin yeniden değerlendirilerek illere gönderilmesi, 15) İhracat yapan işletmelere daha düşük tarifeli enerji ve nakliyat giderlerinin devletçe karşılanması, 16) Tekstil sektöründe, fason iş yapmaktan vazgeçilerek ihracata yönelmeli ve gerekli altyapı ve pazar araştırmaları için ilgili kuruluşların öncü olmaları, 16 17) Gölbaşı İlçemize kadar gelen Devlet Demir Yolunun Adıyaman’ ve Kahta OSB'lerine bağlanması, 18) Market ve büyük mağazaların bundan böyle şehir merkezinde kurulmalarının önlenmesi, faaliyette bulunan mağazaların da belirli bir süre içinde İl merkezi dışına çıkarılmaları için yasal düzenlemelerinin yapılması, 19) İç piyasa daralması ve tüketicinin alım gücü sıkıntısını giderecek yasal düzenlemelerin yapılması, 20) 2004 yılında yürürlüğe konulan 5084 Sayılı Yasa ile ilde canlanan sanayileşme hareketinin daha da kökleşmesi için teşvik yasası kapsamında yer alan enerji desteği kaldırıldığından yeniden uygulamaya konulması ve Tarımda kullanılan enerjinin de destek kapsamına alınması, 21) Nitelikli Sanayi Bölgelerinin kurulması, 22) Kamu kuruluşlarının elerinde bulunan atıl tesislerinin bedelsiz olarak yatırımcılara tahsis edilmesi, 23) İhracat yapan firmalara daha ayrıcalıklı enerji tarifesi uygulanması, nakliyat giderlerinin devletçe desteklenmesi, 24) İşçi maliyeti yükünün en aza indirilmesi 25) GAP’ın yatırım ortamının iyileştirilmesi ve sürdürülebilirliğinin sağlanması, 26) Devlet tarafından sağlanan teşvikler yeterli gelmediği takdirde devletin bazı yatırımları üstlenmesi, 27) Üniversitemiz bünyesinde Tekno Park'ın kurulması 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 ADI VE SOYADI Mehmet Sait ULUÇAY Ömer Faruk ÜNSAL M.Sadi ÜNSAL Mustafa AÇIK M.Kamil DİLEK Abdullah YALDIZ Gündüz AKYÜZ Mehmet EREK Nusret KURT Nurettin GÜLEK Mithat YILDIRIM Hüseyin KAÇAR Ramazan ÖZTEKİN Mustafa BURGU H.Ali UÇAR Medine DİLSİZ Abdurrahman GÜNEŞ Sürreyya ARİK M.Gazi SAZAK Eyüp ÖZTÜRK Nevzat BOZAN ÜNVANI TAHSİL DURUMU İL MÜDÜRÜ AÖF MÜDÜR YARDIMCISI ŞUBE MÜDÜRÜ ŞEF ŞEF MAKİNE MÜHENDİSİ ELEKTRİK MÜHENDİSİ ARAŞTIRMACI ARAŞTIRMACI ARAŞTIRMACI UZMAN ÖLÇÜ AYAR MEMURU ÖLÇÜ AYAR MEMURU ÖLÇÜ AYAR MEMURU MEMUR MEMUR Gazi Eğitim Fak. A.Ö.F AÖF Meslek Yüksek Okulu Cumh.Ünv.Müh.Fak. Elektrik Müh. Fak. Meslek Yüksek Okulu Ege Ünv. Müh.Fak. Lise AÖF AÖF Meslek Yüksek Okulu Meslek Lisesi Ticaret Lisesi AÖF MEMUR Lise MEMUR DAKTİLOGRAF DAKTİLOGRAF ŞOFÖR Meslek Lisesi Ticaret Lisesi Meslek Lisesi Lise 17 03 AFYONKARAHİSAR 1. İlin Sanayi Yapısı İlde ilk sanayi yatırımları kamu tarafından gerçekleştirilmiştir. Bunlar Çimento, Beton Travers, Kızılay Madensuyu, Afyon Alkoloidleri, Seka, Şeker ve Şeker Makina fabrikalarıdır. Daha sonraları tarım ürünlerine dayalı un, ayçiçeği yağı, makarna ve yem fabrikaları kurulmuştur. Bu fabrikaları tuğla, kiremit, mermer, makina ve lastik fabrikaları izlemiştir. İlde yerel sermaye birikimi olmasına rağmen bu sermaye birikimi sanayi yatırımlarına kanalize edilememektedir. İl 5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun kapsamına alınmış olmasına rağmen yeterli sanayi yatırımı alamamıştır. 2. İlin Ticaret Yapısı Afyonkarahisar’ın çeşitli bölge merkezlerini bir birine bağlayan kara ve demir yolu ulaşım ağının merkezinde olması, ilin bölge ticaretinde önemli bir kavşak olduğunu göstermektedir. Zaman içerisinde bu özelliğinin Türkiye ticaretindeki önemi fark edilerek, çeşitli ticaret merkezlerinin ve konaklama tesislerinin kurulmaya başlaması, ilin ticaretini önemli ölçüde etkilemiştir. Afyonkarahisar’dan diğer illere satışı yapılan mallar; çimento, canlı hayvan, lastik ayakkabı, sucuk, taze et, yün ve yapağı, sebze ve meyve, lokum, pişmaniye, reçel ve kaymak, hububat, un, bitkisel yağ, hayvan yemi, çeşitli tohumlar, malt, konveyör band, inşaat tuğlası ve bunun gibi mallardan oluşmaktadır. Diğer illerden Afyonkarahisar’a giriş yapılan mallar ise; manifatura, konfeksiyon, tuhafiye, inşaat malzemeleri, sebze ve meyve, gıda maddeleri, oto yedek parçaları, sanayi hammaddeleri, ilaç, mefruşat, kösele ve kavafiye gibi mallardır. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Afyonkarahisar İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Afyonkarahisar İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 793’dır. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 1 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş illerimiz arasında yer almaktadır. Ege Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, İzmir İli % 37 lik bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer almaktadır. İzmir’i sırasıyla %18 ile Denizli, % 11 ile Manisa, % 9 ile Uşak, % 7 ile Afyonkarahisar, %7 ile Aydın, %6 ile Muğla, %5 ile Kütahya, takip etmektedir. 3.2. Afyonkarahisar İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Afyonkarahisar İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 43 Diğer madencilik ve taşocakçılığı imalatı, % 23 Gıda ürünleri imalatı, % 15 Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı sektörleri ilk sıralarda yer almaktadır. Bunları sırasıyla, % 3 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı , % 2 Fabrikasyon metal ürünleri imalat (makine ve teçhizatı hariç) 18 % 2 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç), % 2 kimyasalların ve Kimyasal ürünler imalatı, % 1 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması, % 1 Tekstil Ürünleri İmalatı, % 1 Ana metal sanayi, % 1 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı, % 1 Mobilya imalatı % 1 Kok kömürü rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatı % 1 Derinin ve ilgili ürünlerin imalatı, % 1 İçecek imalatı, % 2 Diğer, (Elektrikli techizat imalatı, Kömür ve linyit çıkartılması, Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı, Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı, Diğer imalatlar, Elektrik,gaz,buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı,Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı, ) 3.3. Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Afyonkarahisar ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam 17.658 dir. Ar-Ge birimi bulunan sanayi işletmesi sayısı 31, çalışan sayısı 66 dir. 3.4. Genel Değerlendirme: Afyonkarahisar İlinde sanayi İlin coğrafik yapısına bağlı olarak bir gelişme gösterdiği anlaşılmaktadır. Bu bağlamda, Diğer Madencilik ve Taşocakçılığı, Gıda ürünleri imalatı, imalatı, Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı sektörleri ilin en gelişmiş sektörleridir. Sanayide çalışanların, % 27 si Gıda Ürünleri imalatı % 25 i Diğer madencilik imalatı , % 19 u Giyim eşyası imalatında istihdam edilmektedir. İstihdamın % 84 ü işçi, % 3 i mühendis’tir. Afyonkarahisar İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 48 sı mikro ölçekli, % 43 i küçük ölçekli, % 8 i orta ölçekli, % 1 i büyük ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Hera Tekstil Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. - Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. Afyon Şeker Fabrikası - Toprak Mahsulleri Ofisi Afyon Alkoloidleri Fab. İşl. Mdl. - Demmer Demireller Mermer Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Gamme Giyim Ev Tekstil Ürün Ltd.Şti. 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Afyonkarahisar ekonomisi genel olarak; geçmişten bugüne kadar tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Sanayileşme gerçek anlamda 1980’li yılların başında lastik ve kauçuk sektörünün oluşumuyla başlamış olup mermercilik sektörüyle ilerleme kaydetmiştir. Bölgemize ve ülke ihracatına çok fazla katkısı olan “Gıda Sektörü”nde, şekerleme-lokum, et ve et ürünleri, un ve unlu mamuller ile yumurta ağırlıkta olup, teknolojik gelişmeleri yakından takip etmektedirler. Afyonkarahisar’daki Sektörler: 1- Mermer, Doğal-Taş Sanayi, 2- Sağlık Turizm Hizmetleri, 3- Toptan ve Perakende Gıda Ticareti, 4- Kırmızı Et ve Kırmızı Et Ürünleri Sanayi, 5- Şekerleme Sanayi, 6- Beyaz Et, Beyaz Et Ürünleri, Yumurta Sanayi, 7- Otomotiv ve Akaryakıt Ticaret ve Sanayi, 8- Zirai Sulama ve Tarımsal Koop. Sanayi, 19 9- Müteahhitlik ve Mühendislik Firmaları Sanayi, 10- Yapı Malzemeleri ve Çimento Sanayi, 11- Seyahat Acenteleri ve Nakliyeciler Ticaret ve Sanayi Sanayi Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar: - Lojistik, - İnşaat-gayrimenkul geliştirme, - Mermer sektöründeki büyümeye paralel olarak mermer makinaları sektörüne yatırım yapılabilir, - Sucuk, lokum gibi marka değeri olan ürünlerin üretim tesislerinin kalite standartlarıyla uyumlaştırılması, - Un sektörü, - Makarna ve bisküvi sektörü - Patates ürünleri ve cips sektörü - Kauçuk sanayi Tarım ve Hayvancılık Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar: - Organik tarım ve seracılığın yaygınlaştırılması, - Modern gıda ve hayvancılığın yaygınlaştırılması, - Yerli ırk besiciliğin geliştirilmesi, - Pastörize yumurta sektörü Madencilik Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar: - Mermer artıklarının değerlendirilmesi, - Doğaltaş ürünlerinin ve firmalarının yurtdışı tanıtımları Turizm ve Turizm Kaynakları Alanında Yapılabilecek Yatırımlar: - Jeotermal enerjinin kullanım alanlarının çeşitlendirilmesi, - İldeki Kültür, Tarih, İnanç ve SPA turizminin tanıtılması, yaygınlaştırılması, - Kavşak noktasında yer alan İlin çevresinde iyi ve kaliteli hizmet veren dinlenme tesisi sayılarının artırılması. - Frig Vadisi turizm kuşağı ile ilgili tanıtımlar, - 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar İl bulunduğu coğrafya nedeniyle pek çok sayıda ürün çeşidine, yeraltı kaynaklarına sahiptir. Sadece ilin değil bölgenin ve ülkemizin ürün ihtiyacını karşılayan sektörlere yatırım yapılabilir. Mermer, Doğal-Taş Sanayi: Türkiye’deki mermer rezervi yılda 2 milyon m³ olup, bu miktarın %35-40’ı İscehisar mermer havzasındadır. İlde yılda 440.000 m³ blok istihracı ve 10.740.000 m² plaka üretilmektedir. Sağlık Turizm Hizmetleri: İlin mevcut yatak kapasitesi 12.010 olup; Yatırım Belgeli Konaklama Tesisleri tamamlandığında yatak kapasitesi 20.327’ ye yükselecektir. 2.778 kişilik 5 yıldızlı konaklama kapasitesi olup, yılın 12 ayında talep görmektedir. Toptan ve Perakende Gıda Ticareti: İlde gıda ticareti yapan işletme sayısı oldukça yaygındır. Kırmızı Et ve Kırmızı Ürünler Sanayi: İlde 192.590 adet büyükbaş hayvan (3.165 manda) 685.506 adet küçükbaş hayvan (koyun+keçi) vardır. İlin bilindiği üzere sucuk başta olmak üzere et ve et ürünleri imalatında et işletme sanayi, mezbaha ve kombina sayısında önemli bir konumdadır. Tesislerde sadece ilin değil, komşu birçok il ve ilçenin de hayvanlarının kesimi yapılmaktadır. Kesim yapılan hayvanların etleri başta İstanbul olmak 20 üzere pek çok ile gönderilmektedir. İlde Türkiye genelinde marka oluşturmuş et işleme tesisleri bulunmaktadır. Bu tesislerde üretilen ürünler ülke genelinde pazarlanmaktadır. Afyonkarahisar Ticaret ve Sanayi Odası’nın yapmış olduğu kapasite raporlarına göre ilin Karkas et üretim kapasitesi yılda 36.791 ton olup, bunun 15.574 tonu sucuktur. Beyaz Et, Beyaz Et Ürünleri ve Yumurta Sanayi: İlde 9.747.145 adet kanatlı evcil hayvan mevcuttur. İlin genelinde haftada yaklaşık 30 milyon yumurta üretilmektedir. Türkiye yumurta üretiminin ( 14 milyar 614 milyon adet ) yaklaşık olarak %15’ini temin etmektedir. Türkiye yumurta piyasasının belirlendiği yer olarak bilinen Başmakçı ilde haftalık 4-5 milyon yumurta üretmektedir. Şekerleme Sanayi: Afyonkarahisar’ın simgesi haline gelen şekerleme ve lokum imalatı oldukça yaygındır. Meyve, kuruyemiş, kaymak, gül gibi malzemeler ile çeşitlendirilen lokumun uluslararası bilinirliği vardır ve ilde yıllardır büyük bir ustalıkla üretilmektedir. İlde lokum haricinde kaymaklı şeker, helva, tahin, pişmaniye, reçel imalatı da olup ürünlerin ihracatı yapılmaktadır. 6. İlin Dış Ticareti 6.1. Afyon İline Ait İhracat Bilgileri YIL 2008 2009 2010 2011 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 201 213 209 244 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 237.839 208.636 217.277 291.446 6.2. Afyon İline Ait İthalat Bilgileri YIL (Kaynak:DTM) 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 106 110 125 148 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 34.370 40.512 72.653 91.190 7. Afyonkarahisar İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ : a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Afyonkarahisar Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 143) 702,6 hektar büyüklüğündedir. 1994 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 317 adet parselin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 304 adedi üretim, 7 adedi inşaat, 6 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 7.430 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, çimento, tarım alet ve makineleri sanayidir. Afyonkarahisar-Bolvadin Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 4) 128 hektar büyüklüğündedir. 2008 yılında tamamlanmıştır. 21 Bölgedeki; 67 adet parselin 45 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parseller proje aşamasındadır. 22 adet parsel tahsis edilmemiştir. Afyonkarahisar-Sandıklı Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 165) 50 hektar büyüklüğündedir. 2008 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 45 adet parselin 20 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 1 adedi üretim, 4 adedi inşaat, 15 adedi proje aşamasındadır. 25 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 10 kişi istihdam edilmektedir. Proje için bugüne kadar kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 4.610.995.-TL’ye karşılık gelmektedir. Bölgenin Bakanlığımıza 02.11.2011 tarihi itibariyle 3.979.011.-TL kredi borcu bulunmaktadır. İscehisar Mermer Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 172) 150 hektar büyüklüğündedir. 2008 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 56 adet sanayi parselinin 43 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 10 adedi üretim, 8 adedi inşaat, 25 adedi proje aşamasındadır. 13 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 170 kişi istihdam edilmektedir. Afyonkarahisar-Emirdağ Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 20) 105 hektar büyüklüğündedir. 2009 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 61 adet sanayi parselinin 48 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 2 adedi üretim, 16 adedi inşaat, 30 adedi proje aşamasındadır. 13 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 20 kişi istihdam edilmektedir. Afyonkarahisar-Dinar Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 52) 52 hektar büyüklüğündedir. 2010 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 78 adet sanayi parselinin 3 adedi tahsis edilmiştir. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Afyonkarahisar-Bolvadin (Süt Sığırcılığı İhtisas OSB) Organize Sanayi Bölgesi: 2011 yılı Yatırım Programında “446 hektar ” olarak ve 5.000.-TL ödenekle yer almaktadır. İmar planı aşamasındadır. c)YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Merkez II Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 261) OSB yeri olarak uygun görülen 350 hektarlık alanın, ilk etapta 50 hektarlık kısmının planlanmasının uygun görüldüğü 06.03.2006 tarihli ve 1579–1583 sayılı dağıtımlı yazımızla Valiliğe bildirilmiştir. 416.155 m2’lik alan için kamu yararı kararı verilmiştir. İmar planı aşamasındadır. Afyonkarahisar-Dazkırı (Dokuma Konfeksiyon) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 246) Jeolojik ve jeoteknik etüd aşamasındadır. Afyonkarahisar-Şuhut Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 249) 180 hektar büyüklüğündedir. Bölgede 158 adet sanayi parselinin 11 adedi tahsis edilmiş olup, proje aşamasındadır. Altyapı proje aşamasındadır. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ : 22 a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ : Afyon ilinde 2.700 işyerlik 10 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 80.954.707.-TL’ye karşılık gelmektedir. İŞYE DOLU BOŞ DOLULUK SIRA Rİ KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI İŞYERİ İŞYERİ ORANI NO SAYIS SAYISI SAYISI (%) I 1 AFYONKARAHİSAR BOLVADİN KSS 288 238 50 83 2 AFYONKARAHİSAR ÇAY KSS 216 97 119 45 3 AFYONKARAHİSAR DAZKIRI KSS 31 13 18 42 4 AFYONKARAHİSAR DİNAR KSS 252 210 42 83 5 AFYONKARAHİSAR EMİRDAĞ I+II KSS 136 136 0 100 AFYONKARAHİSAR MERKEZ (I.BÖLÜM) 6 348 348 0 100 KSS AFYONKARAHİSAR MERKEZ 7 1.000 800 200 80 (II.BÖLÜM) KSS 8 AFYONKARAHİSAR SANDIKLI KSS 195 150 45 77 9 AFYONKARAHİSAR ŞUHUT KSS 101 90 11 89 10 AFYONKARAHİSAR İSCEHİSAR 133 (MERMER) KSS 54 79 41 TOPLAM 2.700 2.136 564 79 b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Şuhut II Küçük Sanayi Sitesi : 42 işyerine ait üstyapı inşaatı kooperatifin kendi imkanları ile devam etmektedir. tarihi itibarıyle) 23 (06.01.2012 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri SORUN ÇÖZÜM ÖNERİSİ İLGİLİ KURUM *Havaalanı: İlde sivil uçuşların olmaması. *Bölgesel havaalanının bir an önce faaliyete geçirilmesi. *Karayolu: Tasarı halinde İzmir*Otoban yapımında mevcut il güzergâhı dikkate alınmalıdır. Ankara otobanı ile ilin by-pass 1 edilmesi, yol turizmini sekteye *Demiryolu ağının bakımı sağlanmalı, hızlı tren ağının kurulması ve uğratacaktır. Afyonkarahisar-Antalya arasında da demiryolu ulaşımı sağlanmalıdır. *Demiryolu:Mevcut demiryollarının bakımı, hızlı tren ile ilgili yeni yatırımlar, *Termal Turizmde kaynakların *Termal kaynaklar için master plan yapılmalı. Termal suların kullanımı plansız kullanılması, resum sonrasında reenjeksiyon sistemiyle geri dönüşünün sağlanmasına yönelik bedelinin yüksekliği, reenjeksiyon düzenlemelerin yapılması. Termal Havzalarda planlı yapılanma olmalıdır. sisteminin uygulanması. Termal Turizm için özel kanun olmalıdır. Fizik ve Rehabilitasyon 2 *Frig Vadisi turizm kuşağının Hastaneleri açılmalıdır. turizme açılamaması. *Frig Vadisi için Eskişehir ve Kütahya ile ortak proje yapılmalıdır. *Kurtuluş Savaşının gerçekleştiği *İlde Kurtuluş Savaşı Panoraması yapılmalıdır. Kocatepe marka haline yerlerin, başta Kocatepe olmak gelmeli, okul gezilerinde ziyaret sağlanmalıdır. üzere yeterince ziyaret edilmemesi Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Orman ve Su İşleri Bakanlığı Kültür ve Turizm Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Milli Eğitim Bakanlığı *Kırsal nüfusun fazla olması ve *Organik tarım yapılmalıdır. Getirisi yüksek yeni tarım ürünlerinin Gıda, Tarım ve 3 tarım ürünlerinin getirilerinin az üretilmesi ile teknolojik seracılık planlanmalı ve desteklenmelidir. Hayvancılık Bakanlığı olması, gelenekselden alternatif Sertifikalı tohum üretimi ve kullanımı desteklenmelidir. Enerji ve Tabii 24 tarıma geçilememesi. *Hayvancılıkta kayıt dışılık. *İşsizlik, iş ve yatırım ortamının elverişsiz olması, finansmana 4 ulaşma imkanlarının zorlukları, yüksek maliyetler ve zorunluluklar. *Hayvancılıkta kayıt dışılığın önüne geçilmelidir. Hayvan ıslahı Kaynaklar Bakanlığı gerçekleştirilerek yerli ırk hayvancılığın gerilemesinin önüne geçilmelidir. Mandacılık teşvik edilmelidir. Hayvan popülasyonunun azalmasını önleyici tedbirler alınmalıdır. *Üretime dayalı bir büyüme için yatırım kolaylaşmalıdır. Uygun maliyetle finansman sağlanmalı, krediler ucuzlatılmalı, KGF yaygınlaşmalıdır. *Doktor, avukat, muhasebeci gibi şirketlere getirilen zorunluluklar kaldırılmalıdır. Mali Müşavirlerin denetimde sorumluluğu olmalıdır. Bakanlar Kurulu *TOKİ inşaatları, inşaat sektörünü *TOKİ sosyal amaçlı olmayan proje yapmamalıdır. olumsuz etkilemektedir. *OSB’lerinin tamamlanması için destek sağlanmalıdır. halindeki OSB’lerinin *İhracata dayalı büyüme stratejisi ile, ihracat teşvik edilmelidir. Bakanlar Kurulu 5 *İnşaat tamamlanamaması, ihracatın *Üretimde yerli ara malı kullanmak özendirilmelidir. Tüm kamu kurum ve önündeki engeller, yerli malı ve kuruluşları başta olmak üzere yerli malı ürünler tercih edilmelidir. Yerli yerli üretimin desteklenmemesi. malı ve yerli üretim öne çıkmalıdır. * Mermer artıklarının değerlendirilmesi 6 * Hayvansal artıkların enerjiye dönüştürülmesi ile alternatif enerji üretimi * Mermer artıklarının değerlendirilmesine yönelik akademik çalışmaların desteklenmesi * İlde termal ve biyogaz başta olmak üzere yenilenebilir enerji Çevre ve Şehircilik olanaklarının kullanılmasına yönelik çalışmaların desteklenmesi ve ucuz Bakanlığı enerji üretimine yönelik rüzgar ve güneş enerji sistemlerinin teşvik edilmesi sağlanmalıdır. 25 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu İl Müdürlüğümüzün Sayıştay vizeli kadro yapısı ile dolu ve boş kadroları gösterir tablo aşağıdadır. Kadro Derecesi Hizmet Sınıfı Dolu İl Müdürü 1 G.İ.H. X İl Müdür Yardımcısı 2 G.İ.H. X Şube Müdürü 1 G.İ.H. X Şube Müdürü 1 G.İ.H. X Şef 3 G.İ.H. X Şef 3 G.İ.H. X Şef 3 G.İ.H. X Memur 7 G.İ.H. X Memur 5 G.İ.H. Memur 6 G.İ.H. Ölçü Ayar Memuru 6 T.H.S. Ölçü Ayar Memuru 5 T.H.S. X Ölçü Ayar Memuru 10 T.H.S. X Sekreter 12 G.İ.H. X Şoför 5 G.İ.H. X Mühendis 2 T.H.S. Mühendis 1 T.H.S. Mühendis 3 T.H.S. X Tekniker 1 T.H.S. X V.H.K.İ. 3 G.İ.H. X Hizmetli 5 Y.H.S. X Hizmetli 11 Y.H.S. X TOPLAM 11 Kadro Ünvanı Boş X X X X X 11 İl Müdürlüğümüz yukarıdaki tablodan da görüleceği gibi 22 personel kadroya sahip olup 11 personelle hizmet vermektedir. 26 04 AĞRI 1. İlin Sanayi Yapısı Ağrı İli kalkınmada birinci derecede öncelikli iller arasında yer almakta olup, kişi başına düşen milli gelir bakımından en son sıralarda bulunmaktadır. İklim özellikleri bakımından Türkiye’nin en karasal ve sert iklim bölgesinde yer alır. Kışları çok soğuk ve kar yağışlı, yazları sıcak ve kurak geçmektedir. Sanayi yatırımları açısından gelişmemiş bir yapıya sahiptir. Mevcut sanayi tarım sektörüne, özellikle de hayvancılığa bağlı olarak gelişmiştir. İlimizde sermaye yatırımının yeterince gerçekleşmediği, sanayinin gelişmediği ve çoğunluğun uğraşım alanı olmasına rağmen tarımsal hasılanın tatminkar olmamasından dolayı ticari hayat, sert iklim koşulları ve yüksek rakım nedeniyle özellikle hayvancılığa dayanmakta ve yaz aylarında hareketlenmektedir. İlimizin başlıca gelir kaynakları tarım, hayvancılık, sınır ticareti ve turizm’dir. Aktif nüfusun büyük kesimi tarım ve hayvancılık alanında istihdam edildiği gibi,mevcut tarım arazisi içinde sulu tarım yapılan arazi alanı çok düşük düzeyde kalmaktadır. İlimizde kamu ve özel sektöre ait imalata yönelik yatırımlar mevcut olup, sanayi üretim payı çok düşüktür. Şeker fabrikası ve Et Balık Kombinası ilin kalkınmasında önemli bir rol oynamakta ve yaklaşık bin kişiye istihdam olanağı sağlamakla ilimizin en önemli sanayi kuruluşlarıdır. Diyadin ilçemizde termal tesisler mevcut olup kamu binaları ile sivillere ait bazı binalarda jeotermal enerji ile ısıtılmaktadır. İlimiz merkez ve ilçelerinde yaklaşık kamu ve özel sektöre ait olmak üzere 16 sanayi kuruluşu mevcut olup, bunlardan bir kısmı faal olup, bir kısmı ise atıl durumdadır. İlimizde Organize Sanayi Bölgesi mevcut olup alt yapı çalışmaları tamamlanarak yatırım yapmaya hazır hale getirilmiştir. Halihazırda OSB İçerisinde özel sektöre ait 4 tesisin yatırım çalışmaları devam etmektedir. Ayrıca Ağrı Merkez, Doğubayazıt, Patnos, Diyadin, Eleşkirt, Küçük Sanayi Siteleri mevcut olup, Tutak Küçük Sanayi sitesi ihale aşamasındadır. 2. İlin Ticaret Yapısı Ağrı’da sermaye birikiminin yeterince gerçekleşmediği, sanayinin gelişmediği ve çoğunluğun uğraşım alanı olmasına rağmen tarımsal hasılanın tatminkar olmamasından dolayı ticari hayat canlı değildir. Ticari hayat sert iklim koşulları ve yüksek rakımdan dolayı hayvancılığa dayanmakta ve yaz aylarında hareketlenmektedir. Hayvancılığın yanı sıra genellikle çarşı ve sokaklarda yerleşmiş küçük ticarethaneler, imalat ve tamiratla uğraşan küçük esnaf ve sanatkarlar ticari hayatta etkili olmaktadır. İle bağlı ilçelerin fazla gelişmemiş olması ve köylerde Pazar, panayır gibi faaliyetlerin kurulmaması nedeniyle ticari faaliyetler genelde Merkez ilçede yapılmaktadır. Köylerdeki ticaret; canlı hayvan, hayvan ve tarım ürünleri ile çerçi ve satıcıların pazarladığı ihtiyaç mallarına aittir. Son yıllarda sınır ticareti yoluyla ticarette büyük canlılık sağlanmıştır. Sınır ticareti Gürbulak Sınır Kapısından, İran İslam Cumhuriyeti ile yapılmaktadır. İran sınırında bulunması ve Gürbulak Sınır Kapısı sebebiyle Doğubayazıt ilçemizde ticaret daha fazla gelişmiştir. İlimiz ticari anlamda diğer illere bağlı durumdadır. İlin sanayi ürünleri ve sanayi malları genellikle uzak illerden sağlanmaktadır. Diğer illere canlı hayvan ve hayvansal ürünler, yeşil mercimek, buğday ve ot satılmakta karşılığında sebze-meyve,nebati yağlar, giyim eşyası, sanayi ürünleri, dayanıklı tüketim malları ile bazı hububatlar satın alınmaktadır. 27 İl ticaret hasılasının % 45’ini toptan ve perakende ticaret% 55’ini ise otel, lokanta hizmetleri oluşturmaktadır. Ağrı’da ticaret hayatına etki eden başlıca kuruluşlar; Ağrı ve Doğubayazıt Ticaret ve Sanayi Odası, Ağrı Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği bünyesinde faaliyet gösteren 15 meslek odası ve çeşitli alanlarda faaliyet gösteren kooperatiflerden oluşmaktadır. İl genelinde 8403 şirket mevcut olup, bunların 6462’si şahıs şirketi, kalan 1941 adet ise sermaye şirketleridir. Gürbulak Gümrük Kapısı, Doğudan yurda girişin ilk basamağı, aynı zamanda Türkiye topraklarının son durak yeri olduğu için, her dönemde önemli bir gümrük merkezi olmuştur. İran sınır ticareti ile Gürbulak’taki ithalat ve ihracat trafiği gün geçtikçe artmaktadır. Asya’yı Avrupa’ya bağlayan, Türkiye’nin en modern gümrük kapılarından biri olan Gürbulak sınır kapısı civarında yaklaşık 10.000 hektar alan üzerinde kurulması planlanan Türkiye İran Ortak Organize Sanayi Bölgesinin çalışmaları devam etmektedir. Çalışmaların tamamlanması halinde bölgenin önemli bir ticari merkezi olacağı düşünülmektedir. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Ağrı İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Ağrı İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 59 dır. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0,1 lik bir oran ile sanayisi gelişmemiş iller arasında yer almaktadır. Doğu Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, Malatya İlinin % 29 luk bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer aldığı görülmektedir. Malatya İlini sırasıyla %18 ile Elazığ, % 13 ile Erzurum, % 9 ile Erzincan, %9 ile Van, %5 Ağrı, 2 Muş, % 3 Kars, % 3 Bingöl, %3 Bitlis, % 2 Ardahan, %2 Iğdır, %1 Hakkari, %1 ile Tunceli ve İli takip etmektedir. 3.2. Ağrı ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Ağrı İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 53 i Gıda ürünleri imalatı sektörünün ilk sırada olduğu görülmektedir. Diğerleri sırasıyla; % 15 Diğer madencilik taşocakçılığı, % 7 Tekstil ürünleri imalatı, % 5 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı % 5 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, % 3 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 2 Kok kömürü ve rafine edilmiş edilmiş petrol ürün. % 2 Ham petrol ve doğalgaz çıkarımı ve saha arama ve tetkiki. % 2 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması, % 2 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı % 2 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 2 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı, 28 3.3. Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Ağrı ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam 1.147 dır. Ar-Ge birimi bulunan sanayi işletmesi sayısı 5 çalışan sayısı 14 dır. 3.4. Genel Değerlendirme: Ağrı İlinin sanayisi, yerel hammadde kaynaklarına uygun olarak gelişme göstermiştir. Gıda ürünleri imalatı ve Diğer madencilik ve taşoçakçılığı imalatı İlin en önemli sektörleridir. Diğer sektörler bu iki sektöre uygun bir kümelenme içerisinde yapılanmıştır. Sanayide çalışanların % 62 si Gıda ürünleri imalatı, % 17 si de Diğer madencilik ve taşocakçılığı sektörlerinde istihdam edilmektedir. İstihdamın % 86 sı işçi, % 2 si mühendistir. Ağrı İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 56 si mikro ölçekli, % 40 si küçük ölçekli, % 2 si orta ölçekli, % 2 si büyük ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Türkiye Şeker Fabrikası A.Ş. - Mek Turizm İnşaat Taahhüt ve Ticaret Ltd. Şti. - Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü Ağrı Et Kombinası Müdürlüğü - Alptaş İnşaat Turizm Tekstil Enerji Dış Ticaret Sanayi Ticaret Ltd. Şti. - NESCE İnşaat Enerji ve Ticaret A.Ş. 4. Potansiyeli Arttırmaya Yönelik Yatırımlar Tarıma yönelik yatırımlar 1-Jeotermal seracılık 2- Meyve-sebze yetiştiriciliği 3-Baklagil yetiştiriciliği 4-Kültür cevizi yetiştiriciliği 5-Yem bitkileri üretimi Hayvancılık sektörüne yönelik yatırımlar 1-Organik tarıma dayalı hayvancılık 2- Su ürünleri üretimi 3-Arıcılık 4-Damızlık et ve süt sığırcılığı 5-Koyunculuğu geliştirme Turizm sektöründe yapılacak potansiyel yatırımlar 1-Yerel tanıtım ve turizm konseyinin kurulması 2-Turizm ürünlerinin çeşitlendirilmesi 3-Kırsal turizmi geliştirme Enerji Sektöründe Yapılacak Potansiyel Yatırımlar 1-Rüzgar enerjisi santrallerinin kurulması 2-Perlitin değerlendirilmesi 3-Ponza taşının değerlendirilmesi 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Gıda sanayisinde yapılacak yatırımlar 1-Karma yem üretimi tesisleri 2-Helva ve lokum üretim tesisleri 3-Bisküvi-gofret üretim tesisleri 4-Makarna ve benzeri unlu mamuller üretim tesisleri Tekstil Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar 1-Tekstil giyim üretimi 2-Çorap üretimi 29 3-El halısı ve kilim dokuma tesisleri 4-Yün iplik üretim tesisleri Plastik Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar 1-PVC profil doğrama, PVC ve PE boru üretimi 2-Plastik eşya ve ambalaj malzemesi üretimi 6. İlin Dış Ticareti 6.1. Ağrı İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 44 43 54 2011 56 YIL İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 50.687 44.339 76.904 77.611 6.2. Ağrı İline Ait İthalat Bilgileri YIL (Kaynak:DTM) 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 83 66 109 148 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 77.074 45.227 58.973 70.995 7. Ağrı İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Ağrı Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 25) 61 hektar büyüklüğündedir. 2010 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 110 adet sanayi parselinin 4 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 1 adedi üretim, 3 adedi inşaat aşamasındadır. 106 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 60 kişi istihdam edilmektedir. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Ağrı ilinde 552 işyerlik 4 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 20.677.838.-TL’ye karşılık gelmektedir. DOLU BOŞ DOLULUK SIRA İŞYERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI İŞYERİ İŞYERİ ORANI NO SAYISI SAYISI SAYISI (%) 1 AĞRI DOĞUBEYAZIT KSS 100 100 0 100 2 AĞRI MERKEZ KSS 312 300 12 96 3 AĞRI ELEŞKİRT KSS (DAP) 50 36 14 72 4 AĞRI PATNOS KSS (DAP) 90 90 0 100 TOPLAM 552 526 26 95 30 b) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Diyadin Küçük Sanayi Sitesi: 2011 yılı Yatırım Programında “100 işyeri, altyapı ” olarak ve 650.000.-TL ödenekle yer almaktadır. 100 işyeri üstyapı inşaatı tamamlanmıştır. Altyapı inşaatı fiziki gerçekleşmesi % 67’dir. Tutak Küçük Sanayi Sitesi: 2011 yılı Yatırım Programında “50 işyeri, Altyapı ” olarak ve 300.000.-TL ödenekle yer almaktadır. 02.10.2003 tarih ve 11677 sayılı yazımızla yer seçiminin uygun görüldüğü Tutak KSS Kooperatif Başkanlığına bildirilmiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Sorunlar ve Çözüm Önerileri SORUNLAR 1-Finansman temininde yaşanan güçlükler 2-Hammadde temininde yaşanan güçlükler 3-Yönetim güçlüğü 4-Pazarlama ve organizasyon güçlüğü 5-İç Pazar imkanlarının yetersizliği 6-Dış Pazar imkanlarının yetersizliği ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 1-İlimizde sanayinin gelişimi için teşvik politikaları uygulanırken bölgedeki sanayinin yapısının dikkate alınması gerekmektedir. İmalat yapmakta olan işletmelerin finansal, teknolojik ve kurumsal problemleri masaya yatırılmalı ve uygulanacak politikalar yeni yatırımlara yönelik olmaktan çok var olanı ayakta tutmaya ve geliştirmeye yönelik olmalıdır. 2-Teşvik uygulanırken illerin gelişmişliği göz önünde bulundurulmalı ve az gelişmiş illerde teşvik oranı arttırılmalıdır. Aksi takdirde az gelişmiş yörelerin teşvikten yararlanma düzeyi azalacaktır. 3-İlimizde KOBİ kredilerinden hemen hemen hiç yararlanılmamaktadır. İldeki yatırımcıların KOBİ desteklerinden yararlandırılması ve KOBİ’lerin finansal kaynaklara ulaşabilmesi için ipotek ve teminat problemlerinin çözülmesi gerekmektedir. 4-Markalaşma, kurumsallaşma, bilişim teknolojileri standardizasyonu gibi konularda KOBİ’lerin bilinçlenmesi ve eğitilmesi önem arz etmektedir. 5-İldeki sanayinin hammaddeye, yan sanayiye ve pazara uzak olması gibi faktörlerin etkisiyle ulusal ve küresel alanda rekabet edebilecek boyutta değildir. Dolayısıyla yerel pazarlara yönelik faaliyet gösterilmektedir. Kişi başına düşen gelirin düşüklüğü ve ekonomik krizlerden en çok etkilenen kesimlere yönelik üretim yapan bu işletmeler çoğu kez Pazar bulamamakta ve günden güne kapanmaya yüz tutmaktadır. Burada çözüm talep artışını tetikleyici politikalar geliştirmekten geçmektedir. 6-İl sakinlerine yörede oturmaları kaydıyla tasarruflarını değerlendirmede vergi ayrıcalıkları getirilmelidir. Böylece ilde yeni yatırımlar cazibe kazanacak ve yeni yatırımların önü açılacaktır. 7-KOBİ’lerin faaliyetlerine devam etmesi için KDV ve işçi stopajlarının 3,4 aylık dilimlerde alınması yararlı olacaktır. Böylelikle KOBİ’lerin topladıkları KDV’yi en az 3 aylık dilimde sermaye olarak kullanabilme imkanı doğacaktır. 8-İlimizde yeni iş yeri açanlara en az 3 yıl vergi muafiyeti sağlanmalıdır. Bu durum işyerlerinin devamlılığını sağlayacak, istihdam oluşturacak kapasiteye erişmelerini temin edecektir. 9-Endüstri bitkilerinin yetiştirilmesine elverişli olan ilimizde gıda, tekstil ve yöre potansiyeline uygun sanayilerin kurulması yararlı olacaktır. 31 10-Hayvan sayısının yüksek olduğu ilimizde et, yün ve süt ürünlerine yönelik sanayi tesislerinin kurulması yararlı olacaktır. 11-Hızlanan kentleşmeden doğan inşaat malzemesi ihtiyacını karşılamak üzere yapı malzemesi sanayisinin kurulması yararlı olacaktır. 12-İlimizde yer altı kaynaklarının rezerve tespitleri yapılmalı ve ekonomik bulunan rezervlerin işletilerek yeni iş olanaklarının yaratılması sağlanmalıdır. 13-Yatırımları teşvik edici kredi ve teşvik sistemlerinin geliştirilmesi ve İlimizde sanayi ve ticaretin gelişmesi için işletme ve imalata yönelik kredilerin tahsis edilmesi ve yatırımcıların kamu güvencesini alabilecekleri desteğin sağlanması gerekmektedir. 14-Özel sektörün imalat sanayinde katkısını arttırabilmek için bölgesel birliklerin kurulmasını desteklemek ve Doğu Anadolulu İş Adamları Birliği gibi örgütlenmelerin kurulması sağlanmalıdır. 15-Bölgesel organizasyonlar finans desteği sağlayabilecek bölgesel bankaların kurulması ve kredi olanaklarının arttırılması faydalı olacaktır. 16-İlimizin Uluslar arası ticaret sisteminde yer alabilmesi için Uluslar arası fuarlarda malların tanıtımının yapılması sağlanmalı ve ürünlerin pazarlama aşamasında özellikle taşımacılık için sübvansiyonların sağlanması gerekmektedir. 17-İlimizin sınır ticareti olması nedeniyle Gürbulak Sınır Kapısı üzerinden İran ve Türki Cumhuriyetler ile ilişkilerin geliştirilmesi için sınır ticaret kapısının açılması ve ticareti teşvik edici ulaşım altyapısının iyileştirilmesi yararlı olacaktır. 18-İlimizde aracı kurum niteliğinde olacak ve Pazar olanakları yaratacak özel sektör girişimlerinin kurulması ve desteklenmesi yararlı olacaktır. 19-İlimizin ticaret sektörünü destekleyecek sanayi sektörü ile entegrasyonun sağlanması ve ihracat ürünlerinin maliyetlerinin düşürülmesi ve kar marjlarının yükseltilebilmesi için yeni kredi sistemlerinin aranması gerekmektedir. 20-Türkiye ile İran arasında yapılması düşünülen Serbest Organize Sanayi Bölgesinin bir an önce kurulması halinde Ülkemiz ve İlimiz ekonomisi üzerinde olumlu bir etki yaratacak aynı zamanda istihdamda büyük bir katkı sağlayacaktır. 9. Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü Personel Durumu İl Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü 10 personelle hizmet vermektedir. 1 Şube Müdürümüz Valilik onayıyla geçici görevle Eleşkirt Kaymakamlığı Yazı İşleri Müdür Vekilliğine görevlendirilmiştir. Ayrıca Valilik personellerinden 1 memur geçici görevle Müdürlüğümüz hizmetine görevlendirilmiştir. Personellerimizin Niteliği ADI VE SOYADI Cesim 1 AKAGÜNDÜZ 2 Abubekir ARPAÇ 3 :Murat İBİK 4 Orhan BİLGİN 5 M.Şakir PELİT 6 Muzaffer YAŞAR 7 Yılmaz SARI 8 Yakup BAŞBOĞA 9 Celal BENGİ 10 Sulhattin AKTAŞ ÜNVANI İl Müdürü Şube Müdürü Şube Müdürü Şef Şef Ölçü-Ayar M. Ölçü-Ayar M. Ölçü-Ayar M. Memur Memur 32 TAHSİL DURUMU İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Açık Öğretim Fakültesi Açık Öğretim Fakültesi Açık Öğretim Fakültesi Endüstri Meslek Lisesi 2 Yıllık Meslek Yüksek Okulu Endüstri Meslek Lisesi Endüstri Meslek Lisesi 2 Yıllık Meslek Yüksek Okulu Endüstri Meslek Lisesi 05 AMASYA 1. İlin Sanayi Yapısı Amasya ili GSYİH’si Türkiye GSYİH'sinin 0,4'ünü oluşturmakta; GSYİH’nin % 63’ünü hizmetler, %30’unu tarım ve %7’sini ise sanayi sektörü değerleri oluşturmaktadır. DPT tarafından 2003 yılında hazırlanan “İllerde Öne Çıkan Sanayi Sektörleri” adlı çalışmaya göre Amasya ilinde “gıda ürünleri ve içecek imalatı, madencilik ve taşocakçılığı, taşa toprağa dayalı sanayi ile başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı sektörleri öne çıkmaktadır. 2006-2011 yılları arasında ilde firmaların yaptığı yatırımlar incelendiğinde de aynı sektörlerin öne çıktığı, bu sektörlerden farklı olarak enerji üretimi için (HES) yüksek bütçeli yatırımların başlatıldığı dikkat çekmektedir. Amasya Yeşilırmak üzerinde kurulma çalışmaları devam eden 13 HES’in toplam yatırım tutarı 2012 birim fiyatları ile 803 Milyon TL olup, 726,6 Milyon kWh elektrik enerjisi üretilecektir. Üretilecek bu enerji miktarı Amasya ilinin yıllık elektrik enerjisi tüketiminden fazlasını karşılayacaktır. 5084 sayılı yasanın uygulanmaya başlamasıyla il istihdamında önemli gelişmeler olmuştur. 2003 yılı Ağustos ayı sonu itibari ile 11.911 olan sigortalı sayısı 2011 Ekim sonu itibariyle 33.636’ya ulaşmıştır. Şubat 2010- Aralık 2011 dönemi arasında 45 Firmanın 626 Milyon TL üzerinde Yatırım Teşvik belgesi alması, Amasya’nın son dönemlerdeki istihdam ve yatırım ataklarını ortaya koyan örneklerindendir. Amasya ilinde Amasya OSB, Merzifon OSB, Suluova Karma OSB ve Suluova Besi OSB olmak üzere 4 OSB bulunmaktadır. Amasya ve Merzifon’ da ikişer, Suluova, Taşova, Gümüşhacıköy ilçelerinde birer adet olmak üzere 6 küçük sanayi sitesi bulunmaktadır. Göynücek KSS ’ nin ise yapım işi devam etmektedir. E-80 Karayolu bitişiğinde yer alan Suluova karma OSB Amasya-Merzifon Havaalanına 7 km, Samsun limanına 85 km, TCDD Hacı bayram istasyonuna 2 km, Doğalgaz boru hattına 3 km uzaklıkta olması ve arsa tahsislerinin %90 bedelsiz olması yatırımcılar için cazip bir OSB olarak görünmektedir. Amasya ekonomisinde, mobilya sektörünün ciddi katkı payı bulunmaktadır. İlden bir çok ülkeye ofis mobilyaları ihracatı yapılmaktadır. 5084 Sayılı Kanun Merzifon OSB’de başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı (elektrikli makine ve ev aletleri) ile sanayinin gelişmesinde büyük rol oynamıştır. Merzifon’da 30.000m² kapalı alanda faaliyet gösteren aspiratör ve davlumbaz fabrikası bulunmaktadır. Bu fabrika 2011 yılında Rusya, Almanya, İngiltere, Yunanistan, Irak, İran, Suriye, Türki Cumhuriyetleri, Ukrayna, Norveç, İsrail’in de aralarında bulunduğu 60 ülkeye ihracat yaparak sektörün canlanmasına katkıda bulunmuştur.5084 sayılı Kanun ile ilde İmalat sanayi sektöründe önemli gelişmeler olmuştur. İldeki toplam istihdamın %24’ü bu sektör tarafından karşılanmıştır. MTA Orta Anadolu 1. Bölge Müdürlüğünün yapmış olduğu araştırmaya göre; Amasya yöresindeki Amasya Beji doğal taş yataklarının görünür+muhtemel+mümkün rezervi 1.400.000.000m³ olarak ortaya çıkmıştır. Bu değer Türkiye’de kayıtlı doğal taş rezervinin %21’ini, dünyadaki bilinen rezervlerin ise yaklaşık %10’unu oluşturmaktadır. Sarı-bal rengindeki doğal taşı(mermeri), görünüm ve kalitesiyle (leke tutmaz, su emmez, aşınımı az) ulusal ve uluslarası ölçekte adını yurtdışına duyurmayı başarmış, 2011 yılında, Çin Halk Cumhuriyeti, Hindistan, Bangladeş, Tayvan, Lübnan, Suriye, Suudi Arabistan başta olmak üzere 45 ülkeye ihracat gerçekleştirilmiştir. Firma beyanlarına göre 2011 yılı ihracat tutarı 41 Milyon ABD doları aşmıştır. Mermerde Amasya, blok ve plakadan 0,5 cm’ye kadar her boyut ve teknikte işlenmiş, yarı işlenmiş ve blok üretimi gerçekleştirebilecek kapasite ve çağdaş teknolojiye; 6 sınıfta 18 farklı doğal taştan oluşan ürün gamına sahiptir. Gelecekte Amasya ekonomisine ciddi katkılarının olacağı düşünülmektedir. 33 2. İlin Ticaret Yapısı İç Anadolu’nun bir çok ilinden Karadeniz’e geçiş yolu üzerinde bulunan ve Avrupa – İstanbul – İran Uluslararası karayolu güzergâhında yer alan Amasya; ulaşım imkânları yönünden iyi bir konumdadır. Amasya kuzeyde Karadeniz kıyılarına Karayolu ile, Samsun limanına ise hem karayolu hem de demiryolu ile bağlanmaktadır. Ankara’ya 336 km., İstanbul’a 671 km, Tokat’a 114 km, Çorum’a 92 km, Samsun İl Merkezine ise 131 Km uzaklıktadır. 2008 yılından itibaren hizmet vermeye başlayan Amasya-Merzifon Havaalanı bölgenin önemli ulaşım kaynaklarından biri haline gelmiştir. İlde ticaretle uğraşanların büyük bir çoğunluğu perakende ticaret ile iştigal etmektedir. Amasya ili gelirinin büyük bölümünü, tarımsal ürünlerin satışlarından sağlanan gelirler oluşturmaktadır. Tarım ürünlerinin alım-satımına dayanan il ticareti, küçük ölçekli olup, ençok İstanbul-Ankara ve Samsun illeri ile yapılmaktadır. İlde hayvan ticaretinin de önemli bir yeri vardır. Ayrıca, süt ve besi amaçlı büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık, Amasya ekonomisin de önemli bir yer tutmaktadır. Son dönemlerde hayvancılık ve kanatlı hayvancılık sektörüne yapılan yatırımların artmasıyla yumurta üretiminde de bir canlılık gözlemlenmektedir. Bu sektörün canlanması sağlayan Suluova’da hizmete açılan 20.000 m2 kapalı alanda faaliyet gösteren, günlük 1.000.000 yumurta/gün kapasiteye sahip üretim tesisinin kurulmuş olmasıdır. Söz konusu tesis Türkiye yumurta üretiminin %2,5’ini tek başına karşılayacak kapasitededir. İlin 2010 yılı toplam büyükbaş hayvan sayısı 135.992’dir. Amasya’da; Elma, Kiraz, Şeftali, Armut, Ayva, Erik, Kayısı, Üzüm ile meyvecilikte, soğan, Şeker pancarı, Ayçiçeği, mısır, buğday, haşhaş, yeşil mercimek, patates ile tarla ziraatında, sera domatesi ve salatalığı, biber, patlıcan, marul, karnabahar, lahana, Yeşil fasulye, bamya, kabak vb. sebzeler de sebzecilikte önemli bir yer tutmaktadır. Bu ürünler ülkemizin iç pazarına pazarlandığı gibi Kiraz, soğan, elma, vb ..dış ülkelere de ihraç edilmektedir. Amasya ticareti büyük ölçüde tarımsal ürünlere dayanmaktadır. Şeker pancarı, kuru soğan, nohut, mercimek, fasulye, şeker, ayçiçeği yağı, süt ve süt mamulleri, yumurta, hayvan yemi, un, kireç, tuğla, kiremit, linyit kömürü, Dayanıklı tüketim maddeleri, çimento, demir, narenciye gibi ürünler il içi ve il dışı Ticarete konu olan en önemli ürünlerdir. Mermer, kuru maya, ankastre mutfak tipi aspiratör, davlumbaz, ürünleri, tekstil ürünleri, Rivet, mobilya ve ofis mobilyaları, linyit, metal sanayi ürünleri, kimyevi ve plastik sanayi ürünleri Yurt içine satışı yapıldığı gibi yurt dışına da ihracatları yapılmaktadır. Kuru maya, mermer, ankastre mutfak ürünleri ihracatta önemli yer tutmaktadır. İlde toplam 32.226 Ton kiraz üretimi yapılmakta ve dış ülkelere ihracat edilmektedir. Amasya, Türkiye Soğan üretiminde %16 paya sahip olup ihracatında da önemli bir konumdadır. Yılda 1.135 Ton Bamya üretilmekte olup Türkiye’de Kuru Bamyanın %25 i Amasya’dan karşılanmaktadır. Amasya hayvancılık yönünden de önemli bir potansiyele sahiptir. İlde hayvancılık genelde aile işletmesi şeklindedir. Son yıllarda yapılan bazı çalışmalar ve destekler sonucu Kültür hayvancılığında önemli ilerlemeler olmuştur. Suluova ilçesinde hayvan ticareti önemli bir yer tutmaktadır. Türkiye’nin ilklerinden olan Suluova Besi OSB’nin hizmete verilmesi ve işletmelerin üretime geçmesi ile birlikte, ilde hayvancılık ve yan sektörlerinde büyük bir canlılık olacağı ve Ticaretin daha da artacağı düşünülmektedir. 34 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Amasya İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Amasya İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 213 dür. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.3 lük bir oran ile sanayisi gelişmekte olan illerimiz arasında yer almaktadır. Karadeniz Bölgesi’ndeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, bölge illeri arasında %19 lik bir oran ile Samsun ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla, % 10 ile Düzce , % 10 Trabzon, %10 Çorum, % 7 Bolu, % 6 Kastamonu, % 5 Ordu, % 5.0 Rize, % 4 Amasya, % 4 Tokat, % 4 Zonguldak, % 4 Karabük, %3 Sinop, % 3 Giresun, %3 Bartın, %1 Gümüşhane, %1 Artvin, % 1 Bayburt illeri takip etmektedir. 3.2. İlde sanayi işletmelerinin sektörel dağılımı: Amasya İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, %27 Gıda ürünleri imalatı, % 16 ile Diğer madencilik ve taşoçakçılığı ürünleri imalatı, sektörlerinin ilk sıralarda olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla aşağıdaki sektörle takip etmektedir. % 11 Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 9 Mobilya İmalatı; % 6 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı % 6 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı % 5 Ana metal sanayi % 4 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) % 4 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması % 3 Tekstil ürünleri imalatı, % 2 Elektrikli teçhizat imalatı, % 2 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç) % 1 Kömürve linyit çıkartılması, % 1 Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı) %3 Diğer (Deri ve ilgili ürürnlerin imalatı, Diğer imalatlar,Elektrik gaz buhar ve havalandırma sistem üretim ve dağıtımı,İçecek imalatı , Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, Başka yerde sınıflandırılmamış mak.ve ekipmanlar imalatı, ) 3.3. Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Amasya ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam 7.073 dir. Ar-Ge birimi olan firma sayısı 5, çalışan sayısı 98 dir. 3.4. Genel Değerlendirme: Sanayide çalışanların, % 27 si Gıda ürünleri imalatı sektöründe, % 11 i Giyim eşyası imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayideki istihdamın % 82 ü işçi, % 3 ü Mühendis'tir. Amasya ilinde sanayi siciline kayıtlı işletmelerin % 40’ i mikro ölçekli, % 47’i küçük ölçekli, % 12 si orta ölçekli, % 1 si büyük ölçekli işletmelerdir. Personel Sayısına Göre Büyük İşletmeler 35 - Timay Çıt Çıt River ve Perçin Sanayi Ve Ticaret A.Ş. Merzifon Şubesi Amasya Şeker Fabrikası Silverline Endüstri ve Ticaret Aps Giyim Sanayi ve Ticaret Merzifon Şubesi Yeni Çeltek Kömür ve Madencilik A.Ş. Yeni Çeltek Linyit İşletmesi 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Hayvancılıkla entegre işleme tesisleri yatırımları Madencilik (Mermer,Taş Ocakçılığı, Linyit Madenciliği ve Briketlenmesi) Soğuk hava depoları (Yaş sebze ve meyveler için) Yeşilırmak üzerinde yapımı devam eden elektrik üretim santralleri yapımı. (HES) Meyve ve sebzelerin kalibre boylama, paketleme ve ambalajlama tesisleri 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Kamu Yatırımları Suluova Besi OSB Özel Sektör Yatırımları Mermer Ocakları ve işleme tesisleri Gıda (Et-Süt işleme üniteleri) Başka yerlerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı (Elektrikli, elektriksiz ev aletleri imalatı) Mobilya imalatı 6. İlin Dış Ticareti 6.1. Amasya İline Ait İhracat Bilgileri YIL 2008 2009 2010 2011 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 25 32 30 35 6.2. Amasya İline Ait İthalat Bilgileri YIL 2008 2009 2010 2011 A) İTHALATÇI FİRMA SAYISI 35 32 46 40 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 19.758 21.629 52.901 63.338 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 20.267 13.072 41.629 104.195 7. Amasya İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Amasya Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 126) 75 hektar büyüklüğündedir. 36 2001 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 34 adet sanayi parselinin 28 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 20 adedi üretim, 2 adedi inşaat, 6 adedi proje aşamasındadır. 6 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 380 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; orman, gıda ve plastik sanayidir. Amasya-Merzifon Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 98) 150 hektar büyüklüğündedir. 2002 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; bulunan 46 adet sanayi parselinin 43 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 34 adedi üretim, 5 adedi inşaat, 4 adedi proje aşamasındadır. 3 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 2.590 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; elektrik makineleri, plastik ve gıda sanayidir. Amasya-Suluova Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 229) 75 hektar büyüklüğündedir. 2009 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 85 adet sanayi parselinin 20 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin 3 adedi üretim, 3 adedi inşaat, 14 adedi proje aşamasındadır. 65 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 30 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda sanayidir. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ: Amasya-Suluova Besi Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 223) 2011 yatırım programında “90 hektar” olarak ve 300.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Altyapı yapım işi fiziki gerçekleşmesi % 82’dir. AG-YG elektrik şebekesi ve ENH inşaatı tamamlanmıştır. Bölgede 15 adet sanayi parseli bulunmaktadır. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Amasya İlave Alan Organize Sanayi Bölgesi : ( Sicil No: 126) 09.04.1999 tarih ve 3415 sayılı yazımızla 128 hektar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Amasya İlinde 1.027 işyerlik 6 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 29.568.810.-TL’ye karşılık gelmektedir. DOLU BOŞ DOLULUK SIRA İŞYERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI İŞYERİ İŞYERİ ORANI NO SAYISI SAYISI SAYISI (%) 1 AMASYA GÜMÜŞHACIKÖY KSS 70 70 0 100 2 AMASYA MERKEZ KSS 256 256 0 100 3 AMASYA MERKEZ (II.BÖLÜM) 187 KSS 179 8 96 4 AMASYA MERZİFON KSS 240 170 70 71 5 AMASYA SULUOVA KSS 170 155 15 91 6 AMASYA TAŞOVA KSS 104 104 0 100 TOPLAM 1027 934 93 91 37 b) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Göynücek Küçük Sanayi Sitesi: 2011 Yılı Yatırım Programında “30 işyeri, altyapı ” olarak ve 550.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Sıhhi tesisat projesi vize edilmiştir. 26 işyeri üstyapı noksan kalan işler yapım işi fiziki gerçekleşmesi % 98’dir. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ: Amasya Hamamözü Küçük Sanayi Sitesi: 05.09.2005 tarihinde yer seçimi yapılmıştır. Bugüne kadar Bakanlığımıza bir belge ulaşmamıştır. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri Yatırım teşviklerin devam etmesi, Kobi Destek ve Teşviklerinin devam etmesi, İlimizde Gümrük Müdürlüğünün kurulması. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu ÜNVAN ADET KADRO İl Müdürü İl Müdür Yrd Şube Müdürü Şef Mühendis Tekniker Teknisyen Ölçü Ayar Me. Memur Veri Haz. Me. Daktilograf Şöför Hizmetli 1 1 2 1 2 3 1 1 1 1 1 1 1 2 1 2 3 1 1 1 1 1 TOPLAM 15 - THS 2 3 5 Hizmet Sınıfları GİHS YHS 1 1 2 1 1 1 1 1 1 9 38 1 06 ANKARA 1. İlin Sanayi Yapısı Cumhuriyetin ilk yıllarında, küçük imalathanelerin kurulmasını takiben; MKE Kurumu, Şeker Fabrikaları Kurumu, Sümerbank ve Etibank gibi kamu sanayi kuruluşlarının ve bunlara bağlı fabrikaların Ankara’da olması, yan sanayi olarak çalışan küçük özel işletmelerin kurulmasını da teşvik etmiştir. Ankara'nın sanayileşmesi, sadece başkent olması yönündeki çabalar ve coğrafi yapısı nedeniyle olası hava kirliliği gerekçe gösterilerek uzun yıllar engellenmiştir. Süreç içinde, çevreye karşı duyarlı bir sanayileşme bilinciyle günümüze gelinmiş ve Ankara ülke genelinde ekonomik faaliyet konularındaki yoğunlukları itibariyle sanayi ağırlıklı iller arasında yer almıştır. Ankara'da Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi İşletmeleri (KOBİ'ler) sanayinin büyük çoğunluğunu oluşturmaktadır 10 ve daha fazla işçi çalıştıran işyeri sayısı dikkate alındığında en fazla işyeri olan sektör demir ve metal işleri sanayi olup, bu daldaki firmaların büyük çoğunluğu 25 ve daha fazla işçi çalıştırmaktadır. Özel sektörün rağbet ettiği ikinci sektör ise gıda sanayisi olup, sektördeki firmaların büyük çoğunluğu 10-24 arasında işçi çalıştıran küçük ölçekli firmalardan oluşmaktadır. Savunma sanayinin oluşturduğu altyapı ve talep sonucu makine ve metal sanayi İl ekonomisinde önemli bir seviyeye ulaşmıştır. Bugün sanayi kuruluşlarının % 40’ının üretim yaptığı alan, makine ve metal sanayidir. Ankara’nın ülke içindeki merkezi ve savunmaya uygun konumu, yetişmiş insan gücü ile sektör içinde yer alan kuruluşların oluşturduğu potansiyel, bu sektörde büyük kuruluşların doğmasına sebep olmuştur. MKE Kurumu, Türk Havacılık ve Uzay Sanayi (TAI), Aselsan, Roketsan ve Havelsan gibi savunma sanayi ile ilgili büyük ölçekli yatırımlar İlde gerçekleştirilmiştir. Bunların yanı sıra 50’den fazla orta ölçekli firma ile teknoloji geliştirme ve organize sanayi bölgelerinde yerleşik sayıları yüzlerle ifade edilebilecek küçük tasarım ve imalat işyerleri bu sektörde faaliyet göstermektedir. Ankara Sanayi Odası I. (Sincan), Ostim ve İvedik Organize Sanayi Bölgeleri de küçük ve orta ölçekli sanayi kuruluşlarını barındırması nedeniyle İl sanayisinde önemli bir yer tutmaktadır. Ayrıca, mevcut sanayinin ihtiyaçlarını karşılamak ve İl sanayisinin gelişimini hızlandırmak amacıyla Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde Ankara Sanayi Odası (ASO) II.(Türkobası) - III.(Alagöz) ve Anadolu Organize Sanayi Bölgeleri ile ilçelerde Beypazarı, Polatlı, Şereflikoçhisar Organize Sanayi Bölgeleri, Çubuk Hayvancılık İhtisas Organize Sanayi ile Ankara Madeni Dökümcüler İhtisas Organize Sanayi Bölgelerinin Etüd Proje çalışmaları sonuçlanmış; inşaatı, imarı, altyapı ve kamulaştırma çalışmaları devam etmektedir. Polatlı II. OSB ise kuruluş aşamasındadır. İlde ODTÜ, Ankara (BİLKENT), Hacettepe Üniversitesi, Gazi Teknopark, Ankara Üniversitesi, Ankara Sanayi Odası olmak üzere altı adet Teknoloji Geliştirme Bölgesi (TGB) yer almaktadır. Bu bölgelerde, 817 adet firma bulunmakta olup, 8.581 kişi istihdam edilmektedir. Kuruluşunu tamamlayan Ankara Üniversitesi TGB ile Ankara Sanayi Odası TGB ise henüz faaliyete geçmemiştir. Özetle, halen gelişmesini devam ettiren ve dayanıklı yapısıyla Türk Sanayisi içinde grafiğini hızla yükselten Ankara Sanayisi; Başkentin çehresini değiştirmekte, ekonomik, sosyal ve kültürel bütünlüğün oluşumunda etkin bir rol üstlenmektedir. 31 Aralık 2011 tarihi itibariyle Ankara Sanayi Odasına kayıtlı imalat sanayi kolları tesis sayısına göre toplam 1.843 sanayi kuruluşu bulunmakta olup, bunlara ait işyerlerinde toplam 286.860 kişi çalışmaktadır. 39 Ankara son yıllardaki büyük sanayi hamlesi ile memur, ticaret, tarım kenti kimliğinden sıyrılıp bir sanayi kenti kimliğine bürünmüştür. 2. İlin Ticaret Yapısı İç Anadolu Bölgesinin ortasında yer alan Ankara, bulunduğu coğrafi konum itibariyle ülkemizin tüm illerine geçişte kara yolu ve demir yolu bağlantıları sağlayan bir merkez haline gelmiştir. Başkent olmanın gerektirdiği hizmetleri verebilecek bir şehrin kurulması amacı ile başlatılan alt ve üst yapı inşaatları ile sağlanan tüm olanaklar büyük ölçüde Ankara’nın çehresini değiştirmiş, tüm kamu kurumlarının merkezleri burada kurulmuş, üniversiteler ve sağlık kurumları açılmıştır. Bu olgu beraberinde ticaret hayatına hareketlilik getirmiş ve bağlı olarak ticari malların üretildiği yani sanayileşen bir Ankara ortaya çıkmıştır. Gelişmiş kara yolu, hava yolu ve demir yolu bağlantıları ile doğudan batıya ve kuzeyden güneye tüm illerimize sanayi ve ticaret mallarının önemli bir bölümünün Ankara üzerinden sağlanması ticaret potansiyelinin de gelişmesini sağlamıştır. Gelişen sanayisi ile beraber, bölgenin ticaret merkezi konumundaki Başkent Ankara, İç Anadolu Bölgesi’nin ekonomik ve sosyal tüm göstergelerini yükseltmektedir. Ankara bulunduğu bölgenin hem çekim, hem de yayılma merkezi konumundadır. Ankara, konumu itibariyle bulunduğu bölgenin merkezi statüsünde iken, aynı zamanda ülkenin büyük metropol niteliği kazanmış illerinden biridir. Ankara’da ticari ve ekonomik hayatı meydana getiren kurum ve kuruluşlardan; 5 Ticaret Odası ve 4 Ticaret Borsası bulunmaktadır. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Ankara İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Ankara İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 5.191 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 7 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş 3 üncü İldir. İç Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 45 ile Ankara İli ilk sırada yer alırken, Ankara İlini sırasıyla %24 ile Konya, %10 Kayseri, %5 Eskişehir, %3 Sivas, %2 Karaman, %2 Kırıkkale, %2 Aksaray, %2 Nevşehir, %2 Yozgat, %1 Niğde, %1 Çankırı ve %1 ile Kırşehir İli takip etmektedir. 3.2. Ankara İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Ankara İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda; % 14 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı, % 12 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) % 10 Gıda ürünlerinin İmalatı, % 8 Mobilya İmalatı, % 6 Ana Metal Sanayi % 6 Kauçuk ve plastik Ürünlerin İmalatı, % 5 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 5 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 4 Elektrikli teçhizat imalatı, % 3 Diğer Madencilik ve Taşocakçılığı 40 % 3 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması, % 3 Diğer imalatlar % 3 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı römork imalatı, % 3 Bilgisayarların elektronik ve optik ürünlerin imalatı, % 2 Ağaç ve Mantar Ürünleri İmalatı (Mobilya hariç), % 2 Tekstil Ürünleri İmalatı % 2 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı, % 2 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, % 1 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, % 1 Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı, % 1 Diğer ulaşım araçlarının imalatı, % 1 Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı, % 1 Metal cevherleri madenciliği % 2 Diğer (İçecek imalatı,, Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı, Elektrik, gaz, sıcak su üretimi ve dağıtımı, Kömür ve linyit çıkartılması) 3.3. Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Ankara ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 174.210 dır. Ar-Ge birimi olan firma sayısı 469, toplam personelin % 4 ü Ar-Ge biriminde çalışmaktadır. Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 814, toplam personelin % 2 si kalite kontrol biriminde çalışmaktadır. Ar-Ge birimi olan firma sayısı 471, çalışan sayısı 8930 dır. Kalite Kontrol Firma sayısı 813, Kalite kontrol personel sayısı 16.608 dır. 3.4. Genel Değerlendirme: Ankara İlinde sektörlerin dağılımı doğal bir kümelenme görünümündedir. Bu İşletmelerin Teknoloji Bölgelerindeki Ar- Ge faaliyetleri nedeniyle, Ar-Ge deki istihdam dikkat çekicidir. Sanayi sektörlerinde çalışanların % 12 si Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı, % 10 u Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) üretim sektöründe istihdam edilmektedir. İstihdamın % 57 si işçi, % 8 i mühendis’tir. Ankara İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 47 si mikro ölçekli, % 44 ü küçük ölçekli, %8 i orta ölçekli, % 1 i büyük ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Tusaş Türk Havacılık ve Uzay Sanayi A.Ş - Aselsan Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş - Türk Traktör ve Ziraat Makineleri - Gün-Ka Mobilya Orman İnş.Otom.Ltd.Şti. - Tega Müh.San ve Ticaret A.Ş. 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar 21. yüzyılın Ankara’sında büyük yatırımları gerçekleştirme zorunluluğu bulunmakta olup, bu doğrultuda ön şartın, doğru teşviklerin belirlenmesi, girişimciler için öngörülebilir ve sürdürülebilir iş ortamlarının sağlanması ve rekabet ortamındaki yarışta işletmeyi ön plana çıkartmak için durum tespiti yapmak ve gerekli önlemleri almak olduğu değerlendirilmektedir. Sanayici önerileri doğrultusunda; İlde bilgisayar, elektrik, elektronik, hazır giyim, teknikendüstriyel tekstil gibi çevre kirliliği yaratmayan ihtisas organize sanayi bölgeleri kurulmalıdır. Tıp ve sağlık, elektronik ve bilgisayar, malzeme ve imalat, inşaat ve savunma sanayi sektörleri kapsamında nano teknoloji vb. ileri elektronik uygulamalarına yönelik yatırımlar 41 yapılmalı, ileri teknoloji gerektiren ürünlerin üretimine yönelik bu tür yatırımlar teşvik edilmelidir. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Bilgi ve İletişim Teknolojileri. Malzeme Teknolojileri. Nanoteknoloji. Tasarım Teknolojileri. Üretim Süreç ve Teknolojileri. Enerji ve Çevre Teknolojileri. Dünyada sanayi sektöründe son zamanlarda hızlı yapısal değişim yaşanırken, gelişmiş ülkelerde de imalat sanayinde teknoloji hızlı bir gelişme göstermektedir. Bu süreçte, ham madde ve emeğe dayalı üretim metotları terk edilmekte, yerine teknolojinin yoğun olduğu, üretim ve bilgi teknolojilerini ön plana çıkaran sistem benimsenmektedir. Dolayısı ile ekonomilerin mukayeseli üstünlüğünü artık teknolojik yapılar belirler hale gelmiştir. Günümüzde teknoloji geliştirme, sanayileşme ve sanayileşirken de ileri teknolojiden yararlanarak yeni alanlar ve ürünler oluşturma yarışı her geçen gün daha ileri bir boyuta ulaşırken, bu yolla erişilen güç, milletler için dünya piyasalarında büyük bir rekabet alanını da beraberinde getirmektedir. Gelişmiş ülkelerde ürün rekabeti, bilimsel ve teknolojik yetkinlik rekabetine dönüşmüş durumdadır. Dolayısıyla yoğunlaşmış bilgi ve beceriye sahip iş gücü, bilgi ve deneyim birikimi, Ar-Ge alt yapısı, modern haberleşme ağı, bilişim teknolojilerinin etkin kullanımı, kaliteden ödün vermemek ve ürün skalasında zenginlik gibi kriterler rekabet gücünü belirleyen en önemli faktörler olarak karşımıza çıkmaktadır. Teknolojik gelişmeler uluslararası bir perspektifle izlenmekte, özellikle ülkenin ticaretine/ekonomik büyümesine ve rekabet edebilirliğine getirebilecekleri katkı dikkate alınarak hedefler belirlenmekte ve işbirlikleri aranmaktadır. Bilim-buluş-teknoloji üretimi ile yönlendirilen ülkelerde firmalar, uluslararası ticareti yapılacak ürünleri belirlemekte ve belirli dönemler sonunda geliştirilmiş ürünler veya yeni ürünlerle eski ürünleri değiştirerek inisiyatifi bir süre ellerinde tutmakta, bu arada dünya ticaret hacmini de büyütmeye çalışarak, paylarını artırmak için yoğun çaba harcamaktadırlar. Bunun sonucu olarak bilim-buluşteknoloji güdümlü ekonomiler dünya ticaretinin ihracat çıkış kapıları olarak yarışmakta; diğerleri ise yalnız ithalatçı durumunda olmaktadırlar. Bugün, sahip oldukları bilimsel ve teknolojik bilgiyi entegre süreçler içinde ürüne ve toplumsal kalkınmaya dönüştürebilen ülkeler ile bu süreç entegrasyonunu başaramamış ülkeler arasındaki anlayış ve uygulama farkı, gelişmiş ve gelişmekte olan ülke tanımlamasında kullanılan önemli araçlardan biri olmuştur. Gelişmekte olan ülkelerde yürütülen çalışmalar, teknolojik açıdan belli bir gelişmişlik düzeyine ulaşılmadıkça, hızlı bir ekonomik büyümenin gerçekleşemediğini göstermektedir. Bu ülkelerde-Türkiye'de de olduğu gibi- teknolojik gelişme, yerel olarak yürütülen Ar-Ge çalışmalarına bağlı olarak değil, genellikle gelişmiş ülkelerden teknoloji transferi yolu ile başlamakta ve transfer edilen bu teknolojinin yerel koşullara adaptasyonu faaliyetlerine bağlı olarak teknolojik yeteneğin oluşturulması yolu ile sağlanabilmektedir. Bir ülkenin teknolojik yeteneğini ölçebilmek için geliştirilen bazı göstergelerle teknolojik yeteneklerine göre ülkeler çeşitli kategorilere ayrılarak bu kategoriler arasında ekonomik büyüme, kişi başına düşen milli gelir ve çeşitli sektörlerdeki yurt içi hâsıla arasında ilişkiler irdelenmektedir. Yapılan bu çalışmalarda teknolojik gelişkinlikle, ekonomik büyüme arasında ciddi bir ilişki olduğu görülmektedir. Son yıllarda hızlı teknolojik gelişmenin yanında, dünya ticaretinin giderek serbestleşmesi ile beraber rekabet de hızla artmaktadır. Gelişmiş ülkeler çeşitli araçlarla kendi 42 sanayilerini destekleyerek yapısal uyum ve rekabet gücünün sürdürülmesi yönünde politikalar uygulamaktadır. Bu gelişmeler, bilim ve teknoloji politikalarını ön plana çıkarmakta ve Ar-Ge çalışmalarına daha fazla kaynak ayrılmasını gerektirmektedir. Kalkınmanın ana unsurlarından biri olan sanayileşmede, uygun teknoloji seçimi yanında, doğal kaynaklar ile bölgesel potansiyellerin değerlendirilmesi konusu da son derece önem arz etmektedir. İhracat ve ihracatta süreklilik için de girdilerin dünya fiyatlarından temini yanında, ithalatta düşük fiyat ve düşük kaliteli ürünlerin meydana getirdiği haksız rekabete karşı sanayinin korunması gerekmektedir. Dolayısıyla gerçek refah ve büyümenin sanayileşmeden geçtiği unutulmadan, ülkemizin de gelişmiş ülkeler sınıfında yer almasının sağlanması amacıyla ülke sathında yapılacak yatırımlar için her türlü özveride bulunulması son derece önemlidir. 6. İlin Dış Ticareti 6.1. Ankara İline Ait İhracat Bilgileri YIL 2008 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 3.225 2009 2010 2011 3.341 3.403 3.767 2008 2009 2010 2011 5.362.594 4.911.248 5.620.346 6.600.824 6.2. Ankara İline Ait İthalat Bilgileri YIL İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) İTHALATÇI FİRMA SAYISI 5.511 5.401 5.808 6.429 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 23.156.175 16.488.692 19.065.828 11.909.402 7. Ankara İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A ) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Ankara Sanayi Odası I. Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 5) 675 hektar büyüklüğündedir. 1991 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 322 adet sanayi parselinin 303 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 244 adedi üretim, 16 adedi inşaat, 43 adedi proje aşamasındadır. 19 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 25.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; elektrikli makineler, plastik ve gıda sanayidir. Ankara-İvedik Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 47) 489 hektar büyüklüğündedir. 2001 yılında tamamlanmıştır. Bölge, Küçük Sanayi Sitelerinden oluşmakta olup, 7.166 adet sanayi parselinin 7.127 tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 6.882 adedi üretim, 21 adedi inşaat, 224 adedi proje aşamasındadır. 39 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 103.000 kişi istihdam edilmektedir. 43 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, demir-çelik ve elektronik sanayidir. Ankara-OSTİM Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 155) 409 hektar büyüklüğündedir. 2001 yılında tamamlanmıştır. Bölge, Küçük Sanayi Sitelerinden oluşmakta olup, 4626 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 3719 adedi üretim, 907 adedi inşaat aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 50.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; demir çelik, elektrikli makineler ve plastik sanayidir. Polatlı Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 160) 263 hektar büyüklüğündedir. 2009 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 85 adet sanayi parselinin 78 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 27 adedi üretim, 10 adedi inşaat, 41 adedi proje aşamasındadır. 7 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 300 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; demir-çelik, tarım aletleri makineleri ve gıda sanayidir. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Ankara Başkent Organize Sanayi Bölgesi (Sitiyak+ İlave Alan): (Sicil No: 171) 2011 yılı Yatırım Programında “410 hektar” olarak ve 1.250.000.-TL ödenekle yer almaktadır. 966 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; bulunan 741 adet sanayi parselinin 535 adedi tahsis edilmiştir. Tahsisi yapılan parsellerin; 33 adedi üretim, 77 adedi inşaat, 425 adedi proje aşamasındadır. 206 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 2.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; demir-çelik, petrokimya ve gıda sanayidir. Çubuk Hayvancılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 247) 2011 yılı Yatırım Programında “253 hektar” olarak ve 2.500.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Bölgede 10 adet sanayi parseli bulunmaktadır. Altyapı yapım işi fiziki gerçekleşmesi % 5’ dir. Ankara Dökümcüler İhtisas Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 267) 2011 yılı Yatırım Programında “245 hektar” olarak ve 5.000.-TL ödenekle yeralmaktadır. Kamulaştırma evrakları beklenmektedir. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ ŞerefliKoçhisar Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 178) 141 hektar büyüklüğündedir. 19.11.2002 tarih ve 14731 sayılı yazı ile jeolojik etüdün Bakanlığımız teknik şartnamesine göre yapılması istenmiştir. Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge ulaşmamıştır. Ankara Sanayi Odası 2. ve 3. Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 2) Türk Obası Kısmı; 618 hektar büyüklüğündedir. Altyapı uygulama projeleri onaylanmış olup, Bölge Müteşebbis Heyetin kendi imkanları ile yapılacaktır. Bölgedeki; bulunan 328 adet sanayi parselinin 299 adedi tahsis edilmiştir. Tahsisi yapılan parsellerin; 11 adedi üretim, 6 adedi inşaat, 282 adedi proje aşamasındadır. 29 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 510 kişi istihdam edilmektedir. 44 Ağırlıklı sektör grubu; elektriksiz makineler, pişmiş kil ve plastik sanayidir. Alagöz Kısmı; 29.07.1997 tarihinde Yer Seçimi Komisyonunca 550 hektarlık alan incelenmiştir. Kurum görüşleri tamamlanmıştır. OSB Yönetim Kurulu Başkanlığı'ndan alınan 09.10.2007 tarihli ve 06/001-2815 sayılı yazıda Polatlı Kadastro Mahkemesinde açılmış olan davanın halen devam ettiği bildirilmiştir. Beypazarı Organize Sanayi Bölgesi : 24.04.2000 tarih ve 4694 yazımızla 300 hektar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. 491.675 m2’lik alan için kamu yararı kararı verilmiştir. Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge ulaşmamıştır. Elmadağ Organize Sanayi Bölgesi: 25.11.2002 tarih ve 4928 sayılı yazımızla 150 hektar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir. Anadolu Organize Sanayi Bölgesi (OSİAD ve İlave Kısmı):(Sicil No:210) 315 hektar büyüklüğünde olup, ilk etapta kamulaştırması biten 246 hektarlık alanın imar planları onaylanmıştır. Polatlı Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil No: 160) 02.10.2007 tarih ve 10653-10659 sayılı dağıtımlı yazımızla 175 hektar büyüklüğündeki alanın OSB yeri olarak uygun görüldüğü OSB Yönetim Kurulu Başkanlığına bildirilmiştir. 70 hektarlık kısmın imar planları onaylanmış olup, diğer kısmın mülkiyet problemi çözüldükten sonra imar planı çalışmalarına geçilecektir. Polatlı Ticaret Odası Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 262) 01.09.2008 tarih ve 8890–8897 sayılı dağıtımlı yazımız ile Angutini mevkiindeki 424 hektar büyüklüğündeki alanın uygun görüldüğü ilgili kurumlara bildirilmiştir. Ankara Sanayi Odası I. Organize Sanayi Bölgesi (Sincan 3. İlave Alan): (Sicil No: 5) 13.08.2010 tarih ve 6628-6633 sayılı dağıtımlı yazımızla 45 hektar büyüklüğündeki alanın OSB yeri olarak uygun görüldüğü OSB Yönetim Kurulu Başkanlığına bildirilmiştir. İmar planı aşamasındadır. Ankara Sanayi Odası I. Organize Sanayi Bölgesi (Sincan 4. İlave Alan): (Sicil No: 5) 02.12.2011 tarih ve 3654-3666 sayılı yazımız ile 10 hektar büyüklüğündeki alanın uygun görüldüğü Valiliğe, OSB'ye ve ilgili kurumlara bildirilmiştir. Ankara 2. ve 3. Organize Sanayi Bölgesi (Türkobası) İlave alan: (Sicil No: 2) 11.01.2007 tarihinde Yer Seçimi Komisyonunca 530 hektar büyüklüğündeki alan incelenmiştir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığına 29.12.2011 tarih ve 4558 sayılı yazımız ile nihai görüşleri soruldu. Görüşün olumlu olması halinde bölgeye ara talimat yazılacaktır. 45 B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Ankara İlinde 2.517 işyerlik 13 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 71.428.801.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI ANKARA POLATLI (MARANGOZ+MOBİLYA) KSS ANKARA BEYPAZARI MARANGOZLAR KSS ANKARA KIZILCAHAMAM KSS ANKARA MERKEZ (AĞAÇ İŞLERİ) KSS ANKARA MERKEZ (MADENİ EŞYA) KSS ANKARA MERKEZ (OTOMOBİLCİLER) KSS ANKARA MERKEZ (DÖKÜMCÜLER) KSS ANKARA MERKEZ II.BÖL.(DÖKÜM.) KSS ANKARA MERKEZ OSTİM (ALT YAPI) ANKARA POLATLI KSS ANKARA MERKEZ (SAN.ÇARŞI)BİNA ANKARA ŞEREFLİKOÇHİSAR KENAN EVREN KSS ANKARA HAYMANA YENİ KSS TOPLAM DOLU BOŞ DOLULUK İŞYERİ İŞYERİ İŞYERİ ORANI SAYISI SAYISI SAYISI (%) 33 15 18 45 192 140 52 73 74 74 0 100 69 69 0 100 144 0 144 0 1.198 1.173 25 98 118 118 0 100 79 79 0 100 0 0 0 0 260 260 0 100 0 0 0 0 250 150 100 60 100 2.517 100 2.178 0 339 100 87 (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri İl “Gelişmiş Yöre” statüsünde olduğundan teşviklerden yeterince yararlanamamaktadır. Elektrik ve doğalgaz gibi üretimi doğrudan etkileyen enerji maliyetleri oldukça yüksektir. Sanayi sektörü yüksek girdi maliyetleri nedeniyle rekabet gücünü yitirmektedir. İstihdam üzerindeki yükler emeği pahalı hale getirmekte ve katı iş yasaları istihdamı caydırıcı bir ortam yaratmaktadır. Kayıt dışı (merdiven altı) üretim, istihdam, standartlara uygun olmayan yerli ve ithal ürünler piyasada haksız rekabete neden olmaktadır. Çözüm Önerisi: Rakip ülkelerle rekabet için adil rekabet ortamı sağlanmalıdır. Yüksek girdi maliyetleri, katı iş yasalarının varlığı ve kayıt dışı ile mücadele zorunluluğu dikkate alındığında; akaryakıt ve doğalgaz fiyatları ile elektrik tarifeleri üzerindeki vergi ve paylar azaltılmalı, sanayi kesimine tüketimin üretimden az olduğu hafta sonları ve bayram tatillerinde, elektrik için gece tarifesi vb. indirimler uygulanmalıdır. İstihdam üzerindeki vergi ve prim yükleri imkânlar ölçüsünde indirilmeli, iş yasaları yeniden ele alınmalıdır. AB uyum 46 çerçevesinde bazı değişikliklerin yapılması gündeme gelen Sendikalar Kanunu, Toplu Sözleşme ve Grev Lokavt Kanununda yapılacak yeni düzenlemelerin iş mevzuatını daha da katılaştırmaması sağlanmalıdır. Ayrıca, sürdürülebilir kalkınmanın önündeki en önemli engel olan kayıt dışı ile mücadele için etkin denetim ve ceza sistemi ile caydırıcılık esas alınmalıdır. Bu hususlar, sanayi sektörünün uluslararası piyasadaki rekabet gücünün korunması açısından hayati önem taşımaktadır. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile diğer bazı Bakanlıkların ve Kuruluşların sorumluluğunda bulunan 4703 sayılı Kanun ve Uygulama Yönetmeliği ile Piyasa Gözetim ve Denetimi Yönetmelikleri gereği İl sanayi sektörü ürünlerinin insan ve çevre sağlığı açısından yürürlükteki mevzuata uyumuna dair gözetim ve denetiminin piyasada tam olarak yapılamaması, haksız rekabete neden olmaktadır. Çözüm Önerisi: AB ile uyum açısından mevzuatta yapılan köklü değişikliklerin sonucu olarak piyasa gözetim ve denetimine sağlıklı bir şekilde geçiş henüz mümkün olamamıştır. Denetimden sorumlu Bakanlıklar ve Kuruluşların elinde yeterli sayıda yetkin denetçi personel bulunmamaktadır. İlgili Kanun ve Yönetmeliklerde öngörülen gözetim ve denetim faaliyetlerinin yürütülebilmesi için, yeterli sayıda denetçi personel görevlendirilmesi, bunların eğitilmesi ve yine bu faaliyetlerin yürütülebilmesi için yeterli miktarda mali kaynak ayrılması gerekmektedir. Sanayi sektöründeki ürünlere yönelik denetimsizlik, bundan kaynaklanan kalitesiz üretim ve buna bağlı olarak oluşan haksız rekabet durumu söz konusudur. Piyasadaki muhtelif sanayi ürünlerinde gerçek olmayan kapasite ve enerji beyanları olduğu görülmektedir. Piyasa denetimlerinin bu yönde geliştirilmesi ve etkinleştirilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda, yetersiz piyasa gözetimi ve denetiminden bahsetmek mümkündür. Çözüm Önerisi: CE standardı olmayan mamullere yönelik piyasa gözetim ve denetim mekanizmasının etkin bir şekilde işleyebilmesi için denetimler arttırılmalı ve çeşitlendirilmelidir. Haksız rekabetin etkin sektörel denetimler vasıtasıyla kaldırılması, ürün kalitesini yükselteceği gibi, kayıt dışılığın da önüne geçeceği düşünülmektedir. İl sanayi sektöründe özellikle küçük işletmeler (KOBİ’ler) nezdinde mevzuat ve belgelendirme sorunları yaşanmaktadır. Sektörün uluslararası pazara çıkışında önemli bir etken olan belgelendirmelerin etkin bir şekilde desteklenmesi gereklidir. CE Belgesine sahip olmayan sanayi ürünlerinin üretiminin ve ithalatının yapılmasının önüne geçilmesi zorunluluğu bulunmaktadır. Çözüm Önerisi: Ulusal ve uluslararası belgelendirmeler sırasında gerekli olan maddi kaynağın özellikle KOBİ'lere sağlanması gerekmektedir. Belgelendirme konusunda yol gösterme amacıyla sivil toplum kuruluşları (odalar, dernekler, vakıflar, mesleki-sektörel kuruluşlar vb.) etkin bir şekilde görev almalıdır. İldeki tüm imalatçılar ve ithalatçıların CE işaretlendirme belgelerinin kontrolü ve takibi etkin bir şekilde yapılmalıdır. ATR Belgesi ile AB ülkelerinden gelen mallar serbest dolaşıma girmiş kabul edilmekte ve bunlar için gümrüklerde bir denetim yapılamamaktadır. Üçüncü dünya ülkelerindeki firmaların standart dışı sanayi ürünlerinin ülkemizdeki belirgin varlığı nedeniyle sanayi firmalarımız zarar görmektedir. Çözüm Önerisi: Sanayi sektörü açısından, CE standartlarına uygunluğun sahada kontrolü ilgili Bakanlık ve Kuruluşların alt mal grupları özelinde uzman personel eğitimiyle mümkün görülmektedir. Fiili denetim mekanizmalarının nitelik ve niceliklerinin ivedilikle arttırılması gerekmektedir. CE belgelendirilmesine ilişkin Onaylanmış Kuruluş ve Onaylanmış Test Laboratuarı eksikliği bulunmaktadır. Bu durumda üreticiler ürünlerinin ilgili standarda ve kullanım amacına uygunluk bağlamındaki test ihtiyaçlarını ve CE belgelerini yurt dışındaki 47 Onaylanmış Kuruluş ve Onaylanmış Test Laboratuarlarından karşılamakta olup, bu durum sanayicilerimiz açısından para ve zaman kayıplarını oluşturmaktadır. Çözüm Önerisi: İlgili Bakanlık ve Kamu Kuruluşları ile sektörel sivil toplum örgütlerinin iş birliği ile ülkemizde mevcut olan test imkânları arttırılmalı ve onaylanmış test laboratuarları tesis edilmelidir. Günümüz itibariyle, gerek ihracatın azalması, gerekse uzak doğulu firmaların Türkiye pazarına yaptığı ataklar sonucu, sanayi sektörü firmalarımızın ticari zararları oluşmuş ve küçülme sürecine girmişlerdir. İstihdamda ise yine bu sebeplerle belirgin bir azalma ve ihracatta önemli kayıplar oluşmuştur. Çözüm Önerisi: Sanayi sektörünün canlanması ve istihdamın artması için; imkanlar ölçüsünde kamu destekleri bu sektöre sağlanmalı, piyasaların mevcut durumu ithalat; vergi ve gümrük denetimlerinin yanı sıra anti damping yönünden de değerlendirilmelidir. Yeterli yerli üretimi olan ara-malı ithalatında yasal gözetim ve denetim tedbirleri arttırılmalıdır. Çin Halk Cumhuriyeti ve benzer üçüncü ülkelerden yapılmakta olan haksız ve yanlış beyanlı ithalatın denetlenmesi için hassas kategorilerde hayata geçirilen ‘üçüncü ülke gözetimi’ ve ‘menşe kontrolü’ tedbirleri tüm gümrüklerimizde daha etkin olarak uygulanmalıdır. Ekonomik ömrü uzun yatırım malı sanayi ürünlerini de kapsayacak şekilde, sanayi imalat sektöründe firmaların piyasa payını koruyarak ve imkânlar ölçüsünde arttırmak amacıyla uyguladıkları gözlemlenen, aynı üründe marka farklılaştırması – siparişe / isteğe göre özel markalama olarak tanımlanabilen fiili “private labeling” uygulamalarına karşı düzenleme yapılması ihtiyacı bulunmaktadır. Çözüm Önerisi: Sanayi sektöründe ürün güvenliği sorunlarına da yol açan kayıt dışı faaliyetlerin kayıt altına alınması ve haksız rekabetin önlenebilmesi amacıyla, marka farklılaştırması – özel markalama uygulamalarına karşı gerekli yasal düzenlemeler yapılmalıdır. Bu çerçevede, ülkemizde yerli üretimdeki marka-patent durumu ve ülkemize yapılan sanayi ürünü ithalatındaki “private labeling” uygulamaları da dikkate alınmalıdır. Ayrıca, 4703 sayılı yasa kapsamında küçük işletmelerdeki durum tespiti amaçlı piyasa gözetimi ve denetimi uygulamaları ile fuar denetimlerinde bu husus üzerinde önemle durulmalıdır. Ülkemizde ulaşım ağının karayolu ağırlıklı olması, karayolunda yapılan taşımacılığın pahalı olması ve demiryolları bağlantılarının yetersiz kalması, İlde yerleşik imalatçı ve ihracatçı firmalarının limanlara ulaşmadaki taşıma maliyetlerini artırmaktadır. Sektörün rekabet gücünü olumsuz etkileyen bu durum, ihracatçıyı ve üreticileri liman bölgelerine yerleşmeye zorlamaktadır. Çözüm Önerisi : Lojistik, İl sanayi sektörü maliyetlerinde önemli bir yer tutmaktadır. İl için acil olarak lojistik planlama ve buna dayalı yatırım hizmetlerinin tamamlanması gereklidir. Bu kapsamda, mümkünse firmalara kara nakliyesi desteği verilmeli, demiryolu taşımacılığı geliştirilmeli ve İlde konteynır istasyonları kurulmalıdır. (Ankara Sanayi Odası 1. Organize Sanayi Bölgesinin kuzeybatısında bulunan Organize Tren İstasyonu genişletilerek, bölgede yerleşik firmaların ve Ankaralı sanayicilerin hammadde ve mamul taşımacılığı için Lojistik Köy kurulması planlanmıştır. Hâlihazırda kamulaştırma ve altyapı çalışmaları devam etmektedir.) Elektrik enerjisi kesintileri, İl Organize Sanayi Bölgelerinde faaliyet gösteren sektör firmalarını olumsuz etkilemektedir. Çözüm Önerisi: Enerji arzında süreklilik sağlanmalıdır. İl Organize Sanayi Bölgelerinde belediyelerce tahsil edilen emlak vergisi çevredeki yerleşim alanlarının çok üstündedir. Çözüm Önerisi: İlgili belediyelerce, Sanayi Bölgelerine yönelik Emlak Vergisi tutarlarının tespitinde baz alınan yeniden değerlemelerde dönemsel olarak anormal artışlardan 48 kaçınılmalıdır. İmkânlar ölçüsünde, Organize Sanayi Bölgelerinin Emlak Vergisi yükünün azaltılmasına yönelik gerekli düzenlemeler yapılmalıdır. (İl Müdürlüğü verilerine göre) 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Halihazırda, Müdürlüğümüz emrinde çalışan 87 personel bulunmaktadır. Bunlardan 74’ünün kadrosu Müdürlüğümüzde 13’ünün kadrosu ise Bakanlık Merkez Teşkilatında olup, Müdürlüğümüzde istihdam olarak çalışmaktadır. Mevcut personelimizden 3’ü ilköğretim, 37’si lise, 12’si yüksekokul, 35’i fakülte mezunu olup, bunların 77’i erkek 10’u bayandır. Yaş ortalaması 45 olan mevcut 87 personelin; 29’u İdari Memur ve Şef, 15’i Ölçü ve Ayar Memuru, 11’i Yönetici (İl Müdürü, İl Müdür Yardımcısı ve Şube Müdürü) 10’u Koruma ve Emniyet Görevlisi, 7’si Mühendis, 6’sı Uzman, 9’u ise diğer kadrolarda istihdam edilmektedir. Müdürlüğümüzde PGD Denetçi kimlik kartı sahibi 11 personel bulunmakta olup, bunlardan 6’sı Ölçü Ayar Memuru olarak, Ölçüler ve Standartlar Genel Müdürlüğüne ait konularda görev yapmaktadır. Sanayi Genel Müdürlüğü sorumluluğundaki yönetmelikler ve zorunlu standartlar kapsamında fiilen denetim görevi yapan toplam 8 personelimiz mevcut olup, bunlardan 5’i PGD denetçi kimlik kartı sahibi değildir. Müdürlüğümüzün iş yoğunluğu dikkate alındığında; uzman-memur, mühendis, hukukçu, ölçü ayar memuru, arşiv memuru ve şoför gibi muhtelif kadrolarda toplam 25 kişilik ilave personel istihdamına ihtiyacı bulunmaktadır. Müdürlüğümüz, mer’i mevzuat içeriği ile tanımlanmış tüm görevlerini, belirlenmiş hizmet standardı kapsamında özveriyle yapma gayreti içindedir. 49 07 ANTALYA 1. İlin Sanayi Yapısı Antalya; ekonomisi turizm ve ticarete dayalı, sanayileşememiş bir ildir. İlde büyük, orta ve küçük ölçekli sanayi işletmeleri bulunmaktadır. 2. İlin Ticaret Yapısı Antalya ekonomisinde ticaret en önemli sektör konumundadır. Ticaret sektörünün Antalya GSYİH’sındaki payı % 32,1’dir. Ticaret sektörü, gerek turizm ve kentleşme olgularıyla iki yönlü bağlantısı, gerekse yarattığı gelir ve istihdam bakımından Antalya ekonomisinin en önemli sektörü konumundadır. Antalya ekonomisinde ticaret sektörünün yeri, yapısı ve gelişimi hakkında genel bir sonucu Antalya Ticaret ve Sanayi Odası ile Antalya Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği üye sayılarından çıkarmak mümkündür. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Antalya İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, % 17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Antalya İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 880 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 1 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş illerimiz arasında yer almaktadır. Akdeniz Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, Adana İli % 25 lik bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer almaktadır. Adana İlinden sonra % 19 luk oran ile ikinci sırada yer alan Mersin İlini sırasıyla % 16 Antalya, % 13 Hatay, % 11 ile Kahramanmaraş, % 6 Burdur, % 6 Isparta, ve % 4 Osmaniye İli takip etmektedir. 3.2. Antalya İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Antalya İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 29 lik bir oran ile Gıda ürünleri imalatı sektörünün ilk sırada yer aldığı görülmektedir. Diğer sektörler sırasıyla; % 12 Diğer madencilik ve taşocakçılığı % 10 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 7 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı % 5 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı % 5 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizatı hariç) % 4 Mobilya imalatı, % 4 Kimyasallarin ve kimyasal ürünlerin imalatı % 3 Ağaç ve Mantar Ürünleri İmalatı (Mobilya hariç) % 2 Ana Metal Sanayi % 2 Tekstil ürünleri imalatı % 2 Elektrik, gaz, buhar, ve havalandırma sistemi üretimi ve dağıtımı, % 2 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı, % 2 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, % 2 Diğer Ulaşım Araçlarının İmalatı, 50 % 2 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı % 1 Diğer imalatlar, % 1 Elektrikli teçhizat imalatı, % 1 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması % 1 İçecek imalatı, % 1 Madeni yağ geri kazanım kullanılmış sıvı yemeklik vb. % 2 Diğer (Metal Cevherler Madenciliği, Bilgisayarların,elektronik ve optik ürünlerinin imalatı,Yangın tüpü dolumu,Motorlu kara taşıtların bakım ve onarımı, Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarılımı, Kok kömürü ve rafine edilmiş pet.ürünleri imalatı, Ham petrol ve doğalgaz çıkarımı.) 3.3. Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Antalya ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan sayısı toplam 25.629 dür. Ar-Ge birimi olan firma sayısı 57, çalışan personel sayısı 1.064 dir. Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 125, çalışan sayısı 2.356 dir. 3.4. Genel Değerlendirme: Antalya İlinde sanayi yerel hammadde kaynaklarına uygun olarak bir gelişme göstermiştir. Sanayide çalışanların, % 21 i Gıda ürünleri imalatı sektöründe, % 13 u Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı ürünleri imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayi istihdamının % 69 i işçi, % 4 ü mühendis’tir. Antalya İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 41 i mikro ölçekli, % 47 si küçük ölçekli, % 11 i orta ölçekli, % 1 i büyük ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Ataç İnşaat ve Sanayi A.Ş.Anteks Dokuma Fabrikası Şb. - Adopen Plastik ve İnşaat Sanayi A.Ş. - Ekiciler Süt Gıda Tarım ve Hayvancılık Sanayi ve Ticaret - Özel Sergün Günısı İnşaat Malzemeleri Pazarlama ve Ticaret - Levent Kimya Sanayi ve Ticaret A.Ş. 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Kurutulmuş meyve ve sebze üretimi tesisi, Dondurulmuş meyve ve sebze üretim tesisi, Su ürünleri, meyve ve sebze konserveleri üretim tesisi, Susam yağı ve tahin üretim tesisi. Kültür ve tatlı su balıkçılığı, Et besiciliği, Süt besiciliği, Yumurta tavukçuluğu, Et tavukçuluğu, Pastörize süt ve süt mamulleri üretim tesisi. Yonga levha üretim tesisi, Odun briketi üretim tesisi. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Bisküvi ve gofret üretim tesisi, Küp şeker üretim tesisi, Makarna üretim tesisi. Penye örme eşya üretim tesisi, Çorap üretim tesisi. Toprak işleme makineleri yapım tesisi, 51 Styropor’dan ambalaj ve yalıtım malzemeleri üretim tesisi, PVC boru ve elemanları üretim tesisi, Teneke kutu üretim tesisi, Sabun üretim tesisi, Ambalajlama ve sarımevi tesisi, Karton ve mukavva kutu üretim tesisi. 6. İlin Dış Ticareti 6.1. Antalya İline Ait İhracat Bilgileri YIL 2008 2009 2010 2011 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 711 710 807 843 6.2. Antalya İline Ait İthalat Bilgileri YIL 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 924 851 942 1.110 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 706.543 653.230 863.352 960.587 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 586.758 459.542 815.442 688.390 7. Antalya İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a)TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ Antalya Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 194) (*) Bölge büyüklüğü 664 hektar büyüklüğündedir 196 hektarlık kısmı 1994 yılında, 175 hektar büyüklüğündeki kısmı 2002 yılında kredilendirilerek tamamlanmıştır. Bölgedeki; 313 adet sanayi parselinin, 226 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 165 adedi üretim, 28 adedi inşaat, 33 adedi proje aşamasındadır. 87 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 8.500 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; metal işleri, plastik ve gıda sanayidir. b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Manavgat Organize Sanayi Bölgesi : (**) Yer seçimi komisyonunca incelenen Demirciler köyü mevkiindeki 120 hektar büyüklüğündeki alanın orman olması nedeni ile projeye devam edilememiştir. Aksaz köyü mevkiindeki yaklaşık 50 hektar büyüklüğündeki incelenen alanın Hazine adına tescilinin mümkün olmaması nedeni ile de Valilikten, alandan vazgeçildiği, yeni alanla ilgili OSB Gerekçe Raporu hazırlanarak gönderilmesi 05.12.2008 tarih ve 12466 sayılı yazımız ile istenmiştir. 17.05.2010 tarih ve 4059 sayılı yazımızla aradan geçen süre içerisinde herhangi bir görüş intikal etmemesi üzerine Bakanlığımızca yer seçimi çalışmalarının sonlandırıldığı Valiliğe bildirilmiştir. 52 Antalya Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan III): (Sicil No: 194) (*) 28,7 hektar büyüklüğündedir. Kumluca (Gıda İhtisas OSB) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 260) (**) 28.01.2008 tarih ve 939–945 sayılı yazı ile 22 hektar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. İmar planı aşamasındadır. Alanya Organize Sanayi Bölgesi: (**) 19.04.2010 tarihinde mahallinde etüt çalışması yapılmıştır. Komisyon öncesi ilgili kurumlardan görüş istenmiş olup, TEDAŞ'ın olumlu, TEİAŞ'ın olumsuz görüşü gelmiştir. Çevre ve Orman Bakanlığı ÇED ve Planlama Genel Müdürlüğünce OSB yerinin kesinleşmesinden sonra plan değişikliğinin yapılaması gerektiği belirtilmiştir. Çevre ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğünce, OSB öneri alanı içindeki orman ve 2/B alanlarına girilmemesi ve OSB yerinin kesinleşmesinden sonra yol güzergahının, Orman Bölge Müdürlüğünce müştereken arazide kararlaştırılarak, ormandan geçen kısımları için 6831 sayılı Orman Kanununun 17. maddesi gereğince izin talebinde bulunulması gerektiği bildirilmiştir. Manavgat Tekne İmal ve Çekek Yeri İhtisas Organize Sanayi Bölgesi: 07.12.2010 tarihinde Yer Seçimi Komisyonunca 135 hektar büyüklüğündeki alan incelenmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Çevre ve Orman Bakanlığı görüşü bekleniyor. Denizcilik Müsteşarlığının 24.11.2010 tarih ve 35939, 14.12.2010 tarih ve 38227 ve 20.12.2010 tarih ve 38989 sayılı yazılarında, 491 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Gemi İnşaatı ve Tersaneler Genel Müdürlüğüne verdiği yetkiler çerçevesinde yerin uygun bulunmadığı ve Bakanlık Makamının talimatı doğrultusunda Müsteşarlıklarınca yürütülen çalışmaların devam ettiği bildirilmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü 08.12.2010 tarih ve 247963 sayılı yazısında toplantı sonucunun Bakanlıklarına bildirilmesini talep etmesi üzerine, 24.12.2010 tarih ve 10806 sayılı yazımızla Yer Seçimi Raporu gönderilerek kurum görüşünün Bakanlığımıza bildirilmesi talep edilmiştir. A) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 DOLU İŞYERİ İŞYERİ SAYISI SAYISI KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI ANTALYA ELMALI KSS ANTALYA GAZİPAŞA KSS ANTALYA KORKUTELİ KSS ANTALYA MERKEZ (AKDENİZ) KSS ANTALYA MERKEZ (I+II) KSS ANTALYA SERİK (İKMAL İNŞ.) KSS ANTALYA KEMER KSS TOPLAM 242 164 268 750 528 199 2.151 BOŞ İŞYERİ SAYISI DOLULUK ORANI (%) 169 73 164 0 251 17 750 0 528 0 199 0 NOKSAN KALAN İŞLER 2.061 90 70 100 94 100 100 100 96 ANTALYA KEMER KSS: ( Noksan Kalan İşler ) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Varsak Küçük Sanayi Sitesi : (*) 2011 yılı Yatırım Programında “40 işyeri, altyapı” olarak ve 1.750.000.-TL ödenekle yer almaktadır. 40 işyeri yapım işi keşif bedeli 2010 yılı BF ile 9.187.846.-TL olup, 07.12.2010 tarihinde Bakanlığımızda ihalesi yapılmıştır. 53 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri Nüfus artış oranı yüksek olan Antalya ilinde, altyapı yatırım projelerinin önümüzdeki yıllara göre projeksiyonu yapılıp, hedef planlarının gerçekleştirilebilmesi yönünde tedbirler alınmalıdır. Sosyo-ekonomik gelişmenin temeli olan teknik altyapı ve sosyal altyapı projelerinin hedef planları doğrultusunda gerçekleştirilebilmesi uygun ödeneklerin tahsisi ile mümkün görülmektedir. Deniz ulaşımı ile ilgili olarak yapımı devam eden liman çalışmalarının uygun ödeneklerle desteklenip, program hedefleri dahilinde tamamlanması sağlanmalıdır. İlin, ulaşım açısından tek eksiği olan demiryolunun, İstanbul-Adana ve İstanbul-İzmir hattı ile bağlantısı mutlaka yapılmalıdır. Elektrik enerjisinde yaşanan sıkıntılar neticesinde üretim kaybının da büyük boyutlarda yaşanılmasına neden olan problemlerin çözümüne yönelik ciddi adımların atılması gereklidir. Turizm sektöründe yaşanan atıl kapasite oranının düşürülebilmesi amacıyla, turizmin çeşitlendirilmesi yönüne gidilmelidir. Zengin maden potansiyelinin verimli bir şekilde değerlendirilmesine yönelik bilimsel araştırmalar yapılmalıdır. Kapasite Kullanım Oranı % 30’un altında darboğazda bulunan sanayi işletmelerine, kapasiteyi artırıcı teşvikler verilmelidir. Sanayinin gelişimini doğrudan etkileyen altyapı bileşenleri açısından eğitim imkanları güçlendirilerek, küçük sanayici ve esnafın ihtiyacı olan nitelikli işgücü kısa yoldan yetiştirilmelidir. 54 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Adı RIDVAN MESUT ZİYA MUZAFFER HÜSEYİN MEHMET HÜSEYİN GÜLTEN NAİLE M.FAHRİ HÜSEYİN SONER DEVRİM FİRDEVS SEBAHAT KEMAL SİBEL BATTAL ÇEVİK DAVUT YAŞAR MUSTAFA TAHSİN Y.AYKUT NERSOY BAYRAM KEMAL İ.ENGİN REİS EROL CEVAT SEDAT FATİH BEKİR SEMA EVREN ÜLKÜ ABDULLAH OKTAY MEHMET Soyadı KÖSESOY İLTER UZUNER GEZİK ESEN ARSLAN ÇETİN TİYENŞAN BALİ UYSAL AKDENİZ SARMA BİŞKAN CAN AKDOĞAN GÜNEŞ ERSÖZ YILDIZ KANDEMİR GÜL ULUBAŞ YILDIZ ŞAHİNER DEMİROĞLU SİDEL ÖZKAZANÇ (KAHRAMAN) ARZUMAN ÇERÇİ ERDEN TAŞDEMİR ERBİL CANSEVER ÜNAL ERYILMAZ GÜNDÜZ TÜREDİ BENGÜ AYDAR SARI ÖZEREN 55 Ünvanı İL SAN.TİC.MD. ŞUBE MÜDÜRÜ ŞUBE MÜDÜRÜ UZMAN ARAŞTIRMACI (Ö) ŞEF ŞEF ŞEF ŞEF ŞEF (Ö) ŞEF (Ö) MEMUR MEMUR MEMUR MEMUR MEMUR MEMUR MEMUR MEMUR MEMUR ÖLÇÜ AYAR MEM. ÖLÇÜ AYAR MEM. ÖLÇÜ AYAR MEM. ÖLÇÜ AYAR MEM. DAKTİLOGRAF DAKTİLOGRAF DAKTİLOGRAF DAKTİLOGRAF SEKRETER ŞOFÖR MÜHENDİS MÜHENDİS MÜHENDİS MÜHENDİS MÜHENDİS MÜHENDİS MÜHENDİS TEKNİKER HİZMETLİ 08 ARTVİN 1. İlin Sanayi Yapısı İlimizde yatırımların çay, orman ürünleri ve madencilik sektöründe olmak üzere kamu ağırlıklı olarak gerçekleştiği daha sonra ise özelleştirme sonucu; kamunun orman ürünleri sektöründen çekildiği görülmüştür. Çay sektöründe kamu yanında özel sektöründe sınırlı sayıda işletmeyle devreye girdiği görülmüştür. Artvin ’da imalat sanayi gelişme dinamiği yakalayamamıştır. İlde büyük sanayi tesislerinden 4 adet Kamuya ait çay fabrikası bulunmaktadır. İlimizde Toplam 44 sanayi tesisi bulunmakatıdır. Bu sanayi tesislerine Sanayi Sicil Belge’si verilmiştir. 2. İlin Ticaret Yapısı Artvin ilinde Ticaret yeterince gelişememiş ve ferdi işletme bazında kalmıştır. Ekonomisi Sanayi, Tarım, Hayvancılık, Balıkçılığa ve Turizme dayalıdır. Artvin ile BDT arasında Sarp sınır kapısı bulunmaktadır. İl merkez ve ilçelerinde toplam 28 banka şubesi mevcuttur. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Artvin İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Artvin İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 42 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.05 lik bir oran ile sanayisi gelişmemiş iller arasında yer almaktadır. Karadeniz Bölgesi’ndeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, bölge illeri arasında %19 lik bir oran ile Samsun ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla, % 10 ile Düzce , % 10 Trabzon, %10 Çorum, % 7 Bolu, % 6 Kastamonu, % 5 Ordu, %5.0 Rize, % 4 Amasya, % 4 Tokat, %4 Zonguldak, % 4 Karabük, %3 Sinop, % 3 Giresun, %3 Bartın, %1 Gümüşhane, %1 Artvin, % 1 Bayburt illeri takip etmektedir. 3.2. Artvin İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: ARTVİN İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 36 ile Gıda Ürünleri İmalatı, % 18 Diğer madencilik ve taşocakçılığı imalatının ilk sıralarda olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla aşağıdaki sektörle takip etmektedir. % 12 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç), % 12 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 5 Elektrik, gaz, buhar ve sıcak su üretimi ve dağıtımı, % 5 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı , % 2 Mobilya İmalatı, % 2 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı % 2 Elektrikli Teçhizat İmalatı, % 2 Kimyasalların ve kimyasal ürürnlerin imalatı, % 2 Kağıt ve Kağıt Ürünlerinin İmalatı % 2 Metal cevherleri imalatı 56 3.3. Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Artvin ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 3.923 dir. Ar-Ge de çalışan personel sayısı 2, kalite kontrol biriminde çalışan personel sayısı 38 dir. 3.4. Genel Değerlendirme: Sanayide alışanların, % 35 i Gıda ürünleri ve içecek imalatı, % 25 i Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı, sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayideki istihdamın % 84 si işçi, % 4 ü Mühendis'tir. Artvin İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 33 si Mikro Ölçekli, % 43 ü Küçük Ölçekli, % 17 i Orta Ölçekli, % 7 i Büyük Ölçekli işletmelerdir Personel sayısına göre büyük işletmeler - Eti Bakır Murgul İşletmesi - Hopa Çay Fabrikası Müdürlüğü - Arhavi Çay Fabrikası Müdürlüğü - Çaykur Genel Müdürlüğü (Hopa Çay Fabrikası Müdürlüğü) - Erg İnşaat Ticaret ve San.A.Ş. 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar İlde Çay Sektörüne dayalı olarak Arhavi ilçesinde 3 adet çay fabrikası bulunmaktadır. Kampanya döneminde söz konusu fabrikalarda toplam 264 kişi istihdam edilmektedir. İlde Murgul Bakır Anonimim Şirketi İşletmelerinde toplam 264 kişi istidam edilmektedir. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar İlimizde doğal kaynak potansiyelinin değerlendirilmesi yanında, özelikle ihracatı karşılamaya yönelik olarak, gelişme potansiyeli yüksek olan sektöre ilişkin yatırımların yapılması da büyük önem taşımaktadır. Sermaye teknoloji ve Kuruluş yeri boyutu daha fazla ön plana çıkan bu sektörlere dikkat çektikten sonra, sektörsel talebi karşılamaya yönelik olarak ilimizde il içinde önerilen yatırım konuları aşağıya çıkarılmıştır. 1-Çorap Üretimi, 2-Elektrikli ev aletleri (Küçük ebatlı, orta ve düşük nitelikli ürünler) 3-Soğuk hava deposu (Organik Tarım ve su ürünleri için ) 4-Yayla ve doğal turizmi(Kafkasör Yaylası ve Kaçkar Dağları) İlimizde Sanayiinde Yapılabilecek Yatırımlar İlimizde doğal kaynak potansiyelin (özelilikle tarım ve hayvancılık potansiyelin) değerlendirmeye ve bu ürünlerin katma değerlerin artırılmasına yönelik olarak 7 adet yatırım konusu önerilmiş olup, bu yatırım konuları aşağıya çıkarılmıştır. 1-Bal Paketleme Ve Arı Ürünleri Entegre Tesisi 2-Balık Yemi Üretim Tesisi 3- Entegre Et Ürünleri Üretim Tesisi 4- Entegre Su Ürünleri Üretme Tesisi 5-Kapari Ve Sebze İşletme Tesisi 6-Su Şişeleme Tesisi 7-Süt Ürünleri Üretim Tesisi Bal paketleme ve arı ürünleri tesisi, Türkiye bal üretiminin %1,3’ünü oluşturan ilimiz bal üretiminde, gerek yurtiçi gerekse yurt dışı daha etkin bir şekilde satılmasına imkân verileceği düşüncesiyle önerilmiştir. Et ve süt işletme tesisleri, anlaşmalı üretici bağlantılarının kurulduğu, süt toplama merkezlerinin organize edildiği ve aynı zamanda minimum hammadde ihtiyacının kendi üretimi ile karşılayabilecek niteliklerde önerilmektedir. 57 6. İlin Dış Ticareti 6.1. Artvin İline Ait İhracat Bilgileri YIL 2008 2009 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 76 87 2010 2011 88 91 76.983 54.792 61.118 62.067 6.2. Artvin İline Ait İthalat Bilgileri YIL İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 2008 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 56 2009 2010 2011 51 20 28 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 55.737 48.555 62.088 52.363 7. Artvin İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Artvin ilinde tamamlanmış veya devam eden Organize Sanayi Bölgesi projesi bulunmamaktadır. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Artvin ilinde 336 işyerlik 3 adet küçük sanayi sitesi tamamlanarak hizmete sunulmuştur. Projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2010 yılı fiyatlarıyla 8.205.464.-TL’ye karşılık gelmektedir. DOLU BOŞ DOLULUK SIRA İŞYERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI İŞYERİ İŞYERİ ORANI NO SAYISI SAYISI SAYISI (%) 1 ARTVİN HOPA KSS 143 130 13 91 2 ARTVİN MERKEZ KSS 102 102 0 100 3 ARTVİN ARHAVİ KSS 91 37 54 41 TOPLAM 336 269 67 80 06.01.2012 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri SORUNLAR İlde –Üretim alanlarında çay sektörünün dişinde yatırımların olmadığı, Kalifiye işgücü yetersizliğinin olduğu, İlde dış göç olduğu, İlin dışında yatırımcıların yöreye yönelmesi yönünden isteklendirme yokluğu, İle sağlanan teşviklerden faydalanılmaması. ÇÖZÜMLER 58 İl dışındaki yatırımcıların varlığı, İklime yönelik yatımların yapılması Sarp Sınır Kapısının Ticaretinin Genişlenmesi, İlde Yatırımların Küçük işletmeler olması nedeniyle, Bölgesel bazda teşviklerin verilmesi. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Aşağıdaki Tabloda da belirtildiği üzere il Müdürlüğümüzde emrinde 9 personel görev yapmaktadır. Mevcut Kadro ve Personel Durumu Kadro Derece Adı Soyadı Sicil No Sınıfı 1 Remzi USTABAŞ 3886 1/4 G.İ.H 2 Kadir KOLUKISA 3179 1/4 G.İ.H 3 İlhan AVCİ 8512 1/4 G.İ.H 4 Özcan YILMAZ 3428 2/6 G.İ.H 5 İbrahim GÜVEN 8931 1/2 T.İ.H 6 Yeşim SÖZEN 6696 4/3 G.İ.H 7 Şahin BUDANAZ 8779 8/3 T.İ.H 8 Nevzat UZUN 6410 2/6 G.İ.H 9 Nazım ÇELİK 6044 2/6 G.İ.H 59 Görevi İl Müdürü Şube Müdürü Şef Şef Tekniker V.H.K.İ Ölçü Ayar Memuru Daktilograf Şoför Tahsil Durumu Yüksek Okul Yüksek Okul Üniversite Lise Yüksek Okul Üniversite Yüksek Okul Lise Lise 09 AYDIN 1. İlin Sanayi Yapısı İlimizin sanayi yapısı; tarım bölgesi olması sebebiyle tarıma dayalı işlenmiş ürünler(tekstil), kimyevi maddeler ve mamulleri(selüloz), bitkisel ürünler (zeytin, zeytinyağı, tütün, yaş sebze ve meyve, vb.) ve sanayi mamullerinden (otomotiv endüstrisi, makine ve makine ekipmanları) oluşmaktadır. Organize Sanayi Bölgeleri tamamlandıkça İlimiz Sanayinin yapısı da sektörler yönünden değişik bir yapıya kavuşmaktadır. İlimizde faaliyet halinde olan 4 adet Organize Sanayi Bölgesi mevcut olup, bunlar Aydın I. (Umurlu) Organize Sanayi Bölgesi, Aydın II. (ASTİM) Organize Sanayi Bölgesi, Nazilli Organize Sanayi Bölgesi ve Ortaklar Organize Sanayi Bölgesidir. Ayrıca gerçekleştirme çalışmaları devam eden Söke Organize Sanayi Bölgesi, Çine Organize Sanayi Bölgesi, Buharkent Organize Sanayi Bölgesi ile Çine (Akçaova) Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi olmak üzere dört adet organize sanayi bölgesi projesi bulunmaktadır. 2011 yılı itibariyle Aydın I., Astim, Nazilli, Ortaklar Organize Sanayi Bölgelerinde bulunan toplam fabrika sayısı 138 adet olup istihdam edilen toplam personel sayısı 5988 kişidir.Tüm Organize Sanayi Bölgelerinin kendi yönetim birimleri mevcuttur. İlimiz, coğrafi konumu, deniz limanına karayolu ve demiryolu ulaşımının bulunması, hammadde kaynakları, enerjide jeotermal kaynakların ve hidroelektrik ve rüzgar santrallerinin bulunması, organize sanayi bölgeleri, genç ve nitelikli nüfusa sahip demografik yapı ile birlikte sanayi, turizm, tarım ve hizmet sektörlerinin İlimizde bulunan Üniversite ile işbirliğinin tam olarak sağlanması ile birlikte sanayileşme daha da hızlanacaktır. 2. İlin Ticaret Yapısı Ekonomik potansiyeli oldukça yüksek olan Aydın; coğrafi konumu, hammadde kaynaklarına yakınlığı, organize sanayi bölgeleri, nüfusun genç, dinamik ve vasıflı oluşu gibi nedenlerle başta turizm, tarım ve hizmet sektörleri ile sanayileşme bakımından gelişen ve yükselen bir konumdadır. 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanununa tabi 831 Anonim Şirket, 6768 adet Limited Şirket bulunmaktadır. 5590 sayılı Odalar ve Borsalar Kanununa tabi 5 adet Ticaret Odasına kayıtlı 18993üye, 1 adet Sanayi Odasına kayıtlı faal 757 üye, 3 adet Ticaret Borsasına kayıtlı 680 üye mevcuttur. 5362 Sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanununa tabi 87 Odaya kayıtlı yaklaşık 40.000 esnaf bulunmaktadır. 21 adet Küçük Sanayi Sitesinde(KSS) 5417 işyerinde yaklaşık 10.000 kişi çalışmaktadır. İlin ticari alanda faaliyetlerini aşağıdaki hususlar belirlemektedir. İlin en önemli ticaretini tarımsal alanda pamuk, incir, zeytin, kestane, mısır, çilek, nar, şeftali ve yer fıstığı oluşturmaktadır. Aydın(ton) İncir Zeytin Kestane Pamuk % Türkiye(ton) 64 15 31 10 162.115 206.502 18.605 223.563 254.838 1.415.000 59.171 2.150.000 % 100 100 100 100 Kaynak: Tüik 2010 Yılı Geçici Verileri 60 Türkiye’de üretilen feldispat madeninin % 95’i İl Çine İlçesi ile Milas arasındaki dağlık bölgeden çıkarılmaktadır. Önemli maden varlıklarımız arasında feldispat, kuvars, mermer, linyit, kireç taşı ve kil başta gelmektedir. İlimiz, kaliteli kaynak suları yönünden zengin bir ildir. Bunun yanı sıra Jeotermal enerji kaynakları ve rüzgar enerjisinden de faydalanılmaktadır. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Aydın İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Aydın ilinde sanayi işletmesi 711 dır. Toplam sanayi işletmesi içinde % 1 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş illerimiz arasında yer almaktadır. Ege Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, İzmir İli % 37 lik bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer almaktadır. İzmir’i sırasıyla %18 ile Denizli, % 11 ile Manisa, % 9 ile Uşak, % 7 ile Afyonkarahisar, %7 ile Aydın, %6 ile Muğla, %5 ile Kütahya, takip etmektedir. 3.2. Aydın İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: AYDIN İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 43 ile Gıda Ürünleri İmalatı, % 9 ile Diğer Madencilik ve Taşocaklılığı imalatının ilk sıralarda yer aldığı görülmektedir. Bunları sırasıyla aşağıdaki sektörler takip etmektedir. % 8 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı % 6 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 5 Tekstil Ürünleri İmalatı, % 3 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç), % 3 Kimyasalların ve Kimyasal Ürünlerin İmalatı, % 2 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (Makine teçhizatı hariç) % 2 İçecek İmalatı % 2 Elektrikli Teçhizat İmalatı, % 2 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı % 2 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı, % 1 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması % 1 Motorlu kara taşıtıtların bakım ve onarımı, % 1 Ana Metal Sanayi % 1 Mobilya İmalatı, % 1 Elektrik gaz buhar ve haval.sis.üret.ve dağıtımı % 1 Kağıt ve Kağıt Ürünlerinin İmalatı % 1 Deri ve ilgili ürürnlerin imalatı, % 1 Kömür ve Linyit Çıkartması % 1 Diğer Ulaşım Araçlarının İmalatı % 4 Diğer (Lpg dolum sınaı gaz dolum,Madeni yağ geri kazanım kullanılmış yemek ve sıvı,Metal cevherleri madenciliği,) 61 3.3. Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Aydın ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 21.843 dir. Ar-Ge birimi olan firma sayısı 44 dir. Ar-Ge de çalışan personel sayısı 817 dir. Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 154 dir. Kalite kontrol biriminde çalışan personel sayısı 2.907 dir. 3.4. Genel Değerlendirme: Aydın İlinde, sanayide çalışanların, % 37 i Gıda ürünleri İmalatı sektöründe, % 8 i Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı sanayisinde istihdam edilmektedir. İstihdamın % 81 i işçi, % 3 ü Mühendis’tir. Aydın İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 51 i Mikro Ölçekli, % 38 i Küçük Ölçekli, % 10 u Orta Ölçekli, % 1 si Büyük Ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler: − VF Ege Söke Giyim Sanayi ve Ticaret A.Ş. − Söktaş Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş. − Uğur Soğutma Makinaları Tekstil Serigrafi Baskı Maden ve Mermer Sanayi ve Ticaret A.Ş. − Gabay Dış Ticaret ve Gıda Sanayi A.Ş. − Osman Akça Tarım Ürünleri İthalat İhracat Sanayi ve Ticaret A.Ş. 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Aydın İli, iklim ve toprak yapısı ile önemli bir tarımsal üretim merkezidir. Son yıllarda dünyada konvansiyonel tarım ve GDO ile ilgili tartışmalar, ekolojik ve iyi tarım uygulamalarının önemini daha da belirgin hale getirmiştir. İlimizde Büyük Menderes Ovası’nın kuzey ve güney kesimlerindeki dağlık bölgelerde, çevresel etkilerden uzak, daha çok küçük arazilerde yapılan tarımsal üretimler bu kapsamda değerlendirildiği takdirde, ürünleri daha iyi pazarlama ve daha çok katma değer yaratma imkanına kavuşulabilecektir. İlimizde tarımsal üretim potansiyeli uygun iklim ve toprak özellikleri nedeniyle oldukça iyidir. Yılda üç ürün alınabilmekte olup ürün deseni de oldukça geniştir. Bu üretim kapasitesi ve çeşitliliği nedeniyle tarımsal sanayi gelişmiş olsa da yeterli değildir. Özellikle tarımsal ürünleri yüksek katma değerli ürüne dönüştürecek sanayi işletmeleri için önemli yatırım fırsatları bulunmaktadır. Türkiye zeytin ağacı sayısının %15’ini oluşturan 23.692.169 adet zeytin ağacı varlığının ve zeytinyağı sıkma makinası imalatı konusunda dünya markası olan firmaların da şehirde faaliyet göstermesinin etkisiyle yılda yaklaşık 20.000 ton zeytinyağı üretilmektedir. İlde kestane yetiştiriciliği ekolojik şartların elverişli olması nedeniyle dağlık bölgelerde ve yaylalarda, özellikle kuzeye bakan yamaçlarda oldukça yaygındır. İl, kestane üretiminde de ülkemizde 1’nci sırada yer almaktadır. 2010 yılında 18.205 ton üretim gerçekleştirilmiştir. Kestanenin işlenebilmesi, kestane şekeri ve bunun değerlendirilebilmesi için gereken sanayisi ilde yeterli değildir. Kestane Aydın’da yetişmekte, Bursa’da kestane şekeri haline gelmektedir. Böyle bir tarımsal sanayinin ilde yaygınlaşması, üreticilerimiz için ürünlerini daha iyi değerlendirme açısından oldukça önemlidir. Aydın'ın en önemli yer altı zenginliği jeotermal enerji kaynaklarıdır. Birçok yöremizde olmakla birlikte özellikle Germencik-Ömerbeyli jeotermal sahası 230°C ile Türkiye'de en yüksek sıcaklığa sahip jeotermal enerji sahasıdır. Ayrıca potansiyel bakımından da ülkemizin en zengin jeotermal alanıdır. Sultanhisar Salavatlı’da Menderes Geothermal A.Ş’ye ait 8,5 Megawatt ve 11,5 Megawatt güçlerinde 2 adet jeotermal elektrik santrali, Türkiye’nin ilk özel sektör jeotermal elektrik santrali olup, toplam 60.450.000.-USD tutarındaki yatırımı ile elektrik enerjisi üretmektedir. Yine Germencik İlçesinde, Gürmak A.Ş. ye ait 47 Megawatt gücünde jeotermal elektrik santrali üretimine geçmiş durumdadır. Jeotermal enerjiden arta kalan sıcak su seracılığın önemli bir girdisi olan ısıtma giderlerinin azaltılması yolunda kullanılabilmektedir. Bu yüzden yapılacak özel düzenlemelerle enerji santrallerinin 62 yakınlarında seracılık yatırımlarının yapılması ile yüksek miktarda katma değer sağlanacaktır. Ayrıca elektrik üretiminden arta kalan atık sudan meşrubat ve gazlı içecek sanayinde kullanılmak üzere sıvı karbondioksit imalatı yapılabilmektedir. Bu konuda Hollanda sermayeli Linde Gaz A.Ş. faaliyete geçmiş bulunmaktadır. Son yıllarda yenilenebilir enerji kaynaklarından rüzgar enerjisine de İlimizde yatırım yapılmaktadır. Didim Akbük’te Ayen Enerji A.Ş’ye ait olan tesisin kuruluş güç kapasitesi 31.5 , Söke’de ABK Enerji Üretim A.Ş’ne ait tesisin kuruluş güç kapasitesi 30 Megawatt’tır. Çine de Sabaş Elektrik Üretim A.Ş ve Kıroba Elektrik Üretim A.Ş’ye ait iki adet tesisin toplam kuruluş güç kapasitesi 43,5 Megawatt’tır. Porselen, vitrifiye seramik hammaddesi olan feldspat, potasyum, sodyum ve kuvarsın İl’deki üretimi; ülke toplam üretiminin yaklaşık %95’ini oluşturacak şekilde Çine ve yöresindeki maden rezervlerinden karşılanır. Üretilen madenlerin yaklaşık yıllık 500.000– 600.000 tonu iç piyasaya 2.500.000 tonu da dış piyasaya satılarak İl ekonomisine katma değer kazandırmaktadır. Çine Ak Maden A.Ş., Kaltun Madencilik A.Ş. ve Esan Eczacıbaşı A.Ş. bu konuda faaliyet göstermektedir. Doğalgaz ve demiryolunun Çine bölgesine gelmesi halinde Seramik üretimi konusunda yatırım yapacak olan iş adamları bulunmaktadır. Çimento Sanayinin önemli hammaddesi olan kaolen, kalker ve kil varlığı nedeniyle çimento sanayi gelişmiştir. İlin bazı ilçe ve köylerinde işletilen kireç taşı ve kil ocakları küçük ölçekli olup, temel olarak inşaat malzemeleri sanayine hammadde üretmektedirler. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar İlde un, yem, tarım makinaları, memba suyu, tekstil, konfeksiyon, mobilya, PVC kapı ve pencere sistemleri, blok tuğla üretimi, ana metal ve makine, tarım makineleri ve taşıt sanayii gibi konularda pek çok firma olup ülke içerisindeki talep fazlasını kapatmaktadırlar. İLİN DIŞ TİCARETİ 5.1. Aydın İline Ait İhracat Bilgileri YIL 2008 2009 2010 2011 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 237 248 255 272 5.2. Aydın İline Ait İthalat Bilgileri YIL 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 187 190 203 242 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 536.271 424.471 552.093 706.125 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 147.718 127.587 216.180 312.530 6. Aydın İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: 63 Aydın Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 51) 95 hektar büyüklüğündedir. 1996 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 67 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 45 adedi üretim, 6 adedi inşaat, 16 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 2.120 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, dokuma ve demir-çelik sanayidir. b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Söke Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 40) 185 hektar büyüklüğündedir. Bölgede 89 adet sanayi parseli bulunmaktadır. Altyapı keşif ve uygulama proje aşamasındadır. Nazilli Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 64) 126 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 46 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 8 adedi inşaat, 38 adedi proje aşamasındadır. Aydın-ASTİM Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 56) 524 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 156 adet sanayi parselinin 109 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 94 adedi üretim, 5 adedi inşaat, 10 adedi proje aşamasındadır. 47 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 3.500 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, tarım aletleri ve elektrik makineleri sanayidir. Ortaklar Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 71) 122 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 38 adet sanayi parselinin 22 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 4 adedi üretim, 4 adedi inşaat, 14 adedi proje aşamasındadır. 16 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 30 kişi istihdam edilmektedir. Çine Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:214) 221 hektar büyüklüğündedir. Bölgede 53 adet parsel bulunmaktadır. Altyapı proje aşamasındadır. Köşk (Ege ) Sera Organize Sanayi Bölgesi: 07.12.1999 tarihinde Yer Seçimi Komisyonunca 400 hektarlık alan incelenmiştir. Tarım ve Köyişleri Bakanlığının 08.02.2006 tarih ve 1558 sayılı yazısı ekinde intikal eden nihai "TDİ OSB Ön Araştırma ve Bilgilendirme Raporunu İçeren Proje Teklifi" 14.02.2006 tarih ve 1049 sayılı yazımız ile Valiliğe gönderilmiş, ancak bu konuda Valilikten herhangi bir bilgi intikal etmemiştir. Buharkent Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil no: 200) 84 hektar büyüklüğündedir. Bölgede 56 adet sanayi parseli bulunmaktadır. Aydın Organize Sanayi Bölgesi (Umurlu I ve II nolu İlave Alanlar) : (Sicil No: 51) 25.08.2005 tarihinde yer seçimi komisyonunca 16 hektarlık alan incelenmiştir. Mahkemece verilen ara karara ilişkin hazırlanan görüşümüz 12.11.2007 tarih ve 12139 sayılı yazımız ile Hukuk Müşavirliğine gönderilmiştir. OSB'den, dava süreci hakkında 16.09.2011 tarih ve 1526 sayılı yazımızla görüş istenmiştir. Bölgeden gelen 13.10.2011 tarih ve 464 sayılı yazıda, Tarım İl Müdürlüğü aleyhine açılan dava dosyasının Danıştay 10. daire 2009/14007 dosya numarası ile davanın devam ettiği bildirilmiştir. 64 Çine Organize Sanayi Bölgesi(ilave alan): (Sicil No:214) 09.02.2011 tarihli ve 1204-09 sayılı yazımızla 54 Ha büyüklüğündeki alanın yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Aydın ilinde 1.525 işyerlik 9 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2010 yılı fiyatlarıyla 32.156.840.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 İŞYERİ DOLU İŞYERİ SAYISI SAYISI KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI AYDIN ÇİNE KSS AYDIN GERMENCİK KSS AYDIN KUŞADASI KSS AYDIN MERKEZ KSS AYDIN SÖKE (I.BÖLÜM) KSS AYDIN SÖKE (II.BÖLÜM) KSS AYDIN SÖKE (GAYE) KSS AYDIN YENİPAZAR KSS AYDIN BOZDOĞAN KSS TOPLAM 322 92 150 362 210 123 154 46 66 1.525 322 92 150 362 210 123 154 46 66 1.525 BOŞ İŞYERİ SAYISI 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 DOLULUK ORANI (%) 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Kuşadası (Ağaç İşleri) Küçük Sanayi Sitesi: 60 dekar büyüklüğündedir. 05.04.2000 tarihinde yer seçimi yapılmış olup İğdecik mevkiindeki alan KSS yeri olarak seçilmiştir. Üstyapı projeleri Bakanlığımızca vize edilmiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 7. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri - Çine-Aydın ile Çine-Bodrum-Güllük limanı arasındaki demiryolunun bir an önce yapılması Çine madenlerinin (Feldispat ve Kuvars) ihracatı bakımından önemlidir. Ayrıca ilde aktif olarak çalışan iki organize sanayi bölgesinin yanından demiryolu geçmesine rağmen herhangi bir yükleme istasyonu bulunmaması taşıma maliyetlerini artırmaktadır. Yükleme istasyonlarının yapılması hem trafiği rahatlatacak hem de taşıma maliyetlerini düşürecektir. - Dünyanın klasik enerji kaynaklarının kısıtlı oluşuna rağmen, nüfus ve sanayileşmedeki artışın bir sonucu olarak enerjiye olan talep de sürekli artmaktadır. Bu anlayışla sanayi, tarım ve turizm sektöründe kullanılmak üzere jeotermal ve rüzgâr enerjisi gibi alternatif enerji kaynakları değerlendirmeye alınmalıdır. - Tarıma Dayalı Organize İhtisas Sanayi Bölgeleri kurulmalı, bu konuda Aydın’da Odaların oluşturduğu Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Müteşebbis Heyetine, istimlâk edilecek olan hazine arazilerinin bedelsiz, genişleme bölgesindeki şahıs arazilerinin ise emlak beyan değeri üzerinden devrinin sağlanması ve Ankara’daki işlemlerin çabuklaştırılması yönünde yardımcı olunmalıdır. - Bu gün mesleki teknik eğitim kurumlarının programı tarımın, sanayinin, ticaretin ve hizmet sektörünün ihtiyaçlarını karşılamaktan uzaktır. Mesleki teknik eğitimin il ve ülkemiz ihtiyaçlarını karşılayacak ve ara eleman yetiştirecek şekilde yeniden dizayn edilmesi gerekmektedir. 65 - Hipermarketlerde ve zincir mağazalarında satılan ürünlerin en azından %10’unun yerelde yetiştirilen ve üretilen ürünlerden ve firmalardan alınarak satışa sunulması için kanuni düzenleme yapılmalıdır. Böylece yereldeki ticari hayatın olumsuz etkileri bir nebze olsun hafifletilmiş olacaktır. Bu konun denetiminden Meslek Odaları ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğünden oluşan komisyon görevlendirilmelidir. - İlde bulunan havaalanının pist uzunluğunun artırılması ile kargo taşımacılığı için seracılık gibi faaliyet alanlarında gelişmeye neden olacaktır.(İl Müdürlüğü görüşüne göre) 8. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Çalışan Sayısı ve Niteliği: 1 İl Müdürü, 1 Müdür Yardımcısı, 3 Şube Müdürü, 8 Mühendis (Mühendis Ayşe KURT, Tarım İl Müdürlüğünden geçici görevli olarak gelmiştir), 1 Tekniker (Sanayi Genel Müdürlüğümüzden geçici görevli olarak gelmiştir), 1 Teknisyen, 4 Ölçü Ayar Memuru, 1 Veri Hazırlama Memuru, 5 Memur, 1 Sekreter olmak üzere 26 kişidir. 66 10 BALIKESİR 1. İlin Sanayi Yapısı Balıkesir’de sanayi tesisleri merkez ilçede toplanmamış olup, ilçelere sektörel ve homojen olarak dağılmıştır. Tarım makinaları, çimento, sentetik çuval, trafo, mermer, jeneratör, un yem Merkez ilçede ; zeytinyağı ve sabun Ayvalık-Edremit’te , beyaz et ve gübre Bandırma’da Kimyasal madde,şarap gübre sanayi ve deri , süt ve süt ürünleri Manyas,Gönen , Susurluk ve Merkez İlçede ;orman ürünleri Dursunbey’de; madencilik Bigadiç-Sındırgı’da yoğunlaşmıştır.Balkanların en büyük gübre fabrika kompleksi ilimizde faaliyet göstermektedir. Balıkesir’de çok büyük ölçüde tarım ürünleri (sebze,meyve) beyaz-kırmızı et,süt mamulleri ,zeytin ve zeytinyağı,süt ve süt mamulleri ve diğer sebze ve meyveler, başta AB mevzuatı olmak üzere çeşitli nedenlerle yeterli düzeyde ihraç edilememektedir. 2. İlin Ticaret Yapısı 8 ticaret ,l sanayi odası, 5 ticaret borsası bulunan Balıkesir de üretilen ürünlerin çoğu yurt içinde tüketilmekte,bir kısmı da Bandırma Limanından ihraç edilmektedir.Gümrüklerin de aralarında kimyasal maddeler,elektrikli araçlar,sentetik,çuval,gıda ,madencilik.mermer gibi ürünlerin de bulunduğu ihracatta 50,ithalatta 32 ayrı ürün çeşidi yer almaktadır.ilin dış ticaret merkezi olan Bandırma Limanı, tüm Balıkesir’ in ihracat ve ithalatının % 90 ı gerçekleştirmektedir.üretiminde günümüz itibarı ile tarımsal ürünler ön plana çıkmaktadır. Hayvansal ürünler üretimde ülke birincisi olan Balıkesir ülkemizi besleyen illerin başında gelir. Orman varlığının da etkisi ile Orman ürünleri sanayi giderek ön plana çıkmaktadır. Tarımsal varlığın büyüklüğü doğrultusunda tarıma dayalı gıda ürünleri sanayi ve tarım aletleri sanayi Balıkesir de büyük gelişim sağlamıştır. Madenler açısından zengin doğal kaynaklara sahip olan Balıkesir; Bor, Mermer ve Kömür başta olmak üzere bir çok maden sanayine ev sahipliği yapmaktadır. Mermer varlığı ile paralel olarak bu sanayi ile birlikte eskitilmiş mermer sanayimiz de büyük gelişim sağlamış ve giderek artan bir ihracat potansiyeline kavuşmuştur. İlimizin Marmara denizi kıyılarında tavukçuluk sektörü ön plana çıkmış ve bu alanda büyük bir üretim hacmine ulaşılmıştır. Ege denizi kıyısında ise turizm varlığının yanında 11 milyon zeytin ağacı ile ülkemizin en kaliteli zeytin yağı üretilmektedir. Yatırımlar açısından büyük bir cazibe merkezi olan Balıkesir cazibesini giderek arttırmaktadır. Sosyal barışın üst düzeyde yaşandığı il olan Balıkesir, ülkemizin huzurlu illeri arasındadır. İnterlandına baktığımızda ülkemiz nüfusunun büyük bölümünü oluşturan bölgenin ortasında bulunmaktadır. Bu sebepten dolayı bir çok pazara Balıkesir’den ulaşım çok kolaydır. Hammadde kaynakları zengini olan il bir çok sanayinin hammaddesine zahmetsizce ulaşması anlamına gelmektedir. İş gücü varlığı gelişecek istihdamı karşılayabilecek seviyededir. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Balıkesir İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 67 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Balıkesir İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 1080 dir. Toplam sanayi işletmesi içersinde % 1.5 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş illerimiz arasında yer almaktadır. Marmara bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 65 ile İstanbul ilk sırada yer alırken sırasıyla, %17 Bursa, % 5 Kocaeli, % 3 Tekirdağ, % 3 Balıkesir, % 2 Sakarya, %1 Çanakkale, % 1 Kırklareli, %1 Edirne, %1 Bilecik, %1 Yalova takip etmektedir. 1.1. Balıkesir ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Balıkesir İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda; % 37 Gıda ürünlerinin imalatı % 10 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç); % 9 Diğer madencilik ve taş ocakçılığı % 7 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı, % 6 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 4 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı, (makine ve teçhizatı hariç) % 4 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 3 Ana metal sanayi, % 3 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, % 2 Tekstil ürünleri imalatı, % 2 Motorlu kara taşıtı, treyler ( römork), yarı treyler (yarı römork) imalatı, % 2 Mobilya imalatı % 1 Elektrikli teçhizat imalatı, % 1 Metal cevherleri madenciliği, % 1 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı % 1 Diğer ulaşım araçları, % 1 Giyim eşyası imalatı, kürkün işlenmesi ve boyanması % 1 Kâğıt ve kâğıt ürünlerinin imalatı, % 1 İçeçek imalatı % 1 Kömür ve linyit çıkarması, % 1 Madeni yağ geri kazanımı % 2 Diğer (Elektrik, gaz,buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı, Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı, Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı, Makina ve ekipmanların krulumu ve onarımı, Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı) Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Balıkesir ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam 31.821 dir. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 73, çalışan sayısı 1.368 dir. Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 206, çalışan sayısı 3.895 dir. 1.2. Genel Değerlendirme: Balıkesir ilinde çalışanların % 42 i Gıda ürünlerinin imalatında, % 9 u ise Diğer Madencilik ve taşoçakçılığı ürünleri imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. İstihdamın % 80 si işçi, % 4 ü mühendistir. Balıkesir İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 51 si mikro ölçekli, % 39 si küçük ölçekli, % 8 i orta ölçekli, % 2 si büyük ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; -İşbir Sentetik Dokuma San.A.Ş.11.OSB Tesisi -Banvit Bandırma Vitaminli Yem Sanayi Ömerköy Kavşağı Tesisleri -Şeker Piliç ve Yem Sanayi Ticaret (Kesim Tesisleri) 68 -Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü Bandırma Bor ve Asit Fabrikaları İşletme Müdürlüğü -Starwood Orman Ürünleri 4. Potansiyeli Değerlendirmeye ve Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Uygun yatırım Alanları; Bor tuzlarının işlenmesi ve sanayide girdi olarak kullanılması konusunda çok önemli gelişme sağlanamamıştır. Balıkesir’de yapılacak yatırımlarla bor gibi önemli bir maddenin katma değeri yüksek ürünlere dönüşmesi yurtdışında işlenerek satılması Balıkesir ve ülke ekonomisi açısından çok önemlidir. Borun üretimi işletme ve satış aşamasında özel kesimde yer almalıdır. Böylece Bor’u girdi olarak kullanan sanayiler gelişip ana sanayi yan sanayi ilişkisi ortaya çıkabilecektir. Bursa, Manisa ve İzmir’e yakın olması nedeniyle Balıkesir’de tekstil sektörü gelişmeye müsaittir. Tohumculuk konusu Türkiye için çok önemli bir konudur. Balıkesir’in bazı yörelerinde sertifikalı tohum üretimi yapılmaktadır. Tohumculuk sektörü daha da geliştirilebilir. Balıkesir in büyük ölçüde ormanlarla kaplı olması nedeniyle orman ürünü işleyen sanayiler gelişebilir. Yaş ve sebze ihracatı ile dondurulmuş gıda, kurutulmuş gıda üretimi ayrıca meyve suyu üretimi de yapılabilir. İki cephemiz denizle çevrildiği halde Balıkesir’de deniz balıkçılığı ve kültür balıkçılığı çalışmaları son derece yetersizdir, bu konu dikkate alınabilir. Balıkesir, kolonyası ile meşhur bir ilimizdir. Bu sektör kozmetik ve parfümeri ürünleri olarak gelişebilir. Deniz, dağ, kaplıca başta olmak üzere diğer turizm çeşitleri geliştirilebilir. Balıkesir, Bandırma ve Gönen Organize Sanayi Bölgeleri yerli ve yabancı yatırımcıları beklemektedir. Balıkesir’in coğrafi konumu yatırımcılar için uygun kuruluş yeri avantajı sağlamaktadır. İstanbul, Bursa ve İzmir gibi büyük tüketim ve üretim merkezlerine; Bandırma ve İzmir limanlarına yakınlığı, elverişli iklimi, huzurlu ortamı sayılabilir. Balıkesir yöresinde tarıma dayalı sanayi hakim olduğundan sağlıklı bir tarım – sanayi sektörü işbirliği gereklidir. Eğer hayvancılık modern yöntemlerle yapılırsa kesilen hayvanların verimi yüksek olacaktır. Aynı şekilde elde edilen sütlerin hijyenik şartlarda üretilmesi süt mamullerinin kalitesini artırmaktadır. Ülkemizin sanayi açısından gelişmiş iki bölgesi arasında bulunan Balıkesir;sahip olduğu potansiyeli ile kabuğunu kırmaya hazırdır.İl genelinde organize sanayi bölgelerinin tamamlanarak katma değeri yüksek ürünlerin üretilmesi,turizm potansiyelinin ,jeotermal kaynakların ve başta bor ve mermer olmak üzere yer altı varlıklarının daha iyi sanayi yatırımlarına dönüşmesi,sivil ve kamu kesimleri arasında diyalog ve işbirliği,il ekonomisinin gelişmesine çok önemli katkı sağlamakta Balıkesir sosyo-ekonomik yönden daha da geliştirme yolunda ilerlemektedir. Balıkesir’in avantajları - Büyük metropollere yakınlığı - Ulaştıma ve haberleşme imkanları - Deniz(bandırma Limanı) Kara- demiryolu imkanları - Uygun iklim koşulları - Üniversite(Eğitim ve teknik eleman - Konut imkanları - Kaliteli ve devamlı işgücü - 5 organize sanayi bölgesi(Balıkesir I-Balıkesire-II-Bandırma-Gönen deri-Burhaniye Zeytincilik İhtisas OSB) 69 Yatırımcı Balıkesir fındık çay gibi birkaç özel ürün dışında bitkisel üretim ve hayvancılığın her çeşidinin modern ve bilinçli yapıldığı illerimizin başında gelir.Zeytin zeytinyağı,hububat, sebze başta olmak üzere Balıkesir’ de üretilen ürünleri değerlendiren ve katma değer yaratan tarıma dayalı bir sanayileşme vardır.Tarım-sanayi entegrasyonunu sağlayan ender illerimizden biri . Nüfusun % 35 ‘ i kırsalda yaşayan Balıkesir’ de hayvancılığın ayrı bir yeri vardır.Türkiye beyaz et üretiminin % 20 sini,yumurta üretiminin % 10 unu yem üretiminin % 14 ünü karşılıyor. Ayrıca ülke genelinde süt üretiminde ikinci,kırmızı et üretiminde üçüncü sıradadır. Balıkesir’in söz sahibi olduğu beyaz et sektöründe istikrarsızlık politikalar ve üretim maliyetlerin yüksek olması ciddi sorunlar yaratmaktadır.Yem sektörünün bir çok sorunu bulunmaktadır.en önemli sorunu ise hammadde sorunudur. - Balıkesir Ticaret Odasınca yapılan bir araştırmada Balıkesir’in en önemli ekonomik sorunu olarak % 81 ile işsizlik çıkarken %14,9 ile nakit sıkıntısı olarak belirtilmiştir Balıkesir’de ilk olarak adım atılması istenen konular ise %42,7 ile İşsizliğin Azaltılması olarak belirtmişlerdir.% 48,9 oranında Yatırımların Arttırılması, %29,2 oranında Piyasanın Canlandırılması, %6,7 İnşaat sektörünün hızlandırılması,%11,6 oranında ise Tarıma destek verilmesi olarak belirtilmiştir. 5. İlin Dış Ticareti 5.1. Balıkesir İline Ait İhracat Bilgileri YIL 2008 2009 2010 2011 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 192 210 208 235 5.2. Balıkesir İline Ait İthalat Bilgileri YIL 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 200 184 235 286 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 347.244 364.949 379.145 409.302 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 464.902 309.159 343.154 440.964 6. Balıkesir İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Bandırma Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 85) 161 hektar büyüklüğündedir 2004 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 51 adet sanayi parselinin 47 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 15 adedi üretim, 16 adedi inşaat, 16 adedi proje aşamasındadır. 4 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 300 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, kimya ve plastik sanayidir. 70 Balıkesir II. Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 57) 134 hektar büyüklüğündedir. 2005 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 66 adet sanayi parselinin 25 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 18 adedi üretim, 5 adedi inşaat, 2 adedi proje aşamasındadır. 41 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 2.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, demir-çelik ve elektrikli makineler sanayidir. Balıkesir Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 55) 562 hektar büyüklüğündedir. 2006 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 135 adet sanayi parselinin 131 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 75 adedi üretim, 11 adedi inşaat, 45 adedi proje aşamasındadır. 4 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 3.300 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, orman ve elektrikli makineler sanayidir. Gönen Deri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 81) 150 hektar büyüklüğündedir. 2007 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; toplam 55 adet sanayi parselinin 51 adedi tahsis edilmiştir. Tahsisi edilen parsellerin tamamı proje aşamasındadır. 4 adet parsel tahsis edilmemiştir. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Gönen Deri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 81) 2011 yılı Yatırım Programında “Arıtma (150 hektar)” olarak ve 400.000.-TL. Ödenekle yer almaktadır. Arıtma tesisi inşaatı yapım işi ihalesi Bakanlığımızda yapılmıştır. Burhaniye Zeytin ve Zeytin Ürünleri İşleme İhtisas Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 273) 2011 yılı Yatırım Programında “50 hektar” olarak ve 5.000.-TL. Ödenekle yer almaktadır. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Balıkesir İlinde 2.128 işyerlik 7 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 59.376.544-TL’ye karşılık gelmektedir. DOLU BOŞ SIRA İŞYERİ DOLULUK KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI İŞYERİ İŞYERİ NO SAYISI ORANI (%) SAYISI SAYISI 1 BALIKESİR AYVALIK KSS 250 248 2 99 BALIKESİR BANDIRMA 2 178 70 108 39 (III.BÖLÜM) KSS 3 BALIKESİR BANDIRMA (I+II) KSS 400 349 51 87 4 BALIKESİR BİGADİÇ KSS 90 79 11 88 BALIKESİR EDREMİT (OTO 5 100 90 10 90 SANATKARLAR) KSS BALIKESİR GÖNEN (YEŞİL GÖNEN) 6 200 200 0 100 KSS 7 BALIKESİR MERKEZ KSS 910 910 0 100 TOPLAM 2.128 1.946 182 91 71 c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Savaştepe Sarıbeyler Küçük Sanayi Sitesi: 06.01.2003 tarih ve 84 sayılı yazımızla yer seçiminin kesinleştiği ve bundan sonra yapılacak işlemlere dair talimat yazılmış olup, bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi intikal etmemiştir. Edremit (Güre) Küçük Sanayi Sitesi: 10.02.2006 tarih ve 882–884 sayılı yazımızla incelenen alanın içindeki çukur kısımda KSS yapımı için gereken önlemlerin alınarak, ilgili kurumlardan görüş alınması ve Belediyesince değerlendirilmesi gerektiği hususu Valiliğine, Güre Belediye Başkanlığına ve Güre KSS Yapı Kooperatifi Başkanlığına bildirilmiş olup, bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi intikal etmemiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 7. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri SORUN İSTİHDAM ÇÖZÜM ÖNERİSİ İstihdamın üzerindek, vergi ve sigorta yüklerinin fazla olması nedeniyle sanayicinin maliyetleri oldukça artmaktadır.Daha fazla işçi çalıştıranların prim oranlarının azaltılarak ödüllendirilmelidir. ADALET Hukuk süreci ülkemizde oldukça yavaş işlemektedir.Özellikle ticari alacak davaları çok uzun sürmekte ve sonuç alınamamaktadır.Yargı sistemimiz gözden geçirilmelidir. ENERJİ Enerji fiyatlarının yüksekliği sanayiciyi zor durumda bırakmaktadır.Fiyatlar OECD ülkeleri seviyesine çekilmelidir. Usulsüz çek senet olayları ticareti tıkanma noktasına getirmiştir.Türk Ticaret ve Borçlar Kanunu en kısa sürede yürülüğe girmelidir. TİCARET İHRACAT Tamamen ithalata dayalı ihracat südürülebilir değil iç piyasa ve üretimin canlandırılması için ihracat yapan firmaların dünya piyasası fiyat farklarının devlet tarafından karşılanmalı ve etkin ihracat teşvik sistemi oluşturulmalıdır. 8. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Müdürlüğümüzde; 1 Müdür, 1 Müdür Yardımcısı,1 Şube Müdürü, 2 Şef, 2 Araştırmacı,1 Makine Mühendisi,1 Kimya Mühendisi, 1 metalürji mühendisi, 1 elektrik- elektronik mühendisi, 1 maden mühendisi, 2 Teknisyen, 4 Ölçü Ayar Memuru, 3 Veri Hazırlama Memuru,6 Memur,1 sekreter, olmak üzere 28 personel mevcuttur. 72 11 BİLECİK 1. İlin Sanayi Yapısı 1973-1981 yılları arasındaki teşvikler kapsamında, 90’ın üzerinde işletme teşvik belgesi almıştır. Bu işletmeler arasında büyük ve orta boy toprak, makine-döküm, gıda, tekstil, ipek, mermer, kimya ve plastik sanayi işletmesi ile bir çok küçük boy işletme bulunmaktadır. Bilecik’te mevcut sanayi işletmelerinin ¾ ü İl Merkezi ve Bozüyük ilçe merkezinde bulunmaktadır.Bunların toplam olarak 21.000 kişiye istihdam imkanı sağladıkları görülmektedir. İlde üretimde bulunan birçok kuruluşunun merkezinin başka iller olması, işletmelerin ile katkısını azaltmaktadır. 2. İlin Ticaret Yapısı Kuruluş ve kurtuluşun anılarını ve izlerini taşıyan Bilecik İlimiz, yerleşim yeri olarak kuruluşundan buyana dokumacılık,madencilik,ipekçilik gibi alanlarda üretim merkezi olma özelliğini koruyarak son çeyrek yüzyılda hızlı bir sanayileşme sürecine girmiş, limanlara ve büyük kent merkezlerine yakın olması, başta mermer ve kil yatakları olmak üzere hammadde kaynaklarına ve tarımsal ürün çeşitliliğine sahip olması, Bilecik ilimizi ekonomik cazibe ve yayılma merkezi durumuna getirmiştir. Gerek ilimizin sahip olduğu coğrafi konum, gerekse son yıllarda Türkiye ekonomisindeki iyileşmelere bağlı olarak ilimizde özellikle ihracata yönelik özel sektör yatırımlarında artış görülmektedir. İlimiz yeraltı zenginlikleri yönünden de oldukça şanslıdır. Merkez ve diğer ilçelerde mermer ve seramik hammaddeleri potansiyeli oldukça fazladır. Bu nedenle seramik ve mermercilik sektörü yatırımlar yönünden önemli bir yer tutmaktadır. Mermer, kil ve kaolen mermer sanayi ile seramik ve refrakter sanayinin ilimizde başlıca oluşum sebebidir. Gölpazarı ve Söğüt Beji dışında Söğüt İlçesi'nde beyaz, gri ve yeşil renkli oniks mermerlerine rastlanmaktadır. İşletilmesi henüz ekonomik bulunmayan kromit, magnezit ve antinomit yanında önemli rezervlere sahip mermer, kil, kaolen, kuvars kumu, talk ve kum ocakları ilimizin başlıca maden zenginlikleridir. Ayrıca ipekçilik ve şerbetçiotu üretimi yönünden önemli bir potansiyele sahip olmasına karşın pazarlama sorunu nedeniyle eski canlılığını kaybetmiştir. İlin temel geçim kaynağı tarım ve ormancılık ve hayvancılık olmakla birlikte son yıllarda içimizdeki sanayi tesislerindeki artışa bağlı olarak sanayi sektöründe çalışanların sayısında da önemli artışlar olmuştur. Maden Sanayinde; İlimiz metalik olmayan maden yatakları bakımından önemli ve zengin rezervlere sahiptir. Zengin mermer yataklarına bağlı olarak ilimizde mermercilik endüstrisi büyük bir oranda gelişme sağlamıştır.İlimizde çıkarılan mermerlerin ülkemiz doğal taş ihracatında, önemli bir yere sahiptir. Bunun yanında İlimizde çıkarılan mermerlerin bir kısmı çevre illerde kurulu fabrikalara sevk edilerek ve bir bölümü de ilimizde kurulu bulunan fabrikalarda işlenerek yurt içi ve yurt dışı pazarlara sürülmektedir. Toprak Sanayinde; Kil, kaolen, pegmatit, kuvars ve kuvars kumu yönünden zengin rezervlere sahip olan ilimiz, bu hammaddeleri en iyi şekilde değerlendirerek seramik, yer karosu ve refrakter malzemeleri yapımında büyük bir aşama kaydedilmiştir. Bu sanayi kolunda kurulu bulunan işletmeler en fazla iş gücü istihdam eden sektör durumundadır.Tekstil Dokuma ve Deri Sanayinde; İlimizde metal, tekstil ve dokuma gibi sektörlerde istihdamda 2. sırayı alır. Diğer Sanayi Dallarında; Orman ürünleri ve mobilya sanayi, kâğıt ve kâğıt ürünleri ve basım sanayi, kimya-petrol, kömür, kauçuk, plastik ürünleri sanayi ile ilgili olarak iştigal ettikleri küçük çapta çeşitli şirketler kurulmuş ancak, kendi dallarıyla ne kadar iştigal ettikleri bilinmemektedir. Bunun 73 yanı sıra kâğıt ürünleriyle ilgili olarak Vezirhan Beldesi yakınlarında kurulan Marmara kâğıt ve bunlara benzer sanayi kuruluşları da bulunmaktadır. Diğer imalat sanayi dalları ile iştigal eden küçük çapta sanayi kuruluşları da bulunmaktadır. Bunlara çeşitli yörelere dağılmış her şekilde bulunmaktadır. Bunların içine el sanatları ile uğraşan kuruluşları da sayabiliriz. Bilecik 1973 Yılında “Kalkınmada öncelikli iller” arasına alınmasıyla yatırımcılara sağlanan teşvikler etkili sonuçlar vermiş ve ilde sanayi yatırımları hızla artmıştır. Sanayi alanında özellikle özel sektöre ait olan bu yatırımların yoğunlaşma alanları seramik, mermer, metal, makine, kâğıt ve gıda sanayidir. Söz konusu sanayi dallarında özellikle mermer ve seramik gibi işletmeler teknolojilerini kısmen de olsa yenilemiş ve geliştirmişlerdir. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Bilecik İli Sanayisi Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Bilecik İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 237 dır. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.3 lük bir oran ile sanayisi gelişmekte olan İllerimiz arasında yer almaktadır. Marmara bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 65 ile İstanbul ilk sırada yer alırken sırasıyla, %17 Bursa, % 5 Kocaeli, % 3 Tekirdağ, % 3 Balıkesir, % 2 Sakarya, %1 Çanakkale, % 1 Kırklareli, %1 Edirne, %1 Bilecik, %1 Yalova takip etmektedir. 3.2. Bilecik ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı Bilecik İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda; % 38 Diğer madencilik ve taşocakçılığı , % 18 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 10 Gıda ürünleri imalatı, % 6 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (Makine ve teçhizatı hariç) % 4 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç,) % 3 Elektrikli teçhizat imalatı % 3 Ana metal sanayi % 3 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı % 3 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 3 Tekstil ürünleri imalatı, % 2 Kağıt ve kağıt ürünlerin imalatı % 2 Motorlu kara taşıtı, römork ve yarı römork imalatı, % 1 Mobilya imalatı % 1 Diğer imalatlar % 1 Elektrikli teçhizat imalatı, % 1 Metal cevherleri madenciliği, % 1 Diğer (Madeni yağ geri kazanımı, Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı, Makine ve ekipmanların kururlum ve onarımı,Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, Deri ve ilgili ürünlerin imalatı, içecek imalatı, 74 Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Bilecik ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam: 16.334 dir. 36 sanayi işletmesinde Ar-Ge birimi, çalışan personel sayısı 665 dir. 96 sanayi işletmesinde ise kalite kontrol birimi bulunmaktadır. 1805 kişi kalite kontrol biriminde çalışmaktadır. 3.3. Genel Değerlendirme: Bilecik İlinin sanayisi bu yapıya uygun olarak bir yapılanma ve gelişme içerisindedir. Sanayide çalışanların, % 43 ü Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 13 ü Diğer madencilik ve taşocakçılığı sektörlerinde istihdam edilmektedir. Sanayideki istihdamın % 80 i işçi, % 4 ü mühendistir. Bilecik İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 27 si mikro ölçekli, % 47 si küçük ölçekli, %19 u orta ölçekli, % 7 si büyük ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Eczacıbaşı Yapı Gereçleri Sanayi ve Ticaret Vitra Seramik Grubu Bozüyük Tesisleri - Vitra Karo Sanayi ve Ticaret Bozüyük Fabrikası - Porland Porselen Sanayi ve Ticaret A.Ş - Türk Demirdöküm Fabrikaları Bozüyük Tesisleri - Ercan Seramik Sanayi Turizm ve Ticaret Bilecik Şubesi 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Doğal kaynak potansiyelini meydana getiren tarım, hayvancılık, orancılık sektörleri ile madencilik ve sanayi sektörüne dayalı olarak yörede yapılabilecek yatırımlar, yatırım grupları temelinde aşağıda verilmiştir. Tarım Sektöründe Yapılacak Yatırımlar: — Seracılık ve meyvecilik — Yem ve Yem bitkileri üretimi — Soğuk Hava Depoları oluşturulması Hayvancılık Sektöründe Yapılacak Yatırımlar: — Besicilik — Et işleme tesisleri — Süt ve süt ürünleri tesisleri oluşturulması Orman Ürünleri Sanayinde Yapılacak Yatırımlar: — Kapı ve pencere üretimi — Parke Üretimi Madencilik Sektöründe Yapılacak Yatırımlar: — Daha verimli mermer yataklarının belirlenmesi ve işletilmesi 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Gerek yurt içinden, gerekse yurt dışından, gıda ve inşaat malzemeleri ile çeşitli sanayi ürünlerine talep söz konusudur. Talep edilen ürünlerden ekonomik açıdan yörede üretilmesi mümkün olanların üretimine yönelik yatırımlar, yatırım grupları temelinde aşağıda verilmiştir. Gıda Sanayinde Yapılacak Yatırımlar: — Süt ve süt ürünleri üretimi — Et ve et ürünleri üretimi — Sebze ve meyve üretimi Tekstil Sektöründe Yapılacak Yatırımlar: — Hazır giyim üretimi — İp ve kumaş üretimi 75 Madeni Eşye Sanayinde Yapılacak Yatırımlar: — Hırdavat malzemeleri — Tıbbi aletler — Alternatif Yatırım Konuları — Rüzgar enerjisi üretimi Ağır Sanayinde Yapılacak Yatırımlar: -Demir çelik üretimi 6. İlin Dış Ticareti 6.1. Bilecik İline Ait İhracat Bilgileri YIL 2008 2009 2010 2011 6.2. İHRACATÇI FİRMA SAYISI 44 41 38 38 Bilecik İline Ait İthalat Bilgileri YIL 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 41 37 40 46 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 54.706 32.687 46.950 55.271 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 62.904 47.404 131.562 165.928 7. Bilecik İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Bilecik I. Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:131) 138 hektar büyüklüğündedir. 1993 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 43 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 42 adedi üretim, 1 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 2.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; demirdışı metal, plastik ve gıda sanayidir. Pazaryeri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:161) 100 hektar büyüklüğündedir. 2009 yılında tamamlanmıştır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 340 kişi istihdam edilmektedir. Osmaneli Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:83) 97 hektar büyüklüğündedir. 2009 yılında tamamlanmıştır. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ Bilecik Bozüyük Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:97) 2011 yılı Yatırım Programında “550 hektar” olarak ve 1.250.000.-TL ödenekle yer almaktadır. 100 hektarlık I. etap altyapı inşaatı tamamlanmıştır. 76 Bölgedeki; 86 adet sanayi parselinin 33 adedi tahsis edilmiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 400 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma sanayidir. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJERİ Bilecik II Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:162) Bölgedeki; 27 adet sanayi parselinin 23 adedi tahsis edilmiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 1.670 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; madeni eşya, pişmiş kil ve demirdışı metal sanayidir. Osmaneli Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil No:83) Komisyon sonrası kurum görüşleri tamamlanmış olup, Mevcut OSB'nin kuzey ve kuzeydoğu yönü Selilimye Köyü Aktopraklar mevkiindeki yaklaşık 165 hektarlık alan için 18.07.2006 tarih ve 7195–7201 sayılı yazımızla yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. Söğüt Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:84) 105 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 41 adet sanayi parselinin 4 adedi tahsis edilmiş olup, proje aşamasındadır.. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Bilecik ilinde 325 işyerlik 3 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 10.320.062.-TL’ye karşılık gelmektedir. DOLU BOŞ DOLULUK SIRA İŞYERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI İŞYERİ İŞYERİ ORANI NO SAYISI SAYISI SAYISI (%) 1 BİLECİK BOZÜYÜK KSS 38 16 22 42 BİLECİK BOZÜYÜK (II. BÖLÜM) 2 200 200 0 100 KSS 3 BİLECİK MERKEZ KSS 87 87 0 100 TOPLAM 325 303 22 93 (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri Sorun:Mevcut kurulu kullanılmayan kapasitelerin ekonomiye kazandırılması sorunu bulunmaktadır. Çözüm:İlde bulunan tüm sanayi sektörünü kapsayan ve/veya kapalı durumda bulunan fabrikaların teşvik kapsamına alınması. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Sıra No: 1 2 3 4 5 6 7 Adı Soyadı Latif ERKAN Hediye İMAN Hüseyin BİNGÖL Savaş BAŞ Şinasi BALTA İsmail ÇAKIR Erdal ÖZKAN Bakanlıktaki Görev Süresi(Yıl) İl Müdürü 9 Şube Müdürü 19 Mühendis 2 Ölçü Ayr. Mem. 9 Memur 8 ay Memur 6 ay Hizmetli 7 Görevi 77 Eğitim Durumu Lisans(Kamu Yönetimi) Lisans(Kimya Müh.) Lisans(Makine Müh.) Ön Lisans(Halkla İlişkiler) Ön Lisans(Halkla İlişkiler) Endüstri Meslek Lisesi Lise 12 BİNGÖL 1. İlin Sanayi Yapısı Sanayi alanında önemli ve büyük ölçekli sanayi tesisi bulunmamaktadır. Daha çok atölye tipi sanayi faaliyeti hâkimdir. Mevcut olanlar ise ekonomik ve iklim şartları nedeniyle istenilen düzeyde çalışmamakta olup, olanlarda mevsimlik ve KOBİ şeklinde faaliyetlerini sürdürmektedirler. İlin sanayisi daha çok tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Sanayi yatırımı yapanlara devlet tarafından sağlanan tüm kolaylıklara ve devletçe verilen teşviklere rağmen Bingöl sanayisi istenilen düzeyde değildir. İlde mevcut sanayi tesisleri olarak, - Yem-Süt Fabrikası: İl Özel İdaresi Yem – Süt Fabrikasına %76,71, oranında ortak olup, özel şahıslara kiraya verilmiştir. Fabrikada yem üretimi yapılmaktadır. Toplam 14 kişi istihdam edilmektedir. - Genç Tuğla Fabrikası: 1995 yılında Özel İdareye ait olan %87 hissesini özel sektöre devir edilerek revizyon edilip ilin ihtiyacına cevap verebilecek durumdadır. İlin kış şartları nedeniyle mevsimlik çalışmaktadır. 80 Personel çalışmakta olup, üretilen tuğla çevre illere pazarlanmaktadır. - Et Kombinası: 65 kişi istihdam edilmektedir. Kombinanın kurulu kapasitesi büyükbaş hayvan için toplam 50.000 adet/yıl, küçükbaş hayvan için toplam 500.000 adet/yıldır. - Betonsan Anonim Şirketine ait Kum-Kırma-Yıkama ve Hazır Beton tesisi: Özel İdarenin %80.93 oranında ortak olduğu tesis 1992 yılında üretime başlamıştır.1998 yılında özel şahıslara kiraya verilmiştir. Halen hazır beton, kilit taşı vb malzeme üretimi yapmaktadır. Mevsimlik çalışmakta olup, toplam 42 işçi istihdam edilmektedir - Bingöl Beton İnş.Ltd.Şti: 13.02.2009 tarihinde yatırıma başlayan firma Hazır beton üretimi yapmaktadır. Yıllık kapasitesi 147.456 ton/yıl olan firma mevsimlik çalışmakta olup, toplam 25 kişi istihdam edilmektedir - Çevlik Un Fabrikası: Un ve Kepek üretimi yapılmaktadır. Toplam 15 kişi istihdam edilmektedir - Serpa Gıda İşletmesi: 2007 yılında yatırıma geçen firma unlu mamuller üretmektedir. Toplam 18 kişi istihdam edilmektedir - Sarıoğlu Süt Fabrikası: 2003 yılında yatırma geçen firma toplam 8 kişi istihdam edilmektedir. Ayran, Yoğurt, Tereyağı ve Beyaz peynir üretimi yapılmaktadır. - Karivan İnş.Gıd. (Su DolumTesisi): 2011 yılında yatırma geçen firma toplam 40 kişi istihdam edilmektedir. Su ambalajlama ve dolumu yapılmaktadır. - Aksoylar İnş.Gıd.Ltd.Şti. (Süt ve Yoğurt Fabrikası: 2009 yılında yatırma geçen firma toplam 5 kişi istihdam edilmektedir. Ayran, Yoğurt, Tereyağı, Kaşar ve Beyaz peynir üretimi yapılmaktadır. 2. İlin Ticaret Yapısı Bingöl, 1936 yılında il olmuştur. Bu tarihe kadar ilin ticari yaşamı çok zayıftır. Sadece Genç ve Kiğı ilçeleri yörede biraz canlı olabilmiştir. Cumhuriyet döneminden sonra ElazığBingöl-Muş karayolunun yapılması, Genç ilçesinden demir yolunun geçmesi ve merkezle ulaşımının kolaylaşması, ticari yaşama bir canlılık getirmiştir. İl’ de ticaretin yoğunlaştığı alanlar ise; canlı hayvan ve hayvansal ürünler, şeker pancarı, ceviz ve diğer tarımsal ürünlerdir. Bingöl’ün ekonomisi temel olarak tarım sektörüne ağırlıklı olarak da hayvancılığa dayanır. Tarım sektöründe çalışan nüfusun büyük bir bölümünü hayvancılıkla uğraşanlar oluşturur. İlin coğrafi açıdan yüksek dağlık sahadan oluşması, buna bağlı olarak da kar 78 yağışlarının yerde kalma süresinin fazla olmasına neden olmuştur. Bu durum ekilen ürünlerin yetişme devrelerinin kısalmasına ve özellikle de yöredeki kırsal yerleşmelerin temel ekonomik faaliyetlerinin tarım ve hayvancılık üzerinde yoğunlaşmasına yol açmıştır. İl ekonomisi üreten ekonomi değil de tüketen ekonomiye sahiptir. Ekonomisi Kamu Kurum ve Kuruluşlarında çalışan işçi, memur, emekli ve yurtdışında çalışan işçilerimizin ailelerine gönderdikleri birikimleri ile ticari hayatları devam etmektedir. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Bingöl İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Bingöl İlinde sanayi siciline kayıtlı işletmesi sayısı 47 dır. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.05 lik bir oran ile sanayisi gelişmemiş İller arasında yer almaktadır. Doğu Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, Malatya İlinin % 29 luk bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer aldığı görülmektedir. Malatya İlini sırasıyla %18 ile Elazığ, % 13 ile Erzurum, % 9 ile Erzincan, %9 ile Van, %5 Ağrı, 2 Muş, % 3 Kars, % 3 Bingöl, %3 Bitlis, % 2 Ardahan, %2 Iğdır, %1 Hakkari, %1 ile Tunceli ve İli takip etmektedir. 3.2. Bingöl ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı Bingöl İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 36 Gıda ürünleri imalatı, % 17 Diğer Madencilik Taşocakçılığı sektörleri %15 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı yer almaktadır. % 9 Ana metal sanayi % 4 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması % 3 Elektrik, gaz, buhar ve sıcak su üretimi dağıtımı % 2 Diğer ulaşım araçların imalatı. % 2 Kauçuk plastik ve ürünleri imalatı % 2 Fab.metal ürünleri imalatı, % 2 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı. % 2 Kimyasalların ve kimyasal ürürnlerin imalatı, % 2 Tekstil ürünleri imalatı. % 2 Ağaç ve Mantar Ürünleri İmalatı. (mobilya hariç) % 2 Diğer madencilik ve taşoçakçılığı 1.1. Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Bingöl ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam 1.526 dır. Arge sayısı 5 çalışan arge sayısı 76 dır. 1.2. Genel Değerlendirme: Bingöl İlinde yerel hammadde kaynaklarına dayalı bir sanayi yapılanması görülmektedir. Sanayi işletmelerinin % 59 si Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 16 i Gıda ürünleri imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayi işletmelerindeki istihdamın % 82 si işçi, % 3 ü mühendistir. Bingöl İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 36 i mikro ölçekli, % 53 i küçük ölçekli, % 9 i orta ölçekli, % 2 si büyük ölçekli işletmelerdir. 79 Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Özaltın İnşaat Ticaret ve Sanayi A.Ş - Bingençtuğ Tuğla Kiremit ve Benzeri İnşaat Malzemeleri A.Ş - Et Ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü Bingöl Kombinası Müdürlüğü A.Ş - Eüaş Özlüce Hidro Elektrik Santrali A.Ş - Binler Tekstil Gıda İnşaat Hayvancılık Turizm Yakıt Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Tarım Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar İlde tarım sektöründe yapılabilecek yatırım konuları aşağıda belirlenmiştir. Seracılık Meyve ve Sebze Yetiştiriciliği Kültür Mantarı Yetiştiriciliği Bağcılık Yem Bitkileri Üretimi Ekolojik (Organik) Tarım Hayvancılık Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar İlde hayvancılık sektöründe yapılabilecek yatırım konuları aşağıda belirlenmiştir. Su Ürünleri Üretimi Arıcılık Damızlık et ve Süt Sığırcılığı Koyun Yetiştiriciliği Et ve Yumurta Tavukçuluğu Turizm Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar İlde turizm sektöründe yapılabilecek yatırım konuları aşağıda belirlenmiştir. Kış sporlarına yönelik kompleks tesisi Otel 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Gıda Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar İlde gıda sanayinde gerçekleştirilebilecek yatırım konuları aşağıda belirlenmiştir. Meyve suyu (konsantre) üretim tesisi Reçel ve marmelat üretim tesisi Bisküvi ve gofret üretim tesisi Karma yem üretim tesisi Bal paketleme ve tasnifleme tesisi Dokuma ve Giyim Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar İlde dokuma ve giyim sanayinde gerçekleştirilebilecek yatırım konuları aşağıda belirlenmiştir. El halısı ve kilim dokuma Yün iplik üretim tesisi Çorap üretimi Örme eşya üretimi Plastik Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar İlde plastik sanayinde gerçekleştirilebilecek yatırım konuları aşağıda belirlenmiştir. PVC profil doğrama, PVC ve PE boru üretimi Plastik eşya ve ambalaj malzemesi üretimi 80 6. İlin Dış Ticareti 6.1. Bingöl İline Ait İhracat Bilgileri YIL 2008 2009 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 4 4 2010 2011 6 6 2008 2009 2010 2011 665 1.478 6.254 4.917 6.2. Bingöl İline Ait İthalat Bilgileri YIL İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) İTHALATÇI FİRMA SAYISI 4 2 4 5 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 306 345 1.003 933 7. Bingöl İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) BİTEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Merkez I Organize Sanayi Bölgesi (DAP) : (Sicil No:105) 76 hektar büyüklüğündedir. 2007 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 37 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 6 adedi üretim, 19 adedi inşaat, 12 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 70 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, demir-çelik ve demirdışı metal sanayidir. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Bingöl ilinde 331 işyerlik 3 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 12.466.501.-TL’ye karşılık gelmektedir. DOLU BOŞ DOLULUK SIRA KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ İŞYERİ İŞYERİ İŞYERİ ORANI NO ADI SAYISI SAYISI SAYISI (%) 1 BİNGÖL MERKEZ KSS 154 154 0 100 BİNGÖL MERKEZ 2 127 127 0 100 (II.BÖLÜM) KSS BİNGÖL SOLHAN KSS 3 50 23 27 46 (DAP) TOPLAM 331 304 27 92 81 b)DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Genç Küçük Sanayi Sitesi: 2011 yılı Yatırım Programında “78 işyeri, altyapı ” olarak ve 1.700.000.-TL ödenekle yer almaktadır. 78 İşyeri inşaatı tamamlanmıştır. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri İlde işsizlik oranının yüksek olması ve kayıt dışı işçi konumundaki kişilerin sayısının yüksek olduğu göz önüne alınarak; beceri kazandırma kurslarına yaygınlık kazandırılması gerekmektedir. Beceri kurslarını tamamlayan kursiyerlere, kurs sonrası kendi iş imkânlarını kurmak isteyenlere araç-gereç hammadde ve kredi sağlanmasında öncelik verilmeli ve örgütlenmeleri sağlanarak bu bireylerin üretici durumuna geçirilmeleri sağlanmalıdır. İlde kalifiyeli eleman sıkıntısı büyük bir sorun olarak görülmektedir. Bu sıkıntının izalesi ve Bölgede kurulacak olan Sanayi Kuruluşlarına eleman temin edilmesi amacıyla Çıraklık Eğitim Merkezlerinin kurulması ve bu kurulacak olan Eğitim Merkezlerinin teknolojik donatılarla takviye edilmesi ve Bölgenin kalkınması için kalifiyeli elemanların günün ihtiyaç ve taleplerine göre yetiştirilmesi şarttır. Küçük Sanatkâr Esnafının, birleşmesinin sağlaması, kaliteli ve standart seri üretime geçişini mümkün kılmak için KOSGEB destekli ortak kolaylık atölyelerinin kurulması büyük bir önem arz etmektedir. İlde faaliyetini sürdüren kurum/kuruluşların faaliyet alanları göz önünde bulundurulduğunda, İlin Ekonomi ve Ticari durumu son derece zayıf, halkın geçim kaynağı aileyi besleyecek şekilde tarıma ve hayvancılığa dayalıdır. Sanayi yok denecek kadar azdır. Sanayinin gelişimi için KOBİ’lere önem vermek, özellikle KOBİ kredilerinden faydalanması için SİNERJİ ODAĞI’ kurulması gerekmektedir. Bölgenin kalkınmasında en büyük rolün Tarımsal Entegre Tesislerinin kurulması ve Bölge çiftçisinin kalkınması sağlanmalıdır. Genç ilçesi Avnik yöresinde bulunan demir madeni ile Karlıova ilçesi Halifan, Derinçay köyü yöresindeki kömür madenini işletmeye açılmasında fayda görülmektedir. İlin toplam yüzölçümünün %50’sini çayır ve mera alanları oluşturmaktadır. Bu nedenle hayvancılık önemli geçim sektörü haline gelmiştir. Özellikle hayvancılığın desteklenmesi besi ve süt hayvancılığı ile Or-Köy sığır koyun verilmesi, arıcılık, halıcılık gibi kısa sürede istihdamı artırıcı projeler finansal açıdan desteklenmelidir. Hayvancılık, Tarım ile Sanayi Kuruluşları bir arada ve entegre olacak şekilde gelişimini sağlamak gerekir. İlde hayvancılığın gelişimi ile istihdamın önlenmesinde büyük katkı sağlanabilir. İldeki gelişimi etkileyen faktörlerin başında iklim şartları gelmektedir. Eğitim ve Üretici ruhunun gelişmemesi ve sermaye yokluğundan yeteri kadar yatırımlar gerçekleşmemiştir. İldeki Eğitim, Ulaşım ve Özel teşvik sorunları çözülünce, İlin kalkınmasına da bu paralelde gelişim gösterecektir. 82 13 BİTLİS 1. İlin Sanayi Yapısı Sanayisi yok denecek kadar az olan Bitlis ilinde, çalışma sonuçlarına göre, “gıda ürünleri ve içecek imalatı”, “madencilik ve taş ocakçılığı” ve “bitkisel üretim” sektörleri öne çıkmaktadır. Bunlarda tüketim malları üreten sanayiciler, ara malı üreten sanayiciler, yatırım malı üreten sanayiciler ve diğerlerinden oluşan toplam 31 adet firma mevcut olup bunların 15 adedi tüketim malları , 4 adedi ara malı , 3 adedi yatırım malı ve 4 adedi de diğer sanayi malları üretim alanlarında faaliyet göstermektedir. 2. İlin Ticaret Yapısı Bitlis’te öne çıkan sektörler olarak gıda ürünleri ve içecek ile madencilik ve taşocakçılığı sektörleri ile göstergeler bazında öne çıkan sektör olarak da tütün ve hayvancılık ile gıda ürünleri ve içecek imalatı öne çıkmaktadır. Gıda ürünleri ve içecek imalatı sektörünün öne çıktığı Bitlis ‘te Alt sektörler itibariyle ele alındığında ise, sadece unlu mamuller ve öğütülmüş tahıl ürünleri sektörlerinin ağırlıklı olduğu görülmektedir 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Bitlis İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Bitlis İlinde sanayi siciline kayıtlı işletmesi sayısı 40 dır. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.05 lik bir oran ile sanayisi gelişmemiş İller arasında yer almaktadır. Doğu Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, Malatya İlinin % 29 luk bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer aldığı görülmektedir. Malatya İlini sırasıyla %18 ile Elazığ, % 13 ile Erzurum, % 9 ile Erzincan, %9 ile Van, %5 Ağrı, 2 Muş, % 3 Kars, % 3 Bingöl, %3 Bitlis, % 2 Ardahan, %2 Iğdır, %1 Hakkari, %1 ile Tunceli ve İli takip etmektedir. 3.2. Bitlis ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Bitlis İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 28 Gıda ürünleri imalatı % 28 Diğer madencilik ve taşocakçılığı, % 12 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı sektörleri ilk sıralarda yer almaktadır. Diğerleri sırasıyla; % 5 Elektrik, gaz, buhar, havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı, % 5 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı, % 5 Kauçuk plastik ve ürünlerin imalatı, % 5 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, % 3 Mobilya imalatı, % 3 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı, % 2 Ana metal sanayi % 2 İçeçek imalatı % 2 Kimyasalların ve kimyasal ürürnlerin imalatı 83 3.3. Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Bitlis ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam 774 dür. AR-Ge birimi bulunan sanayi işletmesi sayısı 3, çalışan sayısı 3 dir. Kalite kontrol birimi bulunan sanayi işletmesi sayısı 11, çalışan sayısı 14 dir. 3.4. Genel Değerlendirme: Bitlis İlinde sanayi yerel hammadde kaynaklarına uygun olarak bir gelişme göstermiştir. Sanayide çalışanların % 57 i Diğer metalik olmayan minerallarin imalatı, % 21 Gıda ürünleri imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. İstihdamın % 85 i işçi, % 4 ü mühendistir. Bitlis İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 40 i mikro ölçekli, % 50’ı küçük ölçekli, % 10 si orta ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Mermer Petrol Ürünleri Kaynaksu ve Şişeleme İnşaat Nakliye Taah. - Hacıbaba Temizlik Gıda İnş.Elkt.San.ve Tic.LTD.ŞTİ - Gençpolat Orman Ürünleri ve Mermer San. Tic. Ltd.Şti - Adabağ Yapı Sanayi A.Ş. - 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Doğal kaynak potansiyelini meydana getiren madencilik sektörüne dayalı olarak yörede süsleme ve yapı taşı işçiliği, ponza madeninin işletilmesi ve yapı elemanları imalatında kullanılması ile mermer taşının işlenmesi değerlendirilebilecek yatırımlardır. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Yapı malzemesi ve tıbbi malzemelerde ara malzeme olarak ve yalıtım maddesi olarak kullanılan ponza madeni ve mermerler işletilip ihraç edilebilir. Aynı zamanda K.Irak, Suriye ve İran ile ticari faaliyetler yapılabilir. Bu Konuda Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı ihtiyaç duyduğu toplantıları yapmaktadır. Aynı zamanda Doğu Anadolu İhracatçılar Birliği de gerekli araştırma ve desteği sağlamaktadır. 6. İlin Dış Ticareti 6.1. Bitlis İline Ait İhracat Bilgileri YIL 2008 2009 2010 2011 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 5 4 9 5 6.2. Bitlis İline Ait İthalat Bilgileri YIL 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 5 6 7 13 84 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 5.337 3.001 3.429 2.224 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 807 1.451 1.136 8.658 7. Bitlis İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) BİTEN OSB PROJESİ BULUNMAMAKTADIR. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Bitlis Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:182) 2011 yılı Yatırım Programında “59 hektar “olarak ve 500.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Altyapı yapım işi fiziki gerçekleşmesi % 35’dir. Bölgede 55 adet sanayi parseli bulunmaktadır. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Bitlis ilinde 316 işyerlik 4 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 18.137.592.-TL’ye karşılık gelmektedir. DOLU BOŞ DOLULUK KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ İŞYERİ SIRA NO İŞYERİ İŞYERİ ORANI ADI SAYISI SAYISI SAYISI (%) 1 BİTLİS AHLAT KSS 70 40 30 57 BİTLİS AHLAT 2 50 50 0 100 (SELÇUKLU) KSS 3 BİTLİS MERKEZ KSS 76 48 28 63 4 BİTLİS TATVAN KSS 120 120 0 100 TOPLAM 316 258 58 82 b) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Güroymak Küçük Sanayi Sitesi: 2011 yılı Yatırım Programında “61 işyeri, altyapı ” olarak ve 1.700.000.-TL ödenekle yer almaktadır. 61 işyeri yapım işi fiziki gerçekleşmesi % 57’dir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri İşletme Sermayeleri yetersiz kalmaktadır. Yeni Yatırım teşvik yasası ile yapılan düzenleme yüksek kapasiteli yatırımlara hitap ettiğinden yeterince faydalanılamamaktadır. Bu nedenle Devlet teşvikli yatırımlarda alt sınır biraz daha düşürülmelidir. Mevcut işletmeler için de uzun vadeli ve faizsiz işletme sermayesi kredisi sağlanmalıdır. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu 1 Müdür, 1 Müdür Yardımcısı, 1 Şube Müdürü, 2 Şef, 2 Ölçü Ayar Memuru, 1 Memur. 85 14 BOLU İlin Sanayi Yapısı Bolu, Ankara ve İstanbul gibi sanayileşmiş bölgelerin ortasında, ülkemizin en önemli yatırım aksı üzerinde yer alan, iller arası sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında 14. sırada bulunan bir ildir. Bolu'nun 5084 Sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun kapsamında bulunmaması ve çevresindeki bazı illerin söz konusu Kanun kapsamında bulunması İldeki yatırım ortamını olumsuz etkilemiştir. Ancak Bolu’nun sahip olduğu coğrafi konum ve ana pazarlara yakınlık, Bolu Dağı Tünelinin açılmasıyla ulaşım olanaklarının artması, şehir içi dağıtım altyapı çalışmaları yıllık programlar dahilinde sürdürülen doğalgaz kullanımının birkaç yıl içinde ilde yaygınlaşacak olması, zengin turizm potansiyelini değerlendirmeye yönelik çalışmalar, su kaynaklarının yeterli, toprak verimliliğinin yüksek olması, ülkenin önemli kanatlı hayvancılık merkezlerinden biri olması, İlde bir üniversitenin bulunması, eğitim ve sağlık altyapısının büyük ölçüde tamamlanmış olması gibi avantajlar bu olumsuz etkiyi en aza indirecek durumdadır. Bolu tarım ve hizmet sektörü ağırlıklı bir ekonomik yapıya sahip olmakla birlikte, İl’de büyük ölçüde küçük ve orta ölçekli işletmelerden oluşan sanayi tesisleri de görülmektedir. Bolu’da faaliyette bulunulan önemli sanayi dalları; Gıda, Orman Ürünleri ve Mobilya, Madeni Eşya ve Metal Sanayi, Isı Cam ve Temperli Cam Sanayi, Elektrik Cihazları Üretimi, Dokuma-Giyim Eşyası, Çimento ve Deri sektörleridir. İlde mevcut Sanayi Tesisleri Merkezde yoğunlaşmıştır. Mudurnu’da Sunta, Gıda(tahin ve helva), Tavukçuluk, Mengen İlçemizde Orman Ürünlerine dayalı Sanayi, Gerede’de Deri sektörü, Yeniçağa İlçesinde de Nakliye Sektörü gelişmiştir. Diğer ilçelerimizde Tarım ve Hayvancılık ağırlıklı ekonomik faaliyetlerdir. İlde ikisi faaliyete geçen 4 adet Organize Sanayi Bölgesi bulunmaktadır. 73 ha. alana sahip olan 45 işyerinin faaliyette bulunduğu Bolu OSB'ye ilave olarak 74 ha. alan ve her biri yaklaşık 10.000 m2 olan 41 sanayi parselinden oluşan ( Tevhidler sonucu 36 adet Sanayi Parseli ) İlave Tekstil ihtisas OSB'nin kamulaştırma ve altyapı işlemleri devam etmektedir. 2012 yılı sonuna kadar kamulaştırma yapılarak,altyapısının bitirilmesi planlanmaktadır. 74 hektarlık 36 Sanayi Parselinden oluşan İlave O.S.B.alanının işletmeye açılmasıyla yaklaşık 8.000-10.000 kişiye iş imkanı yaratılacak ve Bolu ekonomisinin kalkınmasında lokomotif görevini üstlenecektir. 51 sanayi parselinden oluşan Gerede OSB'de 29 sanayi parselinin tahsisi yapılmış, 22 adet parsel tahsis edilmeyi beklemektedir. 120 ha. büyüklüğünde her biri 5 – 6 dönüm olan 127 sanayi parselinden oluşan Gerede Deri OSB'de, kamulaştırmaların % 97 ‘si tamamlanmıştır. Atık su arıtma tesisi tamamlanarak faaliyete geçmiştir. Altyapı çalışmalarının bitirilmesiyle birlikte ilçedeki deri işletmeleri OSB'ye taşınacak, üretim ve istihdam imkanları artacaktır. 120 ha.ve 50 sanayi parselinden oluşan Yeniçağa OSB'nin yer seçimi yapılmış, kamulaştırma ve altyapı çalışmalarına henüz başlanmamıştır. 1. İlin Ticaret Yapısı İl ekonomisinin önemli unsurlarından olan ve Türkiye beyaz et ihtiyacının yaklaşık % 30'unu karşılayan kanatlı hayvancılık sektöründe 5 firma entegre üretim yapmaktadır. Bunlardan ikisi Avrupa Birliği'ne ihracat için ön izin belgesi almış olup, diğer firmalarca da ön izin belgesi alınması yönünde çalışmalar devam etmektedir. Bu bağlamda ilin önemli ölçüde ihracat potansiyeli taşıdığı değerlendirilmektedir. Ürün özelliğinden dolayı İl’de Gümrük Müdürlüğü'nün kurulması üretim ve ihracat potansiyelini geliştirecektir. 86 Kanatlı hayvancılık sektörünün doğal atığı konumundaki tavuk gübresinin il genelindeki yıllık miktarı 150 bin ton civarındadır ve çevre açısından önemli bir sorun haline gelmiştir. Tavuk gübresini toprak su ve hava kirliliğine yol açan konumdan çıkararak enerjiye dönüştürecek ve toprağa yararlı organik gübre haline getirecek tesislere ihtiyaç vardır. Yatırımcıların yönlendirilmesi, deprem, sel vs. afetlere yönelik önleyici tedbirlerin alınabilmesi için fiziki planların yapımı ve bu planlar doğrultusunda uygulamanın sürdürülmesi ülkemiz ve İl için çok önemlidir. 1/25.000 ölçekli fiziki planların yapılmaması nedeniyle arazi kullanımlarının mekânsal belirlemeleri yapılamamış, buna bağlı olarak Belediye sınırları dışında sektörel yatırım alanları belirlenmemiştir. Söz konusu durum yatırım ve istihdam ortamının geliştirilmesi ile bürokratik işlemlerin azaltılması önündeki en önemli engellerden birisini oluşturmaktadır. Bu kapsamda 1/100.000 Ölçekli Bolu İli Çevre Düzeni Planı İl Genel Meclisi ve Belediye Meclisi tarafından onaylanmış ve yürürlüğe konmuştur. Bu plana uygun olarak 1/25.000 ve alt ölçekli fiziki planların yapılması hedeflenmektedir. 2. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 2.1. Türkiye Sanayisi ve Bolu İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Bolu İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 318 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.5 lik bir oran ile sanayisi gelişmekte olan iller arasında yer almaktadır. Karadeniz Bölgesi’ndeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, bölge illeri arasında %19 lik bir oran ile Samsun ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla, % 10 ile Düzce , % 10 Trabzon, %10 Çorum, % 7 Bolu, % 6 Kastamonu, % 5 Ordu, %5.0 Rize, % 4 Amasya, % 4 Tokat, %4 Zonguldak, % 4 Karabük, %3 Sinop, % 3 Giresun, %3 Bartın, %1 Gümüşhane, %1 Artvin, % 1 Bayburt illeri takip etmektedir. 1.1. Bolu İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: BOLU İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 33 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı, % 16 Gıda ürünleri imalatı, % 9 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı(mobilya hariç) sektörlerinin ilk sıralarda olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla aşağıdaki sektörle takip etmektedir. % 5 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması % 5 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekip.imalatı % 5 Tekstil ürünleri imalatı % 4 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 3 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı(makine ve teçhizatı hariç) % 3 Diğer madencilik ve taşocakçılığı, % 3 Ana metal sanayi, % 3 Elektrikli teçhizat imalatı, % 2 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 2 Motorlu kara taşıtı, römork ve yarı römork imalatı, % 2 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı % 2 Kömür ve linyit madenciliği, %1 Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı, 87 % 1 İçecek imalatı, % 1 Metal cevherleri madenciliği Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Bolu ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam 15.337 dir. Ar-Ge birimi olan firma sayısı 24, çalışan sayısı 108 dır. 1.2. Genel Değerlendirme: Sanayide çalışanların, % 35 sı Gıda ürünleri imalatı % 15 u Elektrikli teçhizat imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayideki istihdamın % 86 i işçi, % 3 ü Mühendis'tir. Bolu ilinde bulunan sanayi işletmelerinin % 52 si mikro ölçekli, % 35 i küçük ölçekli, % 10 u orta ölçekli, % 3 ü büyük ölçekli işletmelerdir Personel Sayısına Göre Büyük İşletmeler - Arçelik Aş. Bolu Pişirici ve Isıtıcı Cihazlar İşletmesi - Beypi Beypazarı Tarımsal Üretim Pazarlama Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Er Piliç Entegre Tavukçuluk Üretim Pazarlama ve Ticaret Ltd. Şti - Yeni Dünya Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş. 3. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Bilim,Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından hazırlanan paket proje niteliğinde olan ve çeşitli yatırım konularında yatırımın yapısı hakkında genel bilgileri kapsayan ve yatırımcıların istifadesine sunulan 91 adet sanayi profilinin incelenmesi sonucunda İldeki potansiyeli değerlendirmeye yönelik uygun yatırım alanları olarak: Gıda Sanayi Meyve ve Sebze Üretimi: Seben ilçemizde meyve bahçelerinin modernizasyonunun yapılarak, yerinde değerlendirme projesine göre reçel, marmelat, meyve suyu üretecek küçük ölçekli tesislerin kurulması, Meyve ambalaj Tesisinin kurulması. Patates Cipsi ve Mısır çerezi Üretimi-Nişasta, Patates unu Üretimi: Sanayi hammaddesi olan il tarım ürünlerinin ıslah edilerek yatırımcıların teşvik edilmesi. (Lamb-Weston doğuş Patates fabrikasının üretmiş olduğu parmak patates için gerekli olan patatesin il çiftçisi tarafından ekilmesinin desteklenmesi, teşvik edilmesi.) Süt, kırmızı ve beyaz et ürünleri sanayinin gelişmesi, İl hayvancılığının gelişmesinde önemli rol oynamıştır. Bununla ilgili uygun yörede et ve et ürünlerinin değerlendirilmesi için et kombinası kurulabilir. Tarım Araçları Tarım araçları ve gübre üretim tesisleri kurulması. Deri Sanayi Gerede ilçemizde geçmişi 900 yıl öncesine dayanan Dericilik gelişmiş önemli bir sektör haline gelmiş olup, şu anda deri imalatı yapan işletmeler Gerede ilçemizin Tabakhaneler mevkiinde faaliyet göstermektedir. Deri organize sanayi bölgesinin biran önce faaliyete geçirilmesi ile birlikte; İlde ve ülke ekonomisinde yaşanan değişimleri, rekabet ve girişimcilik gibi değerleri kolayca kavrayabilen, bu yörenin potansiyelini harekete geçirecek girişimci unsurların veya kurumların faaliyete geçmesiyle, bu işletmelerin yeni teknolojik makinelerle donatılmaları ve standartlara uygun olarak kaliteli ve rakipleriyle boy ölçüşebilecek teknolojik yapılanmalarıyla birlikte aşağıdaki tesisler kurularak, Silahlı Kuvvetlerinde deri ve deri eşya ihtiyacının bu yöremizden karşılanmasını cezbedecek görünüme ve albeniye sahip olacaktır. Gerede İlçemiz Deri ve Deri Ürünleri üretiminde söz sahibi olması nedeniyle A.İ.B.Ü.( Abant İzzet Baysal Üniversitesi) işbirliği ile Sanayi-Üniversite işbirliği sağlanarak Ayakkabı ve Saraciye Bölümü Meslek Yüksek Okuluna kazandırılmış olup, sonraki safhalarda kalite ve 88 AR-GE çalışmaları ön plana çıkarılarak Deri Mühendisliği Bölümü için çalışma başlatılacaktır.Ayrıca Sektörde kümelenme çalışmaları devam etmekte olup ,Deri Organize Sanayi Bölgesine taşınma çalışmaları da sektörün geleceği için önem taşımaktadır. İlçemizdeki Deri Sektöründe Kapasite Kullanım oranı % 40 civarında olması nedeniyle talep karşılanması sorunu yaşanmamaktadır. Deri ve suni deri terlik üretim tesisi, Ayakkabı ve sandalet üretim tesisi, Deri Çanta,Kemer üretim tesisi, Deri atıklarından boncuk tutkal üretim tesisi, Deri hazır giyim imalatı tesisi Orman Ürünleri Sanayi Ağaç vidası Sunta vidası imalatı tesisi İnşaat Sektörü Mıcır üretim tesisi 4. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Jeo-Termal Seracılık, Jeo-Termal Enerji Kaynaklarından yararlanma, Torf Üretimi, Mantar yetiştiriciliği, Tavuk Besi Çiftliklerinin Modernizasyonu, Meyve ve Sebze Paketleme tesisi, Dağ ve Yayla turizmi, Kongre Turizmi, 5. İlin Dış Ticareti 5.1. Bolu İline Ait İhracat Bilgileri YIL 2008 2009 2010 İHRACATÇI İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) FİRMA SAYISI 66 45.290 58 45.738 53 53.861 2011 65 90.805 5.2. Bolu İline Ait İthalat Bilgileri YIL 2008 2009 İTHALATÇI İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) FİRMA SAYISI 83 137.150 76 99.518 2010 2011 99 106 114.592 144.019 6. Bolu İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A. ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Bolu Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:121) 89 70 hektar büyüklüğündedir. 1993 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 92 adet sanayi parselinin, 61 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 44 adedi üretim, 7 adedi inşaat, 10 adedi proje aşamasındadır. 31 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 2.910 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; orman, dokuma ve demirdışı metal sanayidir. Gerede Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:88) 100 hektar büyüklüğündedir. 2003 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 51 adet sanayi parselinin, 28 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 6 adedi üretim, 2 adedi inşaat, 20 adedi proje aşamasındadır. 23 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 300 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma ve orman sanayidir. Bolu Organize Sanayi Bölgesi (Tevsii-Tekstil): (Sicil No:121) 79 hektar büyüklüğündedir. 2011 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki 36 adet sanayi parselinin, 6 adedinin tahsisi yapılmıştır. Tahsis edilen parsellerin; 1 adedi üretim, 1 adedi inşaat, 4 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 20 kişi istihdam edilmektedir. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Gerede Deri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:87) 2011 yılı Yatırım Programında “130 Hektar (Arıtma dahil)” olarak ve 5.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Arıtma inşaatı tamamlanmıştır. Bölgede 132 adet sanayi parseli bulunmaktadır. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Yeniçağa Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:193) 117 hektar büyüklüğündedir. Altyapı proje aşamasındadır. Gerede Organize Sanayi Bölgesi (İlave alan) : (Sicil No:88) 14.01.1999 tarih ve 370 sayılı yazımızla 100 hektar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. İmar planı aşamasındadır. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Bolu ilinde 917 işyerlik 5 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 27.473.611.-TL’ye karşılık gelmektedir. DOLU BOŞ DOLULUK SIRA İŞYERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI İŞYERİ İŞYERİ ORANI NO SAYISI SAYISI SAYISI (%) 1 BOLU GEREDE KSS 107 107 0 100 2 BOLU MENGEN KSS 64 52 12 81 3 BOLU MERKEZ KSS 298 298 0 100 4 BOLU MERKEZ II (YENİ) KSS 200 200 0 100 5 BOLU YENİÇAĞA KSS 248 248 0 100 TOPLAM 917 905 12 99 (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 90 7. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri 1) Bolu'nun 5084 Sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun kapsamında bulunmaması ve çevresindeki bazı illerin söz konusu Kanun kapsamında bulunması İldeki yatırım ortamını olumsuz etkilemiştir. İlin kalkınmada öncelikli iller arasına alınması ile yatırım yapacak olan Sanayicilere de kolaylıklar ve avantajlar sağlayacağı için cezbedici olacaktır. 2) İl Sanayi Odağı olabilecek iller arasındadır. YSO (Yeni Sanayi Odağı) olarak tanımlanan illerin gelişmesine bakıldığında bu illerin KÖY (Kalkınmada Öncelikli Yöre) Statüsünde olmasının büyük payı vardır. Bilindiği gibi il kalkınmada öncelikli yöreler kapsamında bulunmamaktadır. 3) İlin kalkınmada öncelikli İller kapsamında olmayışının en önemli sebeplerinden birincisi ildeki ortalama yıllık Milli gelirin Türkiye ortalamasının üzerinde olması sayılmaktadır. Ancak bir husus dikkatten kaçırılmamalıdır. Baz olarak alınan ortalama Milli gelir ilde ilçeler itibarıyla farklılıklar göstermektedir. Bu nedenle kalkınmada öncelikli yöreler tespitinin il bazında değil ilçeler bazında yapılması daha adilane olacaktır. 4) TEDAŞ’ın Organize Sanayi Bölgelerine yönelik özel fiyat tarifesi bulunmamaktadır. Organize Sanayi Bölgesi yönetimi sanayicilere verdiği elektriğe bölge içi kullanım bedeli eklemektedir. Bu nedenle Organize Sanayi Bölgesi’ndeki sanayiciler hem dağıtım sistemine hem de Organize Sanayi Bölgesine ayrı ayrı sistem kullanım bedeli ödemek zorunda kalmaktadırlar. Dolayısıyla Organize Sanayi Bölgesi sanayicileri, Organize Sanayi Bölgesi dışındaki sanayicilere göre daha pahalı enerji kullanmaktadırlar. Organize Sanayi Bölgelerinin sistem bağlantı yeri, şekli ve gücüne bakılmaksızın iletim müşterisi sayılması ve bölgesel dağıtım bedelini ödemek zorunda bırakılmaması, sanayiciler arasında rekabet edilebilir ortamın yaratılması açısından önemlidir. 5) Tarım sektöründe optimum ölçekli işletmelerin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Geleneksel yöntemlerle üretim yapan aile işletmelerinin desteklenerek pazara yönelik üretim yapan optimum işletmelere dönüştürülmesi gerekmektedir. 6) İl ekonomisinin önemli unsurlarından olan ve Türkiye beyaz et ihtiyacının yaklaşık % 30'unu karşılayan kanatlı hayvancılık sektöründe 5 firma entegre üretim yapmaktadır. Bunlardan ikisi Avrupa Birliği'ne ihracat için ön izin belgesi almış olup, diğer firmalarca da ön izin belgesi alınması yönünde çalışmalar devam etmektedir. Bu bağlamda ilin önemli ölçüde ihracat potansiyeli taşıdığı değerlendirilmektedir. Ürün özelliğinden dolayı İlde Gümrük Müdürlüğü'nün kurulması üretim ve ihracat potansiyelini geliştirecektir. 7) Kanatlı hayvancılık sektörünün doğal atığı konumundaki tavuk gübresinin il genelindeki yıllık miktarı 150 bin ton civarındadır ve çevre açısından önemli bir sorun haline gelmiştir. Tavuk gübresini toprak su ve hava kirliliğine yol açan konumdan çıkararak enerjiye dönüştürecek ve toprağa yararlı organik gübre haline getirecek tesislere ihtiyaç vardır. 8) İl ekonomisinin gelişmesi için, katma değer bakımından imalat sanayi ve tarıma dayalı sanayi sektörlerine dönük bir yoğunlaşmanın olması gerekir. Bunun içinde KOSGEB gibi sanayi destek birimlerinin Eğitim danışmanlık yatırım Proje değerlendirme vb. hizmetlerini veren birer şubelerinin Bolu OSB içinde kurulması gereklidir. Ayrıca KSS’ lerinin ildeki büyük sanayi işletmeleri ile yan sanayi olarak bağlantıları olduğu dikkate alınarak bu KSS’ lerinin diğer illerdeki sanayiciler için bir çekim merkezi haline getirilmeleri önem taşımaktadır.( Alt yapı çözümlerinin vb. gibi ) 9) Bolu İlinde Tarım ürünlerinden Ekonomik anlamda gelir sağlanamamaktadır. İlin Tarım potansiyeli sadece kendi ihtiyacını karşılayacak biçimde organize olmuştur. Tarım sınai bitkiler ve Orman örtüsü açısından zengin olan Bolu’da tarıma dayalı sanayi sektörlerinin teşvik edilmesi ve tarım reorganizasyonunun yapılması gerekmektedir. 91 10) Gerede İlçesinde Karma OSB ve Deri OSB bulunmaktadır. Ancak Karma OSB’nde boş parseller yatırımcı beklemektedir. Bu nedenle % 90 ‘ı Bitmiş OSB’lerin doldurulmadan yeni OSB’ler kurulmamalıdır. 11) Yörenin temel kaynaklarından olan Orman Ürünleri; Ahşap ve kereste üretimini aşarak katma değeri yüksek Mobilya Sanayisine dönüşememiştir. 12) Bolu’da etüd yapan, projesi olan, yenilikçi genç girişimci sayısı oldukça azdır. 13) Bolu’da Ana sanayi ile yan sanayi arasındaki tamamlayıcılık ilişkisi zayıftır. İşbirliği, dayanışma ve ortaklık kültürü de gelişmemiştir. 14) İl İmalat sanayi işletmelerinin yatırım yapmama nedenleri incelendiğinde; bunların sırasıyla talep yetersizliği, kredinin pahalı oluşu, öz kaynak yetersizliği ve bilgi noksanlığı olduğu görülmektedir. 15) “İstihdam edilebilirlik” İlin sınai gelişme stratejisinde temel ilke olmalıdır. İlin en önemli kaynağı ileri derecede eğitimli insan gücüdür. 16) İl’de istihdamı artırmak ve işgücü verimini yükseltmek amacıyla, öncelikle, İl sanayisinin talep ettiği işgücü profili ve nitelikli eleman açığı olan sektörler belirlenmelidir. 17) Mesleki ve teknik eğitim geliştirilmeli, sanayinin taleplerini karşılamaya yönelik yeni eğitim programları tasarlanmalıdır. 18) Mesleki ve teknik eğitim kurumlarında öğretim gören öğrenciler özendirilmelidir. 8. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Çalışan Sayısı ve Niteliği Toplam Çalışan Sayısı İl Müdürü İl Müdür Yard. Şube Müdürü Şef Mühendis Ölçü ve Ayar Memuru Memur :10 :1 :1 :2 :1 :1 :2 :2 92 15 BURDUR 1. İlin Sanayi Yapısı Burdur, ekonomisi tarım hayvancılığa ve maden sektörüne (özellikle mermer) dayalı sanayileşmesini tamamlayamamış bir ilimizdir. İldeki mevcut imalat sanayinin istihdam ve işyeri sayısı itibariyle temelini oluşturan küçük sanayi genel olarak mermer ile makine ve metal sektöründe yoğunlaşmıştır. Makine ve metal işleme sanayinde bu yoğunlaşma tarıma dayalı sanayinin teşvik ve kabul görmesindendir. 1-9 İşçi ölçeğinde ve genellikle aile işletmeleri niteliğinde faaliyet gösteren küçük sanayi il genelinde bulunan 2 adet faal OSB, (1 adet Kamulaştırma aşamasındaki OSB) ve 8 adet Küçük Sanayi sitesinde yoğunlaşmış bulunmaktadır. 2. İlin Ticaret Yapısı Tüm illerde olduğu gibi Burdur ilinde de ticaret kesiminin önemi diğer sektörlerdeki gelişmeler ile yakından ilgilidir. İlde ticari hayat çarşı ve sokaklarda yerleşmiş ticaret hanelerde ve imalat, tamiratlarla uğraşan küçük esnaf ve sanatkarlardan ibarettir. Burdur ilinde giyecek maddeleri büyük illerden temin edilmekte, yiyecek, sebze ve meyve yaz aylarında büyük oranda il genelindeki üretimlerle karşılanmakta, kış aylarında Antalya’dan temin edilmektedir. Henüz gelişmekte safhasında bulunan ilde dayanıklı tüketim malzemeleri üretilmemekle birlikte zorunlu ihtiyaç maddelerinin bir kısmı ilde üretilmekte bir kısmı da diğer illerden temin edilmektedir. Tarım üretimi çeşitlilik arz etmekle beraber birçok ürün ilin ihtiyacını karşılayamamaktadır. 2011 yılı itibariyle öne çıkan bazı tarım ürünlerinin üretimi şöyledir: - 150.664 Ton Durum buğdayı - 163.402 Ton Şeker pancarı - 231.332 Ton Mısır Silaj 25.798 Ton Üzüm 75.619 Ton Domates 22.000 Ton Fasulye 7.315 Ton Anason öne çıkan tarımsal ürünlerdendir. Ayrıca il genelinde bulunan 117.520 adet büyükbaş hayvan ve 259600 küçükbaş hayvan potansiyeli ile yıllık süt üretimi(2011 yılının ilk on ayında) 241.996 tondur. İlin hayvancılıktaki en büyük sıkıntısı ortalama 300.000 Ton/yıl olan süt üretiminin yaklaşık %5’ini işleyebilmesi diğer süt üretiminin tankerlerle diğer illerdeki (Bursa, Balıkesir, Sakarya, Afyon, Aksaray) süt ve süt ürünleri işleyen fabrikalara taşınmasıdır. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Burdur İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. 93 Burdur İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 408 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.5 lik bir oran ile sanayisi orta gelişmiş illerimiz arasında yer almaktadır. Akdeniz Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, Adana İli % 25 lik bir oran ile bölge İlleri arasında birinci sırada yer almaktadır. Adana İlinden sonra % 19 luk oran ile ikinci sırada yer alan Mersin İlini sırasıyla % 16 Antalya, %13 Hatay, % 11 ile Kahramanmaraş, %6 Burdur, %6 Isparta, ve %4 Osmaniye İli takip etmektedir. 3.2. Burdur İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Burdur İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 39 lik bir oran ile Diğer Madencilik ve Taşocakçılığı, % 18 luk bir oran ile Gıda Ürünleri İmalatı sektörünün ilk sıralarda yer aldığı görülmektedir. Diğer sektörler de sırasıyla; % 12 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 8 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç) % 6 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı % 4 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) % 2 Elektrikli teçhizat imalatı, % 2 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı % 2 Tekstil ürünleri imalatı % 2 Metal cevherler madenciliği, % 2 Kauçuk ve plastik ve ürünleri imalatı % 1 Motorlu kara taşıtı,treyler ( römork) ve yarı römork imalatı % 2 Diğer (Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünlerin imalatı, Diğer imalatlar,Madeni yağ geri kazanım,Motorlu kara taşıt bakım ve onarımı, Mobilya imalatı, İçecek imalatı, Ana metal sanayi) 3.3. Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Burdur ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam 9.166 dir. Ar-Ge birimi olan firma sayısı 18, çalışan personel sayısı 323 dir. Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 57, çalışan sayısı 1.064 dir 3.4. Genel Değerlendirme: Burdur İlinde sanayi yerel hammadde kaynaklarına uygun olarak bir gelişme göstermiştir. Sanayide çalışanların, % 41 i Diğer madencilik ve taşocakçılığı, % 20 i Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı sektörlerinde istihdam edilmektedir. Sanayi istihdamının % 85 i işçi, % 2 si mühendis’tir. Burdur İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 44 si Mikro Ölçekli, % 47 si Küçük Ölçekli, % 8 u Orta Ölçekli, % 1 i Büyük Ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - T.Ş.F.Aş.Burdur Şeker Fabrikası - Portsan Mermer Sanayi Petrol ve Tarım Ürünleri Nakliye Ticaret A.Ş. - Fonmersan Antik Mermer Sanayi ve Ticaret - As Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. - İltaş İnşaat A.Ş. 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Lata Üretimi, Lamine Parke Üretimi, 94 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Süt Mamulleri Üretimi, Bisküvi ve Gofret Üretim Tesisi, Makarna Üretim Tesisi, Karma Yem Üretim Tesisi, Bakliyat Eleme ve Paketleme Tesisi, Plastik Eşya ve Ambalaj Malzemesi Üretimi, Mermerit Üretimi, Kireç Üretim Tesisi, Beton Kiremit İmalatı Tesisi, 6. İlin Dış Ticareti 6.1. Burdur İline Ait İhracat Bilgileri YIL 2008 2009 2010 2011 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 71 77 89 97 6.2. Burdur İline Ait İthalat Bilgileri YIL 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 32 34 34 49 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 186.186 161.556 195.604 167.000 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 30.208 22.413 25.550 22.981 7. Burdur İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A. ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Burdur Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:72) 85 hektar büyüklüğündedir. 1996 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 57 adet sanayi parselin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 51 adedi üretim, 2 adedi inşaat, 4 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 1.550 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, elektriksiz makineler ve pişmiş kil sanayidir. b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELER Merkez II Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:268) 26.06.2009 tarih ve 5802–5809 sayılı dağıtımlı yazımızla 96 hektar büyüklüğündeki alanın OSB yeri olarak uygun görüldüğü Valiliğe ve ilgili kurumlara bildirilmiştir. Burdur-Bucak Organize Sanayi Bölgesi (Sicil No:53) 188 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 127 adet sanayi parselinin 84 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 48 adedi üretim, 25 adedi inşaat, 11 adedi proje aşamasındadır. 43 adet parsel tahsis edilmemiştir. 95 Üretime geçen parsellerde yaklaşık 980 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; elektriksiz makineler ve demirdışı metaller sanayidir. B. KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Burdur ilinde 1.113 işyerlik 5 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 28.128.634.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI 362 84 33 DOLU İŞYERİ SAYISI 362 69 30 BOŞ İŞYERİ SAYISI 0 15 3 DOLULUK ORANI (%) 100 82 91 480 450 30 94 154 144 10 94 1.113 1.055 58 95 İŞYERİ SAYISI BURDUR BUCAK KSS BURDUR KARAMANLI KSS BURDUR MERKEZ (I.BÖLÜM) KSS BURDUR MERKEZ (II. BÖLÜM) 4 KSS BURDUR MERKEZ (III. BÖLÜM) 5 KSS TOPLAM 1 2 3 (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri Batı Akdeniz’in Göller ve Güller Bölgesinde, Teke Yöresi’nin ve Bölgenin merkezinde olan, aynı zamanda; 9 bin yıllık antik tarihin derinliklerine uzanan ve bin yıllık Türk tarihinin kollarında yaşayan, yolların kavşağında, huzurlu, öğretimde şampiyon ve hızla modernleşen, sanayileşme potansiyelleri yüksek, bir şirin şehirdir Burdur. Ülkemizin ve dünyanın, özellikle ekonomik konjonktürsel şartları ve gidişatı da göz ardı edilmeden; Burdur’umuzun kendi içindeki ve bölge içindeki durumunun iyileştirilmesi, geliştirilmesi ve AB normlarına süratle ulaştırılması gerekmektedir. Ekonomik Sorunlar Bu hedefler önünde ortaya çıkan belli-başlı sorunlarımız olarak şunları söyleyebiliriz: En başta nitelikli yöneticilik olmak üzere; kaliteli, eğitimli ve nitelikli ara elaman yetersizliği. Bilgi, bilim, bilimsel düşünce, ar-ge faaliyetleri ve teknoloji eksiklikleri. Sermaye, kredi, destek ve teşvik sorunları. Birleşme, şirketleşme, işbirliği, dayanışma, moral, güven ve stratejik anlayış sorunları. Yani kurumsallaşma sorunları. Markalaşma ve kalite sorunları. Tanıtım, reklam, fuar ve pazarlama sorunları. Gıda sektöründe hijyen ve ambalaj sorunları. Küçük ve orta ölçekli üretici işletmelerin; ihracat ve istihdam hedeflerinin önündeki vergi, sigorta, maliyet ve rekabet sorunları. İhracat için gümrük, mevzuat ve bürokrasi sorunları. İlgili bakanlıklar ve Hükümetle iletişim sorunları. Ekonomik ve sosyal sivil kuruluşlarla iletişim ve işbirliği sorunları. Gelişmeci iş hayatı için gereken; yıldızlı otelleri, büyük konferans-toplantı salonları, dinlenme tesisleri vb. hayat standardını yükseltecek şehirleşme sorunları. Sanayileşme Sorunları - Sanayi Tesisi yeri sorunu (2.OSB.nin hayata geçirilememesi çalışmaların 12 yıldır sürmesi ) - Tarım Hayvancılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesinin henüz kurulamamış olması Yıllık 300.000 ton süt üreten ilin, bu sütün %5’ini işleyerek %95’ini işlemek üzere tankerlerle diğer illere göndermesi, 96 - Orta ve büyük ölçekli yatırım taleplerine yer problemi nedeni ile cevap verilememesi, Çözümler İlde çalışan ve emekli sayısının yüksek olması, eğitim düzeyinin yüksekliği vb. faktörlerden dolayı teşvik kapsamında istenilen yerde olamaması nedeniyle, ilin ekonomisinin motorize gücü konumunda olan mermer ve süt üretimi gibi belirli sektörlerin, sektörel teşvik kapsamına alınması, Sanayi Yatırım alanı üretilmesi İlin gelişmesinin önündeki en önemli problemlerden biri olan yeni yerleşim alanları ve imar alanlarının hayata geçirilmesi 9 bin yıllık antik tarihinin ve sagalassos, kbriya, insuyu gibi turizm varlıklarının tanıtımının daha etkin ve yaygın bir şekilde yapılması ve turizm potansiyelinin ekonomiye kazandırılması Mehmet Akif Ersoy Üniversitesinin ilin problemlerine bilimsel ve alternatif çözüm önerileri sunması Batı Akdeniz Bölgesinde kurulan BAKA(Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı)nın hizmet verdiği Antalya,Isparta,Burdur illerinden ekonomik ve gelişmişlik bakımından geride olan Burdur’a pozitif ayrımcılık yaparak daha farklı destek sağlaması As Çimento Fabrikası gibi Avrupada ilk 3. İçerisinde bulunan çimento fabrikasının, Yıldız Silah Fabrikası gibi 52 ülkeye yaklaşık 10 milyon dolar ihracat yapan firmanın, Küçükkaya Müzik Aletleri gibi ülke genelinde tek olan yaklaşık 50 ülkeye yıllık 4-5 milyon dolar İhracat yapan telli müzik aletleri üreten kuruluşların özenle ve itinayla desteklenmesi Demiryolunun Antalya’ya bağlanması ve Antalya limanının kapasitesinin artırılarak ihracatın buradan yapılması özellikle ihracatımızın yaklaşık %70 ini (100 milyon doların üstünde) oluşturan mermer sektöründe ulaşım maliyetini büyük ölçüde düşürecektir. (Şu anda 400 Km. uzaktaki İzmir limanı kullanılmakta, demiryoluna göre üç kat daha pahalı olan karayolu taşımacılığı yapıldığından ulaşım maliyeti çok yüksek seyretmektedir.) 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu ADI SOYADI Davut ARSLAN A. Sacide ÇAĞLAR Süreyya ÖZKAN Murat UMUT Mehmet ÖZEN H.İbrahim BUĞDAYCI Erdal GEVREK Mustafa MENGİ Münir SAĞLAM Ramazan DOĞULAR Gülperi ÜNAL Salih AYAZ ÜNVANI İl Müdürü İl Müdür Yrd. Şube Müdürü Şef Şef Mühendis Mühendis Tekniker Teknisyen Memur Memur V.H.K.İ. ÖĞRENİM DURUMU Mühendislik Fakültesi E.A.Ü.İ.İ.İ.Fakültesi (4) A.Ü.A.Ö.Fakültesi (4) A.Ü.Açık Öğretim (2) A.Ü.Açık Öğretim (2) Mühendislik Fakültesi Mühendislik Fakültesi Meslek Yüksek Okulu(2) A.Ü.Açık Öğretim (2) A.Ü.A.Ö.Fakültesi (4) Tic. Lisesi Tic. Lisesi 97 16 BURSA 1. İlin Sanayi Yapısı İlin bu günkü ekonomik yapı içersindeki durumu ile Ülkemizde önemli yer işgal etmektedir. İlin Sanayisinin ve ihracatının temelinde yatan ana sektörler ise otomotiv, tekstil, makine imalatı ve gıda sektörleridir. a-) Sektörler 1-)Otomotiv Ana Sanayi Sektörü İlde ülkemizin en önemli Otomotiv Ana Sanayi firmaları faaliyet göstermektedir. Bu firmalar; Oyak- Renault , Tofaş-Fıat, Karsan –Peugeot-Güleryüz A.Ş. firmalarıdır. Bu firmaların ikisi binek otomobil, biri minibüs ve az sayıda da kamyonet, diğeri de Otobüs ve midibüs üretmektedir. Renault firması 2007 yılında toplam 263.647. adet binek araç, Tofaş A.Ş. 212.493 binek ve hafif ticari araç, Karsan A.Ş. 9.720 adet hafif ticari araç, Güleryüz A.Ş. 126 adet ticari araç üretimi gerçekleştirmiştir. Renault firması 2008 yılında toplam 286.695. adet binek araç, Tofaş A.Ş. 265.336 binek ve hafif ticari araç, Karsan A.Ş. de 11.230 adet hafif ticari araç Güleryüz A.Ş. 149 adet ticari araç üretimi gerçekleştirmiştir. Renault Firması 2009 yılında toplam 277.572 adet binek araç, Tofaş A.Ş. 92.408 binek araç ve 307.795 hafif ticari araç olmak üzere 400,203 adet araç, Karsan A.Ş 8.313 adet hafif ticari araç, Güleryüz A.Ş. firması 29 adet ticari araç üretimi gerçekleştirmiştir. Renault Firması 2010 yılında toplam 307.083 adet binek araç, Tofaş A.Ş. firması 115.720 binek araç ve 196.525 hafif ticari arac olmak üzere 312.245 adet, Karsan firması 24.729 hafif ticari araç, Güleryüz A.Ş. 87 adet ticari araç üretimi gerçekleştirmiştir. Yukarıda ünvanları belirtilen firmalar 2007 yılında toplam 485.986 araç, 2008 yılında 563.410 araç, 2009 yılında da 686.117 adet araç üretmişlerdir.2010 yılında ise 644.144 adet araç üretimi gerçekleştirmişlerdir. Görüldüğü üzere 2008 yılı sonunda başlayan ve 2009 da da devam eden ekonomik ve finansal krize rağmen oto ana sanayi firmalarının üretimleri genel olarak yıllar itibariyle artarak devam etmiştir. 2-)Otomotiv Yan Sanayi Sektörü Ülkemizin en önemli otomotiv ana sanayi kuruluşları olan Tofaş, Renault ve Karsan A.Ş. ve Güleryüz firmalarının bulunduğu ilde buna bağlı olarak Otomotiv Yan Sanayi de gelişmiştir. Otomotiv yan sanayi firmaları oto ana sanayine dönük üretim yapmakla birlikte yurtdışından bulunan otomotiv firmalarına da muhtelif yedek parça imalatı ve ihracatı gerçekleştirmektedirler. Başlıcaları Beyçelik A.Ş., Boch A.Ş., Teknik Malzeme A.Ş., Gramer A.Ş., Mako A.Ş. firmalarıdır Yukarıda ünvanları belirtilen firmaların Sanayi Sicil Kayıtları verilerine göre, 2007 yılı toplam ciroları 1.326.515.858 TL , 2008 yılı ciroları toplamı 1.898.133.266 TL iken, 2009 yılı cirosu 1.577.765.897 olarak gerçekleşmiştir.2010 yılı ciro toplamları ise 1.549.208.400.TL- olarak gerçekleşmiştir. 3-)Tekstil Sektörü Tekstil sektöründe ise gerek yurtiçi ve gerekse yurtdışına yönelik üretim ve ihracat yapan ülke çapında firmalar bulunmakta olup, bu firmalar dünyanın önde gelen markalarına gerek kumaş ve gerekse konfeksiyon olarak üretimde bulunmaktadırlar. Bu firmaların belli başlıları ise ; Yeşim Tekstil AŞ., Zorlu Tekstil AŞ. -Özdilek A.Ş. Sönmez AŞ. fırmalarıdır. 98 4-)Makine Ve Metal Sanayi Sektörü Özellikle ihracat açısından makine ve metal sanayinde gerek iç ve gerekse dış pazara üretim ve ihracat yapan çok sayıda firma bulunmaktadır. Bu firmalar ağırlıklı olarak CNC Tezgah, Hidrolik Makas, Pres, Kaynak makineleri Alaşımlı Özel Çelik vb. ürünler üretmektedirler. Bunların başlıcaları, Çemtaş A.Ş, Döktaş A.Ş., Asil Çelik A.Ş. Burçelik A.Ş, Durmazlar A.Ş., Baykal Makine A.Ş., -Ermaksan A.Ş., firmalarıdır. 5-)Gıda Sanayi Sektörü İlin coğrafi yapısına bağlı olarak tarım ve gıda sektörü de il ekonomisi içersinde önemli yer tutmaktadır.İlde ağırlıklı olarak taze sebze meyve(Zeytin, Kiraz, incir, armut vb) dondurulmuş gıda vb.ürünler ülke ve dünya pazarlarına ihraç edilmektedir. Buna bağlı olarak il, özellikle meyve suyu, alkolsüz içki, işlenmiş süt ürünleri, konserve, konsantre salça üretiminde ülke genelinde önemli paya sahiptir. Bu sektörde faaliyet gösteren başlıca firmalar; Penguen Gıda A.Ş. Alara Tarım AŞ., Cargill A.Ş.,, Marmara Birlik Koop., -Sütaş A.Ş., -Eker A.Ş., Frigo Pak AŞ., Tamek A.Ş., Aroma A.Ş. firmalarıdır. 6-)Toprak Ve Maden Sanayi Sektörü Toprak ve maden işleme sektörü ilin önemli sektörleri arasında yer almaktadır. Çimento, cam imalatı ve linyit çıkarma işlemleri ağırlıklı sektör gelişmiştir. Bu alanda faaliyet gösteren firmaların başlıcaları: Bursa Çimente Fabrikası A.Ş. Şişe Cam Fabrikaları A.Ş., Orhaneli Linyit İşletmeleri Teknopark (Ulutek A.Ş.) Araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin vergi muafiyetiyle birlikte yürütüldüğü teknopark, Uludağ Üniversitesi Görükle kampusünde 500 dekarlık alan üzerinde kurulmuş olup faaliyetine Eylül 2008 ayında başlamıştır. Teknopark Bursa firmalarına birçok alanda önemli katkılar sağlayacaktır. Özellikle Ar-Ge maliyetlerini düşürerek Bursa sanayine önemli hizmetler verecektir. Bu çerçevede yurtdışı kaynaklı yüksek bilgi ve teknoloji isteyen sektörlerin gelişmesine ve Bursa ya gelmesine katkı sağlayacaktır. 2. İlin Ticaret Yapısı İl Marmara bölgesinde İstanbul’dan sonra ticari potansiyel açısından bölgemizin en büyük İli durumundadır.İlde ağırlıklı olarak tekstil,konfeksiyon makine cihaz v.b. ticareti gelişmiştir.Bu kapsamda İlde ticaretle ilgilenen esnaf ve sanatkarlar ile ticarethane sayıları yüksek düzeylerdedir İlin ticari durumuna ilişkin faaliyette bulunan kuruluşlar ve kuruluşlara ilişkin bilgiler aşağıya çıkartılmıştır. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Bursa İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Bursa İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 5804 dür. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 8 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş ikinci ildir. 99 Marmara bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 65 ile İstanbul ilk sırada yer alırken sırasıyla, %17 Bursa, % 5 Kocaeli, % 3 Tekirdağ, % 3 Balıkesir, % 2 Sakarya, %1 Çanakkale, % 1 Kırklareli, %1 Edirne, %1 Bilecik, %1 Yalova takip etmektedir. 3.2. Bursa İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Bursa İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 34 ile Tekstil ürünleri imalatının ilk sırada olduğu görülmektedir. Diğer sektörler sırasıyla; % 9 Mobilya imalatı, % 8 Gıda ürünleri imalatı, % 8 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı % 7 Motorlu kara taşıtı, römork ve yarı römork imalatı, % 5 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizatı hariç) % 5 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı, % 4 Giyim Eşyası İmalatı ,kürkün işlenmesi ve boyanması, % 3 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 3 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 2 Ana metal sanayi % 2 Diğer madencilik ve taşocakçılığı % 1 Elektrikli teçhizat imalatı, % 1 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) % 1 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, % 1İçeçek imalatı, % 1 Metal cevherleri madenciliği, % 1 Kömür ve linyit çıkarması %4 Diğerleri (Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, Bilgisayarların elektronik ve optik ürünleri imalatı, Deri ve ilgili ürünlerin imalatı, Diğer ulaşım araçları imalatı, 3.3. Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Bursa ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam 211.238 dir. Kalite Kontrol birimi olan firma sayısı 866, çalışan sayısı 4.340 dır. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 319, çalışan personel sayısı 1449 dır. Toplam personelin % 2,2 si kalite kontrol biriminde, % 0,7 si de Ar-Ge de istihdam edilmektedir. 3.4. Genel Değerlendirme: Bursa ilinde, Tekstil ürünleri sektörü çekim merkezli bir sektörel dağılım görülmektedir.. Sanayi de çalışanların, % 25 i Tekstil ürünleri imalatı, % 21 si Motorlu kara taşıtı, römork ve yarı römork imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayideki istihdamın % 81 si işçi, % 4 ü mühendis’dir. Bursa ilinde faaliyet gösteren sanayi işletmelerinin; % 50 si mikro ölçekli, % 38 i küçük ölçekli % 10 u orta ölçekli, % 2 s i büyük ölçekli işletmelerdir. Personel Sayısına Göre Büyük Firmalar - Korteks Mensucat Sanayi ve Ticaret - Tofaş Türk Otomobil Fabrikası A.Ş. - Yeşim Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Oyak-Renault Otomobil Fab.A.Ş.-Bursa Şubesi - Bosch Sanayi ve Ticaret A.Ş. 100 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar 1-) Gemi İnşa Sanayi İlin Marmara Denizine olan 135 Km. uzunluğundaki kıyısı, aynı zamanda bir Deniz Şehri olması gerektiği gerçeğini de ortaya çıkarmaktadır. İstanbul Gemi İnşa Sanayi alanında Tuzla Tershaneleri ile ülkemizin üretim üssü ve finans merkezi durumundadır. Ancak büyük gemi inşa alanında yetersiz kalmakta ve genişleme imkanı bulunmamaktadır. İlde son yıllarda tekstil sektörünün yavaşlaması, otomotiv ve makine sektörünün gelişmiş olması ve tekstil sektöründen çıkan sermayenin de Gemi İnşa Sektöründe değerlendirilmesi imkanları aranmalıdır. Bu çerçevede Karacebey kıyılarında (Bandırma da olabilir) Kurulacak Gemi İnşa Sanayi Organize Sanayi Bölgesi yakınında bulunan Karacabey KSS ve M.K.Paşa Organize Sanayi Bölgeleri ile ile faydalı bir sektör halini almasının koşulları mevcuttur. 2-) Bilişim ve Yazılım Sektörü Dünya hızla gelişmekte olan ve yapılan araştırmalar sonucunda, gelişme imkanı en fazla olan sektörlerin başında Bilişim ve yazılım sektörü gelmektedir. Bu alanda Dünyada faaliyet gösteren Microsoft gibi dünya devlerinin üretim , tasarım, yazılım programlarının vb faaliyetlerinin ilde gerçekleştirilmesi konusunda gerekli oluşumların gerçekleştirilmesi, gerekli lobi çalışmalarının yapılması önem kazanmaktadır. Bu alanda Uludağ Üniversitesi, Teknopark, Ulaşım vb. imkanların bu çerçevede iyi değerlendirilmesi gerekmektedir. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Turizm potansiyeli açısından İstanbul'dan sonra en önemli merkezlerden olan Bursa, tarihi eserlerinin zenginliği ile gözleri kamaştırmaktadır. Bursa ve İznik erken Hıristiyanlık ve Osmanlı döneminin eşsiz eserleri ile süslüdür. Türkiye'nin kış turizmi merkezi olan Uludağ Kayak Merkezi Bursa'ya 40 dakika uzaklıktadır ve kış turizminin bütün olanaklarına sahiptir. Marmara Denizi kıyıları uzun yıllardan beri bütün Türkiye'nin tercih ettiği tatil yöreleridir. Uludağ Milli Parkı günübirlik turizm, kampçılık ve trekking için ideal bir ortamdır. Uludağ etekleri özel araçları ve cip safari ile geziye çıkanlara sihirli güzelliklerini sunar. Pek çok keşfedilecek yer arasında Bursa ilçelerinin tabii güzellikleri, çağlayanları, mağaraları ve otantik Osmanlı köyleri yer alır. Bursa kaplıcaları Roma Dönemi'nden beri kullanılan sağlık merkezleridir. Bursa içinde Çekirge semti bir kaplıcalar merkezidir. Bursa ilçelerinin çoğunda da kaplıcalar yılın her döneminde büyük rağbet görür. İznik ve Uluabat (Apolyont) gölleri yüzme, kano ve sörf gibi su sporları için ideal alanlardır. Bursa'yı tanımak için kent içinde en az iki gün konaklamak gerekir. Tabiat güzelliklerini tanımak tamamen arzuya bağlıdır. İlk ve Orta çağın en önemli merkezlerinden biri olan İznik'e bir gün ayırmak gerekir. Bursa bütün zenginliklerini keşfe çıkan Türkiye ve Dün ya insanlarını ünlü konukseverliği ile ağırlamaktan gurur duyan insanların yönettiği her zevke hitabeden konaklama tesislerine sahiptir. Tüm bunlara ilave olarak Bursa’ da turizmi geliştirilmesi için yapılabilecek bir çok alternatif turizm türleri ve uygulamaları olabilecektir. Bunlar ise; Galatasaray ve Beşiktaş gibi büyük spor klüplerininin yazın serin ve oksijeni bol olan Keles İlçemizde, Fenerbahçe Spor Klübünün Düzce Topuk Yaylası tesisleri gibi tesisler oluşturulması ve bu klüplerin tüm branşları ile yaz aylarında kamplarının Bursa’ da yapılmasının sağlanması yönünde çalışmalar yapılmalıdır. 101 Bursa ili ülkemiz 1. liginde bu güne kadar mücadele eden 67 futbol takımının bulunduğu illerden 46 sının çok yakınında yer almaktadır. Yazın serin olan Uludağ iklimi ve Atatürk Stadı ile yapılmakta olan Timsah Arena Stadyumu ile ülkemizin yaz kampları üssü olmaya adaydır. Ayrıca Kongre Turizm merkezinin faaliyete geçmesi nedeniyle ilimize kısa sürede birkaç Golf sahası yapılması, kongre turizmi için gelen kişilerin ilimizi tercih etmesinde etkili olacaktır. Kapodokyada olduğu gibi Uludağ eteklerinde Balon ve Zeplin turları, Raftig, Paintbol turnuvaları ve diğer alternatif turizm imkanlarının ( dağ, mağara, motorlu sporlar, yamaç paraşütü, Bungee jumping, avcılık vb.) yatırımlarını özel sektör tarafından yapılmasının teşvik edilmesi ilimizin turizmden alacağı payı yükseltecektir. Ayrıca tabiat harikası olan Keles, Orhaneli vb. ilçelerde cazibe merkezleri oluşturulabilir.(Ünlü ve zengin iş adamlarına çiftlikler, dağ tatil köyleri vb) 6. İlin Dış Ticareti 6.1. Bursa İline Ait İhracat Bilgileri Yıl 2008 2009 2010 2011 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 2.804 2.898 2.959 3.415 6.2. Bursa İline Ait İthalat Bilgileri Yıl 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 2.489 2.351 2.581 3.013 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 11.103.935 9.056.713 10.673.668 11.691.976 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 8.722.145 7.080.296 9.846.807 11.911.993 7. Bursa İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:7) 679 hektar büyüklüğündedir. 1966 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 293 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 249 adedi üretim, 3 adedi inşaat, 41 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 25.075 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, madeni eşya ve elektrikli makineler sanayidir. Ortalama 80.000 m3/gün kapasiteli atıksu arıtma tesisi bulunmaktadır. İnegöl Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:187) 300 hektar büyüklüğündedir. 1987 yılında, tamamlanmıştır. Bölgedeki; 107 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; tamamı üretime geçmiştir. 102 Üretime geçen parsellerde yaklaşık 13.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, orman ve gıda sanayidir. Mustafakemalpaşa Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:80) 200 hektar büyüklüğündedir. 1999 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 65 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 11 adedi üretim, 19 adedi inşaat, 35 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 350 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; kimya, demir-çelik ve dokuma sanayidir. Demirtaş Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:112) 475 hektar büyüklüğündedir. 2001 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 348 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 328 adedi üretim, 14 adedi inşaat, 6 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 35.230 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, demir-çelik ve elektriksiz makineler sanayidir. Nilüfer Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:183) 232 hektar büyüklüğündedir. 2008 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 286 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 235 adedi üretim, 13 adedi inşaat, 38 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 15.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; demirdışı metal, karayolu taşıtları imalatı ve dokuma-tekstil sanayidir. Kestel Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 220) 73 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 94 adet sanayi parseli bulunmakta olup, tamamının tahsisi yapılmıştır. 67 adedi üretim, 5 adedi inşaat, 22 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 4.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma, demir-çelik, plastik ve gıda sanayidir. Bursa-Deri İhtisas Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:79) 173 hektar büyüklüğündedir. 2010 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 140 adet sanayi parselinin 33 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 20 adedi üretim, 13 adedi inşaat aşamasındadır. 107 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 750 kişi istihdam edilmektedir. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ : Mustafakemalpaşa-Mermerciler Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:100) 2011 yılı Yatırım Programında “71 hektar” olarak ve 5.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Bölgede 32 adet sanayi parseli bulunmaktadır. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Yenişehir Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:225) 174 hektar büyüklüğündedir. Bölgede cam sanayi sektöründe faaliyet gösteren 2 adet mevcut işletme yer almaktadır. Bu işletmede yaklaşık 1.030 kişi istihdam edilmektedir. Mustafa Kemal Paşa I (İlave Alan) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:80) 230 hektar büyüklüğündeki alan OSB yeri olarak uygun görülmüştür. 1.502.064 m2 büyüklüğündeki alan için kamu yararı kararı verilmiştir. 38 hektarlık alanın imar planı onaylanmıştır. TOSAB Bursa Tekstil Boyahaneleri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:231) 175 hektar büyüklüğündeki alan OSB yeri olarak görülmüştür. 103 1.738.553 m2 yüzölçümündeki alan için kamu yararı kararı verilmiştir. TOSAB Bursa Tekstil Boyahaneleri (ilave alan): (Sicil No:231) 137.033 m2 alanın OSB Kanunun 3. maddesinin (c) bendi gereği OSB'nin teknik altyapı olarak kullanılması kaydıyla Bakanlığımızca uygun görüldüğü 27.10.2011 tarih ve 271219 sayılı dağıtımlı yazımız ile OSB Yönetim Kurulu Başkanlığına ve diğer ilgili kurumlara bildirilmiştir. Bursa-Karacabey (75.Yıl KOBİ ) Organize Sanayi Bölgesi : 30.06.2003 tarih ve 7485 sayılı yazımız ile 474 hektar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. OSB sınırları içinde kalan 1.967.575 m2 yüzölçümüne sahip şahıs mülkiyetindeki toplam 621 adet parsel için kamu yararı kararı verilmiştir. Gürsu Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:188) 103 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 145 adet sanayi parseli bulunmakta (636 işyerine karşılık gelmektedir.) olup, 124 adedinin tahsisi yapılmıştır. Tahsisi yapılan parsellerde 65 adet tesis üretim, 1 adet tesis inşaat, 58 adet tesis proje aşamasındadır. 21 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 6.500 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, pişmiş kil ve orman sanayidir. Bursa İnegöl II Organize Sanayi Bölgesi (Mobilya ve Ağaç İşleri): (Sicil No:245) 674 hektar büyüklüğündedir. Bölgede 281 adet sanayi parseli bulunmaktadır. Proje Müteşebbis Heyet imkanlarıyla devam etmektedir. Nilüfer Hasanağa (Batı) Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:216) 105 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 95 adet sanayi parseli bulunmakta olup, tamamı tahsis yapılmıştır. Tahsisi yapılan parsellerde 68 adet tesis üretime geçmiş, 8 adedi inşaat, 19 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 2.680 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; plastik, demir-çelik ve madeni eşya sanayidir. Nilüfer (İlave Alan) Organize Sanayi Bölgesi: 20.653 m2 büyüklüğündeki alanın Nilüfer OSB ilave alanı olarak sınırlarının kesinleştirildiği 11.08.2011 tarihli ve 765-771 sayılı yazımız ile OSB Yönetim Kurulu Başkanlığı'na ve ilgili kurumlara bildirilmiştir. B. KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Bursa İlinde 3.041 işyerlik 13 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 91.103.292.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 DOLU İŞYERİ İŞYERİ SAYISI SAYISI KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI BURSA ORHANGAZİ (II. BÖLÜM) KSS BURSA GEMLİK KSS BURSA İNEGÖL KSS BURSA İZNİK KSS BURSA KARACABEY (SANATKARLAR) KSS BURSA KARACABEY (III. BÖLÜM) KSS BURSA KARACABEY (I.BÖLÜM) KSS 104 200 163 537 44 120 130 222 BOŞ İŞYERİ SAYISI DOLULUK ORANI (%) 93 163 537 43 107 0 0 1 47 100 100 98 30 60 107 90 70 115 25 46 48 8 9 10 11 12 13 BURSA KARACABEY (II. BÖLÜM) KSS BURSA M.KEMALPAŞA (I.BÖLÜM) KSS BURSA M.KEMALPAŞA (II. BÖLÜM) KSS BURSA MERKEZ KSS BURSA ORHANGAZİ (I.BÖLÜM) KSS BURSA YENİŞEHİR KSS TOPLAM 130 316 93 37 72 285 31 90 731 60 317 65 731 60 118 6 0 0 199 92 100 100 37 3.041 2.385 656 78 71 (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri 1-)Sorunlar (Oto ana ve yan sanayi) -2000’ li yıllar öncesi Otomotiv ana ve yan sanayinde yerli katkı oranı (Brodway, şahin, doğan vb. otomobil modelleri üretilirken) yüksek iken, bu oran 2000 yılından sonra diğer daha gelişmiş modellerin(Megan, Clio vb) üretilmeye başlanması ile aşağılara inmiştir. Bu durum ülkemizde üretim ve istihdamı katma değeri’ de azaltmaktadır. -Bunun nedeninin de TL nin değerinin yükselmesi nedeniyle yurtdışından otomotiv yan ve ana sanayi ürünlerinin ve diğer sanayi girdilerinin ithalatının uygun olduğu bununda ithalatı arttırdığı düşünülmektedir. -Ayrıca Patent sahibi firma ülkelerinin, firmalar üzerindeki ekonomik ve istihdam amaçlı(Fransa hükümetinin Renault üzerindeki baskısı gibi) baskıları nedeniyle kendi ülkelerinde üretilen yan sanayi ürünlerinin kullanılması da bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Oto yan sanayi sektörünün potansiyeli olmasına rağmen savunma sanayi sektöründe yeterli payı alamamaktadır. -Kur hareketlerinin, diğer dengelerinde göz ardı edilmeyerek,belirlenmesinin daha uygun olacağı düşünülmektedir.Ayrıca piyasada durgunluğun olduğu, Sosyal Güvenlik Kurumu primlerinin yüksek olduğu, şeklinde sorunlardan söz edilmektedir. 1-1) Çözüm Önerileri(Oto Ana ve Yan Sanayi Sektörleri) -TL’ nin aşırı değerlenmesinin önlenmesi, Otomobil ve diğer sanayi ürünlerinde yerli katkı oranının yükseltilmesinin teşvik edilmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir. -Ayrıca son yıllarda dillendirilen YERLİ OTOMOBİL üretimi yönündeki düşünce ve girişimlerin yukarıda belirlenen sorunlara önemli derecede çözüm olabileceği, ayrıca Elektrikli otomobil üretimi için, dünyadaki bütün yatırımcıların, tekrar yatırım yapmak zorunda olduğu dönemde olması da rekabet açısından bir fırsat olarak değerlendirilmelidir.. -Bursa’ da kurulu bulunan ve midibüs ve otobüs üretilen ve yerli katkı oranı % 66 ya ulaşan firmanın daha büyük sermayeli yerli firmalarla ortaklıklarının sağlanarak YERLİ OTOBÜS üretimi üzerinde de düşünülmelidir. Ülkemiz açısından gelecek vadeden savunma sanayi sektöründen Bursa firmalarının daha fazla pay alması için çalışılmalıdır. 2-)Sorunlar(Tekstil Sektörü) -Son yıllarda yatırımların Mısır, Orta Asya Cumhuriyetlerine kayması gibi sorunların Tekstil sektörüne darbe vurduğu, Çin mallarının ucuz olmasının özellikle dış rekabeti zorlaştırdığı ve olumsuz etkilediği şeklinde ifade edilmektedir. -Rekabet edememenin ana nedeninin işçilik, elektrik, Sosyal Güvenlik Kurumu primlerinin yüksekliği, enerji maliyetlerinin vb. girdilerin yüksek olmasının rekabeti olumsuz etkilediği, döviz kurundan kaynaklanan sorunlar bulunmaktadırlar. 105 2-2)Çözüm Önerileri(Tekstil Sektörü) -Bu sektörün emek yoğun ve katma değeri yüksek sektör olduğu, bu alana yapılabilecek teşviklerin dolaylı getirilerinin yapılan teşviğin çok üstüne çıkabileceği, daha kompleks ürünler üretilmesi, yeni değişik pazar arayışlarını çözüm olabileceği şeklinde düşünceler bulunmaktadır. Özellikle Afrika pazarları üzerinde yoğunlaşılmasının yararlı olacağı düşünülmektedir. -Ayrıca Bölgesel Askeri Ücretinde hem geri kalmış illerimizdeki işsizliği önleyeceği, göçü durduracağı, ve üretici firmalara bu avantajlar nedeniyle dış piyasalarda rekabet avantajı sağlayacağı değerlendirilmektedir. -Teksilde Ar-Ge ve innavasyon konusunda firmaların potansiyellerini arttırıcı, tekstilin yoğun olduğu illerde bakanlığımızca seminerlerin düzenlenmesi faydalı olacaktır. -Tekstilde kümelenme nin önemi üzerinde daha fazla durulması ve bu yönde eğitim çalışmalarının arttırılması bu sektörde verimliliği arttıracaktır. 3-)Sorunlar (Makine ve Metal Sanayi) -Makine ve metal sanayinin hammadesi olan demir çelik üretiminde ülkemiz dünyada demir çelik ihraç eden ülkeler sıralamasında 12. sırada yer almakta ve dünya ticaretinde yaklaşık % 3 lük paya sahiptir. -Ülkemiz Demir Çelik eşya sektöründe de dünya 18. si durumundadır.Bu artıların iyi değerlendirilmesi durumunda Otomotiv ve Tekstil gibi bu sektör de istihdam ve ihracat açısından önemli potonsiyele sahip bir sektördür. -Kurların uzun süre düşük kalmasının rekabeti olumsuz etkilediği, Sosyal Güvenlik Kurumu primlerinin ve ücret eklentilerinin yüksek olduğu belirtilmektedir. 3-3)Çözüm Önerileri( Makine ve Metal Sanayi) -Kurların dengelenmesi, makine üreticisi ve ihracatçısı firmaların kredi ve Eksimbank kredilerinin arttırılması, Kobi lerin finans imkanlarının genişletilmesi ve yeni pazarların bulunmasının önemli yararlar sağlayacağı belirtilmekte ve düşünülmektedir. 4-) Sorunlar(Gıda Sanayi Sektörü) Kurumsallaşmış firmaları az olduğu, hijyen, kalite merdiven altı üretim vb sorunların yoğun yaşandığı, Ayrıca tarım hayvancılık, süt üretiminde verimsizlikler olduğu , optimum işletme büyüklüklerinin yetersiz kaldığı, İhracat için zorunlu olan hijyenik süt üretimin sınırlı bulunmasının sıkıntı yarattığı ifade edilmektedir. 4-4)Çözüm Önerileri(Gıda Sanayi Sektörü) -Dünyada son yıllarda gıda ürünlerinde artış tremdi kendini göstermektedir.Gıdanın önemi ülkemizde ve dünyada artmaktadır. -Gıda sektöründeki sorunların planlı bir tarım politikasıyla çözülebileceği, kurumsallaşmaya gidilmesi gerektiği, Ceza ve denetimlerin arttırılmasının faydalı olabileceği belirtilmektedir. -Ayrıca yerli üretim hayvancılık ve diğer tüm gıda( meyve , endüstri bitkileri, tohum, sebze vb) devlet desteklerinin planlı ve kontrollü bir şekilde arttırılması önemlidir. -Sulama altyapılarının geliştirilmesi vb. konuların hem üretimi arttıracağı hemde işsizliğin önlenmesinde tarım ve gıda sektörü belirleyici rol oynayabilir. 5-) Sorunlar(Toprak ve Maden Sektörü) -Bursa da bu sektör ağırlıklı olarak inşaat sektörüyle bağlantılıdır. İnşaat sektörünün büyümesi durumunda işlerin açıldığı istihdamın arttığı belirtilmektedir. 5-5)Çözüm Önerileri -Vergi ,ssk primleri vb. indirimlerin piyasaya hareket getireceği, ayrıca orta gelir gruplarının gelir seviyelerinin yükseltilmesinin faydalı olacağı belirtilmektedir. -Bor Entitüsü ile dayanımı yüksek yapı elemanları vb üretimi konularında Ar-Ge çalışmalarının yapılmasının ülkemize büyük katkılar sağlayacağı düşünülmektedir. 106 6-Sorunlar( Turizm Sektörü) İlimizin ülkemiz turizminden aldığı pay % 0 5 (Bindebeş), tesislerin kabaca ülkemizdeki tesisleri oranı % 2,4 gibi düşük seviyelerde kalmıştır. Ülkemize gelen yaklaşık 27 milyon yabacı turistin ancak 114 bi kadarı 2009 yılında ilimizi ziyaret etmiştir. 6-6) Çözüm Önerileri -Galatasaray ve Beşiktaş gibi büyük spor klüplerininin yazın serin ve oksijeni bol olan Keles İlçemizde, Fenerbahçe Spor Klübünün Düzce Topuk Yaylası tesisleri gibi tesisler oluşturulması ve bu klüplerin tüm branşları ile yaz aylarında kamplarının Bursa’ da yapılmasının sağlanması yönünde çalışmalar yapılmalıdır. -Ayrıca Kongre Turizm merkezinin faaliyete geçmesi nedeniyle ilimize kısa sürede birkaç Golf sahası yapılması, kongre turizmi için gelen kişilerin ilimizi tercih etmesinde etkili olacaktır. -Kapodokya’da olduğu gibi Uludağ eteklerinde Balon ve Zeplin turları, Raftig, Paintbol turnuvaları ve diğer alternatif turizm imkanlarının ( dağ, mağara, motorlu sporlar, yamaç paraşütü, Bungee jumping, avcılık vb.) yatırımlarını özel sektör tarafından yapılmasının teşvik edilmesi ilimizin turizmden alacağı payı yükseltecektir. Ayrıca tabiat harikası olan Keles, Orhaneli vb. ilçelerde cazibe merkezleri oluşturulabilir.(Ünlü ve zengin iş adamlarına çiftlikler, dağ tatil köyleri vb) Bursa var olan tarih, sağlık, inanç turizmi ve diğer alternatif turizm( raftig, yamaç paraşütü, balon-zeplin) avcılık vb) imkanlarını son dönemlere kadar kullanamamıştır. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Toplam Çalışan Sayısı : İl Müdürü İl Müd. Yrd. Şube Müdürü Şef Mühendis Araştırmacı Uzman Ölçü Ayar Memuru Teknisyen Memur Hizmetli 47 1 1 3 7 11 2 3 6 2 9 2 107 17 ÇANAKKALE 1. İlin Sanayi Yapısı SANAYİ DURUMU İlimizin belli başlı sanayi ürünleri ; seramik mamulleri, deniz ürünleri, inşaat demir ve çeliği, zeytin ve zeytinyağı, süt ürünleridir. Son yıllarda enerji üretimi de önemli yer tutmaktadır. Ezine de Enerjisa doğal gaz çevrim santrali, Bores Rüzgar Enerjisi, İçdaş Termik Santrali ve Çan Termik Santrali ile elektrik enerjisi üretilmektedir. Gökçeada ve Bozcaada ilçeleri 1995 yılında 1.derece kalkınmada öncelikli yöre kapsamına alınmış olup halen bu kapsamda bulunmaktadır. Ayrıca bu adalarımız 1 Mart 2007 tarih ve 5588 Sayılı kanun ile 5084 Sayılı Teşvik Kanunu Kapsamına alınmıştır. Mevcut sanayi kuruluşlarında, inşaat demiri, dondurulmuş ve kurutulmuş gıda, su ürünleri, süt ürünleri, un, yem, çimento, maden cevheri, seramik ve karo fayans, zeytinyağı üretimi gerçekleştirilmektedir. Gökçeada ve Bozcaada ilçelerinin yanı sıra ilin tamamının teşvik kapsamına alınması sanayi yatırımlarını arttıracaktır. Çanakkale verimli ovalara sahip olması ve ikliminin elverişli olması nedeni ile sebze ve meyve üretim deposudur. Biga, Çan ve Ezine ilçeleri başta olmak üzere ilimiz Besicilik Et ,süt ve süt ürünleri açısından önemli potansiyele sahiptir. Bu nedenle üreticilerin ve gıda sanayinin teşviklerle desteklenmesi mevcut kapasiteyi arttıracaktır. Tablo: Çanakkale İli Genel Sanayi Durumu Özel Sektöre Ait Sanayi Tesisleri Kamuya Ait Sanayi Tesisleri Organize Sanayi Bölgeleri Endüstri Bölgeleri Küçük Sanayi Siteleri Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Teknoparklar Serbest Bölgeler Nitelikli Sanayi Bölgeleri Sanayi Odaları 2. İlin Ticaret Yapısı Birimi 2011 adet adet adet adet adet adet adet adet adet adet 361 1 1 0 9 0 0 0 0 3 İlde biri merkez ilçede olmak üzere Biga ve Gelibolu ilçelerinde olmak üzere üç adet Ticaret ve Sanayi Odası mevcuttur. Odaların üyelerine verdiği hizmetler; ticaret sicil tescili, ilan hizmeti eri, bağ kur hizmetleri menşe şahadet nameleri, fatura suretlerinin tasdiki, bilirkişi eksper raporlara kapasite raporlarının tanzim ve tasdiki, mahkemelere bilirkişilik vb.’dir. İlde toplam 5393 adet ticari işletme faaliyet göstermekte olup, bu işletmelerin 283 adedi Anonim Şirket, 1.844 adedi Limited Şirket, 3.266 adedi de Şahıs işletmesi statüsündedir. 31.12.2006 tarihi itibariyle il genelinde vergi ve vergi dışı gelirler olmak üzere toplam 439 Milyon 936 bin YTL gelir tahakkuk etmiştir. İlde toplam 29.486 adet vergi mükellefi bulunmaktadır. İl sınırları içinde bulunan değişik ölçeklerde 23 adet turizm işletme belgeli turizm konaklama tesisi mevuttur. 108 İl genelinde çeşitli bankalara ait toplam 64 banka şubesi bulunmaktadır. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Çanakkale İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Çanakkale İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 336 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.5 lik bir oran ile sanayisi orta gelişmiş ildir. Marmara bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 65 ile İstanbul ilk sırada yer alırken sırasıyla, %17 Bursa, % 5 Kocaeli, % 3 Tekirdağ, % 3 Balıkesir, % 2 Sakarya, %1 Çanakkale, % 1 Kırklareli, %1 Edirne, %1 Bilecik, %1 Yalova takip etmektedir. 3.2. Çanakkale İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Çanakkale İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 44 lük bir oran ile Gıda ürünleri imalatının ilk sırada olduğu görülmektedir. Diğer sektörler sırasıyla; % 10 Diğer madencilik ve taşocakçılığı % 8 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 4 Ağaç ve Mantar Ürünleri İmalatı (Mobilya hariç) % 3 İçecek imalatı, % 3 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı, % 3 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 2 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı, (makine ve teçhizatı hariç) % 2 Giyim eşyası imalatı;Kürkün işlenmesi ve boyanması % 2 Metal cevherler madenciliği % 2 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı % 2 Tekstil ürünleri imalatı, % 2 Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı % 2 Diğer ulaşım araçlarının imalatı, % 2 Mobilya imalatı, % 2 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı) % 1 Deri ile ilgili ürünlerin imalatı, % 1 Kömür ve linyit çıkartılması, % 1 Diğer imalatlar, % 1 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, % 1 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı % 2 Diğer (Motorlu Kara Taşıtı, treyler (römork) ve yarı treler (yarı römork) imalatı, ,Madeni yağ geri kazanımı, Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı, -Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Çanakkale ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam 12.937 dir. Kalite Kontrol birimi olan firma sayısı 19, çalışan sayısı 934 dır. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 26, çalışan sayısı 475 dir. -Genel Değerlendirme: 109 Çanakkale ilinde sanayi, yerel hammadde kaynaklarına göre bir gelişim göstermektedir. Sanayide çalışanların, % 33 sı Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 22 i Gıda ürünleri imalatı, % 11 u Ana metal sanayi sektörlerinde istihdam edilmektedir Çanakkale ilinde faaliyet gösteren sanayi işletmelerinin; % 51 si mikro ölçekli, % 40 si küçük ölçekli, % 6 si orta ölçekli, % 3 ü büyük ölçekli işletmelerdir. Personel Sayısına Göre Büyük İşletmeler: - Kaleseramik Çanakkale Kalebodur Seramik Sanayi A.Ş. - Doğtaş Doğanlar Mobilya İmalat Sanayi A.Ş. - Dardanel Önentaş Gıda Sanayi A.Ş. - İçdaş Çelik Enerji Tersane ve Ulaşım Sanayi A.Ş. - T.K.İ.Ç.L.İ Bölge Müdürlüğü 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Türkiye geneline bakıldığında il de diğer illerle kıyaslanamayacak bir potansiyel görülmektedir. Yerüstü zenginliklerin çokluğu ile tarım ve tarıma bağlı sanayi ve diğer sektörler içinde her türlü hammaddenin var olduğu bir bölgedir. Bu varlıklarımız yeni yeni değerlendirilme aşamasındadır. Mevcut yatırımlar yetersizdir. İlde teşviklerden sadece adalar yararlanmaktadır. Seramik ve karo fayans, dondurulmuş ve kurutulmuş gıda, su ürünleri, süt ürünleri, un, yem, çimento, maden cevheri (kömür, demir, bakır, krom vs.) Zeytin ve zeytinyağı ile ağır sanayi alanlarında (tersaneler dahil) mevcut potansiyelin değerlendirilmesine yönelik yatırımların yapılması gerektiği kanısındayız. İlde değişik Sektörlerde Hazine Müsteşarlığı’nca 2007 yılında toplam 12 adet Teşvik Belgesi düzenlenmiş olup, toplam yatırım tutarı 84 Milyon TL ‘dır. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar İl Yatırım Teşvikleri bakımından normal yöre kapsamındadır. Gökçeada, Bozcaada ilçeleri kalkınmada öncelikli yörelerdir. Ayrıca 1 Mart 2007 tarih, 5588 sayılı kanun ile her iki ada 5084 sayılı Teşvik Kanunu kapsamına alınmıştır. Tüm il genelinin bu yasalar kapsamına alınması gerekmektedir. Hem ülkemiz hem de İlde ülke ekonomisi ve istihdama büyük katkı sağlayacak bu projelerin devlet desteği ve özel sektör işbirliği ile en kısa zamanda hayata geçirilmesi temennimizdir. Talebi karşılamaya yönelik yatırımların Seramik ve karo fayans, dondurulmuş ve kurutulmuş gıda, su ürünleri, süt ürünleri, un, yem, çimento, maden cevheri (kömür, demir, bakır, krom vs.) Zeytin ve zeytinyağı ile ağır sanayi alanlarında (tersaneler dahil) olduğunu düşünmekteyiz. 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Çanakkale İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 63 73 58 63 110 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 152.920 85.968 136.570 143.719 Yıl 6.2. Çanakkale İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 55 56 48 63 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 24.327 22.268 64.226 160.068 7. Çanakkale İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a)TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Çanakkale Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:109) 108 hektar büyüklüğündedir. 2007 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 92 adet sanayi parselinin, 74 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 54 adedi üretim, 8 adedi inşaat, 12 adedi proje aşamasındadır. 18 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 750 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; plastik, orman ve gıda sanayidir. Biga Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:176) 100 hektar büyüklüğündedir. 2002 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 51 adet sanayi parselinin, 47 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 10 adedi üretim, 6 adedi inşaat, 31 adedi proje aşamasındadır. 4 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 350 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, demir-çelik ve plastik sanayidir. B. KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ : Çanakkale İlinde 826 işyerlik 6 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 20.087.510.-TL’ye karşılık gelmektedir. A. SIRA NO 1 2 3 4 5 6 DOLU BOŞ DOLULUK İŞYERİ İŞYERİ İŞYERİ ORANI SAYISI SAYISI SAYISI (%) KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI ÇANAKKALE BİGA KSS ÇANAKKALE ÇAN KSS ÇANAKKALE GELİBOLU KSS ÇANAKKALE GÖKÇEADA KSS ÇANAKKALE LAPSEKİ KSS ÇANAKKALE MERKEZ KSS TOPLAM 192 150 120 50 70 244 826 181 150 120 19 70 244 784 11 0 0 31 0 0 42 (06.01.2012 tarihi itibarıyle) İLİMİZİN AVANTAJLARI Ülkemizde 2 adet boğazdan birinine sahip olması, Limanları dolayısıyla uluslar arası deniz ulaşımı imkanının bulunması, Sebze ve meyve üretimine elverişli arazi ve iklime sahip olması, 111 94 100 100 38 100 100 95 Çanakkale Savaşlarının yaşandığı Milli Park alanı, Truva Antik Kenti, Kazdağları (İda) gibi turizm potansiyeline sahip olması, 20.000 öğrenci kapasiteli üniversitenin olması, üniversite sanayi işbirliği imkanının olması, Okullaşma oranı ve eğitim seviyesinin yüksek olması, Genç nüfusa sahip olması, Maden yönünden zengin yer altı kaynaklarına sahip olması, Rüzgardan elektrik enerjisi üretimi imkanının bulunması İLİN DEZAVANTAJLARI Yeterli sanayi tesislerin bulunmaması, İşsizliğin yüksek oranda olması, Kalifiye eleman sıkıntısı, Turizm sezonunun kısa olması, Demiryolu ulaşımının olmaması, Hammadde kaynaklarına uzak olması, Topraklarının büyük bir alanının sit alanı, askeri alan ve ekili alan olması nedeniyle şehirleşme alanının kısıtlı olması, Denizlerden yeterince yararlanılmaması Teknik eğitim veren okulların yeterli olmaması, BEKLENTİLER VE HEDEFLENEN PROJELER Bandırma Çanakkale Demir yolu bağlantısının sağlanması Çanakkale Biga Bandırma Duble yolu çalışmalarının bitirilmesi Keşan Gelibolu Eceabat Duble Yolunun bitirilmesi Çanakkale Ezine Küçükkuyu Duble yolunun bitirilmesi Yunan adalarıyla gümrük kapılarının açılması İlimizin denizcilik bakımından elverişli olması nedeni ile Gelibolu- Eceabat arasında Marmara denizi kıyısında yaklaşık 800 dönüm arazi üzerinde özel sektör tarafından tersane kurulması çalışmaları başlamıştır. Tamamlandığında büyük ölçüde istihdam ve ülke ekonomisine önemli katkı sağlayacaktır. Biga ilçesinde hammadde kaynaklarının ve limanın bulunması nedeni ile özel sektör tarafından çimento fabrikası kurulması çalışmaları devam etmektedir. 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri Marmara bölgesinde yer alan ilde sanayi, diğer illere bakıldığında çok geride kalmış olduğu görülecektir. Mevcut sektörlerin en büyük problemi yüksek maliyetler ve dış pazarlara ürünlerini pazarlayamamaktır. Ayrıca yüksek maliyetli krediler acil çözüm bulunması gereken problemlerdir. Ayrıca; İlin imkanlarının en iyi şekilde değerlendirilerek, mevcut sorunların çözüldüğü, sürdürülebilir kalkınma içinde; - Dışa açılmış, - İller arası rekabette öne çıkmış, - Çevre ile uyumlu sanayisi gelişmiş, - Tarımsal üretimini üçe katlamış, tarımsal ürün çeşitliliği ve kalitesi artmış, - Asya ve Avrupa’yı birbirine bağlayan geçiş noktasın üzerinde ulusal ve uluslararası ulaşım şebekesinde yerini almış, - Dünya mirası varlıklarını tarihi ve kültürel değerlerini koruyan, turizm potansiyelini kullanan, tanıtan ve pazarlayan, iç ve dış turizmde söz sahibi olmasıdır. (İl Müdürlüğü verilerine göre ) 112 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu İl Müdürü : 1 adet Şube Müdürü : 1 adet Şef : 3 adet Mühendis : 1 adet Tekniker : 1 adet Memur :3 adet Öl. Ayar Memuru : 2 adet Toplam mevcut : 12 adettir. Personel durumumuza bakıldığında hem kadro adedinin hem de mevcut adedimizin yetersizliği öne çıkmaktadır. 113 18 ÇANKIRI 1. İlin Sanayi Yapısı Sanayileşme, kalkınmanın temel unsuru olarak kabul edilir. Bir yöreye yatırımları çekebilmek için bazı eksikliklerin giderilmiş olması gerekir. Öncelikli olarak altyapı sorunlarının bitirilmesi gerekmektedir. Yatırımcı hammaddenin temininde kolaylık, pazara yakınlık, işçilik maliyetleri gibi birçok faktörü göz önüne alarak en az maliyetle en fazla karlı yatırım yapma isteğinde olur. İlimiz Mevcut yapısıyla, tarımsal yapısı, sanayi, maden varlıkları ve hayvansal kaynak potansiyeline bağlı olarak sanayi ve ticarette gelişme göstermiş, İmalat sanayi, tarım, hayvancılık ve madencilik sektörü ağırlıklı bir ekonomik yapıya sahiptir. Kalkınmada Öncelikli Yöre Kapsamında, Yatırımların ve İstihdamın Teşviki İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkındaki 5084 Sayılı Yasa kapsamındaki iller arasındadır. İlimiz 2009/15199 sayılı ‘’Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında ‘’ Bakanlar Kurulu Kararı ile teşvikin en fazla bulunduğu 4.Bölgede bulunmaktadır. 31.12.2010 tarihi itibariyle, Sanayi siciline kayıtlı işyeri sayısı 137 iken, 31.12.2011 tarihinde 150‘ e yükselmiştir. 2010 yılında istihdam 4835 kişi iken, 2011 yılında 7547 kişiye yükselmiştir. Sanayi işyerlerinin yaklaşık yüzde 90’ ı küçük ve orta ölçekli sanayi işyerlerinden oluşmaktadır. İstihdam edilen işçi sayısı bakımından istihdam edilenlerin % 60’ı 10 büyük Sanayi işletmesinde çalışmaktadır. Çankırı’da sanayileşme çabaları 1984 yılında çıkarılan Teşvik Belgesi Destek Unsurları olan Kaynak Kullanımı Destek Fonu ve Teşvik Primi uygulamaları sonucu hız kazanmıştır. Ayrıca Korgun Organize Sanayi Bölgesi’nin kurulması da sanayileşme hareketine yeni ivmeler kazandırmıştır. Son yıllarda yatırım alanlarında büyük bir çeşitlilik gözlenmektedir. 5084 Sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik yapılması Hakkındaki Kanun Resmi Gazete’nin 06.02.2004 tarihli nüshasında yayınlanmıştır. Bu kanunla, yatırımlara “gelir vergisi stopajı”, “sigorta primi işveren paylarında teşviki”, “Enerji Desteği”, ve “bedelsiz yatırım yeri tahsisi” gibi teşvikler öngörülmektedir. Bu teşviklerle 2011 yılı sonu itibariyle 13 milyon 798 bin TL Enerji Desteği, 50 milyon 808 bin TL Sigorta Prim Desteği, 9 milyon 650 bin TL Vergi Desteğinden yararlanmış, 32 firma Bedelsiz Arsa desteğinden istifade etmiştir. İlimizin 2009/15199 sayılı ‘’Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında ‘’ Bakanlar Kurulu Kararı ile teşvikin en fazla bulunduğu 4.Bölgede olması nedeniyle sanayileşme sürecinde önemli bir atılım beklenmektedir. Bu teşvikin etkisiyle 2010 – 2011 yıllarında Çankırı’da yatırım yapmak amacıyla Hazine Müsteşarlığından alınan teşvik belge sayısı 63’tür. Bu teşvik belgeleri kapsamında öngörülen yatırım tutarı 1 milyar 6 milyon TL ’dir. Sanayi tesisleri İlimiz Merkez, Korgun, Şabanözü, Çerkeş, Ilgaz, Kurşunlu, Eldivan, Yapraklı, Atkaracalar, Orta ve Kızılırmak İlçelerinde bulunmaktadır. Planlı sanayileşmenin örneğini teşkil eden OSB ler İlimiz Korgun ve Şabanözü İlçelerinde faal olup, Çerkeş OSB nin Alt yapı yatırımları bitmiş, parsel tahsisleri yapılmış olup tamamen dolmuştur. İlimizde küçük ve ortak ölçekli sanayi kuruluşları ağırlıktadır. 150’den fazla işçi çalıştıran büyük ölçekteki özel sektör sanayi kuruluşlarının yanında, kamu yatırımları olarak MKEK Çankırı Silah Fabrikası ve TCDD Makas Fabrikası faaliyet göstermektedir. Özel sektör yatırımları il içi sermaye birikimine ve birlikte iş yapmaya dayalı olarak başlamış, ancak olumlu sonuçlar doğurmaması nedeniyle devam etmemiştir. Genelde yatırımlar yatırımcıların kendi sermaye birikimine dayalıdır. Özel sektöre ait tesisler çoğunlukla küçük ve orta ölçekli işletmelerdir. 114 İlimizde faaliyet gösteren sanayi kuruluşunun yerel hammadde kaynaklarından yararlanma imkanları ise; Maden sanayi, gıda sanayi ve inşaat sektörlerinde çalışan firmaların bir kısmında yerel hammadde kullanmaktadırlar. İlimiz Korgun İlçesi Organize Sanayi Bölgesinin, MKEK Fabrika Müdürlüğünün, Şabanözü Belediyesinin ve Aytaç Gıda Yatırım San. ve Tic AŞ.’nin atık arıtma tesisleri bulunmaktadır. Arıtma tesisleri çalışmaktadır. İlimiz, üretim açısından ülkemizde birçok konuda ilklerin ve enlerin yaşandığı bir ildir. İlk Rafine Tuz; Fransız kapitülasyonu olarak verilen ve işletilen kaya tuzu mağarasından, rafine yemeklik tuz üretimi SAFİR ismiyle ilk Çankırı’da başlamış ve halen 2 faal tesisle devam etmektedir. Blok halinde kristalize olmuş tuz kütlesinden gece lambası yapımı ilk Çankırı’da başlamıştır. Tuz lambası, bulunduğu ortama eksi iyon yayarak artı iyonlaşmanın oluşturduğu etkileri yok etmektedir. Özellikle rahat bir solunum ortamı ile astım hastaları için gerekli bir yapılanmadır. İlk Uçak savar Top yapımı; Bilgisayarla uçağı izleyerek otomatik seri atış yapabilen oerlikon uçaksavar top yapımı şimdiki ismiyle Silah Fabrikası A.Ş. (MKE) tarafından yapılmıştır. İlk ve Tek Tren Makas Fabrikaları; Tüm Türkiye, hatta yurt dışı siparişlere de cevap vermek üzere faaliyet gösteren Demiryolu Makası Üretim Tesisi TCDD tarafından, Yüksek Hızlı Tren makaslarını üreten VADEMSAŞ yabancı ortaklı şirket tarafından işletilen tesisler ülkemizin ilk ve tek tesisleridir. Türkiye’nin en büyük Fabrikaları; Ülkemizin hatta Dünyanın en büyük Seramik ve Granit Fabrikası Söğütsen Seramik Sanayi İnş. Mad. İth. İhr. A.Ş. , Ülkemizin en büyük et entegre tesisi Aytaç Gıda Yatırım San. ve Tic. A.Ş., Ülkemizin ilk ve en büyük Maden zenginleştirme fabrikası Ve-Ca Dış Tic. A.Ş. ve Ülkemizin en büyük küçük ev aletleri üreten fabrikası Erna-Maş.A.Ş.ilimizde faaliyet göstermektedir. 2. İlin Ticaret Yapısı İlde Ticari hayatın en önemli özelliğini, köy ve kasabalarda üretilen tahıl, hayvan ve hayvan ürünlerinin, meyve ve sebzelerin pazarlaması oluşturmaktadır. Ayrıca, hizmet sektörünün faaliyetleri ile küçük esnaf ve sanatkârların üretim ve tamirlerine dayalı çalışmaları, iç ticaret hayatının en önemli faktörleridir. Yoğun olarak ilimizdeki ticaret, il ihtiyaçlarının diğer illerden tedarik edilmiş yerli ve yabancı ürünlerin pazarlanması şeklinde gerçekleşmektedir. Çankırı sanayi tesislerinde ve atölyelerinde üretilen ürünler çoğu zaman il ve yurt dışında pazarlanmakta, aynı ürün için ilin ihtiyacı bu defa diğer il üretiminden karşılanmaktadır. İlimizdeki tesisler genellikle fason ya da sipariş üzerine çalışan sanayi tesisleridir. İstanbul-Samsun-Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu-İran ticaret hattı E80 karayolunun 105 km ‘lik bölümü ilimizden geçmektedir. Çankırı ili, İstanbul’a 497 km., Ankara’ ya 130 km. mesafededir. Ankara- Zonguldak demiryolu Çankırı’dan geçmektedir. Çankırı’ nın, ticaretin ve Sanayinin gelişmiş olduğu Ankara ve İstanbul’a yakınlığı, ildeki ticari hayatı olumsuz yönde etkilemektedir. Daha çok hizmet sektöründe faaliyetler yoğundur. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Çankırı İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , 115 Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Çankırı İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 150 dır. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.2 lik bir oran ile sanayisi gelişmekte olan İllerimiz arasında yer almaktadır. İç Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 45 ile Ankara İli ilk sırada yer alırken, Ankara İlini sırasıyla %24 ile Konya, %10 Kayseri, %5 Eskişehir, %3 Sivas, %2 Karaman, %2 Kırıkkale, %2 Aksaray, %2 Nevşehir, %2 Yozgat, %1 Niğde, %1 Çankırı ve %1 ile Kırşehir İli takip etmektedir. 3.2. Çankırı İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Çankırı İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda; % 27 Gıda ürünleri imalatı, % 19 Diğer Madencilik ve Taşocakçılığı % 10 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine teçhizatı hariç) % 7 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalat,, % 6 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı % 5 Mobilya imalatı, % 5 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı % 4 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması % 3 Ana Metal Sanayi % 3 Motorlu kara taşıtı,treyer (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı % 3 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) % 2 Elektrikli teçhizat imalatı % 2 Kimyasallarınve kimyasal ürünlerin imalatı, % 1 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı % 1 Bilgisayarların elektronik ve optik ürünlerin imalatı % 1 Kömür ve linyit çıkartılması, % 1 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı 3.3. Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Çankırı ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam 5.262 dir. Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 39 çalışan sayısı 722 dir. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 12, çalışan sayısı 209 dir. 3.4. Genel Değerlendirme: Çankırı İlinde sanayi sektörlerinde çalışanların % 23 ü Gıda ürünleri imalatı, %17 Başka yerde sınıflandırılmamış mak.ve ekipmanlar %14 ü Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhzatı hariç) sektöründe edilmektedir. İstihdamın % 82 ü işçi, % 3 ü mühendistir. Çankırı İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 39 u mikro ölçekli, % 49 u küçük ölçekli, % 8 i orta ölçekli, % 4 ü büyük ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Erna-Maş Makina Tic.San.Şabanözü Şubesi A.Ş - Hey Tekstil Örme Sanayi ve Ticaret A.Ş - Mkek Çankırı Silah Fabrikası Müdürlüğü-Kamu - Aytaç Gıda Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş - Perla Nakış Brode Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş 116 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar İldeki, sanayi tesisleri dikkate alındığında un, makarna ve irmik üretim tesislerinin çok olduğu görülmektedir. Yurt dışı satışların gerçekleştirilememesi halinde bu tesislerin sürdürülebilirliği tehlikeye düşmektedir. Bentonit, Kaya Tuzu ve Linyit açısından çok zengin rezervlere sahip ilde, bu madenler dışında Asbest, Bakır, Çimento hammaddesi, Diyatomit, Kil, Manganez, Manyezit, Mermer, Perlit, Refrakter Kil ve Talk gibi geniş bir maden potansiyeli mevcuttur. Ülkemizde, kaya tuzundan sofralık rafine tuz imalatı ve pazarının büyük bir kısmını ildeki tesisler oluşturmaktadır. Medikal tuz ve diğer tuz ürünlerinin üretiminde ön sıralarda bulunmakla birlikte tuz maden rezervinin değerlendirilmesi ve özellikle medikal tuzda ithalatın önlenmesinde yeterli üretim kapasitesine halen ulaşılamamıştır. Kaya tuzu mağarasının turizm ve sağlık sektöründe (astım hastaları için tuz odaları) kullanılması için yatırıma acil ihtiyaç vardır. İlde, Bentonit yatakları, rezervi ve üretim tesisi açısında yeterlidir ancak her bir tesis dökümcülerin istediği kalitede, kapasitede ve özellikte mamul bentonit üretilemediği için ülke pazarında hak ettiği yeri alamamaktadır. Ülkemizde, kapasite ve kalite olarak bentonit üreten iller arasında ilk sıralarda olmasa da önemli bir yere sahiptir. İldeki, bentonit üreticileri bir araya getirilerek kalite ve kapasite artırımı sağlandığında ve bu olay diğer iller bazında da yapılabildiğinde Yunanistan’ın elinde bulundurduğu tekel alınabilecektir. İldeki, Ilgaz, Yapraklı, Eldivan, Çerkeş, Kurşunlu, Atkaracalar, Bayramören, Orta, Şabanözü, Korgun ilçe ve köyleri dağlık, yayla ve mera türü yerlerdir. Bu bölgelerde hayvancılık yapılması ve teşvik edilmesi gereklidir. İl Kızılırmak ilçesi sulu tarım arazisine sahip olduğu için organik tarıma elverişlidir. Ülkemizde üretilen pirincin % 11’İ bu bölgede üretilmektedir. İl Orta ilçesinde bulunan linyit yataklarından yararlanarak üretim yapacak Söğüt Seramik gurubunun 400 MV kapasiteli termik santral temeli 2010 yılı içerisinde atılmış olup yapımına devam edilmektedir. Ayrıca yapraklı, Ilgaz ilçelerimizde henüz değerlendirilmemiş linyit yatakları mevcuttur. Kurşunlu İlçemizde seramik hammaddesinin değerlendirilmesi için Yıldızlar SSS (Söğüt Seramik) Holding tarafından yapılan 4000 kişi istihdam edilecek tesisin yapımı devam etmektedir. Tesisin faaliyete geçmesi halinde Kurşunlu ve çevresinde işsizlik problemi kalmayacaktır. Bu gün itibariyle Çerkeş ve Şabanözü ilçelerimizde işsizlik sorunu yoktur. İldeki et ve et ürünlerini (kırmızı+beyaz) değerlendirmek üzere halen üretimde olan ve AB standartlarında üretim yapan Aytaç ve Bozok tesislerimiz mevcuttur. Şabanözü ilçemizde halen faaliyette olan 4 adet av fişeği, havai fişek, ses mermisi, Anfo (patlayıcı madde) tesisleri üretime devam etmektedir. Ilgaz ilçemizde bulunan Ilgaz Dağı Kış sporları ile ilgili bir tesisimiz mevcuttur. Bölge, turizm alanı olarak ilan edilmiştir. Yıldıztepe bölgesinin, kış sporları için telesiyej faaliyete geçmiştir. Teleferik, ilave kayak pistleri ve konaklama tesislerinin yapımı için kaynak araştırılmaktadır, Tüm bunların faaliyete geçmesi halinde ilde kış ve Doğa turizm canlanacaktır. Merkez ilçemizde bulunan Silah Fabrikası (MKEK), Demir-Çelik işleme konusunda her türlü iş ve işlemi yapabilecek teknoloji ve kapasiteye sahiptir. Ancak, verimli ve tüm fonksiyonlarıyla kullanıldığı söylenemez. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar İlde hayvancılığın gelişmesi için Hayvancılık İhtisas OSB ve tarımın gelişmesi için özellikle Kızılırmak bölgesinde Tarımsal Ürünleri İşleme ve Tarım Makineleri İhtisas OSB kurulması uygun bir yatırım olacaktır. Ilgaz, Yapraklı, Eldivan, Çerkeş, Kurşunlu, Atkaracalar, Bayramören, Orta, Şabanözü, Korgun ilçe ve köyleri dağlık, yayla ve mera türü yerlerdir. AB standartlarında, beyaz ve kırmızı et ve et ürünleri üretim tesisi Çerkeş ilçesinde 117 mevcuttur. Sofralık rafine tuz, medikal tuz, sanayi tuzu ve tuza dayalı diğer kimyasalların üretimi ve ildeki mevcut kaya tuzu rezervinin değerlendirilmesi için yeni fabrikalara ihtiyaç vardır. Yöre halkının tasarruflarını, yatırıma dönüştürmek, üreten, istihdam sağlayan insanlar topluluğunu oluşturmak için örnek yatırımlar yapılmalı, halkımıza çok ortaklı şirketler, birlikler ve kooperatifler kurma alışkanlığı kazandırılmalıdır. Üretici birliği, ürün borsası ve pazarlama kooperatiflerin yaygınlaştırılması desteklenmelidir. Tarım arazilerinden maksimum düzeyde faydalanılabilmesi amacıyla modern tarım teknikleri hakkında eğitim ve finansal destek verilmelidir. Dünya ölçeğinde rekabet edebilir ürünler için İnovasyon ve AR-GE çalışması yapacak (özellikle fen bilimleri alanında) kurum ve kuruluşlar oluşturulmalıdır. Rezervi 800 milyon ton olduğu tahmin edilen Tuz sektörüne yatırımlar özendirilmelidir. Turizm potansiyelinin değerlendirilmesi için, Ilgaz dağı ve özellikle Yıldıztepe bölgesi turizm alanı olarak ilan edilmiştir bu konuda yatırımlar yapılmalıdır 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Çankırı İline Ait İhracat Bilgileri İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 2008 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 12 2009 2010 18 14 18.303 23.254 2011 19 38.946 Yıl 6.2. Çankırı İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 15 16 16 21 14.155 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 7.024 8.194 13.907 31.956 7. Çankırı İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Çankırı Korgun Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:147) 78 hektar büyüklüğündedir. 1997 yılında tamamlanmıştır. Bölgeye ait Arıtma Tesisi ise 2001 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 91 adet sanayi parselinin, 58 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 53 adedi üretim, 5 adedi inşaat, 1 adedi proje aşamasındadır. 33 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 1.100 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, gıda ve plastik sanayidir. Şabanözü (Çankırı) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:227) 57 hektar büyüklüğündedir. 2008 yılında tamamlanmıştır. 118 Bölgedeki; 25 adet sanayi parselinin 17 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 4 adedi üretim, 5 adedi inşaat, 8 adedi proje aşamasındadır. 8 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 90 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; orman ve dokuma makine sanayidir. Çerkeş Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:228) 73 hektar büyüklüğündedir. 2010 yılında tamamlanmıştır. 91 adet sanayi parseli bulunmaktadır. b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Kurşunlu (Çavundur) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:242) 02.12.2005 tarih ve 16121 sayılı yazımızla 60 hektar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. Toplam 376.359 m2’lik alan için kamu yararı kararı verilmiştir. Jeolojik ve jeoteknik etüd aşamasında olup bugüne kadar bir bilgi intikal etmemiştir. Medikal İhtisas Organize Sanayi Bölgesi: 22.03.2007 tarihinde Yer Seçimi Komisyonunca Süleymanlı köyü Gümene mevkiindeki 100 hektarlık alan incelenmiştir. Yer Seçimi Komisyonuna katılan Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü temsilcisince, anılan yerin korunması gereken bölgede kalması nedeniyle 16.05.2007 tarih ve 5147 sayılı yazımızla Valiliğe OSB'nin yer seçimi çalışmalarının sonlandırıldığı bildirilmiştir. Şabanözü Patlayıcı Maddeler İhtisas Organize Sanayi Bölgesi: Valilik Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü'nün 14.02.2008 tarih ve 309 sayılı yazısına istinaden 15–17.04.2008 tarihleri arasında Karayatak mevkiindeki 130 hektarlık alan incelenmiş olup, 25.06.2008 tarih ve 6580 sayılı yazımızla talebin uygun görülmediği Valiliğe bildirilmiştir. B) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Çankırı Korgun Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:147) 78 hektar büyüklüğündedir. 1997 yılında tamamlanmıştır. Bölgeye ait Arıtma Tesisi ise 2001 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 91 adet sanayi parselinin, 57 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 53 adedi üretim, 4 adedi inşaat aşamasındadır. 34 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 1.110 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, plastik ve elektrikli makineler sanayidir. Şabanözü (Çankırı) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:227) 57 hektar büyüklüğündedir. 2008 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 27 adet sanayi parselinin 15 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 9 adedi üretim, 3 adedi inşaat, 3 adedi proje aşamasındadır. 12 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 1.480 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, demir-çelik ve madeni eşya makine sanayidir. Çerkeş Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:228) 73 hektar büyüklüğündedir. 2010 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 9 adet sanayi parselinin 5 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 2 adedi inşaat, 3 adedi proje aşamasındadır. 4 adet parsel tahsis edilmemiştir. 119 b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Kurşunlu (Çavundur) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:242) 02.12.2005 tarih ve 16121 sayılı yazımızla 60 hektar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. Toplam 376.359 m2’lik alan için kamu yararı kararı verilmiştir. Jeolojik ve jeoteknik etüd aşamasında olup bugüne kadar bir bilgi intikal etmemiştir. B. KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ : a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Çankırı İlinde 214 işyerlik 3 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 10.870.943.-TL’ye karşılık gelmektedir. DOLU BOŞ DOLULUK SIRA İŞYERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI İŞYERİ İŞYERİ ORANI NO SAYISI SAYISI SAYISI (%) ÇANKIRI ÇERKEŞ KSS 32 1 28 4 88 ÇANKIRI ILGAZ KSS 62 2 44 18 71 3 ÇANKIRI MERKEZ KSS 120 120 0 100 TOPLAM 214 192 22 89 b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Şabanözü Küçük Sanayi Sitesi: 07.03.2007 tarihinde yer seçimi yapılmış olup, 47 dekar büyüklüğündeki alanın uygun görüldüğü 19.06.2007 tarih ve 6692–93 sayılı yazımızla Belediye Başkanlığı'na ve Kooperatife bildirilmiş olup bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir. Yaran Küçük Sanayi Sitesi: Çankırı Valiliğinin 09.04.2009 tarih ve 609 sayılı yazısı ekinde 80 işyerlik Merkez Yaran KSS bilgilendirme raporu ile Bakanlığımıza intikal etmiştir. Talep 2010 yılı yatırım programı çalışmalarında değerlendirmeye alınacaktır. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri İlde mevcut sanayinde kullanılan makine teçhizatın tamir, bakım ve parça değişimlerinin sağlanacağı tesisler bulunmamaktadır. İldeki sanayi tesisleri, entegre şeklinde oluşmadığı ve yan sanayi gelişmediği için seri üretimde kesintiler ve dolayısıyla maliyet artışları meydana gelmektedir. İhtisas sanayi bölgelerinin ya da kümelenmelerinin sağlanması gereklidir. İldeki sanayi tesislerinin, Ar-Ge çalışması ve birimleri özellikle oluşturulmamıştır. İnovasyon ve Ar-Ge konusunda tesis yöneticileri bilgilendirilmesi ve teşvik edilmesi yerinde olacaktır. İlin GZTF analizi Asıl kalkınmanın, sürdürülebilir zenginliğin, rekabet edebilirliğin, temelinde sanayi kalkınması bulunmaktadır. İlin, tasarruf sahipleri reel sektöre yatırım yapmayıp ev, araba, yazlık, kışlık vb. sosyal öğelere tasarruflarını aktarmayı gelenek haline getirmiş, lüks yaşamı yarış haline dönüştürmüş ise dışarıdan birilerinin gelip ilimizde yatırım yapmasını ve böylece sanayileşmeyi beklemenin mantığı tartışılmalıdır. İş alanlarının oluşumunu hükümetten (devletten) bekleyen, rahat yaşama alıştırılmış, riske atılmaktan çekinen, işin başkalarınca oluşturulması gerektiğine inandırılmış, az çalışmak, çok kazanmak, çok eğlenmek şeklindeki yaşam tarzının sürekli empoze edildiği, üniversite mezunlarının işsiz gezdiği günümüzde, girişimcilik, Ar-Ge ve inovasyon vurgusu her platformda dile getirilmelidir. 120 İldeki mevcut sanayide kullanılan makine teçhizatın tamir, bakım ve parça değişimlerinin sağlanacağı tesisler bulunmamaktadır. İldeki sanayi tesisleri, entegre şeklinde oluşmadığı ve yan sanayi gelişmediği için seri üretimde kesintiler ve dolayısıyla maliyet artışları meydana getirmektedir. İhtisas sanayi bölgelerinin ya da kümelenmelerinin sağlanması gereklidir. İldeki sanayi tesislerinin, Ar-Ge çalışması ve birimleri özellikle oluşturulmamıştır. İnovasyon ve Ar-Ge konusunda tesis yöneticileri bilgilendirilmesi ve teşvik edilmesi yerinde olacaktır. Çankırı Karatekin Üniversitesi ile Sanayi kuruşları, Sivil toplum kuruluşlarının ve Kamu kuruluşlarının ilin gelişmesi için reel politikalar ve bilimsel gerçeklerin ortaya konulmasıı için işbirliği yapması gereklidir. Güçlü Yönleri: -Genç bir nüfusa sahip olunması, - Ankara’ya yakın olması, - İlin içinden Karadeniz’i İstanbul’a bağlayan Samsun-İstanbul ile İç Anadolu’yu Karadeniz’e bağlayan Ankara-İnebolu yollarının geçmesi, - Tarım, hayvancılık potansiyellerinin varlığı, - Tarıma dayalı sanayinin gelişebilme olanakları, - Zengin maden yataklarının varlığı, - Turizm olanaklarının, orman ve termal su kaynaklarının varlığı olarak belirtilebilir. Zayıf Yönleri: - Alt yapı yetersizliği, - İşsizlik, - İl dışına göç, - Yeraltı ve yerüstü kaynaklarının yeterince değerlendirilememesi, - İmalata yönelik özel sektör yatırımlarının yetersizliğidir Fırsatlar: En avantajlı Teşvik Bölgesi olması, - Organik tarım için uygun koşulların bulunması, - Zengin orman varlığı, - Sanayi alt yapısındaki gelişmelerden, Küçük Sanayi Sitelerinin varlığı, organize Sanayi bölgelerinin tamamlanarak çok kısa zamanda yatırıma hazır duruma olması, - Turizm açısından özellikle dağ, yayla, sağlık turizmlerinin gelişmesini sağlayacak olanaklar şeklinde sayılabilir. Tehditler: - Kamu desteğinin azalması, - Tarım alanlarının amaç dışı kullanılması, - Çarpık kentleşme, - Erozyon, Deprem - Düşük gelir düzeyi ve yoksulluktur. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Çankırı Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğümüz, 14 personel ile Valilik binasında hizmet vermektedir. 121 19 ÇORUM 1. İlin Sanayi Yapısı Cumhuriyetin başlangıç yıllarında Çorum’da modern anlamda sanayi kuruluşu bulunmamaktadır. Mevcut sanayiler az sayıdaki un değirmeni dışında el emeğine dayanan küçük imalathanelerdir. 1950 yılı öncesi, Cumhuriyetle birlikte Türkiye’de demiryollarının hızla geliştiği bir dönem olmuştur. Çorum, demiryollarındaki gelişmelerden dolaylı olarak olumlu etkilenmekle birlikte, demiryolu ağına doğrudan bağlantısı kurulmamıştır. Demiryolu güzergahından uzak kalması ve karayolu ulaşımında motorlu araçların henüz gelişmemesi, Çorum’da sanayinin kuruluş ve gelişmesini güçleştirmiştir. 1950 sonrası, Çorum için karayollarının geliştiği bir dönemdir. Samsun – Çorum – Ankara yolunun tamamlanmasıyla Çorum’un yurtiçi ve yurtdışı pazarlara ulaşımı oldukça kolaylaşmıştır. 1950 öncesinde gıda (un) ve dokumadan başka sanayi kolunda tesis bulunmazken, 1950 – 1960 döneminde metalden gayri madenden imalat (tuğla – kiremit) kolunda üç, madeni eşya sanayinde bir tesis üretime başlamıştır. Günümüzde Çorum sanayisinin önemli bir bölümünü oluşturan taş ve toprağa dayalı modern sanayinin temelleri bu dönemde atılmıştır. 1960 sonrası başlayan planlı kalınma döneminde sanayi yatırımlarına öncelik verilmeye başlanmış ve özel sektörün yatırımları desteklenmeye başlamıştır. 1950-1960 döneminde un ve tuğla, kiremit sanayi yatırımlarının başarılı olması nedeniyle, bu alanlara yeni yatırımlar yapılmaya devam ettiği görülmektedir. 1963 sonrasında şehirdeki sanayi faaliyetlerinin çeşitlenmeye başlamasıyla un ve tuğla-kiremit sanayileri yanında, metal eşya sanayi, metal ana sanayi ile kimya ve plastik eşya sanayi kollarında ilk tesisler kurulmuştur. 1970 sonrası, Çorum’daki sanayi faaliyetlerinin gelişmesi ve çeşitlenmesi açısından da önemli bir dönüm noktası olmuştur. 1972 yılında Çorum’un kalkınmada öncelikli iller kapsamına alınmasından sonra, Çorum’daki sanayi yatırımları hız kazanmıştır. Türkiye’de üçüncü beş yıllık kalkınma planının uygulandığı 1973-1977 döneminde, sanayinin ülke genelinde yaygınlaştırılmasına önem verilmiştir. Bu plan döneminde, kalkınmada öncelikli iller kapsamındaki Çorum’a kurulacak sanayi tesisleri için cazip teşviklerin verilmesi, sanayi yatırımlarını çekmiştir. Bu dönemde Çorum’da 19 yeni sanayi kuruluşu üretime başlamıştır. Bunlar içinde, özellikle metal eşya ve makine sanayindeki gelişme dikkat çekicidir. 1980 de yürürlüğe konulan “24 Ocak kararları” özellikle ihracata dayalı sanayi üretimini artırmayı teşvik etmektedir. Bu kararlar çerçevesinde, özel sektöre önemli miktarda sermaye aktarılmıştır. Bu dönemde Çorum’da önemli sanayi yatırımları olmuştur. Kağıt ve ürünleri sanayi ile metal ana sanayi kollarında çok ortaklı işçi şirketlerinin iki önemli yatırımı olmuştur. Kimya ve plastik eşya sanayisinde iki yeni kuruluşun üretime başlamasının yanı sıra, kağıt ve ürünleri sanayi kolunda ilk kuruluş bu dönemde üretime başlamıştır. 1985 sonrası, şehirde sanayileşmenin hız kazandığı bir dönem olmuştur. Küçük Sanayi Sitesi ve daha sonra Organize Sanayi Bölgesi’nin inşası ve sanayi kuruluşları için cazip şartların ortaya çıkması, kalkınmada öncelikli iller kapsamında sanayi kuruluşlarına verilen teşvikler, sanayi yatırımlarını hızlandırmıştır. 1985-1989 döneminde, Çorum’da 30 yeni sanayi kuruluşu üretime başlamıştır. Sanayi tesislerinin çoğunluğunu metal eşya ve makine, gıda, taş ve toprağa dayalı sanayi, orman ürünleri ve kağıt ürünleri sanayi kuruluşları oluşturmaktadır. Dokuma ve giyim eşyası, metal ana sanayi, kimya ve plastik eşya sanayi kollarında ise, birer tesis üretime başlamıştır. Bu dönemde Çorum’da sanayi faaliyetleri sıçrama yapmıştır. Sanayi yatırımlarında çeşitlilik artarak devam etmiştir. Çorum’da sanayileşmenin hızlı gelişimi Altıncı ve Yedinci Beş Yıllık kalkınma planları dönemlerinde de ( 1990-1995 ve 1996-2000) artarak sürmüştür. Bu dönemde özellikle metal eşya ve makine sanayisindeki gelişme dikkati çekmektedir. Çorum’da daha önce gelişen un ve tuğla kiremit sanayilerine yönelik makine ve teçhizat üretimi yapan bu sanayi kolundaki kuruluşlar, 122 kendilerini geliştirerek Türkiye ve yurtdışı pazarlarına yönelik üretime başlamıştır. Yine dokuma ve giyim sanayi ile kimya ve plastik eşya sanayi kollarında yeni tesisler kurulmuştur. Bunların yanı sıra, gıda, taş ve toprağa dayalı sanayi, orman ürünleri sanayi kollarında çok sayıda yeni kuruluş üretime başlamıştır. 1991 yılında faaliyete geçen Şeker Fabrikasında kristal şeker üretimi yapılmakta, melas ve yaş pancar posası ise yan ürün olarak değerlendirilmektedir. Çorum’da Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı döneminde (2001-2005) 38 sanayi kuruluşu üretime başlamıştır. Bunlar içinde makine ve metal eşya sanayi kuruluşları çoğunluktadır. Bu dönemde, metal ana sanayi dışında bütün sanayi kollarında yeni tesisler üretime başlamıştır. Çeşitli sanayi kollarında yeni tesislerin açılması, Çorum’da sanayi faaliyetlerindeki gelişmenin sürdüğünü göstermektedir. İlimizde seramik üretimi yapan bir firmamız ülkemizin alanında en büyük firmalarından biri durumuna gelmiştir. Ayrıca giyim alanında faaliyet gösteren bir firmamızın yaptığı gömlekler Avrupa’ya ihraç edilmektedir. Buna ek olarak un, tuğla ve kiremit fabrikalarının makinelerinin bakım ve onarımı ile uğraşan firmalar zamanla imalata yönelmiştir. Günümüzde un, yem ve tuğla kiremit fabrikalarını anahtar teslimi kuran firmalarımız bu konuda bütün dünyada söz sahibi olmuşlardır. Çorum sanayisi çok farklılık göstermekle birlikte metal eşya ve makine sanayi, gıda sanayi, taş ve toprağa dayalı sanayi, tekstil sanayi gibi ana kollarda kümelenmeler görülmektedir.Genel anlamda Çorum Sanayisinin; gıda ve içecek sanayi, metal eşya ve makine sanayi, taş ve toprağa dayalı sanayi, orman ürünleri ve ağaca dayalı sanayi, kimya ve plastik sanayi, tekstil sanayi, kağıt sanayi ile diğer sanayi kollarından oluşmaktadır. 2. İlin Ticaret Yapısı İlde ticarete konu olan başlıca ürünler ise tarım ürünlerinden buğday, pirinç, nohut, arpa, fiğ, mercimek, canlı hayvan ürünlerinde yumurta; sanayi ürünlerinde ise, un, bulgur, şeker, ateş tuğlası, kiremit, konfeksiyon, toprak sanayi makinaları, ayakkabı, şırınga, ilaç ampülü, oluklu mukavva, parke ve ağaç, un ve yem sanayi makinaları, değirmen makinaları ve aksamları, oto yan sanayi başlıca ticarete konu olan ürünlerdir. Yine ülkemiz yumurta tavukçuluğunda, 1980’li yıllarda uygulanan yatırım teşvik tedbirleri sayesinde “yumurta tavukçuluğu” yatırımına başlanmıştır. 150 civarında ve her biri ortalama 20.000 tavuk kapasiteli çiftlikler yapılmış, bu gelişmeye paralel olarak yem fabrikaları kurulmuş ve yurtdışına ihraç başlamıştır. İlimizin geleneksel ürünü olan Leblebinin yıllık üretim miktarı ise 2.000 tondur. 5350 sayılı Kanun ile Teşvik kapsamındaki illere dahil edilmesi, İlimizi çevre illerdeki yatırımcılar içinde bir cazibe merkezi haline getirmiştir. İlimizin havayolu, denizyolu ve karayolu bağlantılarının ihtiyaca cevap verecek düzeye getirilmesi ve ulaşım maliyetlerinin asgariye indirilmesi ilimiz sanayisinin önünü açacaktır. Doğalgaz arzının başlamış olması ilimiz sanayi sektörüne maliyetlerini düşürme yönünde avantaj sağlamıştır. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Çorum İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. 123 Çorum İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 418 dür. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.6 lık bir oran ile sanayisi orta gelişmiş iller arasında yer almaktadır. Karadeniz Bölgesi’ndeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, bölge illeri arasında %19 lik bir oran ile Samsun ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla, % 10 ile Düzce , % 10 Trabzon, %10 Çorum, % 7 Bolu, % 6 Kastamonu, % 5 Ordu, %5.0 Rize, % 4 Amasya, % 4 Tokat, %4 Zonguldak, % 4 Karabük, %3 Sinop, % 3 Giresun, %3 Bartın, %1 Gümüşhane, %1 Artvin, % 1 Bayburt illeri takip etmektedir. 3.2. Çorum İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Çorum İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 26 Gıda ürünlerin imalatı, % 15 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatının ilk sıralarda olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla aşağıdaki sektörle takip etmektedir. % 13 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı % 6 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı, % 5 Diğer madencilik ve taşocakçılığı % 5 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması, % 4 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı(makine ve teçhizat hariç) % 4 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı , % 4 Ağaç ve mantar ürünleri İmalatı (Mobilya hariç), % 3 Ana metal sanayi % 3 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 3 Mobilya imalatı, % 2 Tekstil ürünleri imalatı, % 2 Kağıt ve ve kağıt ürünleri imalatı, % 1 Kömür ve linyit çıkartılması, % 1 Elektrikli teçhizat imalatı, % 3 Diğer (Elek.tecizat imalatı,Kok kömürü ve Rafine edilmiş pet.ürün imalatı,Metal cev.madenciliği,elek.gaz.buhar ve havalandırma sis.üretimi) 3.3. Çalışan sayısı ve AR-GE Sanayi sicil kayıtlarına göre, Çorum ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 15.207 dir. Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 78, çalışan sayısı 1.463 dur. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 17 , çalışan sayısı 304 dur. 3.4. Genel Değerlendirme: Sanayideki istihdamın % 86 si işçi, % 2 si mühendistir. İstihdamın, % 21 i Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 18 ü Giyim eşyası imalat;kürkün işlenmesi ve boyanması % 12 si ise Gıda ürünleri imalatı sektöründe yer almaktadır. Çorum İlinde bulunan sanayi işletmelerinin %30 i mikro ölçekli, % 53 i küçük ölçekli, % 15 ü orta ölçekli, % 2 si büyük ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler - Bilsar Tekstil Sanayi ve Dış Ticaret - Mintay Tekstil Konfeksiyon San. ve Tic. A.Ş. Çorum Şubesi - Çelikler Taahhüt İnşaat ve Sanayi A.Ş. Dodurga Şubesi - Çenesizlerseramik san ve tic ece banyo gereçleri - Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. Çorum Şeker Fabrikası 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Tarım Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Seracılık 124 Bağ- Bahçe yatırımları Meyve ve Sebze Yetiştiriciliği Yem Bitkileri Hayvancılık Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Arıcılık ve Bal üretimi Tiftik Keçisi Yetiştiriciliği Et Besiciliği Yumurta Tavukçuluğu Et Tavukçuluğu Hindi Yetiştiriciliği 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Gıda Sanayiinde Yapılabilecek Yatırımlar Bisküvi ve Goflet Üretim Tesisi , Çikolata ve Kakaolu Mamüller Üretim Tesisi Süt ve Süt Mamülleri Üretim Tesisi Diğer Sektörlerde Yapılabilecek Yatırımlar Beton Kiremit İmalatı Sulama Ekipmanları Üretimi Katı Atık Ayırma ve Geri Dönüşüm Bakliyat Eleme ve Paketleme Plastik İnşaat Malzemeleri Ağaç İşleme Makinaları Üretimi Elektrik Motoru ve Jeneratör Üretimi 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Çorum İline Ait İhracat Bilgileri İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 2008 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 103 2009 2010 2011 110 107 120 99.026 114.007 141.832 Yıl İTHALATÇI FİRMA SAYISI 87 80 97 102 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 6.2. Çorum İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 110.568 68.750 68.051 65.981 115.163 7. Çorum İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Çorum Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:164) 450 hektar büyüklüğündedir. 273 hektarı 1995 yılında, 177 hektarı ise 2010 yılında tamamlanmıştır. 125 Bölgedeki; 134 adet sanayi parselinin, 115 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 85 adedi üretim, 8 adedi inşaat, 22 adedi proje aşamasındadır. 19 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 5.050 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; demir çelik, gıda ve dokuma-giyim ürünleri sanayidir. Çorum-Sungurlu Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:168) 155 hektar büyüklüğündedir. 2008 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 90 adet sanayi parselinin, 5 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 1 adedi üretim, 1 adedi inşaat, 3 adedi proje aşamasındadır. 85 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 10 kişi istihdam edilmektedir. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Osmancık Organize Sanayi Bölgesi: Kurum görüşleri tamamlanmış olup, 68 hektar büyüklüğündeki alanda mera vasıflı parsellerin tahsis amacının değiştirilmesi için Valiliğe 30.01.2006 tarih ve 494 sayılı yazımızla yazı yazılmıştır. Gözlemsel Jeolojik etüt raporunun yaptırılması, mera işlemlerinde gelinen son durum hakkında bilgi 17.09.2007 tarih ve 10185 sayılı yazımız ile Valilikten istenmiştir. Çorum İlave Alan (1227-1233-1234-1425 nolu parseller) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:164) 12.08.2009 tarih ve 7269-7274 sayılı dağıtımlı yazımız ile komisyonca incelenen 215 hektar büyüklüğündeki alandan Orman Genel Müdürlüğünce 56.7 hektarlık alan orman sayılan yerlerden olması nedeniyle çıkartılarak geriye kalan alanın uygun görüldüğü OSB Yönetim Kurulu Başkanlığına ve ilgili kurumlara bildirilmiştir. Çevre ve Orman Bakanlığının 11.08.2010 tarih ve 48371 sayılı yazısında; OSB sınırı dışında tutulan yaklaşık 56.7 hektar büyüklündeki kısmın, OSB alanına ilave edilmesinde sakınca görülmediğinin bildirilmesi üzerine, 25.08.2010 tarih ve 6943-47 sayılı dağıtımlı yazımız ile 56.7 hektar büyüklüğündeki alanın da OSB'ye dahil edilerek toplam 215 hektar büyülüğündeki alanın uygunluğu ilgili kurumlara bildirilmiştir. İmar planı aşamasındadır. B. KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Çorum İlinde 1.546 işyerlik 7 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 55.643.325.-TL’ye karşılık gelmektedir. DOLU BOŞ DOLULUK SIRA İŞYERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI İŞYERİ İŞYERİ ORANI NO SAYISI SAYISI SAYISI (%) 1 ÇORUM ALACA KSS 86 80 6 100 2 ÇORUM İSKİLİP KSS 213 170 43 80 3 ÇORUM KARGI KSS 100 80 20 80 4 ÇORUM MERKEZ KSS 708 659 49 93 5 ÇORUM OSMANCIK KSS 138 85 53 62 6 ÇORUM SUNGURLU KSS 268 210 58 78 7 ÇORUM BAYAT KSS 39 0 39 0 TOPLAM 1.552 1.284 268 83 (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 126 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri 1) Üretimi gerçekleştirilen sanayi ürünlerinin pazarlanmasında ortaya çıkan sorunların aşılmasına yönelik , sektörel bazda “Dış Ticaret ve Pazarlama Şirketleri”nin kurulması yönünde çalışmalar başlatılmalı; 2) Kapalı ve yarım kalmış ve darboğazdaki tesislerin ekonomiye yeniden kazandırılması yönünde uzun vadeli ve düşük faizli kredilerin verilmesi, 3) Ekonomik olarak diğer bölgeler ile nasıl bir bütünleşmeye gidileceği konusuna açıklık getirecek araştırma ve projelerin bir bütünlük içerisinde ve öncelikle hazırlanması, 4) AR-GE Faaliyetlerini cazip hale getirmek üzere özendirici tedbirler, 5) Kalkınmada öncelikli yörelerde uygulanmakta olan ernerji indirimi desteğinin sürekli hale getirilmesi 6) Gelişim bileşenlerinden kara yolu iletişim ve OSB yeterli oılup bunun demiryolu ile desteklenmesi gerekmektedir. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Sanayi ve Ticaret İl Müdür Yard. Şube Müdürü Mühendis Şef Tekniker Teknisyen Ölçü ve Ayar Memuru Memur Veri Hazırlama Kontrol İşlt. Daktilograf Hizmetli TOPLAM 1 2 3 1 1 1 3 2 1 1 1 18 127 20 DENİZLİ 1. İlin Sanayi Yapısı İlin coğrafi konumu itibariyle değişik doğal zenginliklere sahiptir. Kuzeyde Çal, Bekilli ve Güney ilçelerinde bağcılık ve şarapcılık, Sarayköy ilçemizde pamuk ve aynı yörede bulunan Jeotermal Kaynaklar, Buldan, Babadağ ve Tavasın Kızılcabölük kasabasında geleneksel el dokumacılığı, Serinhisar ilçesinde leblebicilik, Acıpayam Yeşilyuva Kasabasında ayakkabıcılık, Acıpayam Yatağan İlçesinde bıçakcılık faaliyetleri bulunmaktadır. 2010 yılı sonu itibariyle il merkez ve ilçelerinde 1 adet Serbest Bölge, 2 adedi tamamlanmış ve 4 adedi yer seçimi yapılarak çalışmaları devam eden 6 adet Organize Sanayi Bölgesi ve 12 adedi tamamlanmış ve 3 adet inşaatı devam eden Küçük Sanayi Siteleri ile kentin çeşitli yerlerinde faaliyet gösteren 5000'e yakın fabrika ve üretime dönük işletme bulunmaktadır. 2011/2010 Birimi 2010 2011 Artış oranı SANAYİ DURUMU % (+,-) Özel Sektöre Ait Sanayi Tesisleri adet 1.754 1.868 0% Kamuya Ait Sanayi Tesisleri adet 3 3 0% Endüstri Bölgeleri adet Teknoloji Geliştirme Bölgeleri adet Teknokentler adet 1 1 0% Serbest Bölgeler adet 1 1 0% Nitelikli Sanayi Bölgeleri adet Sanayi Odaları adet 1 1 0% 2. İlin Ticaret Yapısı Denizli İli İktisadi Faaliyet Kollarının Sektörlere Göre Dağılımı 2010 İKTİSADİ FAALİYET KOLLARI Tescil Olunan 2011 Ticareti Terk Eden Tescil Olunan Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık 28 33 18 Madencilik ve Taş Ocakcılığı 29 21 26 İmalat Sanayi 647 871 319 9 5 9 93 602 51 Enerji Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama 128 Tescil Olunan Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık Madencilik ve Taş Ocakcılığı İmalat Sanayi Enerji Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama 2011/2010 Artış oranı % (+,-) Ticareti Tescil Terk Olunan Eden 28 33 18 29 21 26 647 871 319 9 5 9 93 602 51 Turizm 903 123 Turizm 903 123 225 269 168 İnşaat ve Bayındırlık 225 269 168 İnşaat ve Bayındırlık Eğitim 37 36 19 Eğitim 37 36 19 Sağlık 11 77 7 Sağlık 11 77 7 65 41 33 11 107 7 1.279 2.227 691 24 277 26 453 580 167 2.911 6.049 1.664 65 41 33 11 107 7 1.279 2.227 691 Hizmet Sektörü 24 277 26 Mali Kuruluşlar ve Sigortalar Toplum ve Kişisel Hizmetler Toptan ve Parekente Hizmetler Hizmet Sektörü Diğer 453 580 167 Diğer 2.911 6.049 1.664 Mali Kuruluşlar ve Sigortalar Toplum ve Kişisel Hizmetler Toptan ve Parekente Hizmetler TOPLAM TOPLAM 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Denizli İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Denizli İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı Sanayi Sicil Belge sayısına göre 1.866 dır. Toplam sanayi işletmesi içerisinde %3 lük bir oran ile sanayisi gelişmiş yedinci İldir. Ege Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, İzmir İli % 37 lik bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer almaktadır. İzmir’i sırasıyla %18 ile Denizli, % 11 ile Manisa, % 9 ile Uşak, % 7 ile Afyonkarahisar, %7 ile Aydın, %6 ile Muğla, %5 ile Kütahya, takip etmektedir. 3.2. Denizli İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Denizli İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 45 Tekstil ürünleri imalatı, % 12 Gıda ürünleri imalatı,% 8 Diğer madencilik ve taş ocakçılığı, %5 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı sektörleri ilk sıralarda yer alırken, diğer sektörler de sırasıyla; % 5 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması % 4 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 4 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı,(makine ve teçhizatı hariç) % 3 Ana metal sanayi, % 2 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, % 2 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç ) % 2 Kâğıt ve kâğıt ürünleri imalatı, 129 % 1 Deri ile ilgili ürünlerin imalatı, % 1 Elektrikli teçhizat imalatı, % 1 İçecek imalatı, % 1 Motorlu kara taşıtı,treyler (römork)ve yarı treyler (yarı römork)imalatı % 1 Mobilya imalatı, % 3 Diğer (Madeni yağ geri kazanımı,Kayıtlı medyanın basımı,Makine ve ekipmanların imalatı,Kok kömürü ve rafine edilmiş) 3.3. Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Denizli ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 60.245 dir. Kalite Kontrol birimi olan firma sayısı 326, çalışan sayısı 6.175 dür. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 55,çalışan sayısı 1.026 dir. 3.4. Genel Değerlendirme: Tekstil ürünleri sektöründe bölgenin lideri konumunda olan Denizli İlinde çalışan nüfusun % 51 i tarımda, %19 u sanayide istihdam edilmektedir. Denizli İlinde sanayide çalışanların, % 39 u Tekstil ürünleri imalatı,% 16 u Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayideki istihdamın % 83 ü işçi, % 2 si mühendistir. Denizli İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 50 si mikro ölçekli, % 37 sı küçük ölçekli, %11 u orta ölçekli, % 2 si büyük ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler: - Ozanteks Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Menderes Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş. Sarayköy Şubesi - Selin Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş - Deniz Tekstil Sanayi ve Ticaret (konfeksiyon) - Küçüker Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Denizli’de var olan potansiyel varlıkların değerlendirilmesine yönelik olarak aşağıda belirtilen yatırımlar gerçekleştirilebilir. Meyve Sebze Paketleme Tesisi: İl ve çevresinde başta elma ve nar olmak üzere bir çok meyve ve sebze çeşidi yetiştirilmektedir. Bu potansiyelin daha rasyonel ve rantabl olarak değerlendirilmesi açısından paketleme tesisleri kurularak ihracat miktarı arttırılabilir. İlimizde soğukhava depoları mevcut ancak yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle soğukhava depolarının sayısının artırılmasında fayda vardır. Sera Örtüsü ve Şiring Nylonu İmalat Tesisi: Özellikle Sarayköy Sera İhtisas Organize Sanayi Bölgesinin kurulmasıyla ilde seracılık sektörü gelişmeye başlamış, dolayısıyla seracılık için gerekli elemanların üretimi de önem kazanmıştır. Organik Tarım: Klasik tarım anlayışı ile yapılan üretimlerin yanında katma değeri daha yüksek olan farklı çeşit ve organik tarım üretimi daha kazançlı görülen yatırımlardandır. Jeotermal Enerji Üretimi: Sarayköy ilçesi ve çevresinde bulunan jeotermal kaynaklar hem enerji üretimine hem de seracılık ve turizm amaçlı kullanıma yönelik olarak yarımcılar için oldukça elverişli bir bölgedir. Teknik Tekstil: İl çok uzun yıllardır emek yoğun konvensiyonel tekstil üretimi ile yüksek altyapıya sahiptir. Bu alt yapı katma değeri yüksek olan teknik tekstil üretimine dönüştürülebilir. 130 Modern Tarım ve Seracılık: Denizli Sarayköy Tarıma Dayalı (Sera) İhtisas Organize Sanayi Bölgesi gıda üretimi açısından yatırıma uygundur. Özellikle Sarayköy ilçesi ve Gölemezli bölgesi modern seracılık için, doğal yer altı jeotermal kaynaklar açısından zengin olduğundan oldukça elverişli bir bölgedir. Modern Gıda ve Hayvancılık: Denizli Sarayköy Tarıma Dayalı (Sera) İhtisas Organize Sanayi Bölgesi modern gıda üretimi açısından yatırıma uygundur. Bağcılık ve Şarapçılık: İl Çal , Bekilli ve Güney ilçelerinde yetişen üzümler şarap üretimine uygundur. Bölgede ülkemizin önemli şarap üreticileri bulunmaktadır. Doğaltaş (Traverten): Türkiye'nin ikinci büyük mermer ve traverten yatakları (mermer rezervinin yaklaşık 1/4ü) Denizli ilindedir. Turizm (Kültür, Tarih, İnanç ve SPA): Dünya harikalarından biri olan Pamukkale ilde bulunmaktadır. Pamukkale bölgesinde bulunan termal su da bölgenin hem kültür turizmi açısından hem de sağlık SPA turizmi açısından önemini arttırmaktadır. Yeni Perakende Ticaret Konseptleri (AVM): Denizli, Akdeniz ve Ege bölgeleri sınır olması ve gelişmişliği nedeniyle Yeni Perakende Ticaret Konseptleri için de uygun bir ildir. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Denizli ilinde talebi karşılamaya yönelik olarak aşağıda verilen yatırım önerileri gerçekleştirilebilir bulunmuştur. Nikel İşleme Tesisi: Demir dışı metaller sektöründe, doğal kaynaklarımızın değerlendirilmesine yönelik olan yarı ürünlerin ve yüksek katma değer yaratılmasının söz konusu olduğu nihai ürünlerin üretim kapasitelerinde artış sağlanması önemini korumaktadır. Kompakt Disk (CD) İmalatı Tesisi: Türkiye’de kişisel bilgisayar sahibi nüfusun toplam nüfusa oranı oldukça düşüktür. Bu nedenle ekonomik gelişme ile birlikte kişisel bilgisayar pazarında da gelişmeler beklenmektedir. Kompakt diskler bilgisayar dışında müzik ve görüntü kaydetmek amacıyla da kullanıldığından talebin önümüzdeki yıllarda daha artacağı söylenebilir. Denizli ili için önerilen yatırım konularından biri de kompakt disk (CD) üretim tesisi olabilir. Plastik Bardak, Tabak ve Kase Üretim Tesisi: Denizli ekonomisinde önemli bir yeri olan turizm sektörü, son yıllarda büyük gelişmeler göstermiştir. Pamukkale antik kent haricinde, Denizli ilinde pekçok yayla, şelale dinlenme-mesire yeri olarak tercih edilmektedir. Babadağ Dağı dağcılık sporu için tercih edilmektedir. Mevcut potansiyeller değerlendirildiğinde daha başka turizm alanları da yaratılabilecektir. Denizli ve çevresinde bu potansiyel fazlasıyla bulunmaktadır. Katı Atık Ayırma ve Geri Dönüşüm Tesisi: Ülkemizde olduğu gibi, Denizli ilinde de evsel atıklarla birlikte, katma değeri yüksek ve geri dönüşümü mümkün olan maddeler atılmakta ve ciddi oranlarda çevre ve görsel kirlilik meydana gelmektedir. Katı Atık Ayırma Tesislerinin gerçekleştirilmesi sonucunda, katı atıkların değerlendirilip işlenebileceği Geri Dönüşüm tesisleri de kendiliğinden ortaya çıkacak ve paralelinde de bu tip yatırımlara yatırım yapılabileceği önerilebilecektir. Elektronik Malzeme ve Elektronik Cihazlar Üretimi Tesisi: 131 Günümüzde stratejik öneme sahip sektör durumuna gelen elektronik sanayinde ülkemizin de var olması gerekmektedir. Bu açıdan, devre elemanları üretimine yönelik yatırımlar ilk gerçekleştirilmesi gereken yatırımlar olmak zorundadır. Kuvars Kompoze Taş Üretimi Tesisi: Kuvars kompoze taş üretimi tesisi Denizli ili için uygun bir yatırım önerisi olabilir. İnşaat sektöründe, çalışma tezgâhlarında ve mutfaklarda yaygın kullanım alanı bulan kuvars kompoze taş ürünü ABD'den Hong-Kong’a kadar çeşitli ülkelerde özellikle otellerde kullanılmaktadır. Makine ve Yedek Parça Silindir Sanayi Tesisi: Makine ve yedek parça silindir sanayi tesisi Denizli ili için uygun yatırım konusu olabilir. Madeni Eşya Üretim Tesisi: Denizli ili için önerilecek yatırım konularından birisi de madeni eşya üretim tesisi olabilir. Yaylı Yatak Üretim Tesisi: Denizli ili için son yatırım önerimiz yaylı yatak üretim tesisi olacaktır. 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Denizli İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 732 758 766 809 6.2. Denizli İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 523 506 529 599 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 2.192.298 1.587.500 2.127.459 2.639.605 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 1.615.045 1.146.484 1.730.762 2.262.461 7. Denizli İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ : a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ : Denizli Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:10) 400 hektar büyüklüğündedir. 1990 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; bulunan 182 adet sanayi parselinin 179 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 120 adedi üretim, 38 adedi inşaat, 21 adedi proje aşamasındadır. 3 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 24.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, kimya ve demir-çelik sanayidir. Denizli Çardak Özdemir Sabancı Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:28) 376 hektar büyüklüğündedir. 1997 yılında tamamlanmıştır. 132 Bölgedeki; 98 adet sanayi parselinin, 89 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 1 adedi üretim, 88 adedi proje aşamasındadır. 9 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 30 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; plastik sanayidir. Denizli Deri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:48) 63 hektar büyüklüğündedir. 2008 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 78 adet sanayi parselinin, 21 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 8 adedi inşaat, 13 adedi proje aşamasındadır. 59 adet parsel tahsis edilmemiştir. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ : Denizli Deri Organize Sanayi Bölgesi (arıtma): (Sicil No:48) 2011 yılı Yatırım Programında “Arıtma (63 hektar)” olarak ve 1.000.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Atıksu arıtma tesisi yapım işi fiziki gerçekleşmesi %53’dür. Denizli-Mermer İhtisas Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:248) 2011 yılı Yatırım Programında “170 hektar” olarak ve 5.000.-TL ödenekle yer almaktadır. 25.04.2007 tarih ve 115 sayılı yazımızla 650.171 m2’lik alan için kamu yararı kararı verilmiştir. İmar planı aşamasındadır. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Denizli Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil No:10) 09.04.2004 tarih ve 4174 sayılı yazımızla 71 hektarlık alan için kamulaştırma talimatı yazılmıştır. 194.313 m2 yüzölçümüne sahip alan için kamu yararı kararı verilmiştir. İmar Planı aşamasındadır. Denizli-Acıpayam Organize Sanayi Bölgesi (Yumrutaş) : (Sicil No:127) 390 hektar büyüklüğündedir. Bölgede 108 adet parsel bulunmaktadır. Sarayköy Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 257) 53 hektar büyüklüğündedir. Bölgede 1 adet sanayi, 12 adet sera parseli bulunmaktadır. Denizli Tavas Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 181) 11.06.1998 tarihli yazımızla 230 hektarlık alanın yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. İmar planı aşamasındadır. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ : a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ : Denizli İlinde 745 işyerlik 5 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 13.087.779.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO 1 2 3 4 5 KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI DENİZLİ ÇİVRİL YEŞİL ÇİVRİL KSS DENİZLİ SARAYKÖY KSS DENİZLİ SERİNHİSAR KSS DENİZLİ TAVAS (KIZILCABÖLÜK) KSS DENİZLİ MERKEZ YEŞİL YUVA (AYAKKABICILAR) KSS TOPLAM İŞYERİ DOLU İŞYERİ BOŞ İŞYERİ SAYISI SAYISI SAYISI 234 205 29 105 87 18 70 70 0 81 50 31 DOLULUK ORANI (%) 88 83 100 62 255 22 233 9 745 434 311 58 133 b) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Serinhisar Küçük Sanayi Sitesi (Leblebi imalatçıları) : 2011 yılı Yatırım Programında “71 işyeri altyapı” olarak ve 2.100.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Üstyapı (prefabrik) inşaatı tamamlanmıştır. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri GÜNCEL SORUNLAR: 1) İstihdam üzerindeki ağır yükler 2) Talep yetersizliği, özellikle dış talepte meydana gelen tıkanıklıklar 3) Yüksek enerji maliyetleri 4) Azalan kar marjları 5) İhracat dostu olmayan kur politikaları 6) Hatalı teşvik politikaları 7) Ucuz işgücü cenneti Asyalı rakiplerin dayanılmaz fiyat rekabeti 8) Yüksek teknolojik dönüşümü yakalayamama, konvansiyonel üretimi aşamama 9) Markalaşmanın yetersiz olması 10) Ulaşım maliyetlerinin yüksek olması(İzmir – Denizli demiryolu bağlantısının olmaması) 11) Finansman Sorunu(özellikle küçük işletmeler için) ÖNERİLER: 1) Sanayi ağırlıklı ekonomik tabanı, geliştirip çeşitlendirmek 2) Tekstil ve konfeksiyonda, emek yoğun ‘konvansiyonel’ ürünlerden bilgi yoğun katma değeri yüksek ‘teknik’ ürünlere yönelmek 3) Başta tarım–hayvancılık, jeotermal enerji, turizm ve organik tarım olmak üzere alternatif sektörlere eğilmek 4) Küme geliştirme (Mermer OSB, Teknik Tekstil Kümesi) ve yeni yapılandırılacak teşvik programlarının bu kümelere yapılması 5) Pamukkale Teknoparkı (AR-GE ve İnovasyon Merkezi) 6) Denizli ABİGEM’i 7) Özellikle tekstil ve konfeksiyonda istihdam edilen nitelikli işgücünün, yükselen sektörlerin çıkışına katkı sağlaması amacıyla yetiştirilmesi 8) Sonraki kuşaklara devredilemeyen aile şirketlerini kurumsallaştırarak geleceğe taşımak 9) Markalaşma çalışmaları için firmaların desteklenmesi 10) Meyve ve sebze üretimi yoğun olduğu, buna karşılık soğuk hava depoları yeterli olmadığından dolayı soğuk hava depolarının kapasitelerinin artırılması veya yenilerinin yapılması 11) Mermercilik sektörüne verilen teşviklerin artırılması 134 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu AÇIKLAMA NORM Birim KADRO(*) (1) FİİLİ KADRO 2009 2008 (3) (2) İHTİYAÇ Norm-Fiili (1-3) İl Sanayi Ticaret Müdürü Kişi 1 1 1 0 İl Sanayi Ticaret Müdür Yard. Kişi 1 1 1 0 Araştırmacı (Ö) Kişi 3 1 1 2 Şube Müdürü Kişi 3 3 3 0 Uzman Kişi 3 1 1 2 Mühendis Şef Tekniker Kişi Kişi Kişi 10 5 1 8 3 0 8 2 1 2 3 0 Veri Hazırlama Kontrol İşletmeni Kişi 3 0 Ölçü Ayar Memuru Kişi 4 3 4 1 Sekreter Kişi 0 0 0 0 Memur Kişi 7 4 5 3 Koruma Güvenlik Görevlisi Kişi 1 0 0 1 Daktilograf Kişi 0 0 0 0 Şoför Kişi 2 1 1 1 Hizmetli Kişi 2 0 0 2 Bekçi Kişi 1 0 0 1 TOPLAM Kişi 47 25 28 23 Yıl İçinde Emekli Olan Kişi 0 1 2 Başka Kuruma Nakil Kişi 0 0 0 Yıl İçinde Gelen Personel Kişi 0 0 4 Yıl İçinde İstifa Eden/Ölen Kişi 0 0 0 (*) Norm Kadro İl Müdürlüğünün İş durumuna göre belirlenmiş sayıdır. 135 3 21 DİYARBAKIR 1. İlin Sanayi Yapısı Sanayi sektörü, iktisadi yapıda gelişmenin önemli bir göstergesidir. İllerin coğrafi konumları, yer altı ve yer üstü zenginlikleri, ulaşım, tarım, turizm, ticaret ve hizmet sektörlerin de meydana gelen gelişmeler, aynı zamanda sanayinin birer alt yapısını teşkil etmektedirler. Diyarbakır’da ekonomi; tarım, hayvancılık, sanayi, ticaret ve hizmet sektörlerine dayalıdır. Geçmiş dönemde bölgede yaşanan olumsuzluklar nedeniyle arzu edilen düzeyde sermaye akışı sağlanamadığı gibi katma değeri yüksek girişimciler de kendilerine daha uygun buldukları bölgelere kaymıştır. Oysa bölgenin coğrafi konumu, ucuz iş gücü, yöresel hammadde potansiyeli ve Ortadoğu ile Türki Cumhuriyetlerinin pazarına yakın olması nedeniyle yatırımcılar için önemli avantajlar sağlamaktadır. Son yıllarda Diyarbakır’da güven ortamının tesis edilmesiyle, özel sektöre dayalı ekonomi, gelişme sağlamıştır. Bu güven ortamının devamı halinde orta ve uzun vadede ekonomideki gelişim dehada artacaktır. Nitekim bölgede yaşanan ekonomik bunalıma rağmen ilde ve bölgede sağlanan güven ortamından dolayı sermaye akışının başladığı ve ciddi sanayi yatırımlarının yapıldığı gözlenmektedir. Firmaların kuruluş yıllarına göre dağılımını veren aşağıdaki grafikte görüleceği üzere 2001 yılı ekonomik krizinden dolayı o yıllarda firmaların kurulmasında bir yavaşlama hatta yer yer azalma olmuştur. Ancak 2003 ten itibaren tekrar yukarıya doğru ivme kazandığı görülmektedir. Son yıllarda özellikle 2008 yılında ciddi bir yükselişin olduğu ve sadece 2008 yılında 62 adet firmanın kurulduğu görülmektedir. 2. İlin Ticaret Yapısı Diyarbakır, coğrafi konum itibariyle bölge illerinin merkezi konumunda bulunması ve asırlarca bu özeliğini muhafaza etmesi, sosyo-ekonomik alanda, önemli bir ticari avantajın elde edilmesine neden olmuştur.. Bu anlamda çevre illerinin büyük bir kesimi ticari ilişkilerini Diyarbakır üzerinden sağlamaktadır. İlde sağlanan bu avantaj, ticari hayatın önemli ölçüde canlanmasına katı sunmaktadır. Ticaret sektörü, son yıllarda hızlı sanayileşme ve kentleşmenin artmasıyla, artış gösterdiği bunun önümüzdeki yıllarda da hızla devam edeceği ve dolaysıyla İlin ticari hayatına önemli katkı sunacağı öngörülmektedir Diyarbakır’da ticaret, küçük esnaf veya işletmelerden meydana gelen, ağırlıklı olarak tarımsal ve hayvansal ürünler, gıda maddeleri, giyim, ev araç ve gereçleri, inşaat malzemeleri ile diğer tüketim mallarının alım ve satımlarının yapıldığı içe dönük bir yapı arz etmektedir. Tarımsal alanda tarla ürünleri üretiminde, k. mercimek, pamuk, buğday, arpa, susam üretimi bölgede önemli tarla ürünleri içerisinde gözükmektedir ve bölge içinde k. mercimek üretiminde lider olan Diyarbakır ili, pamuk ve buğday üretiminde de ön plana çıkmaktadır. Sebze üretim değeri bakımından ekonomiye en fazla katkısı olan bölge ürünü karpuz olup, üretimde Diyarbakır ili ön plana çıkmaktadır. Diğer sebze ürünlerinde belirgin bir üretim göze çarpmamaktadır. Bölgede Diyarbakır baklagil ve yumrulu bitki üretiminde lider durumdadır. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde hayvan sayıları bakımından; keçi, sığır, manda, et tavuğu, ördek ve açılan ipek böceği kozası sayısında Diyarbakır, ön plana çıkmaktadır. İlde üretilen tarımsal ürünler ile sanayi bitkilerinin bir kısmı İl’de diğer bir kısmıda çevre illerinde pazarlanmaktadır. Toplam mevduatın bölgelere göre pay sıralamasında Mevduat hacmine göre Diyarbakır ili Bölge illeri arasında Gaziantep ilinden sonra ikinci sırada yer almaktadır. 136 Toplam kredinin bölgelere göre pay sıralamasında Diyarbakır ili Bölge illeri arasında Gaziantep ilinden sonra ikinci sırada yer almaktadır 2006 yılı verilerine göre ihracatçı firma sayısı bakımından Diyarbakır ili bölge illeri içinde Gaziantep ve Mardin illerinden sonra Şanlıurfa ili ile birlikte 3. sırada yer alırken, ithalatçı firma sayısına göre Gaziantep, Şanlıurfa ve Mardin illerinden sonra 4. sırada yer almaktadır. Aynı yıl toplam ihracat değeri açısından il bölge illeri arasında 4. toplam ithalat değeri açısından yine 4. sırada yer almıştır. Ticari ve ekonomik hayatı meydana getiren kuruluşlar olarak; Ticaret ve Sanayi Odaları, Ticaret Borsaları, Meslek Odaları ile Esnaf ve Sanatkârlar Odaları ile çok sayıda sivil toplum kuruluşları bulunmaktadır. İl ile ilgili olarak aşağıya çıkarılan sosyo ekonomik göstergeler ticari alandaki avantaj ve dez avantajları bakımından önem arz etmektedir. Ülkemizin toplam yüzölçümünün % 33,9’unu tarım alanları, % 18,7’sini çayırmeralar, % 27’sini orman ve fundalıklar ve % 20,4’ünü diğer alanlar oluştururken; Diyarbakır ilinin toplam arazisinin %52’sini tarım alanı, %13’ünü çayır ve mera alanı, %24’ünü orman ve fundalık alan, %11’ini de diğer alanlar oluşturmaktadır. Ülkemizde toplam yüzölçümün %18,7’sini çayır-mera alanları oluştururken, Diyarbakır ili ise %13,6 oranında çayır-mera alanı ile Bölge ortalaması ile aynı düzeyde olup Türkiye toplam çayır-mera alanı içindeki payı %1,4’tür. Türkiye’de ekonomik olarak sulanabilir 8,5 milyon hektar arazinin 2,1 milyon hektara yakın (halk sulamaları ve küçük ölçekli sulamalar dahil) kısmı yani %25’i Aşağı Fırat ve Dicle Havzası’ndan oluşan GAP Bölgesi’nde yer almaktadır. Bölgede ekonomik olarak sulanabilir arazinin 455.395 hektarlık yani %21’lik kısmı da Diyarbakır ili sınırları içinde kalmaktadır. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Diyarbakır İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Diyarbakır İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 342 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.4 lük bir oran ile sanayisi gelişmekte olan iller arasında yer almaktadır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 65 lik bir oran ile Gaziantep İli bölge illeri arasında birinci sırada yer alırken, %10 Şanlıurfa, % 9 Diyarbakır, % 6 Adıyaman, % 4 Batman, % 3 Mardin, % 1 Kilis, % 1 Siirt, % 1 Şırnak yer almaktadır. 3.2. Diyarbakır İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Diyarbakır İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 27 lik bir oran ile Gıda ürünlerinin imalatı, %23 lık bir oran ile Diğer madencilik ve taşocakçılığı sektörlerinin ilk iki sırada olduğu görülmektedir. Diğer sektörler sırasıyla; % 8 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 8 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 5 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı(mobilya hariç) 137 % 4 Tekstil ürünleri imalatı, % 2 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı % 2 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizatı hariç) % 2 Kok kömürü rafine edilmiş petrol ürünlerinin imalatı, % 2 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı, % 2 Elektrik gaz,buhar ve haval., % 1 Mobilya imalatı, % 1 Motorlu kara taşıtı,treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı, % 1 Bilgisayarların elekt.ve optik ürürn.iamalatı, % 1 Ana metal sanayi, % 1 Kömür ve linyit çıkartılması, % 1 İçecek imalatı % 1 Metal çevherleri madenciliği, % 1 Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı, ve saha aram ve tetkiki hariç petrol ve gaz çıkarımı ile ilgili hizmetler % 1 Elektrkli teçhizat imalatı, % 1 Diğer imalatlar, % 1 Deri ve ilgili ürürnlerin imalatı, % 4 Diğer Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Diyarbakır ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 8.198 dir. Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 48, çalışan sayısı 125 dür. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 9 dır, çalışan sayısı 8 dir. 3.3. Genel Değerlendirme: Diyarbakır ilinde lider sektör Diğer madencilik ve taşoçakçılığı ürünleri sektörüdür. Diğer sektörlerin Gıda ürünlerinin imalatı sektörü merkezli bir kümelenme içinde olduğu görülmektedir. Sanayi çalışanların, % 27 ü Diğer madencilik ve taşocakçılığı, % 18 ü Gıda Ürünlerinin İmalatı sektörlerinde istihdam edilmektedir. İstihdamın % 72 si işçi, % 4 ü mühendistir. Diyarbakır ilinde bulunan sanayi işletmelerinin % 23 i mikro ölçekli, % 69 i küçük ölçekli, % 8 u orta ölçekli, işletmelerdir. Personel büyüklüğüne göre büyük firmalar - Diyarbakır iplik sanayi - Limak Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi Ergani Şubesi - Tepsan A.Ş. - E.Ü.A.Ş.Karakaya Hes İşletme Müdürlüğü Karakaya Hes - Dimer Mermer İnşaat Sanayi ve Ticaret 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Doğal kaynak potansiyelini meydana getiren, tarım ve hayvancılık ile orman ve maden sektörlerine dayalı olarak yapılabilecek yatırımlar, yatırım grupları temelinde aşağıda verilmiştir. Tarım Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Ülkemizd tarım sektöründe önemli gelişmeler olmakla birlikte gerek hayvansal, gerekse bitkisel üretimde istenilen verimlilik düzeyine erişilememiştir. Bitkisel üretim, pazarlanabilir, işleme özelliği ve katma değeri yüksek ürünler doğrultusunda yeterli değişimi gösterememiştir. Tarım sektöründe gerçekleştirilebilecek 8 yatırım belirlenmiştir. 138 Sert Buğday Üretimine Yönelik Yatırımlar Mısır Üretimine yönelik Kurutma ve Depolama Yatırımları Renkli Pamuk Üretimine Yönelik Yatırımlar Seracılık (Sebze ve Süs Bitkisi) Yatırımları Bağ-Bahçe Yatırımları Meyve ve Sebze Yetiştiriciliğine Yönelik Yatırımlar Kültür Mantarı Üretimine Yönelik Yatırımlar Damızlık (Hibrit) Tohum Üretim Tesisi Susam Yağı, Tahin, Pekmez ve Helva Üretim Tesisi. Ceviz ve Badem Üretimi, Yem Bitkileri Üretimi, Organik Tarım, Yağlı Tohum Üretimi. Hayvancılık Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Yıllardır bitkisel ve hayvansal üretim arasında denge kurulamamış, son yıllarda bu denge hayvancılık aleyhine bozulmuştur. Bu olumsuz yapının ortadan kaldırılmasına yönelik besicilik yatırımlarının artırılması gerekmektedir. Hayvancılık sektöründe yapılabilecek 9 yatırım belirlenmiştir. Su Ürünleri Üretimi ve İşleme Tesisi Arıcılık ve Bal Üretimine Yönelik Yatırımlar Tiftik Keçisi Yetiştiriciliği Et Besiciliği Süt Besiciliği Yumurta Tavukçuluğu Et Tavukçuluğu Hindi Yetiştiriciliği Devekuşu Yetiştiriciliği. İpek Böcekçiliği Mezbaha ve Soğuk Hava deposu Maden Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Yer altı zenginliği yüksek olmasına rağmen, petrolün dışındaki maden varlığından bugüne kadar yeterince istifade edilememiştir. Maden potansiyelinin irdelendiğinde önemli bir potansiyelin olduğu görülmektedir. Maden sektöründe yapılabilecek 2 yatırım belirlenmiştir. Mermer madeni ocak işletmeciliği Mermer İşleme tesisi Mermerit Üretim tesisi Fosfat madeni ocak işletmeciliği. Mermer sektöründe faaliyette olan işletmelere ek olarak yeni tesislere kurulabilir. Sektör, ağırlıklı olarak yurtdışı ihracatına yönelmelidir. Çınar ilçesinde 20.000.000 ton civarında Fosfat madeni bulunmaktadır. Bu zengin rezerv değerlendirilmelidir. Fosfat madeni işlemek için bir tesis kurulamasa da üretilen maden diğer illerde bulunan fabrikalarda değerlendirilebilir. Enerji Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Enerji Bakanlığınca yapılan çalışma ve etütler ile özel sektörün yaptığı ölçüm çalışmaları sonuçlarının, %25 ve daha üzeri kapasite faktörüne uygun bölgelerde yararlanılabilir rüzgâr enerjisi potansiyelinin yaklaşık olarak 10 bin MW civarında olduğu belirtilmektedir. Diyarbakır’da enerji sektöründe 2 yatırım tesisi gerçekleştirilebilir bulunmuştur. Rüzgâr enerjisi santralı (RES) ile enerji üretimi 139 Güneş kolektörü üretim tesisi Biodizel Üretim tesisi Güneş ışınlarından yararlanarak enerji ihtiyacına katkıda bulunmak için uygulanması kolay, sistemin teknolojik olarak basit ve ucuz olması gibi özelliklerinden dolayı kullanımı en yaygın olanı güneş kolektörleridir. Bu özelliklerinden dolayı böyle bir tesis yatırım konusu olarak gerçekleştirilebilir görülmektedir. İmalat Sanayine Yönelik Yapılabilecek Yatırımlar Gıda Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar Diyarbakır’da gıda sanayi alanında yapılabilecek 4 yatırım konusu önerilmiştir. Pastörize Süt ve Süt Mamulleri Üretim Tesisi Pastörize Üzüm Suyu, Sirke Ve Pekmez Üretim Tesisi Ayçiçeği Yağı Üretim Tesisi Seramik, Kil, Taş ve Çimentodan Gereçler Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar Diyarbakır’da seramik, kil, taş ve çimentodan gereçler sanayinde yapılabilecek 1 yatırım konusu önerilmiştir. Çimento esaslı olan toz sıvılar, ambalâjları bozulmadığı ve havayla temas etmedikleri sürece çok daha uzun süre bozulmadan muhafaza edilebilmektedirler. Hazır sıvalar yapısal farklılıklarına göre aşağıda belirtildiği gibi sınıflandırılabilir. 1) Mineral esaslı düz veya desenli sıvalar, 2) Granit tipi sıvalar, 3) İpek sıvalar, 4) Perlit sıvalar, 5) Hazır püskürtme sıvalar ve 6) Sentetik reçine bağlayıcılı sıvalar. Lastik-Plastik Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar CTP boru imalatı tesisi Damla sulama sistemleri üretim tesisi Diğer Yatırım Önerileri Diyarbakır ilinde belirtilen sektörlerin haricinde 5 yatırım önerisi daha uygun bulunmuştur. Pik ve Sfero Döküm İmalatı Tesisi Su Şişeleme Tesisi Buğday Sapından Kağıt İmalatı Tesisi Elektronik Malzeme ve Elektronik Cihazlar Üretimi Tesisi Katı Atık Ayırma ve Geri Dönüşüm Tesisi Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca girişimcilere sağlanan destekler arasında, 4691 sayılı “Teknoloji Geliştirme Bölgesi Kanunu” , 6948 sayılı “Sanayi Sicil Kanunu”, 4562 sayılı “Organize Sanayi Bölgeleri Kanun” ları kapsamında bulunan yatırımcılar ile KOSGEB ve Küçük Sanayi Sitelerine sağlanan destek unsurları aşağıya çıkarılmıştır. 1 Teknoloji Geliştirme Bölgeleri • Bina, inşaat ve arsa desteği, • Her türlü vergi, resim ve harç muafiyeti, • Gelir ve kurumlar vergisi muafiyeti (2013 yılına kadar), • KDV muafiyeti • Ar – Ge faaliyetlerinde bulunan kamu görevlilerinin her türlü vergi muafiyeti, • Atık su bedeli muafiyeti, 2 Sanayi Sicil Belgesi • İhraç kaydıyla KDV muafiyeti, • %20 oranında elektrik indirimi, • Kurumlar vergisi indirimi, 140 • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Kamu ihalelerinde sağlanan avantajlar 3 KOSGEB Kredi Faiz Desteği KOBİ Proje Destek Programı Tematik Proje Destek Programı İş Birliği Güç Birliği Destek Programı Ar – Ge inovasyon ve Endüstriyel Uygulama Destek Programı Genel Destek Programı Girişimcilik Destek Programı 4 Organize Sanayi Bölgeleri Emlak Vergisi Muafiyeti, Atık Su Bedeli Muafiyeti, Bina İnşaat Harcı ve Yapı Kullanma İzin Harç Muafiyeti 5 Küçük Sanayi Siteleri (KSS) Emlak Vergisi muafiyeti, (5 yıl) Bina İnşaat Harcı ve Yapı Kullanma İzni Harç muafiyeti, Arsa ve İşyeri teslimine kadar Kurumlar Vergisi ve KDV muafiyeti KSS’ lerin yapım aşamasında alt yapının tamamı ve üst yapının %70’ine kadar kredi desteği. 6 AR-GE birimince girişimcilere yönelik sağlanan destekler Sanayi Potansiyeli ve Yatırım Alanları Araştırması Sanayi Profilleri (özet fizibiliteler) Sektör Araştırması Yatırım Ortamı ve Yapılabilecek Yatırımlar Araştırması Yatırım Rehberi 28.02.2008 tarihli 5746 sayılı “Ar-Ge Faaliyetlerinin desteklenmesi kapsamında “TEKNO GİRİŞİM SERMAYESİ DESTEĞİ” adıyla genç girişimcilere sağlanan 100.000TL hibe desteği 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Bazı sanayi ürünleri Diyarbakır'da üretilmekle birlikte bazı ürünler ise diğer illerden temin edilmektedir. Bu ürünlerden yoğun talep alan ve üretilmesi mümkün olanları üretmeye yönelik yatırımlar, yatırım grupları temelinde aşağıda verilmiştir. a. Tarım Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Ülkemizde tarım sektöründe önemli gelişmeler olmakla birlikte gerek hayvansal, gerekse bitkisel üretimde istenilen verimlilik düzeyine erişilememiştir. Bitkisel üretim, pazarlanabilir, işleme özelliği ve katma değeri yüksek ürünler doğrultusunda yeterli değişimi gösterememiştir. Tarım sektöründe gerçekleştirilebilecek 13 yatırım belirlenmiştir. Sert Buğday Üretimine Yönelik Yatırımlar Mısır Üretimine yönelik Kurutma ve Depolama Yatırımları Renkli Pamuk Üretimine Yönelik Yatırımlar Seracılık (Sebze ve Süs Bitkisi) Yatırımları Bağ-Bahçe Yatırımları Meyve ve Sebze Yetiştiriciliğine Yönelik Yatırımlar Kültür Mantarı Üretimine Yönelik Yatırımlar Damızlık (Hibrit) Tohum Üretim Tesisi Susam Yağı, Tahin, Pekmez ve Helva Üretim Tesisi. Ceviz ve Badem Üretimi, Yem Bitkileri Üretimi, 141 Organik Tarım, Yağlı Tohum Üretimi. b. Hayvancılık Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Yıllardır bitkisel ve hayvansal üretim arasında denge kurulamamış, son yıllarda bu denge hayvancılık aleyhine bozulmuştur. Bu olumsuz yapının ortadan kaldırılmasına yönelik besicilik yatırımlarının artırılması gerekmektedir. Hayvancılık sektöründe yapılabilecek 9 yatırım belirlenmiştir. Su Ürünleri Üretimi ve İşleme Tesisi Arıcılık ve Bal Üretimine Yönelik Yatırımlar Et Besiciliği Süt Besiciliği Yumurta Tavukçuluğu Et Tavukçuluğu Hindi Yetiştiriciliği İpek Böcekçiliği Mezbaha ve Soğuk Hava deposu c. Maden Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Yer altı zenginliği yüksek olmasına rağmen, petrolün dışındaki maden varlığından bugüne kadar yeterince istifade edilememiştir. Maden sektörü irdelendiğinde önemli bir potansiyelin olduğu görülmektedir. Maden sektöründe yapılabilecek 2 yatırım belirlenmiştir. Mermer İşleme tesisi Fosfat madeni ocak işletmeciliği. Mermer sektöründe faaliyette olan işletmelere ek olarak yeni tesislere kurulabilir. Sektör, ağırlıklı olarak yurtdışı ihracatına yönelmelidir. Çınar ilçesinde 20.000.000 ton civarında Fosfat madeni bulunmaktadır. Bu zengin rezerv değerlendirilmelidir. Fosfat madeni işlemek için bir tesis kurulamasa da üretilen maden diğer illerde bulunan fabrikalarda değerlendirilebilir. d. Enerji Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Enerji Bakanlığınca yapılan çalışma ve etütler ile özel sektörün yaptığı ölçüm çalışmaları sonuçlarının, %25 ve daha üzeri kapasite faktörüne uygun bölgelerde yararlanılabilir rüzgâr enerjisi potansiyelinin yaklaşık olarak 10 bin MW civarında olduğu belirtilmektedir. Diyarbakır’da enerji sektöründe 3 yatırım tesisi gerçekleştirilebilir bulunmuştur. Rüzgâr enerjisi santralı (RES) ile enerji üretimi Güneş kolektörü üretim tesisi Biodizel Üretim tesisi Güneş ışınlarından yararlanarak enerji ihtiyacına katkıda bulunmak için uygulanması kolay, sistemin teknolojik olarak basit ve ucuz olması gibi özelliklerinden dolayı kullanımı en yaygın olanı güneş kolektörleridir. Bu özelliklerinden dolayı böyle bir tesis yatırım konusu olarak gerçekleştirilebilir görülmektedir. e. Gıda Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar Diyarbakır’da gıda sanayi alanında yapılabilecek 4 yatırım konusu önerilmiştir. Pastörize Süt ve Süt Mamulleri Üretim Tesisi Pastörize Üzüm Suyu, Sirke Ve Pekmez Üretim Tesisi Ayçiçeği Yağı Üretim Tesisi Gıda Paketleme f. Seramik, Kil, Taş ve Çimentodan Gereçler Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar Diyarbakır’da seramik, kil, taş ve çimentodan gereçler sanayinde yapılabilecek 1 yatırım konusu önerilmiştir. 142 Çimento esaslı olan toz sıvılar, ambalâjları bozulmadığı ve havayla temas etmedikleri sürece çok daha uzun süre bozulmadan muhafaza edilebilmektedirler. Hazır sıvalar yapısal farklılıklarına göre aşağıda belirtildiği gibi sınıflandırılabilir. Mineral esaslı düz veya desenli sıvalar, Granit tipi sıvalar, İpek sıvalar, Perlit sıvalar, Hazır püskürtme sıvalar ve Sentetik reçine bağlayıcılı sıvalar. g. Lastik-Plastik Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar CTP boru imalatı tesisi Damla sulama sistemleri üretim tesisi h. Diğer Yatırım Önerileri Diyarbakır ilinde belirtilen sektörlerin haricinde 5 yatırım önerisi daha uygun bulunmuştur. Pik Döküm İmalatı Tesisi İçilebilir doğal Su Kaynaklarını Değerlendirme ve Şişeleme Tesisi Buğday Sapından Kâğıt İmalatı Tesisi Elektronik Malzeme ve Elektronik Cihazlar Üretimi Tesisi Katı Atık Ayırma ve Geri Dönüşüm Tesisi 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Diyarbakır İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 84 105 128 140 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 89.191 115.388 165.201 169.398 6.2. Diyarbakır İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 88 79 113 150 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 31.205 23.810 39.572 62.679 7. Diyarbakır İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ : a) BİTEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ : Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:139) 523 hektar büyüklüğündedir. 2007 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 241 adet sanayi parselinin, 233 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 158 adedi üretim, 37 adedi inşaat, 38 adedi proje aşamasındadır. 8 adet parsel tahsis edilmemiştir. 143 Üretime geçen parsellerde yaklaşık 3.500 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, demir-çelik ve gıda sanayidir. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ : Diyarbakır Tarıma Dayalı İhtisas (Besi) Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:253) 2011 yılı Yatırım Programında “188 hektar” olarak ve 5.000.000.-TL ödenekle yer almaktadır. AG-YG Elektrik Şebekesi ve ENH inşaatı tamamlanmıştır. Altyapı yapım işi fiziki gerçekleşmesi ise % 80’dir. Bölgedeki 105 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiş olup, hepsi proje aşamasındadır. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Diyarbakır İlinde toplam 1.539 işyerlik 7 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 65.950.877.-TL’ ye karşılık gelmektedir. DOLU BOŞ SIRA İŞYERİ DOLULUK KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI İŞYERİ İŞYERİ NO SAYISI ORANI (%) SAYISI SAYISI 1 DİYARBAKIR BİSMİL KSS 108 108 0 100 2 DİYARBAKIR ERGANİ KSS 118 118 0 100 3 DİYARBAKIR MERKEZ KSS 320 320 0 100 4 DİYARBAKIR MERKEZ (OTO) KSS 298 298 0 100 DİYARBAKIR MERKEZ 5 99 99 0 100 (MARANGOZ) KSS 6 DİYARBAKIR SİLVAN KSS 220 160 60 73 DİYARBAKIR OTO TAMİRCİLERİ 7 376 376 0 100 3.KSS(GAP TOPLAM 1.539 1.479 60 96 b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Çermik Küçük Sanayi Sitesi: 05.03.2004 tarih ve 2276 sayılı yazımızla S.S. Çermik KSS Kooperatif Başkanlığına yer seçiminin yapıldığı ve bundan sonra yapılacak işlemlere dair yer seçimi talimatı yazılmıştır. Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir. Ergani II Küçük Sanayi sitesi: 03.05.2004 tarihinde yer seçimi yapılmış olup, Kemaliye Mahallesi Küçükköy Mevkiindeki 100 dekar büyüklüğündeki alan incelenmiştir. İncelenen alanda KSS kurulmasının uygun olup olmadığı hususunda Bakanlığımızca nihai karar verilebilmesi için imar yetkisine sahip ilgili idarece imar planının hazırlanması ve imar planının onay aşamasından önce, Diyarbakır Tarım İl Md. den, Karayolları Genel Müdürlüğünden ve diğer imar planı yapımına esas kurum ve kuruluşlardan uygun görüş alınmasının ve bu görüşlerin Bakanlığımıza gönderilmesinin gerektiği 09.09.2004 tarih ve 10827 sayılı yazımızla 2.Ergani KSS Yapı Kooperatif Başkanlığına bildirilmiştir. Bakanlığımıza gönderilmesini takiben Kooperatif Başkanlığına talimat yazılacaktır. Bismil Küçük Sanayi sitesi(ilave Alan): 144 S.S. Bismil KSS Yapı Kooperatifi Başkanlığı'nın mülkiyetindeki Kooperatife ait yaklaşık 45 dekarlık alanda yer seçiminin talep edilmesi üzerine 09-11.06.2010 tarihleri arasında mahallinde etüt çalışması yapılmıştır. Yerin uygun görüldüğü 22.06.2010 tarih ve 5046-5050 sayılı yazımız ile Bismil Belediye Başkanlığı'na ve Kooperatif Başkanlığına bildirilmiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri 1) Mevcut teşvik ve destekler ile bölgeler arası kalkınmışlık farkının asgariye indirilmesi ve istihdam sorunun çözüme kavuşturulması mümkün bulunmamaktadır. Bu nedenle, mevcut destek unsurlarının (teşvikin) yanı sıra bölgeye münhasır yeni destek unsurlarının yürürlüğe konulması gerekmektedir. Bu çerçevede, daha az sayıda illeri içeren küçük bölgeler oluşturulmalı ve en az gelişmiş gruptaki illere en üst düzeyde teşvik uygulanmalıdır. 2) 2006/10921 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında olmasına rağmen uygulanmayan teşvik belgeli yatırımlar için öngörülen TL cinsinden kredilerin faizlerinin 5 puanının, döviz kredilerinde ise 2 puanının bütçeden karşılanması şeklindeki faiz desteğinin bir an uygulanması sağlanmalıdır. 3) KOSGEB, daha etkin, sürekli, verimli ve basit işlemlerle hizmet verecek şekilde yapılandırılmalıdır. Cazibe Merkezleri kapsamındaki KOSGEB kredilerinin büyük limitleri bir an önce kullandırılması ağlanmalıdır. 4) İlde arazi, arsa gibi gayrimenkuller teminat olarak kabul edilmemekte ve alınan krediye karşılık 2, hatta bazen 3 katı teminat istenmektedir. Bazen de işletmenin kapasitesiyle uyumlu olmayan uçuk miktarda bir ciro şartını öne sürmektedirler. Bankaların, İlde, Ülkemizin batısında uyguladıkları teminat kriterlerini bölge illerimiz için de sağlanmalıdır. Bu arada, Kredi Garanti Fonu’nun daha aktif olarak devreye girmesi ve komisyonunun %1’ler düzeyinde uygulanması sağlanmalıdır. 5) Sık sık elektrik kesintileri üretimi olumsuz yönde etkilemektedir. Ayrıca, yakınından geçen doğal gaz hattı ile demiryolu hattının OSB’nin içine kadar çekilmemesi ve böylece ilgili KOBİ’lerin bu hizmetlerden yararlanamamaları sonucu, maliyet artışları olmakta ve işletmelerin rekabet gücü zayıflamaktadır. OSB’nin enerji altyapısının iyileştirilmesi, doğalgaz ve demiryolu hattının OSB içine kadar çekilmesi gerekmektedir. 6) Mikro ve küçük ölçekli KOBİ işletmesi kurmak isteyen girişimcilere, en fazla 250.000,00 TL tutarında faizsiz, bir veya iki yılı ödemesiz, takip eden 3 yıl içinde geri ödemeli bir başlangıç kredisi mekanizması ve fonu oluşturulmalıdır. Özellikle kadınların kullanabilecekleri, başvurusu oldukça kolay olan, içinde bedelsiz danışmanlık desteği de bulunan, bu maddede belirtilen şartlarda, yatırım ve işletme sermayesi ihtiyacına cevap verebilecek özel fonlar oluşturulmalıdır. 7) Yatırımlar için 15 yıl boyunca gelir ve kurumlar vergisi muafiyeti getirilmelidir. 8) Tüm teşvik ve destekler en az 15 yıl boyunca uygulanmalıdır. 9) İhracat işlemlerinin kolay ve hızlı bir şekilde uygulanmasının sağlanması gerekmektedir. Özellikle IRAK, SURİYE ve İRAN ülkelerine yapılacak ihracata yönelik özel destekler verilmeli ve mevcut destekler kolaylaştırmalıdır. Suriye sınır kapısı açılmasında süreklilik sağlanmalı ve güven verici tedbirler alınmalıdır. Habur Gümrük Kapısında uzun süreli beklemelerin önüne geçecek tedbirler alınmalıdır. 10) Düşük faizli Ucuz ve uzun vadeli yatırım ve işletme kredileri sağlanmalı ve İlk iki yılı ödemesiz uzun süreli krediler devreye sokulmalıdır. 11) Başta mermercilere olmak üzere imalat ve maden sektöründe faaliyet gösteren işletmelere nakliye için ayrı bir teşvik uygulanmalıdır. 145 12) Yatırımcıya bedelsiz hazine arazilerinin tahsis edilmesinde uygulan bürokratik işlemler asgariye indirilerek zaman kaybı önlenmelidir. 13) Genel olarak bölgemizde kurulacak tüm işletmelerde teşvik belgesi şartı aranmadan desteklerden faydalandırılmalıdır. 14) Mermer sektörüne ait rezerv çalışmaları ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından ivedilikle yapılmalıdır. 15) Mermer sektörüne ara eleman yetiştirmek için mesleki eğitim verilmelidir. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu İl Müdürlüğümüzde çalışan personelin özlük hakları, atama, nakil ve terfi işlemleri Bakanlık Personel Dairesi Başkanlığınca yürütülmektedir. Aşağıdaki tabloda da görüleceği gibi, İl Müdürlüğümüze tahsis edilmiş vizeli kadro sayısı 42 olup, bunlardan 21 u dolu, 24 ‘ü boş bulunmaktadır. Kurumun Mevcut Kadro ve Personel İhtiyaç Durumunu Gösterir Tablo: DOLU BOŞ TOPLAM İHTİYAÇ UNVANI KADRO KADRO KADRO DUYULAN SAYISI SAYISI SAYISI KADRO İl Müdürlüğü 1 1 İl Müdür Yardımcısı 1 1 1 Şube Müdürlüğü 3 3 Uzman 1 1 Araştırma Görevlisi 1 1 1 Mühendis 3 3 3 Teknikler 2 2 2 Şef 2 2 4 Eksper 4 4 Ölçü Ayar Memuru 2 3 5 2 Teknisyen 2 2 Memur 2 6 8 Sicil Memur 1 1 Sekreter 1 1 Daktilograf 1 1 2 Bekçi 1 1 Şoför 1 1 2 1 Hizmetli 1 1 2 1 GENEL TOPLAM 21 23 146 44 10 22 EDİRNE 1. İlin Sanayi Yapısı Edirne ilinin coğrafi olarak Üç önemli Nehrin (Meriç, Tunca, Arda) birleşim noktasında olması ve verimli topraklar üzerinde kurulu bulunması nedeniyle önemli miktarda tarımsal üretim gerçekleşmektedir. Bu gün için yaklaşık olarak Türkiye çeltik üretiminin %50’si, yağlık ayçiçeği üretiminin %25’i ve Buğday üretiminin %3’ü Edirne’de gerçekleşmektedir. Buna bağlı olarak da İl sanayinin gelişimi tarıma dayalı sanayi şeklinde oluşmuştur. Bu gün için sanayi siciline kayıtlı 265 işletmenin 52 adetini pirinç üretimi yapan işletmeler 27 adetini Ham ve Rafine Yağ üretimi yapan işletmeler ve 20 adetini un üretimi yapan işletmeler oluşturmaktadır. Tarıma dayalı sanayi işletmeleri dışında ilde gelişen diğer bir sektör tekstil sektörüdür. Bugün için ilde 23 adet tekstil işletmesi bulunmakta olup buralarda çalışan sayısı yaklaşık olarak 5.000 kişidir. İl ayrıca Linyit Kömürü rezervleri bakımından önemli bir potansiyele sahiptir. 27 adet linyit kömürü işletmesinde yaklaşık olarak yıllık 200 bin ton linyit kömürü üretilmektedir. Üretilen kömürün büyük bir bölümü il sanayi işletmelerinde ve konutlarda ısınma amaçlı kullanılmaktadır. 2. İlin Ticaret Yapısı İlin Avrupa Birliği ülkeleri olan Yunanistan ve Bulgaristan’a 2’si demiryolu, 4’ü karayolu olmak üzere toplam 6 adet sınır kapısı mevcuttur. Ancak buna rağmen ilden yapılan ihracat ve ithalat yeterli düzeyde değildir. 2008 yılında ilden 101 milyon dolarlık ihracat yapılırken, 124 milyon dolarlık ithalat yapılmıştır. Belli başlı ihracat kalemlerimiz gıda maddeleri, tekstil ve inşaat malzemelerinden oluşmaktadır. Zengin bir tarihi geçmişe sahip ilde 3 adet tarihi alış veriş merkezi bulunmaktadır. Bunlar Alipaşa Çarşısı, Bedesten Çarşısı ve Arasta Çarşısı’dır. Modern anlamda ise Biri Merkezde biri Keşan ilçesinde olmak üzere iki adet Alış-Veriş Merkezi bulunmaktadır. Buğday, Ayçiçeği ve Çeltik başta olmak üzere birçok tarım ürününün ticaretinin yapıldığı 4 adet Ticaret Borsası bulunmaktadır. Ülkemizin de önde gelen Borsaları arasında yer alan Edirne Ticaret Borsası ve Uzunköprü Ticaret Borsalarında günlük olarak açık arttırma ile hububat alım satımları yapılmaktadır. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Edirne İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Edirne İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı Sanayi Sicil Belge sayısına göre 244 dür. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.3 lük bir oran ile sanayisi gelişmekte olan illerimiz arasında yer almaktadır Marmara bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 65 ile İstanbul ilk sırada yer alırken sırasıyla, %17 Bursa, % 5 Kocaeli, % 3 Tekirdağ, % 3 Balıkesir, % 2 Sakarya, %1 Çanakkale, % 1 Kırklareli, %1 Edirne, %1 Bilecik, %1 Yalova takip etmektedir. 1.1. Edirne ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: 147 Edirne İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda; % 52 Gıda ürünlerinin imalatı, % 11 Kömür ve linyit çıkartılması, % 7 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 6 Diğer madencilik taşocakçılığı % 5 Giyim Eşyası İmalatı; Kürkün İşlenmesi ve Boyanması, % 3 Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı, % 3 Tekstil ürünleri imalatı, % 3 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ekipman imalatı % 2 Kimyasallar ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 2 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) % 2 Mobilya İmalatı; % 2 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı % 2 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı 1.2. Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Edirne ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam 10.257 dir. Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 79 çalışan sayısı 144 dir. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 13, çalışan sayısı 30 dur. 1.3. Genel Değerlendirme: Edirne İlinde sanayi yerel hammadde kaynaklarına uygun olarak bir gelişme göstermektedir. Sanayide çalışanların, % 40 u Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması, % 21 si Gıda ürünlerinin imalatı, % 15 sı Kömür ve linyit çıkartılması sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayideki İstihdamın % 84 si işçi, % 3 ü mühendistir. Edirne İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 39 ü mikro ölçekli, % 46 si küçük ölçekli, % 13 ı orta ölçekli, % 2 u büyük ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Edirne Giyim Sanayi A.Ş. - Murat Yapı Tekstil Sanayi ve Ticaret - Yol Giyim Sanayş Pazarlama ve Ticaret A.Ş. Edirne Şubesi - Naturel ısı sistemleri - Modavizyon Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş.Edirne Şubesi 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar MTA verilerine göre İl sınırları içerisindeki muhtemel ve görünür kömür rezervleri toplamı 115 milyon/ton dur. Yüksek kalorili olmayan il kömürlerinin değerlendirilebilmesi için il sınırları içerisine kurulacak kömürle çalışan bir elektrik santrali Ülkemiz ve il ekonomisine büyük katkı sağlayacağı düşünülmektedir. İlin güneyinde bulunan Saroz Körfezi rüzgar enerjisi bakımından yatırım yapılabilecek bir bölgedir. Bu amaçla bir özel sektör firmasının bu bölgeye yapmış olduğu 15 Megavatlık yatırım faaliyete geçmiştir. Tarım toprağı yönünden zengin olan ilde ki birçok bölgede sulu tarım yapılabilecek araziler bulunmaktadır. Uzunköprü ve Meriç bölgesinin büyük bölümünün sulamasını sağlayacak olan Çakmak Barajı ile sulanabilir arazi miktarı 3 te 1 oranında artacaktır. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Edirne-Havsa-Uzunköprü-Keşan arası duble yol çalışmaları bitirilmek üzere olup büyük bölümünde trafik bölünmüş yol üzerinden sağlanmaktadır. Aynı yol üzerinde bulunan ve Uzunköprü geçişini sağlayacak olan köprü çalışmaları da bitirilmek üzeredir. İlin Süloğlu ilçesinde bulunan mevcut Organize Sanayi Bölgesine ilave olarak Uzunköprü, Keşan-İpsala ilçelerinden birinde ikinci bir OSB’ye ihtiyaç duyulabilecektir Bunun çalışmalarına 148 başlamak için ön hazırlıklar yapılmış olup birinci OSB’de %75 doluluk oranına ulaşılması beklenmektedir. 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Edirne İline Ait İhracat Bilgileri İHRACATÇI FİRMA SAYISI 84 82 81 68 2008 2009 2010 2011 Yıl 6.2. Edirne İline Ait İthalat Bilgileri İTHALATÇI FİRMA SAYISI 75 74 90 118 2008 2009 2010 2011 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 101.266 93.267 79.095 60.169 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 124.091 83.882 198.437 213.118 7. Edirne İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ : a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ : Edirne Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:96) 106 hektar büyüklüğündedir. 2006 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 41 adet sanayi parselinin 33 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 4 adedi üretim, 15 adedi inşaat, 14 adedi proje aşamasındadır. 8 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 220 kişi istihdam edilmektedir. b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Edirne Organize Sanayi Bölgesi (İlave) : (Sicil No:96) B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ : a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Edirne İlinde 979 işyerlik 5 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bakanlığımızca, bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 37.514.609.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI İŞYERİ SAYISI DOLU İŞYERİ SAYISI BOŞ İŞYERİ SAYISI DOLULUK ORANI (%) 1 2 EDİRNE KEŞAN KSS EDİRNE MERİÇ KSS 358 36 358 28 0 8 100 78 3 EDİRNE MERKEZ KSS 4 EDİRNE UZUNKÖPRÜ KSS EDİRNE UZUNKÖPRÜ (II.BÖLÜM) KSS 288 198 288 198 0 0 100 100 99 99 0 100 979 971 8 99 5 TOPLAM (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 149 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri 9.1. Sorunlar : - Ekonomisi tarıma dayalı olan ilimizde sanayi sektörünün 5. sırada yer almasıyla istihdam imkanlarının kısıtlı olmasından dolayısıyla ilimiz 2000, 2007 ve 2008 yılları itibarıyla nüfus kaybına uğramış 2009 yılında bir miktar artış olmuştur. - İlimizdeki sanayi işletmelerinin büyük bir bölümü tarıma dayalı sanayi işletmeleri olup bu sektörde de %70-80 oranlarında atıl kapasite bulunmaktadır. - İşletmeler genellikle aile işletmeleri olup kurumsallaşma mevcut değildir. - İlimiz iş imkanlarının kısıtlı olması dolayısıyla işsizlik sorunu bulunmaktadır. Özellikle tarım kesiminde gizli işsizlik yaygındır. - Ergene nehrinin kirliliği dolayısıyla bölgenin önemli bir sulanabilir tarım arazisi tehdit altındadır. - Teşvik sisteminde Edirne, İstanbul ve Kocaeli gibi sanayileşmiş illerle birlikte 1. bölgede yer alması sebebiyle teşviklerden yararlanması istenilen seviyede değildir. - İlimizde girişimcilik istenilen düzeyde değildir. 9.2. Çözüm Önerileri : - Çakmak ve Hamzadere Barajlarının yapım çalışmaları aynı hızla sürdürülerek bitirilmelidir. Çünkü bu barajların bitirilmesiyle mevcut sulama kapasitesi %85 oranında artacaktır. - Tarımsal desteklerden prim sistemine ağırlık verilmeli, tarım ürünlerinin işlenmemiş şekilde ithalatına imkan sağlanmalı, lisanslı depoculuğa geçilmeli, yeni işletmelerin kurulması yerine mevcutların yenilenmesi teşvik edilmelidir. - Ergene nehri kirliliğine bir an önce çözüm üretilerek kirlilikten etkilenen tarım arazilerinin kurtarılması, çok su kullanan sanayi tesislerinin bölgeye kurulmasının önüne geçilmelidir. - Uzunköprü ve Keşan ilçelerinde planlı sanayileşme için OSB kurulmasının sağlanması. - İstihdam konusunda ilimizde en çok istihdam sağlayan ve pozitif bir yön olarak güçlü bir işgücü potansiyeli oluşan tekstil sektörünün ve özellikle de çevre dostu olan konfeksiyon dalı destekleme unsurlarından faydalandırılmalıdır. - İşletmelerimizin kurumsallaşması adına uluslar arası kabul gören yönetim biçimlerini ve tekniklerini uygulayabilmeleri için KOSGEB’in hibe şeklindeki kredilerinden faydalanmaları sağlanmalıdır. - Sivil toplum ve meslek kuruluşları ile diğer kurum ve kuruluşlar arasında, işbirliği imkanlarının geliştirilmesi yönünde gayret gösterilerek, girişimcilik ile ilgili eğitimlere ağırlık verilmelidir. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu ADI SOYADI F.Oğuzhan ELÇİN Ahmet ALAGÖZ Mustafa KURT A.İhsan SUSAM Adnan TUNA Mahmut ALTUN Zekine TEZGELEN Göknil SALİM Güray ARAL Selahattin ALKAYA Ahmet ÖZER UNVANI İl Müdürü Şube Müdürü Şube Müdürü Ölçü Ayar Memuru Ölçü Ayar Memuru Uzman Veri Hazırlama ve Kont. İşl. Memur Memur Memur Teknisyen 150 EGİTİM DURUMU Mühendislik Fak.-Makina İ.İ.B.F. İ.İ.B.F. Yüksekokul Yeksekokul Eğitim Fakültesi Lise Lise Lise Lise Lise 23 ELAZIĞ 1. İlin Sanayi Yapısı Elazığ’da “ gıda ürünleri ve içecek imalatı”, “ madencilik ve taşocakçılığı”, “metalik olmayan diğer mineral ürünlerinin imalatı” ile “başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı” sektörleri öne çıkmaktadır. 2. İlin Ticaret Yapısı Mevcut tarım ve sanayi ağırlıklı potansiyeli ile birlikte tarımsal ürün çeşit ve verimliliğinde beklenen artışların gelecekte ticari hayatı olumlu yönde etkileyeceği düşünülmektedir. Ticari faaliyetler esas itibariyle gıda, üzüm mamulleri, çimento, yem, orman ürünleri, genel imalat ürünleri ile madencilik ürünlerine dayalıdır. Yapılan bir çalışmaya göre; genel olarak imalat sanayi işletmeleri toplamında işletmelerin % 28'i Elazığ'a, % 26'sı çevre illere, % 12'si yurt dışına, % 8'i Doğu Anadolu'ya, % 7'si yurtiçine ve % 6'sı ise Güneydoğu illerine çıktı yapmışlardır. Kalan % 13'lük pay ise ülkenin farklı illerine olmuştur. Temel gıda maddelerinin bazıları ile dayanıklı tüketim mallarının hemen hemen tamamı diğer merkezlerden temin edilmektedir. El sanatları "sanayileşme öncesi üretim biçimi olarak ortaya çıkmış, insanların geçimini sağlamış ve ekonomik işlev kazanmıştır." El sanatlarının üretime dönüştürülmesi il ekonomisine katkı sağlaması yanında kültürün yaşatılması anlamında da oldukça önemlidir. Büyük yatırım ve sermaye gerektirmeden yapılan el sanatlarına yönelik ürünlerin pazarlanması, ticari hayata canlılık kazandırmakla birlikte bu sanatların gelişimine de katkıda bulunmaktadır. İç ticarette el sanatlarına yönelik olarak iğne oyaları, halı ve kilim gibi ürünlerde değerlendirilmektedir. Elazığ Ticaret Borsasında ise; hububat, hububat mamulleri, gıda maddeleri, yağlı tohumlar, hayvani yağlar, küçük-büyükbaş canlı hayvan ve bunların etleri ile derileri, kuru ve yaş meyveler, meyve çekirdekleri ve geleneksel gıda maddeleri işlem görmektedir. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Elazığ İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Elazığ İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı Sanayi Sicil Belge sayısına göre 263 dur. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0,3 lük bir oran ile sanayisi gelişmekte olan ildir. Doğu Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, Malatya İlinin % 29 luk bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer aldığı görülmektedir. Malatya İlini sırasıyla %18 ile Elazığ, % 13 ile Erzurum, % 9 ile Erzincan, %9 ile Van, %5 Ağrı, 2 Muş, % 3 Kars, % 3 Bingöl, %3 Bitlis, % 2 Ardahan, %2 Iğdır, %1 Hakkari, %1 ile Tunceli ve İli takip etmektedir. 151 3.2. Elazığ ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Elazığ İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 24 Diğer madencilik ve taşocakçılığı, % 20 Gıda ürünleri imalatı, % 9 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 9 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı sektörlerinin ilk sıralarda olduğu görülmektedir Diğer sektörler sırasıyla; % 5 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizatı hariç) % 4 Mobilya imalatı, % 4 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 4 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, % 3 Elektrikli teçhizat imalatı, % 3 Ana metal sanayi % 3 Metal cevherler madenciliği, % 3 Ağaç ve Mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç); % 2 Tekstil ürünleri imalatı, % 2 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı. % 1 İçecek imalatı, % 1 Giyim eşyası imalat, kürkün işlenmesi ve boyanması, % 1 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı, % 2 Diğer Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre Elazığ ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam 6.635 dir. 10 sanayi işletmesinde Ar-Ge birimi,çalışan sayısı 16 dır. 34 sanayi işletmesinde kalite kontrol birimi, çalışan sayısı 61 dir Genel Değerlendirme: Elazığ İlinde sanayi yerel hammadde kaynaklarına göre gelişme göstermiştir. Sanayide çalışanların % 18 i Diğer madencilik ve taşoçakçılığı, % 15 i Gıda ürünleri imalatı, sektöründe istihdam edilmektedir. İstihdamın % 81 i işçi, % 4 ü mühendis’tir. Elazığ İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 32 ü mikro ölçekli, % 55 i küçük ölçekli, % 10 nu orta ölçekli, % 2 si büyük ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; -Eti Krom -Mesta Traverten Mermer Sanayi ve Ticaret A.Ş -Alper Madencilik İnşaat Gıda Taahçihr. Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti -Karaca inşaat mad.inş.taah.san dış tic. -Denson Madencilik İnşaat Turizm Nakliye Sanayi İç ve Dış Ticaret Ltd.Şti 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Doğal kaynak potansiyelini değerlendirmeye yönelik yatırımlar içinde tarım, hayvancılık, orman ürünleri ve maden sektöründe yapılabilecek yatırımlar ele alınmış, ayrıca gıda sanayinde, tekstil sektöründe, makine imalat ve enerji sektöründe belli bir potansiyeli olan ve bu alanda yapılabilecek yatırımlar da talebi karşılamaya yönelik yatırımlar olarak saptanmıştır. İlimizde Yapılabilecek Yatırımlar Tarım sektöründe yapılabilecek yatırımlar: Sert Buğday üretimi Renkli Pamuk üretimi 152 Seracılık (sebze ve süs bitkileri) Ceviz, Badem ve Antep fıstığı yetiştiriciliği Ayçiçeği ve Mısır üretimi Kültür Mantarı, sertifikalı tohum üretimi Kayısı işleme tesisi gibi yatırımlar Şarap üretiminde kullanılan Boğazkere ve Öküzgözü üzüm üretimi Hayvancılık Sektöründe Verim Alınabilecek Yatırımlar: Su Ürünleri ve işleme tesisi Arıcılık ve Bal üretimine yönelik yatırımlar Tiftik Keçisi yetiştiriciliği Et ve Süt besiciliği Et ve Yumurta Tavukçuluğu Hindi ve Devekuşu yetiştiriciliği ve ipekböceği üretimine yönelik yatırımlar Orman Ürünleri Konusunda Yapılabilecek Yatırımlar: Meşe tohumundan elde edilen çeşitli sanayi dallarında kullanılan Mazı yetiştiriciliği Kapari (gebere) bitkisi Doğal olarak yetişen Kekik ve Adaçayı da potansiyeli bulunmaktadır. Maden Potansiyeline Sahip İlde Yapılabilecek Yatırımlar: Mermer sahası ve işleme tesisi Mermer toz ve parçalarının değerlendirilmesine yönelik tesis Söndürülmüş ve torbalanmış toz Kireç üretim tesisi Mermer işletme yönetiminde fire oranı ocak işletmeciliğinde %50, fabrika işletmeciliğinde de % 30’lara ulaşmaktadır. Bu kayıpların değerlendirilip ekonomiye kazandırılması özellikle bölge ekonomisi için önem arz etmektedir. Mermer toz ve parçalarının değerlendirildiği alanlar ise şunlardır: Seramik, Plastik, Çimento, Gübre, Kanatlı Hayvan yemi, Karma Yem, Boya, Gazete Kağıdı, Ambalaj Kağıdı ve Sigara Kağıdı. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Gıda Sanayinde Yapılacak Yatırımlar: Makarna, patates cipsi ve mısır çerezi Bisküvi ve gofret Domates salçası Pekmez Pastörize üzüm suyu Sirke kurutulmuş meyve ve sebze ile geleneksel ürünlerin( orcik, orcik şekeri,badem şekeri)üretimine yönelik tesisler. Makine İmalat Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar: Tekstil ve deri işleme makinaları imalatı tesisi Shrink ambalaj ve çeşitli kaynak makinaları tesisi Kriko esaslı sabit kaldırıcı cihazlar üretimi Genel ve özel amaçlı makinalar yedek parça imalatı tesisi Otomotiv parçaları üreyim tesisi. Tekstil sektörüne yapılacak için de, il ve çevre illerden yeterli talep ve potansiyeli bulunmaktadır. Diğer Sektörlerde Potansiyel Tespit Edilebilen Yatırımlar: Beton kiremit imalatı tesisi Su şişeleme tesisi Sulama ekipmanları üretim tesisi Kraft torba kağıdı üretim tesisi 153 Teneke kutu üretim tesisi Cam mozaik üretim tesisi. 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Elazığ İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 51 62 63 62 6.2. Elazığ İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 56 50 46 65 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 44.727 30.015 39.956 42.540 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 22.694 37.191 71.438 57.677 7. Elazığ İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A. ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Elazığ Organize Sanayi Bölgesi (I. Etap) : (Sicil No:189) 288 hektar büyüklüğündedir. 115 hektarı 1990 yılında, 173 hektarı ise 2010 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 105 adet sanayi parselinin, 100 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 78 adedi üretim, 10 adedi inşaat, 12 adedi de proje aşamasındadır. 5 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 1.310 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; orman ürünleri, elektrikli makine ve plastik sanayidir. Elazığ Organize Sanayi Bölgesi (II. Etap): (Sicil No:189) 155 hektar büyüklüğündedir. 2001 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 40 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 36 adedi üretim, 1 adedi inşaat, 3 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 800 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, elektrikli makineler ve plastik sanayidir. Elazığ Hayvan Ürünleri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:190) 18 hektar büyüklüğündedir. 2008 yılında tamamlanmıştır. Bölgede bulunan 7 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 2 adedi üretim, 5 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 70 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda sanayidir. b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Elazığ Merkez V. ilave Organize Sanayi Bölgesi: 154 19-22.09.2011 tarihleri arasında yer seçimi etüt çalışması yapılmıştır. 11.11.2011 tarih ve 3074 sayılı yazımızla DSİ Genel Müdürlüğüne görüş sorulmuştur. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Elazığ İlinde 1.251 işyerlik 5 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 31.458.450.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA İŞYERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI NO SAYISI 1 2 3 4 5 ELAZIĞ MERKEZ (I.BÖLÜM) KSS ELAZIĞ MERKEZ (II. BÖLÜM) KSS ELAZIĞ MERKEZ (III. BÖLÜM) KSS ELAZIĞ KOVANCILAR KSS ELAZIĞ MERKEZ (YENİ) KSS(DAP) TOPLAM DOLU İŞYERİ SAYISI BOŞ İŞYERİ SAYISI DOLULUK ORANI (%) 504 0 100 229 0 100 228 88 0 0 100 100 188 1.237 14 14 93 99 504 229 228 88 202 1.251 b) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Merkez Küçük Sanayi Sitesi İlave (DAP): 2011 yılı Yatırım Programında “64 işyeri, altyapı” olarak ve 5.000.-TL ödenekle yer almaktadır. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Merkez Küçük Sanayi Sitesi (Yemişlik): 16.02.2005 tarihinde mahallinde yer seçimi yapılmış olup, Kooperatif Başkanlığınca önerilen yaklaşık 830 dekar büyüklüğündeki alan incelenmiştir. 30.03.2005 tarih ve 3786–3787 sayılı yazımızda; önerilen alanın Elazığ Belediye Başkanlığınca planlanan toplu konut alanı ile sınır teşkil etmesi nedeniyle, talebin öncelikle Elazığ Belediye Başkanlığınca değerlendirilmesinin gerektiği, uygun görülmesi halinde Kooperatif Başkanlığı ile sağlayacağı mutabakat çerçevesinde Maden İşleri Genel Müdürlüğünden, Tarım İl Müdürlüğünden ve diğer ilgili kurumlardan alacağı görüşlerin Bakanlığımıza bildirilmesi Elazığ Belediye Başkanlığından ve Kooperatif Başkanlığından istenmiştir. Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ulaşmamıştır. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri İmalat Sanayisindeki Mevcut Sorunlar: 1) Demiryolu ve havayolu ulaşımındaki yetersizlik. 2) Enerji ( elektrik, fuel-oil, doğalgaz) tüketim maliyetlerinin yüksek olması. 3) Acil destek proramlarının ilde uygulanmayışı. 4) Profesyonel yönetici ve kalifiye işgücü yetersizliği 5) Girişimci ve Sanayici kültürü eksikliği. 6) İşletme sermayesi yetersizliği ve işletmelerde maliyet muhasebesinin tutulmayışı. 7) Ev tipi küçük işletmeciliğe geçilemeyişi. 155 Çözüm Önerileri: 1) İldeki yeni yatırımların yapılabilmesi için teşvik yasalarından yararlanılabilmesi için sivil toplum örgütleri ve demokratik güçlerin harekete geçirilmesi gerekmektedir. 2) Çok ortaklı yapılandırmaya yönelinmesi, şirketler sermayelerini birleştirerek ekonomik alanda daha etkili olmalıdır. 3) Üniversite-sanayi işbirliğinin hayata geçirilerek; bilgi ve teknolojik gelişmelerin sanayi sektörüne sürekli aktarma amacı ile Fırat Üniversitesi Ulusal Koordinasyon Bürosu hizmete girmiştir. 4) İldeki ekonomik etkinlikler ve yapılan çalışmalar hakkında kamuoyu devamlı bilgilendirilmeli. 5) Elazığ ihracatçılar Birliği Şubesinin açılarak sektörel dış ticaret şirketleri kurulmalı. 6) KOSGEB – Üniversite Teknoloji Geliştirme Merkezi kurulmalı. 7) Ara insan gücüne yönelik hizmet içi eğitimlerinin verilmeli. 8) Çok amaçlı ve süreli fuarların ilde kurulması ve sürekli hale getirilmesi. 9) Ülkemizdeki büyük KOBİ’lere Elazığ ve sektörü tanıtıcı çalışmaların yapılması gerekir. 10) İlde üretimi durdurma kararı alan işletmeler incelenerek; işletmelerin hangi konularda hata yaptığı tespit edilmeli, bu işletmeleri tekrar üretim ve istihdama kavuşturabilmek için ne gibi tedbirlerin alınması gerekeceği saptanmalıdır. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu ADI SOYADI GÖREV ÜNVANI 1-) Muhammed POLAT 2-) Mehmet ÇELİK 3-) Behçet DÖNER 4-) Sezai ŞİRECİ 5-) Ahmet DEMİRBAĞ 6-) Nevin (Yıldırım) SAVAŞ 7-) İbrahim ATAŞ 8-) Hacı DAŞTAN 9-) Çetin TAŞDEMİR 10-)Abdulkadir ÇİFTÇİOĞLU 11-)Kemal ÇELİK 12-)İrfan BARIŞ 13-)Müslüm DOĞAN 14-)Serdal TORS 15-)İsmail ŞAHİN 16-)Nermin AYTAÇ 17-)M. Birol Ekinci 18-)Nazif YILDIRIM 19-)Cemile YALÇIN 20-)Songül KALA 21-)Sadık KELEŞ 22-)Kürşat Turan 23-)Erhan PALAOĞLU 24-)Vedat KARABULUT 25-)Sinan TAŞ İl Müdürü İl Müdür Yrd. Şube Md. Şube Md.( Malatya geçici görev) Araştırmacı Mühendis Mühendis Mühendis Tekniker Tekniker Şef Ölçü Ayar Mem. Ölçü Ayar Mem.( Tunceli geçici görev) Ölçü Ayar Mem. Ölçü Ayar Mem. Memur Memur Memur Sekreter V.H.K.İşletmeni Memur Memur Memur Şoför Hizmetli 156 24 ERZİNCAN 1. İlin Sanayi Yapısı Erzincan ilinde imalat sanayi genel itibari ile küçük işletmelere dayanmaktadır. Devlet katkısıyla yapılmış bulunan Erzincan Şeker Fabrikası ve bu kuruluş bünyesinde faaliyet gösteren Makina Fabrikası en fazla istihdam sağlayan büyük işletmelerdir. Orta büyüklükteki işletmeler ağırlıkla Organize Sanayi bölgesinde bulunmaktadır. Bunların da büyük bir kısmı tarıma dayalı sanayidir.Bu sanayi kolunu OSB dışında kurulu bulunan un ve yem fabrikaları da desteklemektedir. Şehrin ikinci sanayi kolu ise madenciliğe dayanmaktadır. Maden ocakları özellikle krom ve mermer olmak üzere perlit dahil büyük yer tutmaktadır.İliç ilçesinde altın madeni arama çalışmaları sona ermiş olup deneme üretimi aşamasına gelmiştir. Bu işletmelere bağlı olarak zenginleştirme tesisleri, mermer işleme tesisleri ve perlit ana ham maddeli kiremit ve yalıtım malzemeleri işletmeleri ile briket imalathaneleri mevcuttur. İlde üretilenleri şehrin ihtiyaçları ile birlikte yurt genelinde de pazarlamaya sunulmaktadır.Maden üretimleri (krom,mermer) ihracata yöneliktir. Diğer işletmeler ise ağaç, cam, toprak, metal ve kimya işkolunda faaliyet göstermektedirler. 2. İlin Ticaret Yapısı Erzincan ilinde ticari faaliyetler merkez ilçede yoğunlaşmıştır. Ticaretin önemli bir bölümünü tarım ve hayvancılık ürünleri oluşturmakla birlikte bunlara ek olarak küçük ve orta boy çeşitli işletmeler ile bölgede ve dış pazarlarda bulunma gayretleri artmıştır. Bunun yanında ildeki mevcut kuruluşların ve diğer illerdeki sanayi kuruluşlarının mamulleri ve bu illerden getirilen ürünlerin pazarlanması şeklinde ticaret devam etmektedir. Erzincan ilinden diğer illere meyve, sebze, kur bakliyat, et ve süt ürünleri, bal, un, tulum peyniri, şeker, iplik, ham bez, karma yem, asbestli çimento boru, renkli çayı örgü elemanları, el yapımı bakır işlemesi, halı, tuğla, mermer, krom cevheri pazarlanmaktadır. İlden doğrudan ve diğer iller aracılığı ile dolaylı olarak ihraç edilen ürünler ise şeker, mermer, tulum peyniri, bakır eşya, semaver, domates, kiraz, üzüm, poşet gibi ürünlerdir. Erzincan 13 Mart 1992 depremi sonrası Devletimiz tarafından uygulanan fiziki yapılanmasını “ DEPREME DAYANIKLI DÜZEYDE “ tamamlamıştır. Yeniden yapılanan bu yörenin; coğrafi durumu, yeraltı zenginlikleri, ulaşım imkanları, yılda 280 gün güneşten yararlanma varlığı, dağ ve yaylaları, su kaynakları, tarımsal üretim ve hayvancılık potansiyelleri, tarıma dayalı sanayiinin yapılabilirliği, insan kaynakları ve ucuz iş gücü mevcudiyeti, Organize Sanayi Bölgesinin varlığı, Orta Asya’ ya yönelik ihracat imkanı gibi önemli potansiyelleri vardır. Erzincan’ın sahip olduğu coğrafi konumu (uluslararası tarihi İpek yolu üzerinde bulunması), ulaşım kolaylığı, Doğu Anadolu’da olmasına rağmen ikliminin müsait olması ve önceden ulaşılamayan pazarlara (İran-Türk Cumhuriyetleri gibi) yakınlığı gibi avantajları kullanması halinde gelişmesini hızlandıracak bir konumdadır. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Erzincan İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 157 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Erzincan İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı, 117 dur. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.2 lik bir oran ile sanayisi az gelişmiş İller arasında yer almaktadır. Doğu Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, Malatya İlinin % 29 luk bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer aldığı görülmektedir. Malatya İlini sırasıyla %18 ile Elazığ, % 13 ile Erzurum, % 9 ile Erzincan, %9 ile Van, %5 Ağrı, 2 Muş, % 3 Kars, % 3 Bingöl, %3 Bitlis, % 2 Ardahan, %2 Iğdır, %1 Hakkari, %1 ile Tunceli ve İli takip etmektedir. 1.1. Erzincan ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Erzincan İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 34 Gıda ürünleri imalatı, % 13 Diğer madencilik ve taşocakçılığı, % 12 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, Diğerleri sırasıyla; % 9 Metal cevherleri madenciliği, % 6 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı(mobilya hariç) % 6 Kauçuk ve plastik ürünler imalatı, % 4 Ana metal sanayi, % 3 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) % 2 Elektrik,gaz,buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtım, % 2 Tekstil ürünleri imalatı, % 2 Mobilya imalatı % 2 Elektrili teçhizat imalatı, % 1 Giyim eşyası imalat % 1 Kömür ve linyit çıkartılması, % 3 Diğer 1.2. Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Erzincan ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam 2.149 dur 7 sanayi işletmesinde Ar-Ge birimi bulunmaktadır. Ar-Ge de çalışan personel sayısı ise 11’dir. Kalite kontrol birimi 30 işletmede bulunmaktadır. Kalite kontrolde çalışan sayısı 91 dir. 1.3. Genel Değerlendirme: Erzincan İlinin sanayisi, Gıda ürünleri ve içecek imalatı sektöründe gelişme göstermiştir. Sanayide çalışanların, %36 ü Gıda ürünleri imalatı, % 11 i Ana metal sanayi imalatı % 11 diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, sektöründe istihdam edilmektedir. İstihdamın % 81’i işçi, % 4 i mühendis’tir. Erzincan İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 57 mikro ölçekli, % 36’ü küçük ölçekli, % 6 si orta ölçekli, % 1’i büyük ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler: - Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. Erzincan Şeker Fabrikası - Netlon Mutfak Araçları Trzm. San. ve Tic. Ltd. Şti - Nyc Tekstil San.ve Tic.A.Ş. - Özdemir İnşaat Trzm. Enerji San.ve Tic.A.Ş. - Çukurdere Madencilik Sanayi ve Ticaret 2. Potansiyeli Değerlendirmeye ve Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Erzincan ilinde, günümüzde toplam 43 adet kamu ve özel sektör sanayi tesisi ile küçük çapta üretim yapan atölyeler bulunmaktadır. 158 Erzincan’da sanayi sektöründeki işletmelerin büyük çoğunluğu küçük ölçekli işletmelerden oluşmakta ve % 10 ile % 50 kapasitede çalışmaktadırlar. 2006 yılı için illerde öne çıkan Sanayi Sektörleri Raporu’na göre; sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi sıralamasında 58. sırada yer alan Erzincan, Türkiye'nin az gelişmiş illerinden biri olarak açıklanmıştır. Alt sektörler itibariyle unlu mamuller ve öğütülmüş tahıl ürünleri sektörlerinin dışında hayvancılığa bağlı olarak, 'Çiftlik hayvanları için hazır yem imalatı' ve 'Süthane işletmecili ve peynir üretimi' sektörleri önemli bir konuma sahip olup, madencilik ve taşocaklığı ön planda yerini almaktadır. "Sektördeki verimlilik Türkiye ortalamasının oldukça üstündedir. 'Kum ve çakıl ocaklığı', 'Tuz üretimi', 'Uranyum ve tortum cevherleri hariç, demir içermeyen metal cevherlerin madenciliği', gelişmiş önemli alt sektörlerdir. Bitkisel üretim; ihracat göstergelerinde ve tercihlerde öne çıkan diğer bir sektör olmuştur. Erzincan önemli sebzecilik merkezidir. Erzincan'ın bir mikroklima alanı olması özelliği ile sebze fidesi üretiminin yapılmasını mümkün kılmaktadır. Hayvancılık; ihracat sektörlerinde ve İl Sanayi ve Ticaret Odalarının tercihlerinde öne çıkmıştır. Tarım ve hayvancılık, gıda ürünleri ve içecek imalatı, madencilik ve turizm öne çıkmıştır. Yabancı sermaye yatırımı sadece madencilikte gerçekleşmiştir. Erzincan’ın ekonomisin büyük ölçüde tarıma dayalı olmasına karşı erozyon tehlikesi, tarım sektörü açısından olduğu kadar tarım ve hayvancılığa dayalı gıda sektörünü de etkilemektedir." 3. İlin Dış Ticareti Yıl 3.1. Erzincan İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 10 11 6 7. İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 5.582 9.759 1.351 2.209 3.2. Erzincan İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 10 12 14 24 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 2.651 1.322 8.984 25.404 4. Erzincan İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A.ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Erzincan Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:133) 368 hektar büyüklüğündedir 2001 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 195 adet sanayi parselinin, 120 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 44 adedi üretim, 16 adedi inşaat, 60 adedi proje aşamasındadır. 75 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 1.130 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, orman ürünleri ve petrokimya sanayidir. 159 B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Erzincan İlinde 323 işyerlik 4 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 24.064.558.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI DOLU İŞYERİ İŞYERİ SAYISI SAYISI 107 107 BOŞ İŞYERİ SAYISI 0 DOLULUK ORANI (%) 100 ERZİNCAN MERKEZ KSS ERZİNCAN MERKEZ 2 74 65 9 (MARANGOZLAR) KSS 3 ERZİNCAN REFAHİYE KSS 42 32 10 4 ERZİNCAN İMALATÇILAR KSS 100 0 100 TOPLAM 323 204 119 b) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Üzümlü Küçük Sanayi Sitesi: 2011 yılı Yatırım Programında “50 işyeri, altyapı” olarak ve 500.000.-TL ödenekle almaktadır. 94 işyeri yapım işi fiziki gerçekleşmesi %37’dir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 1 5. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri 88 76 0 63 yer İlde gerek sanayi sektörü ve gerekse diğer sektörlerde ortaya çıkan sorunların ili bazından ziyade bölgesel bazda ele alınarak çözüm yollarını araştırmak daha uygun görülmektedir. Bu bağlamda sorun ve çözüm önerileri olarak; SORUN 1: Özelleştirme Politikaları Bölgemizde modernize edilmeden, rekabet ortamına hazırlanmadan ve sürdürülebilirlik şartları oluşturulmadan yapılan özelleştirmelerde başarılı sonuçlar alınamamıştır. Son 15 yılda yapılan özelleştirmelere bakıldığında özelleştirilen KİT'lerin kapandığı görülmüştür. Örneğin ilde ERSAN Et Kombine Tesisleri, Sümerbank İplik Fabrikası, Tercan Ayakkabı Fabrikası gibi işletmeler özelleştikten sonra faaliyetlerine devam edememişlerdir. ÇÖZÜM 1: Bölgemizde özelleştirme politikaları, bölgesel hassasiyetler göz önünde bulundurularak, acele edilmeden, sağlam temeller üzerine geliştirilmelidir. Özelleştirilecek işletmeler modernize edilerek, rekabet ortamına hazır, sürdürülebilir temeller üzerine oturtulduktan sonra özelleştirilmesi gerçekleştirilmelidir. Konunun sosyal boyutu ön planda tutulmalıdır. İlde bulunan Şeker Fabrikası ve Makine Fabrikası için aynı mantıkla özelleştirme uygulanırsa şehrin ekonomisi büyük bir çöküntüye uğrayacaktır. Çünkü bu tesisler şehrin GSMH'nin %25‘ini sağlamaktadır. Bu tesisler ekonomik ömrünü doldurmuş, rekabet imkanı çok zayıf tesislerdir. Türkiye’de üç tane olan Şeker Makine Fabrikalarından bir tanesinin kalması planlanmaktadır. Bölgede aynı vazifeyi görecek kamu ve özel sektöre ait tesisler olmadığı için Erzincan Şeker Makine Fabrikası kalmalıdır. SORUN 2:Teşvik Kanunu Teşvik Kanunu çerçevesinde yapılan yatırımların iller arasındaki dengesiz dağılımı, bu kanunun istenilen amaca ulaşmadığını açıkça göstermektedir. Bu durum bölgeler arasındaki gelişmişlik farklılığını bu iller arasında daha da artırmıştır. Doğu Anadolu’daki iller 5084 Sayılı Teşvik Kanunu kapsamına alınmış, ancak diğer bu kapsamdaki illere göre beklenen netice alınamamıştır. Hatta bazı illere hiçyatırım gelmemiş ve Organize Sanayi Bölgesi’nde pek çok boş tahsis edilecek arsa olmasına rağmen gerekli yatırımlar gerçekleşmemiştir. 160 ÇÖZÜM 2: 1) Teşvik kanununda bölgesel kategori uygulanmalıdır. Bölgesel ve bölgesel gelişmişlik farklılığına göre kademeli olmalıdır. Teşvik sistemi, bölgeler bazında yeniden düzenlenmelidir 2) Bölge dezavantajları dikkate alınarak teşvik süreleri ve istifade yüzdeleri Doğu Anadolu’ya özel bir şekilde ayrıcalıklı olarak yeniden düzenlenmelidir. 3) Bölgesel asgari ücret uygulamasına geçilmelidir. 4) Doğu Anadolu’da sanayi belirli birkaç sektör üzerine oluşmadığından sektör ayrımı yapılmadan tüm yatırımlar teşvikten istifade etmelidir. 5) Teşvik uygulamasında OSB ve dışındakiler ayrımının kaldırılması gerekmektedir. 6) Teşvik Kanununun pratik ve uygulanabilir olması gerekir. SORUN 3:KOSGEB ve KOBİ Problemleri Kobi kredileri ve KOSGEB, İGEME gibi kuruluşların destekleri bölgesel gelişmişlik farklılıkları dikkate alınmadan düzenlenmiştir. Buda bölgemizin kredilerden ve desteklerden yeteri kadar faydalanamamasına neden olmaktadır. ÇÖZÜM 3: Kobi kredileri, cari faizlerin de düşmesi ile yatırımcıya beklenen faydayı sağlayamamaktadır. Yatırımcı ipotek göstermekte zorlanmaktadır. Bölgemizde yatırımcıya teşvikten daha çok ihtiyaç olan Kobi kredileri yeniden ele alınmalı, revize edilmeli ve bölgesel gelişmişlik farklılıklarına göre düzenlenmelidir. Bölgemizdeki KOBİ'ler gelişmiş illerdekilerle aynı şartlarda değerlendirilmekte dolayısıyla desteklerden ve imkanlardan faylanamamaktadır. Bölgemizdeki KOBİ'ler diğer bölgelere göre sermaye, pazara uzaklık, hammaddeye uzaklık, iklim, coğrafi konum, ulaşım gibi pek çok konuda diğer gelişmiş bölgelere göre dezavantajlı konumdadır. Ayrıca bütün bu problemlerin; bölgemizde gerek destekler ve gerekse bölgesel plan ve projeler hazırlanırken kurumlar arası koordinasyon eksikliğinden kaynaklandığı görülmektedir. İller için yatırımcılara yol gösterici orta ve uzun vadeli planlama yapılmalıdır. Buna göre bölgemizde Kobi kredileri; 1) En az iki yıl ödemesiz, 2) En az 5 yıl veya 10 yıl vadeli olmalıdır. 3) Gayri menkul ipoteği yanında, işletme rehni de kabul edilmeli, kredi garanti fonunun ipotek çözümünde özellikle bu bölgeye göre etkinliğinin, şartlarının ve neticesinde aldığı yüzdenin yeniden yapılandırılması gerekmektedir. 4) Yatırım kredilerinde faiz oranı %10'dan %5'e çekilmelidir. İşletme kredilerinde ise ödemesiz süre en az bir yıl faiz oranı yine %5'e düşürülmelidir. 5) Makine teçhizatta destek miktarı %60 dan %80'e çıkarılmalıdır. 6) Her ile yeterli miktarda kaynak ayrılmalıdır. SORUN 4: Üretim ve Dış Ticaret Bölgedeki üretim ve dış ticaret potansiyelini ortaya koyacak gerçekçi tespitlerin bulunmayışı yapılacak çalışmalarda isabetsiz sonuçlara neden olmaktadır. Ayrıca bölgemizde dış ticaret konusunda tecrübe ve bilgi yetersizliği bulunmaktadır. Bölgemizde yeterli sermaye birikimi olmadığından mevcut potansiyellerin harekete geçirilmesi de zorlaşmaktadır. Bölgemizde üretilen ürünlerin batıdaki pazarlara uzaklık dolayısıyla nakliye maliyetleri oldukça yüksek olmakta, bu da ürün fiyatına yansıdığından firmalarımızın pazardaki rekabet gücünü azaltmaktadır. ÇÖZÜM 4: Bölgedeki üretim ve dış ticaret potansiyelinin saha araştırması yapılarak gerçekçi olarak ortaya çıkarılması gerekmektedir. Eğitim ve desteklerle bu potansiyeller harekete geçirilmelidir. Üretim yapanlara ihracat yapmak koşulu ile Demiryolları konusunda indirim yapılabilir veya nakliye ücretleri konusunda destek sağlanabilir. 161 SORUN 5: Sermaye Yetersizliği Yatırımcılar, sermaye yetersizliği nedeniyle maliyeti yüksek olan fabrika binası yapımında zorlanmaktadır. Bu durum küçük üretim yapan işyerlerinin Organize Sanayi Bölgesine taşınarak işlerini büyütmelerini imkansız kılmaktadır. ÇÖZÜM 5: Fabrika binası yapımında ,Uzun vadeli konut kredisi benzeri bir sistem ile sorun çözülebilir. SORUN 6: Bölge Müdürlükleri Bölge teşkilâtları Türkiye genelinde tamamen kaldırılmalıdır. Bölge müdürlükleri kurulduğu günden beri imkanlarının büyük kısmını bölge merkezi için kullanmış , bağlı illere bu imkanlar çok kısıtlı kullandırılmıştır. Bölge Müdürlüklerin kaldırılması için 12.01.2002 tarihinde Bakanlar kurulu tarafından karar alınmış , ancak bu karadan bir yıl sonra anlaşılamayan bir nedenle vazgeçilmiştir. Aynı mantıkla kurulan kalkınma ajanslarınında , başkanlığı il valileri arasında değişimli olmasına rağmen bölge merkezi dışındaki illere bir faydasının olmayacağı kanaati ağır basmaktadır. ÇÖZÜM 6: İller arasında adaletli ve dengeli kalkınma için Bölge Müdürlükleri kaldırılmalıdır. Bölge müdürlüklerinin kaldırılması ile ortaya çıkacak olan her türlü imkân ve yetişmiş personel öncelikle taşrayı güçlü kılmak , kaymakamlık ve valilik karargâhlarının güçlendirilmesi ve takviye edilmesi için tahsis edilmelidir,” olarak sanayici,esnaf ve sanatkarlarımızın görüşü olarak sunulmaktadır. 6. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu 1 ADI VE SOYADI Ruhi AKMAN ÜNVANI İl Müdürü 2 Kenan DELİKURT İl Müdür Yardımcısı 3 Şemistan ERDOĞAN Şube Müdürü 4 Cemal ALTAY Mühendis 5 Ergün SÜME Şef 6 7 8 9 10 11 12 Seyfettin TAŞKOLU Zafer KARACA Mahmut KAPAR Refik ÖZDEMİR Recai PALABIYIK Nuran ÖZTÜRK Mücahit BAKKAL Şef Ölçü ve Ayar Memuru Ölçü ve Ayar Memuru Ölçü ve Ayar Memuru Memur Memur Memur 162 TAHSİL DURUMU Kimya Mühendisi Atatürk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Anadolu Üniversitesi. İşletme Fakültesi Anadolu Üni. Maden Mühendisliği İktisadi ve Ticari İlimler Akd. İşlet. Bölümü Lise Erzincan MYO Erzincan MYO Malatya MYO Açık Öğretim 2 Yıl Lise Lise 25 ERZURUM 1. İlin Sanayi Yapısı Sanayi sektörü, bir ilin ekonomik gelişmişliğini göstermesi bakımından çok büyük bir öneme sahiptir. Bir ilin ekonomik açıdan gelişmişliği, imalat sanayi sektöründe yapılan yatırımlar ve üretim kapasitesiyle doğrudan ilişkilidir. Yörenin coğrafi konumu, yerüstü ve yeraltı zenginlikleri, tarım, inşaat ve hizmet sektörlerinin durumu ve yöredeki iş gücü gibi faktörler sanayinin gelişmesinde belirleyici rol oynamaktadır. Erzurum ilinin ekonomik durumu incelendiğinde; ilin ekonomisinin başta tarım olmak üzere hizmet ve inşaat sektörlerine bağlı olduğu gerçeği ile karşılaşılmaktadır. İlde imalat sanayi yeterince gelişmemiş ve henüz istenen düzeye ulaşmamıştır. Bunun başlıca nedeni, imalat sanayi sektörünü tetikleyecek sektörlerin katma değerlerinin sanayi yatırımlarına yönlendirilememesidir. İlde yer alan başlıca imalat sanayi sektörleri şunlardır: - Plastik ve kauçuk ürünleri imalatı: PVC doğrama, PVC boru, plastik şişe, damacana, plastik torba, çuval vb. üreten işletmeler. - Makine ve teçhizatı hariç; fabrikasyon metal ürünleri imalatı: Demir doğrama, çelik kapı, kalorifer ve buhar kazanı, güneş kolektörü, doğalgaz bacası, teneke kutu, çivi vb. üreten işletmeler. - Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması: Elbise, pantolon, etek, iş giysisi, takım elbise vb. üreten işletmeler. - Tekstil ürünleri imalatı: Giyim eşyası dışındaki hazır tekstil ürünleri ve çorap üreten işletmeler. - Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı: Isıcam, çimento, hazır beton, kiremit, briket, tuğla, karo, parke taşı, kaldırım taşı, büz, mermer vb. üreten işletmeler. - Basım ve yayım; plak, kaset ve benzeri kayıtlı medyanın çoğaltılması: Matbaacılık faaliyetinde bulunan işletmeler. - Kimyasal madde ve ürünlerin imalatı: Boya, sabun, deterjan ve diğer temizlik ürünlerini üreten işletmeler. - Motorlu kara taşıtı, römork ve yarı römork imalatı: Motorlu kara taşıtları için kasa, römork ve yarı römork üretimi yapan işletmeler. - Ana metal sanayi: Metal döküm üzerine üretim yapan işletmeler. - Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı: Soba, mangal, semaver vb. üretimi yapan işletmeler. 2. İlin Ticaret Yapısı Erzurum ili geçmişten günümüze İpek Yolu üzerinde yer alan önemli ticaret merkezlerinden biri durumundadır. İlde imalat sanayinin aksine, ticaret sektörü oldukça gelişmiş olup ilin ekonomisi üzerinde büyük etkiye sahiptir. Ticaret sektörünün gelişmesinde ilin ulaşım imkânları, ildeki öğrenci, memur ve asker sayısının fazlalığı, Erzurum’un bölgede coğrafi olarak merkezi bir konumda olması, ilin bölgenin sağlık merkezi haline dönüşmüş olması, ildeki ticari örgütlerin gelişmiş olması gibi faktörler önemli rol oynamaktadır. Erzurum ilinde ağırlığını gıda ürünlerinin oluşturduğu bir ticari yapı görülmektedir. Bunlar arasında süt ve süt ürünleri, et ve et ürünleri, un ve yem gibi tarımsal ürünler öncelikli yer tutmaktadır. İlde iş merkezleri ve büyük marketlerin yanı sıra, çeşitli ulusal ve uluslararası markalar ticari açıdan faaliyet göstermektedirler. 163 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Erzurum İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Erzurum İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı Sanayi Sicil Belge sayısına göre 166 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0,2 lik bir oran ile, sanayisi az gelişmiş ildir. Doğu Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, Malatya İlinin % 28 lik bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer aldığı görülmektedir. Malatya İlini sırasıyla %16 ile Elazığ, % 14 ile Erzurum, % 9 ile Erzincan, %9 ile Van, %6 Ağrı, % 4 ile Kars, % 3 Bingöl, %2 Muş, %2 Iğdır, %2 Bitlis, %2 Hakkari, % 2 Ardahan, %1 ile Tunceli ve İli takip etmektedir. 1.1. Erzurum ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Erzurum İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 33 Gıda ürünleri imalatının ilk sırada olduğu görülmektedir. Diğerleri sırasıyla; % 12 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 12 Diğer madencilik ve taşocakçılığı % 6 Motorlu kara taşıtı, treyler (Römork) ve yarı römork imalatı. % 5 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı(mobilya hariç); % 4 Kimyasallar ve kimyasal ürünlerin imalatı % 4 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, Ürünlerin İmalatı, % 4 Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı, % 3 Kok Kömürü, Rafine Edilmiş Petrol Ürünleri ve Nükleer Yakıt İmalatı, % 3 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı(makine ve teçh.hariç) % 3 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı, % 2 Metal cevherleri madenciliği, % 2 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı % 2 Ana metal sanayi % 1 Kömür ve linyit çıkartılması, % 1 İçecek imalatı, % 3 Diğer 1.2. Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Erzurum ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam 5.581 dir. AR-GE birimi olan firma sayısı 12, AR-GE biriminde çalışan personel sayısı ise 11’dir. 1.3. Genel Değerlendirme: Erzurum İlinde sanayi yerel hammadde kaynaklarına dayalı bir gelişme göstermiştir. Sanayide çalışanların, % 26 sı Diğer metalik olmayan mineral üretimi, % 17 si Gıda ürünleri imalatı, sektöründe istihdam edilmektedir. İstihdamın % 83 i işçi, % 3 si mühendis’dir. Erzurum İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 32 si mikro ölçekli, %56 i küçük ölçekli, % 10 u orta ölçekli, % 2 ü büyük ölçekli işletmelerdir. 164 Personel sayısına göre büyük işletmeler; -Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş Erzurum Şeker Fabrikası -Trabzon Madencilik ve Metal Sanayi Ticaret A.Ş Erzurum Aşkale Şubesi -Oltu Kömür ve Madencilik Petrol Ürünleri İnşaat Turizm Ticaret ve Sanayi A.Ş -Turkmag Madencilik A.Ş. -Limak İnşaat A.Ş. 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar TÜİK tarafından 2002 yılında yapılan “Genel Sanayi ve İşyerleri Sayımı” sonuçlarına göre Erzurum ilinde toplam 14.152 işletme yer almakta olup bu işletmelerin sağladığı toplam istihdam sayısı 30.259’dur. İlde imalat sanayinde faaliyet gösteren işletme sayısı ise 1.250 olup bu işletmelerin sağladığı istihdam 3.908 kişidir. Bu verilerden de anlaşılabileceği gibi, ildeki toplam işletme sayısının % 8,83’ü, toplam istihdamın da % 12,92’si imalat sanayi sektöründe yer almaktadır. İlde yer alan imalat sanayi işletme sayısı, Türkiye genelindeki imalat sanayi işletme sayısının % 0,46’sına, imalat sanayi istihdam sayısı ise Türkiye genelindeki imalat sanayi istihdam sayısının % 0,18’ine tekabül etmektedir. Sanayi sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin pek çoğu mikro ve küçük ölçekli olup genellikle yerel pazarlara hitap etmekte ve oldukça düşük istihdam sağlamaktadır. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar İlin ekonomisi ağırlıklı olarak tarıma dayalı olduğu için ilde kurulan imalat sanayi işletmelerinin de büyük bir çoğunluğu tarımsal (bitkisel ve hayvansal) ürünlere dayalı gıda sanayi işletmeleridir. NACE kodu ile verilecek olursa; KOSGEB, DPT, TÜİK ve Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü verilerine göre “gıda ürünleri ve içecek imalatı” Erzurum ilinde imalat sanayinde en fazla istihdamın sağlandığı sektördür. İlde imalat sanayindeki gıda işletmeleri un, yem, süt ve süt ürünleri, et ve et ürünleri ile şeker ve şekerli ürünler üzerinde yoğunlaşmıştır. TÜİK 2002 Genel Sanayi ve İşyerleri Sayımı verilerine göre gıda ürünleri ve içecek imalatı sektöründe faaliyet gösteren işletme sayısı 210 olup sektör, il genelindeki imalat sanayi işletme sayısının % 16,80’ini, sağladığı 1.148 istihdam sayısı ile il genelindeki imalat sanayi istihdam sayısının % 35,76’sını oluşturmaktadır. Sektör, işletme sayısına göre Erzurum ili imalat sanayinde 3. sırada yer almaktadır. DPT’nin 2006 yılında hazırladığı “İllerde Öne Çıkan Sanayi Sektörleri” çalışmasında, Erzurum ilinde imalat sanayi içinde gıda sanayi sektöründen sonra gelen diğer öncelikli sektörlerin “mobilya imalatı; başka yerde sınıflandırılmamış diğer imalatlar” ve “ağaç ve ağaç mantarı ürünleri imalatı (mobilya hariç); saz, saman ve benzeri malzemelerden, örülerek yapılan eşyaların imalatı” olduğu belirlenmiştir. “Mobilya imalatı; başka yerde sınıflandırılmamış diğer imalatlar” ana başlığıyla ifade edilen imalat sanayi işletmeleri, ilde ağırlıklı olarak modüler mobilya, kuyumculuk ve Oltu taşı işlemeciliği üzerinde faaliyet gösteren işletmelerdir. TÜİK 2002 verilerine göre bu sektörün il genelinde imalat sanayi işletme sayısı içindeki payı % 18,56, imalat sanayi istihdam sayısı içindeki payı ise % 16,39’dur. Sektör, işletme sayısına ve istihdam ettiği kişi sayısına göre Erzurum ili imalat sanayinde 2. sırada yer almaktadır. “Ağaç ve ağaç mantarı ürünleri imalatı (mobilya hariç); saz, saman ve benzeri malzemelerden, örülerek yapılan eşyaların imalatı” ana başlığıyla NACE kodunda ifade edilen sektörde yer alan işletmelerin Erzurum ilinde inşaat kerestesi, ahşap doğrama ve ahşap döşeme ürünleri alanlarında yoğunlaştığı görülmektedir. TÜİK 2002 verilerine göre bu sektör, il genelinde imalat sanayi işletme sayısında % 20,16, sağladığı istihdam sayısı ile de imalat sanayi istihdam sayısı içinde % 14,70’lik önemli bir paya sahiptir. Sektör, işletme sayısına göre Erzurum ili imalat sanayinde ilk sırada, istihdam ettiği kişi sayısına göre ise 3. sırada yer almaktadır. 165 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Erzurum İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 29 37 41 40 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 34.978 24.363 38.401 22.895 6.2. Erzurum İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 35 27 36 61 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 31.639 57.308 25.911 49.828 7. Erzurum İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: 1. a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Erzurum Merkez I. Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:114) 115 hektar büyüklüğündedir. 1982 yılında tamamlanmıştır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 2.700 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, plastik ve orman ürünleri sanayidir. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Oltu Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:205) 2011 yılı Yatırım Programında “71 hektar” olarak ve 100.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Erzurum II. Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:77) 2011 yılı Yatırım Programında “216 hektar (ilk etapta 50 ha)” olarak ve 5.000.-TL ödenekle yer almaktadır. İmar planı aşamasındadır. Merkez Besi Organize Sanayi Bölgesi: 2011 yılı Yatırım Programında “70 hektar” olarak ve 5.000.-TL ödenekle yer almaktadır. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Erzurum Merkez I Organize Sanayi Bölgesi (ilave Alan): (Sicil No:114) 17.10.2008 tarih ve 10525 sayılı yazımızla, Küçüksu mevkiindeki, 16 hektar büyüklüğündeki alanın uygun görüldüğü ilgili kurumlara bildirilmiştir. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ : a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Erzurum İlinde 1.109 işyerlik 5 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 41.427.853.-TL’ye karşılık gelmektedir. 166 SIRA NO 1 2 3 4 5 528 DOLU İŞYERİ SAYISI 180 BOŞ İŞYERİ SAYISI 348 DOLULUK ORANI (%) 34 186 186 0 100 200 180 20 90 150 45 136 45 14 0 91 100 1.109 737 382 61 İŞYERİ SAYISI KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI ERZURUM MERKEZ KSS ERZURUM MERKEZ (MADENİ SANATKARLAR) KSS ERZURUM MERKEZ II. BÖLGE (METAL İŞLERİ) KSS ERZURUM OLTU KSS ERZURUM AZİZİYE OTOBAN KSS TOPLAM b) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Hınıs (Nur) Küçük Sanayi Sitesi: 2011 yılı Yatırım Programında “65 işyeri, altyapı” olarak ve 750.000.-TL ödenekle yer almaktadır. İmar planı Bakanlığımız kriterlerine uymadığından iade edilmiştir. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Şenkaya Paşalı Küçük Sanayi Sitesi: 16.02.2007 tarih ve 1380–1382 sayılı yazımızla 15 dekar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri 1) Demiryolu taşımacılığının konforlu ve süratli olmayışı, demiryolu ağının fazla tonajlı ürünler için elverişli olmayışı. 2) İlde modern ticaret merkezleri ve toptancı sitelerinin bulunmayışı. 3) İldeki imalat sanayinin yeterince gelişmemesi neticesinde diğer bölgelere bağımlılık.. 4) Erzurum Havalimanının uluslararası kargo taşımacılığına açık olmaması.. 5) Ticaret sektöründeki işletmelerin fuar, sergi, katalog ve reklâm gibi tanıtım faaliyetlerinin yetersizliği. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğünde çalışan sayısı: 1- (1) Müdür Yardımcısı 2- (4) Şube Müdürü (İki Şube Müdürü Yalova ve Kars İl Müdürlüğüne geçici görevli) 3- (2) Mühendis (Bir Mühendis 2006 yılından itibaren Erzurum Valiliğinde geçici görevli) 4- (3) Şef 5- (3) Ölçü Ayar Memuru 6- (1) VHKİ Memuru 7- (3) Memur 8- (1) Odacı 9- (1) Şoför Yukarıda da görüleceği üzere mevcut personelden üçü geçici görevde bulunduğundan İl Müdürlüğümüz uhdesinde bulunan görevler aksamaktadır. Bakanlığımız Piyasa Gözetimi ve Denetimi (PGD) Yönetmeliğinin 13. maddesinde belirtilen yazılı sınavda başarılı olarak sertifika almış ve denetimde görevlendirilecek bir personel bulunmamaktadır. Personelin çoğunluğunun hizmet süresi dolmuş olduğundan hizmetlerin aksamaması ve sürekliliğin sağlanması açısından personel takviyesi yapılmalıdır. 167 26 ESKİŞEHİR 1. İlin Sanayi Yapısı Eskişehir‘de Sanayi yatırımlarının planlı bir şekilde gerçekleştirilmesi çevre korunmasına verilen önem ve modern şehircilik anlayışının sonucu olarak kurulan Eskişehir Sanayi Odası Organize Sanayi Bölgesi (OSB ) 1973 yılında yatırımcıların hizmetine sunulmuştur. Eskişehir Arçelik A.Ş., Tülomsaş A.Ş, Tusas A.Ş., Eti Maden İşletmeleri Kırka Bor İşletmeleri Müdürlüğü, Ford Otosan A.Ş. Türkiye Şeker Fabrikası A.Ş. Yurtbay Seramik A.Ş. gibi büyük çaplı üretim ve istihdam sağlayan işletmelere sahiptir. İldeki sanayi tesislerinin sektörel dağılımı ise Tüketim malı üreten tesisler (Gıda, tekstil, ambalaj vb.) 101 adet, Ara Malı Üreten Tesisler (Ağaç, Kimyasal Ürünler, Çimento, Taş ve Toprağa Dayalı Sanayi) 257 adet, Yatırım malı üreten tesisler (Metal Sanayi, Kara Taşıtları, Elektrik Makineleri, Demiryolu, Hava Yolu , Mobilya Sanayi) 272 adet olmak üzere 630 adet tesis mevcuttur. (İl Müdürlüğü verilerine göre) 2. İlin Ticaret Yapısı Coğrafi konumunun yarattığı avantaj ile Eskişehir, tarih boyunca Anadolu’nun batıya açılan kapısı olmuştur. Demiryolu ve karayollarının kavşağında olması, tarımda ve sanayideki gelişmeler ile yer altı kaynaklarının zenginliği, Eskişehir’i ekonomik sanayi ve ticaret bakımdan önemli bir merkez haline getirmiştir. Eskişehir’in son yıllarda ekonomik hayatının dinamizminde hiç şüphesiz en önemli pay sanayinindir. Şehir nüfusunun, kırsal nüfusa göre süratle büyümesi, yetişmiş işgücü varlığı, pazarlara yakınlığı, enerji ve hammadde kaynaklarının uygunluğu, sanayi için gerekli alt yapı yatırımlarının yeterli oluşu, bölge sanayinin giderek gelişmesini sağlamıştır. İl ekonomisinde sektörlerin payına baktığımızda ise % 60 ile Hizmetler Sektörü ilk sırada yer alırken, bunu % 30 ile Sanayi Sektörü ve % 10 ile Tarım Sektörü izlemektedir. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Eskişehir İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Eskişehir İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 560 dır. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.8 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş iller arasında yer almaktadır. İç Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 45 ile Ankara İli ilk sırada yer alırken, Ankara İlini sırasıyla %24 ile Konya, %10 Kayseri, %5 Eskişehir, %3 Sivas, %2 Karaman, %2 Kırıkkale, %2 Aksaray, %2 Nevşehir, %2 Yozgat, %1 Niğde, %1 Çankırı ve %1 ile Kırşehir İli takip etmektedir. 3.2. Eskişehir İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Eskişehir İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 16 ile Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatının ilk sırada olduğu görülmektedir. Diğer sektörler sırasıyla; % 12 Gıda ürünlerinin imalatı, 168 % 12 Diğer madencilik ve taş ocakçılığı, % 9 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizatı hariç) % 9 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 6 Kauçuk plastik ve ürünleri imalatı, % 6 Mobilya İmalatı, % 5 Elektrikli teçhizat imalatı, % 4 Ana metal sanayi % 4 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı, % 3 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 2 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç) % 2 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı % 1 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması %1 Diğer imalatlar, % 1 Tekstil ürünleri imalatı, % 1 Diğer ulaşım araçlarının imalatı % 1 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, % 1 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı, % 1 Elektrik, gaz, buhar havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı, 3.3. Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Eskişehir ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 42.817 dir. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 90, kalite kontrol birimi olan firma sayısı 191 dir. Genel Değerlendirme: Uçak Motor Fabrikası (TUSAŞ) ile Dizel Lokomotif motoru fabrikası (TÜLOMSAŞ) gibi kendi üretim konularında tek olan sanayi işletmelerinin Eeskişehir’de olması Eskişehir İline ayrı bir önem kazandırmaktadır. Sanayide çalışanların, %14 ü Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı %14 ü. Gıda ürünlerinin imalatı, sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayideki istihdamın % 82 i işçi, % 5 i Mühendis'tir. Eskişehir İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 34 ü mikro ölçekli, % 46 sı küçük ölçekli, % 15 i orta ölçekli, % 5 i büyük ölçekli işletmelerdir Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Arçelik A.Ş.Buzdolabı Fabrikası - Sarar Giyim Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Tülomsaş Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayi A.Ş. - Eti Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Ford Otomotiv Sanayi ve Ticaret A.Ş. Eskişehir Tesisleri 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Eskişehir de bulunan iki üniversitenin ticari hayata getirdiği canlılığın yanında üniversite sanayi işbirliği ile mevcut sanayi kuruluşlarının sorunlarının çözülmesinde ve kurulacak olan işletmelere teknolojik destek ve danışmanlık hizmetlerinin verilmesinde önemli katkıları olacaktır. Eskişehir’in önemli ekonomik kaynaklarından biride yer altı zenginliğidir. Şehrimizin simgesi haline gelen lüle taşının yanında önemli krom, manyezit ve bor rezervleri mevcuttur. Eskişehir’de bulunan Bor madeni Dünya rezervlerinin % 60’ını ülkemiz rezervlerinin tümünü kapsamaktadır. Ülkemizin önemli sanayi merkezlerinden biri olan Eskişehir’deki, sanayinin sektörel dağılımı incelendiğinde tek bir sektörün değil, genelde yüksek katma değer yaratan bir çok sektörlerin gelişme gösterdiği görülmektedir. Eskişehir'de faaliyet gösteren sanayi 169 işletmelerinin il sanayi içindeki payları incelendiğinde ise Makine İmalat ve Metal Eşya Sanayi %36 ile ilk sırada yer almaktadır. İkinci önemli sektör ise %13 ile Taş ve Toprağa Dayalı Sanayi, Eskişehir sanayinde üçüncü ağırlıklı diğer bir sektör ise %12Gıda Sanayidir. Diğer sektörlerden Kimya ve Plastik Sanayi %11, Orman Ürünleri Sanayi %10, Madencilik Sanayi %6, Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi %3 ve diğer sektörler ise %9 luk bir paya sahiptirler. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Eskişehir de üç sektörün gelecek yıllarda da ön planda ve ağırlıklı bir yapıya sahip olacağı ortaya çıkmıştır. Öne çıkan bu sektörler sırasıyla, Makine İmalat ve Metal Eşya Sanayi Havacılık ve Savunma Sanayi Seramik ve İleri Seramikler Sanayi olarak tespit edilmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda Eskişehir Sanayi Odası öncülüğünde, il sanayimizin geleceğinin şekillenmesini sağlayacak yeni yatırımların oluşturulması için çalışmalara hızla başlanmıştır. Bu sonuçlardan yola çıkarak, Eskişehir sanayi içinde çok önemli bir paya sahip olan Havacılık Sanayi daha ileri noktalara taşımak, bu alanda yan sanayi olarak çalışan firma sayısını arttırmak, ildeki mevcut ve çok iyi eğitime sahip yetişmiş insan gücü kaynağını değerlendirmek amacıyla “Eskişehir Havacılık ve Savunma Sanayi Endüstri Bölgesinin” kurulmasına yönelik çalışmalara başlanmıştır. Bu amaçla EskişehirAnkara karayolu üzerinde Eskişehir Sanayi Odası Organize Sanayi Bölgesine ait toplam 5 milyon metrekarelik bir alanının bu yatırımlar için tahsis edilmesi kararlaştırılmıştır. Bölgenin kuruluşu için gerekli yasal izinlerin alınmasına yönelik çalışmalar büyük bir hızla devam etmektedir. Eskişehir ve ülkemiz ekonomisine büyük katkı sağlayacak olan büyük ölçekli yerli ve yabancı yatırımların gelmesi beklenmektedir. Beklentilerimizin realize olmasıyla birlikte Eskişehir’de, ABD’nin Seattle ve Fransa’nın Toulouse kentleri gibi önemli bir havacılık sanayi merkezi haline gelmesi beklenmektedir. Seramik sanayi konusunda da, seramik kümelenmesi konusunda çalışmalar çalışmalar tamamlanmış olup,Eskişehir-Bilecik-Hütahya seramik kümesi derneği 2010 yılında Eskişehir Sanayi Odası Koorinatörlüğünde kurulmuştur. 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Eskişehir İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 241 242 249 266 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 606.684 557.747 633.973 767.129 6.2. Eskişehir İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 261 232 265 324 170 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 496.741 413.332 615.111 627.100 7. Eskişehir İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Eskişehir Sanayi Odası Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:138) 1731 hektar büyüklüğündedir 1987 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 724 adet sanayi parselinin, 540 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 427 adedi üretim, 82 adedi inşaat, 31 adedi proje aşamasındadır. 184 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 29.580 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, madeni eşya ve elektronik sanayidir. Proje için bugüne kadar kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 27.483.775.-TL’ye karşılık gelmektedir. Bölgenin Bakanlığımıza kredi borcu bulunmamaktadır. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Sivrihisar Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:207) 2011 yılı Yatırım Programına “Etüd” olarak ve 2.000.-TL ödenekle dahil edilmiştir. Eskişehir-Beylikova (Besi) Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:250) 2011 yılı Yatırım Programında “143 hektar” olarak ve 5.000.-TL ödenekle yer almaktadır. 873.078 m2’lik alan için kamu yararı kararı verilmiştir. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELER Eskişehir Sanayi Odası Organize Sanayi Bölgesi (IV. Etap): (Sicil No:138) 15.11.1996 tarih ve 15304 sayılı yazımızla 963 hektar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin uygun görüldüğü Valiliğe bildirilmiştir. İmar planı aşamasındadır. Eskişehir Sanayi Odası Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil No:138) Başbakanlık Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansının 26.07.2011 tarih ve 646 sayılı yazısı ile 10 hektar büyüklüğündeki alanın OSB’ye dahil edilmesi talep edilmiştir. 06.09.2011 tarihinde Yer Seçimi Komisyonunca 10 ha. büyüklüğündeki alan incelenmiştir. Çifteler Organize Sanayi Bölgesi: 12.11.2001 tarih ve 14855 sayılı yazımız ile 250 hektar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi belge intikal etmemiştir. B. KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Eskişehir İlinde 920 işyerlik 3 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 25.942.026.-TL’ ye karşılık gelmektedir. SIRA KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI NO 1 ESKİŞEHİR ÇİFTELER KSS 2 ESKİŞEHİR MERKEZ (I+II) KSS 3 ESKİŞEHİR SİVRİHİSAR KSS Toplam İŞYERİ DOLU İŞYERİ SAYISI SAYISI 107 55 689 689 124 64 920 808 BOŞ İŞYERİ SAYISI 52 0 60 DOLULUK ORANI (%) 51 100 52 112 88 (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 171 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri Eskişehir’in önemli karayolu ve demir yolu güzergâhlarının kesişme noktasında bulunması ve yapılması planlanan Gemlik tren yolunun ve İstanbul otoyolunun faaliyete geçmesi, Marmara Bölgesinin yatırımcılar açısından doyum noktasına ulaşması nedeniyle mevcut OSB’de kurulacak yeni işletmelere teşvik verilmesiyle ağır sanayinin de şehrimize yönlendirilmesi sağlanmış olacaktır. Eskişehir’in geleceğe yönelik gelişmesinin sağlanabilmesi için; • Eskişehir-Gemlik tren yolunun yapılması • Eskişehir –İstanbul karayolunun tamamlanması • Eskişehirli üreticinin kendi ürünlerini tanıtabileceği fuar alanlarının belirlenmesi • Eskişehir serbest bölgesinin oluşturulması • Raylı sistem taşımacılığının OSB’ye kadar götürülmesi • Şehir içinde bulunan küçük ve orta ölçekli işletmelerin faaliyet kollarına göre mevcut sanayi sitelerine transferlerinin cazip hale getirilmesi gerekmektedir. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. İl Müdürü İl Müdür Yardımcısı (1 kişi) Şube Müdürü (4 kişi) Mühendis (9 kişi) Ölçü Ayar Memuru (5 kişi) Şef (2 Kişi) Uzman Memur (2 kişi) Memur ( 4 kişi) Hizmetli (1 kişi) TOPLAM:29 kişi 172 27 GAZİANTEP 1. İlin Sanayi Yapısı 1950’li yıllardan itibaren Sanayi Sektörü canlanmaya başlayan İl son yıllarda gerçekleştirdiği büyük yatırımlarla ve yaptığı atılımlarla Türkiye’nin en önde gelen Sanayi İlleri arasında yerini almayı başarmıştır. En son verilerine göre; yıllık ihracatta Türkiye 6.lığını elde etmesiyle de bu konumunun haklılığını ortaya koymuştur. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Ekonomik bir merkez durumunda olan Gaziantep’te özellikle imalat sanayi gelişmiş ve Türkiye’de önemli bir üretim merkezi haline gelmiştir. Gaziantep’te üretimle birlikte ticarette ağırlığını oluşturan kesimler içerisinde ise gıda, tekstil, kimya ve makine imalatı gibi sektörler önemli bir yer işgal etmektedir. Gaziantep’in sanayi yapısını 3 kategoride incelemek mümkündür. a) Evlerde Yapılan İmalat: Bu imalat türü öncelikle hane halkının kendi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yaptığı bir üretimdir. Köylerde, ipekli ve pamuklu dokumalar ile çadır yapımında kullanılan keçe, kilim gibi ürünlerin imalatı yapılmaktadır. Gaziantep’in yerel bir ürünü olan antepfıstığın kabuklarının çıkartılması ve iç haline getirilmesi işi de yine evlerde yapılan bir imalat türüdür.Tekstil sanayinin bir kısım işleri de (bobin sarma, masure, vb.) evlerde fason olarak yapılmaktadır. b) Atölye Tipi İmalat: Bu tür imalat artık en üst düzeye gelmiş durumdadır. Varlığını kayda değer biçimde hissettiren ve ağır sanayiye geçiş için büyük bilgi ve beceri birikimini bünyesinde sağlamış olan bu imalat türüne torna–tesfiye atölyeleri, demir ve profilcileri, bakırcıları, dökümcüleri, kasacıları, kaportacıları, oto tamirhanelerini, dingil ve karoser imalatçılarını ve çeşitli makine imalatçılarını örnek alarak verebiliriz. Daha öncede belirttiğimiz gibi bölgede hakim olan imalat türü atölye tipi imalattır. Yapılan üretimin %80’i il sınırları dışında tüketilmektedir. c) Fabrika ve Modern İmalat Tipi: Son yıllarda olağanüstü bir çaba sarf edilerek atölye tipi imalat alanından fabrika tipi imalata geçişin başarıldığı bazı sanayi dalları bu gurubu teşkil etmektedir. Ayrıca bölgede bolca yetişen ve ihraç edilen tarımsal ürünlerin, sanayi mamulü niteliğine dönüştürülmesi işlemleri de bu bölümde yer almaktadır. Özellikle Birleşmiş Milletler’in desteği ile KÜSGET’in ( Küçük Sanayiyi Geliştirme Teşkilatı) kurulması ve bu bölgeye 50 adet fabrika binasının inşa edilmesiyle metal sanayi iş kolunda büyük bir ilerleme sağlamıştır. 70’li yıllarda kurulan organize sanayi bölgesi de çok çeşitli imalat türlerini bünyesinde toplayarak Gaziantep’in sanayi görünüşünü büyük çapta değiştirmiştir. Aşağıda özetlemeye çalıştığımız istatistikî bilgilerin nitelikleri ve nicelikleri de bu yükselişi en iyi biçimde doğrulamaktadır. 2. İlin Ticaret Yapısı Tarih boyunca uygarlıkların kesişme noktasında bulunmanın sağladığı artı değeri, çalışkanlığı, becerisi ve özverisi ile her dönem daha da yukarılara taşıyan Gaziantep; 1950’li yıllara kadar ticaret sektörünün canlılığıyla ayakta durmuş, bu tarihten günümüze kadar da gerçekleşen büyük sanayi hamlesi ile ticaret ve sanayiyi harmanlayarak bugünkü üstün üretim seviyesine ulaşarak, Güneydoğu ve Doğuda bir model kent olmuştur. Bölge insanının atılımcı gücü birçok gelişmeyi de beraberinde getirmiştir. Başlangıçta aile şirketi olarak yola çıkan kuruluşlar, zamanla büyümüş ve dev holdingler meydana getirmişlerdir. Şu anda Türkiye’de sayılı kuruluşlar ve şirketler arasında Gaziantep firmaları da bulunmaktadır. İl, Türkiye’nin; Makine Halısı üretiminin %80’ini, P.P Çuval ve Torba üretiminin % 60’ını, Jüt İpliği üretiminin % 74’ünü, Şönil İpliği üretimini % 5’ini, Penye İpliği üretiminin 173 % 5’ini, Plastik Ayakkabı ve Terlik üretiminin % 5’ini, İrmik üretimin % 46’sını tek başına karşılamak suretiyle Ticaret ve Sanayide üstün yerini bulmuştur. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Gaziantep İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Gaziantep İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 2340 dür. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 3 lük bir oran ile sanayisi gelişmiş ilk oniki iller arasında yer almaktadır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 65 lik bir oran ile Gaziantep İli bölge illeri arasında birinci sırada yer alırken, %10 Şanlıurfa, % 9 Diyarbakır, % 6 Adıyaman, % 4 Batman, % 3 Mardin, % 1 Kilis, % 1 Siirt, % 1 Şırnak yer almaktadır. 3.2. Gaziantep İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Gaziantep İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 26 lik bir oran ile Tekstil ürünleri imalatı ve % 20 ile Gıda ürünleri imalatının ilk iki sırada olduğu görülmektedir. Diğer sektörler sırasıyla; % 9 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması, % 8 Kimyasalların ve kimyasal ürünlrein imalatı, % 7 Deri ile ilgili ürünlerin imalatı, % 5 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı, % 3 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı,Makine teçhizatı hariç; % 3 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 2 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, % 2 Ana metal sanayi % 2 Diğer madencilik ve taşocakçılığı % 2 Mobilya imalatı, % 1 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı, % 1 Elektrikli teçhizat imalatı, % 1 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı % 1 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) % 1 Diğer imalatlar, % 7 Diğer (İçecek imalatı, Metal cevherleri madenciliği, Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı, Diğer ulaşım araçlarının imalatı, Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı, Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı, Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı ve saha arama ve tetkiki hariç petrol ve gaz çıkarımı ile ilgili hizmetler) Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Gaziantep ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam 66.287 dir Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 51, kalite kontrol birimi olan firma sayısı 104 dür. Kalite kontrol sayısı 168 çalışan 376 dır.. 174 3.3. Genel Değerlendirme: Gaziantep ilinde lider sektör Tekstil ürünleri sektörüdür. Diğer sektörlerin tekstil ürünleri sektörü merkezli bir kümelenme içinde olduğu görülmektedir. Sanayide çalışanların, % 55 si Tekstil ürünleri imalatı, % 14 ü Gıda ürünlerinin imalatı sektörlerinde istihdam edilmektedir. İstihdamın % 82 ü işçi, % 3 si mühendistir. Gaziantep ilinde bulunan sanayi işletmelerinin % 62 si mikro ölçekli, % 28 si küçük ölçekli, % 8 i orta ölçekli, % 2 si büyük ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Merinos Halı Sanayi ve Ticaret A.Ş - Naksan Plastik Sanayi ve Ticaret A.Ş - Gülsan Sentetik Dokuma Sanayi ve Ticaret A.Ş - Şireci Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Sanko Tekstil İşletmeleri Sanayi ve Ticaret A.Ş 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Su ürünleri üretimi Arıcılık Damızlık et ve süt sığırcılığı Koyun yetiştiriciliği Et ve yumurta tavukçuluğu Hindi yetiştiriciliği Suni tohumlama ve damızlık üretimi Reçel ve marmelat üretim tesisi Pastörize süt ve süt ürünleri üretim tesisi Dondurulmuş gıda üretim tesisi Bisküvi ve gofret üretim tesisi Meyve ve sebze paketleme tesisi Şarap üretim tesisi Et ve et ürünleri tesisi Mısır gevreği ve cipsi üretim tesisi Nar işleme tesisi Yün iplik üretim tesisi Hazır giyim üretimi Deri konfeksiyon üretimi Çocuk bezi, hijyenik kadın pedi ve hasta bezi Plâstik eşya ve ambalaj malzemesi üretimi Yer döşemeleri üretimi Polivinilklorürden (PVC) kaplama ürünleri Polietilenden (PE)oyuncak üretimi PE’den Otomotiv parçaları üretimi PE’den elektronik eşya parçaları üretimi Soğuk hava deposu Güneş kollektörü üretim tesisi Teneke kutu üretim tesisi Otomotiv yan sanayi Bilgisayar sarf malzemeleri 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar 175 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Gaziantep İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 976 1.044 1.082 1.189 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) İTHALATÇI FİRMA SAYISI 889 849 982 1.140 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 3.251.891 2.952.983 3.521.638 4.759.585 6.2. Gaziantep İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 2.709.140 2.128.417 3.430.072 4.722.623 7. Gaziantep İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A.ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Gaziantep (I.etap) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:78) 260 hektar büyüklüğündedir. 1988 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 173 adet sanayi parselinin, tamamı tahsisi yapılmıştır. Tahsisi yapılan parsellerin hepsi üretime geçmiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 15.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, gıda ve kimya sanayidir. Gaziantep (II. etap) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:78) 435 hektar büyüklüğündedir. 1998 yılında tamamlanmıştır. I-II-III etaba ait 90.000 m3/gün kapasiteli arıtma tesisinin I. ve II etaba ait 30.000 m3/gün kapasitelik kısmı 2002 yılında tamamlanarak hizmete girmiştir. Bölgedeki; bulunan 282 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 274 adedi üretim, 8 adedi inşaat aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 26.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, gıda ve plastik sanayidir. Gaziantep (III. etap) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:78) 616,3 hektar büyüklüğündedir. 2000 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 294 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 246 adedi üretim, 37 adedi inşaat, 11 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 20.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, gıda ve kimya sanayidir. Nizip Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:208) 92,7 hektar büyüklüğündedir. 2008 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 33 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 3 adedi üretim, 4 adedi inşaat, 26 adedi proje aşamasındadır. 176 Üretime geçen parsellerde yaklaşık 90 kişi istihdam edilmektedir. Gaziantep (IV. etap) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:78) 1.100 hektar büyüklüğündedir. 2008 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 131 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 61 adedi üretim, 35 adedi inşaat, 35 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 14.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, gıda ve plastik sanayidir. Gaziantep Besi Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:222) 460 hektar büyüklüğündedir. 2011 yılında tamamlanmıştır. Müteşebbis heyet imkanları ile tamamlanmıştır. b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Islahiye Organize Sanayi Bölgesi: 09.03.2006 tarih ve 1688-1694 sayılı yazımızla yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. İmar planı aşamasındadır. Gaziantep Merkez V Organize Sanayi Bölgesi (ilave I ): (Sicil No:78) 770 hektar büyüklüğündeki alanın, uygun görüldüğü 22.12.2010 tarih ve 10582-10588 sayılı dağıtımlı yazımızla OSB Yönetim Kurulu Başkanlığı'na ve ilgili kurumlara bildirilmiştir. İmar planı aşamasındadır. Gaziantep Merkez V Organize Sanayi Bölgesi (ilave II ): (Sicil No:78) 350 hektar büyüklüğündeki alanın, uygun görüldüğü 29.09.2011 tarih ve 1886-95 sayılı dağıtımlı yazımızla OSB Yönetim Kurulu Başkanlığı'na ve ilgili kurumlara bildirilmiştir. İmar planı aşamasındadır. B. KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Gaziantep İlinde 4.211 işyerlik 10 adet Küçük Sanayi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 120.275.506.-TL’ye karşılık gelmektedir. DOLU BOŞ SIRA İŞYERİ DOLULUK KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI İŞYERİ İŞYERİ NO SAYISI ORANI (%) SAYISI SAYISI 1 GAZİANTEP MERKEZ (25 ARALIK) 357 261 96 73 KSS GAZİANTEP MERKEZ 2 300 300 0 100 (AYAKKABICILAR) KSS 3 GAZİANTEP İSLAHİYE KSS 95 95 0 100 4 GAZİANTEP MERKEZ (I.BÖLÜM) 300 300 0 100 KSS 5 GAZİANTEP MERKEZ (II. BÖLÜM) 1.146 1.126 20 98 KSS 6 GAZİANTEP MERKEZ (III. BÖLÜM) 1.235 300 935 24 KSS 7 GAZİANTEP NİZİP (I.BÖLÜM) KSS 238 166 72 70 8 GAZİANTEP NİZİP (II. BÖLÜM) KSS 380 380 0 100 9 GAZİANTEP OĞUZELİ KSS 64 64 0 100 10 GAZİANTEP NURDAĞI 96 40 56 42 TOPLAM 4.211 3.032 1.179 72 177 b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Merkez Demir Doğramacılar Küçük Sanayi Sitesi: 06.04.2006 tarih ve 3244-3247 sayılı yazımızla yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir Kendi imkanları ile devam etmektedir. Ağaç İşleri Küçük Sanayi Sitesi: 16.05.2007 tarih ve 5162–5166 sayılı dağıtımlı yazımızla yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri SORUNLAR: 1) Üretimde Azalma ve Genel Sıkıntılar 2) İhracatta Yeteri Kadar Artış ve Verimlilik Sağlanamaması 3) Yeni Teşvik Sisteminde Gözlenen Aksaklıklar 4) Makine İmalat Sektöründe Belirlenen Gerileme 5) Piyasadaki Genel Durgunluk 6) Makine İmalat Sektöründe Gerileme 7) Uzakdoğu Kaynaklı Nihai Ürünlerin Yarattığı Haksız Rekabet 8) Üretim Maliyetlerinin Yüksekliği 9) İlin Yeterli Düzeyde Teşvik Kapsamında Bulunmaması 10) Küresel Mali Kriz Nedeniyle Piyasalarda Yaşanan Durgunluk ÇÖZÜMLER: 1) Yatırım teşvikinin yanı sıra üretim teşvikleri de yürürlüğe konulmalıdır. 2) İhracat desteklenmeli, bu doğrultuda kur politikaları yeniden ele alınmalı, Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın daha etkin çalışması sağlanmalı, piyasa araştırması yapmak isteyen firmaların fuarlara katılımları ve bu amaçla başka ülkelere yapacakları ziyaretler daha etkin bir biçimde desteklenmelidir. 3) Gaziantep; bazı üretim konularında Türkiye’de en önde gelen İl konumundadır. Bu üretim konularında Bölgemiz sektörel destek teşviği kapsamına alınmalıdır. Bu sayede bu iş ile iştigal eden firmalarımızın dış pazarda rekabet şansı artırılmalıdır. Ayrıca; makine, metal, mobilya ve tekstil apre yatırımlarında belirlenen minimum sektörel yatırım tutarları indirilmelidir. 4) Makine İmalat Sektörü özel olarak desteklenmelidir. Bu doğrultuda; Odalar, Üniversiteler, TÜBİTAK ve ilgili diğer Kamu Kuruluşlarının konu ile ilgili olarak koordineli çalışması sağlanmalıdır. 5) Piyasadaki Genel durgunluğun kaldırılması amacıyla çeşitli destekler ve krediler devreye sokulmalı bu amaçla KOSGEB kredileri yeniden ele alınıp bu kredilerde canlanma sağlanmalıdır. 6) Uzakdoğu kaynaklı nihai ürünlerin ülkeye girişi zorlaştırılmalı, yerli üretime gerçek anamda teşvik verilmelidir. 7) Komşu ülkelerle ticaret geliştirilmelidir. 8) Ülke genelinde üretim maliyetlerini düşürmek için gerekli önlemler alınmalıdır. 9) İl gerçek anlamda ve kapsamlı bir biçimde teşvik kapsamına alınmalıdır. 10) Kobi kredileri ve teminat koşulları iyileştirilmelidir. 11) KOSGEB destekleri arttırılmalı ve KOSGEB kredilerinin daha uygun koşullarda verilmesi sağlanmalıdır. 178 12) Yatırım indirimi tekrar hayata geçirilmelidir. 13) Ülkenin tamamına refahı yansıtacak vergi reformu yürürlüğe konmalı ve bu sayede İlin de bu iyileştirmeden yararlanmasının önü açılmalıdır. 14) Elektrik altyapısı güçlendirilmeli, sağlıklı ve ihtiyacı karşılar hale gelmelidir. 15) Yatırım ortamı iyileştirilmelidir. 16) Gaziantep ve civarı “Turizm Yatırım Bölgesi” ilan edilmelidir. 17) Reformist karakteri taşıyacak Yeni Türk Ticaret Mevzuatı en kısa zamanda yasalaştırılmalıdır. 18) Hipermarketler Yasası günümüz koşullarına uygun olarak yeniden düzenlenip en kısa zamanda yürürlüğe konulmalı ve bu sayede İlin de bundan olumlu bir şekilde etkilenmesi sağlanmalıdır. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu İl Müdürü İl Müdür Yardımcısı Şube Müdürü Mühendis Araştırmacı Tekniker Şef Ölçü-Ayar Memuru Memur Usta Öğretici (İşçi) Hizmetli Toplam Personel Sayısı 1 Kişi 1 Kişi 3 Kişi 6 Kişi 1 Kişi 1 Kişi 5 Kişi 4 Kişi 19 Kişi 1 Kişi 1 Kişi 44 Kişi 179 28 GİRESUN 1. İlin Sanayi Yapısı Tarım ağırlıklı bir ekonomiye sahip ilin sanayi sektörü tarım ve hizmet sektörlerine oranla küçük bir paya sahiptir. Sanayi sektörü il hâsılasının % 10,1’ini, sabit fiyatlarla ise % 12,8’ini oluşturmaktadır. Sanayi sektörünün il hâsılası içindeki payı hem Karadeniz ve Doğu Karadeniz Bölgesi, hem de Türkiye ortalamasının altında yer almaktadır. Karadeniz Bölgesine % 20,5 olan sanayinin GSYİH payı, Doğu Karadeniz Bölgesinde % 13,3’tür. Türkiye genelindeyse % 25,7 düzeyindedir. Görüldüğü gibi, Giresun ilinde ve Doğu Karadeniz Bölgesinde sanayinin yıl içinde yaratılan gayrisafi gelire sağlamış olduğu katkı çok sınırlı bir düzeydedir. İl tarımının büyük ölçüde fındık üretimine dayalı olmasına bağlı olarak Giresun’da sanayi yatırımlarının çoğu fındık işleme ve fındık mamulleri üretimi üzerinde yoğunlaşmıştır. İlin fındık dışında sanayiye hammadde sağlayan bir diğer tarım ürünü de çaydır. Giresun’da imalat sanayine yönelik özel sektör yatırımları tarım, orman ürünleri ve maden suyu sektörlerinde yoğunlaşmaktadır. İlde bulunan sanayi işletmelerinin büyük bir kısmı üretim kapasiteleri ve istihdam olanakları düşük, küçük ve orta boy işletme niteliğine sahiptir. İlde çoğu gıda ve orman ürünleri sanayinde olmak üzere 100’ün üzerinde işçi çalıştıran 12 adet işletme bulunmaktadır. Fındık işleme sanayinde çalışan işçilerin çoğunluğunun mevsimlik olarak istihdam edilmesi sanayinin istihdam olanaklarını iyice kısıtlamaktadır. Sanayiye yönelik özel sektör yatırımlarının yetersizliğinin yanında Giresun’da mevcut geleneksel ekonomik yapıyı değiştirebilecek boyutta sürükleyici kamu yatırımları da yapılmamıştır. Bu hem altyapı yatırımları, hem de üretime dönük yatırımlar için geçerlidir. İşletmelerin tamamı özel sektöre aittir. İldeki tek büyük kapasiteli kamu yatırımı Fiskobirlik Entegre Fındık İşleme Tesisleridir. 60 bin ton/yıl üretim kapasitesine sahip olan tesiste 225 işçi istihdam edilmektedir. Bir diğer önemli kamu yatırımı olan Seka-Aksu Kâğıt Fabrikası ise 24.10.2003 tarihinde özelleştirilmiştir. İlde kamuya ait olan diğer işletme ise Çay-Kur Tirebolu Çay Fabrikası’dır. 5084 sayılı “Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” kapsamında sağlanmakta olan enerji desteğinden ilde 69 adet firma yararlanmaktadır. Giresun ilinde 1 adet DSİ etüt programında, 1 adet işletmede, 93 adet 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında olmak üzere (bunların 3 ü işletmede, 10 u yapım aşamasında 63 âdeti fizibilitesi yapılan ve 17 adeti ön rapor aşamasında olan) toplam 95 adet Hidroelektrik Santral Projesi bulunmaktadır. 2. İlin Ticaret Yapısı Giresun ilinde ticari yapı, coğrafi koşulların ve iklim yapısının beraberinde getirmiş olduğu öncelikli tarımsal üretim ve buna bağlı olarak gelişen tarıma dayalı imalat sanayi üzerine kurulmuştur. Tarım ve orman ürünleri ilin iç ve dış ticaretinde ağırlıklı olarak işlem gören mallardır. İlde halkın temel geçim kaynağını oluşturan ve ekonomiye yön veren fındık aynı zamanda ilin ticarete konu olan en önemli ürünüdür. Fındığın yanında çayda önemli bir iç ve dış ticaret malıdır. Yörede yıllardır halkın uğraşı ve geçim kaynağı olan Giresun fındığı kalite açısından dünyaca tanınmaktadır. Dünya pazarlarında tanınmış olan Giresun fındığı geçmiş yıllarda natürel olarak ihraç edilirken, bugün ilde kurulu bulunan modern tesislerde işlenerek kavrulmuş, kıyılmış, beyazlatılmış un ve püre halinde ihraç edilmektedir. Giresun ilinde işletmeciliği geçmiş yıllarda başlayan ve devam eden çinko ve kurşun madeni konsantresi, barit madeni de ticari açıdan önem arz etmektedir. Madenlerden kurşun 180 Bulgaristan’a, barit ise çeşitli ülkelere deniz yoluyla ihraç edilmekte ve döviz girdisi sağlanmaktadır. Bunların dışında buğday unu ihracatı da yapılmaktadır. Yine ilde kurulu bulunan Seka Aksu Kağıt Fabrikasında gazete kağıdı üretilmekte ve Pazar buldukça önemli miktarda ihracat yapılmaktadır. Giresun’da dış pazarlara yapılan ihracatın % 95 gibi çok büyük bir kısmı fındık işlemenin ağırlıklı olduğu tarıma dayalı sanayi ürünleri kaynaklıdır. İlde üretilen ve işletilen ticari malların pazarlanması çeşitli ülkelere yapılmaktadır. İl ihracatında % 85 oranında bir paya sahip olan fındık, fındığa bağlı gıda sanayinin gelişmiş olduğu ve fındık tüketiminin yaygın olduğu Almanya, İtalya, İsveç, İngiltere, Fransa, Avusturya, Belçika, Danimarka ve Hollanda gibi Avrupa Birliği ülkelerine ihraç edilmektedir. Giresun ilinde en önemli ihraç ürünü olan fındık ve fındık mamulleri ile bir diğer ihraç malı olan şimşir dalı tır araçları ile karayolundan ihraç edilmektedir. Bunun dışında dış ticaret büyük ölçüde deniz yoluyla yapılmaktadır. Deniz yoluyla bazı sanayi ürünleri, tarım ürünleri ve bir takım madenler ihraç edilmektedir. İlin ithal ettiği ürünler arasında BDT ülkelerinden kereste ve tomruk gibi orman ürünleri, ekmeklik buğday, selüloz ve odun hamuru, gübre, kepek, kömür gibi ürünler ile AB ülkelerinden ithal edilen fındık makineleri ve diğer teçhizat gibi ürünler bulunmaktadır. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Giresun İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Giresun İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 133 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0,2 lik bir oran ile gelişmemiş iller arasında yer almaktadır. Karadeniz Bölgesi’ndeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, bölge illeri arasında %19 lik bir oran ile Samsun ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla, % 10 ile Düzce , % 10 Trabzon, %10 Çorum, % 7 Bolu, % 6 Kastamonu, % 5 Ordu, %5.0 Rize, % 4 Amasya, % 4 Tokat, %4 Zonguldak, % 4 Karabük, %3 Sinop, % 3 Giresun, %3 Bartın, %1 Gümüşhane, %1 Artvin, % 1 Bayburt illeri takip etmektedir. .Giresun İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Giresun İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 44 ile Gıda ürünleri imalatı, % 9 Diğer madencilik ve taşocakçılığı sektörleri ilk sıralarda yer almaktadır. Bunları sırasıyla aşağıdaki sektörle takip etmektedir; %7 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç) % 7 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı % 6 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması % 6 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı % 5 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 3 Mobilya İmalatı, % 3 İçecek İmalatı % 3 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (Makine teçhizatı hariç) % 2 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı % 2 Kağıt ve Kağıt Ürünlerinin İmalatı 181 % 2 Tekstil Ürünleri İmalatı, % 1 ( Diğer) 3.2. Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Giresun ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 4.207 dür. Ar-Ge sayısı 5 çalışan personel sayısı 9 dur. 3.3. Genel Değerlendirme: Sanayide çalışanların, % 45 si Gıda ürünleri imalatı sektöründe, % 13 ü Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayideki istihdamın % 82 i işçi, % 2 si Mühendis'tir. Giresun İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 24 ü Mikro Ölçekli, % 60 ı Küçük Ölçekli, % 15 si Orta Ölçekli, % 1 i Büyük Ölçekli işletmelerdir Personel sayısına göre büyük işletmeler - Orsan Tekstil Konfeksiyon Sanayi ve Pazarlama A.Ş. - Karadere Tarım Ürünleri Gıda Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. - Çay Fabrikaları Genel Müdürlüğü (Çay-Kur) Tirebolu Çay Fabrikası Müdürlüğü - Demirciler Gıda Sanayi A.Ş. - Yavuz Gıda Sanayi ve Ticaret LTD.ŞTİ. 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Tarım Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar: Tarım sektöründe gerçekleştirilebilecek 7 yatırım konusu belirlenmiştir. Ahududu, Böğürtlen ve Çilek Yetiştiriciliği Sebze Seracılığı Süs Bitkisi Seracılığı Yem Pancarı Yetiştiriciliği Meyve ve Sebze Yetiştiriciliği Ceviz ve Ihlamur Ağacı Yetiştiriciliği Kültür Mantarı Yetiştiriciliği Hayvancılık Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar: Giresun’da hayvancılık sektöründe yapılabilecek 6 yatırım belirlenmiştir. Deniz ve Tatlı Su Somon Balığı Üretimi Arıcılık Et Besiciliği Süt Besiciliği Yumurta Tavukçuluğu Et Tavukçuluğu Ormana Dayalı Sanayide Yapılabilecek Yatırımlar: Odun Briketi Üretim Tesisi 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Gıda Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar: Gıda sanayinde gerçekleştirilebilecek 6 yatırım tespit edilmiştir. Patates Cipsi ve Mısır Çerezi Üretim Tesisi, Fındık Esaslı Çikolata ve Kakaolu Mamuller Üretim Tesisi, Seylan Tipi veya Bitki Aromalı Çay Üretim Tesisi, Reçel Üretim Tesisi, Bal Paketleme Tesisi, Su Şişeleme Tesisi. Diğer Sektörlerde Yapılabilecek Yatırımlar: 182 Diğer sektörlerde gerçekleştirilebilir 3 yatırım tespit edilmiştir. Katı Atık Ayırma ve Geri Dönüşüm Tesisi, Beton Kiremit İmalatı Tesisi, Ahşap ve Fiber Tekne Üretim Tesisi 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Giresun İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 30 31 33 43 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 110.235 101.741 143.433 153.736 6.2. Giresun İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 28 29 27 29 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 13.023 6.435 8.295 6.678 7. Giresun İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Giresun Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:86) 2011 yılı Yatırım Programında “64 hektar” olarak ve 400.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Bölgedeki; 35 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 13 adedi üretim, 13 adedi inşaat, 9 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 390 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, orman ve demirdışı metal sanayidir. b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Bulancak Organize Sanayi Bölgesi: 26.07.2011 tarihinde 55 hektar büyüklüğündeki alan Yer Seçimi Komisyonunca incelenmemiştir. Komisyon sonrası 04.10.2011 tarih ve 1990-91 sayılı yazımız ile, gözlemsel Jeolojik etüt, mera sorgusu ve mülkiyet bilgileri Valilikten istenmiştir. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Giresun İlinde 597 işyerlik 3 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 13.714.806.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI 1 GİRESUN BULANCAK KSS 2 GİRESUN MERKEZ KSS İŞYERİ SAYISI 265 209 183 DOLU İŞYERİ SAYISI 265 209 BOŞ İŞYERİ SAYISI DOLULUK ORANI (%) 0 0 100 100 3 GİRESUN ŞEBİNKARAHİSAR KSS TOPLAM 123 597 80 554 43 43 65 93 b) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Görele Küçük Sanayi Sitesi: 2011 yılı Yatırım Programında “61 işyeri, altyapı ” olarak ve 100.000.-TL ödenekle yer almaktadır. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Dereli Küçük Sanayi Sitesi: Yer seçimi 14.05.1997 tarihinde yapılmış olup, Sütlüce-Aşağı Mahalle mevkiindeki alan KSS yeri olarak tespit edilmiştir. Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi gelmemiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri Hava Taşımacılığı: Giresun ve Ordu illerinin müşterek sorunu ve eksikliği olan ve 2011 yılında temeli atılan hava meydanı mutlaka tamamlanmalıdır. İç ve dış ticaretin geliştirilmesi, turizmin canlanması ve sanayi yatırımının teşviki ancak hava alanı tesisi ve tarifeli uçak seferleriyle mümkün olabilecektir. Organize Sanayi Bölgeleri: Halen Giresun’da yapımı tamamlanan ve kullanıma sunulan organize sanayi bölgesinin parsel satışları tamamlanmıştır. İlin 2. organize sanayi bölgesi olarak programa alınan ve bölgenin büyük bir ihtiyacını karşılayacak olan Bulancak Organize Sanayi Bölgesi inşaatının bir an önce başlatılması gerekmektedir. Fındık: Bölgemiz için özellikle fındığın en kalitelisinin yetiştirildiği Giresun ilin ekonomik hayatı için fındık ürünü ve fındık sanayisi desteklenmelidir. Dağ ve Yayla Turizmi: Deniz ve termal turizmine alternatif olan Karadeniz bölgemizdeki yaylalarımızın alt yapılarının iyileştirilmesi, bölgedeki turizmi geliştirecek ve ülke ekonomisine katkı sağlayacaktır. Demir Yolu Ulaşımı: Samsun’dan Sarp sınır kapısına kadar uzanacak demir yolu yapılması hem karayolunun yükünü azaltacak, hem de bölgemiz ekonomisine katkı sağlayacaktır. KOBİ Destek Kredisi: İşletme kredisi yetersizliği nedeniyle üretimini durdurmuş, üretim miktarını azaltmış bulunan ve yarım kalmış sanayi kuruluşlarına, gerekli KOBİ kredisi ve diğer fonlardan kredi imkanları sağlanması durumunda istihdam artacak ve katma değer yaratacaktır. Doğalgaz: 21. yüzyılın başlıca alternatif enerji kaynağı olarak görülen ve bu çerçevede Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca başlatılan Doğal Gaz İletim Hattı Projesi kapsamında ilin de yararlandırılmasını teminen doğalgaz nakil hattı il merkezine kadar getirilmiş olup şehir içi dağıtım çalışmalarına yeni başlanmıştır. Doğal gazın verilmesi ilin en önemli sorunlarından biri olan hava kirliliğini önemli oranda azaltacak olup, uzun vadede sanayinin gelişmesinde de önemli rol oynayacaktır. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Müdürlüğümüzde; 1 İl Müdürü, 1 İl Müdür Yardımcısı, 1 Şube Müdürü, 2 Şef, 1 Araştırmacı, 2 Mühendis, 1 Tekniker, 3 Ölçü Ayar Memuru ve 6 Memur olmak üzere toplam 18 personel görev yapmaktadır. 184 29 GÜMÜŞHANE 1. İlin Sanayi Yapısı Gümüşhane İlinin sanayileşmesi 70 yıllarda yurtdışında çalışan gurbetçilerin bir araya gelerek kurmuş oldukları işletmelerin yönetim hataları ve günün teknolojisine ayak uyduramamaları neticesinde bu işletmeler İl Özel İdaresi ve Belediyeler tarafından devralınmak zorunda kalınmış olup, bu işletmelerin büyük bir kısmı ihale suretiyle özelleştirilmiştir. İlimizin kalkınmada öncelikli iller kapsamına alınması neticesinde son yıllarda çeşitli teşvik unsurlarının katkısıyla ilimizde deki sanayi tesisi sayısında az da olsa artış görülmüştür. İlin sanayi gelişmesinde madencilik, yöresel gıda, mermer ve taş ocakları gibi işletmeler ilimiz sanayisinin geleceği için en önde gelen sektör olarak görülmektedir. İlimizde sanayinin gelişmesi için 949.500 m² alana sahip 59 parsel den oluşan Organize sanayi Bölgesi oluşturulmuş olup, bunlardan 19 adet parsel işletmelere tahsisi yapılmıştır. Ayrıca Gümüşhane merkezde 120 işyerine sahip küçük sanayi sitesi, Kelkit ilçesinde ise 204 işyerine sahip küçük sanayi siteleri oluşturulmuştur. 2. İlin Ticaret Yapısı İlimiz Ticaret ve Sanayi Odasına toplam 312 şirket ( 3 Kolektif, 261 Limitet, 47 Anonim, 1 Komandit) kayıtlı bulunmaktadır. Ayrıca 278 adet şahıs firması, 74 adet kooperatif kayıtlı bulunmaktadır. Odaya kayıtlı üye sayısı ise 664’dır. Kelkit Ticaret ve Sanayi Odasına toplam 487 şirket, 82 adet kooperatif kayıtlı olup, oda kayıtlı üye sayısı ise 569 dur. Gümüşhane’de, Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı 11.596.217 SSK, 3.307.941 Bağ-Kur, 2.579.366 Emekli Sandığına bağlı aktif sigortalı mevcuttur. 2011 yılı aralık itibariyle, İl genelinde 1866 Gerçek Usulde Mükellef, 457 Kurumlar Vergisi Mükellefi, 1984 Basit Usulde Mükellef, 2365 KDV Mükellefi ve 13983 MTV Mükellefi olmak üzere toplam 20673 Mükellef vardır. 2011 Yılında tahakkuk eden vergi miktarı 69.708.195,72 TL olup; 54.817.015,73 TL vergi tahsil edilmiştir.( %78 ) Bunun yanı sıra; toplam kamu gelirleri tahakkuku 90.173.505,99 TL, toplam kamu gelirleri tahsilâtı ise 77.879.660,76 TL’dir. (%86) İl bankacılık sektörü açısından yeterli cazibeye sahip olmadığından bu sektörde genellikle Kamu Bankaları öne çıkmaktadır. İl merkezi ve ilçelerde toplam 13 banka şubesi vardır. Bunlardan 7’i merkez İlçede, 2’si Kelkit, 1’er adedi Torul, Şiran, Köse ve Kürtün İlçelerinde bulunmaktadır. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Gümüşhane İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Gümüşhane İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı Sanayi Sicil Belge sayısına göre 72 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0,1 lik bir oran ile sanayisi az gelişmiş ilerimiz arasında yer almaktadır. 185 Karadeniz Bölgesi’ndeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, bölge illeri arasında %19 lik bir oran ile Samsun ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla, % 10 ile Düzce , % 10 Trabzon, %10 Çorum, % 7 Bolu, % 6 Kastamonu, % 5 Ordu, %5.0 Rize, % 4 Amasya, % 4 Tokat, %4 Zonguldak, % 4 Karabük, %3 Sinop, % 3 Giresun, %3 Bartın, %1 Gümüşhane, %1 Artvin, % 1 Bayburt illeri takip etmektedir. 3.2. Gümüşhane İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Gümüşhane İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 40 Gıda ürünleri imalatı, % 21 Diğer madencilik ve taş ocakçılığı, % 16 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, ilk sırada yer alırken, diğer sektörler de sırasıyla; % 4 Mobilya İmalatı, % 4 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (Makine teçhizatı hariç) % 4 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı % 4 Metal cevherleri madenciliği, % 3 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı % 3 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç ) %1 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı % 1 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı, 3.3. Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Gümüşhane ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam 1559 dur. 3.4. Genel Değerlendirme: Gümüşhane İlinde sanayi sektörlerinde çalışanların, % 30 u Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 24 ü Metal Cevherleri Madenciliği % 17 si Diğer madencilik ve taş ocakçılığı % 16 sı Gıda ürünleri imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayideki istihdamın % 77 si işçi, % 7 si Mühendis’dir. Gümüşhane İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 47 si Mikro Ölçekli, % 48 si Küçük Ölçekli, %5 i Orta Ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler: - Koza Altın İşletmeleri A.Ş. - Gümüştaş Madencilik ve Ticaret Anonim Şirke - Aşkale Çimento Sanayii A.Ş. Gümüşhane Çimento Fabrikası - Alemdar Madencilik ve İnşaat Sanayi Gümüşhane Şubesi - Akköy Enerji A.Ş. 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Madencilik sektörü Hidroelektrik enerji Organik tarım ve hayvancılık, Çimento sanayi Gıda sanayi Yayla ve Kış turizmi 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Reçel üretimi Süt ve süt mamulleri üretimi Su şişeleme Hazır giyim üretimi Çorap üretimi El halıcılığı Alçı Üretimi 186 Styropor üretimi Teneke kutu üretimi 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Gümüşhane İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 1 3 2 2 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 8 112 340 257 6.2. Gümüşhane İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 1 1 3 2 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 131 11 583 27 7. Gümüşhane İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ : a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Merkez Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:16) 78 hektar büyüklüğündedir. 2006 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 59 adet sanayi parselinin, 19 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 7 adedi üretim, 11 adedi inşaat, 1 adedi proje aşamasındadır. 40 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 330 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda ve gübre sanayidir. b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Merkez Organize Sanayi Bölgesi (İlave) : (Sicil No:16) 05.05.2010 tarih ve 3766–3770 sayılı dağıtımlı yazımız ile 20 hektar büyüklüğündeki alanın OSB yeri olarak kesinleştiği bildirilmiştir. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Gümüşhane İlinde 332 işyerlik 2 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 12.784.851.-TL’ye karşılık gelmektedir. DOLU BOŞ DOLULUK SIRA İŞYERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI İŞYERİ İŞYERİ ORANI NO SAYISI SAYISI SAYISI (%) 1 GÜMÜŞHANE KELKİT KSS 212 137 75 65 2 GÜMÜŞHANE MERKEZ KSS 120 76 44 63 TOPLAM 332 213 119 64 (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 187 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri İlde likidite darlığı nedeniyle müteşebbislere sunulan bedelsiz arsa tahsisi ve çeşitli teşvik unsurlarına rağmen istenilen seviyede yatırım gerçekleşmemektedir. Mevcut işletmelerin birçoğu önceki dönemlerde devlet tarafından faaliyete geçirilmiş, sonradan ihale edilmek suretiyle girişimcilere satılmıştır. Bu tesislerin teknolojilerinin eski olması sebebiyle rehabilite edilebilmeleri için yüksek miktarda finansman gerekmekte olup, finansman sorunu çözülemediğinden bu işletmelerin yüksek ürün maliyetleri nedeniyle gerek bölge ve gerekse ülke genelindeki rakipleri ile rekabet etme şansları ortadan kalkmaktadır. Bunun neticesinde tesislerin birçoğu kapalı ya da düşük kapasiteyle çalışmaktadırlar. Diğer taraftan, ilde üretilen mamullerin girdi maliyetlerinin yüksek oluşuna etki eden en önemli unsur taşıma maliyetleri olup, bu maliyetlerin düşürülebilmesi için demiryolu taşımacılığının hayata geçirilmesi çok büyük önem arz etmektedir. Mevcut Zigana Tüneli yerine daha düşük rakımla Trabzon’a ulaşımı gerçekleştirebilecek yeni bir tünelin yapımı il ekonomisine katkı sağlayacaktır Yeni kurulan işletmelerin bölge içerisinde belli bir yerde; Organize Sanayi Bölgesinde toplanması ile işletmelerin sorunlarının düşük maliyetle çözüleceği (arıtma, elektrik, kanalizasyon) ÇED raporu ve Gayri Sıhhi Müesseseler yönetmeliğinde istenen şartların mevcut yapı ile problemsiz aşılması sağlanacaktır. İlin sosyo-ekonomik durumu dikkate alınarak yöresel ve sektörel teşvikler (vergi indirimi, SGK prim indirimi, enerji indirimi) sağlanmalı, teşvik sistemindeki bürokratik işlemler azaltılmalı ve sadeleştirilmelidir. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu ÜNVANI İl Müdürü Şube Müdürü Mühendis Şef Teknisyen Memur Şoför TOPLAM FİİLİ KADRO 1 1 1 1 1 3 1 9 188 30 HAKKARİ 1. İlin Sanayi Yapısı Hakkari ili ekonomisine, tarım özellikle de hayvancılık hakimdir. İlde sanayi gelişmemiştir. Kalkınmada öncelikli iller arasına alınmasıyla birlikte Hakkari sınırlı da olsa bir gelişme kazanmıştır. Bu gelişmede kamu yatırımları, çok ortaklı şirketler ve kooperatifler esas rolü oynamıştır. Gerek sanayinin gelişmemiş olması ve gerekse sermaye yetersizliği nedeniyle üretim hammadde işlemleri kurulu kapasitelerinin çok altındadır. Hakkari’de çalışan nüfusun çok küçük bir bölümü sanayi sektöründe çalışmaktadır. Sanayide çalışan işgücünün büyük bir bölümü dokuma ve gıda sanayisinde çalışmaktadır. Hakkari İlin Sanayi Altyapısının Genel Durumu: Hakkari ilinin geçim kaynağı tarım ve hayvancılık olup, tarımsal ve hayvansal malların alım satımı ile kısıtlı bir ticaret söz konusudur. İlin kalkınmada birinci derecede yer alması sebebiyle Devletçe bölgedeki yatırımları cazip kılmak için bazı teşvik tedbirleri alınmış ve hizmet sektörlerinin gelişmeye başlamış olmasıyla birlikte alt ve üst yapı inşaatları, öncelikle ticari hayatı canlandırmış ve küçük imalathanelerin kurulması (KOBİ’ler) teşvik edilmiştir. Kalkınma programlarına uygun olarak küçük sanatlar ve orta boy sanayicinin modern sanayi işyerlerine kavuşması ve böylece hem verimliliklerinin arttırılması, hem de çevrenin korunmasına yönelik olarak, Küçük Sanayi Siteleri yapımına ve desteklenmesine önem verilmiştir. Hakkari’de ticari ve ekonomik hayatı meydana getiren kurum ve kuruluşlardan; Odalar olarak 2 Ticaret ve Sanayi Odası (Hakkari-Yüksekova), 1 Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği, 3 Esnaf ve Sanatkarlar Odası, 3 Ziraat Odası, 2 Şoförler ve Otomobilciler Esnaf Odası ve 1 adet İhracatçılar Birliği Temsilciliği bulunmaktadır. Kooperatifler olarak da 3 Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifi, 2 Esnaf ve Sanatkarlar Kredi Kefalet Kooperatifi, 6 Tüketim Kooperatifi, 23 Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi, 1 Bilimsel ve Kültürel Kooperatif, 5 Temin ve Tevzii Kooperatifi, 1 Sanat Kooperatifi olmak üzere toplam 41 adet Kooperatif bulunmaktadır. Şirket kuruluşları olarak İl ve İlçelerde 45 Anonim Şirket ve 683 Limited şirket bulunmaktadır. Hakkari ekonomisinde ticaret sektörü çok önemli bir yer tutmaktadır. Ticaret sektörü gerek sanayileşme ve kentleşme olgularıyla olan iki yönlü bağlantısı ve gerekse yarattığı gelir ve istihdam açısından tüm il ekonomisi için önemli sektörlerden biri konumundadır. İlimizde sanayi işletmeleri olarak; 1 süt fabrikası, 2 un fabrikası, 1 iplik fabrikası, 2 elektrik üretim tesisi, 7 küp şeker imalathanesi, 2 tekstil atölyesi, 2 kum-mıcır üretim tesisi ve 8 tane diğer orta ve küçük boy ölçekli sanayi işletmeleri olmak üzere toplam 24 sanayi işletmesi bulunmakta olup, söz konusu işletmelerde 428 kişi istihdam edilmektedir. 2. İlin Ticaret Yapısı Hakkari’de ticari ve ekonomik hayatı meydana getiren kurum ve kuruluşlardan; Odalar olarak 2 Ticaret ve Sanayi Odası (Hakkari-Yüksekova), 1 Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği, 3 Esnaf ve Sanatkarlar Odası, 3 adet Ziraat Odası, 2 adet Şoförler ve Otomobilciler Esnaf Odası ve 1 adet İhracatçılar Birliği Temsilciliği bulunmaktadır. Kooperatifler olarak da 3 Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifi, 2 Esnaf ve Sanatkarlar Kredi Kefalet Kooperatifi, 5 Tüketim Kooperatifi, 23 Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi, 5 Temin ve Tevzii Kooperatifi, 1 Küçük Sanat Kooperatifi olmak üzere toplam 39 adet Kooperatif bulunmaktadır. 189 Şirket kuruluşları olarak İl ve İlçelerde 50 Anonim Şirket ve 613 Limited şirket bulunmaktadır. Hakkari ekonomisinde ticaret sektörü çok önemli bir yer tutmaktadır. Ticaret sektörü gerek sanayileşme ve kentleşme olgularıyla olan iki yönlü bağlantısı ve gerekse yarattığı gelir ve istihdam açısından tüm il ekonomisi için önemli sektörlerden biri konumundadır. Ticaret Durumu : Sanayiye dönük imalathanelerin olmayışı nedeniyle İl dahilindeki temel tüketim maddeleri komşu illerden temin edilmektedir. Bu nedenle İlimizin diğer İllerle canlı bir ticaret bağlantısı vardır. Canlı hayvan, deri, yün, ceviz ve bal diğer İllere satılan mallar arasındadır. Buna karşılık sebze, meyve, nebati yağ, giyim eşyası, sanayi mamulleri, dayanıklı tüketim malları ve diğer tüketim malları satın alınmaktadır. Doğu Anadolu Bölge ekonomisinin en önemli ve ağırlıklı sektörlerinden birisinin tarım ve hayvancılık sektörü olması buna bağlı olarak bölge illerinin ekonomisinin de bu yönde yapılanmasını beraberinde getirmekte olup, özellikle Hakkari’nin sahip olduğu tarım ve hayvancılık potansiyeli mevcut ticari hayatın gelişmesinde önemli bir yer tutmaktadır. Hakkari’nin bir ili sınır olması ve özellikle İran’a açılan Esendere sınır kapısına sahip olması nedeniyle bu ülkeye yapılan transit taşımacılıktan önemli bir pay almaktadır. Bu sebeple taşımacılık son zamanlarda daha da gelişmiş bulunmaktadır. İlde, yöre el sanatlarından olan kilim dokumacılığı oldukça gelişmiş durumda olup, hem evlerde, hem de açılmış olan atölyelerde kurulu olan tezgahlarda üretilen “Hakkari kilimi” yurt içi ve yurt dışı pazarlarda önemli miktarlarda dokunarak gönderilmektedir. Büyük oranda yatırım ve sermaye gerektirmeyen el sanatlarına yönelik bu tür ürünlerin üretilerek pazarlanması, ticari hayata canlılık kazandırmakla birlikte, bu sanatların gelişimine de olumlu katkıda bulunmaktadır. Sınır Ticareti Hakkari’nin bir sınır ili olması ve Esendere Sınır kapısı’nın bulunması, beraberinde sınır ticareti olgusunu getirmiş ve bu sınır ticareti Hakkari ekonomisinde ticaretin çeşitlenmesine olumlu etki yapmıştır. İlimizde sınır ticareti, 1994 yılında 1 nci sınıf sınır kapısı statüsü kazanan Esendere sınır kapısından, Sınır Ticaretinin Düzenlenmesine İlişkin 2008/14451 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ve Mezkur kararın uygulanmasına ilişkin olarak hazırlanan 2009/7 sayılı Tebliğ hükümleri çerçevesinde Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından belirlenen esaslara göre onaylanan liste kapsamında yapılmaktadır. Ayrıca ülkemizin ve ilimizin ekonomisine olumlu katkı sağlayacağı düşünülen Çukurca İlçesinde Üzümlü, Şemdinli İlçesinde ise Derecik Kara Hudut Kapılarının açılması için 14.08.2009 tarih ve 977 sayılı yazımızla Dış Ticaret Müsteşarlığına talepte bulunulmuş olup, bunun üzerine İçişleri Bakanlığının 07.02.2011 tarihli ve 35180 sayılı yazısı üzerine Bakanlar Kurulunun 2011/1434 sayılı kararı ile Şemdinli Derecik Kara Hudut Kapısı Uluslar arası giriş-çıkışlara açılmıştır. Ayrıca, Çukurca-Üzümlü Kara Hudut Kapısı İçişleri Bakanlığının 25.04.2011 tarihli onayı ile ülkeye giriş ve çıkışların geçici olarak yapılması sağlanmıştır. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Hakkari İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 190 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Hakkari İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı Sanayi Sicil Belge sayısına göre 26 Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0,02 lik bir oran ile sanayisi gelişmemiş İller arasında yer almaktadır. Doğu Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, Malatya İlinin % 29 luk bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer aldığı görülmektedir. Malatya İlini sırasıyla %18 ile Elazığ, % 13 ile Erzurum, % 9 ile Erzincan, %9 ile Van, %5 Ağrı, 2 Muş, % 3 Kars, % 3 Bingöl, %3 Bitlis, % 2 Ardahan, %2 Iğdır, %1 Hakkari, %1 ile Tunceli ve İli takip etmektedir. 3.2. Hakkari ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Hakkari İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 38 ile Gıda ürünleri imalatı sektörü ilk sırada yer almaktadır. Diğer sektörler sırasıyla; % 23 Diğer madencilik ve taşocakçılığı, % 8 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı % 8 Diğer metalik olmayan mineral ürürnleri, % 8 Kimyasal ve kimyasal ürürnler imalatı % 4 Bilgisayar elek.ürürn imalatı, % 4 Ana metal sanayi, % 4 Tekstil ürünleri imalatı, % 3 Metal cevherleri madenciliği, 3.3. Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre Hakkari ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam 452 dir. 1 sanayi işletmesinde Ar-GE birimi, 3 sanayi işletmesinde de kalite kontrol birimi bulunmaktadır. 3.4. Genel Değerlendirme: Hakkari İlinde sanayide çalışanların% 28 Kimyasal ve kimyasal ürürnler imalatı , 20 Diğer Madencilik ve taşocakçılığı ürünleri imalatı, % 7 si Elektrikli teçhizat imalatı, % 11 Gıda ürürnleri imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. İstihdamın % 81 i işçi, % 3 ü Mühendis’tir. Hakkari İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 42 i mikro ölçekli, % 50 i küçük ölçekli, % 8 ü de orta ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Aksa Enerji Üretimi (Hakkari Şubesi) A.Ş - Seyitoğlu İnşaat Beton Arıcılık Fırın . Ltd.Şti. - Meskan Ölmez Madencilik Harfiyat Nakliye Taah.Tic.San.Ltd.Şti. - ALK Giyim San. Ve Dış Tic.Ltd,Şti. - Baskın Kardeşler Gıda Süt Hayvancılık Tur.İnşaat Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti. 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar ENERJİ POTANSİYELİ : 1- Baraj ve HES Projeleri : a) Hakkari Barajı ve HES’ler : Zap suyu üzerine kurulacak olan Hakkari barajları ile gerek zap suyu gerekse zap suyunu besleyen dereler üzerinde HES’ler kurularak elektrik enerjisi üretilebilir ve istihdam sağlanabilir. Bu şekilde Zap Vadisi önemli bir enerji havzasına dönüştürülebilir. 191 2- Rüzgar Enerjisi : İlimizde yükseklikleri 3.000 metrenin üzerinde 32 tane dağ ve bu dağlar arasında kalan derin vadilerde oluşan hava akımlarından yararlanılarak rüzgar enerjisi santralleri kurulabilir. Hakkari bu konuda bakir bir bölgedir. Rüzgar enerjisinin üretilmesi ile ilgili fizibilite çalışmaları yapılmalıdır. 3- Madencilik : İlimiz maden bakımından Türkiye’nin önemli bölgelerindendir. Bilindiği üzere, enerji hammaddeleri günümüzde çok önemli bir yere sahiptir. Enerji hammaddeleri konusunda İlimiz kendi yakacağının önemli bir kısmını üretebilecek durumdadır. Çukurca - Şırnak sıra dağlar silsilesinde Şırnak kömürü olarak adlandırılan Asfaltitler mevcuttur. Bu yatakların değerlendirilmesi durumunda ilimizde de ev yakıtı olarak kullanılan Asfaltitlerin satış fiyatları kısmen düşecek aynı zamanda önemli oranda iş ve istihdam imkanı sağlanmış olacaktır. İlimiz dahilinde yapılan araştırmalarda; Şemdinli İlçesi Örencik, Samanlı ve Derecik Köyleri civarında zengin krom ve kömür madeni yatakları bulunmaktadır. Yine Hakkari İli Çukurca İlçesi Köprülü, Kavşak, Uzundere, Dedeler ve Zavite Köyleri civarında asfaltit kömürü ve Boğazören köyleri civarında ise maden kömürü, Yüksekova ilçesine bağlı Kışlacık, Kandiltepe, Evliyatepe, Baştazin, Adaklı, Ayır, Kadıköy ve Halkan Köyleri civarında ise çok zengin krom maden yataklarına rastlanılmıştır. Bunların dışında, Hakkari- Merkez Otluca (Gulan) ve Konak Köyleri civarında zengin kuvars kristalleri, Hakkari Merkez Üzümcü, Oğul, Seryan ve Çanaklı Köylerinde kurşun ve kuvars madenleri, Merkez Akbulut köyünde arsenik madeni, Merkez Erziki mevkiinde kükürt madeni, Merkez Işıklı Köyü civarında talk madeni Merkez Taşbaşı köyünde titanyum madeni bulunmaktadır. Ayrıca Merkez Üzümcü köyü civarında Çinko madeni bulunmuş olup, işletilmesine devam edilmektedir. Ayrıca; Şemdinli ilçemize bağlı olan Derecik Beldemizde Kalori değerleri MTA ve Çevre Bakanlığımızın laboratuarlarında yapılan testler neticesinde alt ısı ve üst ısı değerleri olarak 7200-7500 kilokalori, kül oranı düşük, uçucu madde oranı yüksek, kükürt oranı makul seviyelerde çıkan katı petrol olarak da adlandırılan zuhurlara rastlanılmıştır. Bu sahaların Rezervleri orta düzeyde olup kazanılmaları gerekmektedir. Derecik yolunun 2006 yılına kadar stabilize olması sebebiyle özel sektör nakliyeden dolayı rağbet etmemiştir. 2007 Yılında yol sorununun giderildiği göz önüne alınırsa üretimin yapılmasının rantabıl olacağı ortadadır. Derecik bölgesinde ve Çukurca - Şırnak arasında çıkartılacak olan kömürlerin teknik olarak yapılacak testler doğrultusunda belli oranda karıştırılmasıyla ev yakıtı olarak kullanılması faydalı olacaktır. Ortaya çıkartılacak karışımın preslenip torbalara konularak pazara sunulması durumunda bu güne kadar kış aylarında süregelen hava kirliliğinin önemli oranda önüne geçilmiş olacaktır. Aynı şekilde elde edilecek kömürün kül oranı düşük, kalori değeri yüksek, kükürt oranı düşük olacaktır. Bu karışımın yapılmaması halinde ülkemizin enerji sıkıntısına katkıda bulunacak Termik santraller kurulabilecektir. Sonuç olarak; Enerji tüketimi konusunda dışa bağımlılığı azaltmak ve sanayinin ihtiyacı olan ucuz enerjinin sağlanarak bu enerjinin sürekli güvenilir olması bakımından, maden kaynaklarının kullanılması kaçınılmaz bir gerekliliktir. Bu amaçla, İlimizdeki bu potansiyelin değerlendirilmesi büyük önem arz etmekte olup, bu bakımdan maden arama seferberliğinin başlatılarak yeraltı zenginliklerimizin keşfedilip ekonomik değerleri olan sahaların ülke ekonomisine kazandırılması halinde İl’in iktisadi gelişimine ve istidam olanaklarının yaratılmasına büyük katkı sağlanmış olacaktır. Tarım ve Hayvancılık Potansiyeli : Son dönemlerde meydana gelen olaylardan dolayı bölgemizde hayvancılık gerilese de tarımsal ekonominin temeli olmaya devam etmektedir. Ayrıca bölge hayvancılığı halen üstünlüğünü korumaktadır. 192 Ayrıca; Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi ve Dokuzuncu Kalkınma Planında belirtilen amaç ve ilkeler esas alınarak Hakkari Valiliğince hazırlanan Organize Hayvancılık Köyleri Projesi ile işsizliğin had safhada olduğu ilimizde işsizliği azaltmak, köye dönenlere iş imkanı sağlamak, terör nedeniyle köyden kente göç eden kırsal nüfusun tekrar köye dönüşünü hızlandırmak ve mevcut meraları kullanılabilir kılmak suretiyle hayvancılığı canlandırmak amaçlanmıştır. Bu proje ile, kırsal yerleşimlerde yaşayan üreticilerin doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı ve yönetimini, hayvancılık konusunda bilgi ve becerilerini artırmak, kapasitelerini geliştirmek ve örgütlenmelerine destek olmak ve hedef grubun sahip olduğu hayvanların verimini artırmak için rehberlik etmek, hayvan sağlığının korunmasına yönelik çalışmalar yaparak üreticileri bilinçlendirmek, yem üretimi ve çeşitliliğini sağlamak ve çayırmera ıslahını ve yönetimini iyileştirme çalışmaları yapmak. Hedef gruba eğitim vermek, uygulama yapmalarını ve örgütlenmelerini (birlikte iş yapmalarını) sağlamak, yüksek verimli damızlık temini, ürün işleme ve pazarlama, kooperatiflere yönelik yatırımlar, bölgeye yeni girişimcilerin katılımı sağlanacaktır. Arıcılık Potansiyeli : İlimiz, Şemdinli İlçesi başta olmak üzere Arı varlığı ve bal üretimi ile önemli bir arıcılık merkezi olup, ancak; arıcılık potansiyelinden yeterince yararlanılamamaktadır. Verimliliği sınırlayan unsurların kaldırılması durumunda arıcılık yöre halkının gelirinin artırılmasında önemli rol oynayacaktır. Diğer yandan Şemdinli balının laboratuar sonuçları ile kesinleşmiş üstün özelikleri ile geniş kitlelere ulaştırılması ve ülkemizin bir kaynağının dış dünyaya tanıtılması sayesinde dış satım yoluyla ülke ekonomisine döviz katkısı sağlayacaktır. Şemdinli İlçesi Doğal yapısı ve florası ile arıcılığın cazibe merkezlerindendir. Buranın Koruma altına alınması ve gerekli tanıtıcı faaliyetlerin yapılması halinde buradan elde edilecek bal kalitesiyle ünlü Anzer Balı’ na rakip olunabilecektir. Ceviz Potansiyeli : İlimiz meyveciliğinde en önemli meyveler ceviz ve asma dır. Zira kaynaklarda cevizin anavatanı olarak İlimizin de içinde bulunduğu bölge gösterilmektedir. Bu kadar yoğun bir popülasyona sahip olan ceviz üzerinde seleksiyon yoluyla ıslah çalışmalarının başlatılarak güzel ve kaliteli tiplerin dünya literatürlerine girmesi sağlanarak bunların meyvecilik Araştırma ve Üretme İstasyonlarına, Üniversitelere ve üreticilere tavsiye edilmesi konusunda çalışmalar sürdürülmelidir. Su Ürünleri Potansiyeli : Dünyanın birçok yerinde bulunamayacak kadar yer altı ve yer üstü su kaynaklarımızın, bugüne kadar üretime yönelik kullanımı çok sınırlı olmuştur. Su ürünleri yetiştiriciliği de buna dayalı olarak projelendirilecek bir çalışma olarak karşımıza çıkmaktadır. Alabalık yetiştiriciliği için son derece ideal su kaynakları bulunmaktadır. İlimiz Topografik yapısı itibari ile de İlimiz su ürünleri yetiştiriciliği için çok caziptir. Burada kurulacak su ürünleri üretim istasyonu ile yüksek kapasiteli kültür balıkçılığının yapılması ve teşvik edilmesi sağlanabilir. Buna bağlı olarak kurulacak su ürünleri işleme ve değerlendirme ünitesi ile su ürünlerinin dondurulması, paketlenmesi ve hatta konservelerin yapılması sağlanabilir. İşlenen bu ürünler bölgemize yakın olan İran, Türki Cumhuriyetler ve diğer Ülkelere de pazarlanabilecektir. Böylece hem ilimiz için çok önemli bir istihdam alanı oluşacak hem de Ülkemize döviz girişi sağlanmış olacaktır. Turizm Potansiyeli : Hakkari vahşi coğrafyası, buzulları ve yüksek dağları ile doğa sporlarına, Zap Nehri ile su sporlarına, kış mevsiminin uzun olması ve yoğun kar düşmesi ile kış sporlarına, yüksek dağlarda dört mevsimi bir arada yaşatan yaylalarıyla yayla turizmine cevap verecek zengin bir potansiyele sahiptir. Ancak, güvenlik problemlerinin yanında, bu potansiyeli değerlendirecek yatırımların ihmal edilmesi, yapılmaması, ulaşım sorunlarının çözülmemesi, Hakkari’de turizmin gelişmesine engel olmaktadır. 193 Türkiye’nin en yüksek ikinci dağları olan Cilo dağlarındaki, on bin yıllık buzullar, Sat, Berçelan yaylaları ve bu yaylalardaki buzul göller, dört mevsimi yaşatan doğa, Zap Nehri ve yılın önemli kısmında karla kaplı olan tepeler, ne yazık ki değerlendirilememektedir. Cilo Dağlarındaki on bin yıllık buzullar, kesinlikle herkesin görmesi gereken bir coğrafyadır. Hakkari, istenildiği takdirde, bir kayak merkezine dönüştürülebilir. Hakkari’de haziran ayında bile kış sporları yapma imkanı vardır. Hakkari’deki yaylalar doğayı ve doğa sporlarını seven insanlar için bulunmaz bir nimettir. Bu nimetlerin değerlendirilmesi için, devletin öncülüğünde yatırımlar yapılmalı, büyük firmalar bölgeye getirilmelidir. Bu merkezlere ulaşım sorun olmaktan çıkarılmalı, güvenlik sağlanmalıdır. Bu konuda projeler üretilmeli, bölge tur operatörlerine tanıtılmalıdır. Kış sporları için Berçelan Yaylası pilot bölge seçilmeli ve Berçelan Yaylası’nda her türlü ulaşım ve altyapı sorunları çözülmelidir. Ayrıca, Cilo Dağları’ndaki buzullara rahat ulaşım imkanları sağlanmalıdır. Bu kapsamda; 1- İl’de yayla turizminin geliştirilmesi için Kültür ve Turizm Bakanlığına önerilen “Berçelan Yaylasının Turizm Merkezi Olarak İlan Edilmesi” projesinin hayata geçirilmesi, 2- Kültür ve Turizm Bakanlığına önerilen Otluca Köyü Kayak Merkezi projesinin hayata geçirilmesi, 3- Cilo Buzulları, Sat Gölleri ve Kaya Resimleri Bölgelerinin turizme kazandırılması ve gerekli yol, ulaşım ve altyapının hazırlanması, 4- Etnografya müzesine dönüştürülmesi düşünülen Meydan Medresesinin faaliyete geçmesi için devam eden teşhir, tanzim ve çevre düzenlenmesi projesinin bitirilmesi sağlanmalıdır. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar 1 - ULAŞTIRMA : İlimiz ulaşımı için büyük önem taşıyan Hakkari (Yüksekova) Havaalanı için Yüksek Planlama Kurulu Kararı alınarak 2008 yılı yatırım programına alınmıştır. Altyapı etüd ihalesi yapılmış olup, Havaalanı yapımı ile ilgili çalışmalara hız verilmelidir. Ayrıca; 205 Km uzunluğundaki Van - Hakkari karayolunu mesafesini 50 Km kısaltıp 155 Km.ye indirecek olan ve yıllardır Hakkari’li vatandaşlarımızın düşlerini süsleyen Berçelan yol yapım çalışmaları Valiliğimiz tarafından başlatılmıştır. Van İl sınırına kadar yaklaşık 41,5 Km olan yolun 23 Km.lik kısmının 23 km.si stabilize yol olarak 2008 yılı içinde tamamlanmıştır. Geri kalan 18,5 Km.den 17 Km.si tesviye olarak bitirilmiş olup kalan 1,5 Km. ham yol yapım çalışması devam etmektedir. 2- EĞİTİM : Hakkari Üniversitesi Hakkari Üniversitesi’ne bağlı Hakkari Meslek Yüksek Okulumuzda 637 öğrencimiz eğitim görmektedir. 5765 Sayılı Kanun ile kurulması kabul edilen Hakkari Üniversitesi için 202.981 m2 yüzölçümlü 4 adet taşınmaz malın üniversiteye tahsisi ile Ek Hükümet Konağının yapılması halinde halen kullanılmakta olan hükümet konağının tasarruf genelgeleri de dikkate alınarak Rektörlük binası olarak kullanılması ve alternatif kampüs alanı olarak da Otluca OSB (Organize Sanayi Bölgesi) alanındaki taşınmazlar Maliye Bakanlığımıza teklif edilmiştir. Üniversitenin biran önce eğitim öğretime başlaması İlin gelişimi açısından önem arz etmektedir. Sınır Ticareti : Sınır Kapılarının Açılması : Ülkemizin en önemli sorunları arasında yer alan bölgelerarası gelişmişlik farkının giderilmesi ve geri kalmışlığın önlenmesi için sınır kapılarının önemli bir araç olduğu hususu dikkate alınarak, ülkemizin ve ilimizin ekonomisine olumlu katkı sağlayacağı düşünülen Çukurca İlçesinde Üzümlü, Şemdinli İlçesinde ise Derecik Kara Hudut Kapılarının açılması sağlanmalıdır. 194 Tarıma Dayalı Organize Sanayi Bölgesinin Kurulması : İlimiz Yüksekova İlçesinde halkın temel geçim kaynağının tarım ve hayvancılığa dayandığı, bu nedenle anılan İlçede Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi kurulması için gerekli potansiyelin mevcut olduğundan bahisle, hayvancılığın desteklenmesi ve hayvansal ürünlere dayalı üretimin geliştirilmesi, yörede üretim ve istihdamın arttırılması, katma değer yaratması, dış göçün önlenmesi, modern usullerle besiciliğin yapılması ve il ekonomisine büyük bir gelir sağlayarak topyekun bir kalkınma hamlesi gerçekleştirilmesi için Yüksekova İlçesinde Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesinin kurulması düşünülmekte olup, bu konuda hazırlanan proje teklifi Sanayi ve Ticaret Bakanlığına gönderilmiş olup; konu ile ilgili olarak alınan cevabi yazıda, TDİ OSB projelerinin var olma nedeninin OSB nin bir kısmının sanayi alanı olarak ayrılması konusunda biyogüvenlik açısından Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca büyük risk olduğunun ifade edilmesi hususları göz önüne alındığında, Hakkari –Yüksekova TDİ OSB projesi yer seçimi talebimizle ilgili olarak şu aşamada herhangi bir çalışma yapılmayacağı belirtilmiştir. OSB’lerin ülkemizin kanayan yarası olan işsizlik sorununa ne denli bir katkı sağladı ortadadır. Bu itibarla, İlimizin tarım ağırlıklı bir ekonomiye sahip olması ve OSB’lerin ülkemizin kanayan yarası olan işsizlik sorununa ne denli bir katkı sağlayacağı ortadadır. Bu bağlamda İlimiz Yüksekova İlçesinde kurulması düşünülen Tarıma Dayalı Organize Sanayi Bölgesinin (TDİ OSB) yer seçimi çalışmalarına başlanılması büyük önem arz etmektedir. 5. İlin Dış Ticareti Yıl 5.1. Hakkari İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 74 122 107 86 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) İTHALATÇI FİRMA SAYISI 7 24 34 23 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 180.896 399.037 308.794 339.081 5.2. Hakkari İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 8.745 8.587 19.771 32.976 6. Hakkari İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) HAKKARİ İLİNDE BİTEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ BULUNMAMAKTADIR b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Hakkari Organize Sanayi Bölgesi (Sicil No:185): 20.10.1994 tarih ve 12923 sayılı yazımızla kamulaştırma talimatı yazılmıştır. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Hakkari ilinde 100 işyerlik 2 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 6.714.016.-TL’ye karşılık gelmektedir. 195 Sıra no 1 2 KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI HAKKARİ MERKEZ (ÖRNEK) KSS HAKKARİ YÜKSEKOVA KSS TOPLAM İŞYERİ SAYISI 50 50 100 DOLU İŞYERİ BOŞ İŞYERİ SAYISI SAYISI 50 50 100 DOLULUK ORANI (%) 0 0 0 100 100 100 b) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Şemdinli (DAP) Küçük Sanayi Sitesi: 2011 yılı Yatırım Programında “50 işyeri altyapı” olarak ve 550.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Üst yapı projeleri beklenmektedir. Yüksekova Küçük Sanayi Sitesi 2011 yılı Yatırım Programında “100 işyeri, altyapı ” olarak ve 750.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Üst yapı projeleri beklenmektedir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 7. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri İlimizde sanayi gelişmemiştir. Bunun temel nedenleri ise; 1- Kişisel gelirin düşüklüğü nedeniyle bölgesel ve alt bölgesel pazarların darlığı ve sermaye yetersizliği, 2- Bölgenin görece konumu nedeniyle ülke pazarının siklet merkezine uzaklığı, 3- İklim ve topoğrafik koşullar nedeniyle ulaşımın arz ettiği güçlüklerdir. Bu olumsuzlukların ortadan kaldırılması için sermaye birikiminin etkin ve azami istihdam yaratacak şekilde kullanılması kadar kendi potansiyellerini harekete geçirecek ortamın yaratılması büyük önem arz etmektedir. Ayrıca; kalkınmada büyük rol oynayan KOBİ’lerin yeni finans olanaklarıyla desteklenmesi halinde, hem kişi başına düşen milli gelirin artacağı; hem de aktif olarak ilin ekonomisine hız kazanacaktır. İhracatçıların Sorunları ve Çözüm Önerileri 1- İç Gümrükleme ile ilgili olarak : 24.03.2006 tarih ve 26118 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan, kara sınır kapılarından yapılan giriş ve çıkışlar ile ilgili 2006/11 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile ihracat ve ithalata ilişkin gümrük işlemlerini kolaylaştırmak ve kara sınır kapılarında yaşanan yoğunluk ve gecikmeleri önlemek amacıyla en yakın iç gümrüğe uzaklığı 100 km’den az olan sınır kapılarında 01.05.2006 tarihinden itibaren en yakın iç gümrüğe uzaklığı 100 km’den fazla olan sınır kapılarında ise 31.12.2006 tarihinden sonra ihracat ve ithalata ilişkin gümrük işlemlerinin iç gümrüklerde yapılacağı belirtilmiştir. Ancak, gerek fiziksel şartları bakımından (normal araç park imkanı ve antrepolarının bulunmayışı ve Van ilindeki Gümrük Müdürlüğünün iç gümrüklemeye hazır olmayışı) gerekse bölgemizin kendine özgü şartları olan kara yolu altyapısının yeterince iyi olmaması ve çok ağır ve uzun geçen kış şartları nedeniyle kışın nakliye işlerinin çok daha güç yapılacağı ve maliyetin iki katına çıkacağı; ayrıca, ihracatçılar için başlı başına bir problem olan terör olayları ile daha birçok olumsuzluklar ihracatçılarımızın yükünü bir kat daha artıracağından, söz konusu Başbakanlık genelgesinin yeniden değerlendirilerek ya sınır kapılarına yakın ilçelerde iç gümrüklerin kurulması veya eski uygulamaya devam edilmesinin faydalı olacağının ilgili yerlere bildirilmesi; aksi taktirde bölgede yapılacak ihracat ve ithalatın sekteye uğrayacağı, 196 2- KDV İadeleri ile ilgili olarak : Maliye Bakanlığının 84 sayılı KDV genelgesi tebliğinin 1/1.2 bölümünde Yeminli Mali Müşavir tasdik raporu aranmadan ilgili Malmüdürlüklerince ihracatçıya ödemesi yapılabilen 4000 TL’lik vergi iadelerin, yapılan ihracatın sınır ticareti kapsamında olması nedeniyle yapılamadığı, mali yapıları itibariyle çoğunluğu küçük ölçekli firmalardan oluşan ihracatçılarımızın finans sıkıntısı çektikleri, bu nedenle ihracatçının mali sıkıntı çekmemesi, daha fazla mal alıp satabilmesi ve piyasaya canlılık gelmesi için bu karardan vazgeçilmesi ve hatta limitin 10.000 TL’ye çıkarılması, 3- Özel Fatura İle İlgili olarak : Esendere Gümrük Kapısının 61 seri nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği kapsamında, yurt dışında ikamet edenlere döviz karşılığı yapılan satışlarda, katma değer vergisi ihracat istisnası uygulanması amacıyla düzenlenen özel faturaların tasdik işlemlerini yapmaya yetkileri bulunmamaktadır. Bu nedenle; * Bölge ekonomisinin canlanıp hareket kazanması ve yasadışı yollardan İran ve Irak Ülkelerine gönderilen ürünlerin özel fatura kapsamına alınması ve kaçakçılığın ve kayıt dışılığın önüne geçilebilmesi, * Esendere sınır kapısında yapılan günü birlik yolcu beraberi eşyanın önündeki engellerin kaldırılması için özellikle Sarp, Dilucu ve Türkgözü Gümrük Müdürlüklerinde olduğu gibi Esendere Gümrük Müdürlüğüne de özel fatura ile işlem yapma yetkisi verilmesi, 4- Devlet Yardımları ile ilgili olarak : Bölge ihracatçıları olarak Devlet tarafından sağlanan desteklerden maalesef yararlanılamadığı, Eximbank tarafından sağlanan ihracat kredilerinden ihracatçıların yararlanabilmesi için bölgeye münhasır ödeme planlarının ve avantajlarının sağlanması gerektiği, Teşvik Yasası İle İlgili Olarak; Teşvik yasasının ve desteklemelerin başarılı olması ve Hakkari gibi gelişmemiş illerin yasadan faydalanması ve işsizlik sorununun çözülebilmesi için: Sayılı Teşvik Yasası yeniden gözden geçirilmeli ve iller bazında gelişmişlik durumuna veya kişi başına düşen gelire göre yapılacak puanlama sistemi dikkate alınarak teşvikler verilmeli; teşvik yasasında, bölgesel ve sektörel bazda düzenlemeler yapılmalı; avantaj ve dezavantaj durumuna göre, illere teşvikler verilmelidir. İlimizin ticaret ve sanayisinin geliştirilmesi, ekonomisinin canlandırılması ve istihdam olanaklarının sağlanması açısından yukarıda belirtilen sorunlar ile bu sorunların çözümüne ilişkin taleplerimin biran hayata geçirilmesi büyük önem arz etmektedir. 8. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu ÜNVANI ADEDİ İl Müdürü Şube Müdürü Ölçü Ayar Memuru Memur Şoför Hizmetli 01 01 02 03 01 01 GENEL TOPLAM 9 Adet 197 31 HATAY 1. İlin Sanayi Yapısı İl sanayisi, 1970’li yıllara kadar tarım ve tarıma dayalı sanayi dallarında gelişime göstermiştir. Tarıma dayalı sanayi içinde çırçır, un, irmik, Pamuk(çiğit) yağı, bakliyat tasnifleme ve zeytinyağı gibi üretim konuları ağırlık kazanmaktadır. Özellikle Amik ovasının en önemli tarımsal ürünü olan pamuğu işlemek üzere birçok çırçır ve prese fabrikası kurulmuştur. İskenderun Demir Çelik fabrikasının 1975 yılından itibaren kademeli olarak üretime geçmesinden sonra yörede demir-çelik sanayii önem kazanmaya başlamış ve bu ürünün değerlendirilmesine yönelik orta ve küçük çaplı sanayi kuruluşları İskenderun ve Payas civarlarında kurulmaya başlamıştır. Gerek istihdam hacmi, gerekse de yarattığı katma değer açısından demir-çelik sektörü, Hatay’da imalat sanayinin itici gücü olmuştur. İmalat sanayii, özellikle makina, filtre, tarım araç-gereçleri, ayakkabı-deri işlemeciliği ve mobilya üretiminde gelişmiştir. İskenderun Demir Çelik Tesisleri’nin tamamlanmasını izleyen yıllarda, özel sektöre ait çelikhane ve haddehanelerin de devreye girmesi ile günümüzde Hatay ili, demir-çelik sektörünün önemli bir merkezi haline gelmiştir. Ayrıca İskenderun, Payas ve Antakya Organize Sanayi Bölgesi’nde gerçekleştirilmekte olan boru, filtre, tel-çivi ve metal alaşım tesisleri de sektörün entegrasyonu ve üretimin çeşitlendirilmesi açısından önemli yatırımlardır. Hatay’ın sanayi yapısı incelendiğinde, yatırımların il genelinde daha çok pamuk çırçır ve prese, gıda, demir-çelik ve makina sanayi alanlarında olduğu görülmektedir. Mevcut sanayi tesislerinin büyük bir çoğunluğu Antakya, İskenderun ve Dörtyol ilçelerinde yer almaktadır. 2. İlin Ticaret Yapısı Ticaret sektörü, üretim sektörleri ile hizmet sektörleri tarafından üretilen mal ve hizmetlerin, tüketicilere arz edildiği bir sektör olmakla birlikte, oluşturduğu katma değer ve sermaye birikimi yoluyla yeni yatırımlar için de kaynak oluşturan bir sektördür. Bu sebeple canlı bir ticari hayat ve oluşturulan katma değer, ilin sanayileşmesinin de bir göstergesi olmaktadır. Ayrıca ticaret sektörü, gerek sanayileşme ve kentleşme olgularıyla iki yönlü bağlantısı, gerekse yarattığı gelir ve istihdam bakımından il ekonomisinde önemli olan sektörlerden biridir. Bir sınır ili olan Hatay’da ticaret, il ekonomisi içinde en önemli iktisadi faaliyet kolu durumundadır. Hatay’da ticaret büyük ölçüde demir-çelik ürünleri ile tarımsal ürünlere dayanmaktadır. Buğday, pamuk, portakal, mandalina, zeytin, kuru soğan ve domates gibi ürünler il için ticarete konu olan en önemli tarımsal ürünlerdir. İl genelindeki ticaret borsalarında işlem gören ürünler; pamuk, nebati yağlar, yağlı tohumlar, hububat, bakliyat ve mamulleri yer almaktadır. Avrupa ülkeleri ve Türkiye’nin Ortadoğu ülkeleriyle bağlantısını sağlayan E-5 karayolunun Hatay’dan geçmesinin yanı sıra dış ülkelerle bağlantısını oluşturan 2 adet sınır kapısının varlığı ile ülkenin en önemli limanlarından İskenderun Limanı’nın ve körfezdeki diğer iskelelerin etkisiyle dış ticaret gelişmiş durumdadır. Ayrıca ilin, İstanbul ilinden sonra en büyük taşıma kapasitesine sahip il olması özelliği ,ticari potansiyelimize güç katmaktadır. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Hatay İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , 198 Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Hatay İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 736 dır. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 1 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş illerimiz arasında yer almaktadır. Akdeniz Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, Adana İli % 25 lik bir oran ile bölge İlleri arasında birinci sırada yer almaktadır. Adana İlinden sonra % 19 luk oran ile ikinci sırada yer alan Mersin İlini sırasıyla % 16 Antalya, %13 Hatay, % 11 ile Kahramanmaraş, %6 Burdur, %6 Isparta, ve %4 Osmaniye İli takip etmektedir. 3.2. Hatay İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Hatay İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 33 lik bir oran ile Gıda ürünleri imalatı sektörünün ilk sırada yer aldığı görülmektedir. Diğer sektörler de sırasıyla; % 8 Ağaç ve Mantar Ürünleri İmalatı (Mobilya hariç) % 7 Ana Metal Sanayi % 7 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı % 6 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı % 5 Kimyasal Madde ve ürünleri imalatı % 5 Tekstil ürünleri imalatı % 5 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 5 Diğer Madencilik ve Taşocakçılığı % 4 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (Makine teçhizatı hariç) % 3 Mobilya İmalatı, % 3 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı % 2 Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı % 2 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı % 2 Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı % 1 Kağıt ve Kağıt Ürünlerinin İmalatı % 1 Metal cevherleri madenciliği % 1 İçecek imalatı 3.3. Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Hatay ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam 26.091 dir. Toplam personelin % 0.4 ü Ar-Ge biriminde, % 2,1 si de kalite kontrol biriminde istihdam edilmektedir. 3.4. Genel Değerlendirme: Hatay ilinde çalışanların, % 43 ü Ana Metal Sanayi, % 12 si Gıda ürünleri imalatı % 9 u Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayi istihdamının % 75 si işçi, % 4 ü mühendis’tir. Hatay İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 54 ü Mikro Ölçekli, % 37 si Küçük Ölçekli, % 8 si Orta Ölçekli, % 1 si Büyük Ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - İskenderun Demir ve Çelik A.Ş. İsdemir - Ekinciler Demir ve Çelik A.Ş. - Nursan Metalurji Endüstrisi A.Ş. - Yazıcı Demir Çelik Sanayi ve Turizm Ticaret A.Ş. - Tosçelik Profil ve Sac Endüstrisi A.Ş. 199 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar İlin potansiyelini meydana getiren tarım ve hayvancılık, turizm,enerji ve sanayi sektörüne dayalı olarak yapılabilecek yatırımlar, yatırım gurupları temelinde aşağıda verilmiştir. Tarım Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Seracılık, Sera altı meyve yetiştiriciliği Damızlık (hibrit) tohum üretim tesisi Kültür mantarı yetiştiriciliği Bağcılık, Yem bitkileri üretimi. Hayvancılık Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Su ürünleri üretimi, Arıcılık, Besicilik, Et ve yumurta tavukçuluğu, Devekuşu yetiştiriciliği. Turizm Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Turizm , konaklama ve termal (Otel-motel) tesisi, Enerji Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar. Rüzgar enerjisi santralı (RES) Güneş Enerjisi yatırımları Sanayi Sektörüne Yapılabilecek Yatırımlar Demir Çelik sanayine dönük saç üretimi ve sacın işlenmesi sonucu her tür sanayi makinaları , otomotiv ve beyaz eşya üretim tesisi. İlde üretilen tüm gıda ürünlerinin işlenmesine dönük yatırımlar. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Gıda Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar Pastörize süt ve süt mamulleri üretim tesisi, İşlenmiş su ürünleri üretim tesisi, Sebze ve meyve konserveleri üretim tesisi, Kurutulmuş meyve-sebze üretim tesisi, Dondurulmuş gıda üretim tesisi, Bisküvi ve gofret üretim tesisi, Makarna üretim tesisi, Rafine Zetinyağı ve pamukyağı üretim Tesisi. Tekstil Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Akrilik battaniye üretim tesisi, Çorap üretim tesisi, Hazır giyim üretim tesisi, Tekstil makinaları imalâtı tesisi. Plâstik ve Kimya Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar PVC profil doğrama, PVC ve PE boru üretimi, Plastik eşya ve ambalaj malzemesi üretimi, Sabun ve gar sabunu üretim tesisi, Demir ve Çelik Sanayi Alanında Yapılabilecek Yatırımlar Otomotiv yedek parçaları üretim tesisi Paslanmaz çelikten tank üretim tesisi. Her Tür Boru üretim tesisi. Diğer Sektörlerde Yapılabilecek Yatırımlar 200 Gemi üretimi ve tersane yatırımı, Hidrolik ve pnömatik cihazlar üretimi, Ambalâj makineleri üretimi, Toprak işlemeye yönelik tarım aletleri üretim tesisi, Soğuk hava deposu, Güneş kollektörü üretim tesisi, Zeytin hasat cihazları üretim tesisi, Teneke kutu üretim tesisi 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Hatay İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 667 659 674 738 6.2. Hatay İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 282 253 287 346 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 1.748.240 1.417.802 1.706.453 2.051.285 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 3.343.114 2.718.461 3.131.902 4.594.289 7. Hatay İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ : İskenderun Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:148) 208 hektar büyüklüğündedir. 1990 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 48 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; hepsi üretime geçmiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 4.440 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; demir çelik, madeni eşya ve karayolu araçları sanayidir. Antakya Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:113) 153 hektar büyüklüğündedir. 2005 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 63 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 50 adedi üretim, 8 adedi inşaat, 5 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 1.200 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, demir-çelik ve elektrikli makineler sanayidir. Hatay-Payas Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:197) 60 hektar büyüklüğündedir. 2009 yılında tamamlanmıştır. 201 Bölgedeki; 42 adet sanayi parselinin, 36 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 35 adedi üretim, 1 adedi proje aşamasındadır. 6 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 1.870 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; demir-çelik sanayidir. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ : Antakya Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:113) 2011 yılı Yatırım Programında “Arıtma (153 hektar)” olarak ve 200.000.-TL ödenekle yer almaktadır. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Hatay-Payas Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil No:197) 05.07.2007 tarihinde Yerseçimi Komisyonunca 120 hektarlık alan incelenmiştir. Çevre ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü'nün 24.09.2007 tarih ve 1904 sayılı yazısında; sözkonusu alanın orman alanı olması nedeniyle Payas OSB İlave alan yer seçimi çalışmalarına son verildiği 17.10.2007 tarih ve 11138-11142 sayılı dağıtımlı yazımızla OSB Yönetim Kurulu Başkanlığı'na ve ilgili kurumlara bildirilmiştir. Hatay Erzin (75. yıl) Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:240) 09.04.2009 tarih ve 3199–3202 sayılı yazımız ile Karargah çiftliği mevkiindeki 175 hektarlık alanın yer seçiminin uygun görüldüğü OSB Yönetim Kurulu Başkanlığına, Valiliğe ve ilgili kurumlara bildirilmiştir. İmar planı aşamasındadır. Hassa Organize Sanayi Bölgesi: 16.05.2001 tarihinde Yer Seçimi Komisyonunca 60 hektarlık alan incelenmiştir. Sağlık Bakanlığı, 28.09.2001 tarih ve 16170 sayılı yazısı ile olumsuz görüş bildirdiğinden yer seçiminin sonuçlandırılamadığı 24.05.2002 tarih ve 7178 sayılı yazımızla Valiliğe bildirilmiştir. Sağlık Bakanlığından daha sonra alınan 02.05.2003 tarih ve 5875 sayılı yazıda Hatay Valiliğinin 12.03.2003 tarih ve 2945 sayılı yazısı ile gönderilen sağlık koruma bandı ile ilgili Valilik olurunda eksiklikler tespit edildiği, yeniden hazırlanacak Valilik olurunun Bakanlıklarına gönderilmesinin Valilikten istendiği bilgisi gelmiştir. Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi belge intikal etmemiştir. Hatay-İskenderun II Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:241) 10.11.2005 tarih ve 14989 sayılı yazımızla 80 hektar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. Projenin iptaline ilişkin İskenderun Demir ve Çelik Çalışanları Yardımlaşma Sandığı Vakfının açtığı davaya ilişkin hazırlanan bilgi ve dökümanlar 13.06.2007 tarih ve 6389 sayılı yazımızla, ara karar ve dava dilekçesine ilişkin hazırlanan bilgi ve dökümanlar 09.10.2007 tarih ve 10946 sayılı yazımızla Hukuk Müşavirliğine gönderilmiştir. Çevre ve Koruma Derneğinin açtığı davanın ara kararına ilişkin olarak hazırlanan bilgi ve belgeler 12.03.2008 tarih ve 2874 sayılı yazımız ile Hukuk Müşavirliğine gönderilmiştir. Antakya Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil No:113) 31.01.2011 tarihinde Mahallinde etüt çalışması yapılmıştır. DSİ Genel Müdürlüğünün 12.05.2011 tarihli yazısı ile görüşü Bakanlığımıza intikal etmiş olup, Tarım il Müdürlüğü ve Toprak Koruma Kurulunun görüşüne atıfta bulunulduğundan kurulun görüşünün Bakanlığımıza gönderilmesine müteakip konu yeniden değerlendirilecektir. Hatay Valiliğinin 05.10.2011 tarihli ve 730 sayılı yazısıyla yer seçimi talebini alan daraltmasına giderek 362 ha'lık alan için yinelenmiştir. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: 202 Hatay İlinde 1.829 işyerlik 4 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 45.872.476.-TL’ye karşılık gelmektedir. Sıra no 1 2 3 4 KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI HATAY ANTAKYA KSS HATAY DÖRTYOL KSS HATAY PAYAS KSS HATAY KIRIKHAN KSS Toplam İŞYERİ SAYISI 1332 146 151 200 1829 DOLU İŞYERİ SAYISI 1332 146 150 0 1628 BOŞ İŞYERİ SAYISI 0 0 1 200 201 DOLULUK ORANI (%) 100 100 99 0 89 b) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Hatay Ayakkabıcılar Küçük Sanayi Sitesi: 2011 yılı Yatırım Programında “300 işyeri, altyapı” olarak ve 1.500.000.-TL ödenekle yer almaktadır. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri Hatay’da yatırım ortamını olumsuz olarak etkileyen bazı faktörler bulunmaktadır. Bu faktörlerin başında, tarım ve ticaret sektörlerinden elde edilen sermaye birikiminin sanayi sektörüne yeterince aktarılamaması gelmektedir. Söz konusu bu olumsuzlukların giderilerek ildeki yatırım ortamının yatırımcılara cazip hale getirmeye yönelik olarak alınması gereken önlemler aşağıda verilmiştir; Özel sektörün ortak girişim bilinciyle hareket etmesi ve bu açıdan, gerek genel teşviklerden, gerekse KOBİ teşviklerinden yararlanılarak finansman darboğazları giderilmeli ve tesisler azami kapasitede çalıştırılmaya gayret edilmelidir. Söz konusu sektörlerin katma değer oluşturmaya devam etmeleri, hem kendilerinin gelişimlerini sağlayacak, hem de yörede diğer yatırımların gerçekleştirilmesine sebep olacaklardır. Şehir şebekesindeki ve toplam arzdaki yetersizlikler nedeniyle elektrik kesintileri, voltaj ve frekans dalgalanmaları, üretim kayıplarının büyük boyutta yaşanılmasına neden olmakta ve ivedilikle bu problemlerin çözümlerine yönelik ciddi adımların atılması gerekmektedir. İlin sosyo-ekonomik gelişmesinde ana rol oynayacak olan, alt yapı ve üst yapıya yönelik olarak sürdürülen devlet yatırımlarının kısa sürede tamamlanması için gerekli kaynak aktarımı sağlanmalıdır. Sanayinin gelişimini doğrudan etkileyen alt yapı bileşenleri açısından Hatay yeterli durumda değildir. Bu açıdan gerek yeni Organize Sanayi Bölgeleri alanlarına gerekse KSS’ler ihtiyaç bulunmaktadır ayrıca sanayinin ihtiyacı olan işgücünün eğitim imkânları yaratılarak, sanayici ve esnafın ihtiyacı olan nitelikli işgücünün kısa yoldan yetiştirilmesi sağlanmalıdır. Mevduat potansiyeli yüksek seviyelerde olmakla birlikte, potansiyelin büyük bir bölümünün il dışına aktarıldığı bilinmektedir. Bu açıdan tarım, hayvancılık ve ticaretten elde edilen gelirlerin öncelikle OSB’lere olmak üzere, turizm ve tarım bölgesi olmayan bölgelerde sanayi yatırımlarına kaydırılması için tasarruf sahiplerini bu konuda bilgilendirmek ve gerekli girişimlerin yapılmasında fayda söz konusudur. 203 Sanayi sektöründe günümüzün en önemli problemlerinden biri olarak karşımıza çıkan ve üretimi gerçekleştirilen sanayi ürünlerinin pazarlanmasında ortaya çıkan problemlerin aşılmasına yönelik olarak, sektörel bazda “Dış Ticaret ve Pazarlama Şirketleri”nin kurulması yönünde çalışmalar başlatılmalıdır. İlde ayakkabı, deri ve mobilya sektöründe çok kaliteli ürünlerin üretilmesine karşın, pazarlanılmasında sorunlar yaşanmaktadır. Ancak bu sorun, nitelikli elemanların istihdam edildiği pazarlama şirketleri ile aşılabilir. İlin enerji ihtiyacı olan doğalgaz, sadece Dörtyol sanayi bölgesi, Payas ve İskenderun Organize Sanayi Bölgesi ve İskenderun Demir ve Çelik Fabrikaları tarafından kullanılmaktadır, bu imkanın tüm ilçelere yaygınlaştırılarak sanayinin kullanımına sunulmalıdır. İlin demiryolu ulaşımında yetersizlikleri giderilmelidir. İslahiye ilçesinden Hassa Kırıkhan Antakya ve Samandağ limanı istikametinde yapılacak olan bir demiryolu projesi hem ilin sanayisinin gelişmesine katkıda bulunacak hem de Samandağ limanının gelişmesini sağlayacaktır. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu ÜNVANI İl Müdürü İl Müdür Yardımcısı Şube Müdürü Şef Uzman Mühendis Tekniker Ölçü Ayar Memuru Memur Daktiloğraf Sekreter Veri Haz.Kont.İşl. Hizmetli TOPLAM SAYISI 1 1 1 2 1 2 2 1 3 3 1 1 1 20 204 32 ISPARTA 1. İlin Sanayi Yapısı Halılar, Göller ve Güller diyarı olarak bilinen İl önemli bir eğitim, kültür, sağlık, turizm, tarım ve sanayi şehri haline gelmektedir. Isparta’da sanayi; başta geçmişten gelen geleneksel halıcılığın devamı olan tekstil üretiminde olmak üzere, gül işleme tesisleri, orman ürünleri, gıda üretimi, taş ve toprağa dayalı sanayi üretimi yapılmaktadır. Isparta Tekstil Sanayi son yıllarda kumaş, trikotaj ipliği, battaniye, hazır giyim ve yan sanayi imalatı olarak gelişme göstermektedir. Dericilik sektöründe il merkezindeki Deri Organize Sanayi Bölgesinde yıllık 2,5 milyon adet küçükbaş hayvan derisi işlenerek ayakkabı astarı (meşin) ve yüzlük deri (vidala) üretimi yapılmaktadır. Yalvaç ilçemizde ise yaklaşık 50 adet iş yerinde 250 ton Büyükbaş ve 50.000 adet Küçükbaş hayvan derisi işlenmektedir. Mermer ürünleri sektörü 2011 yılında ilde gelişme gösteren başlıca sektör olup, çok sayıda mermer ocağı işletmesi açılmıştır. Buralardan çıkarılan mermerlerin tamamına yakını ihraç edilmektedir. Gıda ve Tarım ürünleri Sektöründe; İlde 2011 yılında un ve unlu mamuller, meşrubat, meyve suyu ve konsantresi, su ürünleri, süt mamulleri, kuruyemiş, et mamulleri üretimine yönelik sanayi kuruluşları dikkat çekmektedir. Enerji, Metal ve Demir Ürünleri Sanayi Sektörü 2011 yılında; Elektrik üretimi, Sanayi Makineleri ve Tarım makineleri üretimi yapılmakta, 1 (bir) firma ihracat yapmaktadır. Gaz ve Kimya Sektöründe 2011 yılında gaz ve tıbbi gazlar, kimya sanayi, plastik sanayi, PVC demir ve alüminyum doğrama sanayi ürünleri ihracatı bulunmadığından döviz geliri bulunmamaktadır. İl Sanayi Üretimini oluşturan başlıca ürünler, Çimento ve klinker, mermer, kereste ve ağaç ürünleri üretimi, Tekstil ipliği ve tekstil, Mobilya ve döşemelik, lambri, gıda maddeleri ve içecek, Katı yakıtlı kalorifer kazanı, sunta üretimi, deri üretimi, gül ürünleri, kozmetik üretimi vb. 2. İlin Ticaret Yapısı Akdeniz Bölgesi'nin önemli yerleşim alanlarından biri olan Isparta, kendi ilçeleri ve köyleri yanında Burdur, Afyon, Antalya ve Konya illerine ait bazı komşu il ve ilçelerin de ticaret merkezi konumundadır. Isparta’da Kurulu ticaret işletmelerinin büyük bir bölümü ferdi teşebbüs ve adi ortaklık şeklindeki işletmelerden oluşmaktadır. Isparta’da ticaret hayatına etki eden başlıca kuruluşlar; Merkez ilçede faaliyet göstermekte olan Ticaret Borsası, Merkez ve Yalvaç ilçelerinde bulunan 2 adet Ticaret ve Sanayi Odası, İl Merkezi ve Eğirdir İlçesinde faaliyet gösteren 2 adet toptancı hali, Isparta Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği bünyesinde faaliyet gösteren meslek odaları faaliyet göstermektedir. Isparta Ticareti; Elma, kiraz, kayısı, gül ve tahıl gibi tarımsal ürünlere, Taş ve Toprağa dayalı ürünler(özellikle mermer), Orman ve Ağaç sanayiine dayalı ürünler, meyve suları ve konsantreleri, tekstil ipliği gibi sanayi ürünleri il içi ve il dışı ticarete konu olan en önemli ürünlerdir. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi o Türkiye Sanayisi ve Isparta İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , 205 Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Isparta İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 380 dur. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.5’ lik bir oran ile sanayisi orta gelişmiş iller arasında yer alamktadır. Akdeniz Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, Adana İli % 25 lik bir oran ile bölge İlleri arasında birinci sırada yer almaktadır. Adana İlinden sonra % 19 luk oran ile ikinci sırada yer alan Mersin İlini sırasıyla % 16 Antalya, %13 Hatay, % 11 ile Kahramanmaraş, %6 Burdur, %6 Isparta, ve %4 Osmaniye İli takip etmektedir. o Isparta İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Isparta İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 21 lik bir oran ile Gıda ürünlerinin imalatı sektörünün ilk sırada yer aldığı görülmektedir. Diğer sektörler sırasıyla; % 16 Diğer madencilik ve taşocakçılığı % 12 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç) % 8 Tekstil ürünleri imalatı % 8 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 5 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 5 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman İmalatı % 5 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı % 4 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizatı hariç) % 3 Deri ile ilgili ürünlerin imalatı, % 3 Mobilya imalatı, % 2 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması, % 2 Elektrikli teçhizat imalatı, % 1 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması % 1 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı % 1 Ana Metal Sanayi % 1 Diğer imalatlar, % 1 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı % 1 Diğer ( Kömür ve linyit çıkartılması, Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı, Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı, Diğer ulaşım araçlarının imalatı, Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı) Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Isparta ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam 8.314 dür. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 19, kalite kontrol birimi olan firma sayısı 34 dir. Genel Değerlendirme: Isparta İlinde sanayi yerel hammadde kaynaklarına uygun olarak gelişme göstermiştir. Sanayide çalışanların, % 24 ü Tekstil ürünleri imalatı, % 15 ü Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 13 si Gıda ürünlerinin imalatı sektöründe sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayi istihdamının % 82 si işçi, % 3 ü mühendistir. Isparta İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 56 ü mikro ölçekli, % 37 u küçük ölçekli, % 5 i orta ölçekli, % 2 si büyük ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - İpliksan Isparta İplik Sanayi A.Ş. - Metamar Mermer Granit Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Yünteks Tekstil Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti. 206 - Göltaş Göller Bölgesi Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. Orma Orman Mahsülleri İntegre Sanayi ve Ticaret A.Ş. 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Tarım Sektöründe Yapılabilecek yatırımlar Seracılık Meyve Sebze Yetiştiriciliği Damızlık (hibrit) Tohum Üretim Tesisi Kültür Mantarı Yetiştiriciliği Bağcılık Yem Bitkileri Üretimi Ekolojik Tarım Aromatik ve Tıbbi Bitki üretimi Kesme Çiçekçilik. Hayvancılık Yapılabilecek Yatırımlar Su Ürünleri Üretimi Arıcılık Damızlık Et ve Süt Sığırcılığı Koyun Yetiştiriciliği Et ve Yumurta Tavukçuluğu Suni Tohumlama ve Damızlık Üretimi Ankara Tavşanı Yetiştiriciliği Hindi Yetiştiriciliği. Ormancılık Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Lata Üretimi Lamine Parke Üretimi Turizm Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Otel ve Kış Sporlarına Yönelik Kompleks Tesis. Enerji Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Rüzgar Enerjisi Santrali Güneş Enerjisi Santrali. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Gıda Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar Reçel ve Marmelât Üretim Tesisi Pastörize Süt ve Süt Mamulleri Üretim Tesisi İşlenmiş Su Ürünleri Üretim Tesisi Kurutulmuş Meyve-Sebze Üretim Tesisi Dondurulmuş Gıda Üretim Tesisi Bisküvi ve Gofret Üretim Tesisi Bakliyat Paketleme ve Tasnifleme Tesisi Karma Yem Üretim Tesisi. Dokuma veGiyim Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar El Halısı ve Kilim Dokuma Yün İpliği Üretim Tesisi Çorap Üretimi Örme Eşya üretimi Hazır Giyim Üretimi Plastik Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar PVC Profil Doğrama 207 PVC ve Pe Boru Üretimi Plastik Eşya ve Ambalaj Malzemesi Üretimi Diğer Sektörlerde Yapılabilecek Yatırımlar Toprak İşlemeye Yönelik Tarım Aletleri Üretim Tesisi Soğuk Hava Deposu Güneş Kolektörü Üretim Tesisi Teneke Kutu Üretim Tesisi Ağaç İşleme Makinaları Üretim Tesisi Mermerit Üretim Tesisi 6. İlin Dış Ticareti o Isparta İline Ait İhracat Bilgileri Yıl 2008 2009 2010 2011 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 78 82 85 95 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 87.391 74.675 128.936 141.808 o Isparta İline Ait İthalat Bilgileri Yıl 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 81 89 83 119 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 42.657 32.411 66.517 120.078 7. Isparta İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Isparta Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:33) 250 hektar büyüklüğündedir. 1999 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 84 adet sanayi parselinin, 67 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 41 adedi üretim, 20 adedi inşaat, 6 adedi proje aşamasındadır. 17 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 1.370 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, orman ürünleri ve gıda sanayidir. Isparta Deri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:49) 63 hektar büyüklüğündedir. 2007 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 118 adet sanayi parselinin 40 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 22 adedi üretim, 10 adedi inşaat, 8 adedi proje aşamasındadır. 78 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 155 kişi istihdam edilmektedir. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Isparta Deri Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:49) 2011 yılı Yatırım Programında “arıtma (60 hektar)“ olarak ve 1.500.000.-TL ödenekle yer almaktadır. 208 Arıtma tesisi yapım işifiziki gerçekleşmesi %98’dir. Isparta-Yalvaç Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:93) 2011 yılı Yatırım Programında “120 hektar (ilk etapta 50 ha) “ olarak ve 5.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Şahıslara ait yaklaşık 113 hektar büyüklüğündeki alan için kamu yararı kararı verilmiştir. Kamulaştırma işlemleri devam etmektedir. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Çiçekçilik Organize Sanayi Bölgesi: 25.03.2003 tarihinde Yer Seçimi Komisyonunca 160 hektarlık alan incelenmiştir. Valilikten alınan 22.09.2004 tarih ve 1242 sayılı yazıda, komisyonca incelenen alana çiftçilerin itirazları olduğundan yeni alternatif alan belirleme çalışmalarına başlandığı bildirilmiş olup, 08.10.2004 tarih 12666 sayılı yazımızla komisyonca incelenen alanda yer seçim çalışmalarına son verildiği, başka alternatif alan önerilmesi halinde yeniden değerlendirme yapılacağı Valiliğe bildirilmiştir. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Isparta İlinde 1.146 işyerlik 3 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 68.902.701.-TL’ye karşılık gelmektedir. Sıra no 1 2 3 KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI ISPARTA MERKEZ (GÜL) KSS ISPARTA MERKEZ KSS ISPARTA KEÇİBORLU KSS TOPLAM İŞYERİ SAYISI DOLU İŞYERİ SAYISI BOŞ İŞYERİ SAYISI 475 571 100 1.146 432 571 0 1.003 43 0 100 143 DOLULUK ORANI (%) 91 100 0 88 b) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Yalvaç (Deri) Küçük Sanayi Sitesi: 2011 yılı Yatırım Programında “24 işyeri, altyapı” olarak ve 500.000.-TL ödenekle yer almaktadır. 24 işyeri (prefabrik) yapım işi fiziki gerçekleşmesi % 9’dur. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Isparta-Gelendost Küçük Sanayi Sitesi: 20.06.2005 tarihinde jeolojik-jeoteknik etüdü vize edilmiş olup, bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi belge intikal etmemiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri SORUNLAR: 1) Devlet desteği (Teşvik) 2) İşçilik ve enerji fiyatlarının pahalılığı 3) Bütün dünyayı sarsan finansal krizin olumsuz etkileri 4) Devlet desteklerinde geri ödeme süresinin kısa olması 5) Ucuz ve Kalitesiz sanayi mallarının ithalatı 6) İşletme sayısı, Kapasite kullanım ve İstihdam Bakımından S.Demirel OSB. ve Deri OSB. Den yeterince faydalanılamaması 7) Deri OSB’ye taşınan işletmelerin işletme sermayesi sıkıntısı çekmeleri 8) Küçük Sermaye sahiplerinin birleşememesi ve Büyük üretici firmalarla rekabet edememeleri ÇÖZÜMLER: Isparta’nın 3. veya 4. Teşvik Bölgesi Kapsamına Alınması 209 Tarımsal Üretim ve Sanayi Desteği 1) Gül, Gülyağı, Kesme Çiçek, Kiraz ve Kaysıya Üretim desteği 2) Elma ve Kirazda ürün ıslahı, Standartlaşma ve Modern 3) üretim desteği 4) Soğuk hava depolarının Sanayi Sicil kapsamına alınması 5) Ekolojik tarım desteği Sanayi Alanında 1) S.DEMİREL OSB ve Deri OSB’ ye yatırımların cazip hale getirilmeli, 2) İşçilik maliyetlerini ucuzlatıcı tedbirler alınmalı, 3) Enerji maliyetlerini ucuzlatıcı tedbirler alınmalı, 4) Kamu kurumları, yatırımcıları OSB’lere yöneltecek tedbirler almalı, 5) Devlet destekli kredilerin miktarı ve geri ödeme süreleri cazip hale getirilmeli, 6) Finansal krizin etkisini azaltmak amacı ile yurt içinde talep daralmasını aşmaya yönelik tedbirler almak, 7) Firmalara ucuz maliyetli ve yeterli krediler sağlamak, 8) Kredileri geri ödemede sıkıntıya düşen firmaların borçları Bankalar tarafından yeniden yapılandırılmalı, 9) Alınacak tedbirlerle ucuz ve kalitesiz ithal sanayi mallarının Ülkemize girişi zorlaştırılmalı, 10) Ülke çapında kayıt dışı üretim ve istihdamın önüne geçilerek haksız rekabetin önlenmesi, 11) Halıcılıkta sigorta primlerinin yeniden gözden geçirilmesi 12) İlde; Tarım alanında Elma, Kiraz, Kayısı, Gülyağı ve Kozmetik Sanayiinde, Turizm alanında (Yalvaç Pisidia Antiocheai, Kral Yolu, Davraz Kayak Merkezi, Gölcük, Eğirdir) 13) Hizmet alanında (Sağlık, Eğitim) Ülkemizde ve Dünyada tanınan markalar oluşturulmalıdır. 14) Sanayi, Ticaret, Tarım, Turizm vs. Sektörlerinde Kapsamlı bir sektör araştırması yapılmalı 15) İlgili bütün Kamu Kurumları ve Sivil Toplum Kuruluşlarının katılımı ile elde edilen veriler tartışılarak Isparta’mız için “Stratejik Kalkınma Planı” oluşturulmalı ve uygulanmalıdır. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Kadro İl Müdürü İl Müdür Yardımcısı Sanayi Şube Müdürü Ticaret Şube Müdürü Tüketici Şube Müdürü Araştırmacı Mühendis Şef V.H.K.İ. Memur Memur Şöför Sayısı 1 1 1 1 1 2 2 3 1 4 1 1 Niteliği Fakülte Yüksek Okul Fakülte Fakülte Fakülte Fakülte Fakülte Lise Yüksek Okul Yüksek Okul Lise Orta Okul 210 33 (İÇEL) MERSİN 1. İlin Sanayi Yapısı İmalat Sanayi İlde firma sayıları bakımından % 36 ile gıda sektörü ilk sırada yer almaktadır. Bunları sırasıyla %10 ile orman ürünleri değerlendirme, %10 ile metal, %8 ile plastik sektörü izlemektedir. İstihdam bakımından bakıldığında ise; ilk sırada % 25 ile gıda sektörü yer almaktadır. Bunu % 20 ile tekstil, % 10 ile metal ve % 8 ile inşaat malzemeleri sektörü takip etmektedir. KOSGEB KOSGEB destekleri şöyledir: KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı) Mersin Hizmet Merkezi Müdürlüğü Destekleri KOSGEB Destekleri Yıl KOSGEB Destek Kredisi İşletme Sayısı Destek Tutarı(TL) İşletme Sayısı Kredi Tutarı(TL) 2006 99 394.475,00 43,00 5.017.840,00 2007 80 317.999,00 152,00 15.811.268,00 2008 90 425.400,00 393,00 16.024.000,00 2009 163 426.488,00 2.440,00 99.202.600,00 2010 324 610.015,40 38.452.700,00 Faaliyete Geçtiği Yıl İşlik Sayısı 1.465,00 Bugüne Kadar Destek Verilen Firma Sayısı 2003 19 35 90 2003 80 157 1.100 Mersin İŞGEM Tarsus İŞGEM Sağladığı Toplam İstihdam 2. İlin Ticaret Yapısı Serbest Bölge Tekstil firmalarının ağırlıklı olduğu ve 786.000 metrekarelik alanda kurulu Mersin Serbest Bölgesi’nde 2010 yıl sonu itibariyle 442 yerli, 40 yabancı ve 71 yerli-yabancı ortak olmak üzere 553 firma faaliyet göstermektedir. 2010 yıl sonu itibariyle yaklaşık 6.191 kişi istihdam edilen Mersin Serbest Bölgesinin Ticaret Hacmi 2.792.000.000 $’a ulaşmıştır. (Kaynak MESBAŞ) MERSİN SERBEST BÖLGESİ YILLAR İTİBARIYLA TİCARET HACMİ AB $ 199399419519961997199819920020120022003200420052062007200820092010 Ticaret Hacmi Rakamsal Değerler 211 Yıl Değer 1993 1994 1995 996 199 1998 99 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 : 543.000.000 $ : 928.000.000 $ : 1.400.00.000 $ : 1.650.000.000 $ : 1.793.00.000 $ : 1.697.000.00 $ : 1.504.000.000 $ 1.768.000.000 $ : 1.33800.000 $ : 1.63.000.0 $ : 2.766.000.000 $ : 2.720.000.000 $ : 2.130.000.000 $ : 1.884.000.000 $ : 2.556.000.000 $ : 2.638.000.000 $ : 2.622.000.000 $ : 2.792.000.000 $ 31.12.2010 İtibariyle TİCARET HACMİNİN ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI OECD ÜLKELERİ 25% * AB Ülkeleri 15% * Diğer OECD Ülkeleri 10% DİĞER BATI AVRUPA ÜLKELERİ 1% TÜRKİ CUMHURİYETLERİ 3% İSLAM ÜLKELERİ 19% DİĞER ÜLKELER 20% TÜRKİYE 32% TOPLAM 100 TİCARET HACMİNİN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI KULLANICI FİRMA FAALİYETLERİ YERLİ YABANCI ALIM — SATIM BANKACILIK — SİGORTACILIK KİRALAMA ÜRETİM DEPOLAMA DİĞER TOPLAM 207 5 29 0 YERLİYABANCI 43 2 80 98 46 6 442 4 4 3 0 40 9 11 6 71 212 TOPLAM 93 113 55 6 553 279 7 BÖLGEDEKİ İSTİHDAMIN DAĞILIMI PERSONELİN ÇEŞİDİ UYRUĞU T.C. YABANCI YÖNETİCİ 98 8 BÜRO PERSONELİ 382 3 VASIFLI İŞÇİ 2742 1 VASIFSIZ İŞÇİ 1593 1 DİĞER 1363 0 TOPLAM 6178 13 TOPLAM 106 385 2743 1594 1363 691 Liman Doğu Akdeniz’in en önemli limanlarından olan Mersin Limanı, ülkemizin ithalat, ihracat ve transit ticarette önde gelen limanları arasında yer almaktadır. Mersin'in kurulduğu yıldan itibaren liman şehri olması, ticari potansiyeli Mersin Limanı’nı bölge limanı hüviyetine koyarak hinterlandını genişletmiştir. Limanın 671 bin 300 m2 açık, 15 bin 170 m2 kapalı alanı bulunmaktadır. 2010 yılı yük taşıma istatistikleri incelendiğinde; yükleme geçen yıla göre %20 artarak 9.454.114 tona, boşaltma yine %20 artarak 8.956.183 tona; toplam yük trafiği ise yaklaşık %21 artarak 18,4 milyon tona ulaşmıştır. Bu artışla başta ihracat olmak üzere ithalat ve dâhili taşımacılık yükleri etkili olmuştur. Ticaret ve Sanayi Odaları İl genelinde mevcut 6 adet ticaret ve sanayi odası mevcuttur. Mersin Ticaret ve Sanayi Odası 20.684 Tarsus Ticaret ve Sanayi odası 3.142 Erdemli Ticaret ve Sanayi Odası 1.649 Silifke Ticaret ve Sanayi Odası 1.499 Anamur Ticaret ve Sanayi Odası 1.084 Mut Ticaret ve Sanayi Odası 744 Toplam 28.802 (31/12/2010 tarihi itibariyle) Mersin Ticaret ve Sanayi Odası işlemleri: İLAN ŞİRKET OCAK- ARALIK TÜRÜ TÜRÜ (Yıllık) 2009 Değişim 2010 Şirket 767 6 Ger.Kişi Tic.İşl. 500 Kurulan* 213 Şirket 33 Kooperatif Tasfiye 169 Şirket 26 Kooperatif Kapanan** Ger.Kişi Tic.İşl. 396 Kooperatif 213 (%) 909 18,5% 14 133,3% 527 5,4% 230 8,0% 50 51,5% 166 -1,8% 37 42,3% 608 53,5% Anonim Sayı 2 28 30 150.000 11.970.150 12.120.150 Ortak Olunan Şirketlerdeki Yabancı Ortak Sermaye Toplamı (TL) 56.000 8.378.106 8.434.106 Yabancı Ortak Sermaye Oranı (%) 37,3% 70,0% 69,6% Ortak Olunan Şirketlerin Toplam Sermayesi (TL) 2010 Genel Toplam Limited Ticaret Borsaları İl genelinde mevcut 2 adet ticaret borsasında toplam 1.650 (Mersin:1.359, Tarsus:291) üye kayıtlıdır. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 2.1. Türkiye Sanayisi ve Mersin İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Mersin İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 1.139 dür. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 2 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş illerimiz arasında yer almaktadır. Akdeniz Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, Adana İli % 25 lik bir oran ile bölge İlleri arasında birinci sırada yer almaktadır. Adana İlinden sonra % 19 luk oran ile ikinci sırada yer alan Mersin İlini sırasıyla % 16 Antalya, %13 Hatay, % 11 ile Kahramanmaraş, %6 Burdur, %6 Isparta, ve %4 Osmaniye İli takip etmektedir. 2.2. Mersin İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Mersin İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 33 lik bir oran ile Gıda Ürünleri İmalatı sektörünün ilk sırada yer aldığı görülmektedir. Diğer sektörler de sırasıyla; % 8 Kauçuk ve plastik Ürünleri İmalatı % 6 Başka yerde sınıflandırılmamış Makine ve Ekipman İmalatı % 6 Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 5 Diğer Madencilik ve Taşocakçılığı % 5 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) % 4 Giyim Eşyası İmalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması % 5 Ağaç ve Mantar Ürünleri İmalatı (Mobilya hariç % 4 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı % 4 Ana metal sanayi, % 3 Tekstil ürünleri imalatı % 3 Mobilya İmalatı % 2 Motorlu Kara Taşıtı,Treyler ( römork) ve yarı römork imalatı % 2 Elektrikli teçhizat imalatı, 214 % 2 kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı % 1 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, % 1 Diğer imalatlar, % 1 Metal Cevherleri Madenciliği % 1 Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı % 1 Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı, % 4 Diğer 2.3. Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Mersin ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 30.801 dır. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 88, Kalite Kontrol birimi bulunan firma sayısı 181 dir 2.4. Genel Değerlendirme: Büyükşehir belediyesi statüsüne sahip olan MERSİN İli Türkiye'nin en büyük serbest bölgesi ve en büyük limanlarından birine sahiptir. Mersin İli’nin sanayi sektörlerinin dağılımının yerel hammadde kaynaklarına göre gelişim gösterdiği görülmektedir. Mersin İlinde sanayide çalışanların, % 24 si gıda ürünlerinin imalatı sektöründe, % 13 i giyim eşyası imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayi istihdamının % 75 sı işçi, % 3 ü mühendis’tir. Mersin İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 50 i Mikro Ölçekli, % 40 i Küçük Ölçekli, % 9 i Orta Ölçekli, % 1 si Büyük Ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Anadolu Cam Sanayi A.Ş. - Teknolojik yapılar Ltd.Şti. - Mertar Temizlik Ltd.Şti. - Paşabahçe Cam Sanayi ve Ticaret A.Ş. Mersin Fabrikası - Çukurova İnşaat Makinaları Sanayi ve Ticaret A.Ş. 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Seracılık, çiçekçilik ve meyve-sebze yetiştiriciliği yatırımları, Hayvancılık yatırımları (Su ürünleri, arıcılık, et ve süt besiciliği, tavukçuluk, ipek böceği yetiştiriciliği) Orman ürünlerine dayalı yapılabilecek yatırımlar (Odun briketi, ahşap dolaplar ve mobilya) Madencilik yatırımları (Krom cevheri, dolomit) 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Gıda yatırımları (Süt ve süt mamulleri, meyve suları, dondurulmuş veya kurutulmuş gıda, konserve, reçel, zeytinyağı ve sıvı yağ, salça üretim ve gıda ambalajlama vs.) Makine imalat sanayi yatırımları (Tekstil ve deri işleme makineleri ve yedek parça, ağaç işleme ve tarım makineleri imalatı, Enerji yatırımları (Güneş kolektörü), Diğer sektörler (Gemi ve tekne üretimi, ambalaj sanayi, endüstriyel atık ayırma ve geri dönüşüm tesisi, Bisiklet ve motosiklet lastikleri üretimi vs.) 215 6. İlin Dış Ticareti Mersin İline Ait İhracat Bilgileri Yıl 2008 2009 2010 2011 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 731 772 803 909 Mersin İline Ait İthalat Bilgileri Yıl 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 607 570 620 698 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 1.051.450 1.048.626 1.182.759 1.338.097 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 929.752 689.729 1.080.208 1.233.386 7. Mersin İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Mersin-Tarsus I Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:120) 322 hektar büyüklüğünde olup, 100 hektarlık alan kredilendirilmiştir. 1997 yılında hizmete sunulmuştur. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 5.500 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; demir-çelik, plastik ve gıda sanayidir. Mersin-Tarsus II Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:120) Mersin (İçel) OSB 111 sicil no ile tüzel kişilik kazanmış olup, Mersin-Tarsus OSB Yönetim Kurulu Başkanlığının 12.08.2004 tarih ve 1243 sayılı yazısı ile Mersin-Tarsus OSB ile birleşmesi talep edilmesi üzerine tüzel kişiliği feshedilerek, 25.08.2004 tarihinde Mersin-Tarsus OSB tüzel kişiliği altında birleşmesi uygun görülmüştür. 280 hektar büyüklüğündedir. 1999 yılında hizmete sunulmuştur. b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Silifke Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:23) 92 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 64 adet sanayi parselinin 27 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 4 adedi üretim, 4 adedi inşaat, 19 adedi proje aşamasındadır. 37 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 60 kişi istihdam edilmektedir. Altyapı keşif ve ihale aşamasındadır. Anamur Organize Sanayi Bölgesi: 13.08.2001 tarihinde mahallinde yapılan etüt neticesinde 75 ve 95 hektar büyüklüklerinde 2 adet alternatif alan tespit edilmiş olup, bu alanlarda yer seçimi çalışmalarına devam edilmesi yönünde bugüne kadar talepte bulunulmaması nedeniyle değerlendirme yapılmamıştır. Anamur Ticaret ve Sanayi Odasından alınan 04.05.2005 tarih ve 285 sayılı yazısı ile ilçede OSB kurulması talebi yinelenmiş olup, 18.05.2005 tarih ve 6035 sayılı yazımızla 216 daha önce tespit edilen alternatif alanlar üzerinde çalışmalara devam edilmesinin istenip istenilmediği, istenilmesi durumunda bahse konu alternatif alanların mevcut kullanım durumunda bugüne kadar geçen süre içinde değişiklik olup olmadığı (yapılaşma, başka bir kullanım amacına tahsis v.b. gibi), istenilmemesi halinde başka bir alanda yer seçimi çalışmalarına devam edilmesinin mi düşünüldüğü hakkındaki bilginin Valilik uygun görüşü ile birlikte Bakanlığımıza gönderilmesi halinde değerlendirme yapılacağı Valiliğe bildirilmiştir. Valilik talebini yenilememiştir. Mersin-Tarsus TDİ (Sera) Organize Sanayi Bölgesi: 09.11.2006 tarihinde Yerseçimi Komisyonunca 275 hektarlık alan incelenmiştir. Çevre ve Orman Bakanlığı'nın 22.12.2006 tarih ve 16413 sayılı olumsuz görüşü nedeniyle OSB'nin yer seçimi çalışmalarının sonlandırıldığı 12.04.2007 tarih ve 3863 sayılı yazımız ile Valiliğe bildirilmiştir. Mersin OSB Yönetim Kurulu Başkanlığı'nın 10.05.2007 tarih ve 101377 sayılı yazıları ile konunun Çevre ve Orman Bakanlığı nezdinde tekrar değerlendirilmesinin talep edilmesi üzerine, Mersin Valiliği İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğüne 23.05.2007 tarih ve 5459 sayılı yazımız ile taleplerine ilişkin bu aşamada Bakanlığımızca yapılacak bir işlemin olmadığı, ancak yeni alternatif alanın önerilmesi halinde çalışmalara yeniden başlanacağı bildirilmiştir. Mersin-Lojistik İhtisas Organize Sanayi Bölgesi: Mahallinde etüt çalışması yapılmış olup, yapılan çalışma sonucunda incelenen 4 adet alternatif alanın DSİ'nin sulama sahası içerisinde kalması, mutlak tarım arazisi olması ve 3 no.'lu alternatif alanın bir kısmının işletme ruhsatlı maden sahası içerisinde kalması nedenleriyle, OSB Yer Seçimi Yönetmeliğinin 11'nci maddesinin 1'nci fıkrası gereğince OSB kurulması için alternatif alan olarak değerlendirilemediği, ancak 4 no.'lu alternatif alan için DSİ Genel Müdürlüğünün ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın olumlu görüşlerinin alınmasını müteakip Bakanlığımızca projenin yürütülmesine devam edilebileceği 28.12.2010 tarih ve 10877 sayılı yazımızla Mersin Valiliğine bildirilmiştir. B. KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: DOLULUK BOŞ İŞYERİ DOLU ORANI SAYISI İŞYERİ İŞYERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI SIRA (%) SAYISI SAYISI NO MERSİN ANAMUR KSS 1 100 0 126 126 100 0 170 170 MERSİN ERDEMLİ KSS 2 100 0 421 421 MERSİN İÇEL (I.BÖLÜM) KSS 3 100 0 154 154 MERSİN İÇEL (II. BÖLÜM) KSS 4 96 8 204 212 MERSİN SİLİFKE KSS 5 100 0 181 181 MERSİN TARSUS KSS 6 100 0 433 433 MERSİN İÇEL (TIRMIL) KSS 7 100 0 99 99 MERSİN MUT KSS 8 100 0 37 37 MERSİN TARSUS (Yenice) KSS 9 TOPLAM 99 8 1.825 1.833 b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Merkez Toroslar Madeni Eşya Küçük Sanayi Sitesi: 10.01.2001 tarih ve 224 sayılı yazımızla yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. Kendi imkanları ile devam etmek istemeleri nedeniyle Yatırım Programından çıkartılmıştır. 217 Mersin Tarsus (Marangoz, Mobilyacı) Küçük Sanayi Sitesi: 30.03.2010 tarih ve 2748-2752 sayılı dağıtımlı yazımız ile mahallinde incelen alana ilişkin tespitler ilgili kurumlara bildirilerek Tarım İl Müdürlüğünün görüşüne göre kurum görüşümüzün verileceği bildirilmiştir. 08.04.2010 tarih ve 3084-85 sayılı yazımızla alana ilişkin kamu yararı kararının Mersin Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü tarafından verileceği Tarım İl Müdürlüğü ile Sanayi ve Ticaret Müdürlüğüne bildirilmiştir. 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri 1- BİR KÜÇÜK SANAYİ SİTESİNDE İŞYERİ SAHİBİ OLAN ANCAK FAALİYETLERİNİ MESKÛN MAHAL İÇİNDE SÜRDÜREN ESNAFA KÜÇÜK SANAYİ SİTESİNDEKİ İŞYERİNE TAŞINMASI YÖNÜNDE TEDBİR ALINMASI SORUN: Küçük sanayici esnafı, işyerlerinin yerleşim yerlerinden arındırılarak belli bir düzene kavuşturulması için yapılan küçük sanayi sitelerindeki işyerlerine çeşitli nedenlerden dolayı taşınmamakta, meskûn mahal içinde çalışmayı tercih etmektedir. Bu konuda Mahalli Çevre Kurulunda karar alınmasına rağmen alınan karar uygulamaya geçirilememektedir. Bu durum ise küçük sanayi sitelerindeki işyerlerinin atıl kalmasına yol açarken, meskûn mahaldeki işyerleri görüntü, gürültü ve çevre kirliliğine de neden olmakta, halkın can ve mal güvenliğini tehdit etmektedir. ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: Küçük sanayi sitelerinde işyeri sahibi olan ancak halen bu iş yerine taşınmayıp meskûn mahal içinde çalışan esnafa, işyerini sanayi sitesine taşıması yönünde özendirici/zorlayıcı tedbirler alınması gerekmektedir. Daha önce mahalli imkânlarla yapılan çalışmalardan verimlilik alınamadığından konunun hazırlanacak bir yönetmelikle çözümlenmesi uygun olacaktır. KOORDİNASYON Belediyeler Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (Küçük Sanatlar ve Sanayi Bölgeleri ve Siteleri Genel Müdürlüğü) İçişleri Bakanlığı (Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü) 2- İLİMİZDE TARIMA DAYALI İHTİSAS (SERA) ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ KURULMASI SORUN: Bilindiği üzere İlimiz tarım ürünlerin hem üretildiği hem de işlendiği ender illerden biridir. Dolayısıyla bu bölgede tarıma dayalı ürünlerin işlenebileceği çok sayıda tesislere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu amaçla başlatılan ve takribi 7000 kişiye istihdam sağlayacak olan Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi projesi Çevre ve Orman Bakanlığının olumsuz görüşü nedeniyle uygulamaya konulamamıştır. Projenin hayata geçirilmesi, yeni oluşturulacak tarıma dayalı tesisler ile halen kurulu bulunan ve şehrin çeşitli yerlerinde faaliyet gösteren tesislerin bir sanayi bölgesinde toplanması ve işçi istihdamına katkı sağlaması bakımından büyük önem arz etmektedir. ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: İlimiz için hayati önem taşıyan projenin hayata geçirilebilmesi için Çevre ve Orman Bakanlığının görüşünün yeniden gözden geçirilmesi veya alternatif yer tespitin yapılması gerekmektedir. KOORDİNASYON Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Çevre ve Orman Bakanlığı 3- MESKUN MAHAL İÇERİSİNDE GÖRÜNTÜ VE GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ YAPAN İŞYERLERİNİN TOPLU İŞYERİ SİTELERİ VEYA KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİNDE TOPLANMASI 218 SORUN: Şehrin muhtelif yerlerinde dağınık bir şekilde faaliyetlerini sürdüren hızar, marangoz, mobilyacı vs. esnafın işyerleri görüntü, gürültü ve çevre kirliliğine yol açmaktadır. Bu konuda Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde faaliyet gösteren bu tür esnafın tespiti yapılmış olup, sanayi alanı olarak yer belirlemeleri için belediyelere yazılmasına rağmen (galericiler sitesi hariç) hiçbir belediye bugüne kadar işin çözümünü kolaylaştıracak herhangi bir adım atmamıştır. ÇÖZÜM ÖNERİLERİ:Bu tür esnafın şehir dışında oluşturulacak bir sitede toplanarak belli bir düzene ve altyapıya kavuşturulması gerekmektedir. Konu ile ilgili olarak küçük sanayi sitelerinin imar planına işlenmesi için belediyeler ile yazışmalar halen devam etmektedir. Bu konuda ilgili Bakanlıkların katkıda bulunması uygun olacaktır. KOORDİNASYON Sanayi ve Ticaret Bakanlığı İçişleri Bakanlığı Çevre ve Orman Bakanlığı Belediyeler 4- TS 4943 HAM PETROL VE PETROL ÜRÜNLERİNİ DEPOLAMAYA MAHSUS TANK ÇİFTLİKLERİNDE EMNİYET KURALLARI STANDARDININ REVİZE EDİLMESİ SORUN: TS 4943’ün ihtiyari standartlardan olması ve günün şartlarına cevap verememesi. 1986 yılında yürürlüğe giren “TS 4943 Ham Petrol ve Petrol Ürünlerini Depolamaya Mahsus Tank Çiftliklerinde Emniyet Kuralları Standardı” ihtiyari standartlar kapsamındadır. Bu sebeple can ve mal güvenliğini ilgilendiren emniyet mesafeleri açısından sakıncalar yaratmaktadır. Türk Standartları Enstitüsü Başkanlığı’na 21/05/2004 tarihli ve 1819 sayılı, 27/07/2004 tarihli ve 2697 sayılı; Ölçüler ve Standartlar Genel Müdürlüğü’ne 26/07/2004 tarihli ve 2650 sayılı, 22/02/2005 tarihli ve 550 sayılı yazılarla konu iletilmiştir. Gelen cevabi yazılarda söz konusu standardın en kısa sürede revize edileceği bildirilmiştir. Ancak şu ana kadar herhangi bir işlem yapılmamıştır. ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: TS 4943 sayılı standardın günün şartlarına göre revize edilerek emniyet mesafeleri bırakılmasının mecburi uygulamaya alınması gerekmektedir. KOORDİNASYON Sanayi ve Ticaret Bakanlığı EPDK (Enerji Piyasası Denetleme Kurulu) Belediyeler 5- MESKÛN MAHAL DIŞINDA LPG TÜP DEPOLARI YAPILARAK İLGİLİ ESNAFA TAHSİS EDİLMESİ SORUN: LPG tüp bayileri şehir içindeki işyerlerinde 500 kg’a kadar tüp bulundurabilmektedirler. Ayrıca Dolum tesislerinden yüksek tonajlı kamyonlarla getirilen tüpler şehir içinde bekletilmekte veya gezici araçlar üzerinde satılmaya çalışılmaktadır. Bu durum ise halkın can ve mal güvenliğini tehdit etmektedir. ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: Belediyelerce meskûn mahal dışında LPG tüp depoları yapılarak ilgili esnafa tahsis edilmesi ve tüplerin sadece bu depolarda bulundurulması gereklidir. Bu konuda yapılan yazışmalardan herhangi bir netice alınamadığından konunun hazırlanacak bir yönetmelikle çözümlenmesi uygun olacaktır. KOORDİNASYON Sanayi ve Ticaret Bakanlığı İçişleri Bakanlığı EPDK (Enerji Piyasası Denetleme Kurulu) Belediyeler 219 6- AKARYAKIT ANALİZ LABORATUVARININ KURULMASI SORUN: İlimiz önemli bir liman kenti olduğundan akaryakıt dağıtım, depolama ve sevkiyatının yoğun olduğu bir kenttir. Yalnızca dolum tesisi sayısı 11’dir. Bu nedenle akaryakıt analizleri de önem taşımaktadır. Ancak ilimizde alınan numuneler Ankara veya Kocaeli’ye gönderilmektedir. Bu da ulaşım ve zaman açısından sıkıntılara yol açmaktadır. ÇÖZÜM ÖNERİLERİ:Standart dışı akaryakıt satışı ile mücadele amacıyla akaryakıt ve diğer petrol ürünlerinin analizinin daha ekonomik ve hızlı şekilde yapılabilmesi için ilimizde bir akaryakıt analiz laboratuarının kurulması gerekmektedir. KOORDİNASYON Sanayi ve Ticaret Bakanlığı EPDK (Enerji Piyasası Denetleme Kurulu) 7- İL GENELİNDE BELEDİYELER BÜNYESİNDE GÖREV YAPAN ÖLÇÜ AYAR MEMURLARININ YETERSİZ OLMASI NEDENİYLE BU KONUDA GEREKLİ DÜZENLEMELERİN YAPILMASI SORUN: İlimiz genelinde, Mersin Büyükşehir Belediyesi ile Tarsus Belediyesinde olmak üzere toplam iki belediye ölçü ayar memuru görev yapmakta, diğer ilçelerde belediye ölçü ayar memuru bulunmamaktadır. İlin büyüklüğü ve iş hacmi göz önüne alındığında mevcut ölçü ayar memuru yetersiz kalmaktadır. ÇÖZÜM ÖNERİLERİMİZ: 3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanununun 22. Maddesi gereğince İlçelerdeki belediyelere yeterli ölçü ayar memuru atamasının yapılması veya belediye ölçü ayar memurlarının ölçü aletleri muayene yetkilerinin Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüklerine devredilmesi yararlı olacaktır. KOORDİNASYON Sanayi ve Ticaret Bakanlığı İçişleri Bakanlığı Belediyeler 8- ESNAF VE SANATKARLARA UCUZ ENERJİ SAĞLANMASI SORUN: Sanayi Sicil Kanunu kapsamına girmeyen küçük esnaflar elektrik faturasını “ticarethane” tarifesinden ödemekte ve bu tarifeden yapılan ödemeler esnafa ağır yük getirmektedir. ÇÖZÜM ÖNERİLERİMİZ: Sanayi Sicil Kanunu kapsamı dışındaki esnaf ve Sanatkarlara özel olarak “ticarethane” haricinde ayrı bir tarife uygulanarak esnafın enerji tüketimindeki fatura yükünün hafifletilmesi esnafımız için çok yararlı olacaktır. KOORDİNASYON: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı EPDK(Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu) 95362 SAYILI ESNAF VE SANATKARLAR MESLEK KURULUŞLARI KANUNUNA TABİ BAZI ESNAF VE SANATKARLARIN AYNI ZAMANDA TİCARET VE SANAYİ ODALARINA KAYITLI OLMALARI SORUN: 5362 Sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanununun Odaya Kayıt Başlıklı 6. Maddesinin 4. Bendinde “Esnaf ve Sanatkarlar Odasına kayıtlı olanlar Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği bünyesindeki ticaret ve sanayi odasına, ticaret odasına, sanayi odasına, deniz ticaret odasına, bu odalara kayıtlı bulunanlar ise esnaf ve sanatkarlar odasına kaydedilemezler. Sermaye şirketlerinin ortakları, başkaca esnaf ve sanatkarlık faaliyeti olmadıkça, sadece şirket ortaklığı sebebiyle hiçbir şekilde esnaf ve sanatkarlar odalarına üye kaydedilemezler” hükmü yer almaktadır. Yasanın bu hükümlerine rağmen bazı üyeler aynı zamanda hem Esnaf ve Sanatkarlar Odalarına hem de Ticaret ve Sanayi Odalarına kayıtlı olmaktadırlar. Odaların bu kayıtları gerekli inceleme yapılmaksızın gerçekleştirmektedirler. Aynı yasanın 64. Maddesindeki Mutabakat Komiteleri ise bu sorunun yani esnaf-tacir ayrımının kesin çözümünü sağlamada yetersiz kalmaktadır. 220 Esnaf ve Sanatkarlar Odaları ile Ticaret ve Sanayi Odaları bu durumda olan üyelerin kayıtlarının silinmesinden yana olmadıklarından sıkıntılar yaşanmaktadır. ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: Türk Ticaret Kanunu ve 5362 Sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanununa eklenecek maddelerle kesin hükümler getirilerek, Esnaf ve Sanatkarlar Sicil Müdürlüğü ve Ticaret Sicili Memurluklarınca yapılan kayıt işlemleri sırasında bu sorunların çözümlenmesi yararlı olacaktır. KOORDİNASYON Sanayi ve Ticaret Bakanlığı – (Esnaf ve Sanatkarlar Genel Müdürlüğü) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Federasyonu 10- TSE HİZMET YETERLİLİK BELGESİ SİSTEMİNİN BASİTLEŞTİRİLEREK MÜTEŞEBBİSLERE MALİ KÜLFET GETİRMESİNİN ÖNÜNE GEÇİLMESİ SORUN: Belli bir standarda göre kurulup çalışması gereken işyerlerine mevzuat gereği TSE Hizmet Yeterlilik Belgesi (Bu işyeri ilgili standart hükümlerine göre yani emniyet mesafeleri dikkate alınarak tesis edilmiştir, çalışmasında bir sakınca yoktur anlamında belge) düzenleme yetkisi Türk Standartları Enstitüsüne vermiştir. Bu kuruluş temsilcilikleri ise söz konusu belgeleri para karşılığı düzenlemekte ve her yıl yapılması gerekli vize işleminde de ücret almaktadır. Bu durum müteşebbislere artı yük getirmekte ve sıkıntılara neden olmaktadır. ÇÖZÜM ÖNERİSİ: Söz konusu TSE Hizmet Yeterlilik Belgesinin, matbu bir form hazırlanarak İl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü teknik elemanlarınca ücretsiz olarak müteşebbislere verilmesi daha uygun olacaktır. Bu konudaki denetim yetkisi zaten İl Sanayi ve Ticaret Müdürlüklerine aittir. KOORDİNASYON Sanayi ve Ticaret Bakanlığı TSE (Türk Standartları Enstitüsü) 11İLİMİZDE LOJİSTİK İHTİSAS ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ KURULMASI SORUN: Bakanlığımızın 28/12/2010 tarih ve 10878 sayılı yazısında özetle; Mersin Lojitik İhtisas Organize Sanayi Bölgesi kurulması için belirlenen 4 alternatif alanın Aralık 2010 ayında Bakanlığımız elemanlarınca mahallinde yer seçimi etüt çalışmalarının yapıldığı, incelenen alternatif alanların DSİ sulama sahası içerisinde kalması, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu hükmü gereğince mutlak tarım arazisi olması ve 3 nolu alternatif alan içerisinde kalker madeni işletme ruhsatının bulunması nedenleriyle; OSB Yönetmeliğine göre Mersin Lojistik İhtisas OSB yeri olabilecek uygun bir alternatif alanın belirlenemediği, Ancak lojistik bölgelerin; intermodal taşımacılık sistemi gerektirmesi, belirli miktarda yük transferi aranması nedeniyle özellikli yer seçimi gerektirdiği, Mersin’de liman, hava, demiryolu ve karayolu imkanlarının bulunması, Serbest Bölgenin varlığı, sanayi bölgelerinin işlerliği göz önüne alındığında bölgenin Lojistik İhtisas OSB kurulması için uygun bir konumda olması sebebiyle; 4 nolu alternatif alanın talebi karşılayacak büyüklükte genişletilerek Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu gereği Tarım ve Köyişleri Bakanlığının olumlu görüşlerinin alınmasını müteakip Bakanlığımızca projenin yürütülmesine devam edilebilecektir. Denilmektedir. ÇÖZÜM ÖNERİSİ: 4 nolu alternatif alanın talebi karşılayacak büyüklükte genişletilerek Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu gereği Tarım ve Köyişleri Bakanlığının olumlu görüşlerinin alınması ve Çevre ve Orman Bakanlığınca bu alanın çevre düzeni planlarına OSB alanı olarak işaretlenmesi gerekmektedir. KOORDİNASYON Sanayi ve Ticaret Bakanlığı 221 Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Çevre ve Orman Bakanlığı Mersin Ticaret Ve Sanayi Odası’nın İş Dünyasının Sorunlarına Yönelik Görüşleri • Kalkınma Ajanslarının yatırım çekme, dış ticareti geliştirme konularına odaklanacak bir çalışma programı yürütmesinin sağlanması, • Mersin Lojistik Merkezinin kuruluş çalışmalarının hızlandırılması, • Büyük Mağazalar Yasasının yürürlüğe girmesi, • Teşvik sisteminin bölgesel özellikleri yansıtmıyor olması • Finansman, kredi kullanımında bankaların tutumu • Yerli üretimin ithal ürünlere kıyasla rekabet avantajının azalması • İstihdam üzerindeki yüklerin ağır olması 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Kadro Unvanı Sayı Kadro Unvanı Sayı İl Müdürü 1 Memur 5 İl Müdür Yardımcısı 1 Ölçü Ayar Memuru 5 Şube Müdürü 4 Tekniker 1 Uzman 1 Sekreter 1 Araştırmacı 2 Daktilograf 2 Şef 8 Şoför 3 Mühendis 7 TOPLAM 41 4 Yıllık Yüksek Okul Mezunu: 22 2 Yıllık Yüksek Okul Mezunu: 7 Lise Mezunu : 12 TOPLAM 41 222 34 İSTANBUL 1. İlin Genel Durumu ve Sanayi Yapısı İstanbul ekonomisi ağırlıklı olarak ticaret, sanayi, ulaştırma ve haberleşme sektörlerine dayalıdır. İlde büyük, orta ve küçük ölçekli sanayi işletmeleri bulunmaktadır. İstanbul sosyo ekonomik açıdan Türkiye'nin en gelişmiş ilidir. Yönetsel başkent olma işlevini Cumhuriyet döneminde yitirmişse de, ekonomik alanda Türkiye'nin başkenti sayılabilir. Ülke ekonomisinde en önemli karar, iletişim ve yönetim merkezi İstanbul'dur. Türkiye'deki en büyük şirket ve holdingler, en büyük bankalar, en büyük sigorta, pazarlama, reklam ve basın kuruluşları İstanbul'dadır. Türkiye’nin 500 büyük sanayi kuruluşunun yaklaşık yarısı İstanbul Sanayi Odası’na kayıtlıdır. Yine bugün İstanbul Sanayi Odasına kayıtlı üyelerin % 54,88’i 20’ye kadar, % 30,62’si 21-50 arası, % 7,81’i 51-100 arası, % 4,69’u 101-250 arası ve % 1,99’u ise 251 ve üstü sayıda istihdam sağlamaktadır. 2. İlin Ticaret Yapısı İstanbul hem iç hem de dış ticarette merkezi öneme sahip bir ildir. Ticaret sektöründe yaratılan katma değer, Türkiye genelinde ticaret sektöründe yaratılan katma değerin yaklaşık % 30’una yaklaşmıştır. Ulusal ve uluslararası deniz taşımacılığında İstanbul’un sahip olduğu üstünlük zaman içerisinde diğer limanlara kaymış durumdadır. Bugün Mersin, İskenderun ve İzmit limanları, Türkiye’nin deniz taşımacılığının ana limanlarını oluşturmaktadır. Türkiye ekonomisinde etkin bir rol üstlenen; toplam 328.623 üyesi bulunan İstanbul Ticaret Odası, 18.248 üyesi ile İstanbul Sanayi Odası, İstanbul Ticaret Borsası, İstanbul Deniz Ticaret Odası İstanbul ilinin ticari ve ekonomik hayatını meydana getiren kuruluşlar içerisindedir. İstanbul İhracatçı Birlikleri ile birlikte pek çok meslek odası, kamu kurum ve kuruluşlarının bir şubesi de İstanbul’da faaliyet göstermektedir. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası ile İstanbul Türkiye’nin finans merkezi durumundadır. 2008 yılı sonu itibarıyla, TÜİK’in iş kayıtlarına göre Türkiye’de ve İstanbul’da girişim sayıları ve İstanbul’un payı şöyledir; Sanayi sektörü Türkiye’deki toplam girişim sayısı 356.112 İstanbul’daki toplam girişim sayısı 114.109 İstanbul’un payı %32,0 Madencilik ve Taşocakçılığı Türkiye’deki girişim sayıları 3.516 İstanbul’daki girişim sayıları 541 İstanbul’un payı %15,4 İmalat Türkiye’deki girişim sayıları 349.530 İstanbul’daki girişim sayıları 113.477 İstanbul’un payı %32,5 Enerji (Elektrik, gaz ve su) Türkiye’deki girişim sayıları 3.066 İstanbul’daki girişim sayıları 91 İstanbul’un payı %3,0 Kaynak: 2008 Yılı Sanayi İstatistikleri,TÜİK. 223 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve İstanbul İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. İstanbul İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 23.225 dur. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 31 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş birinci il dir. Marmara bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 65 ile İstanbul ilk sırada yer alırken sırasıyla, %17 Bursa, % 5 Kocaeli, % 3 Tekirdağ, % 3 Balıkesir, % 2 Sakarya, %1 Çanakkale, % 1 Kırklareli, %1 Edirne, %1 Bilecik, %1 Yalova takip etmektedir. 3.2. İstanbul İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: İstanbul İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 17 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması imalatının ilk sırada olduğu görülmektedir. Diğer sektörler sırasıyla; % 12 Tekstil ürünleri imalatı % 10 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı % 8 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizatı hariç) % 7 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı % 5 Gıda ürünlerinin imalatı, % 5 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 4 Ana Metal Sanayi, % 4 Kâğıt ve kâğıt ürünlerinin imalatı % 3 Deri ile ilgili ürünlerin imalatı, % 3 Elektrikli teçhizat imalatı, % 3 Diğer imalatlar, % 3 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 2 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı, % 2 Mobilya İmalatı, % 2 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) % 2 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması92 % 1 Diğer madencilik ve taşocakçılığı, % 1 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork), yarı treyler (yarı römork) imalatı, % 1 Metal cevherleri madenciliği, % Diğer ulaşım araçlarının imalatı, % 6 Diğer ( Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı, Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı, Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı, içecek imalatı, Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı ve saha arama tetkiki hariç petrol ve gaz çıkarımı ile ilgili hizmetler, kömür ve linyit çıkartılması, Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı, Tütün ürünleri imalatı) 3.3. Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, İstanbul ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam 735.562 dür. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 1462, kalite kontrol birimi olan firma sayısı 5432 dir. 224 Toplam personelin % 0,8 i Ar-Ge biriminde, % 1,2 si kalite kontrol biriminde istihdam edilmektedir. 3.4. Genel Değerlendirme: İstanbul ilinde sanayinin gelişimi, Giyim Eşyası İmalatı ve Tekstil Ürünleri sektörü çekim merkezli doğal bir kümelenme yapısı içerinde olduğu görülmektedir. Sanayide çalışanların % 23 ü Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması, % 11 i Tekstil ürünlerinin imalatı sektörlerinde istihdam edilmektedir. İstihdamın % 77 si işçi, % 3 mühendistir. İstanbul ilinde faaliyet gösteren sanayi işletmelerinin; % 39 u mikro ölçekli, % 48 i küçük ölçekli, % 11 i orta ölçekli, % 2 si büyük ölçekli işletmelerdir. Personel Sayısına Göre Büyük Firmalar - Mercedes – Benz Türk A.Ş. - Türk Hava Yolları Teknik A.Ş. - Fujitsu Technology Solutions Bilişim Ltd. Şti. - Siemens Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Yiğit Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Ağır sanayi, metal, kimya, plastik tesisleri Turizme Yönelik Konaklama ve Sosyal Tesisler Liman Konserve ve Salça Üretimi Dondurulmuş Gıda Tesisleri Soğuk Hava Deposu Alternatif Turizm Tesisleri 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Gelişmeyi doğrudan etkileyen ve bu sebeple de “Gelişim Bileşenleri” olarak adlandırılabilecek olan ulaşım ve iletişim alt yapılarının yeterlilikleri, enerjinin, sermayenin, ham maddenin, teknolojinin ve iş gücünün bulunabilirlikleri açısından İstanbul’daki mevcut durum aşağıda verilmiştir. GELİŞİM BİLEŞENLERİNİN BULUNABİLİRLİKLERİ Bulunabilirlik Düzeyi Bileşenler Yeterli Coğrafi Yapı Teknik Alt Yapı Karayolu Ulaşım İletişim Sosyal Alt Eğitim Yapı Sağlık İşgücü Sermaye Deniz Yolu Havayolu Enerji Teknoloji Demiryolu 225 Kısmen Yeterli Yetersiz Ham Madde Serbest Bölge Organize Sanayi Bölgesi Küçük Sanayi Sitesi Liman Teknik Alt Yapısı Üniversite-Sanayi İşbirliği İstanbul’da, 18 gelişim bileşeninden 9’unun yeterli olduğu, 7’sinin kısmen yeterli ve 2’sinin de yetersiz olduğu değerlendirilmektedir. Demir yolu, havayolu, iletişim, eğitim, işgücü, sermaye, ham madde, serbest bölge, küçük sanayi sitesi gelişim bileşenleri açısından yeterli olarak değerlendirilmektedir. Gelişim bileşenlerinin kısmen yeterli olduğu sektörler ise coğrafi yapı, deniz yolu, enerji, sağlık, teknoloji, liman teknik altyapısı ve üniversite-sanayi bileşenleridir. Kara yolu ve organize sanayi bölgesinde de yetersizlikler söz konusudur. Tekstil Sektörüne Yönelik Yatırımlar Teknik Tekstil Üretimine Yönelik Yatırımlar :Teknik tekstiller; endüstride, uzay sanayinde, askeri alanda, denizcilikte, tıpta, inşaatta, jeotekstillerde, ulaştırmada ve yüksek teknoloji uygulamalarında kullanılan fonksiyonellik gerektiren tekstil ürünleridir. Özel olarak tasarlanan, herhangi bir üründe veya üretim yöntemi içinde veya yalnız başına belirli bir özelliği yerine getirmek amacıyla üretilen malzemelere " teknik tekstil" denilmektedir. Teknik tekstiller bu terimden başka; endüstriyel tekstiller, yüksek performanslı tekstiller, yüksek teknik tekstiller, geleneksel olmayan tekstiller, mühendislik tekstilleri diye de isimlendirilebilmektedir. En az geleneksel tekstiller kadar eski olan bu ürünler, geleneksel tekstillerin aksine, tekstil dışındaki alanlarda da kullanılır. Bu ürünler; kimyasallara, hava şartlarına ve mikro organizmalara dayanıklı, yüksek mukavemet, yanmazlık, yüksek aşınma dayanımı gibi yüksek performans özellikleri gösteren ürünlerdir. Bunun yanı sıra bu ürünler geleneksel tekstillere göre, görünüş ve konforun belirleyici bir kriter olmadığı, pahalı, katma değeri yüksek, doğrudan tüketicinin kendisinin kullanmadığı, filtrelerde, oto lastiklerinde kullanılan tekstiller gibi her hangi bir malzemenin parçası olarak da kullanılan ürünlerdir. Makine İmalatı ve Yan Sanayine Yönelik Yatırımlar: İstanbul ili için makine imalatı ve yan sanayine yönelik 3 yatırım konusu önerilmiştir. - Tekstil ve Deri İşleme Makineleri İmalatı Tesisi - Tekstil Makineleri Yedek Parça İmalatı Tesisi - Rüzgar Türbini Üretim Tesisi Enerji Sektörüne Yönelik Yatırımlar : İstanbul ili için enerji sektörüne yönelik Rüzgâr Enerjisi Santrali olmak üzere 1 yatırım konusu önerilmiştir. Diğer Sektörlere Yönelik Yatırımlar : İlde aşağıdaki sektörlerde yatırımlar önerilmektedir: - Yazılım Sektörüne Yönelik Yatırımlar - İleri Elektronik Uygulamalarına Yönelik Yatırımlar - Nano Teknoloji Uygulamalarına Yönelik Yatırımlar - Biyoteknoloji Uygulamalarına Yönelik Yatırımlar - Mekatronik Uygulamalarına Yönelik Yatırımlar 226 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. İstanbul İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 25.804 25.583 26.529 28.369 6.2. İstanbul İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 34.021 32.225 34.230 37.398 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 73.127.892 55.539.993 53.037.233 61.433.894 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 111.270.737 78.756.263 98.436.855 123.904.225 7. İstanbul İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A. ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: İstanbul-Deri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:3) 741 hektar büyüklüğündedir. 1994 yılında hizmete sunulmuştur. Bölgedeki; 366 adet sanayi parselinin, 364 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 325 adedi üretim, 20 adedi inşaat, 19 adedi proje aşamasındadır. 2 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 10.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; deri, kimya ve demirdışı metaller sanayidir. İkitelli Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:196) 700 hektar büyüklüğündedir. 2000 yılında hizmete sunulmuştur. Bölge içinde 37 adet KSS Yapı Kooperatifi bulunmakta olup, her bir KSS 1 adet parsele karşılık gelmektedir. Bölgedeki; 24.000 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiştir. Tahsisi yapılan parsellerin, 16.000 adedi üretim, 8.000 adedi inşaat aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 154.245 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma, madeni eşya ve elektriksiz makine sanayidir. İstanbul-Dudullu Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:170) 283 hektar büyüklüğündedir. 2000 yılında hizmete sunulmuştur. Bölgedeki; bulunan 2.500 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. (1760 adet KSS formundadır.) Tahsis edilen parsellerin, 2.313 adet sanayi tesisi üretime, 3 adedi inşaat,184 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 28.000 kişi istihdam edilmektedir. Boya ve Vernik Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:13) 52 hektar büyüklüğündedir. 2001 yılında hizmete sunulmuştur. 227 Bölgedeki; 85 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 74 adedi üretim, 4 adedi inşaat, 7 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 2.380 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; kimya, demir-çelik ve demirdışı metal sanayidir. İstanbul Tuzla Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:19) 60 hektar büyüklüğündedir. 2004 yılında hizmete sunulmuştur. Bölgedeki; 188 adet sanayi parselinin, 162 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 64 adedi üretim, 16 adedi inşaat, 82 adedi proje aşamasındadır. 16 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 2.300 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; demir-çelik, elektrikli makineler ve plastik sanayidir. Beylikdüzü Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:202) 154 hektar büyüklüğündedir. 2005 yılında hizmete sunulmuştur. Bölgedeki; 254 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 237 adedi üretim, 5 adedi inşaat, 12 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 20.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; plastik, dokuma-giyim ve demirdışı metal sanayidir. İstanbul Anadolu Yakası Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:9) 80 hektar büyüklüğündedir. 2005 yılında hizmete sunulmuştur. Bölgedeki; 157 adet sanayi parselinin 154 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 129 adedi üretim, 17 adedi inşaat, 8 adedi proje aşamasındadır. 3 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 5.500 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; demir-çelik, karayolu taşıtları imalat ve kimya sanayidir. İstanbul Tuzla Kimya Sanayicileri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:150) 74 hektar büyüklüğündedir. 2008 yılında hizmete sunulmuştur. Bölgedeki; 164 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 144 adedi üretim, 9 adedi inşaat, 11 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 4.180 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; kimya, demirdışı metaller ve plastik sanayidir. b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ İkibinelliüçüzler Özel OSB Organize Sanayi Bölgesi : 15 hektar büyüklüğündedir. İstanbul Büyük Şehir İSKİ ile müteaddit yazışmalar sonucunda İçme Suyu Havzaları Koruma ve Kontrol Yönetmeliği ile OSB Kanununa göre seçilen alanda OSB'nin kurulamayacağı bildirilmiştir. İmar planları onaylanmıştır. İstanbul 1. İdaresinin kararı OSB Yönetim Kurulu Başkanlığı'na ve diğer ilgili kurumlara 03.12.2007 tarih ve 12981-12986 sayılı yazımız ile bildirilerek sözkonusu karar gereğince dava sonuçlanıncaya kadar OSB tarafından yapılan iş ve işlemlerin durdurulması hususunda yazı yazılmıştır. 14.12.2007 tarih ve 381 sayılı makam oluruyla İkibinelliüçüzler Özel OSB tüzel kişiliği terkin edilmiştir. 228 B. KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: İstanbul İlinde 2.774 işyerlik 10 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 132.727.754.-TL’ye karşılık gelmektedir. Sıra KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI no 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 172 346 228 254 462 843 275 DOLU İŞYERİ SAYISI 172 346 228 254 462 843 275 BOŞ İŞYERİ SAYISI 0 0 0 0 0 0 0 DOLULUK ORANI (%) 100 100 100 100 100 100 100 0 0 0 0 142 52 2774 140 47 2767 2 5 7 99 90 99 İŞYERİ SAYISI İSTANBUL KADIKÖY OTO KSS İSTANBUL MERKEZ (ATATÜRK) KSS İSTANBUL MERKEZ (BİRLİK) KSS İSTANBUL MERKEZ (DOĞU) KSS İSTANBUL MERKEZ (EVREN OTO) KSS İSTANBUL MERKEZ (İMES) KSS İSTANBUL MERKEZ (MODOKO) KSS İSTANBUL MERKEZ (MODOKO-SOSYAL TESİS) KSS İSTANBUL SİLİVRİ KSS İSTANBUL ŞİLE KSS TOPLAM b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Hadımköy Küçük Sanayi Sitesi : (*) 06.06.2002 tarih ve 7883–7886 sayılı dağıtımlı yazımızla; Sırtyolu mevkiindeki yaklaşık 250 ha. büyüklüğündeki alanın uygun görülmediği S.S. ÖZ-AR Toplu İşyeri yapı Kooperatifi Başkanlığına ve ilgili kurumlara bildirilmiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri SORUNLAR ,Rekabet gücü, Verimlilik, Girdi maliyetleri, Kaynak yaratamamak ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Türk sanayisinin olduğu gibi İstanbul sanayisinin de en önemli sorunu rekabet sorunudur. Sektörde verimliliğin artması rekabet gücünün sağlanmasında öncelikli zorunluluktur. 2009 krizinde sektörün verimliliğinde bir ölçüde de olsa iyileşme sağlanmış, ancak 2010 yılı üçüncü çeyrekle birlikte bu iyileşmenin durduğu ve verimlilik konusunda olumsuz gelişmelerin yaşandığı görülmüştür. Verimlilikte başarı için teknolojinin yenilenmesi ve girdi maliyetlerinin en azından rekabet halinde olduğumuz ülkelerle eş düzeyde olması gerekmektedir. Yükselen ekonomilerin sanayi sektörlerinde görülen yapısal değişim, bu ülkelerde sürdürülebilir büyümenin yanında ihracatlarında da yapısal değişime neden olmuş ve bu gelişmelerin sonucunda da ortalama büyüme oranları ve kişi başına düşen gelirleri artıp, kalkınmalarında başarı sağlamışlardır. İşte bu yapısal değişimi sağlayabilmek için sanayicinin yeterli oranda kaynak yaratması gerekmektedir. Sanayicinin yeterli kaynak yaratamamasının temelinde girdi maliyetlerinin yüksek düzeyde olması yatmaktadır. Bu konuda, özellikle girdi maliyetlerinde dış rakiplerle eş düzeyde bir durum sağlanması gerekmektedir. Mal ve hizmet girdileri, finansal girdiler ve işgücü maliyetlerinde kamu payının azaltılması, vergi sisteminde üreticiler için yapısal düzenlemeler getirilmesi gibi çözüm önerileri dikkate alınmalıdır. Ekonomide ve sanayi sektöründe sürdürülebilir büyüme için daha fazla kaynak yaratmak ve dolayısı ile üretimde verimliliğin artması en büyük amaçtır. Bu amaçla getirilecek çözümler içinde vergi imkanları, 229 düşük faizli krediler ve istihdam vergilerinde iyileştirmede yeni yatırım yapacaklara destekler öne alınmalıdır. 2012 yılında işletmelerin özellikle küçük ve orta ölçeklilerin döviz cinsi borçlanmaya ulaşım olanakları artan kurlar nedeniyle zorlaşacak, bu da özel yatırım harcamalarının azalması sonucunu doğurabilecektir. Kredi faizlerindeki artışlar işletmelerin karlarını da azaltacak; bu gelişme işyeri bazında verimliliği azaltırken, üreticinin karlılığı azalacak ve ekonominin sürdürülebilir büyümesini olumsuz yönde etkileyebilecektir. Büyük ölçekli şirketlerin ise rekabet gücünde iyileşme sağlamak için kredi faizleri daha düşük olan döviz cinsi kredilerine ağırlık vermeyi sürdürmeye çalışacakları düşünülmektedir. Bunun yanı sıra son yıllarda ekonomi üretim-tüketim dengesinde açık verip, yatırım harcamalarının çok önemli bir kısmını dış tasarruf yani cari açıkla karşılamaktadır. İşletmelerin mevcut borçları yükselen kurlar nedeni ile önemli ölçüde artarken, yatırım maliyetleri de artacaktır. Özel sektörün borçluluğunun artmaması için girdi maliyetlerinde iyileştirme gerekmektedir. Reel kesimin rakipleri ile rekabet edebilir hale gelmesi için özellikle enerji fiyatları bağlamında iyileştirmelere öncelik verilmelidir. Ayrıca işgücü maliyetindeki devlet payı azaltılmalı, kayıt dışı faaliyetlerin üzerine gidilmelidir. 9. SANAYI SEKTÖRÜNE ( KOBİ’LERE) YÖNELIK GÜNCEL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ (İTO) A-YAPISAL SORUNLAR 1. Küresel Rekabet Ortamında Türk KOBİ'lerinin Yeniden Yapılanma Gereği ve Hedef Uygulamalar: Genel Değerlendirme 2. Ölçek ve Büyüme 3. Stratejik İşbirliği ve Kümelenme 4. Ortaklık ve Birleşme 5. Kurumsallaşma 6. Sonuç ve Öneriler B-RESMİ KURUMLARLA YAŞANAN SIKINTILAR 7. Leasing'de KDV Sorunu 8. Kredi Garanti Fonu İle Yaşanan Sıkıntılar 9. Borçlu İşletmelerin Banka Hesaplarına El Konulması Sorunu 10. Farklı KDV Oranları Konusu 11. Geçici Vergilerden Vazgeçilmesi Sorunu 12. ÖTV SorunuVergi Borçlarından Doğan Sorunlar 13. Kayıtdışı Çalışan Firmalardan Dolayı Ortaya Çıkan Sorunlar 14. İstihdam Üzerindeki Yükler 15. Kıdem Tazminatı Sorunu 16. Dış Ticarette Yaşanan Sorunlar C-TEŞVİKLER KONUSUNDA YAŞANAN PROBLEMLER 17. Patent ve Faydalı Model Başvuru ve Uygulamaların ile İlgili Sorunlar 18. Ar-Ge ve Ür-Ge Desteklerinin Kullanımındaki Sorunlar 19. Enerji Maliyetlerinin Yüksekliği 20. Yurtdışı Fuar Desteklerinin Yetersizliği 21. Kamu Alımlarında Yerli Üretime Öncelik Verilmesi 22. Marka Oluşturamama Sorunu 23. Desteklerden Faydalanmak İçin Gerekli İşletmelerde Bürokrasinin Fazla Olması 24. Sektörel Teşvik Uygulamalarına Geçilmesi Gerekliliği 230 10. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. Mehmet Hilmi Arif Mehmet Ali Ali Saim Ömer Erdoğan Yusuf Zihni Hatun Hüseyin Yıldız A.Nihat Sadık Ali Ahmet Selahattin Metin Halim Nevzat Fevzi Melahat Feyyaz Aysu Neşet Perizat Mehmet Nuran Güleser Sabire Hüseyin Sona Sebahattin Hatice Işıl Adnan Nervin Neşecan Güner Recep Nevim Yemliha Oktay Hüseyin Mehmet Ayten Savaş Mukadder A.Ferit Kadir Sezer Güldane Köse Şengün Kurtlar Yurdakul Kızılgül Özdemir Ufuk Sınırcı Görür Akbıyık Çınar Güneş Tugay Avşar Yöney Kavlak Özer Ülker Özer Bal Şimşek İşgüzar Güçel Bulut Yavuz Devrim Sütçüoğlu Elbüken Tepe Sevgen Kara Önder Kavsaoğlu Ateş Geyhan Ercüman Onur Demir Çaltekin Şirin Koltan Bakırcı Akarsu Yavuz Özer Sarışahin Öztürk Aslan İl San.Tic.Md. İl S.Tic.Md.Yrd. İl S.Tic.Md.Yrd. İl S.Tic.Md.Yrd. Şube Müdürü Şube Müdürü Şube Müdürü Uzman Uzman Uzman (Ö) Uzman (Ö) A.P.K.Uzmanı Araştırmacı (Ö) Araştırmacı (Ö) Araştırmacı (Ö) Şef Şef Şef Şef Şef Şef Şef Şef Şef Şef (Ö) Şef (Ö) Şef (Ö) Şef (Ö) Şef (Ö) Şef (Ö) Şef (Ö) Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur 231 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 70. 71. 72. 73. 74. 75. 76. 77. 78. 79. 80. 81. 82. 83. 84. 85. 86. 87. 88. 89. 90. 91. 92. 93. 94. 95. 96. 97. 98. 99. 100. Fatma Adem Mükremin Farabi Fatma Saliha Aysun Mustafa Nevin Sabri Hasan Ceyda Satılmış Dursine Ferah Diba Cengiz Mahmut Seyit Sebahattin Orhan Bilgiç Abdurrahman Ö.Faruk Hanife Ayten Fikri Mitat Nesrin Gülten Sevim Suna Sümeyye Veysi Hatice Hüseyin Muzaffer Esat Yavuz Asım Kerim İzzet Soner Tarık Durmuş Adem Güvenç Tevfik Halis Murat İrfan Emrah Sinan Tura Gül Uzunboy Yazıcı Yıldırım Hafızoğlu Çalışkan Oktay Köse Yılmaz Çalık Torun Kocaoğlu Sezer Gökçe Gündoğdu Çoban Yıldırım Karabey Kuşderci Arslan Berkyürek Karabınar Kurtcebe Ekiz Güler Sürmen Topal Coşkun Coşkun Gökdemir Buhan Bayrak Demir Taylan Çıbukçu Polat Çağlak Karatop Doğancı Atmaca Özcan Doğruyol Okuyucu Şahin Tunç Cüre Demir Er Kara Zincirci Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur Ölçü Ayar Mem. Ölçü Ayar Mem. Ölçü Ayar Mem. Ölçü Ayar Mem. Ölçü Ayar Mem. Ölçü Ayar Mem. Ölçü Ayar Mem. Ölçü Ayar Mem. Ölçü Ayar Mem. Ölçü Ayar Mem. Ölçü Ayar Mem. Ölçü Ayar Mem. Ölçü Ayar Mem. Ölçü Ayar Mem. Ölçü Ayar Mem. Ölçü Ayar Mem. Kor.Ve Güv.Gör. Kor.Ve Güv.Gör. Kor.Ve Güv.Gör. Kor.Ve Güv.Gör. 232 101. 102. 103. 104. 105. 106. 107. 108. 109. 110. 111. 112. 113. 114. 115. 116. 117. 118. 119. 120. 121. 122. 123. 124. 125. 126. 127. 128. 129. 130. 131. 132. 133. 134. 135. 136. 137. 138. 139. 140. 141. 142. 143. 144. 145. 146. 147. 148. 149. 150. 151. Ahmet Mehmet Yaşar Ahmet Şafi Ahmet Mustafa Turgut Bekir Akın Erhan Gülcan Sevim Demet Avni Mehmet Hanife Şerife Fatma Dilek Raşit İsrafil Şehval Dursun Hüseyin Hakan Zeki Erdal Tonay Muammer Ali Hüseyin H.Hüseyin İsmail Muammer Ruhi Mehmet Ali Haluk Sezai Rahmi Recep Sezgin Ali Handan Aysun Metin Dilek Kezban Hülya İhsan Sıdıka Remzi Gülsüm Yusuf Yıldız Uzuner Ünlü Sarıcı Onat Yılmaz Kendi Balkaş İlter Karayağız Keser Özbek Bozer Birkan Erkul Hacıaliekşioğlu Güner Cengiz Ergüden Yıldız Kırık Külekçi Mercan Özkan Özcan Doğrayıcı Güllüoğlu Yıldırım Yetim Şenses Uyumaz Yıldız Alemdaroğlu Kenar Bahadır Yavuz Yüce Bakırtaş Yıldız Şahin Tatar Tuncer Eroğlu Çam Udgu Kaptan Aylanç Özçelik Dündar Çelenkoğlu Küsmüş 233 Kor.Ve Güv.Gör. Kor.Ve Güv.Gör. Kor.Ve Güv.Gör. Kor.Ve Güv.Gör. Kor.Ve Güv.Gör. Kor.Ve Güv.Gör. Kor.Ve Güv.Gör. Kor.Ve Güv.Gör. Kor.Ve Güv.Gör. Kor.Ve Güv.Gör. Kor.Ve Güv.Gör. Daktilograf Daktilograf Daktilograf Daktilograf Daktilograf Daktilograf Daktilograf Daktilograf Daktilograf Sekreter Sekreter Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis 152. 153. 154. 155. 156. 157. 158. 159. 160. 161. 162. 163. 164. Sibel Dursun Mustafa F.Nurgün Dilek Mustafa H.Hüseyin Mehmet Abidin Tuncay M.Zafer Ramazan Rıza Mühendis Mühendis Mühendis Mimar Mimar Tekniker Tekniker Tekniker Tekniker Teknisyen Teknisyen Hizmetli Hizmetli Baylan Kılıç Yorulmaz Örs Diren Gürcan Yılmaz Çakmak Oral Çiçek Çalışkan Karakoç Keçeci Gün 234 35 İZMİR 1. İlin Sanayi Yapısı 2011 yılı Adrese Dayalı Kayıt Sistemi Verilerine göre 3.965.232 kişinin yaşadığı İzmir, İstanbul ve Kocaeli ile birlikte, Ülkemizde sanayinin en fazla geliştiği üç ilden biridir. Sahip olunan hammadde kaynakları, nitelikli iş gücü, ulaşım olanakları, iç ve dış piyasalara yakınlık sanayinin gelişmesinin itici gücü olmuştur. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TUİK) en son 2001 yılı verilerine göre ürettiği cari fiyatlarla iller bazında kişi başına GSYİH sıralamasında İzmir 3.215 ABD Doları ile Türkiye ortalamasının (2.146 ABD Doları) üstündedir. İzmir bu değer ile 81 il arasında 6 ncı sıradadır. Ege Bölgesinde üretilen GSYİH açısından da bölgedeki illerin sıralamasında İzmir ilk sıradadır. Buna göre İzmir 13.383 milyon TL ile EGE Bölgesinde üretilen GSYİH’nin yaklaşık yarısını (%46,90) tek başına karşılamaktadır. Faal nüfusun % 20'si sanayide çalışmaktadır. Gayri safi gelirin ise % 35'i sanayi sektöründen sağlanmaktadır. Sanayi özellikle metal eşya, makine ve taşıt araçları, gıda, tütün, dokuma, giyim eşyası, kürk, ayakkabı, deri, kimya, ağaç ürünleri mobilya ve kağıda dayanmaktadır. İzmir'in, Ülkemiz ve Ege Bölgesi sanayi kuruluşları içindeki payı önem taşımaktadır. Ülkemizdeki en büyük 500 sanayi kuruluşunun % 10'u; Ege Bölgesi'ndeki sanayi kuruluşlarının yaklaşık yarısı İzmir'de bulunmaktadır. 220 hektarlık bir alan üzerinde çalışmaları devam eden teknoloji geliştirme bölgesinde 100 civarında firma faaliyet göstermektedir. Her türlü yatırım taleplerini karşılayacak sanayi alt yapısına sahip olan ilde, müteşebbislere değişik alanlarda uygun yatırım ortamları hazırlanmış, yatırım alanları limanlar, havaalanı, Türkiye’nin dört bir yanına bağlantısı olan tren yolları ile güçlendirilmiştir. İzmir sanayisinin ülkemiz sanayisi içindeki yerine bakıldığında; imalat sanayinde Türkiye genelinde yaratılan katma değerin yüzde 13,5’inin İzmir’de yaratıldığı, yine aynı sektörde işyerlerinin yüzde 10,4’ünün, istihdamın yüzde 9,7'sinin İzmir’de olduğunu görülmektedir. 2. İlin Ticaret Yapısı İzmir konumu ile, çağlar boyunca ticaret yollarının başlangıç ve bitiş noktasında olmuş, bu nedenle önemli bir ticaret merkezi olarak ortaya çıkmıştır. Günümüzde; İstanbul, Bursa, Manisa, Denizli, Aydın ve Muğla başta olmak üzere diğer illerin hemen hepsi ile ticaret ve sanayi açısından yoğun bağlantılar içindedir. Ulaşım olanakları, Organize Sanayi Bölgeleri, Serbest Bölgeleri, Uluslararası Fuarı ve büyük bir limanın varlığı yanında, Ticaret Odaları, İhracatçı Birlikleri, Sanayi Odası ve Ticaret Borsası gibi meslek kuruluşlarının faaliyet ve gayretlerine bağlı olarak, İzmir’de iç ve dış ticaret gelişmiştir. İzmir’in ticaret hacmi, Türkiye ticaret hacminin %7’sini oluşturmaktadır. Ege Bölgesi ihracatının ise (%93) İzmir’den gerçekleşmektedir. Özellikle gıda ürünleri, inşaat malzemeleri, tekstil ürünleri, ağaç ürünleri ve mobilya, kimyevi ürünler, tarım ürünleri ticareti, İzmir ticaretine ivme kazandırmaktadır. Ulusal ve uluslararası banka ağı ve borsaları ile İzmir ve yöresi iyi bir sermaye piyasasına sahiptir. Türkiye’nin en büyük emtia borsası da İzmir ilindedir. İzmir'den sebze-meyve, konserve, kuru gıda, içecek, hayvansal yan ürünler, deri, balık, tütün gibi tarımsal ürünlerin yanında tekstil-hazır giyim ürünleri (iç-dış giyim), ev tekstili (havlu, bornoz vb.) deri ürünleri, çanta, ayakkabı, iplik-dokuma, mücevher, halı, yer kaplaması, kağıt ürünleri, ağaç ürünleri, mobilya, kapı ve pencere, metal ürünler, mermer, granit, seramik, madeni ve kimyevi maddeler, otomotiv yedek parça ve yan sanayi ürünleri, 235 mekanik cihazlar, elektrik-elektronik cihazlar, ( televizyon, monitör, kesintisiz güç kaynağı vb.), beyaz eşya ve hırdavat malzemeleri ihraç edilmektedir. İzmir, 2011 döneminde en fazla ihracat yapılan iller sıralamasında İstanbul, Bursa ve Kocaeli’den sonra dördüncü sırada yer almaktadır. Ülkeler bazında değerlendirme yapıldığında İzmir en fazla Almanya, ABD, İngiltere, Fransa ve İspanya’ya ihracat yapmıştır. İthal edilen ürünler arasında ise tohum, ilaç, kimyevi maddeler, plastik, iplik, sentetik ürünler, metal ürünleri, petrol ürünleri, plastik ve diğer maddeden mobilyalar, cam eşyalar, tıbbi malzeme, matbaa ve dokuma makineleri, mekanik cihazlar, hırdavat, vida, cıvata, mücevher, tüketim ürünleri, optik cihazlar, teknolojik ürünler, telekomünikasyon cihazları, otomotiv ve yan sanayi ürünleri yer almaktadır. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve İzmir İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. İzmir İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 3754’dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 5 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş dördüncü İldir. Ege Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, İzmir İli % 37 lik bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer almaktadır. İzmir’i sırasıyla %18 ile Denizli, % 11 ile Manisa, % 9 ile Uşak, % 7 ile Afyonkarahisar, %7 ile Aydın, %6 ile Muğla, %5 ile Kütahya, takip etmektedir. 3.2. İzmir İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: İzmir İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 16 Gıda ürünlerinin imalatı, % 14 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman İmalatı sektörleri ilk sıralarda yer almaktadır. Bunları sırasıyla aşağıdaki sektörler takip etmektedir. % 8 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması, % 7 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı, (makine ve teçhizatı hariç) % 7 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, % 6 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 5 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 4 Tekstil ürünleri imalatı, % 4 Ana Metal Sanayi, % 4 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı, % 3 Diğer madencilik ve taşocakçılığı, % 3 Elektrikli teçhizat imalatı, % 3 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı, % 3 Mobilya imalatı, % 3 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, % 2 Diğer imalatlar, % 2 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç) % 1 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı, % 1 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı, % 1 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, 236 % 1 Diğer ulaşım araçlarının imalatı % 1 Diğer (Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı, Metal cevherleri madenciliği, İçecek imalatı, Tütün ürünleri ve imalatı, Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı ve saha arama ve tetkiki hariç petrol ve gaz çıkarımı ile ilgili hizmetler, Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı, Elektrik gaz buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı, Kömür ve linyit çıkartılması) Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, İzmir ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam 156.676 dır. Ar-Ge birimi olan firma sayısı 434, kalite kontrol birimi olan firma sayısı 1639 dur. Toplam personelin % 1 i Ar-Ge biriminde, % 2,3 ü kalite kontrol biriminde istihdam edilmektedir. Genel Değerlendirme: İzmir İlinde sanayide çalışanların, ,% 15 ü Gıda ürünlerinin imalatı, % 12 si Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması, % 11 i Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı sektörlerinde istihdam edilmektedir. İstihdamın % 74 si işçi, % 4 ü mühendistir. İzmir İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 34 ü mikro ölçekli, % 50 i küçük ölçekli, % 14 ü orta ölçekli, % 2 si büyük ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - CMS Jant ve Makine Sanayi. - BMC Sanayi ve Ticaret A.Ş. - PETKİM Petrokimya Holding A.Ş. - DELPHI Automotıve Systems Ltd.Şti.Ege Serbest Bölge Şubesi - HABAŞ Sınai ve Tıbbi Gazlar İstihsal Endüstrisi A.Ş.Ali Ağa Şubesi 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar İzmir Ticaret Odası ve Ege Bölgesi Sanayi Odası kaynaklarından yararlanılmak suretiyle, İlde ilçeler bazında potansiyeli değerlendirme yönelik yatırımlar aşağıdaki özetle verilmiştir. Aliağa'daki Yatırım Olanakları Doğalgaz, Termal, Katı Yakıt Enerji Tesisleri Ağır sanayi, metal, kimya, plastik tesisleri Halıcılık ve Kilimcilik Tesisleri Arıcılık Tesisleri Turizme Yönelik Konaklama ve Sosyal Tesisler Liman Teknik Eğitim Kurumları Balçova'daki Yatırım Olanakları Jeotermal Turizm ve Enerji İle İlgili Tesisler Seracılık Bayındır'daki Yatırım Olanakları Konserve ve Salça Üretimi Dondurulmuş Gıda Tesisleri Zeytinyağı Şişeleme Tesisleri Damızlık Hayvan Tesisleri Süt Toplama ve İşleme Tesisleri Soğuk Hava Deposu Süs Bitkiciliği Tesisleri Alternatif Turizm Tesisleri 237 Bergama'daki Yatırım Olanakları Et ve Süt Besiciliği ile Yumurta ve Et Tavukçuluğu Yapmak İçin Tesisler Soğuk Hava Deposu Konserve ve Reçel İmalatı Salamura Zeytin Tesisleri Soya Fasulyesi Yetiştiriciliği Seracılık Arıcılık Tesisleri Kuru Meyve Paketleme ve Tasnif Tesisleri Pamuğa Dayalı Dokuma, Tekstil, Sanayi Tesisleri Dağ Turizmine Yönelik Tesisler Orman Ürünleri İşleme Tesisi Çam Fıstığı ve Bergama Peyniri Üretimi Perlit ve granitin mamul olarak işleneceği tesisler Hayvancılık ürünlerinin işleneceği tesisler Ambalaj Sanayine Yönelik Tesisler Beydağ'daki Yatırım Olanakları Alternatif Yem Bitkileri Üretimi Soğuk Hava Deposu Civa ve Antimom Madenleri İşletimi Bornova'daki Yatırım Olanakları Otopark Binicilik Tesisleri Enginar İşlemeye Yönelik Tesisler Organik Tarıma Yönelik Tesisler Buca'daki Yatırım Olanakları Alternatif Tarımsal Ürünler Üretimi Alışveriş ve Eğlence Merkezi Çeşme'deki Yatırım Olanakları Termal Turizm Tesisleri Golf Turizmine Yönelik Tesisler Deniz Oyunları Ağırlıklı Bir Eğlence Merkezi Rüzgar Sörfüne Yönelik Tesisler Yat Turizmine Yönelik Tesisler Rüzgar Gücünden Elektrik Üretimi Sakız Ağaçı Üretimi Deniz ve Kara Avcılığına Yönelik Av Turizmi Sakız Koyunu Üretimi Çiğli'deki Yatırım Olanakları Lüks Konaklama Tesisleri İş Merkezleri Alışveriş ve Eğlence Merkezleri Dikili'deki Yatırım Olanakları Jeotermal Kaynakların İşletilmesi Marina Yapımı ve İşletilmesi Tarıma Dayalı Sanayi Tesisleri Soğuk Hava Deposu Teneke Kutu İmalatı Sofralık Zeytin İşleme ve Paketleme Tesisleri Jeotermal Isıtma İle Seracılık 238 Arıcılık Tesisleri Turizme Yönelik Sosyal Tesisler Tatlı Su Balığı Çiftlikleri Maden İşleme Tesisleri Foça'daki Yatırım Olanakları Meyve Suyu İşleme Tesisleri Deniz, tarih, kültür turizmine Yönelik Konaklama ve Sosyal Tesisler Binicilik Tesisleri Gaziemir'deki Yatırım Olanakları Serbest Bölgede Kimya, Optik, Tarımsal Ürünler İşleme, Paketleme, Ayakkabı ve ileri teknoloji Tesisleri Mobilya Üretim ve Showroom Tesisleri Tekstil Üretim ve Showroom Tesisleri Özel Okul, Dersane, Sürücü Kursu Özel Hastane Sinema, Kafeterya Gibi Sosyal Tesisler Güzelbahçe'deki Yatırım Olanakları Soğuk Hava Deposu Dağ Turizmine Yönelik Tesisler Hipermarketler Balık Konserve Tesisleri Karaburun'daki Yatırım Olanakları Konserve Üretim Tesisleri Balık Üretim Çiftlikleri Turizme Yönelik Konaklama ve Sosyal Tesisler Yat Limanı Karşıyaka'daki Yatırım Olanakları Beş Yıldızlı Otel Kemalpaşa'daki Yatırım Olanakları Yayla Turizmi Tesisleri Av Turizmi Tesisleri Kivi, İncir, Çilek Yetiştiriciliği Damızlık Hayvan Tesisleri Kınık'daki Yatırım Olanakları Un ve Una Dayalı Tarım Sanayi Konserve Üretim Tesisleri Süt İşleme Tesisleri Soğuk Hava Deposu Dondurulmuş Gıda Tesisleri Orman Ürünleri Tesisleri Tabii Su Şişeleme Tesisi Mandıra Seracılık Kiraz'daki Yatırım Olanakları Konserve ve Turşu Üretimi Entegre Et Tesisi Meyve İşleme Tesisi Konak'daki Yatırım Olanakları Danışmanlık, Bilgi Hizmetleri, Çevre Düzenlemesi 239 Menemen'deki Yatırım Olanakları Konserve ve Salça Üretimi Şarap Üretimi Halıcılık ve Kilimcilik Tesisleri Meyve Suyu İşleme Tesisleri Soğuk Hava Deposu Deri Konfeksiyon Tesisleri İplik ve Tekstil Tesisleri Menderes'deki Yatırım Olanakları Soğuk Hava Deposu Paketleme Tesisleri Konserve ve Turşu Üretimi Mandıra Mandaline İşleme Tesisleri Narlıdere'deki Yatırım Olanakları Jeotermal Enerji ile İlgili Tesisler Sinema, Kafeterya Gibi Sosyal Tesisler Av ve Yayla Turizmine Yönelik Tesisler Ödemiş'deki Yatırım Olanakları Kekik, Çilek ve Kivi Üretimi Salça Tesisleri Süt İşleme Tesisleri Yat Limanı Hipermarketler Meyve Suyu İşleme Tesisleri Selçuk'daki Yatırım Olanakları Dokumacılık Tesisleri Meyve Suyu İşleme Tesisleri Narenciye, Şeftali ve Bağcılık Üretimi Şarap Üretimi Seracılık Turizme Yönelik Konaklama ve Sosyal Tesisler Yat Limanı Zeytin İşleme Tesisleri Tire'deki Yatırım Olanakları Alternatif Turizm Tesisleri Salça Tesisleri İncir İşleme ve Pazarlama Tesisleri Soğuk Hava Deposu Gübre ve Yem Üretim Tesisleri Süs Bitkiciliği Tesisleri Torbalı'daki Yatırım Olanakları Tarıma Dayalı Sanayi Hayvan Yetiştiriciliği Çiçek Üretimi Soğuk Hava Deposu Showroom ve Hipermarketler Urla'daki Yatırım Olanakları Deniz Oyunları Ağırlıklı Bir Eğlence Merkezi Yat Limanı Rüzgar Gücünden Elektrik Üretimi 240 Özel Hastane, Okul, Huzurevi Turizme Yönelik Sosyal Tesisler Soğuk Hava Deposu Şarap Üretimi Salamura Zeytin Tesisleri Kesme Çiçek Seracılığı 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar İl oldukça zengin sosyo-ekonomik dinamiklere sahip olup bu dinamiklerden optimum yararlanılabilmesi amacıyla; Otomotiv yan sanayi, Dökümcüler, Tarıma dayalı (süs bitkileri, sera, besicilik ve süt gibi), Mermer, Ağaç ürünleri, Metal işleri, Kimya, Tekstil-konfeksiyon, Demir-çelik, Taş ve toprağa dayalı, Deniz ürünleri Sanayi makinaları ve yedek parça imalatı, Rüzgar türbini üretim tesisi Yazılım sektörü, İleri elektronik, Nano teknoloji, Biyoteknoloji, vb. gibi konularda yatırım yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. İzmir İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 3.923 3.692 3.920 4.189 6.2. İzmir İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 4.217 4.063 4.213 4.827 241 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 7.758.160 6.118.729 6.679.619 8.068.157 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 8.240.842 6.268.049 8.417.405 10.617.330 7. İzmir İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: İzmir-Atatürk Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil no:70) 620 hektar büyüklüğündedir. Atıksu Arıtma Tesisi dahil altyapısı tamamlanmıştır. Bölgedeki; 594 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 562 adedi üretim, 16 adedi inşaat, 16 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 30.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; elektrikli makineleri, dokuma-giyim ve plastik sanayidir. Aliağa Kimya ve İhtisas Karma Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No :62) 919 hektar büyüklüğündedir. Bölgenin yaklaşık %40’lık alanı kapsayan kısmının Kimya İhtisas OSB olarak ayrılması 13.04.2011 tarihli müteşebbis heyet kararı ile Bakanlığımızdan talep edilmiş olup, Bölgenizin “Aliağa Kimya İhtisas ve Karma Organize Sanayi Bölgesi” olarak yapılanması Bakanlığımızca uygun görülmüştür. Bölgedeki; 373 adet sanayi parselinin 141 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 15 üretim, 21 adedi inşaat, 105 adedi proje aşamasındadır. 232 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 490 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; demir-çelik, kimya ve petrol ürünleri sanayidir. İTOB Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:206) 251 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 367 adet sanayi parselinin, 325 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 56 adedi üretim, 68 adedi inşaat, 201 adedi proje aşamasındadır. 42 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 1.050 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; kimya, gıda ve demir-çelik sanayidir. İzmir-Kemalpaşa Islah Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:277) 1071 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 701 adet sanayi parselinin 267 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 249 adedi üretim, 18 adedi proje aşamasındadır. 434 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 14.900 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, demirdışı metal ve demir-çelik sanayidir. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Ödemiş Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:195) 2011 yılı Yatırım Programında “98 hektar” olarak ve 100.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Altyapı uygulama projeleri onaylanmıştır. Bölgede 50 adet sanayi parselinin 12 adedi tahsis edilmiştir. 38 adet sanayi parseli tahsis edilmemiştir. Bergama Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 146) 2011 yılı Yatırım Programında “179 hektar” olarak ve 5.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Altyapı proje aşamasındadır. Bölgedeki; 106 adet sanayi parselinin, 1 adedi tahsis edilmiş olup, üretime geçmiştir. Üretime geçen parselde 7 kişi istihdam edilmektedir. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ BAYOSB (Bağyurdu) Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:264) 242 147 hektar büyüklüğündedir. Bölgede 34 adet sanayi parseli bulunmaktadır. Tire Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:102) 410 hektar büyüklüğündedir. Altyapı (yol, içme suyu, yağmursuyu ve kanalizasyon) inşaatı, Müteşebbisin kendi imkanları ile devam etmektedir. Bölgedeki; 227 adet sanayi parselinin, 125 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 47 adedi üretim, 11 adedi inşaat, 67 adedi proje aşamasındadır. 102 adet sanayi parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 1.180 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, çimento ve pişmiş kil sanayidir. Torbalı Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:218) 70 hektar büyüklüğündedir. Toplam 508.823 m2 yüzölçümüne sahip alan için kamu yararı kararı verilmiştir. Bölgede 43 adet sanayi parseli bulunmaktadır. İzmir-Pancar Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:203) 129 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki 73 adet parselin 63 adedi tahsis edilmiş olup, proje aşamasındadır. Kınık Organize Sanayi Bölgesi : (SİCİL:163) 85 hektar büyüklüğündedir. İmar planları 05.06.1995 tarihinde belediyesince onaylanmıştır. Bölgedeki; 41 adet sanayi parselinin, 33 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 4 adedi üretim, 29 adedi proje aşamasındadır. 8 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 60 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; kimya, içki ve gıda sanayidir. Menemen (Plastik) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:219) 90 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki 50 adet sanayi parselinin 34 adedi tahsis edilmiş olup, proje aşamasındadır. Bayındır Organize Sanayi Bölgesi: 04.11.2004 tarih ve 13918 sayılı yazımızla 150 hektarlık alan için Valiliğe kamulaştırma talimatı yazılmıştır. Kamulaştırma evrakları beklenmektedir. Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir. İzmir-Buca (Ege Giyim) Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:198) 53 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 136 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 40 adedi üretim, 16 adedi inşaat, 80 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 2.500 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma, gıda ve makine sanayidir. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ : İzmir İlinde 5.147 işyerlik 13 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca bugüne kadar kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 161.697.932.-TL’ye karşılık gelmektedir. BOŞ DOLU DOLULUK İŞYERİ Sıra İŞYERİ İŞYERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI ORANI (%) SAYISI no SAYISI SAYISI 150 İZMİR ALİAĞA KSS 1 100 0 150 1.000 İZMİR MERKEZ 2 100 0 1.000 AYAKKABICILAR KSS 243 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 İZMİR BORNOVA KSS İZMİR MERKEZ (DÖKÜMCÜLER) KSS İZMİR HALKAPINAR (I+II) BÖLÜM KSS İZMİR KINIK KSS İZMİR MENEMEN KSS İZMİR MERKEZ (AĞAÇ İŞLERİ) KSS İZMİR MERKEZ (METAL İŞLERİ) KSS İZMİR MERKEZ II.OTO (I+II) KSS İZMİR MERKEZ III.OTO (I+II) KSS İZMİR ÖDEMİŞ KSS (Sos. Tes.) İZMİR TİRE KSS Toplam 500 100 15 97 7 93 725 75 94 0 0 0 100 100 100 343 48 88 610 60 91 818 0 100 424 0 86 4.903 0 0 114 244 100 0 43 95 485 93 725 75 94 391 670 818 424 0 200 5.147 b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Foça Küçük Sanayi Sitesi: (*) 24.04.2005 tarih ve 5016 sayılı yazımızla KSS olarak incelenen alanlara ilişkin Bakanlığımızca yer seçimi çalışmalarına devam edilebilmesi ve nihai karar verilebilmesi için söz konusu alanın öncelikle Bağarası Belediye Başkanlığınca da değerlendirilmesi, Belediyece alanda KSS kurulmasının uygun görüşü ile birlikte, İzmir Tarım İl Müdürlüğünün ve imar planı yapımına esas diğer ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri Bakanlığımıza gönderilmesi Kooperatif Başkanlığından istenmiştir. Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir. Yeşilyurt Akeller Küçük Sanayi Sitesi: (*) - 06.06.2006 tarih ve 5609 sayılı yazımızla incelenen alanda aktif heyelan alanlarının tespit edilmesi üzerine jeolojik ve jeoteknik etüt raporlarının hazırlanması Kooperatif Başkanlığından istenmiştir. - Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) - 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri İÇSEL SORUNLAR: 1) Yöresel ve/veya bölgesel yatırım haritalarının hazırlanmaması nedeniyle, müteşebbislerin uygun yatırım alanlarına sağlıklı olarak yönlendirilememesi 2) OSB’lerin atıksu arıtma tesislerini gerçekleştirmek için Yatırım Programlarında fazla pay ayrılmaması 3) Yabancı sermayenin ülkemizde yatırım yapmasını özendirecek nitelikte düzenlemelere sahip olan Endüstri Bölgesinin bugüne kadar kurulmaması. 4) Yatırım yapmak isteyen girişimcinin karşılaştığı bürokratik sürecin uzunluğu. 5) Marka ve araştırma-geliştirme faaliyetleri yönelik desteklerin azlığı 6) Uluslar arası rekabet gücünü arttıran üretim konusuna sahip firma azlığı 7) Yatırım ve istihdama bağlı teşvik politikalarının uygulanmaması 244 8) TSE ve benzer, kurum ve kuruluşlar tarafından verilen belgelendirme ve standart hizmetleri için talep edilen ücretlerin yüksekliği, 9) Belgelerde, sirkülerde, tebliğlerde, genelgelerde ve standartlarda açık, net ve anlaşılır bir yazım tekniği kullanılmaması. DIŞSAL SORUNLAR: 1) Sektörel bazlı yurtdışı tanıtım yetersizdir. 2) AB rekabet ortamına yeterince hazırlanılamaması KOBİ’leri olumsuz etkileyecektir 3) Makroekonomik istikrarın bozulma riski 4) Türkiye’nin içinde bulunduğu bölgede siyasi belirsizlik ve istikrarsızlık ortamı 5) İlgili idarelerce, sektörel ve çevresel politikalar belirlenmeksizin parçacıl planlama mantığı ile sanayi amaçlı planlama kararları getirmeleri 6) Sanayi kuruluşlarına yer tahsisi konusunda mer’i mevzuata göre kurumlar arası koordinasyonun sağlanamaması 7) Hızla gelişen ve yerleşen plansız ve çarpık yapılaşmanın beraberinde getirdiği sosyo-ekonomik, altyapı, çevre kirliliği, kaynak israfı gibi sorunların çözümüne yönelik devletin mücadele olanaklarının giderek azalması 8) Sektörel bazlı yurtdışı tanıtım yetersizdir. 9) AB rekabet ortamına yeterince hazırlanılamaması KOBİ’leri olumsuz etkileyecektir. 10) Tüketim kalıplarının, alışkanlıkların değişmesi. ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: 1) Yatırım yapma sürecinde ilk adım olan yatırımların yer seçimi ile ilgili bürokratik süreç mümkün olduğu kadar sadeleştirilmeli ve hızlandırılmalıdır. 2) Firmaların ayakta kalması için marka ve araştırma-geliştirme faaliyetleri özel bir önem arz etmektedir. Bu kapsamda; devletin marka ve Ar-Ge harcamalarına yönelik destekleri arttırılarak sürdürülmelidir. 3) Girişimcileri ileri teknolojiye ve yeniliğe yönlendirecek teknopark ve iş yenilik merkezleri ivedilikle kurulmalıdır. 4) Geleneksel banka kredisi koşullarını sağlayamayan küçük girişimcileri fonlamak amacıyla oluşturulmuş mikro kredi sistemi, ülkemiz koşullarına uyarlanarak uygulamaya sokulmalıdır. 5) İzmir’de Bölgesel Menkul Kıymetler Borsası kurulması önem arzetmektedir. 6) Kayıtdışı istihdamın önlenmesi ve üretimin özendirilmesi amacıyla prime esas tavan ve taban tutarları arttırılmamalı, işveren üzerinde ağır bir yük oluşturan SSK prim oranları zaman içinde düşürülmelidir. 7) Türkiye genelindeki planlama eksikliği giderilmeli, ülkede planlanmamış bölge ve alan bırakılmamalıdır. Plan kararlarına harfiyen uyulmalı, sık sık yapılan değişikliklerle plan bütünü zedelenmemelidir. Planlar bölgesel bazda hazırlanmalı ve hedefleri bölgesel kalkınma olmalıdır. 8) Türkiye’nin yatırım haritası çıkarılmalıdır. Bölgesel bazda hazırlanacak bu yatırım haritasında, yatırımla ilgili alan belirlemeleri dışında kara, hava ve denizyolu ulaşım imkanları, liman ve havaalanları, demiryolu güzergahları, maden ve hammadde kaynakları, enerji üretim santralleri vb. olanaklar belirlenmelidir. 9) Yatırımcı yatırım yapmak istediğinde çeşitli seçenekler önüne konabilmelidir. 10) Yatırımların mevcut OSB ve Serbest Bölgeler içerisine yapılması sağlanmalıdır. Yatırımcı bu konuda bilgilendirilmeli ve yönlendirilmelidir. 11) Yapımı devam eden OSB’ler bir an önce bitirilmeli ve yeni OSB’lerin yatırım programına girmesi engellenmelidir. Bu sebeple yeni OSB kurma talepleri mevcut ve yapımı devam eden OSB’lere yönlendirilmelidir. Bunun dışında karma OSB’lerden ziyade ihtisas OSB’ler yaratılmalı ve özendirilmelidir. 12) İzmir’e bir Endüstri Bölgesi kazandırılması çalışmaları yapılmalıdır. 245 13) Yatırım gerçekleştirme sürecinde, çeşitli kamu kurumlarından izin alma esnasında işleyişin hızlandırılması için bir takım kanun ve yönetmelikler (İmar Kanunu, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, Çevre Kanunu, Orman Kanunu, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ve/veya bunlara ait yönetmelikler) günümüz şartlarına göre revize edilmeli ve süreç hızlandırılmalıdır. 14) Arazi temini, tesis inşaatı, iskân ruhsatı ve faaliyete geçme izinleri süreçleri, detaylı ve tutarlı bir şekilde tanımlanmalı ve yatırımcının kamu kurumları arasında tenis topu gibi gidip gelmesi engellenmelidir. 15) AB’ye uyum çalışmaları kapsamında Şirketler hukuku konusunda devam etmekte olan uyumlaştırma çalışmaları; uygulamada ve mevzuatta sonuç alınabilmesi için hızlandırılmalıdır. 16) İhracatta belirli limitleri aşan işletmelere; enerji fiyatları, gelir vergisi stopajı, sigorta primi işveren paylarının ödenmesi veya azaltılması şeklinde teşvikler verilmelidir. 17) Her gün kurulan, klasik işlevine yeni pek çok işlevler eklenen semt pazarları ve işporta faaliyetleri kayıt dışı ekonominin önemli bir ayağını oluşturmaktadır. Özellikle haftanın belirli günlerinde gerektiği sayıda olması gerekirken, haftanın her günü kurulan semt pazarlarında artık sebze, meyve, kuru bakliyat vb. gıda ürünleri satışının yanı sıra, bazen daha çok tekstil, tuhafiye, mefruşat, bijuteri, kozmetik, hırdavat, kırtasiye ürünleri satılmaktadır. Ticaretin adil, yasal, hakkaniyet sınırları içerisinde, belli standart ve hükümlere göre uygulanmasını sağlamaya yönelik olarak faaliyet gösteren Bakanlığımızın semt pazarlarındaki satışların ve ticaretin disiplinine yönelik olarak bir takım yasal düzenlemeler getirmesi önem arzetmektedir. 18) Sanayimizin teknoloji içeriği güçlü ve katma değeri yüksek ürünlere doğru yapısal bir değişim geçirmesini sağlamak temel hedef olmalıdır. Bu hedef, ihracat teşviklerinde özellikle göz önüne alınmalıdır. 19) Yüksek teknolojili sanayi dallarındaki istihdamın toplam istihdam içerisindeki oranının arttırılmasına yönelik eğitim ve işgücü yetiştirme programları yürütülmeli, bu konuda faaliyet gösteren eğitim kurumları desteklenmelidir. 20) Sanayi ve ticaretin geliştirilmesi bağlamında; “yerli malı”nın kullanımı özendirilmeli, üretimde yerli girdi kullanımını özendirici çalışmalar yapılmalıdır. 246 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Müdürlüğümüzde, aşağıdaki tabloda unvanları belirtilen 31 adet teknik hizmetler, 54 adet genel idari hizmetler olmak üzere toplam 85 personel görev yapmaktadır. Personel Sayısı Unvan İdari Hizmetler 54 İl Müdürü 1 İl Müdür Yrd. 2 Şube Müdürü 4 Şef 11 Uzman 5 Araştırmacı 4 Memur 19 Veri Hazine Kontrol İşl. 1 Daktilograf 7 Şoför Hizmetli Teknik Hizmetler 31 Makine Mühendisi 3 Kimya Mühendisi 6 İnşaat Mühendisi Maden Mühendisi 1 Mimar 1 Metalurji Mühendisi 2 Tekstil Mühendisi 2 Fizik Mühendisi 1 Endüstri Mühendisi 2 Elektronik Müh. 1 Tekniker 2 Teknisyen 2 Ölçü Ayar Memuru 8 GENEL TOPLAM 85 Çok sayıda kanun ve yönetmelik hükümlerine göre kamu hizmeti ve denetim yapan müdürlüğümüz, açılan davalara taraf olmakta ve savunmasını bildirmek durumunda kalmaktadır. Müdürlüğümüz bünyesinde hukukçu bulunmaması nedeniyle, savunmalar denetim görevini ifa eden personeller tarafından yapılmakta ancak, personellerimizin hukuki konulardaki bilgi eksikliği ve yetersizliği nedeniyle sorunlar yaşanmaktadır. Bu nedenle, Müdürlüğümüz bünyesinde 1 adet hukukçu kadrosuna önemle ihtiyaç duyulmaktadır. 247 36 KARS 1. İlin Sanayi Yapısı İlde orta ve küçük ölçekli sanayi siteleri bulunmaktadır. İldeki sanayi yeterince gelişmemiş olup, il ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalı sosyo-ekonomik yapıya sahiptir. 2. İlin Ticaret Yapısı Kars ilinde ticaret, tarımdan sonra ikinci sırada yer almaktadır. Ticari faaliyetleri genellikle küçük esnaf ve sanatkarlardan oluşmaktadır. İldeki ticaret yeterince organize olmamış ve ferdi ticaret işletme bazında kalmıştır. İlde 1 adet Ticaret ve Sanayi Odası ve bu odaya bağlı Sarıkamış ve Kağızman ilçelerinde birer ajansı bulunmakta ve odanın 11 adet meslek grubunda toplam merkezde 2.186 işyeri bulunmaktadır. İlde 1 adet Ticaret Borsası ve bu borsanın 410 üyesi bulunmaktadır. Borsada en çok işlem gören ürünler şeker pancarı, elma, kuru soğan, patates, kaşar peyniri, bal, süt, et, tere yağı, beyaz peynir ve yumurtadır. İlde 19 adet tarım kredi kooperatifi, 124 adet tarımsal kalkınma kooperatifi, 7 adet esnaf ve sanatkarlar kredi kefalet kooperatifi, 22 adet motorlu taşıyıcılar kooperatifi, 2 adet tüketim kooperatifi, 4 adet KSS yapı kooperatifi ve 74 adet konut yapı kooperatifi bulunmaktadır. İlde toplam 77 anonim şirketi, 651 limitet şirketi, 18 kollektif şirketi ve 6 adet sigorta acentesi bulunmaktadır. Kars’ın ticarete konu olabilecek Ermenistan sınırı bulunduğundan Doğukapı sınır kapısı kapalı bulunmaktadır. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Kars İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Kars İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 43 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.07 lik bir oran ile sanayisi az gelişmiş İller arasında yer almaktadır. Doğu Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, Malatya İlinin % 29 luk bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer aldığı görülmektedir. Malatya İlini sırasıyla %18 ile Elazığ, % 13 ile Erzurum, % 9 ile Erzincan, %9 ile Van, %5 Ağrı, 2 Muş, % 3 Kars, % 3 Bingöl, %3 Bitlis, % 2 Ardahan, %2 Iğdır, %1 Hakkari, %1 ile Tunceli ve İli takip etmektedir. 3.2. Kars ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Kars İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, %39 Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı, %10 Diğer Madencilik ve taşocakçılığı,%10 Ana metal sanayi, Diğerleri sırasıyla; %7 Makine ve teçhizat hariç; fabrikasyon metal ürünleri, %5 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı %5 Ağaç ve mantar ürünlerinin imalatı(mobilya hariç),saz, saman ve benzeri malzemelerden, örülerek yapılan eşyaların imalatı, 248 % 3 Derinin tabaklanması ve işlenmesi, bavul, el çantası, sataçlık, koşum takımı ve ayakkabı imalatı, %2 Metal cevherler madenciliği, % 2 Motorlu kara taşıtı,treyler % 2 İçeçek imalatı, % 2 Deri ve ilgigli ürürnlerin imalatı, % 2 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, % 2 Bilgisayarların elektronik ve optik ürünleri, % 9 (Diğer ) 3.3. Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Kars ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 1.280 4 sanayi işletmesinde AR-Ge birimi bulunmaktadır. AR-GE’ de çalışan personel sayısı ise 5’dur. Kalite kontrol birimi 8 işletmede bulunmaktadır. Kalite kontrolde çalışan sayısı 18 dur. 3.4. Genel Değerlendirme: Kars ilinde sanayi, ildeki yerel hammadde kaynaklarına bağlı olarak bir gelişme göstermiştir. Sanayide çalışanların, %40’i Derinin tabaklanması ve işlenmesi, bavul, el çantası, saraçlık, koşum takımı ve ayakkabı imalatı,%36 Gıda ürünleri ve içecek imalatı, İstihdamın % 83 ‘i işçi, % 2 ‘i Mühendis’tir. Kars İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 51 ı mikro ölçekli, %25’ı küçük ölçekli, %18 orta ölçekli, %6 sı büyük ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Sasaş Sarıkamış Ayakkabı Sanayi A.Ş. - Sümerbank Holding (Sarıkamış) Ayakkabı İşletmesi A.Ş. - Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.(Kars Şeker Fabrikası) - Doğu Metal San.Tic.A.Ş. - Kristal Tuz Mad.Petrol Gıda Hayvancılık İnş.Trz.San Tic.A.Ş. 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar İlde potansiyeli değerlendirmeye yönelik ormancılık sektöründe ve madencilik sektöründe yapılabilecek yatırımlar bulunmaktadır. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Kars ili Ermenistan’a sınır il, Ardahan üzerinden Gürcistan’a, Iğdır üzerinden ise Nahçivan-Azerbaycan ve İran’a mücavir il konumundadır. Diğer taraftan, Kars-Bakü-Tiflis Demiryolu projesi üzerinde bulunması ve Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Petrol Boru Hattı üzerinde olması dolayısıyla Kars ilin önemini arttırmaktadır. Boğazlar Ülkemiz için ne kadar stratejik öneme haizse Kars ili Kafkaslara ve Orta Asyaya açılan kapı olması, ayrıca çok önemli (BTC) Hattı üzerinde olması, Kars-Bakü-Tiflis Demiryolu projesi üzerinde bulunması nedeniyle gelecekte boğazlar kadar stratejik öneme haiz olacaktır. 249 6. İlin Dış Ticareti 6.1. Kars İline Ait İhracat Bilgileri Yıl 2008 2009 2010 2011 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 3 5 2 2 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 344 236 159 1.094 6.2. Kars İline Ait İthalat Bilgileri Yıl 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 3 4 5 7 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 525 857 3.048 1.800 7. Kars İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler B. ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a)TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Kars Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:180) 200 hektar büyüklüğündedir. 2002 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 77 adet sanayi parselin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 37 adedi üretim, 14 adedi inşaat, 26 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 400 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, orman ürünleri ve dokuma sanayidir. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Kars Besi Organize Bölgesi : (Sicil No:179) 2011 yılı yatırım programında “Etüd” olarak ve 3.000.-TL ödenekle yer almaktadır. 188 hektar büyüklüğündedir. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığınca proje teklifinde görülen eksiklikler 31.12.2007 tarih ve 14359 sayılı yazımızla OSB Yönetim Kurulu Başkanlığına iletilmiştir. Kars Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil No:180) 2011 yılı yatırım programında “6 Hektar” olarak ve 400.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Bölgede 75 adet sanayi parseli bulunmaktadır. 250 B. KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ : a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Kars İlinde 462 işyerlik 2 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 18.901.663.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO 1 2 KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI KARS MERKEZ KSS KARS SARIKAMIŞ (BELEDİYE) KSS TOPLAM DOLU İŞYERİ İŞYERİ SAYISI SAYISI 408 300 54 26 462 326 BOŞ İŞYERİ SAYISI 108 28 136 DOLULUK ORANI (%) 74 48 71 b) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Yeşil Kağızman Küçük Sanayi Sitesi: 2011 yılı Yatırım Programında “75 işyeri, altyapı” olarak ve 800.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Sıhhi tesisat ve elektrik projeleri vize edilmiştir. 75 işyeri yapım işi fiziki gerçekleşmesi % 41’dir. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Selim Küçük Sanayi Sitesi: 06.11.1998 tarih ve 14923 sayılı yazımızla S.S.Selim KSS Kooperatif Başkanlığına yer seçimi talimatı yazılmıştır. Valilik Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğünden alınan 30.06.1999 tarih ve 714 sayılı yazıda, uygun görülen alanın mera vasfında olduğundan tahsis amacı değişikliği talebinde bulunulması üzerine, Kars Tarım İl Müdürlüğüne talepte bulunulması, Kooperatif Başkanlığından istenmiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri İlin Teşvik yasası kapsamında 4. Bölgede olması nedeniyle yatırım yapmak isteyenler için önemli avantajdır. Yatırımcıları bu bölgeye çekmek için bu avantajlar anlatılmalı ciddi gayretler gösterilmelidir. 2010 yılında bitirilmesi öngörülen Kars-Bakü-Tiflis Demiryolu projesinin, Kars ve bölge ekonomisine daha büyük katkılar sağlayabilmesi için depo ve antrepo gibi işletmelerin kurulması ile faal hale getirilmelidir. Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Petrol Boru Hattı üzerinde olması nedeniyle Kars ilinde Serbest Ticaret Bölgesi kurulmalıdır. Doğu Anadolu Bölgesi hayvancılıkta pilot bölge ve cazibe merkezi olmalıdır. Kars ilinde halkımızın önemli geçim kaynağı olan hayvancılık bugüne kadar geleneksel ve küçük aile işletmeciliği yöntemiyle sürdürülmekte emek yoğun getirisi az devam etmektedir. Bu durumun nedeni üretilen sütün ilinde işlenmeden satışa sunulmasıdır. Bu nedenle Organik hayvancılığın özendirilmesi, Kars Besi Organize Bölgesinin hayata geçirilmesi, Entegre et ve süt tesislerinin kurulması için özel teşvikler sağlanması, 251 Küçük aile işletmelerinin modernize edilmesi ile sözleşmeli çiftçi ve besiciliğin yaygınlaştırılması için teşviklerin arttırılması ve ülkemizin önde gelen firmalarının iline yönlendirilmesi, İlin Kars kaşarı ve gravyeri, beyaz lor, çeçil peyniri ve tereyağı üretim merkezi konumuna getirilmesi, Doğu Anadolu dağlarının turizme açılması ve bu amaçla master planının hazırlanması, Kars ili (Sarıkamış Cıbıltepe, Allahuekber, Soğanlı, Kumru, Aladağı, Hamamlı, Sıpkaç, Ağbaba ve Balıklı dağları) ve Doğu Anadolu’nun kayak merkezi olabilecek kapasitede olan yerlerin tespiti ile Doğu Anadolu Kış Turizmi Kalkınma projesinin hayata geçirilmesi, Kars Organize Sanayi Bölgesi içinde bulunan lojman, idari bina, çıraklık okulu gibi binalar atıl durumda, bu binaların onarımı yapılarak bir an önce faaliyete geçirilmesi gerekmektedir. Organize Sanayi Bölgesinde faal olan işletmeler çok düşük kapasiteli çalışmaktadır. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Abdullah TOPÇU Hüseyin DUMAN İsmail AY Tuncay KARAYEL Mehmet ÇALBAY Faik GÖNEN Şube Müdürü (İl Müdür Vekili) Teknisyen Ölçü ve Ayar Memuru Ölçü ve Ayar Memuru Ölçü ve Ayar Memuru Memur 252 37 KASTAMONU 1. İlin Sanayi Yapısı Kastamonu ili ekonomik yapısı itibariyle genel olarak geçim kaynakları orman ve tarım ürünlerine dayalıdır. Bu nedenle Kastamonu ili için sanayileşmişlikten söz etmek mümkün değildir. Bunun için il 1. derecede kalkınmada öncelikli iller kapsamına alınmıştır. Sanayileşme İlin Merkez ve Tosya ilçelerinde yoğunlaşmıştır. Ayrıca il Merkezi ile Tosya ilçesinde olmak üzere iki adet Organize Sanayi Bölgesi mevcuttur. Bunlardan merkezde kurulu bulunan organize sanayi bölgesi alt yapı çalışmasını tamamlamış ve faaliyete geçmiştir. Tahsisi yapılan parseller içinde gıda sektöründe 2 firma, orman envali sektöründe 2 firma iskan ruhsatı almış olup, hali hazırda 3 adet firma faaliyetini sürdürmektedir. Tosya ilçesindeki organize sanayi bölgesinin yer seçimi tamamlanmış olup, 22.08.2009 tarih ve 27327 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği çerçevesinde yeniden müteşebbis heyet teşekkülü oluşturulmuş, 01.01.2010 itibariyle Tosya Organize Sanayi Bölgesi Müdürlüğü kurulmuş ve bir bölge müdürü bir muhasebeci faaliyetine başlamıştır. İl Seydiler ilçesinde Belediye Başkanlığının öncülüğünde özel müteşebbisçe 1998 yılında organize Sanayi Bölgesi adı altında 1.088.000 m2 lik alan üzerinde bazı yatırımlar yapılmış ancak bu oluşum organize sanayi bölgesi resmiyeti kazanmamıştır. Bu alanda yatırımcılar kendi imkanları ile yatırım yapmaya çalışmaktadırlar. İl Taşköprü ilçesinde ise Organize Sanayi Bölgesi yer seçimi yapılmış ancak, Bakanlığımızın 22.05.2009 tarih ve 004541 sayılı yazılarında belirtildiği üzere; İl genelinde mevcut OSB’lerde bulunan toplam parsellerin en az %75’inde üretim veya inşaata geçilmiş olması gerektiğinden ve il merkezindeki OSB’nin resmi doluluk oranının %20 olarak görünmesi nedeniyle belirlenen bölgede herhangi bir çalışma yapılmamaktadır. 2. İlin Ticaret Yapısı Kastamonu ilinin ticaret hayatı genel olarak il merkezinde toplanmaktadır. Tosya, Taşköprü, İnebolu ilçelerinde de ticaret hayatı bir nebze gelişmiştir. Kastamonu ilinde ticari yoğunluk, giyim, tuhafiye, dayanıklı tüketim maddeleri ve gıda yer almaktadır. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Kastamonu İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Kastamonu İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 246 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.3lük bir oran ile sanayisi gelişmekte olan ildir. Karadeniz Bölgesi’ndeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, bölge illeri arasında %19 lik bir oran ile Samsun ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla, % 10 ile Düzce , % 10 Trabzon, %10 Çorum, % 7 Bolu, % 6 Kastamonu, % 5 Ordu, %5.0 Rize, % 4 Amasya, % 4 Tokat, %4 Zonguldak, % 4 Karabük, %3 Sinop, % 3 Giresun, %3 Bartın, %1 Gümüşhane, %1 Artvin, % 1 Bayburt illeri takip etmektedir. 253 3.2. Kastamonu İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Kastamonu İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 23 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç ) % 24 Gıda ürünleri ve içecek imalatı, % 12 Diğer madencilik ve taş ocakçılığı, % 10 Diğer Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı, % 7 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması % 5 Tekstil ürünleri imalatı, % 4 Mobilya imalatı; başka yerde sınıflandırılmamış diğer imalatlar, % 2 Plastik ve kauçuk ürünleri imalatı % 2 Elektrikli tecizat imalatı, % 2 Fabrikasyon metal ürürnleri, % 2 Kimyasalların ve kimyasal ürürnler imalatı, % 2 Diğer ulaşım araçlarının imalatı, % 1 Ana metal sanayi, % 1 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürürnleri % 1 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı, %1 Diğer ulaşım araçlarının imalatı, % 1 Diğer 3.3. Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Kastamonu ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 8.895 dir. 11 sanayi işletmesinde AR-GE birimi bulunmaktadır. AR-GE’ de çalışan personel sayısı ise 18’dür. 45 sanayi işletmesinde kalite kontrol birimi bulunmakta ve 76 personel çalışmaktadır. 3.4. Genel Değerlendirme: Kastamonu İlinde sanayide çalışanların % 34 Giyim eşyası imalatı, % 16 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç ),% 13 Gıda ürünleri ve içecek imalatı, sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayideki istihdamın % 84 ü işçi, % 2 si Mühendis, dir. Kastamonu İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 36 ü Mikro Ölçekli, % 49 u Küçük Ölçekli, %12 si Orta Ölçekli, % 3ü Büyük Ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler: - Gürmen Giyim Sanayi ve Ticaret A.Ş - Eti Bakır A.Ş - Türkiye Şeker Fabrikaları A.S Kastamonu Şeker Fabrikası - Aktek Giyim Sanayi ve Ticaret A.Ş İldir Şubesi - Kastamonu Entegre Ağaç Sanayi ve Ticaret A.Ş - Sfc Entegre Orman Ürünleri Sanayi ve Ticaret A.Ş 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar İlin toplam 13.152,82 Km2’lik yüzölçümünün 774.806 Hektarlık bölümünün orman alanı olması nedeniyle en büyük potansiyel orman ürünlerinin değerlendirilmesidir. Bu nedenle ilk etapta kereste, doğrama, mobilya ve ağaç ürünleri imalatına ağırlık verilmelidir. İlde orman envali üzerinde faaliyet gösteren ve yurt içi ve dışına ürün pazarlayan başlıca 4 işletmede üretilen mamuller, yonga levha, yongalam, MDF, kaplı levha, medapan, medalam, parke, empre kağıt, kontrplak üretimleridir.Bu ürünler bir çok işkolunda yarı mamul olarak kullanılmakta olup, bu iş kollarının ilde yaygınlaştırılması için teşvik edilmesi gerekmektedir. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar 254 İlin istihdamın % 80’i gıda, tekstil, orman ürünleri sektöründe çalışmaktadır. İlde hayvancılık potansiyelinin yüksek oluşu nedeniyle, hayvancılığa yönelik entegre tesislerin yer alacağı ihtisas organize sanayi bölgesi kurulması teşvik edilmelidir. Bu tür bir çalışmanın il ve çevre illerdeki hayvan yetiştiriciliğine ivme kazandıracağı gibi yapılacak yatırımlar ile yoğun istihdam sağlayacağı düşünülmektedir. 6. İlin Dış Ticareti 6.1. Kastamonu İline Ait İhracat Bilgileri Yıl İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 2008 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 16 2009 30 82.726 2010 2011 26 23 7.095 29.210 260.076 6.2. Kastamonu İline Ait İthalat Bilgileri Yıl 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 30 29 35 35 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 74.817 38.277 33.909 32.378 7. Kastamonu İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: b) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Kastamonu Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:144) 107 hektar büyüklüğündedir. 2005 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 33 adet sanayi parselinin, 28 tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 6 adedi üretim, 14 adedi inşaat, 8 adedi proje aşamasındadır. 5 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 680 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, orman ürünleri ve elektrikli makineler sanayidir. a) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Kastamonu-Tosya Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:21) 2011 yılı Yatırım Programında “63 hektar” olarak ve 100.000.-TL ödenekle yer almaktadır. İmar planı aşamasındadır. b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Taşköprü Organize sanayi Bölgesi: 255 Kurum görüşleri tamamlanmış olup, 02.11.2007 tarih ve 11866–11870 sayılı dağıtımlı yazımız 70 hektar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin uygun görüldüğü Valiliğe, Taşköprü Belediye Başkanlığı'na ve ilgili kurumlara bildirilmiştir. Kuruluş protokolü onayının, Bakanlığımız Yatırım Programı Usul ve Esaslarının 8inci maddesinin 4üncü fıkrası gereğince il genelinde mevcut OSB’lerin %75 doluluk oranı şartı sağlayamaması nedeniyle(%20) 22.05.2009 tarih ve 4541 sayılı yazımızla gerçekleştirilemeyeceği bildirilmiştir. Kastamonu Organize Sanayi Bölgesi ( İlave Alan): (Sicil No:144) 04.05.2004 tarih ve 5014 sayılı yazımızla 21 hektar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. 68 adet parsel için 218.209,49 m2 şahıs mülkiyetindeki arazilere kamu yararı kararı verilmiştir. İmar planı aşamasındadır. Seydiler Organize Sanayi Bölgesi: 16.01.2002 tarih ve 777 sayılı yazımızla 100 hektar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. 11.11.2002 tarih ve 14234 sayılı yazımızla OSB'nin belediye imkanlarıyla inşaatına devam edilmesinin ve imar planlarının yaptırılması ile ilgili çalışmaların durdurulması, OSB alanı için öncelikle jeolojik-jeoteknik etüdün yaptırılmasından sonra talimat yazısı ekindeki işlemler listesinde belirtilen sıra takibine göre çalışmalara devam edilmesi gerektiği Valiliğe bildirilmiştir. Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Kastamonu İlinde 1.271 işyerlik 13 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 38.379.196.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI KASTAMONU ABANA KSS KASTAMONU ARAÇ KSS KASTAMONU BOZKURT KSS KASTAMONU ÇATALZEYTİN KSS KASTAMONU DEVREKANİ KSS KASTAMONU MERKEZ KSS KASTAMONU MERKEZ (YENİ) KSS KASTAMONU TAŞKÖPRÜ KSS KASTAMONU TOSYA (AĞAÇ İŞLERİ) KSS KASTAMONU TOSYA (I.BÖLÜM) KSS KASTAMONU TOSYA (II. BÖLÜM) KSS KASTAMONU TOSYA (III. BÖLÜM) KSS KASTAMONU TOSYA DOKUMACILAR KSS 256 38 100 50 44 100 225 250 120 DOLU İŞYERİ SAYISI 21 59 42 21 62 225 147 99 24 8 16 33 105 77 28 73 74 52 22 70 120 65 55 54 21 0 21 0 İŞYERİ SAYISI BOŞ DOLULUK İŞYERİ ORANI SAYISI (%) 17 55 41 59 8 84 23 48 38 62 0 100 103 59 21 83 TOPLAM 1.271 878 393 69 b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Azdavay Küçük Sanayi Sitesi: Valilik Sanayi ve Ticaret Müdürlüğünün 29.08.2002 tarih ve 1279 sayılı yazı ekinde gönderilen Azdavay KSS Yapı Kooperatifi Başkanlığının 27.08.2002 tarih ve bila sayılı yazısında 23.06.1993 tarih ve 11781–83 sayılı yazımızla talimat yazılan Yumacık Mevkiindeki alanın satın alınamadığı bildirildiğinden yeniden yer seçimi yapılmış olup, Karaburun Avlubaşı mevkiindeki 25 dönümlük alan uygun görülmüştür. İnebolu Küçük Sanayi Sitesi : İnebolu Belediye Başkanlığının 03.06.2005 tarih ve bila sayılı yazısının talebi üzerine 04.08.2005 tarihinde etüt çalışması yapılmıştır. 15.11.2005 tarih ve 15222–25 sayılı yazımızla 50 dekar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri İl 28.07.2009 tarih ve 27302 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına ilişkin Tebliğ” uyarınca yapılan düzenlemelerde, İl 4 Bölge olarak tayin edilmiş ve yatırımcılar için çeşitli avantajlar öngörülmüştür. Ayrıca yatırımcıların ve halen imalat yapan müteşebbislerin sorunlarını gidermek üzere, 03.06.2008 tarih ve 26895 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Başbakanlığın “Tek Adımda Yatırım Bürosu” Başlıklı 2008/10 sayılı Genelgesi doğrultusunda İlde Tek Adımda Yatırım Bürosu oluşturulmuş ve yatırımcılarımızın sorunlarının giderilmesi için çalışmalara başlanmıştır. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu MÜDÜ R MÜDÜR YARDIMCI SI ŞUBE MÜDÜR Ü ŞE F MÜHENDİ S TEKNİSYE N ÖLÇÜ VE AYAR MEMUR U MEMU R ŞOFÖ R 1 1 1 2 1 1 1 3 1 257 38 KAYSERİ 1. İlin Sanayi Yapısı Kayseri ulaşım, enerji, alt yapının uygunluğu, zengin yeraltı kaynakları ve özellikle gelişmiş sanayisi ile Orta Anadolu’nun sanayi ve ticaret merkezi konumundadır. İlde sanayileşme politikası Cumhuriyetin ilanından sonra başlamıştır.1927 yılında Hava İkmal Bakım Merkezi, 1935 yılında Sümerbank Dokuma Fabrikası kurularak faaliyete geçmiştir. İlde sanayinin temelini bu iki müessese oluşturmaktadır. İlde 3 Organize Sanayi Bölgesi, 11 Küçük Sanayi Sitesi, 1 Serbest Bölge ve 1 teknopark bulunmaktadır. İlde Toplam 43 Milyon 212 Bin M² Planlı Endüstri Alanı Bulunmaktadır. Organize Sanayi Bölgelerinin 2011 yılında kullanmış olduğu elektrik enerjisi toplam 844.932.999 KWH’dir. Serbest Bölge Alanı : 6 Milyon 905 Bin m² Faal Firma Sayısı : 47 Erciyes Teknopark A.Ş. Alanı : 277.074 m² Firma Sayısı : 125 2. İlin Ticaret Yapısı İlde toplam 14.249 şirket bulunmaktadır. Bunların büyük bölümü iki büyük merkez ilçede toplanmıştır. Şirketlerin dağılımı aşağıdaki gibidir. Kayseri’deki Şirketlerin Türlerine Göre Dağılımı ŞİRKET TÜRLERİ SAYISI Anonim Şirket 1.458 Limitet Şirket 7.693 Diğer 5.098 TOPLAM 14.249 Kayseri Anadolu’nun ortasında altı bin yıllık tarihi olan en eski yerleşim yerlerinden biridir. İpek yolu üzerinde olan Kayseri uygun coğrafi konumunun da etkisiyle her devirde önemini korumuştur. 3 Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 1.1. Türkiye Sanayisi ve Kayseri İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Kayseri İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 1.160 dİr. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 2 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş onbirinci İldir. İç Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 45 ile Ankara İli ilk sırada yer alırken, Ankara İlini sırasıyla %24 ile Konya, %10 Kayseri, %5 258 Eskişehir, %3 Sivas, %2 Karaman, %2 Kırıkkale, %2 Aksaray, %2 Nevşehir, %2 Yozgat, %1 Niğde, %1 Çankırı ve %1 ile Kırşehir İli takip etmektedir. 1.2. Kayseri İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Kayseri İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda; %15 Mobilya İmalatı, başka yerde sınıflandırılmamış diğer imalatlar % 14 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı,(makine ve teçhizatıhar % 11 Gıda ürünleri ve içecek İmalatı, % 8 Tekstil Ürünleri İmalatı, % 7 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı, % 6 Plastik ve Kauçuk Ürünleri İmalatı, % 5 Elektrikli teçhizat imalatı, %5 Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı % 4 Ana Metal Sanayi % 4 Diğer Madencilik ve Taşocakçılığı % 3 Kimyasal Madde ve Ürünleri imalatı, % 3 Ağaç ve Mantar Ürünleri İmalatı(Mobilya hariç); % 3 Metal Cevherler Madenciliği, % 2 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması % 2 Motorlu Kara Taşıtı, Römork ve Yarı Römork İmalatı, % 2 Diğer imalatlar, % 2 Kağıt Hamuru, kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, % 1 Tıbbi Aletler; hassas ve optik aletler ile saat imalatı %1 Başka Yerde Sınıflandırılmamış Elektrikli Makine ve Cihazların İmalatı, % 2 Diğer (Derinin tabaklanması ve işlenmesi; bavul el çantası saraçlık, koşum takımı ve ayakkabı imalatı, Radyo, televizyon, haberleşme ve teçhizatı ve cihazları imalatı, Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatı, Diğer ulaşım araçlarının imalatı) 1.3. Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre Kayseri ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 55.053 dür. 11 sanayi işletmesinde Ar-GE birimi 68 personel bulunmaktadır.25 sanayi işletmesinde Kalite kontrol birim 273 personel bulunmaktadır. 1.4. Genel Değerlendirme: Kayseri İlinde sanayi sektörlerinde çalışanların, %44 Mobilya İmalatı, % 12 Tekstil Ürünleri İmalatı, sektöründe istihdam edilmektedir. İstihdamın % 84 ü işçi, % 2 si mühendis’tir. Kayseri İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 40 ı Mikro Ölçekli, % 44 ü Küçük Ölçekli, % 13 ü Orta Ölçekli, % 3 ü Büyük Ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; -Boytaş Mobilya Sanayi ve Ticaret A.Ş -Merkez Çelik Sanayi ve Ticaret A.Ş -Orta Anadolu Ticaret ve Sanayi İşletmesi Türk A.Ş -Ceha Büro Mobilyaları Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti -Hes Hacılar Elektrik Sanayi ve Ticaret A.Ş 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Avantajlı coğrafi konumu nedeniyle savunma sanayi tesisleri ile ilgili yatırım yapılması (Hava ikmal Bakım Merkezi, Anatamir Fabrikası, Taksan vb. tesislerin varlığı avantaj sağlayıcı unsurlardır.) Hayvancılık İhtisas OSB’lerin kurulması, 259 Mevcut jeotermal kaynakların değerlendirilerek Tarıma Dayalı Seracılık OSB’nin kurulması, İlimizde ve çevre illerde elma üretiminin fazla olmasına rağmen meyve ve sebze paketleme tesisinin olmaması ve bu konuda yatırım yapılabilecek kapasitenin olması. Bu yatırım İldeki ihracat miktarını arttırabilir. Kayseri’nin sahip olduğu kış turizmi avantajının değerlendirilerek bu konuda yatırım yapılması önem arz etmektedir. Bu konuda Erciyes Master Planı çerçevesinde çalışmalar sürmektedir. Kayseri’de zengin maden yatakları bulunmasına rağmen işleme tesislerinin azlığı nedeniyle bu konuda yatırım yapılabilir. Kaliteli su kaynaklarının fazla olmasına rağmen su şişeleme tesisi bir tane bulunmaktadır. Yeni su şişeleme tesisleri kurulabilir. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Yapılmakta olan yatırımlar düşük katma değerli ürünler üzerine yoğunlaşmış olup , ana sektör olarak mobilya , ev tekstili , metal eşya ve tekstil görülmektedir. Değişen Dünya şartlarında çeşitlenen taleplerin karşılanması için , başta kümelenme olmak üzere yatırımcıların vizyonunu geliştirerek yeni yatırım alanları üzerinde çalışma yapması önem arz etmektedir. 6. İlin Dış Ticareti Yıl 2008 2009 2010 2011 Yıl 2008 2009 2010 2011 Kayseri İline Ait İhracat Bilgileri İHRACATÇI FİRMA SAYISI 618 644 663 746 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 1.129.769 964.320 1.165.258 1.468.770 Kayseri İline Ait İthalat Bilgileri İTHALATÇI FİRMA SAYISI 492 481 509 589 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 1.367.136 1.001.632 1.449.285 1.723.363 7. Kayseri İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Kayseri Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil no: 107) 2.200 hektar büyüklüğündedir. 1990 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 1.245 adet sanayi parselinin 1.069 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 820 adedi üretim, 60 adedi inşaat, 189 adedi proje aşamasındadır. 176 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 50.080 kişi istihdam edilmektedir. 260 Ağırlıklı sektör grubu; orman ürünleri, demir-çelik ve dokuma-giyim sanayidir. b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Kayseri Mimarsinan Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil no: 101) 604 hektar büyüklüğündedir. Bölgede bulunan 379 adet sanayi parselinin, 329 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 43 adedi üretim, 58 adedi inşaat, 228 adedi proje aşamasındadır. 50 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 1.130 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; orman ürünleri, gıda ve plastik sanayidir. Kayseri İncesu Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil no:124) 613 hektar büyüklüğündedir. Bölgede bulunan 157 adet sanayi parselinin 149 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 3 adedi üretim, 7 adedi inşaat, 139 adedi proje aşamasındadır. 8 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 150 kişi istihdam edilmektedir. Kayseri İncesu Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil no:124) İncesu OSB Yönetim Kurulu Başkanlığından, 12.09.2008 tarih ve 9386 sayılı yazımız ile yaklaşık 125 ha. büyüklüğündeki alan için mera sorgusu ve gözlemsel etüdün yaptırılması istenmiştir. Çevre ve Orman Bakanlığı'nın daha önceki arıtma tesisine ilişkin verilen görüşüne istinaden 12.02.2010 tarih ve 1393-94 sayılı yazımızla yazı yazılmıştı, 12.04.2010 tarih ve 3342 sayılı cevabi yazıda; OSB'de kurulacak tesisler ile arıtma tesisinin eş zamanlı olarak işletmeye açılması şartının yerine getirilmesinde bir problem olmayacağı belirtilmiştir. Çevre ve Orman Bakanlığına 30.04.2010 tarih ve 3696 sayılı yazımızla yeniden görüş sorulmuştur. Konuyla ilgili olarak adı geçen Bakanlıktan alınan cevabi 15.12.2010 tarih ve 12073-72747 sayılı yazıda ise yapılan değerlendirme sonucunda 12.04.2010 tarih ve 3342-22192 sayılı yazıda belirtilen görüşün geçerli olduğu ifade edilmiştir. Kayseri-İncesu OSB Müteşebbis Heyet Başkanlığının konuya ilişkin 19.01.2011 tarihli ve 2011/015 sayılı taahhüt yazısına istinaden 11.02.2011 tarihli ve 1266-1273 sayılı yazımızla 125 Ha büyüklüğündeki ilave alanın yer seçimi kesinleştirilmiştir. Kayseri-Develi TDİ Organize Sanayi Bölgesi: 18.09.2007 tarihinde 132 hektarlık alan için mahallinde etüt çalışması yapılmıştır. Alanın tamamının üzerinde IV. grup maden işletme ruhsatının bulunması nedeniyle yer seçimi çalışmalarının sonlandırıldığı 28.11.2007 tarih ve 12854–12858 sayılı dağıtımlı yazımızla Valiliğe ve ilgili kurumlara iletilmiş, ancak Develi Belediye Başkanlığı'nın 23.05.2008 tarih ve 762 sayılı yazısı ekinde Maden İşleri Genel Müdürlüğü'nün bu defa alanı uygun görmesi üzerine, 09.06.2008 tarih ve 5938 sayılı yazımızla TDİ OSB ile ilgili pilot projelerinin uygulama sonuçlarının alınmasına müteakip talebin devam etmesi halinde projenin tekrar değerlendirileceği Valiliğe bildirilmiştir. Kayseri-Pınarbaşı TDİ (Besi) Organize Sanayi Bölgesi: Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı ile birlikte 12.04.2007 tarihinde, 212 hektarlık alan için mahallinde etüt çalışması yapılmıştır. DPT Müsteşarlığından alınan yazıda devam etmekte olan pilot TDİ OSB projelerinin uygulaması ile ilgili sonuçların, Bakanlığımız ve Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı tarafından değerlendirilmeden yeni TDİ OSB projelerinin değerlendirilmeye alınmaması nedeniyle, bu aşamada OSB'nin yer seçimi çalışmaları sonlandırılmış, ancak TDİ OSB ile ilgili pilot projelerin uygulama sonuçlarının alınmasına müteakip taleplerinin devam etmesi halinde, konunun yeniden değerlendirileceği 30.01.2008 tarih ve 1096 sayılı yazımız ile Valiliğe bildirilmiştir. 261 B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Kayseri ilinde 1.591 işyerlik 5 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi, 2011 yılı fiyatlarıyla 48.255.726.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO 1 2 3 4 5 DOLU BOŞ İŞYERİ İŞYERİ İŞYERİ SAYISI SAYISI SAYISI KAYSERİ DEVELİ KSS 120 120 0 KAYSERİ MERKEZ KSS 464 464 0 KAYSERİ MERKEZ (AĞAÇ İŞLERİ) KSS 848 770 78 KAYSERİ YENİ TOMARZA KSS 55 47 8 KAYSERİ PINARBAŞI KSS 104 56 48 TOPLAM 1.591 1.457 134 b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI DOLULUK ORANI (%) 100 100 91 85 54 91 Kayseri İncesu Küçük Sanayi Sitesi: 03.01.2006 tarih ve 24–27 sayılı yazımızla yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. Felahiye Küçük Sanayi Sitesi: 04.10.2006 tarih ve 10514–10516 sayılı yazımızla yer seçiminin uygun görüldüğü Felahiye Belediye Başkanlığına bildirilmiştir. Kocasinan Otomotiv Servisleri Küçük Sanayi Sitesi: Kayseri Valiliği Sanayi ve Ticaret Müdürlüğünün 16.02.2011 tarih 544 sayılı yazısında S.S. Otomotiv Servisleri KSS Yapı Kooperatifinin KSS kurulması için gerekli işlemlerin başlatılmasının talep ederek konuya ilişkin gerekli belgeleri göndermesi üzerine 1416.03.2011 tarihleri arasında mahallinde KSS yeri olarak önerilen yaklaşık 185 dekar büyüklüğündeki alan incelenmiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri 1- Çevreye duyarlı üretimin (AB Çevre Faslının Görüşmelere açılması) Avrupa ülkelerinde zorunluluk haline getirilmeye başlanması, İlimizde artan hava ve çevre kirliliğinin azaltılmasına katkıda bulunması ve hava kalitesinin korunması amacıyla sanayi işletmelerinin temiz üretimi desteklenmeli, sanayicilerin temiz enerji kaynaklarına ( doğalgaz, elektrik, yenilenebilir enerji) kolay ulaşımı sağlanmalı ve temiz enerji kaynaklarını kullanmaları için teşvik ve destekler sağlanmalı, yenilenebilir enerji ve atık yönetimi için İlimizin kaynaklarının kullanılabilmesi desteklenmelidir. (güneş, rüzgar, biokütle, v.b.) 2- Dış ülkelerde enerji maliyetlerinin düşüklüğü rekabet gücünü düşürmektedir. Sanayicinin alternatif enerji kaynaklarının kullanımına yönelik destek ve faaliyetlerin arttırılması ve enerji fiyatlarında indirim yapılmasının üretimi arttıracağı düşünülmektedir. 3- Sanayi envanterinin tam olarak tespit edilmesi, dinamik bir veritabanı oluşturularak üniversitelerle paylaşımıyla ar-ge yatırımının yapılmasının sağlanması, sanayide üretilecek ürünlerin uzun vadede tam olarak belirlenmesinin gerektiği düşünülmektedir. 4- İlimizde yoğun olarak mobilya, tekstil ve çelik eşya üretimi yapılmaktadır. Ürün çeşitliliği bulunmamaktadır. Katma değeri yüksek ürünlerin üretiminin desteklenmesi ve ürün çeşitliliğini arttırmak amacıyla yatırım teşviklerinin sektörel bazda olacak şekilde yeniden düzenlenmesi, ülkemiz için ihtiyaç duyulan öncelikli teknolojik alanların üretim ve ürüne yönelik olarak belirlenmesi ve teşvik edilmesi, uygulanan 262 teşviklerinin tutarlı olması ve ihtiyaç analizinin tam yapılarak doğru teşvik programlarının uygulanması 5- İlimiz ve ülkemiz sanayisinde markalaşma ve patent konusunda altyapı, personel yetersizliği bulunmaktadır. Ar-Ge, tasarım, patent ve markalaşma konusunda özel eğitim ve uygulamaların Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca daha fazla desteklenmesinin gerektiği düşünülmektedir. Teknolojik ürün yeniliği faaliyetlerinin prototip aşamasında desteklenmesi yeni ürünlerin geliştirilmesi için önem arz etmektedir. 6- İlimizde bulunan Teknoparkta faaliyet gösteren veya gösterecek firmalar; bir veya birden fazla üniversitenin bilgi ve teknoloji birikiminden istifade etme imkanına sahip olmalı, Üniversiteler ve araştırma laboratuarı ile sanayi arasında kuvvetli bir teknoloji transferi geliştirmeleri, teknopark alanında yer alacak kiracı ve katılımcı firmaların, teknoloji transferi ve iş idaresi konularında destek sağlayacak, modern büro hizmetleri ve her türlü danışmanlık hizmetleri veren bir yönetim anlayışı olmalı ve risk sermaye kuruluşları, teknoparkta ortaya çıkan yüksek teknoloji ürünlerinin, sanayiye kazandırılması için finansal destek vermelerinin sağlanması gerektiği düşünülmektedir. 7- Ar-ge kültürünün tam olarak oluşmaması, diğer ülkelerde üretilen Teknolojik Ar-Ge ürünlerinin hızlı ve ucuz bir şekilde elde edilmesi, Ar-Ge konusunda hem üniversitede hem de sanayide nitelikli eleman eksikliği, Ar-Ge altyapısına sahip ve Ar-Ge destekli üretim yapan sanayicilerin desteklenmesi için yeni modellerin geliştirilmesi, üretim yapan kuruluşlarda Ar-Ge biriminin yapılacak düzenleme ile zorunlu hale getirilmesi ve teşvik edilmesi gerektiği düşünülmektedir. 8- KOBİ’ lerin Ar-Ge konusunda gerekli bilince sahip olmamaları, tüm proje ve destek konularında yetersiz bilgiye sahip olmaları, Kobilerin geleneksel yönetim anlayışı ile yönetilmesi, mevzuatlar hakkında yeterli bilgiye sahip olmaması ve şirket yapılarının aile şirketi olarak bulunması nedeniyle profesyonel yönetim anlayışının gelişmemesi uzun süreli faaliyet gösterememeleri konusunda etkili olmaktadır. Bu konuda sanayicilerimize yol gösterilmesi gerekmektedir. 9- Teknopark üniversite ile sanayinin işbirliğini sağlayarak yapılacak olan Ar-Ge ve inovasyon projeleri ile çıkartılacak olan yüksek teknolojinin sanayiye kazandırılması ve oluşacak olan sinerji ile teknoparkı bir zenginlik fabrikasına dönüştürecektir. Erciyes Teknopark amaçlarına ulaştığında Kayseri “Silikon Vadisi” benzeri bir teknoloji merkezine kavuşacaktır. 10- Kobilerimizde kümelenme bilincinin az olması nedeniyle rekabet şansı azalmaktadır. Kümeleşme faaliyetlerine verilen desteklerin arttırılması, proje prosedürlerinin sadeleştirilmesi gerektiği düşünülmektedir. 11- İnovasyon kültürünün oluşmaması, yenilikçi fikirlere fırsat ve yeterli değer verilmemesi sanayimizin gelişimi yönünde engel teşkil etmektedir. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımızın eğitim ve destek faaliyetlerinin arttırılması, bu faaliyetlerinin tanıtımının iyi yapılması gerekmektedir. 12- Bilişim ve bilim fuarlarının ulusal düzeyde olması ve yaygınlaştırılması, bu tarz etkinliklere katılım teşviklerinin arttırılması, proje yarışmalarının yaygınlaştırılması, yenilikçi fikirlerin arttırılmasına katkı sağlayacaktır. 13- OSB dışındaki çarpık sanayileşmeyi önlemek amacıyla OSB dışındaki işletmelerin OSB’lere taşınmaları için desteklerin sağlanması ve bunlarla ilgili düzenlemelerin yapılması gerektiği düşünülmektedir. 14- İthalatın cazip olması, imalatı olumsuz olarak etkilenmektedir. Ayrıca kullanılmış makine ve teçhizat konusunda fazla ithalat yapılmakta buda ülkemizi teknoloji çöplüğü haline getirmektedir. İthalat ile ilgili mevzuatın tekrar gözden geçirilmesi gerekmektedir. 263 15- Öğrencilere yönelik yurtdışı teknolojik ziyaretlerin yaygınlaştırılması ve destek sağlanması, okullarda teknik ve teknolojik derslerin yaygınlaştırılması, bilinçlendirme sağlamak için ulusal medyada yayınlar yapılması, Üniversite öğrencilerinin ders dönemi sırasında etkin staj yapılabilmelerinin desteklenmesi, part-time iş imkanının sağlanabilmesi nitelikli eleman yetiştirilmesine katkı sağlayacak ve bu durumun ülkemiz sanayisine olumlu destek sağlayacağı düşünülmektedir. 16- Geleceğe yönelik uzun vadeli bir sanayi planının olmaması, fizibilite çalışmaları yapılmadan sanayi yatırımlarının yapılması nedeniyle sektör konularında dengesizliklerin oluşmasına sebep olmaktadır. Sanayiciler ileriyi planlayamamakta günümüzü düşünerek yatırım yapmaktadır. 17- İl merkezindeki gelişme ilçelere ve kırsal kesime yansımamıştır. Bu nedenle kırsal kesimdeki sanayiyi geliştirmek amacıyla ilçelerde yatırım alanları araştırması yapılması ile yeni istihdam imkanları doğacak, ilimizin kalkınmasına katkıda bulunulacak ve ilin ekonomik yapısının dengeli bir şekilde gelişmesine etkili olacaktır. İlçelerimizde yer alan zengin maden yataklarının işletilmesi, yüksek katma değer yaratacak, istihdama katkı sağlayacak, bölgeye dinamizm kazandıracaktır. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. Adı KAMİL AZİZ ALAATTİN MAHMUT ÇELEBİ OKAN MUHİTTİN YAŞAR GAZİ ZÖHRE RAMAZAN EMİNE OYA BİROL VELİ RECEP TURAN HİCRAN AHMET SUAT FETHİ ORHAN BÜLENT TUBA SELAHATTİN HACI MUSTAFA Soyadı AKÇADIRCI TAN FIRAT SARIYILDIZ ŞAHİN KOÇOĞLU ER DİNÇASLAN KALAYCI ULUIRMAK ATAHAN ÇELEBİ CEYLAN GÜRSOY KİP TİTİ TOPALOĞLU TÜRKAN KUŞ SARAÇ ERBAY AKOĞLU KALIPÇI KARA DEKER 264 Ünvanı İL SAN.TİC.MD. İL S.TİC.MD.YRD. ŞUBE MÜDÜRÜ ŞUBE MÜDÜRÜ ŞUBE MÜDÜRÜ UZMAN ŞEF (Ö) MEMUR MEMUR MEMUR MEMUR MEMUR ÖLÇÜ AYAR MEM. ÖLÇÜ AYAR MEM. ÖLÇÜ AYAR MEM. VERİ HZ.KON.İŞL. ŞOFÖR MÜHENDİS MÜHENDİS MÜHENDİS MÜHENDİS MÜHENDİS TEKNİKER TEKNİSYEN TEKNİSYEN 39 KIRKLARELİ GENEL BİLGİLER Yüzölçümü Nüfus Yıllık Nüfus Artışı Nüfus Yoğunluğu Nüfus Dağılımı Okur-Yazarlık Oranı Ortalama Yükseklik Toplam Yerleşim Sayısı Ortalama En Yüksek ve En Düşük Sıcaklık Yıllık Ortalama Yağış ve Nispi Nem Deprem Konumu Arazi Kullanım Durumu Statüsü Gelişmişlik Kademesi Sosyo –Ekonomik Gelişmişlik Sırası Tarım İş Kolunda Çalışanların İl Toplam İstihdamına Oranı Sanayi Sektörü Çalışanların İl Toplam İstihdamına Oranı Sanayi Üretim Değerinin İl İçindeki Payı Tarım Üretim Değerinin İl İçindeki Payı GSYİH’nin Türkiye İçindeki Payı Kişi Başına GSYİH Banka Kredilerinin Türkiye İçindeki Payı Ana Tarım Ürünleri 6550 km (1) 333179 (1) -0,00117 (1) 51 kişi/ km2 (1) Kent %67 Köy %33, (1) % 96,3 (1) 203 (1) 7 İlçe, 26 Belde, 173 Köy (1) 35.7 Derece, -6.3 Derece (2) 479,8 mm/m2, %86.3 (2) IV. Derece (3) %41 Kültür, %40 Orman, %5 mera (3) %14 Kültür dışı arazi İL Gelişmiş 11(3) %45,73 (1) %17,80 (1) %59 (1) %10 (1) %0,1 (3) 17.493,00 TL (4) (2011) % 0,27 (1) (2010) Buğday, Arpa, Yulaf, Çavdar, Ayçiçeği (1) Kaynaklar: (1) Kırklareli İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü (2) Kırklareli Meteoroloji İl Müdürlüğü (3) TÜİK (4) Kişi başına GSYİ 2011 (Kiralama Danışmanlık Merkezinin yapmış olduğu araştırmadan alınmıştır. 1. İlin Sanayi Yapısı İlimizde sanayi daha çok D-100 karayolu etrafında ve özellikle Lüleburgaz’da yoğunlaşmıştır. Kırklareli’ne sanayi artan bir hızla gelişmektedir. Bunun temel nedenlerinin başında sıkışan İstanbul sanayisinin çevreye yayılma çabası yatmaktadır. Kırklareli’nde toplam 268 sanayi tesisi bulunmaktadır. Bunların yüzde 86’sı Merkez, Babaeski ve Lüleburgaz ilçelerinde geri kalan yüzde 14’ü diğer ilçelerde yer almaktadır. Merkezde 73, Babaeski’de 39, Demirköy’de 2, Kofçaz’da 1, Lüleburgaz’da 119, Pınarhisar’da 18, Vize’de 16 sanayi tesisi mevcuttur. 268 tesisin, 89’ü gıda, 47’sı tekstil, 17 orman, 1’kağıt, 28’i taş-toprak, 20’si metal, 17’si kimya-plastik ve 49’da diğer sektörlerde faaliyet göstermektedir. Ülkemizin önemli sanayi tesislerinin bir bölümü Kırklareli’nde yer almaktadır. Cam, gıda, tekstil, tıbbi ilaç alanında önemli tesisler bulunmaktadır. Bu tesislerin hem il hem de ülke 265 ekonomisine büyük katkıları olmaktadır. Üretilen mamullerin önemli bir kısmı ihraç edilmektedir. Öne çıkan tesisler; • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ZENTIVA SAĞLIK ÜRÜNLERİ SANAYİ VE TİCARET A.Ş. ASTER AVRUPA SANAYİ VE DIŞ TİCARET A.Ş TRAKYA CAM SANAYİİ A.Ş OTOCAM FABRİKASI TRAKYA DÖKÜM SANAYİ VE TİCARET AŞ. TRAKYA YEM VE YAĞ SANAYİ VE TİCARET. ANADOLU EFES BİRACILIK VE MALT SANAYİ DANONE TİKVEŞLİ GIDA VE İÇECEK SANAYİ TİCARET A.Ş. PLAŞ PLASTİK AMBALAJ SANAYİ VE TİCARET AŞ. ÇÖLGEÇEN YAĞ VE SABUN SANAYİ VE TİCARET PAŞABAHÇE CAM SANAYİ VE TİCARET A.Ş ZORLU TEKSTİL SANAYİ VE TİCARET A.Ş. NNT NANO TEKNOLOJİ BOR ÜRÜNLERİ VE SERAMİK MALZEMELER ARAŞTIRMA GELİŞTİRME SANAYİ TİCARET ALPULLU ŞEKER FABRİKASI ACT TEKSTİL SANAYİ VE TİCARET A.Ş. EDİP İPLİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş. PAŞABAHÇE CAM SANAYİ VE TİCARET A.Ş SARAY BİSKÜVİ VE GIDA SANAYİ AŞ. CT KONFEKSİYON SANAYİ VE DIŞ TİCARET BAYKAN MODA TEKSTİL KONFEKSİYON İTH.İHR.İMA.TAAH. VE TİCARET LİMAK ÇİMENTO SANAYİ VE TİCARET A.Ş. MİGİBOY TEKSTİL İŞLETMELERİ SANAYİ TİCARET A.Ş. VİZE MOBİLYA GIDA NAKLİYE PETROL VE TURİZM SANAYİ TİCARET 2. İlin Ticaret Yapısı İlde çeşitli ticari kuruluşların faaliyetleri ile lüzumlu ihtiyaç maddeleri, dayanıklı tüketim maddeleri, her türlü sanayi ürünleri ile tarım ve hayvan ürünlerinin ticareti yapılmaktadır. Kırklareli’nin diğer illere olan ticari ilişkilerinde en önemli yeri İstanbul tutmaktadır. İlimiz genelinde toplam 258695 Ha orman alanı bulunmaktadır. Sahip olduğumuz orman alanına parelel 992734 m3/yıl tomruk, 22190 m3/yıl maden direği, 1533 m3/yıl sanayi odunu, 12578 m3/yıl kâğıt odunu, 144995 m3/yıl lif yonga odunu, 281316 m3/yıl yakacak odunu üretimi yapılmaktadır. Bu özelliği ile ilimiz ormancılık ticareti ile öne çıkan bir yapıya sahiptir. Ülkemizi Bulgaristan’a bağlayan kapılardan biri olan Dereköy Gümrük Kapısı ilimizde bulunmaktadır. Ancak, bu kapımız Tır ve Kamyon trafiğine kapalı olduğundan ithalat ve ihracat işlemleri yapılmamaktadır. Buna karşın İlimizde bulunan Dereköy sınır kapısından 2011 yılında 743752 kişi giriş çıkış yapmıştır. Sınır komşumuz olan ülkelerden İlimize gelen turistler şehir merkezinde ve ilçelerinde Temizlik, Gıda ve Giyim ürünleri başta olmak üzere alış veriş yaparak İlimiz ticaretine katkıda bulunmaktadırlar. İlimizde 3 adet Ticaret ve Sanayi Odası bulunmaktadır. Kırklareli Ticaret ve Sanayi Odası Merkez, Demirköy Kofçaz ve Pınarhisar; Babaeski Ticaret ve Sanayi Odası, Babaeski ve Pehlivanköy; Lüleburgaz Ticaret ve Sanayi Odası, Lüleburgaz ve Vize ilçelerini kapsamaktadır. İlimizde Ticaret ve Sanayi Odalarına kayıtlı 4465 üye bulunmaktadır. İlimizde 28 adet Esnaf ve Sanatkârlar Odası ve bunların oluşturduğu bir Kırklareli Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği bulunmaktadır. İldeki Esnaf ve Sanatkârlar Odalarına kayıtlı üye sayısı 12892’dir. Ülkemizin Avrupa Kıtasındaki illerinden biri olan Kırklareli, sosyo ekonomik gelişmişlik düzeyi bakımından 81 ilimiz arasında 11*3.sırada yer alarak ildeki yaşam standartlarının coğrafi konumuna da uygun düştüğünü göstermektedir. İlimiz iller arasında kişi başına genel bütçe gelirleri miktarında 8, kişi başına gelir ve kurumlar vergisi miktarında ise 9*3, İl olmasına rağmen kişi başına Kamu Yatırımları miktarında 36.*3 sırada bulunmaktadır. 266 İlimizde 6 adet Tüketim, 62 adet Motorlu Taşıyıcılar, 8 adet Esnaf ve Sanatkârlar Kredi Kefalet, 8 adet Yağlı Tohumlar Tarım Satış ve 1 adet Üretim ve Pazarlama olmak üzere toplam 85 adet kooperatif mevcuttur. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 2.1. Türkiye Sanayisi ve Kırklareli İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Kırklareli İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 266 dır. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.4 lük bir oran ile sanayisi gelişmekte olan İllerimiz arasında yer almaktadır. Marmara bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 65 ile İstanbul ilk sırada yer alırken sırasıyla, %17 Bursa, % 5 Kocaeli, % 3 Tekirdağ, % 3 Balıkesir, % 2 Sakarya, %1 Çanakkale, % 1 Kırklareli, %1 Edirne, %1 Bilecik, %1 Yalova takip etmektedir. 2.1. Kırklareli ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Kırklareli İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda; % 31 lik bir oran ile Gıda ürünleri imalatı sektörü, % 12 ile Tekstil ürünleri imalatı sektörü ilk sırada yer almaktadır. Bunları sırasıyla, aşağıdaki sektörler takip etmektedir, %10 Diğer madencilik ve taş ocakçılığı, % 10 Ana metal sanayi, % 6 Giyim eşyası imalatı, % 5 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı,(mobilya hariç,);saz saman ve benzeri malzemelerden, örülerek yapılan eşyaların imalatı, % 3 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı, % 3 Fabrikasyon metal ürürnleri, % 3 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 3 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretimi ve dağıtımı % 2 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı, % 2 Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı; saha arama ve tetkiki hariç, petrol ve gaz çıkarımı ile ilgili hizmet faaliyetleri, % 1 Bilgisayarların Elekronik ve optik ölçüsü, %1 Kâğıt hamuru, kâğıt ve kâğıt ürünleri imalatı, % 1 Makine ve teçhizatı hariç; fabrikasyon metal ürünleri imalatı, % 1 Mobilya imalatı; başka yerde sınıflandırılmamış diğer imalatlar, % 6 Diğer Sektörler 2.2. Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Kırklareli ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam 20.060 dir. 21 sanayi işletmesinde Ar-Ge birimi, 75 sanayi işletmesinde ise kalite kontrol birimi vardır. 2.3. Genel Değerlendirme: Sanayide çalışanların, % 30 si Tekstil ürünleri imalatı sektöründe ,% 17 sı Giyim Eşyası İmalatı sektöründe istihdam edilmektedir. 267 Sanayideki İstihdamın % 80 i işçi, % 4 ü Mühendis’tir. Kırklareli İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 31 i Mikro Ölçekli, % 46 i Küçük Ölçekli, % 16 i Orta Ölçekli, % 7 si Büyük Ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Zorluteks Tekstil Ticaret ve Sanayi Kırklareli Şubesi - Paşabahçe Cam Sanayi ve Ticaret A.Ş.Kırklareli Fabrikası - Akın Tekstil A.Ş.Lüleburgaz Şubesi - Zentiva Sağlık Ürünleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Trakya Cam Sanayi Otocam Fabrikası 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Kırklareli Organize Sanayi Bölgesi, ilde sanayi alanı ihtiyacını karşılamak amacıyla devam eden önemli bir yatırımdır. Bir o kadar önem arz eden diğer bir yatırım ise Kırklareli Organize Sanayi Bölgesi ve il genelindeki tüm sanayinin gelişimine büyük katkılar sağlayacak olan Dereköy Gümrük kapısının tır trafiğine açılmasıdır. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Ergene Havzası Korum Eylem Planı ile il dahilinde yer alan tüm belediyeler ve beldeler ile birlikte organize sanayi bölgelerinin 2012 yılına kadar arıtma tesislerini tamamlamalarına karar verilmiş olup, ayrıca atık suyu olan tüm sanayi tesislerinde arıtma tesisleri ile atık suların geri dönüşümü sağlanarak su kaynaklarımızın korunması ve verimli kullanılmasını hedeflemektedir. Ergen Havzası Koruma Eylem Planı bu getirileri ile sanayileşmeye teşvik sağlayacak niteliktedir. 6. İlin Dış Ticareti Yıl 2008 2009 2010 2011 Yıl 2008 2009 2010 2011 Kırklareli İline Ait İhracat Bilgileri İHRACATÇI FİRMA SAYISI 57 68 59 51 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 40.997 68.620 94.341 105.862 Kırklareli İline Ait İthalat Bilgileri İTHALATÇI FİRMA SAYISI 55 63 72 100 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 148.296 61.520 95.916 139.63 7. Kırklareli İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Kırklareli Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:212) 397 hektar büyüklüğündedir. 268 2002 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 94 adet sanayi parselinin, 45 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 13 adedi üretim, 10 adedi inşaat, 22 adedi proje aşamasındadır. 49 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 1.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, gıda ve madeni eşya sanayidir. b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Asrey İnşaat Aslan Özel Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:209) 10.06.2002 tarih ve 8010 sayılı yazımızla 62 hektarlık alan için Asrey İnşaat Sanayi ve Ticaret Limitet Şirketi talimat yazılmıştır. Kamulaştırma evrakları beklenmektedir. B. KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Kırklareli İlinde 581 işyerlik 3 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 13.584.404.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO 1 2 3 DOLU İŞYERİ İŞYERİ SAYISI SAYISI KIRKLARELİ LÜLEBURGAZ KSS 178 178 KIRKLARELİ MERKEZ KSS 224 224 KIRKLARELİ MERKEZ (KIRKLAR) KSS 179 132 TOPLAM 581 534 KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI BOŞ İŞYERİ SAYISI 0 0 47 47 DOLULUK ORANI (%) 100 100 74 92 (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 9. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri 1) Kuzey Avrupa ve Rusya pazarına kolay ulaşımın sağlanması için bu yöne Liman ve Demiryollarının kurulması ve Bulgaristan Burgaz Limanına demiryolu hattı ile bağlanılması. 2) İğneada Limanının yapılması. 3) İğneada Yolunun iyileştirilmesi ve yüksek tonajlı araç trafiğine uygun hale getirilmesi. 4) Kırklareli Çerkezköy arasının sanayi kuşağı ilan edilmesi ve enerji teşviği uygulanması. 5) Hayvancılığın geliştirilmesi ve orman köylerinin kalkındırılması için gerekli desteğin verilmesi, özellikle süt üretiminin geliştirilmesi, süt ve süt ürünleri tesislerinin süt ihtiyacının karşılanması. 10. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğünün 1 İl Müdürü, 1 Şube Müdürü, 3 Şef, 2 Mühendis, 1 Mimar, 1 Uzman, 2 Ölçü Ayar Memuru, 1 Araştırmacı, 2 Memur, 1 Daktilograf, 1 Şoför, 2 Hizmetli’den oluşan 18 kişilik norm kadrosu bulunmakta olup, Müdürlüğümüze Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Makamının 05.05.2003 tarih ve 576 sayılı Oluru ile Jeoloji Mühendisi Gültekin HÂDİ vekalet etmekte olup, Müdürlüğümüz 1 Şube Müdürü , 2 Ölçü Ayar Memuru ve 2 Memur ile hizmet sunmaktadır. 269 40 KIRŞEHİR 1. İlin Sanayi Yapısı İl nüfusunun %65 civarını çiftçi, tarım ve hayvancılıkla uğraşanlar, geri kalanını ise ticaret ve sanayi erbabı oluşturmaktadır. Bundan dolayı il ekonomisi tarıma dayanmaktadır. Ayrıca yurtdışında çalışan 20-30 bin civarında bir işçi gurubu ilin ekonomik hayatına katkı sağlamaktadır. İlimizde gelişmiş bir sanayiden söz edilememektedir, özellikle tarıma dayalı sanayi sektörü gelişmemiştir. İl sanayisini küçük ve orta ölçekli kuruluşlar oluşturmaktadır. Başta imalat sanayi olmak üzere ilimizde toplam 122 sanayi tesisi bulunmaktadır. Bunlardan 39 adedi Organize Sanayi Bölgesinde 83 adedi ise OSB dışında faaliyet göstermektedir. Bu işletmelerde toplam 5.324 kişi istihdam edilmektedir. 2. İlin Ticaret Yapısı Kırşehir’de; ticaret hayatı genel olarak il merkezinde canlılığını korumakta olup, Kaman ve Mucur ilçelerinde de nispeten gelişmiş durumdadır. Kırşehir ilinde; ihtiyaç maddeleri, tarımsal ürünler ve küçük el sanatları dalında üretilen sanayi ürünleri alım ve satımını kapsayan ticari faaliyetler yapılmaktadır. İlde el sanatlarına dayalı küçük işletmeler önem taşımaktadır. Özellikle, Mucur ve ona bağlı Özbağ beldesi olmak üzere, ev tipi işletmelerde dokunmakta olan halılar, halı yastıkları, taban halıları ve somya halıları halka açık pazarlarda pazarlık usulü ile satılmaktadır. Kırşehir’de taşcılık da gelişmiş bir el sanatıdır. İlde en az 40 atölyede oniks taş işlemeciliği yapılmaktadır. Bu atölyelerde ağırlıklı olarak, turistik eşya ve süs eşyaları yapılmakta ve il dışına gönderilmektedir. Kırşehir’den, komşu ve komşu olmayan illere; başta tarım ve küçük sanat ürünleri olmak üzere, uçak lastiği, oto lastiği, çorap, tuz, akü, mermer, un, yem, matkap uçları, inşaat malzemeleri ve kalsit satılmaktadır. Diğer illerden ise, sanayi ürünleri ile ihtiyaç maddeleri alınmaktadır. Ayrıca, hizmet sektörünün faaliyetleri ile küçük sanat ve sanatkarların üretim ve tamiratlarına dayalı çalışmalar ticaret hayatının önemli faktörüdür. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 2.1. Türkiye Sanayisi ve Kırşehir İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Kırşehir İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı110 dur. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.2 lik bir oran ile sanayisi gelişmekte olan ildir. İç Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 45 ile Ankara İli ilk sırada yer alırken, Ankara İlini sırasıyla %24 ile Konya, %10 Kayseri, %5 Eskişehir, %3 Sivas, %2 Karaman, %2 Kırıkkale, %2 Aksaray, %2 Nevşehir, %2 Yozgat, %1 Niğde, %1 Çankırı ve %1 ile Kırşehir İli takip etmektedir. 270 4. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 2.2. Türkiye Sanayisi ve Kırşehir İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Kırşehir İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı110 dur. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.2 lik bir oran ile sanayisi gelişmekte olan ildir. İç Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 45 ile Ankara İli ilk sırada yer alırken, Ankara İlini sırasıyla %24 ile Konya, %10 Kayseri, %5 Eskişehir, %3 Sivas, %2 Karaman, %2 Kırıkkale, %2 Aksaray, %2 Nevşehir, %2 Yozgat, %1 Niğde, %1 Çankırı ve %1 ile Kırşehir İli takip etmektedir. 2.3. Kırşehir İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Kırşehir İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda; % 28 Gıda ürünleri imalatı, % 16 Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı sektörlerinin ilk sırada yer aldığı görülmektedir. Diğerleri sırasıyla; %11 Diğer madencilik ve taşocakçılığı %7 Mobilya İmalatı % 6 Kimyasal madde ve ürünleri imalatı, % 6 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı, % 5 Ana metal sanayi % 4 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması % 4 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (Makine teçhizatı hariç) %4 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı %3 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı(Mobilya hariç); % 2 İçecek İmalatı % 2 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretimi ve dağıtımı % 1 Tekstil ürünleri imalatı %1 Diğer ( Deri ve ilgili ürünlerin imalatı, Kağıt hamuru, kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, Motorlu kara taşıtı, treyler(römork) ve yarı treyler( yarı römork) imalatı, elektrikli techizat imalatı) 2.4. Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre Kırşehir ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 4.493 dür. 4 sanayi işletmesinde Ar-Ge birimi bulunmaktadır. 29 sanayi işletmesinde kalite kontrol birimi bulunmaktadır. 2.5. Genel Değerlendirme: Kırşehir İlinde sanayi sektörlerinde çalışanların, % 40 ı Kauçuk ve plastik ürünleri İmalatı, % 23 ü Gıda ürünleri imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. İstihdamın % 85 i işçi, % 3 ü mühendis’tir. Kırşehir İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 34 ü Mikro Ölçekli, % 57 si Küçük Ölçekli, % 7 sı Orta Ölçekli, % 2 si Büyük Ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Petlas Lastik Sanayi ve Ticaret A.Ş - Türkiye Şeker Fabrikaları-Kırşehir Şeker Fabrikası A.Ş 271 - Sina Moda Tekstil Ticaret ve Sanayi A.Ş Çemaş Döküm Sanayi A.Ş Malya Tarım İşletmesi Müdürlüğü 5. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Mikro Girişim Projeleri Mikro-girişim proje olgusu çercevesinde; Arıcılık Yaşam Mahallerine bitişik Mekanlarda Kültür Irkı Süt Sığırı, Koyun, Keçi, Tavuk, Hindi, Kaz ve Ördek Yetiştiriciliği, Çeşitli Meyve (Elma,Erik,Kiraz,Armut,) Yetiştiriciliği Ahşap İşleme (Mutfak ve Süz eşyası) Küçük Tezgahlarda Dokumacılık ( Çorap,yerel hane halkı Tarafından Yapılan El Sanatlarına yönekik Yatırımlar El Halısı ve Kilim Dokumacılığı Tarım Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Kırşehir’de yeterli ova ve su kaynaklarının bulunması ilde sulu tarım yapılması için uygun ortam sağlamaktadır. Bitkisel Tarım Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Seracılık yatırımları Bodur Elma, Bodur Kiraz ve Çilek Yetiştiriciliğine Yönelik Yatırımlar Ceviz ve Baden Yetiştiriciliğine Yönelik Yatırımlar Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Üretimi Bağ Yetiştirmeye Yönelik Yatırımlar Yağlık ve Silajlık Mısır Üretimine Yönelik Yatırımlar Kültür Mantarı Üretime Yönelik Yatırımlar Yem Bitkileri Üretimine Yönelik Yatırımlar Ekolojik Tarıma Yönelik Yatırımlar Kapari Üretimi Hayvancılık Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Arıcılık ve Bal Üretimine Yönelik yarımlar Sahnen Irkı Keçi Yetiştiriciliği ve Süt Besiciliği Et ve Yumurta Tavukçuluğu Angora Tavşanı Yetiştiriciliği Beyaz Hindi Yetiştiriciliği Deve Kuşu Yetiştiriciliği Su Ürünleri Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Alabalık Ürertimi Kafes Balıkcılığı Bitkisel Tarım ve Hayvan Ürünleri Artıklarına Dayalı Yapılabilecek Yatırımlar Büyükbaş Hayvan Gübresinde Organik Gübre Üretim Tesisi Odun Briketi Üretim Tesisi Gıda ve Hayvan Artıklarından Biyogaz üretimi Doğal Kaynak Potansiyelini Değerlendirmeye Yönelik Yapılabilecek Yatırımlar Orman ve Madencilikten oluşmaktadır. Ormancılık Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Hazır Mutfak Üretim Tesisi Modüler Mobilya Üretim Tesisi Madencilik Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Mermer Sahası ve İşleme Tesisi 272 Mermer Toz ve Parcalarının değerlendirilmesi Yönelik Tesisi Kalsit İşleme Tesisleri İmalat sanayine Yönelik Yapılabilecek Yatırımlar Devlet imalat sanayi Yönünde Kalkınma Planları yapılmaktadır. Gıda Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar Pastörize Süt ve Süt Mamülleri Tesisi Patates Cipsi ve Mısır Çerezi Üretim Tesisi Arı Ürünleri Üretim ve Paketleme Tesisi Su şişeleme Tesisi Makine Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar Tekstil ve Deri İşleme Makineleri İmalatı Tesisileri Süt Sağım Sistemleri İmalat Tesisi Tekstil Makinaları Yedek parca İmalat Tesisleri Kriko Esaslı Sabit Kaldırıcı Cihazlat İmalat Tesisleri Otomatik Oto Yıkama ürünleri İmalat Tesisi Otomotiv Parçaları Üretim Tesisi Metal Eşya Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar Çeşitli Tip Bıçak İmalatı Tesisi Medikal Cihazlar ve Cerrahi El Aletleri İmalatı Tesisi Kimya Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar Polikarbonat Levha İmalatı Tesisi Polikkarbonat Su Damacası Üretim Tesisi CTP Boru İmalatı Tekstil Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar Polipropilen Esaslı Dokumasız Kumaştan Tek Kullanımlık Tıbbi Tekstil Ürünleri Üretim Tesisi Seramik Kil Taş ve Çimento Gereçler Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar Hazır Beton Santral Tesisi Diğer Sektörlerde Yapılabilecek Yatırımlar Endüstriyel Atık Ayırma ve Geri Dönüşüm Tesisi Sertifikalı Tohum Üretim Tesisi 6. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Yapılan araştırma sonucu 11'i tarım sektöründe, 3'ü Bitkisel tarım ve Hayvan Ürünleri atıklarına dayalı imalat sanayinde,8'i doğal kaynakların değerlendirilmesine yönelik imalat sanayinde ve 5'i de genel imalat sanayinde olmak üzere 47 yatırım yapılabilir. 7. İlin Dış Ticareti Yıl 2008 2009 2010 2011 Kırşehir İline Ait İhracat Bilgileri İHRACATÇI FİRMA SAYISI 21 21 20 27 273 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 102.733 111.610 143.530 202.541 Kırşehir İline Ait İthalat Bilgileri Yıl 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 14 21 27 42 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 98.929 86.005 155.696 266.808 8. Kırşehir İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ: Kırşehir Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:110) 200 hektar büyüklüğündedir. 2001 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 171 adet sanayi parselinin, 163 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 62 adedi üretim, 34 adedi inşaat, 67 adedi proje aşamasındadır. 8 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 850 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, orman ürünleri ve elektrikli makineler sanayidir. Kaman Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:201) 300 hektar büyüklüğündedir. 2009 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 112 adet sanayi parselinin 2 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 2 adedi üretim aşamasındadır. 110 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde 6 kişi istihdam edilmektedir. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Mucur Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 243) 2011 yılı Yatırım Programında “75 hektar” olarak ve 5.000.-TL ödenekle yer almaktadır. İmar planı aşamasındadır. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Kırşehir Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil No:110) 17.02.2006 tarih ve 1161–64 sayılı yazımızla 135 hektarlık alanın uygun görüldüğü bundan sonraki yapılacak işlemlere ilişkin Valiliğe yazı yazılmıştır. İmar planı aşamasındadır. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ : a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Kırşehir İlinde 1.386 işyerlik 6 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 64.747.540.-TL’ye karşılık gelmektedir. 38 144 DOLU İŞYERİ SAYISI 16 140 BOŞ İŞYERİ SAYISI 22 4 DOLULUK ORANI (%) 42 97 710 512 198 72 SIRA İŞYERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI NO SAYISI 1 2 3 KIRŞEHİR BOZTEPE KSS KIRŞEHİR KAMAN KSS KIRŞEHİR MERKEZ KILIÇÖZÜ KSS 274 KIRŞEHİR MERKEZ KSS 255 98 157 38 KIRŞEHİR MUCUR KSS 140 70 70 50 KIRŞEHİR ÇİCEKDAĞI KSS 99 38 61 38 TOPLAM 1.386 874 512 63 c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Akpınar Küçük Sanayi Sitesi: Kırşehir Valiliği Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü'nün 15.01.2010 tarih ve 96 sayılı yazısı ile KSS yer seçiminin talep edilmesi üzerine 22.02.2010 tarihinde mahallinde yeniden etüt yapılmıştır. Alanın 1/100.000 öl. ÇDP jeo. sakıncalı alan ve Tarımsal Niteliği Koruma Alan ve daha önceki etüt çalışmalarında incelenen alan ile aynı özellikleri taşıması nedeniyle uygun görülmediği 11.03.2010 tarih ve 2108-2109 sayılı yazılarımız ile Valilik ve Kooperatif Başkanlığı'na bildirildi. Ancak daha sonra alana ilişkin hazırlanan 15.07.2010 onaylı İmar Planı Esas Jeolojik ve Jeoteknik Etüt Raporu anılan parsellerin zemin açısından "Önlemli Alan" olması nedeniyle 13.08.2010 tarih ve 660607 sayılı yazımız ile KSS kurulma talebinin değerlendirilmeye alınabilmesi için gerekli şartların yerine getirilmesi Valilik Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü ve Kooperatifinden istenmiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 4 5 6 9. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri 1) İlin özellikle son yıllarda artmakta olan ihracat ve iç ticaret potansiyeline katkıda bulunacağına inandığımız Gümrük Temsilciliği ve en ucuz taşıma yöntemlerinden demiryoluna bağlanma ihtiyacı önem kazanmıştır. 2) İlde bulunan ve bölgemize de hitabeden bir şeker fabrikası bulunmasına rağmen pancar ekimine kota getirilmesi çiftçilerimiz ve dolayısıyla il ekonomisini olumsuz yönde etkilemektedir. Pancar ekim kotası konusunun yeniden değerlendirilerek kotanın en azından Şeker fabrikası bulunan il veya bölgelerde kısmen kaldırılması bölgemiz ekonomisi için olumlu katkı sağlayacaktır. 3) Termal Turizme destek verilmeli ve termal yatırımlara özel teşvik getirilmelidir. Termal sular açısından bölgemizde oldukça ciddi bir potansiyelin olması, termal turizmin ve yatırımların gelişmesinin önünü açacaktır. 4) Tüccar ve özellikle üretici ve ihracat yapan sanayicilerimize sektörlerine ilişkin özel ihtisas kredileri açılmalı ve üretim desteklenmelidir. Mevcut veya ileride verilecek kredilerde bürokrasi en aza indirilmeli, kredi şartları sanayiciye güvensizlik üzerine değil güven üzerine oluşturulmalıdır. Bölgemiz için ileriye yönelik en önemli projelerimizden bir tanesi ile kurulması planlanan Kongre ve Fuar Merkezinin tamamlanmasıdır. Bu Merkezin tamamlanması ile sadece il değil çevre iller de bu projeden faydalanacaklardır. Ayrıca OSB’nin genişletilmesi çalışmaları devam etmektedir. Bu genişletme ilde yapılacak olan yeni yatırımların önünü açacaktır. Bölgemiz için ileriye yönelik en önemli projelerimizden bir tanesi ile kurulması planlanan Kongre ve Fuar Merkezinin tamamlanmasıdır. Bu Merkezin tamamlanması ile sadece il değil çevre iller de bu projeden faydalanacaklardır. Bu projenin tamamlanması ili için hayati önem arz etmektedir. Bu konuda tüm kamu ve özel kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapmaya hazırız. Ayrıca OSB’nin genişletilmesi çalışmaları devam etmektedir. Ayrıca OSB’nin başta yolları olmak üzere bu genişletme ilde yapılacak olan yeni yatırımların önünü açacaktır. Bölgemizin kalkınması için yapılabilecek ortak girişimlerin bazıları şunlardır. Öncelikle ihracatını hızla artırmaya devam eden ile fizibilite çalışmaları devam eden demir yolunun bağlanması gereklidir. Ayrıca jeotermal alanında yeni yatırımlar yapılması ile kültür ve sağlık turizminin 275 canlandırılması son derece önemlidir. Yeni kurulan üniversitemize yeni bölümler ve öğrenci barınma alanlarının kazandırılması tüm Kırşehirlilerin öncelikli vazifesi olmalıdır. 10. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu S.NO: Ünvanı Adı ve Soyadı 1 İl Müdürü Adil ERTUĞRUL 2 Şube Müdürü İsmail DUMAN 3 Şube Müdürü Hüseyin KOÇ 4 Uzman Hüseyin ŞİMŞEK 5 Şef Cafer ARAL 6 Şef Serdar Köremezli 7 Mühendis Seyfi İLHAN 8 Mühendis Yusuf ASILKEFELİ 9 Tekniker Ali AKTINOK 10 Ölçü ayar Memuruı Bektaş Esen 11 Ölçü ayar Memuruı Ayhan YILMAZ 12 Memur Abdullah ADALI 13 Memur M.Basri BARAN 14 V:H:K:İ Hikmet ŞENTÜRK 276 41 KOCAELİ 1. İlin Sanayi Yapısı Avrupa'yı Anadolu üzerinden Ortadoğu' ya bağlayan geçiş koridorunu oluşturan il, yüzölçümü bakımından Ülkemizin en küçük illerinden ( 7. il) biri olmakla birlikte, Türk imalat sanayi üretimine yapmış olduğu yaklaşık % 13' lük katkı ile İstanbul' dan sonra gelen en büyük ili konumundadır. İldeki sanayi kuruluşlarının 153’ü yabancı sermayelidir. Türkiye'nin ilk 500 firmasının 84’ü ildedir. Türkiye imalat sanayi tüketim mallarının %2,82’si, ara mallarının %22,3’ü ve yatırım mallarının %10,23’ü Kocaeli’nde üretilmektedir. Cumhuriyet tarihinin 134,6 milyar dolar ile ihracat rekoru kırıldığı 2011 yılında 12,629 milyar dolar ihracatıyla Kocaeli 1 milyar doların üzerinde ihracat yapan 16 il içinde ikinci sıradadır. Türkiye'nin ilk 500 firmasının 84’ü ildedir. 2. İlin Ticaret Yapısı İlde Kocaeli Ticaret Odası, Gebze Ticaret Odası ve Körfez Ticaret Odası olmak üzere 3 adet Ticaret Odası bulunmaktadır. Bu Ticaret Odalarına kayıtlı toplam 26289 adet ticari kuruluş faaliyet göstermektedir. Yine İl Ticaret Odalarına kayıtlı 2131 Anonim Şirketi ve 15978 Limited Şirketi mevcuttur. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Kocaeli İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Kocaeli İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 1716 dır. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 2 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş sekizinci ildir. Marmara bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 65 ile İstanbul ilk sırada yer alırken sırasıyla, %17 Bursa, % 5 Kocaeli, % 3 Tekirdağ, % 3 Balıkesir, % 2 Sakarya, %1 Çanakkale, % 1 Kırklareli, %1 Edirne, %1 Bilecik, %1 Yalova takip etmektedir. 3.2. Kocaeli İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Kocaeli İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 15 fabrikasyon metal ürünleri imalatı(makine ve teçhizat hariç), % 12 Ana metal sanayi’nin ilk sıralarda yer aldığı görülmektedir. Bunları sırasıyla, aşağıdaki sektörler takip etmektedir, % 11 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı, % 10 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı, % 10 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 6 Gıda ürünlerinin imalatı, % 6 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 5 Elektrikli teçhizat imalatı % 4 Motorlu Kara Taşıtı, römork ve yarı römork imalatı, % 3 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç ) 277 % 3 Tekstil ürünleri imalatı, % 2 Diğer madencilik ve taş ocakçılığı, % 2 Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı, % 2 Kâğıt ve kâğıt ürünlerinin imalatı, % 2 Mobilya imalatı; % 2 Bilgisayarların elektronik ve optik ürünlerinin imalatı, % 1 Diğer ulaşım araçlarının imalatı, % 1 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması % 1 Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı, % 2 Diğer 3.3. Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Kocaeli ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 136.655 dır 318 sanayi işletmesinde AR-Ge birimi bulunmaktadır. AR-GE’ de çalışan personel sayısı ise 3904 dir. 782 sanayi işletmesinde kalite kontrol birimi bulunmaktadır. Kalite kontrol biriminde çalışan personel sayısı 3.191 dir. 3.4. Genel Değerlendirme: Kocaeli İlinde sanayi işletmeleri doğal bir kümelenme içerisindedir. Sanayide çalışanların, % 14 ü Motorlu Kara Taşıtı, römork ve yarı römork imalatı,%12 si Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizatı.hariç),% 12 si Kauçuk ve plastik sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayideki istihdamın % 70 i işçi, %8 i Mühendis dir. Kocaeli İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 17 si Mikro Ölçekli, % 56 sı Küçük Ölçekli, %21 i Orta Ölçekli, % 6 si Büyük Ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Ford Otomotiv Sanayi - Hayat kimya sanayi - Hyundaı Assan Otomotiv Sanayi ve Ticaret - Areva T&D Enerji Endüstrisi A.Ş 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Parke üretim tesisi (Masif, Lamine, Laminat) MDF üretim tesisi Mobilya grupları üretim tesisi Yonga levha (sunta) üretim tesisi Ahşap kaplama ve profil üretim tesisi Lazer sistemleri Baskı sistemleri CNC free tezgahları Kesici plotterlar Baskı sarf malzemeleri 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Lazer sistemleri Baskı sistemleri CNC free tezgahları Kesici plotterlar Baskı sarf malzemeleri 278 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Kocaeli İline Ait İhracat Bilgileri İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 2008 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 927 2009 2010 2011 984 994 1.135 4.557.506 9.527.573 12.341.769 Yıl 6.2. Kocaeli İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 1.058 1.067 1.138 1.333 8.320.241 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 25.434.769 14.347.519 10.421.788 12.702.619 7. Kocaeli İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a)TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Gebze Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:1) 554 hektar büyüklüğündedir. 1992 yılında hizmete sunulmuştur. Bölgedeki; 189 adet sanayi parselinin, 186 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 129 adedi üretim, 22 adedi inşaat, 35 adedi proje aşamasındadır. 3 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 19.400 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; kimya, madeni eşya ve karayolu taşıtları sanayidir. Kocaeli-Gebze (Plastikçiler) Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil NO:44) 133 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 156 adet parselden 154 adedinin tahsisi yapılmıştır. Tahsisi yapılan parsellerden 90 adedi üretim, 9 adedi inşaat, 55 adedi proje aşamasındadır. 2 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 8.500 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; plastik, tarım aletleri ve kimya sanayidir. Kocaeli-Gebze V (Kimya) Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:29) 245 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 68 adet sanayi parselinin 48 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin 3 adedi üretim, 8 adedi inşaat, 37 adedi de proje aşamasındadır. 20 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 60 kişi istihdam edilmektedir. TOSB - TAYSAD Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:75) 285 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 99 adet sanayi parselinin, 95 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 55 adedi üretim, 11 adedi inşaat, 29 adedi proje aşamasındadır. 4 adet parsel tahsis edilmemiştir. 279 Üretime geçen parsellerde yaklaşık 8.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; otomotiv yan sanayidir. b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ: Kocaeli-Gebze Dilovası Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:204) 825 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 659 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 315 adedi üretim, 9 adedi inşaat, 335 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 13.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; demir-çelik, kimya ve madeni eşya sanayidir. Kocaeli-Gebze Dilovası Organize Sanayi Bölgesi İlave alan (Yeni Yıldız Mahallesi): (Sicil No:204) Komisyon sonrası eksik kurum görüşleri tamamlanmış olup, incelenen 6 hektarlık alanın uygun görüldüğü 07.11.2007 tarih ve 11968–11972 sayılı yazımızla OSB Yönetim Kurulu Başkanlığı'na, Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı'na ve Dilovası Belediye Başkanlığı'na bildirilmiştir. İmar planı aşamasındadır. Kocaeli-Gebze Kömürcüler Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:217) 78 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 22 adet sanayi parselinin 21 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 1 adedi üretim, 20 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 20 kişi istihdam edilmektedir. Kocaeli-Gebze IV İstanbul Makine ve İmalat Sanayicileri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil NO:89) 509 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 96 adet sanayi parselinin 82 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 5 adedi üretim, 12 adedi inşaat, 65 adedi proje aşamasındadır. 14 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 900 kişi istihdam edilmektedir. Kocaeli-Gebze VI (İMES) Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:66) 295 hektar büyüklüğündedir. Bölgede 265 adet sanayi parselinin 37 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 3 adedi üretim, 20 adedi inşaat, 14 adedi proje aşamasındadır. 228 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 80 kişi istihdam edilmektedir. Kocaeli-Gebze VI (İMES)Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan ) : (Sicil No:66) 11.06.2007 tarih ve 6317- 6322 sayılı yazımızla 65 hektar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. 65 hektarlık alanın, 16 hektarlık kısmın imar planları onaylanmış olup, diğer kısmının imar plan çalışmaları devam etmektedir. Kocaeli-Gebze Güzeller Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:45) 133 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 90 adet sanayi parselinin, 59 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 36 adedi üretim, 18 adedi inşaat, 5 adedi proje aşamasındadır. 31 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 1.300 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; demir-çelik, demirdışı metaller ve plastik sanayidir. Kocaeli-Alikahya Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:224) 121,70 hektar büyüklüğündedir. Bölgede 60 adet sanayi parseli bulunmaktadır. Kocaeli-Asım Kibar Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:221) 206 hektar büyüklüğündedir. 280 Bölgedeki; 161 adet sanayi parselinin, 5 adedi tahsis edilmiş olup, proje aşamasındadır. Kocaeli-Arslanbey Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:211) 141 hektar büyüklüğündedir. İmar planları onaylanmıştır. Bölgede 46 adet sanayi parseli bulunmaktadır. Kandıra Gıda İhtisas Organize Sanayi Bölgesi (KGİOSB): (Sicil No:272) 203 hektar büyüklüğündeki alanın OSB yeri olarak uygun görüldüğü 28.01.2010 tarih ve 755–759 sayılı yazımızla Kocaeli Valiliğine, Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığına ve ilgili kurumlara bildirilmiştir. Toplam 1.877.954 m2’lik alan için kamu yararı kararı verilmiştir. İmar planı aşamasındadır. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Kocaeli İlinde 960 işyerlik 3 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredinin 2011 yılı fiyatlarıyla karşılığı 46.477.411.-TL’dir. SIRA NO 1 2 3 KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI KOCAELI GEBZE KSS KOCAELI KÖRFEZ (I.BÖLÜM) KSS KOCAELI KÖSEKÖY KSS TOPLAM 218 DOLU İŞYERİ SAYISI 216 BOŞ İŞYERİ SAYISI 2 DOLULUK ORANI (%) 99 466 466 0 100 276 960 258 940 18 20 93 98 İŞYERİ SAYISI b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Gölcük Küçük Sanayi Sitesi: 01.02.1995 tarih ve 2341sayılı yazımızla 200 dönüm alanın KSS yeri olarak uygun görüldüğü Kooperatif Başkanlığına bildirilmiştir.. Kooperatif inşaat faaliyetlerine kendi imkanlarıyla devam etmek istediklerinden, yatırım programından çıkartılmıştır. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri SORUNLAR: 1) Sanayide alt yapı yetersizliği 2) Sanayi atıklarının çevre kirliliğine sebep olması 3) Sanayi atıkları bertaraf tesislerinin yetersizliği 4) Sanayide afet planlarının geçmişte dikkate alınmaması 5) Sanayi kuruluşları çalıştıracakları meslek okulu mezunu ara elemanı bulmada sıkıntı yaşamaktadır. 6) Doğu Marmara’nın bölgesel gücünü yansıtacak Kocaeli’nde Uluslar arası Fuar Etkiliğinin gerçekleşememesi 7) İzmit Körfezi doğal bir liman olmasına rağmen deniz yolu taşımacılığının sistemli bir şekilde yapılamaması 8) OSB ve büyük sanayi tesislerinde sık sık yaşanan elektrik kesintileri 9) Kocaeli’de İZGAZ, Gebze’de PAL-GAZ’ın OSB’lerin ve yatırımcıların taleplerine ivedilikle yanıt verememesi 10) Bölgenin gelişmiş olarak tanımlanması ile kritik yatırımlarda teşvik mekanizmasının yetersiz kalması 281 11) KOBİ’lerin Devlet destekleri (KOSGEB,Kalkınma Ajansları,TÜBİTAK vb.) hakkında yetersiz bilgi sahibi olması 12) Firmaların ve bilhassa KOBİ’lerin öz kaynak ve kredi kullanımındaki bilinçsizlikler 13) KOBİ’lerin şirketlerin geleceği hakkında yön belirlememeleri(birden fazla faaliyet konusunda çalışmaları) 14) Merkezi Kocaeli dışında olup üretimi burada olan firmaların gerek ihracat gerekse vergi rakamları Kocaeli’nde değerlendirilememesi ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: 1) İle gelen yerli ve yabancı iş adamları ile sanayicilerin konaklamaları imkânlarının arttırılması amacıyla konaklama imkânlarının arttırılması, 2) Çevre kirliliğini önlemek için denetim imkân ve kabiliyetlerinin arttırılması 3) Kalifiye ara eleman sağlanmasına yönelik meslek liseleri ile yüksek okulların sanayi ile iş birliği halinde ihtiyaçlara göre kurulması. 4) OSB alt yapılarının bir an önce tamamlanması; özellikle OSB’ye ulaşım hatlarının ilk etapta karayolu olmakla birlikte,orta vadede tüm OSB’lerin demiryolu hatlarıyla birleştirilerek liman bağlantılarının sağlanması 5) Limanların 2023 yılında 500 milyar dolar ihracat hedefi doğrultusunda liman rehabilitasyonlarının yapılması ve kapasitelerinin arttırılması 6) Derince Limanı’nın özelleştirme sürecinin tamamlanması 7) Kocaeli’nin ulusal ve uluslar arası firmalar açısından cazibe merkezi olması için sivil ulaşıma açılan Köseköy’deki Cengiz Topel Havalimanı’ndan yurtiçi ve yurt dışı uçak sefer sayıları ve yerlerinin arttırılması 8) OSB’lerde arazi fiyatlarının denetim altına alınması, belirli kontrol mekanizmalarının getirilmesi 9) Mevcut ulaşım projeleri kuzey otoyolu, körfez geçişi, güney çevre yolu, hızlı tren, Marmaray vb. bir an önce hayata geçirilmesi 10) Bölgenin önemli bir afet riski olması nedeni ile firmaların bu konuda bilinç eksikliğinin olması ve afet risklerine karşı tedbirlerin alınması 11) OSB dışında bulunan sanayi alanlarının OSB alanları içersine alınmaları için çalışmaların yapılması 12) Yeni kurulacak işletmelere ve girişimcilere yönelik desteklerin geliştirilmesi 13) Özellikle yeni üretimler için kredi mekanizmalarının geliştirilmesi, yerli malı makine ekipmanının teşvik edilmesi 14) Kandıra’da kurulacak olan Gıda İhtisas OSB’nin bir an önce hayata geçirilmesi 15) Nitelikli işgücü olarak mavi yakanın yanında beyaz yakanın da bölgeye çekilebilmesi için şehrin iyiye giden alt yapısının iyileştirilmesi 16) Bölgede çevreye özgü sorunlar ve altyapı iyileştirmelerinin gerçekleştirilmesi 17) Merkezi Kocaeli dışında olup üretimi burada olan firmalar için özel çalışmaların yapılması genel merkezlerini Kocaeli’ye taşıyacak firmalar için teşvik mekanizmasının geliştirilmesi 282 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu 1- İhsan ERTUĞRUL SİCİL NO 7783 2- M. Vahit MUTLUCAN 3035 48.359.044 1/4 Şub. Müd. 3- Ferahi KONUKOĞLU 3008 52.311.171 1/4 Şub.Müd. 4567- Mutena UÇAK Sema ÖZEN Nilgün KOÇ Murat KÜREKÇİ 8122 8370 6502 6439 62.111.516 58.334.046 59.962.265 68.174.091 5/2 1/4 1/2 5/2 Müh. Müh. Müh. Müh. 8- Fadime AYGÜN 8371 64.234.202 5/3 Müh 91011- Mehmet DURSUN TayfunTORUN Münir OSKAN 8468 8398 8369 53.351.211 72.831.873 55.351.379 1/4 6/3 3/1 Araştırmacı Müh Araştırmacı 12- Orhan DÜZCAN 4347 55.721.125 1/1 UZMAN 13- Sultan KURBANOĞLU 5835 66.499.012 2/3 14- Yakup ARSLAN 5821 54.421.303 2/5 15- Salih GÖKALP 5819 61.586.155 4/3 16- Rıfkı ÖTKÜR 6209 61.351.099 4/3 UZMAN Ölç. Ay.Mem. Ölç. Ay.Mem. Ölç. Ay.Mem. 17- Emin ALTUN 2757 59.962.007 3/2 1819 2021- Zekiye KARAKAYA Perihan YAPAR Veysi UZUNKAYA Muazer TEMEL 3714 8596 6526 6244 55.161.099 66 373 070 67.853.003 70.971.003 1/4 22- Meryem PEHLİVAN 6914 68.962.016 6/3 23- Ahmet KAPUCUOĞLU 3852 58.453.022 3/3 242526272829 30 Sibel DEMİR Nazan SARICI Fethi ASLAN Alptekin KORKMAZ Ahmet GENÇOĞLU FERDA ERİNCİK YILMAZ TÖLEGEN 7176 6688 7583 5271 8368 8407 8441 74.970.021 72.392.102 80.824.006 58.425.475 58.735.134 72.731.34 64.931.120 6/3 6/3 12/3 1/1 3/1 ADI SOYADI EMEKLİ SİCİL NO 67.860.001 283 DERECESİ ÜNVANI OKULU 2/2 İl Müd. İTÜ SMF İnş. Müh. ADMMA Kim.Müh.Yük Okulu EİTİA Kim.Müh.Yük.Okulu Gazi Üniv.Kiya Müh. ODTÜ Kim Müh ODTÜ Kim. Müh. Gazi Üniv.End. Müh. Gazi Üniv.Mim. Müh. Fak Sakarya DMMA 3/1 5/2 Yıldız Üniv.Müh. Fak Gazi Üniv.Eğitim Fakültesi AÖF İşletme End. Mes. Lisesi TornaTesfiye AÖF Sosyal Bilimler End. Mes. Lisesi Elektrik Ank. Gazi LiseSi Şef Akşam Lisesi Şef AÖF MÜHENDİS İTÜ. Kimya müh. Memur Sosyal Bilimler Memur AÖF Aydınlıkevler Ticaret Memur Lisesi Yıldırım Beyazıt Akşam Şef Lisesi Memur AÖF Maliye Memur Gazi Üniv.Maliye Daktilograf Elazığ Lisesi Şef AÖF Sosyal Bilimler Şef Mes. Yük Ok. Hizmetli Kız Meslek Lisesi Şöför Ticaret Lisesi 42 KONYA 1. İlin Sanayi Yapısı Bir tarım kenti olarak bilinen il son yıllarda sanayileşmede önemli atılımlar gerçekleştirmiştir. Konya tarihte de görüldüğü gibi ekonomik, ticari ve sosyal açıdan kendi bölgesini etkileyen ve yönlendiren bir çekim merkezidir. Bu özelliği yanında son yıllarda gerçekleştirdiği sanayileşme ve ticari potansiyeli ile Anadolu’nun merkezi durumuna gelmiştir. İstanbul Sanayi Odası tarafından yapılan tespit sonucu Türkiye’nin en büyük ilk 500 sanayi kuruluşu içinde İlden 7 şirket, ikinci 500 sanayi kuruluşu içinde ilden 13 adet şirket bulunmaktadır. Bir tarım kenti olarak bilinen İlimiz son yıllarda sanayileşmede de önemli atılımlar gerçekleştirmiştir. Sanayicilerin uygun koşullarda faaliyetlerini sürdürmeleri amacıyla 1976 yılında 134 Ha. alanda Konya I.Organize Sanayi Bölgesi 150 İşyeri ile hizmete girmiştir. Halen yapımı devam eden Konya Organize Sanayi Bölgesinde 1641 Ha alanda 339 işyeri üretime geçmiş, diğer taraftan Akşehir, Beyşehir, Çumra, Ereğli, Kulu, Karapınar ve Seydişehir ilçelerinde Organize Sanayi Bölgeleri kurulmuştur. Söz konusu OSB’lerde 60’a yakın yatırım faaliyeti geçmiş olup, parsel dağıtımı ve inşaat yapımları devam etmektedir. Diğer yandan küçük sanayicilerin işyerleri gereksinimleri için İlimizde bugüne kadar 38 küçük sanayi sitesinde 6800 işyeri yapımı gerçekleştirilerek 15.330 civarında işçinin istihdamı sağlanmıştır Sektörler itibariyle sanayi sektörünü değerlendirirsek: Otomotiv Sanayi: Otomotiv yan sanayinde üretim yapan imalatçıların birçoğu dünya standartlarında üretim yapmaktadır. Üretilen ürünler iç piyasa yanında büyük bir kısmı başta Avrupa Birliği ülkeleri olmak üzere, Güney Amerika, Kuzey ve Güney Afrika, Ortadoğu, Türki Cumhuriyetleri ve Uzak Doğu ülkelerine ihraç edilmektedir. Bu da teknoloji düzeyinin çok ileri olduğunu göstermektedir. Bu konuda üretim yapan 350 civarında kuruluş bulunmaktadır. Makine ve Teçhizat Sanayi: İlde öne çıkan sektörlerden biridir. Bu sektörde tarım alet makine ve ekipmanları imalatı, Türkiye pazarının % 65’ine sahiptir. Konya, Türkiye’nin tarım alet ve makineleri ihracatının % 45’ini gerçekleştirmektedir. Bu sektörde değirmen makinelerinde önemli yer işgal etmektedir. Bu sektörde 300’e yakın firma faaliyette bulunmaktadır. Makine ve teçhizat imalat sanayinde önemli üretim kalemleri kaynak makineleri, kompresörler, metal işleme makineleri, araç üstü ekipmanlar vs. dir. Ana Metal Sanayi: Konya’da döküm sanayinde yaklaşık 385 firma ile Türkiye’nin toplam döküm üretiminin %18’ sini karşılar durumdadır. Gıda Ürünleri İmalat Sanayi: Konya Türkiye’nin tahıl üretiminin %10’unu karşılamaktadır. Türkiye tuz ihtiyacının %65’ini Konya’dan karşılamaktadır. Konya’da gıda sektöründe un, süt ve süt ürünleri, şeker ve şekerleme, bitkisel yağlar gibi birçok sanayi gelişmiş bulunmaktadır. Bu sektörde yaklaşık 500 adet firma faaliyet göstermektedir. Deri ve Deri Ürünleri İmalat Sanayi: Bu sektörde Konya ayakkabıcılık gelişmiş durumdadır. Türkiye pazarındaki payı %15 civarındadır. 150’ye yakın ayakkabı fabrikası, 800’e yakın da ayakkabı imalathanesinde yıllık 15 milyon çift ayakkabı üretilmektedir. Mobilya ve Ağaç Ürünleri İmalat Sanayi: Bir diğer önemli sektördür. Konya ihracında ilk 10’da yerini almayı başarmıştır. Kağıt ve Kağıt Ürünleri İmalat Sanayi: Bu sektörde Konya, oluklu karton mukavva üretiminde önemli bir merkez haline gelmiştir. Bu sektörde 160 civarında firma üretim yapmaktadır. 284 Tekstil ve Tekstil Ürünleri İmalat Sanayi: Konya Hazır giyim ve konfeksiyonda uzmanlaşmakta ve hızla büyümektedir. 150 civarında firma bu sektörde faaliyet göstermektedir. Plastik ve Kauçuk ürünleri imalat sanayinde de Türkiye’de lider konumunda firmalar Konya’dadır. PVC ve plastik sulama boruları üretiminde önemli bir konuma gelmiştir. Taş ve toprağa dayalı sanayi sektöründe de ilde önemli kuruluşlar bulunmaktadır. Çimento fabrikası, ateşe dayanıklı tuğla üreten Krom Magnezit fabrikası ve diğer tuğla üreten fabrikalar mevcuttur. 2. İlin Ticaret Yapısı Şehrimiz eski dönemlerden bu yana özellikle transit ticaret, maden ticareti, tarım ve sanayi ürünlerinin ticareti ağırlıklı olmak üzere önemli bir sanayi ve ticaret merkezi olagelmiştir. Konya Türkiye’nin en fazla un, tuz ve şeker üreten ilidir. Toz ve küp şeker üretiminde ikisi özel 4 adet şeker fabrikası ile en önemli illerden biridir. Türkiye’nin tuz ihtiyacının % 65’ini Konya karşılamaktadır. Tahıl üretiminde de önemli bir fonksiyona sahiptir. Tahıl üretiminde de önemli bir fonksiyona sahiptir. İl maden varlığı açısından çeşitliliği olan bir kaynak yapısına sahiptir. Krom, magnezit, linyit kömürü, barit, mermer, boksit, manganez, sodyum sülfat gibi madenler işletilmektedir. İlin dış ticareti, ülkemizin dış ticaretinde yaşanan olumlu gelişmelere paralel olarak yükselişini sürdürmektedir. İl ihracat yapısı içerisinde makina alet ve parçaları, otomotiv yedek parçaları, demir ve çelik ürünleri, kağıt ve karton ürünleri, mobilya, şeker ve şeker mamulleri gibi ürünler teşkil etmektedir. Konya’nın gayri safi yurtiçi hasılasını sektörler itibariyle incelediğimizde; en yüksek pay % 20,8 ile ulaştırma ve haberleşme sektörü, % 18,9 ile tarım sektörü, %18,3 ile sanayi sektörü, %15,8 ile ticaret, % 5,2 ile inşaat sektörü izlemektedir. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 2.1. Türkiye Sanayisi ve Konya İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Konya İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 2815’dir.Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 4 lük bir oran ile sanayisi gelişmiş 5 inci ildir. İç Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 45 ile Ankara İli ilk sırada yer alırken, Ankara İlini sırasıyla %24 ile Konya, %10 Kayseri, %5 Eskişehir, %3 Sivas, %2 Karaman, %2 Kırıkkale, %2 Aksaray, %2 Nevşehir, %2 Yozgat, %1 Niğde, %1 Çankırı ve %1 ile Kırşehir İli takip etmektedir. 2.2. Konya İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Konya İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, %19 luk bir oran ile Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanlar İmalatı ve %16 lık bir oran ile Gıda Ürünleri İmalatı sektörlerinin ilk sırada yer aldığı görülmektedir. Bunları sırasıyla aşağıdaki sektörler takip etmektedir. % 12 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) 285 % 8 Ana Metal Sanayi , % 7 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı % 7 Motorlu Kara Taşıtı, römork ve yarı römork imalatı, % 4 Diğer Madencilik ve Taşocakçılığı % 3 Kimyasal Madde kimyasal ürünlerin imalatı % 3 Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 3 Giyim Eşyası İmalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması % 3 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı, %2 Elektrikli teçhizat imalatı, % 2 Ağaç ve Mantar Ürünleri İmalatı (Mobilya hariç) % 2 Mobilya İmalatı, % 2 Tekstil Ürünleri İmalatı %1 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı, % 1 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması % 1 Diğer imalatlar, % 4 Diğer (Metal cevherler madenciliği,Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarılımı,İçecek imalatı,Ham petrol ve doğalgaz çıkarımı ve saha arama ve tetkiki hariç,Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malz.imalatı,Kömür ve linyit çıkartılması,Elektrik,gaz buhar ve havalandırma sistemi üretimim ve dağıtımı, Bilgisayarların elektronik ve optik ürünlerin imalatı, Makine ve teçhizatı hariç; Fabrikasyon metal ürünleri imalatı, Kok Kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı, Diğer Ulaşım Araçları İmalatı ) 2.3. Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, KONYA ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 58.677 dir. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 110 , Kalite Kontrol birimi bulunan firma sayısı 277 dir. 2.4. Genel Değerlendirme: Konya ilinde nüfus dağılımına ve coğrafi özelliklerine uygun olarak bir sanayileşme olduğu görülmektedir. Sanayi olarak hem yurt içerisinde hem de yurt dışında ismini makine ve teçhizat imalatıyla duyurmuş ve bu sektörde üretimleriyle tercih edilenler listesinde en önemli sırada yer almıştır. Bu bağlamda, Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı ve Gıda ürünleri İmalatı sektörleri Konya İlinin en önemli sektörleridir. Sanayide çalışanların, % 20 si Başka yerde sınıflandırılmamış Makine ve ekipman İmalatı, % 20 si Gıda Ürünlerinin İmalatı, sektöründe istihdam edilmektedir. İstihdamın % 75 si işçi, % 3 ü Mühendis’tir. Konya İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 53 u Mikro Ölçekli, % 40 ü Küçük Ölçekli, %6 sı Orta Ölçekli, % 1 i Büyük Ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler: Eti Alüminyum A.Ş. Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.Ilgın Şeker Fabrikası Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.Ereğli Şeker Fabrikası Konya Şeker Sanayi ve Ticaret A.Ş. Arık bey tekstil enerji sınai yatırım AŞ.Beyşehir şubesi 3. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Tarım Sektörü İlimizde tarım sektörüne hububat tarımı egemendir. bunun yanında meyvecilik ve sebze tarımı da yapılmaktadır. 286 İlin 4.081.353 ha mevcut alanının % 55’i (2.247.857 ha) tarım arazisi, % 18,7’ si (761.461 ha) çayır-mera, % 13,2’ ü (540.189 ha) ormanlık-fidanlık, % 13,1’i de (531.846 ha) tarım dışı arazilerden oluşmaktadır. Tarımsal işletmeler olarak Kadınhanı Altınova tarım işletmesi, Sarayönü gözlü ve konuklar tarım işletmeleri, tarımsal araştırma kuruluşları olarak; köy hizmetleri araştırma enstitüsü, bahri dağdaş kışlık hububat araştırma merkezi,veteriner kontrol ve araştırma enstitüsü ve hayvancılık merkez araştırma enstitüsü tarım ve hayvancılıkta önemli kuruluşlardır. Konya’nın yüzölçümünün yaklaşık % 67’si tarım alanları olup, toplam 2 milyon 650 bin 196 hektardır. İldeki mevcut su potansiyeline göre sulanabilir arazi miktarı 1.652 762 hektar olup, halen 377.426 hektar arazi sulanmaktadır. Bu alan toplam tarım arazisinin %14’ünü oluşturmaktadır. Konya Ovaları Sulama Projeleri ile bugüne kadar 308.073 Ha alan sulanmaktadır. Mavi Tünel Projesinin tamamlanması sonucunda sulanabilen arazi miktarının 617.923 Ha alana çıkarılması hedeflenmektedir. Konya Ovaları Projeleri (KOP) ve Mavi Tünel Projesi Konya ve Karaman illerinde yer alan kapalı havza karakterindeki ovaların su kaynağını geliştirme projelerine 1985 yılından itibaren Konya Ovaları Projeleri (KOP) denilmektedir. KOP projesi, öncelikle Konya ve Karaman ovalarının sulanmasının yanı sıra içme, kullanma ve endüstri suyu ihtiyacının karşılanması ve hidroelektrik enerji üretimini de kapsamaktadır. KOP projesi, 9 adedi büyük su projesi, 1 adedi içme suyu projesi, 1 adedi Göksu havzası enerji projeleri ve 1 adedi de çok sayıda müstakil küçük yerüstü ve yer altı suyu sulamaları olmak üzere toplam 12 adettir. KOP kapsamında bulunan projelerden en büyüğü Konya – Çumra Projesi olup kapsadığı sulama alanı bakımından GAP’tan sonra ikinci büyük sulama projesidir. Konya – Çumra Projesi III Merhaleden oluşmakta ve en büyük en önemli kısmını da III. Merhale Projesi teşkil etmektedir. KOP Projesi, Yukarı Göksu Havzası’nın Akdeniz’e boşalan sularının yıllık 414,13 milyon m³’ünü, inşa edilecek Bağbaşı, Afşar ve Bozkır barajları ve 17 kilometre uzunluğu ile Türkiye’nin Şanlıurfa tünellerinden sonra ikinci büyük sulama tüneli olacak 17 kilometre uzunluğunda Mavi Tünel vasıtasıyla Konya Kapalı Havzası’na aktaracaktır. Ayrıca, Apa-Hotamış isale kanalının ve Hotamış depolaması vasıtasıyla alınacak yerüstü ve yer altı suyu ile arıtılmış atıksu ve sulamalardan dönen sular hem Konya Ovası’nın yer altı sularını besleyecek hem de nihai sulama alanı olan yaklaşık 200.000 hektar tarım alanının sulama suyunu destekleyecektir. Ayrıca 50,6 MW kurulu güçte 3 adet HES ile yıllık 147,5 milyon kwh enerji üretimi temin edilecektir. Konya’nın Yatırımcıya Sağladığı Avantajlar Yatırım Teşvik Araçlarından: - Gümrük Vergisi Muafiyeti: Teşvik belgesine sahip projelerde yurtiçinden alınmış veya ithal edilmiş makine ve teçhizat için vergi muafiyetinden faydalanılmaktadır. - Katma Değer Vergisi İstisnası: Teşvik belgesine sahip projelerde yurtiçinden alınmış veya ithal edilmiş makine ve teçhizat için KDV muafiyeti sağlanmaktadır. - Faiz Desteği: KOBİ’lerin yapacağı yatırımlar, Ar-Ge ve Çevre Projeleri konularında yapılacak yatırımlarda kullanılacak yatırım kredilerinin bir bölümünün faizi, bütçe kaynaklarından karşılanmaktadır. 4. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar İlde coğrafi konum, nüfus yoğunluğu, sosyo-ekonomik gelişmişlik, şehirleşme hızı, tarihi ve turistik önem vs. nedenleriyle talebi karşılamaya yönelik üretim ve hizmet sektörlerinde oluşan talebi karşılamaya yönelik yatırımlar, teşviklerle desteklenmekte ve yönlendirilmektedir. 287 Madencilik ve Taşocakçılığı Yatırımları Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı Entegre Hayvancılık Yatırımları Deri Giyim Eşyası İmalatı Kağıt ve Kağıt Ürünleri İmalatı Kimyasal Madde Ve Ürünlerin İmalatı Metalik Olmayan Mineral Ürünlerin İmalatı; Demir-Çelik Dışındaki Ana Metal Sanayi Metal Eşya İmalatı Makine ve Teçhizat İmalatı Elektrikli Makine ve Cihazları İmalatı Radyo, Televizyon, Haberleşme Teçhizatı ve Cihazları İmalatı Tıbbi Aletler Hassas ve Optik Aletler İmalatı Motorlu Kara Taşıtı ve Yan Sanayi Motorlu Kara Taşıtlarında Yatırım Tutarı Motorlu Kara Taşıtları Yan Sanayi Yatırım Tutarı Motosiklet Ve Bisiklet Üretimi Mobilya İmalatı Oteller Öğrenci yurtları Soğuk hava deposu hizmetleri Lisanslı depoculuk Eğitim hizmetleri Hastane yatırımı, Tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri 5. İlin Dış Ticareti Yıl 5.1. Konya İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 919 976 1.084 1.249 5.2. Konya İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 808 749 909 1.171 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 856.083 735.997 979.290 1.168.154 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 756.077 583.483 802.419 1.170.219 6. Konya İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Konya Birinci Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:159) 288 134 hektar büyüklüğündedir. 1980 yılında tamamlanmıştır. Bölgede; 189 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 156 adedi üretim, 5 adedi inşaat, 28 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 2.700 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; tarım alet ve makineleri, elektriksiz makine ve demir-çelik sanayidir. Konya Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:42) 1.691 hektar büyüklüğündedir. 1994 yılında tamamlanmıştır. Konya Merkez II OSB tüzel kişiliği içerisinde, Konya III. OSB’nin birleşme talebi Bakanlığımızca uygun görülmüş, unvanı Merkez II yerine, Konya OSB olarak değiştirilmiştir. Bölgede; 644 adet sanayi parselinin (Merkez III. Kısım parselleri de dahil edilmiştir.) 517 tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 358 adedi üretim, 123 adedi inşaat, 36 adedi proje aşamasındadır. 127 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 20.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; demirdışı metal, tarım alet makineleri ve plastik sanayidir. Konya-Ereğli Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:35) 258 hektar büyüklüğündedir. 2001 yılında tamamlanmıştır. Bölgede; 118 adet sanayi parselinin, 61 adedi tahsis edilmemiştir. Tahsis edilen parsellerin; 40 adedi üretim, 11 adedi inşaat, 10 adedi proje aşamasındadır. 57 adedi tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 400 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, tarım alet makineleri ve plastik sanayidir. Beyşehir Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:58) 105 hektar büyüklüğündedir. 2006 yılında tamamlanmıştır. Bölgede; 76 adet sanayi parselinin, 23 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 12 adedi üretim, 11 adedi proje aşamasındadır. 53 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 100 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; mermer ve orman ürünleri sanayidir. Akşehir Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:31) 159 hektar büyüklüğündedir. 2008 yılında tamamlanmıştır. Bölgede; 106 adet sanayi parselinin, 46 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 3 adedi üretim, 10 adedi inşaat, 33 adedi proje aşamasındadır. 60 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 30 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; makine ve gıda sanayidir. Konya-Seydişehir Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:22) 150 hektar büyüklüğündedir. 2010 yılında tamamlanmıştır. Bölgede; 53 adet sanayi parselinin, 10 adedi tahsis edilmiş olup, proje aşamasındadır. 43 adet parsel tahsis edilmemiştir. b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Çumra Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:50) 100 hektar büyüklüğündedir. 289 Bölgede; 73 adet sanayi parselinin, 14 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 5 adedi üretim, 9 adedi proje aşamasındadır. 59 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 30 kişi istihdam edilmektedir. Kulu Organize Sanayi Bölgesi : (SİCİL NO:186) 13.01.1998 tarih ve 212 sayılı yazımızla 350 hektar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. Karapınar Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:238) 208 hektar büyüklüğündedir. Bölgede; 185 adet sanayi parselinin, 18 adedi tahsis edilmiş olup, proje aşamasındadır. Bozkır Organize Sanayi Bölgesi: 08.01.2003 tarih ve 168 sayılı yazımızla 40 hektarlık alan için talimat yazılmıştır. Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir. Konya Organize Sanayi Bölgesi (I. İlave Alan):(Sicil No:42) 693 hektar büyüklüğündeki alanın OSB yeri olarak uygun görüldüğü 30.06.2010 tarih ve 5355–5360 sayılı dağıtımlı yazımız ile ilgili kurumlara bildirilmiştir. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Konya İlinde 4.500 işyerlik 17 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 72.630.937.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 302 394 DOLU İŞYERİ SAYISI 302 346 BOŞ İŞYERİ SAYISI 0 48 DOLULUK ORANI (%) 100 88 536 441 95 82 47 174 112 47 174 112 0 0 0 100 100 100 200 200 0 100 76 170 1.075 91 104 432 76 157 1.027 80 102 432 0 13 48 11 2 0 100 92 96 88 98 100 537 537 0 100 100 60 90 4.500 0 0 84 4.117 100 60 6 383 0 0 93 91 İŞYERİ SAYISI KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI KONYA AKŞEHİR (I.BÖLÜM) KSS KONYA AKŞEHİR (II.BÖLÜM) KSS KONYA MERKEZ BAYRAKÇI (I+II) BÖLÜM KSS KONYA BOZKIR KSS KONYA ÇUMRA KSS KONYA EREĞLİ KSS KONYA EREĞLİ HIZAR.VE MARANGOZ.KSS KONYA ILGIN KSS KONYA KARAPINAR KSS KONYA KARATAY (I+II) BÖLÜM KSS KONYA KULU KSS KONYA MERKEZ (HIZARCILAR) KSS KONYA MERKEZ (ZAFER) KSS KONYA MERKEZ (ANADOLU TEKNİK I+II) KSS KONYA MERKEZ ÜZÜMLÜ KSS KONYA MERKEZ KSS KONYA YUNAK KSS TOPLAM b) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Bozkır Özlem Küçük Sanayi Sitesi: 2011 yılı Yatırım Programında “60 işyeri, altyapı” olarak ve 250.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Mimarı projeleri vize edilmiştir. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Konya Beyşehir Huğlu Beldesi Küçük Sanayi Sitesi: 290 Huğlu Belediye Başkanlığının talebi üzerine 02.01.2006 tarihinde etüt çalışması yapılmıştır. 17.02.2006 tarih ve 1153–55 sayılı yazımızla Valiliğe talimat yazılmış olup, bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir. Derbent Küçük Sanayi Sitesi: Yer seçimi 18.06.2003 tarihinde yapılmış olup, 24.07.2003 tarih ve 8688 sayılı yazımızla yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiş olup, bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 7. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri - Endüstri Bölgesinin Kurulması - Ana Sanayi Yatırımları - Kümelenme Politikası - Tarımsal Sanayi ve Kop Projesi - Teknik Üniversite ve Sosyal Bilimler Üniversitesi - Mesleki Egitim Merkezinin Kurulması - Bölgesel Menkul Kıymetler Borsası - Ulasım Sorunları (Hızlı Tren, Duble Yol, Çevre Yolu, Sivil Havaalanı) A. Endüstri Bölgesinin Kurulması Konya’nın mevcut potansiyeli dikkate alındığında Endüstri Bölgesi kurulmasına ihtiyaç olduğu görülmektedir. Endüstri Bölgesi kurulması ile • Ülke ekonomisinin gelişmesine katkı, • Teknolojik gelişme ve teknoloji transferi, • Üretim artışına katkı, • İstihdam artışı, • Yeni yatırımların teşviki, • Yabancı sermaye girişi sağlanacaktır. B. Ana Sanayi Yatırımları • İlin kamu yatırımlarından aldığı pay arttırılmalıdır. • İlin ön plana çıktığı sektörlerde büyük ana sanayi yatırımlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Özellikle il; otomotiv yan sanayi, makine imalat sanayi, ayakkabı, gıda, ambalaj ve döküm sektörü, gibi alanlardaki yatırımlarını destekleyecek son derece etkin bir üretim potansiyeline sahiptir. Bu potansiyelin harekete geçirilmesi gerekmektedir. İl sektörel bir üs haline getirilmelidir. Bir KOBİ başkenti olan Konya’da KOBİ’lere yönelik yatırım ve desteklerin artırılarak sürdürülmesine özel önem verilmelidir. C. Kümelenme Politikası Küreselleşmenin etkilerinin her alana yayıldığı günümüzün rekabet koşullarında fiziksel kaynaklara sahip olanlar değil, bu kaynakları rakiplerinden daha verimli ve etkili kullananlar rekabet edebilmekte ve varlıklarını sürdürebilmektedir. İlde yapılacak olan etkili bir kümelenme çalışması firmalara rekabette öne çıkmaları için pek çok avantaj sağlayacaktır. İlde büyük bir kümelenme potansiyeli bulunmaktadır. Bu potansiyelin en iyi şekilde değerlendirmesi amacıyla KOBİ’ler desteklenmeli ve bu konuda bilinçlendirilmelidir. D. Tarımsal Sanayi ve Kop Projesi • Konya tarıma dayalı sanayi ve bitkisel hayvansal üretim merkezidir. • Tarım ve hayvancılık sektörü Konya ilinde, taşıdığı yüksek potansiyel itibariyle Türkiye için büyük önem arz etmektedir. 291 Tarımsal ürün borsaları aracılığı ile dünya pazarına uyum için gerekli çalışmalar yapılmalıdır. • Tarım-sanayi entegrasyonu sağlanmalıdır. • Akılcı tarım politikaları ile tarımın ülke ekonomisine katkısı artırılmalıdır. • Konya’da tarım sektörü için çok önemli olan KOP Projesi, Türkiye’nin ilk sulama projesi olma özelliği taşımaktadır. • Proje ile Konya Ovası’nın yüzde 70’ini sulanabilir hale getirecek ve bölgede su sıkıntısı çekilmeyecektir. • Ayrıca sulama sorunu ortadan kalkarak tarımda ürün çeşitliliği artacak ve sanayinin hammadde ihtiyacını karşılayacak ürünler yetiştirilmiş olacaktır. • Projenin en önemli parçası olan Mavi Tünel Projesinin temeli atılmıştır. Projenin bir an önce tamamlanması konusunda çalışmalara hız verilmelidir. E. Teknik Üniversite Ve Sosyal Bilimler Üniversitesi • İl sanayisinin ihtiyaç duyduğu nitelikli işgücünü karşılayacak bir teknik üniversitenin Konya’ya kazandırılması gerekmektedir. Kurulacak olan teknik üniversite, üniversitesanayi işbirliğine teknik yönden büyük katkılar sağlayacaktır. Ayrıca söz konusu üniversitenin sanayide Ar-Ge faaliyetlerinin artırılmasına yardımcı olacak bir teknik altyapıya sahip olmasına dikkat edilmelidir. • Kurulacak olan teknik üniversite ileri teknoloji merkezi öncelikli ve özellikli olmalıdır. • Teknik üniversitenin yanı sıra ile bir Sosyal Bilimler Üniversitesi’nin kurulması da aynı derecede önem taşımaktadır. Kurulacak olan üniversiteler ile Konya’nın bir eğitim başkenti haline getirilmesi sağlanmış olacaktır. F. Mesleki Eğitim Merkezinin Kurulması Sanayicimizin ihtiyaç duyduğu kalifiye eleman eksikliğini gidermek için eğitim sistemi yeniden gözden geçirilmeli ve mesleki eğitim yeniden yapılandırılmalıdır. Bu amaçla ilde bir Mesleki Eğitim Merkezi kurulmalıdır. Üniversiteye gidemeyen lise mezunları bu mesleki eğitim merkezi vasıtasıyla ara eleman olarak sanayiye kazandırılacaktır. G. Bölgesel Menkul Kıymetler Borsası Sermaye piyasasında yapılacak değişiklikle; • Anadolu'da ekonominin lokomotifi olan KOBİ'lerin sermaye ihtiyaçlarını minimum maliyetle elde etmeleri için Nasdaq benzeri bölgesel borsaların oluşturulması gerekmektedir. • Konya'nın her geçen gün gelişen sanayisi ve ticareti göz önünde bulundurularak mahallî bir menkul kıymetler borsasının kurulması zarurî görülmektedir. • 292 8. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Sıra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 ÇALIŞAN SAYISI VE NİTELİKLERİ Adı ve Soyadı Şerafettin Akal Ahmet Şahingeri Haşmet Yılmaz Muhsin İbaoğlu Hazirettin Kahriman isa Arı M.Küçükkarataş Veli Kamalak Mehmet Akkaya Yusuf Han Zeynep Yılmaz Ayşe Özkan Muammer Kayhüyük Musa Saylan Nilüfer Canöz Sait Badem Ahmet Çubuk Bektaş Sakarya Mehmet Ali Tuğlu Mustafa Diri Ali Kılıç Recep Küçük Bedriye Göçer Mehmet Gökmen Ahmet Önal Bünyamin Çoban Hasan Ok Kerim Demir Mustafa Çağlayan Mustafa Duyar Orhan Küçük Özgür Öztürk Arı Metin Kabak Mehmet Sinan Yalçın Ali Büyükeryılmaz Ayşegül Oktay Ali Büyükkeleş Seyit Elibol Ahmet Ergülcan Ünvanı İl Müdürü İl Müd. Yard. Şube Müdürü Şube Müdürü Şube Müdür V. Uzman Uzman Araştırmacı Şef Şef Şef Şef Memur Memur Memur Memur Öl.Ayar Mem. Öl.Ayar Mem. Öl.Ayar Mem. Öl.Ayar Mem. Daktiloğraf Daktiloğraf Sekreter Şöför Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Tekniker Memur Mühendis Araştırmacı Memur Teknisyen Sözleşmeli 293 Tahsil Durumu 4 Yıllık Yüksek Okul 4 Yıllık Yüksek Okul 4 Yıllık Yüksek Okul 4 Yıllık Yüksek Okul 4 Yıllık Yüksek Okul 4 Yıllık Yüksek Okul 4 Yıllık Yüksek Okul 4 Yıllık Yüksek Okul 2 Yıllık Yüksek Okul 4 Yıllık Yüksek Okul Lise 4 Yıllık Yüksek Okul Lise Lise 4 Yıllık Yüksek Okul Lise 2 Yıllık Yüksek Okul Lise Lise Lise İlkokul Ortaokul Ortaokul İlkokul 4 Yıllık Yüksek Okul 4 Yıllık Yüksek Okul 4 Yıllık Yüksek Okul 4 Yıllık Yüksek Okul 4 Yıllık Yüksek Okul 4 Yıllık Yüksek Okul 4 Yıllık Yüksek Okul 4 Yıllık Yüksek Okul 4 Yıllık Yüksek Okul 4 Yıllık Yüksek Okul 4 Yıllık Yüksek Okul 4 Yıllık Yüksek Okul Ortaokul 2 Yıllık Yüksek Okul Lise 43 KÜTAHYA 1. İlin Sanayi Yapısı İl sanayisi var olan yeraltı ve yer üstü kaynaklara dayalı olarak şekillenmiştir. Bu nedenle ilde seramik, porselen, madencilik, orman ürünleri, tarım ve hayvancılığa dayalı sanayi tesisleri kurulmuştur. İl topraklarının yaklaşık % 34.5 luk bölümünde tarım yapılmaktadır. İl toplam tarım arazisinin % 89.6 lık gibi büyük bir bölümü tarla alanı olarak kullanılmakta olup, yine toplam tarım arazisi içinde 5 1.75 lik pay ile sebze arazisi ikinci büyük alanı % 1.52 ile bağ ve meyvalikler arazisi üçüncü büyük tarım alanını oluşturmaktadır. İldeki ormanlık alan il yüzölçümünün yaklaşık % 52 sini kaplamakta olup toplam 617.034 hektardır. Kütahya ili maden rezervleri ve enerji kaynakları açısından da oldukça zengin bir ildir. İlde 232 yerde 34 çeşit maden bulunmakta olup bulunan madenlerin Türkiye madenleri içindeki yeri incelendiğinde Türkiye rezervinin bor tuzunda % 45.44’nün, manyezitte % 31,44’nün, Kömürde % 7.06’nın, demirde % 6,37’nin ve manganezde % 6,32’nin ilde olduğu görülecektir. Faal nüfusun tarımdaki payının % 66.9, Madencilik ve taşocakcılığında payının % 3.0, imalat sanayi iş kolundaki payının % 6.2, ticaret kolundaki payının % 4.87, inşaat işkolundaki payının %3.1 ve toplum hizmetleri işkolundaki payının %12.4 olduğu görülmektedir. Buradan hareketle il ekonomisinin tarım, hayvancılık, imalat sanayi ve madencilik sektörlerine dayandığı söylenebilir İhracatta ilk sırayı porselen, seramik, çimento ve toprak ürünlerini içeren sanayi mamulleri yer almıştır. En çok ihracat yapılan ülkelerin başında ise Almanya, Ukrayna, Fransa yer almaktadır. İl olarak en çok ara ve yatırım malı ithalatı gerçekleştirilmektedir. İl yatırımları 5084 sayılı Kanun kapsamında desteklenmekte olup Kanunda zikredilen sektörlerdeki yatırımlar yine Kanunda öngörülen Enerji Desteği teşvikinden; a) 31/12/2007 tarihine kadar tamamlanması halinde işletmeye geçiş tarihinden itibaren 5 yıl b) 31/12/2008 tarihine kadar tamamlanması halinde işletmeye geçiş tarihinden itibaren 4 yıl, c) 31/12/2009 tarihine kadar tamamlanması halinde işletmeye geçiş tarihinden itibaren 3 yıl, süre istifade etmektedirler. Yine yatırımlar İlimizde Bölgesel ve Sektörel Teşviklerden sektör bazında yararlanmaktadırlar 2. İlin Ticaret Yapısı İl; Marmara, İç Anadolu, Akdeniz ile Ege Bölgeleri arasında ana ulaşım ağının merkezinde olup, ulaşım açısından önem taşıyan bir konumdadır. Kütahya ilinde; tarım ürünleri, orman ürünleri, maden istihracı (bor, linyit, manyezit), toprağa dayalı seramik (porselene, çini) gibi ürünler ticarete konu olan başlıca ürünler olarak sayabiliriz. Bunun yanı sıra ülkenin tek gümüş üretim tesisi ilde bulunmakta olup, gümüş ticaretinin önemli bir bölümü ilde gerçekleşmektedir. Yine son yıllarda otomotiv yan sanayi ve tekstile dayalı yatırımlar da artışlar meydana gelmiş olup bu ürünlerin ticareti de önemli boyutlara yükselmiştir. Bütün bunlara rağmen ticaretin Kütahya da yeterince geliştiğini söylemek zordur. İlde toplam 23.508 gelir vergisi mükellefi, 3.111 kurumlar vergisi mükellefi bulunmaktadır. Faal nüfusun % 5,3 ü ticaretle uğraşmakta olup bu da ilde ticaretin yeterince gelişmediğinin önemli göstergelerindendir. İl genelinde genel olarak ücretli çalışmaya meyil azami ölçüdedir. Aşağıda ki tablodan da bu durum açıkça görülmektedir. 294 Bağ-Kur Emekli Sandığı SSK Toplam Yıllar Çalışan Emekli Çalışan Emekli Çalışan Emekli Çalışan Emekli 2010 27.464 16.300 66.277 72.877 18.170 12.390 111.911 101.567 İl, önemli bir kavşak noktasında olmasına rağmen yol ticaretinden tesis yokluğu nedeniyle fazla istifade edememektedir. Ayrıca birkaç istisna dışında çini ve seramik üretim ve satışını yapan firmaların işletme sermayesi yetersizliği nedeniyle zaman zaman oluşan ekonomik krizlerden çıkamadıkları dolayısıyla çini ve seramik satışından da yeterince istifade edilemediği görülmektedir. Kütahya, sahip olduğu doğal güzellikler, tarih ve kültür zenginliği ve taşıdığı termal kaynaklar ile ülkemizde turizm potansiyeli en yüksek olan illerimizden birisidir. Büyük bir potansiyel mevcut olmakla birlikte turizm gelişmemiş ve oldukça düşük seviyede kalmıştır. Kütahya sahip olduğu zengin turizm kaynaklarına rağmen yeterli konaklama imkanına sahip değildir. İlde bulunan termal ve konaklama tesisleri günümüz şartlarında eski ve yetersiz kalmıştır. Kültür ve turizm bakanlığından işletme belgeli 4 tesisin toplam yatak kapasitesi 588 adettir. Yatırım belgeli 7 adet tesis olup, yatak kapasiteleri 1.127’dir. Kütahya, ülkemizde 7 termal turizm merkezine sahip tek ildir. Son yıllarda İlde bulunan Üniversitede ki ögrenci sayısının artması, yine ilde bulunan askeri birliklerdeki personel sayılarından dolayı gerek İl’e gelen ziyaretçi sayısında gerekse yerleşik öğrenci ve askerden dolayı öğrenci ve askere hizmet veren işyerlerinde artışlar meydana gelmiştir(Yurt, Pansiyon. Cafe, Lokanta, Hediyelik Eşya satış yeri vb.). İlde en fazla şubeye sahip banka 13 şubeyle Ziraat Bankası olup, bu bankayı 5'şer şube ile İş Bankası, Halk Bankası, Akbank, 3 şube ile INGbank, 2 şube ile Vakıflar Bankası ve 1'er şube ile diğer bankalar izlemektedir. Merkez ve birkaç ilçe dışındaki ilçelerde bankacılık sektörü yeterince gelişmemiş olup, yöre halkının bankacılık hizmetlerinden yararlanma düzeyi oldukça düşük seviyededir. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Kütahya İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Kütahya İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 467 dur. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0,7 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş illerimiz arasında yer almaktadır. Ege Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, İzmir İli % 37 lik bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer almaktadır. İzmir’i sırasıyla %18 ile Denizli, % 11 ile Manisa, % 9 ile Uşak, % 7 ile Afyonkarahisar, %7 ile Aydın, %6 ile Muğla, %5 ile Kütahya, takip etmektedir. 3.2. Kütahya İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Kütahya İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, %31 lik bir oran ile Gıda ürünleri imalatı, %16 Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı , % 10 Ağaç ve mantar ürünleri İmalatı (Mobilya hariç) ilk sıralarda olduğu görülmektedir. 295 Bunları sırasıyla aşağıdaki sektörler takip etmektedir. % 8 Diğer Madencilik ve Taşocakçılığı, % 6 Kimyasalların ve kimyasal Ürünlerin İmalatı, % 5 Tekstil Ürünleri İmalatı, % 5 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman İmalatı % 3 Kömür ve linyit çıkartılması % 3 Giyim Eşyası İmalatı;Kürkün İşlenmesi ve Boyanması, % 3 Kauçuk ve plastik ürünlerinin imalatı, % 2 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) % 2 Kok Kömürü Rafine Edilmiş Petrol Ürünleri ve Nükleer Yakıt İmalatı, % 1 Ana Metal Sanayi, % 1 Metal cevherleri madenciliği % 1 Motorlu kara taşıtı, römork ve yarı römork imalatı, % 1 Elektrikli teçhizat imalatı, % 2 Diğer 3.3. Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Kütahya ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 22.307 dir. AR-Ge birimi bulunan firma sayısı 30, ,Kalite kontrol birimi bulunan firma sayısı 98 dir. Genel Değerlendirme: KÜTAHYA İlinde sanayinin, İlin coğrafik yapısına bağlı olarak bir gelişme gösterdiği anlaşılmaktadır. Bu bağlamda, Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı ve Kömür ve linyit çıkartılması İlin en gelişmiş sektörleridir. Sanayide çalışanların, % 31 ü Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 13 ü Kömür ve linyit çıkartılması, %12 u Gıda ürünleri imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. İstihdamın % 81 si işçi, % 4 ü Mühendis’tir. Kütahya İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 33 ü Mikro Ölçekli, % 52 ü Küçük Ölçekli, %10 u Orta Ölçekli, % 5 ü Büyük Ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler: - T.K.İ.Sınırlı Sorumlu Garp Linyitleri İşletmesi Müessesesi Müdürlüğü - Kütahya Porselen Sanayi A.Ş. Porselen Fabrikası - HERİŞ Seramik ve Turizm Sanayi A.Ş.Güral Porselen - TKİ Kurumu Seyitömer Linyit İşletmeleri Bölge Müdürlüğü - EÜAŞ Seyitömer Termik Santrali İşletme Müdürlüğü 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Kütahya ili için uygun yatırım konuları önerilirken, öncelikle Kütahya'daki doğal kaynak potansiyeli göz önünde tutulmuştur. Tarım, yer altı (maden kaynakları) ve yer üstü varlıklardan (orman varlığı) meydana gelen doğal kaynak potansiyeli, öncelikle ve kolaylıkla değerlendirilebilecek kaynakları oluşturur. Kütahya ili ekonomisinde sanayi sektörü ile birlikte ve sanayi sektörüne girdi sağlayacak tarım, hayvancılık ve madencilik sektöründeki gelişmeler dikkate alındığında, doğal kaynak potansiyeline öncelik verilmesinin gerekliliği ortaya çıkmaktadır. 4.1-DOĞAL KAYNAK POTANSİYELİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK YATIRIMLAR Kütahya'nın doğal kaynak potansiyelini meydana getiren tarım, hayvancılık, ormancılık ve madencilik sektörüne dayalı olarak yapılabilirliği öngörülen yatırım konuları aşağıdaki gibidir. 296 A) TARIM VE HAYVANCILIK SEKTÖRÜNDE YAPILABİLECEK YATIRIMLAR 1- Organik tarım ürünleri üretimi 2- Seracılık 3- Meyve ve sebze yetiştiriciliği 4- Kafeste ve/veya havuzda alabalık yetiştiriciliği 5- Damızlık et sığırcılığı 6- Süt sığırcılığı 7- Arıcılık ve ana arı üretimi 8- Koyun ve Tiftik Keçisi yetiştiriciliği 9- Yumurta Tavukçuluğu 10- Kaba yem üretimi B) İMALAT SANAYİNDE YAPILABİLECEK YATIRIMLAR Kütahya ilinin doğal kaynak potansiyelini değerlendirmeye ve bu ürünlerin katma değerinin artırılmasına yönelik olarak 21 adet yatırım konusu önerilmiş olup, HAYVANCILIKTA; Süt ve Süt ürünleri işleme tesisi İLİN ORMAN ÜRÜNLERİNE YÖNELİK 1-Lata üretimi (özel amaçlı) 2-Lamine yonga levha (Laminat) üretimi 3-Lif levha (MDF) üretimi 4- Lamine parke üretimi dir. MADENCİLİK SEKTÖRÜ İLE İLGİLİ YATIRIMLAR Madencilik sektörü Kütahya GSYİH içinde önemli bir pay alan ve il istihdamı içinde büyük önem arz eden bir sektördür. Sektörde gerek kamu ve gerekse özel sektörün önemli yatırımları bulunmaktadır. İlde daha öncede belirtidiği gibi, önemli düzeyde bor maden rezervi bulunmakta ve bir kamu kuruluşu olan Eti Maden İşletmeleri tarafından tek başına işletilmektedir. Bor ürünleri günümüzde başta cam, cam elyafı, sabun-deterjan endüstrisi, seramik, metalurji ve tarım sektörü olmak üzere çok çeşitli alanlarda ana girdi olarak kullanılmakta olup, günümüz teknolojisinde önemli bir yere sahiptir. Bor Maden istihracının tekel konumda olması ile birlikte, bor türevleri konusunda özel sektörün çalışmasında her hangi bir engel bulunmamaktadır. İl içinde madencilik sektörüne önerilen yatırım konuları ise; 1- Bor Oksit 2- Ferro Bor 3- Bor Nitrür 4- Sır-Frit 5- Fiberglas 6- Çinko Borat 7- Manyezit Ögütme ve pişirme 8- Kömür ocağı çalıştırılması 9- Mermer Üretim ve İşleme Tesisi 10- Çeşitli hammaddelerin öğütülmesi ve paketleme(Kaolen, felspat,kil,silikatlar, ) 11- Alçı üretimi 12- Briket Kömür Üretimi 13- Antimuan üretimi ve izabe tesisi 14- Krom madeni üretimi ve flotasyon tesisi kurulması 15- Mağnezyum Sülfat üretimi TURİZM SEKTÖRÜNDE YAPILACAK YATIRIMLAR Termal Tesis Yapımı(SPA) 297 İl Türkiye’de 7 tane termal turizm merkezi’ne sahip olan tek il’dir. Kütahya- Ilıca Termal Turizm Merkezi, Gediz – Ilıcasu Termal Turizm Merkezi,, Gediz – Muratdağı Termal Turizm Merkezi, Emet - Yeşil ve Kaynarca Termal Turizm Merkezi, Simav – Eynal, Çitgöl, Naşa Termal Turizm Merkezi, Hisarcık Esire ( Sefaköy) Termal Turizm Merkezi, Tavşanlı-Göbel Termal Turizm Merkezidir. Bunların dışında başta Yoncalı Kaplıcaları olmak üzere birçok yerde kaplıca mevcuttur. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar İlde, doğal kaynak potansiyelinin değerlendirilmesi yanında ilin belli bir düzeyde gelişmiş sanayi tesislerine ek olarak ve özellikle yurtiçi talebi ve ihracatı karşılamaya yönelik, gelişme potansiyeli yüksek olan belli yatırımların yapılması da il sanayisi açısından önemli bir potansiyel teşkil etmektedir. Bunlar; Sermaye, teknoloji ve kuruluş yeri boyutu daha fazla ön plana çıkan bu sektörlere dikkat çektikten sonra, yurtiçi ve yurtdışı talebi karşılamaya yönelik olarak Kütahya ili için önerilen 29 adet yatırım konusu aşağıda belirlenmiştir; 1-Plastik esaslı eşya (poşet, tabak, bardak vb.) ve ambalaj malzemesi 2-Elektrik-Elektronik Ürünleri; Beyaz eşya, kahverengi eşya 3-Gıda Ürünleri ,Dondurulmuş, kurutulmuş meyve ve sebze, konserveler, unlu mamuller 4-Plastik atıkların geri kazanımı tesisi 5-Soğuk lastik kaplama 6-Tekstil vatka ve keçe tesisi 7-Madeni hastane demirbaşları 8-Panel radyatör 9-Doğalgaz kombi tesisi ve yan ürünleri 10-Elektrikli ev cihazları 11-Çocuk bezi ve hijyenik kadın pedi 12-Plastik enjeksiyon parçaları 13-Cam mozaik tesisi 14-Çorap imalatı tesisi 15-Ayakkabı üretim Tesisi 16-Tıbbi tekstil tesisi 17-Ev tekstil ürünleri tesisi 18-Software (yazılım). 19- Muhtelif iç çamaşır konfeksiyon tesisi 20-Prefabrik yapı elemanları 21-Makine imalat Sanayi 22-Stropor tesisi 23-Soğuk hava deposu 24-Temizlik malzemesi 25-Polipropilen iplik ve çuval 26-Otel (5 yıldızlı) 27-Otomotiv Ana ve Yan Sanayi 28-Toprak Ürünleri; Seramik , Cam, Porselen eşya. 29-Kimya Sanayi Ürünleri; Temizlik malzemeleri (sabun, deterjan vb.), Boya, 298 Kütahya İli Önemli Madenlerinin Rezerv ve Üretim Değerleri Maden Cinsi Alçıtaşı Altın Antimuan Barit Bazalt (Mıcır) Bentonit Bor Tuzları Demir Dolomit Feldispat Grafit Gümüş Kalker Kalsit Kaolen Kömür Krom Kuvars Manganez Manyezit Mermer Şap Talk Tuğla-Kiremit Kili Tüf Traverten Rezervi 392.000 832.679.483 9.563.300 38.442.500 26.216.698 1.022.140.000 112.700 12.800 40.876.492 55.000.000 2009 Yılı Üretimi 0 300 122 1.720 465.411 500 950.712 0 53.138 500 2.400 4.274.042 312.731 814.448 7.480 15.201.782 48.869 0 7.336 58.916 10.313 0 2.465 90.078 534 2.069 Satış 0 0 19 1.717 477.970 1.501 112.631 0 95.395 0 4.200 4.419.369 274.158 756.053 3.330 11.548.878 13.476 0 3.530 328.539 8.718 0 2.465 90.078 534 2.756 Stok 0 1.800 0 3 269 1.866 484.883 0 150 950 934 1.234.637 67.171 48.952 5.100 2.205.492 6.929 0 3.804 0 4.666 0 0 0 0 2.301 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Kütahya İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 74 66 71 83 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 112.937 101.774 120.041 153.747 6.2. Kütahya İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 49 53 62 71 299 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 88.366 81.493 138.482 151.690 Birimi ton ton ton ton ton ton ton ton ton ton ton ton ton ton ton ton ton ton ton ton metre küp ton ton ton metre küp metre küp 7. Kütahya İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Kütahya Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:140) 417 hektar büyüklüğündedir. 1999 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 230 adet sanayi parselinin, 88 adediı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 66 adedi üretim, 16 adedi inşaat, 6 adedi proje aşamasındadır. 142 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 3.650 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; Kimya, pişmiş kil ve dokuma-giyim sanayidir. Gediz Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:142) 110 hektar büyüklüğündedir. 2005 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 31 adet sanayi parselinin, 19 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 12 adedi üretim, 4 adedi inşaat, 3 adedi proje aşamasındadır. 12 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 550 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; plastik, tarım alet-makineleri ve gıda sanayidir. Kütahya-Tavşanlı Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:118) 73 hektar büyüklüğündedir. 2010 yılında tamamlanmıştır. Bölgede 61 adet sanayi parseli bulunmaktadır. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Simav Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:94) 2011 yılı Yatırım Programında “130 hektar (ilk etapta 50 ha.)” olarak ve 5.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Kamu yararı kararı verilmesine müteakip, imar planı aşamasına geçilebilecektir. Kütahya Merkez II. Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:244) 2011 yılı Yatırım Programında “349 hektar” olarak ve 200.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Bölgedeki; 30 adet sanayi parselinin, 8 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 1 adedi üretim, 2 adedi inşaat, 5 adedi proje aşamasındadır. 22 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 20 kişi istihdam edilmektedir. c)YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Kütahya-Altıntaş Organize Sanayi Bölgesi: 10.09.2007 tarihinde 351 hektar büyüklüğündeki alan için mahallinde etüt çalışması yapılmıştır. Kütahya Valiliğinin 03.03.2008/847 sayılı yazısında, otomotiv sanayi sektöründe bir büyük yatırımcının Kütahya iline yönelik yatırım taleplerinin olduğundan Altıntaş OSB'nin kurulmasına karar verildiği ifade edilmiştir. Ancak, bugüne kadar ne Başbakanlık Yatırım Destek Ajansından ne de Kütahya Valiliğinden söz konusu sektörde yatırım yapmak amacıyla herhangi bir firma tarafından talepte bulunulduğuna ve bu talebin gerçekçi olduğuna ilişkin herhangi bir bilgi ve belge Bakanlığımıza intikal etmediğinden Altıntaş İlçesinde OSB kurulmasına yönelik yer seçimi çalışmalarının sonlandırıldığı 18.08.2011 tarih ve 974-979 sayılı dağıtımlı yazımızla Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'na, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'na, Kütahya Valiliği'ne, Altıntaş 300 Belediye Başkanlığı'na ve Kütahya Valiliği Bilim Sanayi ve Teknoloji Müdürlüğü'ne bildirilmiştir. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Kütahya İlinde 817 işyerlik 8 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla, 26.219.005.-TL’ye karşılık gelmektedir. 1 KÜTAHYA GEDİZ (I.BÖLÜM) KSS 68 DOLU İŞYERİ SAYISI 68 2 KÜTAHYA GEDİZ (II. BÖLÜM) KSS 100 100 0 100 3 KÜTAHYA MERKEZ (BİRLİK) KSS KÜTAHYA MERKEZ (ÇİNEKOOP)SOSYAL TESİS KÜTAHYA MERKEZ (I.BÖLÜM) KSS KÜTAHYA MERKEZ (II. BÖLÜM) KSS KÜTAHYA SİMAV KSS KÜTAHYA TAVŞANLI KSS TOPLAM 218 218 0 100 0 0 0 0 60 150 45 176 817 60 150 45 130 771 0 0 0 46 46 100 100 100 74 94 SIRA NO 4 5 6 7 8 İŞYERİ SAYISI KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI BOŞ İŞYERİ SAYISI 0 DOLULUK ORANI (%) 100 b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Kütahya-Domaniç Küçük Sanayi Sitesi: 23.09.2004 tarih ve 11530 sayılı yazımızla Domaniç Belediye Başkanlığına KSS alanının uygun görüldüğü, Bakanlığımız kredi imkanlarından yararlanılması düşünülüyorsa öncelikle KSS Yapı Kooperatifi kurulması arsanın alınması, genel üye listesinin gönderilmesine müteakip projelerinin ruhsat vermeye yetkili idare tarafından tasdik edilmesi ve Bakanlığımızca da vize edilmesi gerektiği hususunda talimat yazılmıştır. Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir. Kütahya-Merkez Küçük Sanayi Sitesi: 08.09.2006 tarih ve 9386 sayılı yazımızla yer seçimi uygun görüldüğü Kütahya Belediye Başkanlığına bildirilmiş olup, bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri 1-İl’de halen inşaat çalışmaları devam eden duble yollar ile ilçe bağlantı yollarının yüksek standartta tamamlanması, yatırımcılar açısından elzem görülmektedir. 2-İhalesi yapılmış Kütahya- Altıntaş Zafer Havaalanının bir an önce realize edilmesi sanayinin ve turizmin gelişimi açısından önem arz etmektedir. 3- Sanayi kuruluşları genelde kısa ve orta vadeli işletme sermayesi ile yatırım kredilerine ihtiyaç duymakta olup ,işletmeler için bu kaynaklara erişim kolaylaştırılmalı, Kredi Garanti Fonunun tanıtımı ve sanayicilere ulaşımı artarak devam ettirilmelidir. 4-Şu anda İl genelinde önemli oranda işsizlik olmasına rağmen sanayicilerimiz kalifiye eleman temininde zorlanmaktadır. Bu nedenle Meslek Liselerinin fonksiyonu artırılmalı İlimizde de uygulanmakta olan iş garantili Meslek Edindirme Kurslarına ağırlık artarak devam ettirilmelidir. Ayrıca Meslek Liselerinin bölümlerinin kontenjan sayıları İlde öne çıkmış sektörler göz önüne alınarak belirlenmelidir. 301 5-Son yıllarda İl genelinde KOSGEB’in faaliyetleri artarak devam etmekte olup KOSGEB’in kredilerine küçük esnaf ve sanatkarın ulaşımı konusundaki hassasiyet artarak devam ettirilmelidir. 6- Sanayici Enerji maliyetleri ile istihdamdaki vergi yükünden devamlı şikayet etmekte olup ,uygulanmakta olan teşviklerin yanında kalıcı düzenlemelere gidilmesi amacı ile konu ile ilgili çalışmalar yapılmasında fayda mülahaza edilmektedir. 7-Bakanlığımızca sanayicilere verilen hizmetlerin İl genelinde tanıtımı ve aktarılmasını temin amacıyla ve sanayinin sorunlarına yönelik çeşitli araştırma ve çalışmaların yapılabilmesi ile İl Müdürlüklerinin sanayi ve sanayici üzerindeki fonksiyonlarının artırılması için Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüklerinin personel açısından takviyesinde fayda görülmektedir. 8-İl 5084 sayılı Kanun ile Bölgesel ve Sektörel Teşvikler kapsamında olmasına rağmen il’de yerleşik tasarruf sahipleri yatırım konusunda isteksiz davranmaktadırlar. Bu nedenle yerli yatırımcıların müteşebbis ruhlarını harekete geçirmek amacıyla STK’larca gereken çalışmalar yapılmalıdır. 9-İl genelindeki sanayi kuruluşlarının %98 i küçük ve orta ölçekli sanayi kuruluşları olup henüz tam anlamı ile kurumsallaşamamışlardır. Bu yönde eğitim çalışmalarına ağırlık verilmelidir. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Sıra No Personelin Adı Ve Soyadı Ünvanı Doğum Tarihi Hizmeti (Yıl) Bitirdiği Okul Müd. Göreve Baş. Tar. Çalıştığı Birim 31 Mühendislik Fakültesi 03.09.2001 Kütahya San. Tic. İl Müd. ERDAL YILDIRIM İL MÜD. 2 ALİ ÖZAĞAÇ ŞB.MD. 1955 31 Mühendislik Fakültesi 29.01.1979 Kütahya San. Tic. İl Müd. 3 AHMET ÖZKAN MÜH. 1948 35 Mühendislik Fakültesi 15.02.2005 PGD. 4 NURETTİN OLÇAR MÜH. 1949 30 Mühendislik Fakültesi 28.12.1998 PGD. TÜKETİCİ 5 MÜNİR ORUÇ MÜH. 1952 27 Mühendislik Fakültesi 18.07.1984 PGD. SANAYİ SİC. 6 KADİR EŞER MÜH. 1965 17 Mühendislik Fakültesi 07.12.1994 ENERJİ DESTEĞİ 7 MUHİTTİN KOÇOĞLU UZMAN 1955 36 İşletme Fakültesi 02.07.2001 TİCARET SERVİSİ 8 MURAT AKKAYA ÖLÇ.AY. MEMURU 1967 21 Mes.Yük.Ok. 2 yıllık 07.06.1993 ÖLÇÜ AYAR ŞUBESİ 9 ZEKİ ERDOĞMUŞ V.H.K.İ. 1971 17 A.Ü.İŞ.FAK. 4 yıllık 20.07.1998 PERSONEL TAHAKKUK 10 MAHMUT YÜCEL DAKTİLO 1955 31 Orta Okul 07.01.1980 TİCARET SERVİSİ 11 ARİF ALGAN MEMUR 1968 14 A.Ü.İŞ.FAK. 4 yıllık 30.01.2003 TÜKETİCİ 12 FATMA AKBULUT MEMUR 1980 11 A.Ü.İKT.FAK. 2 yıllık 31.07.2006 EVRAK SEKRETER 1 1953 302 44 MALATYA 1. İlin Sanayi Yapısı İlin sanayisi, büyük çoğunlukla küçük ve orta ölçekli işletmelerden oluşmaktadır. Sanayi alt yapısında, planlı sanayileşmede ve sanayinin gelişmesinde büyük rol oynayan organize sanayi bölgeleri, İl sanayisinin de itici gücünü oluşturmuş ve İl sanayisinin gelişmesine büyük katkılar sağlamıştır. Tekstil ve Gıda sektörleri İl sanayisinde önemli bir yer tutmakta, her ikisi beraber % 50’lerin üzerine çıkmaktadır. Bunun yanı sıra İlde sanayi sektörü; plastik ve kimya, inşaat ve yapı malzemeleri, metal ve makine, madeni eşya, cam ve mobilya gibi değişik sektörlerde de faaliyet göstermektedir. Bu durum, İlin ihracat durumuna da yansımakta ve sanayinin çeşitliliği açısından olumlu bir gelişme olarak görülmektedir. 2. İlin Ticaret Yapısı İl, 2. Ordu Komutanlığı, İnönü Üniversitesi, sanayisi ve nüfusu ile bölgesinin en gelişmiş ekonomik ve ticari hayatına sahiptir. Merkez nüfusu 468.310 ve toplam nüfusu 736.530’dur. (2009 yılı) İlin iktisadi faaliyet kollarına göre GSYH oranları içinde sanayi sektörü : % 27,1, ticaret : % 24, Devlet hizmeti : % 17,4, tarım : % 16,9 ulaştırma ve haberleşme : % 12,2 oranlarında yer tutmaktadır. Malatya mevduat sıralamasında 31’inci ildir. Türkiye kredileri içindeki payı % 0,3’tür. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin eğerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Malatya İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Malatya İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı, 417 dır. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0,5 lik bir oran ile sanayisi orta gelişmiş iller arasında yer almaktadır. Doğu Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, Malatya İlinin % 29 luk bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer aldığı görülmektedir. Malatya İlini sırasıyla %18 ile Elazığ, % 13 ile Erzurum, % 9 ile Erzincan, %9 ile Van, %5 Ağrı, 2 Muş, % 3 Kars, % 3 Bingöl, %3 Bitlis, % 2 Ardahan, %2 Iğdır, %1 Hakkari, %1 ile Tunceli ve İli takip etmektedir. 3.2. Malatya ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Malatya İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 30 lik bir oran ile Gıda ürünleri imalatının ilk sırada olduğu görülmektedir. Diğerleri sırasıyla; %11 Tekstil ürünleri imalatı, %9 Diğer Madencilik ve taşocakçılığı, %8 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve techizat, %6 Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, %6 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması %4 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, 303 %4 kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, %4 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı(mak.ve teçhizat hariç) %3 kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, %2 Metal cevherler madenciliği, %2 Elektrikli teçhizat imalatı, %2 Ana metal sanayi, %2 Motorlu kara taşıtı,treyler ( römork) ve yarı römork imalatı, %1 Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı. %1 Elektrik,gaz,buhar ve havalandırma sistemi ve dağıtımı, %1 İçecek imalatı, %1 Mobilya imalatı, %1 Diğer imalatlar %2 Diğer (Ağaç ve mantar ürün.imalatı(mobilya hariç), Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı, Kömür ve linyit çıkartılması,Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı ve saha arama ve tetkiki hariç, Deri ve ilgili ürünlerin imalatı, ) 3.3. Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Malatya ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 15.362 dır. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 33, Kalite Kontrol birimi bulunan firma sayısı 89 dir. 3.4. Genel Değerlendirme: Malatya İli’nin sanayi sektörlerinin dağılımının yerel hammadde kaynaklarına göre gelişim gösterdiği görülmektedir. Sanayide çalışanların, % 39 u tekstil ürünleri imalatı sektöründe, % 20 i gıda sektöründe istihdam edilirken, % 14 si giyim eşyası sektöründe istihdam edilmektedir. İstihdamın % 87 i işçi, % 3 ü Mühendis’tir. Malatya İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 34 ü Mikro Ölçekli, % 54 ü Küçük Ölçekli, %10 u Orta Ölçekli, % 2 ü Büyük Ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - -Gap Güneydoğu Tekstil San ve Tic. Malatya Şubesi - -Anateks Anadolu Tekstil Fabrikaları - -Güntaş Gündüzbey İplik Ve Dokuma Fab. San.ve Tic.A.Ş. - -Malatya İplik Sanayi ve Ticaret - -Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş -Malatya Şeker Fabrikası 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Entegre Et Tesisleri : İlimizde entegre et tesisi bulunmamaktadır. Böyle bir yatırım bölge ve ülkemizin önemli bir ihtiyacını karşılayacak ve bölge hayvancılığının gelişmesine de büyük katkı sağlayacaktır. Meyve Suyu ve Reçel Tesisi : İlimizde narenciye hariç her türlü meyve yetişmekte ve üretilmektedir. Bu konuda büyük potansiyel mevcuttur. Makine İmalat Sanayi : İlimizde gelişmekte olan bir sektördür.Bölgemiz yanında özellikle güney ve doğu sınır ülkelerimize önemli ihraç potansiyelini barındırmaktadır. Elektikli Ev Aletleri ve Makinaları Sanayii : Yine İlimiz ve bölgemizde ihtiyaç bulunan ve ihraç potansiyeli olan bir yatırımdır. Vagon Sanayi : Altyapı ve tesis binaları hazır olup, yatırımcı beklemektedir. Otomotiv Yan Sanayi : İlimizde bulunmayan bu sektör, İlimizin önemli bir teşvik ve yatırım avantajları ile birleşince, iç ve dış pazara yönelik önemli bir potansiyeli barındırmaktadır. İlimiz yenilenebilir enerji kaynaklarına, özellikle rüzgar enerjisi yatırım potansiyeline sahiptir. 304 İlimiz tarihi ( Nemrut, Aslantepe Höyüğü) ve doğa güzellikleri ile turizm tesis ve yatırım potansiyeline sahittir. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Mandıracılık, Süt ve Et Besiciliği, Modern Çiftlik ve Üretim İşletmeleri: İl, bölgemiz ve ülkemizde bu konularda özellikle son yıllara da büyük bir üretim eksikliği bulunmaktadır. Bölgemizin ve ülkemizin büyük bir açığını kapatacak önemli yatırım alanlarıdır. Vakıf veya Özel Üniversite Yatırımı: Doğu ve güney bölgelerimiz ile çevre bölge ve illerin önemli bir ihtiyacı ve talebi karşılanacaktır. Meyvecilik ve Tarımda Alternatif Ürün ve İlgili Sektör Yatırımları: İlin özellikle kayısıya bağımlı olan meyveciliğini azaltacak, özellikle gıda sanayine dönük alternatif tarım ürünleri üretimi. 6. İlin Dış Ticareti Yıl 2008 2009 2010 2011 Yıl 2008 2009 2010 2011 Malatya İline Ait İhracat Bilgileri İHRACATÇI FİRMA SAYISI 119 141 142 148 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 250.486 221.155 275.381 280.381 Malatya İline Ait İthalat Bilgileri İTHALATÇI FİRMA SAYISI 99 87 112 145 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 54.448 47.058 91.904 105.930 7. Malatya İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Malatya Merkez I. Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:119) 300 hektar büyüklüğündedir. 1993 yılında altyapı inşaatı, 2002 yılında ise arıtma tesisi tamamlanmıştır. Bölgedeki; 162 adet sanayi parselinin, 158 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 156 adedi üretim, 1 adedi inşaat, 1 adedi proje aşamasındadır. 4 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 10.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, gıda ve plastik sanayidir. Malatya II. Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:141) 350 hektar büyüklüğündedir. 2010 yılında tamamlanmıştır. 305 Bölgede; 154 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 96 adedi üretim, 46 adedi inşaat, 12 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 4.250 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, dokuma-giyim ve elektrikli makineler sanayidir. Darende Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:132) 48 hektar büyüklüğündedir. 2011 yılında tamamlanmıştır. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Malatya Organize Sanayi Bölgesi (I. İlave Alan–1224 hektarlık kısım) ( Sicil No:119) 2011 yılı yatırım programında “1.180 hektar (ilk etapta 100 hektar)” olarak ve 400.000.TL ödenekle yer almaktadır. İmar planı onaylanmıştır. Altyapı aşamasındadır. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Akçadağ Mermer İhtisas Organize Sanayi Bölgesi: ( Sicil No:274) 16.02.2010 tarih ve 1485–1489 sayılı yazımızla 120 hektarlık alanın OSB yeri olarak kesinleştiği Valiliğe, İl Özel İdaresi Genel Sekreterliğine ve ilgili kurumlara bildirilmiştir. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Malatya İlinde 1.437 işyerlik 4 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 64.841.789.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO 1 2 3 4 KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI MALATYA MERKEZ I.BÖL.(ÖZMALATYA) KSS MALATYA MERKEZ II. BÖL.(ÖZMALATYA) KSS MALATYA MERKEZ (I+II) BÖLÜM KSS MALATYA ARAPGİR KSS TOPLAM DOLULUK BOŞ ORANI İŞYERİ (%) SAYISI İŞYERİ SAYISI DOLU İŞYERİ SAYISI 450 320 130 71 420 231 189 55 540 534 6 99 27 25 2 93 77 327 1.110 1.437 b) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Doğanşehir Küçük Sanayi Sitesi: 2011 yılı Yatırım Programında “99 işyeri, altyapı” olarak ve 1.500.000.-TL ödenek ile yer almaktadır. Üstyapı yapım işi fiziki gerçekleşmesi % 31’dir. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Hekimhan Küçük Sanayi Sitesi: Mevcut sanayi sitesinin yetersiz olması nedeniyle Kooperatif ve Sanayi ve Ticaret Müdürlüğünün talebi üzerine mahallinde 15.09.2010 tarihinde etüt çalışması yapılmıştır. Yerin uygun görüldüğü 29.09.2010 tarih ve 7788-93 sayılı dağıtımlı yazımız ile Hekimhan Belediye Başkanlığı'na ve Kooperatif Başkanlığı'na bildirilmiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 306 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri İl sanayisinin sorunları, genel olarak ülkemiz sanayisinin yaşadığı sorunlardan farklı olmayıp, belli başlı gelişmiş sanayi bölgelerimiz dışındakilerle benzer özellikler göstermektedir. Bunlar, ana hatları ile aşağıda sıralanmıştır: 1) Küçük Aile İşletmeciliği ve Yetersiz Sermaye: Profesyonel işletmecilik eğitimleri ve danışmanlık hizmetleri verilerek, ihtiyaç duyanlara sermaye desteği verilmesi, birleşmelerin özendirilmesi 2) Markalaşamama, Arge ve Nitelikli İnsan Gücü Yetersizliği: Bir plan çerçevesinde üniversite, ilgili bakanlıklar ve kurumlarla işbirliği içerisinde profesyonel çalışmalar yapmak. 3) Yüksek Katma Değerli Sektörlerin Yetersizliği: Özellikle dış pazarlara açılacak, teknolojisi ve katma değeri yüksek sektörler için bölgemize yönelik teşvik ve uygulamalar yapmak. 4) Yüksek Kredi Faizleri, Enerji Fiyatı, Vergi ve İstihdam Yükleri: İl sanayicilerinin sıkıntılı olduğu bu konularda önlemler alınması, uygulanan teşvik tedbirlerinin devamlılığının sağlanması. 5) Hammadde ve Pazarlara Uzaklık: İlin özellikle Mersin limanına ve diğer merkezlerle olan demiryollarının ve karayollarının iyileştirilmesi 6) Özellikle yurtdışındaki kriz ve Pazar daralmasının ihracatı olumsuz etkilememesi için yeni pazarlar bulunması ve önlemler alınmaya devam edilmelidir . 307 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Adı Soyadı Ünvanı 1 BAYRAM YUMRUTEPE İL SAN.TİC.MD. 2 FİKRET CANPOLAT ŞUBE MÜDÜRÜ 3 SEZAİ ŞİRECİ ŞUBE MÜDÜRÜ 4 SİNAN ÖZ UZMAN 5 ÖZCAN ABDULLAH EROĞLU ARAŞTIRMACI (Ö) 6 HASAN GÜRBÜZ ARAŞTIRMACI (Ö) 7 VAHAP KOÇER ARAŞTIRMACI (Ö) 8 VELİ YAŞAR ŞEF 9 AHMET YILDIZ ŞEF (Ö) 10 TURGUT ÇİLESİZ ŞEF (Ö) 11 İBRAHİM HALİL İLHAN ŞEF (Ö) 12 HULUSİ KAYIŞ ŞEF (Ö) 13 RAMAZAN GÜLERYÜZ MEMUR 14 ALAATTİN KILINÇ MEMUR 15 ERDAL MAVİDEMİR MEMUR 16 İZZET ATASOY MEMUR 17 NURİ OKTAY AYAŞAN MEMUR 18 MEHMET AKBAŞ ÖLÇÜ AYAR MEM. 19 MEHMET TUNÇDEMİR ÖLÇÜ AYAR MEM. 20 ORHAN ALTINIŞIK ÖLÇÜ AYAR MEM. 21 LÜTFİ TURAN ÖLÇÜ AYAR MEM. 22 SADIK ŞAHİN DAKTİLOGRAF 23 ALİ KESKİN DAKTİLOGRAF 24 SERCAN FIRAT DAKTİLOGRAF 25 ÖZLEM ÖZ SEKRETER 26 ZAFER SAVAŞ ŞOFÖR 27 AHMET TANKIZ MÜHENDİS 28 YASİN ZERDALİ MÜHENDİS 29 DURDU SANDIKKAYA MÜHENDİS 30 ERDAL ERDEM MÜHENDİS 31 M.RAİF UÇAR MÜHENDİS 32 AKIN SOLMAZ MÜHENDİS 33 NUREDDİN ATEŞ MÜHENDİS 34 MUSTAFA ALDEMİR MÜHENDİS 35 AHMET ASLANTEPE MÜHENDİS 36 İMAM BAŞTUĞ TEKNİKER 37 MEHMET SALİH YÜREKLİ TEKNİKER 38 CEMAL PERZELİ TEKNİSYEN 39 NİYAZİ TÜRK TEKNİSYEN 308 45 MANİSA 1. İlin Sanayi Yapısı Ekonomisi ağırlıklı olarak sanayi, tarım ve ticaret sektörlerine dayalı olup, sanayileşme düzeyi yüksek olan bir ildir. Manisa’da küçük, orta ve büyük ölçekli sanayi tesisleri bulunmaktadır Palamut Meşesi ve Valeks Dünyada sadece Salihli bulunan 2 adet fabrikada üretilmektedir. Türkiye’de az sayıda bulunan BASINÇLI KAPLAR SANAYİ’ İstanbul ve Bursa’dan sonra Manisa merkez ve Salihli’de üretim yapmaktadır. 2. İlin Ticaret Yapısı Ticaret sektörü ülke ekonomisinin sanayi sektöründen sonra ikinci ağırlıklı sektörüdür. Ege Bölgesi ekonomisinin en önemli ve ağırlıklı sektörlerinden birisi de ticaret sektörü olup, bağlı olarak bölge illerinin ekonomilerinde de bu özellik benzer bir şekilde görülmektedir. Manisa, karayolu ve demiryolu bağlantıları ile sanayi, ticaret ve turizm şehri olan İzmir ili ile birleşmiş derecede yakın bulunması ticaret potansiyelinin gelişmesini sağlamıştır. Bu yakınlık aynı zamanda diğer bölge illerine ulaşımı da kolaylaştırdığı gibi ihracat açısından çok büyük avantajlar da sağlamıştır. Ticaret sektörü Manisa il ekonomisi içinde üçüncü ağırlıklı ana ağırlıklı sektör konumundadır. Manisa’nın sahip olduğu tarım ve hayvancılık potansiyeli, madencilik potansiyeli ve sanayi üretim yapısı mevcut ticari hayatın gelişmesinde ve canlılığında önemli bir yer tutmaktadır. Manisa’da ticaret sektörü % 15,2 pay almaktadır. Ticaret sektörü içinde ise toptan ve perakende ticaret % 91 pay ile ağırlıklı alt sektör olmaktadır. Sanayisinin gelişmiş olmasına bağlı olarak ilde üretilen her türden sanayi ürünlerinin ticari hayat içerisinde yeri tartışılmaz. Bunun yanında diğer ticaret konusu olan tarımsal ürünler içinde çekirdeksiz kuru üzüm ilk sırada yer almakta daha sonra ise zeytin ve diğer taze sebze, meyve ve hububat gibi diğer tarım ürünleri ile Soma ilçesinde üretimi yapılarak satılan kömür il ticareti içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Sanayinin sürekli gelişme trendinde olması Manisa’ya yarı mamul ve mamul mal giriş çıkışını artırarak mevcut ticaret hacminin genişlemesini de sağlamaktadır. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Manisa İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Manisa İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 1230 ’dür. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 1,5 lük bir oran ile sanayisi gelişmiş olan illerimiz arasında yer almaktadır. Ege Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, İzmir İli % 37 lik bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer almaktadır. İzmir’i sırasıyla %18 ile 309 Denizli, % 11 ile Manisa, % 9 ile Uşak, % 7 ile Afyonkarahisar, %7 ile Aydın, %6 ile Muğla, %5 ile Kütahya, takip etmektedir. 3.2. Manisa İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Manisa İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 39 lık bir oran ile Gıda ürünleri imalatının ilk sırada olduğu görülmektedir. Diğerleri sırasıyla, % 9 Diğer Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı, % 9 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve techizat İmalatı , % 6 Fabrikasyo Metal ürünleri imalatı(Makine ve teçhizat hariç % 5 kauçuk ve Plastik ürünleri imalatı, % 4 Tekstil ürünleri imalatı, % 4 Diğer madencilik ve taşocakçılığı % 3 Ağaç ve mantar ürünleri İmalatı (Mobilya hariç) % 3 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 2 Giyim eşyası imalatı,Kürkün işlenmesi ve boyanması, % 2 Ana Metal Sanayi % 2 Elektrikli Teçhizat imalatı, % 2 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı, % 1 kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı, % 1 Kömür ve linyit çıkartılması, % 1 İçecek imalatı, % 1 Mobilya imalatı, % 1 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı, % 1 Diğer imalatlar, % 4 Diğer 3.3. Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Manisa ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 70.963 dır. Ar-Ge birimi olan firma sayısı 89 , Kalite Kontrol birimi olan firma sayısı 273 dır. 3.4. Genel Değerlendirme: Manisa İlinde sanayide çalışanların, % 19 si Kömür ve linyit çıkartılması sektörü, % 19 si Gıda ürünleri imalatı ve % 13 si Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve techizat İmalatı sanayisinde istihdam edilmektedir. İstihdamın % 85 i işçi, % 4 ü Mühendis’tir. Manisa İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 45 u Mikro Ölçekli, % 37 ı Küçük Ölçekli, % 13 si Orta Ölçekli, % 5 i Büyük Ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - İmbat Madencilik Enerji Turizm Sanayi Ticaret A.Ş. Soma Şubesi - Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. Soma Şubesi - Vestel Elektronik Sanayi ve Ticaret Aş.O.S.B.3.Kısım - Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Sınırlı Sorumlu Ege Linyitleri İşletmesi Müessese Müdürlüğü (E.L.İ) - Keskinoğlu Tavukçuluk ve Damızlık İşletmesi Sanayi ve Ticaret A.Ş. 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Doğal kaynak potansiyelini meydana getiren, tarım ve hayvancılık ile orman ve maden sektörlerine dayalı olarak yapılabilecek yatırımlar, yatırım grupları temelinde aşağıda verilmiştir. 1- Tarım Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar 310 Tarım sektöründe gerçekleştirilebilecek 8 yatırım konusu belirlenmiştir. Bağ-Bahçe Yatırımları, Meyve ve Sebze Yetiştiriciliği Yatırımları, Zeytin, Kiraz, Ceviz Kestane ve Badem Yetiştiriciliği Yatırımları, Yem Bitkileri Yetiştiriciliği Yatırımları, Kültür Mantarı Yetiştiriciliği Yatırımları, Aromatik ve Tıbbi Bitkiler Üretimi Yatırımları, Hibrit Tohum Üretimi Yatırımları, Organik Tarım Yatırımları, Manisa’da iklim ve toprak yapısının uygunluğuna bağlı olarak her çeşit meyve ve sebze üretiminin mevcut olduğu görülmekte olup, bu yapının devam ettirilmesi ve geliştirilmesi sağladığı istihdam yanı sıra il sanayine sağladığı tarımsal ürün girdisi açısından da büyük önem taşımaktadır. İlde bağcılık kültürü çok gelişmiş olup yıllık 1.400.000 ton seviyesinde üzüm üretimi söz konusudur. Üzüm çeşidi olarak ağırlıklı olarak çekirdeksiz kuru üzüm üretimine yönelik yapılmakta olup ayrıca, taze tüketime yönelik üretim de mevcuttur. Meyve üretimine baktığımızda; üzüm dışında zeytin 180.000 ton ve kiraz 30.000 ton üretimler ile önde gelen diğer meyveler olmaktadır. Son yıllarda bu tür meyvelerin talep görmesine ve sağladığı ekonomik katkının yüksekliği nedeniyle yamaç arazilerde yaygın bir şekilde çiftçi tarafından fidan dikimleri yapıldığı gözlenmektedir. Burada önemli olan husus dikimi yapılan fidanların kaliteli cinsler olması önem kazanmaktadır. Bu yönde çiftçinin bilgilendirilmesi ve desteklenmesi ihracat olanaklarını ve uluslararası pazarlardaki rekabeti kolaylaştıracaktır. Diğer yandan, armut, şeftali, elma, erik, ayva ve kayısı meyveciliği de yaygın olarak yapılmakta olup yukarıdaki hususlar bu meyveler içinde geçerli olmaktadır. Akhisar İlçesinde 10.000.000 zeytin ağacı ve yıllık 140.000 Ton Zeytin üretimi bulunmaktadır.150 adet firma kendi markasını oluşturmuştur. Ceviz, kestane ve badem yetiştirilmesinde ise en önemli noktalardan birisi, ilde ceviz, kestane ve badem üretiminin yapılmasıdır. Besin değeri ve parasal değer olarak çok kıymetli olan Zeytin, cevizin, kestane ve bademin, üretiminin artırılarak devam etmesi bu ürünlerden sağlanan gelirin de artmasını beraberinde getirmektedir. İlde yaygın olarak küçükbaş ve büyükbaş hayvan yetiştiriciliği yapılmakta bağlı olarak süt ürünleri üretimi yapılmaktadır. Mevcut hayvan varlığında yıllar itibarıyla kısmi değişmeler bulunmakta olup, hayvancılığın gelişmesine, geliştirilmesine katkı sağlayacak ve ihtiyaç duyulan hayvan yeminin sağlanması açısından yem bitkileri üretimi yatırımları da büyük önem taşımaktadır. Burada özellikle yonca üretimi sürekli yeşil kalması ve yılda 7 kereye kadar biçim uygulanabilmesi yönünden önem arz etmektedir. Ülkemizde; besleyici özelliği ve hem taze tüketim hem de kurutulmuş ya da dondurulmuş tüketim çeşitliliği nedenleriyle son yıllarda kültür mantarı üretimi giderek artmaktadır. Dolayısıyla kültür mantarı üretimine yönelik bu tür yatırımların yapılması uygun olacaktır. Ülkemiz çok zengin bitki florasına sahip bulunmakta olup, Türkiye florasında 9.000'in üzerinde bitki türü olduğu kabul edilmiştir. Bu bitkilerin 1.000 kadarı, ilaç ve baharat bitkileridir. Dünya'da yaşam standardı yükseldikçe tüketim de artmaktadır. Bu artış, tıbbi ve aromatik bitkiler içinde geçerlidir. Bu bitkilerin tüketim alanı çok geniştir. En önemli kullanım alanı ise ilaç, parfüm, kozmetik, diş macunu, sabun şeker sanayi olup ayrıca baharat olarak da tüketilmektedir. Diğer yandan; Dünyanın gelişmiş ülkeleri özellikle tedavide bitkisel kaynaklara yönelmiş durumdadırlar. Tedavide kullanılan ilaçların önemli bir kısmını doğal kaynaklı ilaçlar oluşturmaktadır. Doğal kaynaklı ilaçların kullanım oranı gelişmiş ülkelerde % 60, gelişmekte olan ülkelerde ise % 4 civarındadır. Doğaya dönüşümün bir slogan haline geldiği günümüz dünyasında tıbbi ve aromatik bitkiler Türkiye'de de önemli bir 311 yere gelmiştir. Türkiye pek çok bitkinin gen merkezi olmasının yanında, bazı endemik türlerin de bulunduğu coğrafik bölgeleri içermektedir. Bitkisel ürünlerde yüksek verimli ve iyi vasıflı tohumların geliştirilerek üretimde kullanılması giderek önem kazanmış bulunmaktadır. Günümüz tarımında; verimlilik ve kalite ön plana çıkmış olup, buna bağlı olarak tarımsal üretimde kullanılan tohumlar üzerinde sürekli olarak araştırmalar yapılmaktadır. Tarımda gelişmiş ülkeler toprak ve iklim şartlarına uygun tohum çeşitlerini üretme çalışmalarını sürekli olarak yapmakta bu sayede diğer ülkelerin tarımsal üretimlerini kontrol etme yolu izlemektedirler. Bu tür tohumlar bir kez kullanılmakta bunlardan tohum elde edilememekte ya da elde edilen tohumun kullanılması sonrasında ise istenilen verim sağlanamamaktadır. Organik tarım ürünleri son yıllarda talep görmektedir. Ülkemiz topraklarının az kirlenmişliği ve iklim özellikleri dolayısıyla organik tarım konvansiyonel tarımın yanında giderek artarak ilgi gören potansiyel bir üretim alanı olarak önem kazanmaktadır. Organik üretim toplam tarımsal alanın % 2‘sinde gerçekleştirilmektedir. Ülke genelinde 13 binin üzerinde çiftçi tarafından 170 civarında ürünün 1.035 000 dekar alanda 359.131 ton organik üretim gerçekleştirilmiştir. İklim, toprak, üretim yelpazesinin genişliği, bu konudaki birikimi ve pazarlara olan yakınlığı ile Manisa’da organik tarım ürünleri üretiminin yaygınlaştırılarak sürdürülmesi mümkün görülmektedir. Aynı zamanda organik tarım ürünleri konvansiyonel tarım ürünlerine göre daha fazla gelir getirmektedir. 2- Hayvancılık Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Hayvancılık sektöründe yapılabilecek 7 yatırım konusu belirlenmiştir. Tatlı Su Balığı Üretimi, Arıcılık, Et Besiciliği, Süt Besiciliği, Yumurta Tavukçuluğu, Et Tavukçuluğu, Hindi Yetiştiriciliği, Manisa’da tatlı su balığı yetiştiriciliği için elverişli doğal su kaynaklarının olması nedeniyle bu tür yetiştiricilik söz konusu olup balık yetiştiriciliği yatırımlarının yapılması mevcut kaynakların değerlendirilmesi açısından mümkün görülmektedir. Manisa bitki-çiçek florasının çeşitli ve zengin olması ile arıcılık yatırımları için doğal bir alt yapıya sahip bulunmaktadır. Geçmişte arıcılılık sepet kovan (kara kovan) ile yapılmakta ve bu kovanlardan yılda ortalama 5-10 kg. civarında bal alınmakta iken son yıllarda yeni modern tip kovanların kullanılması ile yılda kovan başına 25-30 kg. bal üretimi gerçekleştirilir hale gelinmiştir. İlde mevcut 50.000 civarındaki kovanlarda yapılan, yılda ortalama 950 ton civarındaki bal üretim potansiyeli göz önüne alındığında, bu potansiyeli korumak ve değerlendirmek üzere bal üreticiliği ile bal ambalajına yönelik yatırımlar, doğal kaynak açısından kolaylıkla gerçekleştirilebilir olarak görülmektedir. Yıllık süt üretim kapasitesi, mevcut tesisleri besleme açısından oldukça önemlidir. Ayrıca, yeni yapılacak süt ve süt mamulleri tesisleri rantabl görünmekle birlikte mevcut tesislerin de ihracata yönelik olarak yatırımlarını revize etmeleri ve Türkiye’de isim sahibi ürünlerin mutlak surette dünya pazarlarına girmesi gerekmektedir. Son yıllarda, ülkemizde tavukçuluk konusunda ciddi ilerlemeler görülmesine karşın tavukçuluğun gelişimini etkileyecek olumsuzlukların da tespit edilerek ortadan kaldırılmasına yönelik olarak gerekli tedbirlerin alınması gerekmektedir. 3- Maden Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Maden sektöründe yapılabilecek 4 yatırım belirlenmiştir. Mermer İşleme Tesisi, 312 Briket Kömür Üretimi Tesisi , Zeolit Üretimi Tesisi Zeolitten Yapı Malzemeleri Üretimi Tesisi Mermer blokların işlenmeden olduğu gibi ihracata gitmesi buradan elde edilecek olan katma değerin dışarıya gitmesi anlamına gelmektedir. Bunun önlenmesi amacıyla bu blokların kurulacak olan işleme tesislerinde mermer levha, mermer fayans ve eskitme mermer gibi nihai ürün haline getirilerek var olan potansiyelin bu şekilde değerlendirilmesi, kaynak israfının önlenmesi ve de sağlayacağı istihdam açısından büyük önem arz etmektedir. Manisa ili Soma ilçesinde değişik sahalarda zengin linyit rezervleri hem kurulu olan termik santral tarafından hem de Manisa ve civar illerde sanayi ve ısınma amaçlı olarak kullanılmaktadır. Gerek üretim sırasında, gerekse paketleme sırasında oldukça fazla miktarda kömür tozu oluşmaktadır. Ancak kömürün tozunun değerlendirilebilmesi için briket kömür üretim tesisinin kurulması önem arz etmektedir. Briket kömür, kömür tozlarının sıkıştırılarak yumurta biçiminde şekillendirilerek hazırlanmış kömürlerdir. Kömür tozlarının birbirine yapışmasını temin etmek açısından üretim sırasında zift, asfalt ve melas gibi değişik bağlayıcı maddeler kullanılmaktadır. Bu şekilde normal şartlarda kullanılamayacak olan toz kömürler değerlendirilmiş olmaktadır. Üretilecek briket kömürün pazarı ise Manisa ili ve çevre illeri olacaktır. Manisa ilinin Gördes ilçesi civarında bulunan zengin Zeolit rezervinin değerlendirilmesi amacıyla zeolit üretim tesisi kurulması mümkün görülmekte olup üretim maliyetini düşürebilmek için kurutmada jeotermal kaynaklardan da yararlanabilecektir. Burada en önemli nokta ise üretilen zeolitin özelliklerinin tam olarak bilinmesi yönünde yapılacak araştırma çalışmaları ile nihai kullanım alanlarına yönelik çeşitli ürün üretimini sağlayacak bir araştırma biriminin kurulmasının gerekliliği olmaktadır. Mevcut rezervin en iyi şekilde değerlendirilmesine yönelik olarak bu yönde yapılacak çalışmalar (kamu+özel sektör) dünyada örneği olan çalışmaların bir benzeri olma niteliğini taşımalıdır. 4- Enerji Sektörüne Yönelik Yatırımlar Enerji sektöründe gerçekleştirilebilecek 4 yatırım konusu tespit edilmiştir. Rüzgardan Elektrik Enerjisi Üretim Tesisi, Rüzgar Türbini Üretim Tesisi, Jeotermal Kaynaklardan Elektrik Enerjisi Üretim Tesisi, Jeotermal Kaynaklardan Konut-Sera Isıtma Tesisi, Rüzgardan Elektrik Enerjisi Üretim Tesisi Günümüzde temiz enerji kaynaklarından olan rüzgar enerjisine dayalı elektrik enerji santralları kurulması dünya genelinde giderek yaygınlaşmakta ve gelişmiş ülkeler bu tür yatırımları desteklemektedirler. Bu noktada Bozcaada da kurulu rüzgar santralı bir örnek teşkil etmektedir. Rüzgardan elektrik enerjisi üretim maliyetleri 3,3-6,0 cent/kWh seviyesinde bulunmakta ve bu durum diğer kaynaklardan elde edilen elektrik enerji maliyetlerine göre avantajlı bir durum göstermektedir. Ülkemizin sahip olduğu toplam rüzgar enerjisi potansiyelinin yaklaşık 83 bin MW seviyesinde olduğu sektör ilgililerince de belirtilmekte olup, Türkiye rüzgar enerji santralı kurulu kapasitesi ise yaklaşık 19 MW seviyesinde bulunmaktadır. Mevcut bu temiz enerji kaynağından gereği gibi faydalanmanın önemi açık olarak görülmekte ve bu tür yatırımların rüzgar gücü yönünden zengin olan Akhisar yöresinde gerekli araştırmaların yapılarak getirimli olarak çalışabileceği mümkün görülmektedir. 313 Rüzgar Türbini Üretim Tesisi Rüzgardan elektrik enerjisi elde etmede, rüzgar gülü yada türbini denilen sistemler kullanılmaktadır. Bu sistemler dünyada pek çok firma tarafından üretilmekte olup, bu tür sistemlerin üretimine yönelik yatırımların ülke sanayi ve teknoloji potansiyeli göz önüne alındığında Türkiye’de de üretebilecek bir altyapı da bulunmaktadır. Jeotermal Kaynaklardan Elektrik Enerjisi Üretim Tesisi Manisa ili sınırları içinde 6 adet sıcak su (jeotermal) kaynağı bulunmaktadır. Jeoloji Mühendisleri Odası tarafından yapılan bir çalışmada ise ülkemizde yeni teknolojiler kullanılarak jeotermal sahadan elektrik enerjisi üretmenin mümkün olduğu 10 adet jeotermal sahadan ikisi Manisa ili içinde yer almakta olup bunlar Caferbeyli ve Salihli-Göbekli’de bulunmaktadır. Günümüzde jeotermal kaynaklardan elektrik enerjisi üretimi yaygın olarak yapılmakta ve bu konuda ülkemizde de bir alt yapı bulunmaktadır. Bu çevreyi koruyan enerjinin değerlendirilmesine yönelik yatırımların yapılabileceği mümkün görülmektedir. Jeotermal Kaynaklardan Konut-Sera Isıtma Tesisi Türkiye’de Jeotermal enerji ile merkezi olarak ısıtılabilecek yerlerden olan Manisa ili ile Turgutlu ilçesi (46.000 konut) ve Salihli (24.000 konut) ilçesinde yapılan araştırmalara göre toplam 70.000 konut ısıtılabilecek kapasiteye sahip bulunmaktadırlar. Bunlardan Salihli ilçesinde Jeotermal enerji ile konut ısıtılması projesi başlamış kentin bir kısmına bağlanan ısıtma sistemi çalışmaları devam etmektedir. Bu ve benzeri uygulama örneklerinin yapılabileceği mümkün görülmektedir. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Diğer sektörlerde gerçekleştirilebilecek 9 yatırım konusu tespit edilmiştir. Süt ve Süt Mamulleri Üretim Tesisi, Peynir Altı Suyu Tozu Üretim Tesisi, Zeytin Yağlı Sabun Üretim Tesisi, Zeytin Yağı Üretim Tesisi, Bal Ambalajlama Tesisi, Sınaî Kalıp Üretimi Tesisi, Bilgisayar Donanımı ve Elektronik Devre Elemanları Üretim Tesisi, Beyaz Eşya Yan Sanayi Parçaları Üretim Tesisi, PVC Esaslı Ayakkabı Tabanı Üretim Tesisi, 1-Süt ve Süt Mamulleri Üretim Tesisi Manisa’da yapılmakta olan süt besiciliğinde toplanan sütlerin önemli bir bölümü genellikle küçük kapasiteli mandıra ve süt işleme tesislerinde işlenmektedir. Süt besiciliğinin mevcut yapısının korunması ve geliştirilmesine yönelik olarak süt ve süt mamulleri üretim tesisi yapılabilir görülmektedir. Türkiye süt ve süt mamulleri ile ilgili talep, üretim, ihracat ve ithalat verileri çizelge 89’da verilmiştir. 2-Süt ve süt mamulleri üretim tesisine ait profil bilgileri Yatırımı önerilen bu tesis, standart üretim yöntemlerinin uygulandığı ve standart ürünün elde edilebileceği bir tesis niteliğinde bulunmaktadır. Bu proje kapsamında hammadde olarak çiğ süt kullanılacaktır. Mamul madde olarak da pastörize süt, beyaz peynir, kaşar peyniri, tereyağı, yoğurt ve ayran üretimi gerçekleştirilecektir. Yatırım kapasitesinin daha düşük tutulması durumunda, düşünülen kapasiteyle orantılı olarak daha az bir sabit yatırımla yatırımı gerçekleştirmek mümkün olacaktır. 3-Peynir Altı Suyu Tozu Üretim Tesisi Süt ürünlerine yönelik diğer bir üretim konusu da peynir altı suyu tozu üretimidir. Peynir altı suyu tozu protein içeriğine sahip olup özellikle tüketildiğinde hızlı emilim ve yüksek enerji sağlayarak kas gelişimini desteklemekte bu nedenle sporcuların kullanmış olduğu takviye hapların içinde kullanılmaktadır. 314 4- Zeytin Yağlı Sabun Üretim Tesisi Akhisar İlçesinde 10.000.000 zeytin ağacı ve yıllık 150.000 Ton Zeytin üretimi bulunmakta ve buna bağlı olarak zeytinyağı üretimi yapılmaktadır.150 adet firma kendi markasını oluşturmuştur. Ceviz, Hijyen açısından insan cildi için en uygun sabunların üretiminde bitkisel kaynaklı yağlar kullanılmakta özellikle zeytinyağı kullanılarak yapılan sabunlar göreceli pahalı olmasına rağmen tercih edilmektedir. Bu tür bir yatırımın yapılması bu kaynağın değerlendirilmesi yönünden mümkün olabilecektir. 5- Zeytin Yağı Üretim Tesisi Manisa zeytinciliğin önemli merkezlerden biri olup özellikle Akhisar ilçesi potansiyeli en çok olan ilçe konumundadır. Yapılan bu zeytin üretiminin değerlendirilmesine yönelik olarak zeytinyağı işleme tesisinin kurulması mümkün görülmektedir. Akhisarda yaklaşık 350 adet zeytin ve zeytinyağı tesisi bulunmaktadır. 6-Bal Ambalajlama Tesisi Bitki florasının zengin olduğu ve bal üretimi için doğal bir alt yapıya sahip olması ilin önemli avantajlarından birini oluşturmaktadır. İlde 50.000 kovan bulunmakta ve 950 ton bal üretilmektedir. İlde mevcut arıcılığın daha da geliştirilmesi gerekmekte ve buna paralel olarak potansiyelinin değerlendirilebileceği bal ambalajlama tesisi de yapılabilir görülmektedir. 7-Sınaî Kalıp Üretimi Tesisi Manisa ili sanayi gerçekleştirmiş olduğu sanayi ürünleri üretimin gereği olarak yaygın olarak kalıp kullanmaktadır. Bu amaçla ihtiyaç duyulan kalıpların üretimini sağlayacak tesislere gerek bulunmaktadır. Bu tür yatırımların yapılması mümkün görülmektedir. Ancak yatırıma karar verilmeden önce sıhhatli bir fizibilite etüdü yapılmalı, finans, yatırım yeri, teknoloji en önemlisi pazar araştırması sağlıklı bir şekilde yapılmalıdır. 8- Bilgisayar Donanımı ve Elektronik Devre Elmanları Üretim Tesisi Manisa’da elektronik sanayi kolunda faaliyette bulunan ülkemizin önde gelen firmalarından Vestel sipariş ve müşteri odaklı olarak üretim yapmaktadırlar. Yapılan üretimin büyük bir bölümünün ihraç edildiği bu üretim konusunda ağırlıklı olarak ithal devre elemanları kullanmaktadır. Günümüzde stratejik öneme sahip sektör durumuna gelen elektronik sanayinde ülkemizin de yer edinmesi gerekmektedir. Bu açıdan bu tür devre elmanlarının üretimine yönelik tesislerin kurulabileceği mümkün görülmektedir. 9- Beyaz Eşya Yan Sanayi Parçaları Üretim Tesisi Manisa OSB de faaliyet gösteren Vestel beyaz eşya yan sanayisinin gelişmesinde önemli rol olaktadır. Ülkemiz ev aletleri alanında Avrupa'nın önemli bir üretim ve ihracat merkezi olma yolundadır. Buzdolabı ve çamaşır makinası gibi ürünlerde 2003 yılında yaşanan fiyat ucuzlaması miktar bazında % 20'nin üzerinde artan sektör talebinin değer olarak azalmasına yol açmıştır. Ülkemiz 1999 yılından itibaren beyaz eşya sanayinde net ihracatçı konumuna gelmiştir. Bu bilgiler ışığında bu tesislere entegre olacak veya parça sağlayacak tesislerin kurulması mümkün görülmektedir. 10- PVC Esaslı Ayakkabı Tabanı Üretimi Tesisi Manisa ilinde ayakkabı üretimi gerek fabrikasyon ve gerekse küçük atölyelerde yoğun olarak yapılmaktadır. Ayakkabı üreticilerinin bulunduğu bir küçük sanayi sitesi de bulunmakta olup günlük 300.000 ayakkabı üretim kapasitesinin olduğu yetkililerce ifade edilmiştir. Dolayısıyla ayakkabı üretiminde Manisa’nın önemli bir yeri bulunmaktadır. Ayrıca Turgutlu ve Kulada küçük çaplı ayakkabı üretimi yapılmaktadır. 315 6. İlin Dış Ticareti Manisa İline Ait İhracat Bilgileri Yıl 2008 2009 2010 2011 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 304 325 322 387 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 1.011.594 911.957 3.445.556 4.178.542 Manisa İline Ait İthalat Bilgileri Yıl 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 282 268 299 400 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 840.746 598.545 2.962.535 3.632.680 7) Manisa İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Manisa Ticaret ve Sanayi Odası (I.etap) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:30) 150 hektar büyüklüğündedir. 1975 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 68 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 54 adedi üretim, 2 adedi inşaat, 12 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 13.290 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; demir dışı metal, elektrikli makineler ve plastik sanayidir. Manisa Ticaret ve Sanayi Odası (II. etap) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:30) 200 hektar büyüklüğündedir. 1993 yılında tamamlanmıştır. Bölgeye ait atıksu arıtma tesisi 2001 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 18 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; hepsi üretime geçmiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 4.950 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; orman ürünleri, demirdışı metaller ve elektrikli makineler sanayidir. Manisa Ticaret ve Sanayi Odası (III.etap) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:30) 188 hektar büyüklüğündedir. 2001 yılında tamamlanmıştır. Bölgede; 45 adet sanayi parselinin, 44 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 43 adedi üretim, 1 adedi proje aşamasındadır. 1 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 9.010 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; plastik, elektronik ve demirdışı metal sanayidir. Salihli Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:103) 120 hektar büyüklüğündedir. 2005 yılında tamamlanmıştır. 316 Bölgede; 55 adet sanayi parselinin, 52 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 35 adedi üretim, 11 adedi inşaat, 6 adedi proje aşamasındadır. 3 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 2.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, plastik ve demir-çelik sanayidir. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Salihli Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:103) 2011 yılı Yatırım Programında “Arıtma (120 hektar)” olarak ve 5.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Akhisar Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:74) 2011 yılı Yatırım Programında “300 hektar” olarak ve 2.850.000.-TL ödenekle yer almaktadır. AG-OG Elektrik Şebekesi ve 140 hektarlık alanın altyapı inşaatı tamamlanmıştır. Altyapı yapım işi fiziki gerçekleşmesi % 61’dir. Bölgedeki; 95 adet sanayi parselinin, 59 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 25 adedi üretim, 20 adedi inşaat, 14 adedi proje aşamasındadır. 36 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 1.190 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, elektriksiz makineler ve orman ürünleri sanayidir. Manisa-Turgutlu I. Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:128) 2011 yılı Yatırım Programında “162 hektar” olarak ve 5.000.-TL ödenekle yer almaktadır. 90 hektarlık kısmın altyapı inşaatı ve elektrik şebekesi ENH inşaatı tamamlanmıştır. Bölgede; 58 adet sanayi parselinin, 52 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 31 adedi üretim, 9 adedi inşaat, 18 adedi proje aşamasındadır. 6 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 1.650 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda sanayidir. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Manisa Ticaret ve Sanayi Odası (IV.etap) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:30) 376 hektar büyüklüğündedir. Bölgede; 91 adet sanayi parselinin, 55 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 25 adedi üretim, 24 adedi inşaat, 6 adedi proje aşamasındadır. 36 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 1.680 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; demirdışı, kağıt ve madeni eşya sanayidir. Manisa Ticaret ve Sanayi Odası (V.etap)Organize Sanayi Bölgesi (Havaalanı Bölümü) : (Sicil No:30) 80 hektar büyüklüğündedir. Bölgede; 9 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 5 adedi üretim, 4 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 420 kişi istihdam edilmektedir. Kula Deri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:192) 172 hektar büyüklüğündedir. İmar planına esas Jeolojik ve jeoteknik etüt aşamasındadır. Kula Deri Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil No:192) 06.06.2006 tarih ve 5573–79 sayılı yazımızla OSB’nin doğusundaki 70 hektarlık alanın uygun görüldüğü ve OSB’ye dahil edildiği Yönetim Kurulu Başkanlığına bildirildi. İmar planına esas Jeolojik ve jeoteknik etüt aşamasındadır. Soma Organize Sanayi Bölgesi: 317 19.08.2004 tarih ve 9992 sayılı yazımızla 95 hektarlık alan için yer seçiminin kesinleştiği ve bundan sonra yapılacak işlemlere dair yer seçimi talimatı yazılmıştır. Kamulaştırma evrakları beklenmektedir. Salihli Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil No:103) 150 ha.'lık alanın yer seçiminin kesinleştirildiği 16.08.2011 tarihli ve 888-897 sayılı dağıtımlı yazımızla OSB Yönetim Kurulu Başkanlığına ve ilgili diğer kurumlara bildirilmiştir. Akhisar Zeytin ve Zeytinyağı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi: 06.03.2007 tarihinde 120 hektar büyüklüğündeki alan için yer seçimi komisyonu toplanmıştır. Ulaştırma Bakanlığı görüşü doğrultusunda 02.06.2010 tarih ve 4522 sayılı yazımızla Milli Savunma Bakanlığı'na görüş sorulmuştur. Bakanlığa intikal eden Gözlemsel Jeolojik Etüt 24.06.2010 tarihinde vize edilmiştir. B. KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Manisa İlinde 2.696 işyerlik 12 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 58.094.496.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI MANİSA AHMETLİ KSS MANİSA AKHİSAR KSS MANİSA DEMİRCİ (I.BÖLÜM) KSS MANİSA DEMİRCİ (II. BÖLÜM) KSS MANİSA KULA KSS MANİSA MERKEZ (I.BÖLÜM) KSS MANİSA MERKEZ (II. BÖLÜM) KSS MANİSA SALİHLİ (I.BÖLÜM) KSS MANİSA SOMA KSS MANİSA TURGUTLU (I.BÖLÜM) KSS MANİSA DERİ SANAYİCİLERİ KSS MANİSA TURGUTLU (II. BÖLÜM) KSS TOPLAM 0 97 24 100 196 422 500 244 196 DOLU İŞYERİ SAYISI 0 97 24 100 175 422 365 244 196 143 143 0 100 35 22 13 63 739 739 0 100 2.696 2.527 169 94 İŞYERİ SAYISI BOŞ İŞYERİ SAYISI DOLULUK ORANI (%) 0 0 0 0 21 0 135 0 0 0 100 100 100 89 100 73 100 100 (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8) İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri Organize Sanayi Bölgelerinde bizzat yerinde yapmış olduğumuz çalışmalar sonucunda aşağıda belirtilen Sanayi Sorunları tespit edilmiştir. Manisa Organize Sanayi Bölgesi SORUNLAR: 1) Dünya ve Ülke genelinde yaşanan ekonomik krizler 2) Şehrin fiziksel ve sosyal gelişiminin Sanayi Bölgelerinin gelişimi ile paralel olmaması 3) Üniversite- Sanayi işbirliği eksikliği 4) Bilgi Teknolojisine dayalı olan altyapı tesisilerinin eksikliği 5) Şehirde ikamet eden ve Sanyi sektöründe çalışan Üniversite mezunu elemanı orta ve üst düzey yöneticilerin azlığı 318 6) Yaşam standardının Sanayi sektöründe çalışan yabancı yöneticilerin ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde yapılandırılmamış olması 7) Şehrin ulaşım ve trafik yoğunluğunu azaltacak alt ve üst yapı yatırımlarının azlığı ve kentsel dönüşüm (Yenileme) projelerinin hâlihazırda hayata geçirilmemiş olması 8) Gelişen Sanayi sektörünün sebeb olduğu hızlı nüfus artışı ve göç Bölgemizin Konu İle İlgili Yürütmekte Olduğu Öncelikli Projeleri ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: 1) ORGANİZE Sanayi Bölgesinin 4. ve 5. kısım tevsii alanlarına şehrin ekonomik ve sosyal gelişimine ivme katacak lokomotif sanayi yatırımlarının getirilmesi. TC. Başbakanlık Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı ile söz konusu amaç doğrultusunda çalışmalar yürütmektedir. 2) Demiryolu bağlantılı Lojistik Merkezimizin ticari işletmeye geçirilmesi (Manisa Gümrük Müdürlüğü Lojistik Merkezimiz içinde yeni bir hizmet binası yapılmaktadır. %100 bölge iştirakı olan Lojistik şirketimize geçici depolama izni verilmiştir. İzmir Limanına bağlantı konusunda çalışmaların 3 ay içinde tamamlanması ile sanayicimizin Transport maliyetleri %30 mertebesinde aşağıya çekilecektir.) 3) Organize Sanayi Bölgesinin ara eleman ihtiyacını karşılayacak bir Meslek Yüksek Okulu’nun Endüstri Meslek Lisesinin yapılması (Konu ile ilgili olarak Bölgemizin Okul parseline 8900M2 kapalı alana sahip bir Endüstri Meslek Lisesinin yapımına başlanmıştır. Okulumuzun 2010 yılında Eğitim ve Öğretime başlaması planlanmaktadır.). Salihli Organize Sanayi Bölgesi 1) Organize Sanayi Bölgesine Doğalgaz sistemi bulunmamaktadır. Bölgeye Doğalgaz getirilmesi maliyetleri düşürecektir. Turgutluya kadar gelen DOĞALGAZIN Salihiye bağlantısının sağlanıp sanayicinin hizmetine sunulmalıdır. 2) Salihli Organize Sanayi Bölgesine DEMİRYOLU BAĞLANTISI sağlanmalıdır. 3) Yerli Katkı Oranı yüksek sanayiye destek sağlanmalıdır. 4) İzmir Ankara Karayolunun Organize Sanayi Bölgesi geçişinde OSB kavşağının düzenlenmesi 5) Salihli Organize Sanayi Bölgesinin II. Etap bölümünün kamulaştırmasının yapılması tamamlanması Akhisar Organize Sanayi Bölgesi 1) Akhisar-İzmir otoyolundan Organize Sanayi Bölgesine giriş yolunun iyileştirilmesi 2) Doğalgaz altyapısı ile ilgili yapılan çalışmalar ve planlarının durumu 3) Bölgede İtfaiye ve Ambulansın hazır bulunması 4) Bölge için güvenlik teşkilatının kurulması 5) Bölgeye Akhisar-Merkeze bağlayacak dolmuş hattının hayata geçirilmesi 6) Birinci bölgedeki Elektrik hatlarının yer altına alınması 7) Jandarmanın daha sık olarak bölge içinde olması 8) OSB giriş yolunun açılması Turgutlu Organize Sanayi Bölgesi 1) Organize Sanayi Bölgesinde tahsisi yapılan arsalar ile ilgili katılımcıların yükümlülüklerini yerine getirmemesi sonucu iptal edilmesi durumunda katılımcıların diğer katılımcıların hakkını engelleyecek şekilde hukuki yola başvurarak kararın iptali ve ihtiyati tedbir istemli hareketleri hukuki olarak kabul görerek en az2 yıl süren hukuki anlaşmazlık sürecine girilmekte bu süre zarfında arsanın tahsil edilmemesi sebebiyle uğranılan hak kayıplarının düzenlenebilmesi için Bakanlıkça gerekli yasal düzenlemelerin yapılması gerekmektedir 2) OSB elektrikteki tarife karışıklı sebebiyle OSB de bulunan katılımcılara bırakın ucuz enerjiyi sağlamayı piyasada bulunanın üzerinde elektrik temin etmek durumunda 319 kalmaktadır. Bu durumun düzeltilmesi için Enerji Bakanlığı ile Bakanlık düzeyinde görüşmeler yapılarak yasal ya da yönetmelik değişikliği ile OSB’lere dağıtım bedeli dahil olmak üzere bir tarife belirlenmesi yoluna gidilmeli 3) Doğalgazda yıllardır süren ancak 2009 yılında sonlandırılan OSB’lere yapılan indirim uygulamasına OSB’lere münhasır devam edilmesi yönünde çalışma yapılması gerekmektedir. Ayrıca Akhisar, Turgutlu ve Salihli Organize Sanayi Bölgelerinde bizzat İştirakçiklerle yapmış olduğumuz görüşmeler sonucunda aşağıda belirtilen sorunları olduğu belirtilmiştir. 1) OSB de üretim yapan firmaların OSB dağıtım bedeli ödemesinden dolayı, OSB dışında üretim yapan firmalardan daha yüksek bedelli elektrik kullanmaktadır. Bu durumun düzeltilmesi gerekmektedir. 2) OSB’lerin ATIKSU ARITMA TESİSLERİNİN ve yollarının yapılabilmesi için Bakanlık desteğinin artırılması gerekmektedir. 3) OSB’lerin tamamlanabilmesi bakımından OSB dışında yatırım yapılmasını engellenmesi için gerekli yasal düzenlemenin ve tedbirlerin alınması gerekmektedir. Bunun için OSB’lerde yatırımı cazip hale getirebilmek için ELEKTRİK, SU DOĞALGAZDA VE M2 FİYATLARINDA indirim uygulanması gerekmektedir 4) OSB lerde ELEKTRİK KESİNTİLERİ Makine ve Teçhizatlarda hasar getirmesi ve Bilgisayar Destekli Üretimi sıkıntıya sokması sonucu İlgili Bakanlıkla görüşülerek tedbir alınmasını sağlanmalıdır. 5) Alkollü İçecek ve Sigarda uygulanan vergilerin diğer sektörlerden yüksek olması sebebiyle Yüksek vergilerin düşürülmesi gerekmektedir. 6) Sanayi ana sorunlarından olan Teknoloji Üretimin yapılabilmesi için AR-GE çalışması yapılması açıktır. Özellikle KOBİ lerin tek başlarına AR-GE çalışması için gerekli yatırımları yapmaları mümkün bulunmamaktadır. Bunun için devlet destekli toplu araştırma merkezleri gibi Kurumalar oluşturularak müşterek çalışmalar yapılması yeni Teknoloji üretimi sağlanacaktır. 7) Mevcut Vergi ve Sigorta bedellerinin piyasa koşullarında Sanayicinin ve İhracatçının Uluslararası platformda Rekabetini zorlaştırmaktadır. Bunun için Özellikle vergilerin düşürülmesi gerekmektedir. 8) Kriz dönemlerinde Üretimci teşvik için başta akaryakıt olmak üzere girdi maliyetlerini azaltacak tedbirler alınmalıdır. 9) Çeşitli dönemlerde Binek Tipi araçlara uygulanan ÖTV indiriminin TİCARİ ARAÇLARADA uygulanması yan sanayi üreticilerine de can suyu olacaktır. 10) Merdiven altı üretimin Piyasa Denetimi ve Gözetiminin artırılarak engellenmesi gerekmektedir. 11) Tarıma dayalı Organize Sanayi Bölgeleri olmamız sebebiyle için Celal Bayar Üniversitesinde “GIDA TEKNOLOJİLERİ VE MAKİNE TEKNOLOJİLERİ” bölümleri açılması gerekmektedir. 12) Demirci İlçesinde Halıcılık ve Yün sektörünün fazla olması sebebiyle yine Celal Bayar Üniversitesinde HALICILIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜNÜN açılması gerekmektedir. Güçlü bir sermaye potansiyeli olan “ORGANİK HALICILIK”ın desteklenmesi gerekmektedir. 13) Yatırım Kredilerinin Vadeleri 5 yıldan 8 yıl veya üzerine uzatılmalıdır. 14) Kredilerin Teminatlandırma oranı 1’e 3’ tür Çok yüksek bir oran olduğundan düşürülmesi gerekmektedir. 15) Palamut Meşesi ve Valeks Dünyada sadece Salihli bulunan 2 adet fabrikada üretilmektedir. Bu sektörün en büyük sorunu EROZYON ve yeterli PALAMUT DİKİMİ yapılmaması ve PALAMUT KESİMLERİDİR. Devlet tarafından özellikle 320 Palamut dikiminin desteklenmesi ve Erozyonla mücadelenin artırılması gerekmektedir. 16) 30 yıldır açılamayan AKHİSAR SİGARA FABRİKASI’nın bir an önce satılarak bu tesislerin beyaz eşya, Üniversite Kampusu veya Otomobil Fabrikası gibi değerlendirilmesi İlçeyi canlandıracaktır. 17) Yıllık 150.000 Ton Zeytin üretimi ile Türkiyede üretilen sofralık zeytinin %502si Akhisarda üretilmektedir. Zeytin sektöründeki kayıtdışılığın önüne geçilmesi Pamuk ve Zeytinyağında olduğu gibi Zeytinede prim sisteminin uygulanması gerekmektedir.Ayrıca 18) Manisanın en madur İlçesi olan SELENDİ’ye yatırım yapılmasını cazip hale getirilerek İlçeden GÖÇ’ün engellenmesi gerekmektedir.. 19) GÖRDES BARAJININ bir an evvel faaliyete geçirilmesi, Akhisar ve Gölmarmara ovalarının sulanması gerekse İzmir’in İÇME SUYU ihtiyacı karşılanmış olacaktır. 20) Türkiye’de sadece İstanbul, Bursa Manisa merkez ve Salihli’de bulunan BASINÇLI KAPLAR SANAYİ’nin sorunlarını belirtmiştir. 21) Vergi ve sigorta primlerindeki ödeme gecikmelerinde kamunun uyguladığı gecikme cezaları yıllık %23 bulmaktadır. Piyasalardaki kredi faizleri oranlarının yıllık % 9 – 11’lere düştüğü bu ortamda bu olağanüstü fark haksızdır ve adalet duygularını rencide etmektedir. Ayrıca, borçları, daha da ödenemez hale getirmektedir. Bu yönde iyileştirici, hak ve adalet duygularına uygun bir anlayışın çok acil uygulamaya konması hayırlı olacaktır. 22) Kamu alımlarında yerli üreticilerin desteklenmesi amacıyla getirilen %15’lik fiyat farkı düzenlemesi uygulanmalı ve uygulatılmalıdır. 23) Ekonomimiz birçok bakımdan Batı ile AB ile entegrasyon içinde olduğu halde, yeni Türk Ticaret Yasasının çıkmaması, Türk şirketleri ile Avrupa şirketleri arasında oluşacak – gelişecek boyutların gelişmesine mani olmaktadır. TBMM’de görüşülmekte olan Türk Ticaret Yasası ile Borçlar Yasasının en kısa zamanda kabul edilerek yürürlüğe girmesi çok yararlı olacaktır. 24) Firmaların ihracat işlemlerinden doğan muhtelif parasal destek hakları ( KOSGEB – DTM…) gibi muhatap kurumlarca firmanın kamuya borçları nedeniyle ödenmemektedir. Böylece ihracat yaparak hal kazanmış olan firmaların bu hakları heba- yok olmakta, bu da büyük haksızlık doğurmaktadır. Bu tip alacakların “ firmaların kamuya olan borçları ile mahsubu” sağlanmalıdır. 25) İmalatçı sanayicilere enerji desteği verilmelidir. 26) İstihdam üzerindeki yüklerin son derece ağır olduğu herkes tarafından bilinmektedir. İstihdam üzerindeki yüklerin azaltılması sağlanmalıdır. 27) Yatırım bankalarımızın güçlü yabancı fonlardan uzun vadeli ve düşük faizli kaynak elde etmeleri sağlanmalı ve bu kaynakların sanayi başta olmak üzere Türk girişimcilerine hızlı ve kolay aktarılması sağlanmalıdır. 28) Sanayi mamullerinde kaliteli üretim daha fazla teşvik edilmeli ve firmaların sahip oldukları kalite sertifikalarının cins ve sayısına göre fiili – nakdi destek verilerek teşviki sağlanmalıdır. 9) Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Müdürlüğümüz kadro ve personel durumu aşağıda gösterilmiştir. Müdür: : 1 Müdür Yardımcıs : 1 Şube Müdürü Araştırmacı : 3 Uzman : 1 Mühendis Şef : 2 Teknisyen : 2 Memur Ölçü Ayar memuru : 3 TOPLAM :23 321 : 1 : 7 : 2 46 KAHRAMANMARAŞ 1. İlin Sanayi Yapısı Kahramanmaraş Türkiye’nin en büyük üretim merkezlerinden birisidir. 35 adet sanayi kolunda yaklaşık 427 adet sanayi tesisi faaliyet göstermektedir. Sanayi Siciline kayıtlı 671 işletme bulunmaktadır. Sanayinin yıllık cirosu 2,5 Milyar doları bulmakta ve 35.000 kişilik istihdam yaratmaktadır. Tekstil sektöründe yılda 359 bin ton iplik, 260 milyon metre örme ve dokuma kumaş, 49 milyon metre denim, 22,7 milyon parça hazır giyim üretimi ve 191 bin ton boya ve kasar işi gerçekleştirilmektedir. Kahramanmaraş Türkiye iplik üretiminin %27,4’unu karşılamaktadır. Tekstil ve Konfeksiyon il ihracatında %86,3 paya sahiptir. Sektörün en büyük müşterisi İtalya’dır. Çelik mutfak eşyası ve endüstriyel mutfak gereçleri üretiminde 39 adet tesis faaliyet göstermektedir. Bu tesislerde çaydanlık, cezve, tencere, çatal-kaşık-bıçak-, teflon tava ve tencere üretilip yurt içi ve yurt dışına satış yapılmaktadır. İlde yılda 30-40 ton altın işlenmekte Türkiye’nin her bölgesine pazarlanmaktadır. Bitkisel yağ sektöründe 8 tesis faaliyet göstermekte, bu tesislerde 4.500 ton ayçiçeği, 8.729 ton pamuk, 11 ton soya ve 1.250 ton zeytinyağı üretimi yapılmaktadır. Gıda alanında dondurma, biber, un, peynir ve yoğurt üretimi öne çıkmakta, yılda 20.000 ton kırmızıbiber üretilmekte ve Türkiye geneli üretimin % 40’ı ilimizden karşılanmaktadır. İlde 25 adet alabalık üretim tesisi faaliyet göstermekte bir adet balık işleme ve paketleme tesisinde 12.000 ton balık işlenmektedir. İl enerji üretiminde Termik ve Hidroelektrik potansiyeli bakımından çok önemli bir konuma sahiptir. Afşin Elbistan bölgesinde 3,4 milyar ton linyiti işlemek üzere A ve B termik santrali işletmeye açılmış bu iki santral Türkiye termik elektrik kurulu gücünde %30 gibi bir paya sahiptir. Kahramanmaraş’ta yenilenebilir enerji konusunda büyük bir potansiyel bulunmaktadır. İl genelinde 21 adet HES işletmeye alınmış, 12 adet proje devam etmektedir. İlde kurulan 2 adet çimento fabrikası hızla gelişen bölgenin ihtiyaçlarına cevap verme ve bölge ekonomisi bakımından oldukça önem arz etmektedir. 2. İlin Ticaret Yapısı Kahramanmaraş altı bin yıllık tarihi ile ipek yolu ve Baharat yolu üzerinde kurulmuş önemli bir yerleşim merkezidir. Birçok medeniyete ev sahipliği yapan kent, tarihe ışık tutan özelliği ile Mezopotamya’yı Kapadokya’ya ve Anadolu’nun diğer yerleşim merkezlerine bağlayan bir kavşakta yer almaktadır. İl bu özelliklerine karşılık sert coğrafyası bakımından önemli ticaret merkezi olamamıştır. Önceleri tarımsal ürün yetiştirip satarak (çeltik, pamuk, biber) günümüzde de sanayi ürünleri üretip satarak ticaretini geliştirmiştir. İhracatta İtalya,%27 pay ile ilk sırayı almakta, sonra sırası ile Almanya, Brezilya ve Mısır gelmektedir. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Kahramanmaraş İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir 322 Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Kahramanmaraş İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 666 dır. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0,9 luk bir oran ile sanayisi orta gelişmiş İllerimiz arasında yer almaktadır. Akdeniz Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, Adana İli % 25 lik bir oran ile bölge İlleri arasında birinci sırada yer almaktadır. Adana İlinden sonra % 19 luk oran ile ikinci sırada yer alan Mersin İlini sırasıyla % 16 Antalya, %13 Hatay, % 11 ile Kahramanmaraş, %6 Burdur, %6 Isparta, ve %4 Osmaniye İli takip etmektedir. 3.2. . Kahramanmaraş İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Kahramanmaraş İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 25 Gıda ürünleri imalatı, % 24 luk bir oran ile Tekstil ürünleri imalatının ilk sırada olduğu görülmektedir. Bunu sırasıyla diğer sektörler takip etmektedir. % 13 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı % 6 Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 6 Diğer madencilik ve taşocakçılığı % 5 Ana metal sanayi % 5 Giyim eşyası imalatı, kürkün işlenmesi ve boyanması, % 2 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı, % 2 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı, % 2 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 2 Mobilya imalatı % 1 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı % 1 Diğer imalatlar % 1 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı, % 1 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, % 4 Diğer ( Kömür ve linyit çıkartılması, Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç), Elektrikli teçhizat imalatı, Deri ve ilgili ürünler imalatı, Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı, Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malz.imalatı, Bilgisayarların elektronik ve optik ürünlerin imalatı, İçecek imalatı,) 3.3. Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Kahramanmaraş ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam 34.910 dur. Ar-Ge birimi olan firma sayısı 21, Ar-Ge biriminde çalışan sayısı 397, kalite kontrol birimi olan firma sayısı ise 112, kalite kontrol biriminde çalışan sayısı 287 dur. Toplam personelin % 0,1 i Ar-Ge de, % 0,8 i kalite kontrol biriminde istihdam edilmektedir. 3.4. Genel Değerlendirme: Kahramanmaraş İlinde yerel hammadde kaynaklarına uygun olarak sanayi sektörleri gelişme göstermiştir. İlin en önemli sektörleri tekstil ürünleri, gıda ürünleri ve içecek imalatıdır . Sanayide çalışanların, % 51 si tekstil sektöründe, % 13 u Giyim eşyası imalatı, kürkün işlenmesi ve boyanması, imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayi istihdamının % 87 sı işçi, % 2 si mühendis’tir. Kahramanmaraş İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 25 ü mikro ölçekli, % 55 i küçük ölçekli, % 15 sı orta ölçekli, % 5 i büyük ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Matesa Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş. 323 - Kipaş Mensucat İşletmeleri Aş. - Eüaş Afşin Elbistan Linyit İşletme Müdürlüğü - Bozkurt Konfeksiyon Sanayi Aş. - Midaş tekstil san ve Ticaret - 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Öncelikle Pazarcık- Türkoğlu ovaların sulanabilmesi için Menzelet barajı sulama kanallarının, Elbistan ovasının sulanabilmesi için Adatepe barajının bitirilmesi gerekmektedir. Bu üç ovada yetiştirilecek bitkisel ve Hayvansal Ürünlerin işlenerek Arap ülkelerine ve Rusya, Ukrayna gibi ülkelere ihracatı İli ve Ülkemizi önemli bir ihracat merkezi yapacaktır. Kahramanmaraş’ta tekstil sektörü iplik üretiminde önemli bir yere sahiptir. Ancak, dokuma-örgü ve konfeksiyon - hazır giyim üretiminde istenilen seviyeye ulaşamamıştır. Katma değeri ve istihdam sayısı yüksek olan bu dallarda yatırımlar yapılması önem arz etmektedir. Bunun içinde öncelikle markalaşma yoluna gidilmelidir. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Elbistan, Pazarcık ve Türkoğlu ovalarının sulanması ile beraber yetiştirilen bitkisel ve hayvansal ürünlerin işlenmesi, mamul hale getirilmesi ve paketlenmesi için çeşitli sınai tesislere o zaman talep olacak , Meyve ve sebze işleme tesislerine, et ve süt ürünlerini işleme tesislerine ihtiyaç duyulacaktır. 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Kahramanmaraş İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 177 184 205 211 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 374.997 430.775 531.372 711.927 6.2. Kahramanmaraş İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 210 193 213 241 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 517.816 545.686 806.061 1.188.070 7. Kahramanmaraş İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Kahramanmaraş Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:199) 307 hektar büyüklüğündedir. 2009 yılında tamamlanmıştır. 324 Bölgedeki; 55 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 42 adedi üretim, 10 adedi inşaat, 3 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 4.280 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, madeni eşya ve demirdışı metal sanayidir. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Elbistan Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:266) 2011 yılı Yatırım Programında “130 hektar (ilk etapta 50 hektar)” olarak ve 500.000-TL ödenekle yer almaktadır. Bölgede 84 adet sanayi parseli yer almaktadır. Altyapı proje aşamasındadır. b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Türkoğlu Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:269) 128 hektar büyüklüğündedir. İmar planı onaylanmıştır. Altyapı proje aşamasındadır. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Kahramanmaraş İlinde 2.108 işyerlik 9 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 61.839.895.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 İŞYERİ SAYISI KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI DOLU İŞYERİ SAYISI 100 BOŞ İŞYERİ SAYISI 0 DOLULUK ORANI (%) 100 KAHRAMANMARAŞ AFŞİN KSS 100 76 KAHRAMANMARAŞ ELBİSTAN KSS KAHRAMANMARAŞ ELBİSTAN (II.BÖLÜM) KSS KAHRAMANMARAŞ GÖKSUN KSS KAHRAMANMARAŞ MERKEZ (I.BÖLÜM) KSS KAHRAMANMARAŞ MERKEZ (II.BÖLÜM) KSS KAHRAMANMARAŞ MERKEZ (III.BÖLÜM) KSS KAHRAMANMARAŞ PAZARCIK (NARLI) KSS 318 54 318 22 0 71 100 69 69 0 100 126 106 20 84 569 569 478 478 0 100 322 321 1 100 50 42 8 84 2.108 2.057 51 97 KAHRAMANMARAŞ AFŞİN 100 YIL KSS TOPLAM 100 b) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Terziler ve Konfeksiyoncular İhtisas Küçük Sanayi Sitesi: 2011 yılı Yatırım Programında “65 işyeri, altyapı” olarak ve 6.000.000.-TL ödenekle yer almaktadır. 63 işyeri subasman altı inşaatı tamamlanmıştır. 63 işyeri subasman üstü üstyapı yapım işi fiziki gerçekleşmesi % 78’dir. Merkez Ahşap İşleri Küçük Sanayi Sitesi: 2011 yılı Yatırım Programında “187 işyeri, altyapı” olarak ve 500.000.-TL ödenekle yer almaktadır. İmar planı revizyonu çerçevesinde tapu, kadastral paftaları beklenmektedir. 325 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri İlde sanayinin gelişimiyle birlikte çevre sorunları oluşmaya başlamış ve halen devam etmektedir. Öncelikle bu soruna kalıcı çözüm bulunması gerekmektedir. Sanayi tesisleri dağınık bir şekilde ağırlıklı olarak 1. Sınıf tarım arazileri üzerine kurulmuş ve kurulmaya da devam etmektedir. Kurulu bulunan ve kurulacak olan OSB’ler talepleri karşılayamamaktadır. Sanayi için uygun geniş alanlar belirlenmesi; ilimize dışarıdan gelecek olan yatırımcıların artmasına, çevre sorunlarının daha kolay çözülmesine ve her geçen gün azalan tarım arazilerinin korunmasına yardımcı olacağı düşünülmektedir. Tekstil sektörü dışında kalan yatırımların desteklenmesi ve özendirilmesi, il ekonomisinin daha istikrarlı ve zaman zaman tekstilde meydana gelen daralmalar karşısında ekonomik ve sosyal açıdan ilimize faydalı olacağı değerlendirilmektedir. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu İl Müdürlüğümüz hizmetleri 24 adet asil, 1 adet sözleşmeli olmak üzere toplam 25 personelle yürütmektedir. Personelin kadro ve unvanları itibariyle durumları aşağıya çıkarılmıştır. 1 1 1 2 2 4 2 3 3 2 1 1 1 1 İl Müdürü İl Müdür Yardımcısı Uzman Araştırmacı Şube Müdürü Şef Mühendis Ölçü Ayar Memuru Memur Daktilograf Tekniker V.H.K.İ. Hizmetli Sözleşmeli personel TOPLAM: 25 Kişi 326 47 MARDİN 1. İlin Sanayi Yapısı Mardin ilinin geleneksel alt yapısı tarım, ticaret ve son zamanlarda artış gösteren imalat sanayi ve küçük çaplı el sanatlarına dayalıdır. İl, Güneydoğu Anadolu bölgesinde sanayi ve ticaret yapısı ile önemli yer işgal ederek dikkat çekmeye başlamıştır. İlde, iç ve dış ticarete konu olabilecek sanayi ürünleri yeterli düzeyde bulunmamakla birlikte son yıllarda yeni üretim olanaklarının oluşması ile özellikle küçük ölçekli sanayi yatırımlarına sağlanan KOBİ desteği ve teşvikler sayesinde olumlu katkılar sağlanmıştır. İlde sanayi gelişmesine, başlangıçta İl Özel İdaresi, Kalkınma Bankası ve Kamu İktisadi Kuruluşlarının önderliğinde kurulan sanayi tesisleri öncülük etmişlerdir. İlde kurulu bulunan önemli bazı sanayi tesisleri: Mardin Çimento, Mardin Boru, Nuhoğlu Mardin Marsan Kireç, Martu Gaz Beton Tesisi, Nargaz LPG dolum, Aysan Pamuk Yağ Tesisi, Marcan Un, İpek Bulgur, Pikasso Boya, Datsan Elektrik, Mardin Yem. Bipa Tuğla, Hamitoğlu Gıda, Ay nişasta Entegre gıda san ve Tic.A.Ş. ,Gülbiş Madeni Eşya ve Limak Çimento San.Tic.A.Ş. 2. İlin Ticaret Yapısı İl coğrafi konumu itibariyle Orta Doğu ülkelerine açılan kapı konumunda olması ve bunun paralelinde altyapı sorunları çözümlenmiş Organize Sanayi Bölgesi ve Serbest Bölgeye sahip olması, Teşvik Yasası kapsamı içinde olması, ulaşım sorunu bulunmayışı, huzur ve güven ortamı ile işadamlarının ve sanayicilerin cazibe merkezi konumundadır. İl Orta Doğuya yakın sınır illerinden biri olması özelliğiyle de transit taşıma güzergâhında önemli bir yere sahiptir. Uluslararası taşımacılığın il ekonomisinde önemli bir yeri vardır. İlin Nusaybin Sınır Kapısı’nda (Suriye), Habur Sınır Kapısı’nda (Irak) çok yakın olması sebebiyle nakliyecilik çok gelişmiştir. İlde üretilen sanayi ürünlerinin bir kısmı başta Suriye ve Irak olmak üzere diğer Ortadoğu ülkelerine ihraç edilmekte, bunun sonucu olarak hem bölge, hem ülke ekonomisine büyük çapta fayda sağladığı görülmektedir. Kızıltepe ve Nusaybin ilçelerinin ipek yolu üzerinde bulunmuş olmaları sebebiyle her iki ilçe bir ticaret merkezi haline gelmişlerdir. İl nüfusunun yaklaşık % 43’ü kırsal kesimde yaşamaktadır. İlin sosyo-ekonomik gelişimi 81 il sıralamasında 75 ncü sırayı almaktadır. İlde yapılan ihracatın ithalattan çok daha fazla olması bunun hem il, hem bölge, hem ülke ekonomisine büyük katkı sağlaması il ticaretinin en belirgin özelliğidir. Halen transit taşımacılığa açılması için çalışmalar sürdürülen Nusaybin Sınır Kapısı’nın açılması ile ticaretin daha da canlanacağı düşünülmektedir. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 2.1. Türkiye Sanayisi ve Mardin İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. 327 Mardin İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 107 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.1 lük bir oran ile sanayisi az gelişmiş iller arasında yer almaktadır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 65 lik bir oran ile Gaziantep İli bölge illeri arasında birinci sırada yer alırken, %10 Şanlıurfa, % 9 Diyarbakır, % 6 Adıyaman, % 4 Batman, % 3 Mardin, % 1 Kilis, % 1 Siirt, % 1 Şırnak yer almaktadır. 2.2. Mardin İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Mardin İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 36 ile Gıda ürünleri imalatı, %16 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, imalatının ilk iki sırada olduğu görülmektedir. Diğer sektörler sırasıyla; % 11 Diğer Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin % 4 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (mak.ve teçhizatı hariç) % 4 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, % 4 Giyim eşyası imalatı,kürkün işlenmesi ve boyanması, % 4 Diğer madencilik ve taşocakçılığı % 3 İçecek imalatı, % 2 Elektrik gaz, buhar ve havalandırma, % 2 Mobilya imalatı, % 2 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı % 2 Elektrikli teçhizat imalatı % 2 Ana metal sanayi, % 2 Tekstil ürünleri imalatı, % 2 Bilgisayarların elektronik ve optik ürün.imalatı, % 2 Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürün. imalatı, % 2 Diğer 2.3. Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Mardin ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 2.338 dir. 11 sanayi işletmesinde AR-Ge birimi bulunmaktadır. Kalite kontrol birimi 37 işletmede Genel Değerlendirme: Mardin İlinin sanayisi, Gıda ürünleri imalatı ve Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı sektöründe gelişme göstermiştir. Sanayide çalışanların %26 si Gıda ürünleri imalatı, %16 si Diğer madencilik ve taşoçakçılığı ürünlerin imalatı, sektöründe istihdam edilmektedir. İstihdamın %78’i işçi, % 4 ‘ü mühendis’tir. Mardin İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 26 i mikro ölçekli, % 68 i Küçük ölçekli, % 5 i Orta ölçekli, %1’i Büyük ölçekli işletmelerdir Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Mardin Çimento San. ve Tic. A.Ş. - Midmar Tekstil İnş. Turizm Petrol Ürünleri San. ve Tic.Ltd.Şti. - Erkel Tekstil Gıda ve Turizm San. ve Tic.Ltd.Şti. - Nuhoğlu Marsan Mardin Kireç ve İnş.Malz.San.ve Tic. A.Ş. - Martu inşaat malzemeleri San.ve Tic.A.Ş. 3. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar İlde potansiyel değerlere yönelik yatırımların başında, Güneş Enerjisi yatırımı gelmektedir. Son yıllarda sanayi ve teknoloji alanında yaşanan büyük gelişmelerle birlikte, endüstriyel ve kentsel girdilerden biri olan enerji kullanımı giderek artmıştır. Enerjinin fazla kullanımı 328 sonucunda doğal kaynaklar hızla tükenmeye, çevre kirlenmeye ve enerji için yüksek miktarda para ödenmeye başlanmıştır. Dünyada ve Ülkemizde enerji arzının büyük bölümünü karşılayan petrol başta olmak üzere, fosil yakıt rezervlerinin sınırlı olması ve belli coğrafyada yoğunlaşması enerji arz güvenliğini riske sokabilmekte ya da önemli dışa bağımlılık sorunları yaratabilmektedir. Bir yılda yeryüzüne ulaşan güneş enerjisi dünyadaki toplam fosil yakıt rezervlerinden elde edilebilecek enerjinin yaklaşık 160 katıdır. Temiz olmanın yanı sıra dünya için sonsuz bir enerji kaynağı olarak kabul edilen güneş enerjisinin dünyadaki kullanımı gelişen teknoloji ile birlikte yaygın bir hale gelmiştir. Ülkemiz coğrafi konumu nedeniyle sahip olduğu güneş enerjisi potansiyeli bakımından şanslı bir durumdadır. Güneşli gün sayısı nedeniyle Ülkemizde güneşlenme değerleri en fazla olan illerin başında Mardin ili gelmektedir. Yıllık güneşlenme süresi ortalama 3048 saat, günlük güneşlenme süresi ortalama 8 saattir. Temmuz ayında ise süre 13 saate, ocak ayında 4,5 saate yaklaşmaktadır. İlde yıllık ortalama sıcaklık 16,6 °C ve en yüksek sıcaklık 46,5 °C olarak ölçülmektedir. İl güneş enerjisi kullanımı bakımından en şanslı illerden biri olmasına rağmen, güneş enerjisinden en az yararlanan illerdendir. Mardin’de yalnızca konutların bir kısmında su elde etmek amacıyla güneş kolektörleri kullanılmaktadır. Bunun dışında güneş enerjisinden herhangi bir alanda yararlanılmamaktadır. Oysa endüstriyel amaçlı sıcak su ve buhar üretiminde de, sanayide kullanılan enerjinin % 3–4 ünün sıcak su eldesi için harcandığı düşünülürse özelikle tekstil gibi su ihtiyacı olan sektörlerde güneş kolektörleri kullanımı yararlı olacaktır. Mardin ili için diğer uygun yatırım alanları şunlardır: 1-Turizm sektörü için yapılacak yatırımlar 2-Damızlık sığır yetiştiriciliği 3-Et besiciliği 4-Koyun Yetiştiriciliği 5-Et ve Yumurta Tavukçuluğu 6-Kaba yem üretimi 7- Arıcılık 8- Tatlı su ürünleri üretimi 9-Seracılık 10-Su işleme Tesisi 11-Makarna üretim tesisi 12-Et ve et Mamulleri üretim tesisi 13-Bisküvi ve gofret üretim tesisi 4. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Yurt içi ve yurt dışı talebe yönelik yatırımlar: 1-Enformasyon Teknolojileri 2-Elektrik Elektronik Ürünleri 3-Otomotiv Ana ve Yan Sanayi 4-Toprak ürünleri (Seramik vs.) 5-Kimya Sanayi Ürünleri (Temizlik Malzemeleri üretimi vs) 6-Konfeksiyon ve Deri Mamulleri (Marka yaratmaya yönelik büyük ölçekli yatırımlar 7-Dondurulmuş gıda, kurutulmuş meyve ve sebze, konserve üretimi. Yurt içi talebi karşılamaya yönelik Kısa Vadeli Yatırım alanları: 1-Bilgi Sayar Donanımları ve Yazılımları Ticareti 2-Elektrik motorları ve Jeneratör 329 3-Elektrolitik Tel. 4-Hazır Giyim 5-Boya baskı ve apre tesisi 6-Örme eşya 7-Prefabrik yapı elemanları 8-Hazır Beton. 9-PCV Profil doğrama ve PVC ve PE boru 10-Soğuk Hava Deposu 11-Tarım İlaçları 12-Temizlik Malzemeleri üretimi 13- 3 ve daha yukarı yıldızlı turizm yatırımları 5. İlin Dış Ticareti Yıl 5.1. Mardin İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 139 177 207 232 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 430.028 549.972 564.961 803.854 5.2. Mardin İline Ait İthalat Bilgileri İTHALATÇI İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) FİRMA SAYISI 106 66.327 2008 108 59.619 2009 108 93.013 2010 142 134.081 2011 İhracat: Genellikle Irak, Suriye ve Türkmenistan Ülkelerine yapılmaktadır. İhraç Edilen Belli Başlı Ürünler: 1- Hububat, Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri 2- Demir Çelik Ürünleri 3- Hazır Giyim ve Konfeksiyon 4- Çimento ve Toprak Ürünleri 5- Kimyevi Maddeler ve Mamuller 6- Ağaç Ürünleri ve Orman Ürünleri 7- Maden ve Metaller 6. Mardin İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A. ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Mardin Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:173) 300 hektar büyüklüğündedir. 1994 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 145 adet sanayi parselinin, 144 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 138 adedi üretim, 6 adedi inşaat aşamasındadır. 1 adet parsel tahsis edilmemiştir. 330 Üretime geçen parsellerde yaklaşık 4.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, dokuma-giyim ve pişmiş kil sanayidir. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Mardin Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil No:173) 2011 yılı Yatırım Programında “36 hektar” olarak ve 4.000.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Bölgede 31 adet sanayi parseli bulunmaktadır. Merkez Organize Sanayi Bölgesi II Valiliğin 17.03.2011 tarih ve 510 sayılı yazısı ile II. OSB'nin kurulmasının talep edilmesi üzerine 11-15.04.2011 tarihinde mahallinde etüt çalışması yapılmıştır. Yaklaşık 150 hektar büyüklüğündeki alan için; 01.02.2012 tarihinde yer seçimi komisyon toplantısı yapılacaktır. B. KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Mardin İlinde 544 işyerlik 3 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 29.961.283.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO 1 2 3 KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI MARDİN KIZILTEPE KSS MARDİN MERKEZ KSS MARDİN NUSAYBİN KSS TOPLAM İŞYERİ SAYISI 200 190 154 544 DOLU İŞYERİ SAYISI 167 166 120 453 BOŞ İŞYERİ SAYISI 33 24 34 91 DOLULUK ORANI (%) 84 87 78 83 (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 7. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri İlde faaliyet gösteren sanayi tesislerinin güncel sorunlarının bazıları şunlardır. 1) İşletme kredisinin yeterli olmaması 2) KOSGEB Desteğinin tam olarak yatırımcıya yansıtılmamış olması. 3) Yetişmiş teknik ve ara eleman temininde güçlüklerle karşılaşılması 4) Nusaybin Sınır kapısının halen transit taşımacılığa açılmaması 5) Üretilen ürünlerin pazarlanması sorununun tam anlamıyla giderilmemiş olması 6) Doğal Gazın bulunmayışı nedeni ile Enerji Girdi maliyetlerinin yüksek olması 7) Mardin OSB nin dolmuş olması ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: 1) Nusaybin Sınır Kapısının Transit Taşımacılığının bir an önce hizmete girmesi 2) Teknik ve kalifiye elaman sıkıntısının giderilmesi 3) KOSGEB Desteğinin arttırılması 4) İlimize bir an evvel Doğal Gazın Kazandırılması 5) İstihdam kazandırıcı mesleki eğitimlerin düzenlenmesi 6) İşletmelere gerekli mali desteğin verilmesi ve işletme kredisinden yararlandırılması. 7) Mevcut OSB nin dolmuş olması nedeni ile taleb edilen 2. OSB alanının bir an evvel tüzel kişilik kazandırılarak hizmete verilmesi 331 8. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 ADI VE SOYADI MUSA ÖZTÜRK GÜNAY SİNCAR MEHMET EMİN BATI ŞEYHMUS VANDAR ALİ DÜZGÜN AHMET BİLGİÇ HİTMET VURAL MEHMET YÜCESOY MESUT KAYAKIRAN MUSA AYLİ HİDAYET BİLEN ÇETİN ERTEN A.SELAM BÜYÜKTAŞ ALİ UYAN ERDAL MAVİDEMİR ABDULBAKİ ALBAYRAK ŞEVKET ÇAVUŞ ÜNVANI İl Müdürü Şube Müdürü Teknisyen Şef Şef Şef Sekreter Daktilograf Daktilograf Daktilograf Memur Memur Memur Ölçü ve Ayar Memuru Memur Şoför Hizmetli 332 48 MUĞLA 1. İlin Sanayi Yapısı Ülkemizin dışarıya açılan penceresi görünümündeki İlin turizm kenti olmasının yanı sıra, tarım, orman, hayvansal üretim ve yeraltı kaynakları bakımından da oldukça zengindir. Maden kömürü, kalker, feldispat, dolomit, kuvars, mermer, kalsit, krom, boksit, kömür, kayrak taşı, zımparataşı, dekoratif taş, serpantin, olivin, yapıtaşı, dunit, kuvarsit, manganez, mika, aliminyum, traverten, kireç taşı, diaspor kristalleri madenleri olmak üzere 24 çeşit maden üretimi yapılmaktadır. 2009 yılına ait maden üretim bilgileri tabloda gösterilmiştir. Sıra No Maden Adı 2009 Üretimi Sıra No Maden Adı 2009 Üretimi Maden Kömürü 10.268.149 ton Dekoratif Taş 13.769 ton 1 13 Serpantin Kalker 4.034.646 ton 12.500 ton 2 14 Olivin Feldispat 1.792.754 ton 12.500 ton 3 15 Yapıtaşı Dolomit 519.126 ton 5.512 ton 4 16 Dunit 5.183 ton Kuvars 347.738 ton 5 17 6 7 8 9 10 11 12 Mermer Kalsit Krom Boksit Kömür Kayrak Taşı Zımparataşı 340.978 m3 156.276 ton 64.022 ton 56.162 ton 18 19 20 21 46.326 ton 26.347 ton 16.685 ton 22 23 24 Kuvarsit Manganez Mika Aliminyum Traverten Kireç Taşı Diaspor Kristalleri 5.067 ton 4.600 ton 4.122 ton 3.480 ton 2.322 m3 300 ton 120 ton 2. İlin Ticaret Yapısı Tarıma dayalı bir ekonomiye sahip olan Muğla’nın ticari yapısında egemen olan ürünlerin üretimi, gelişen teknoloji sonucu aile tipi ziraat ve ticaret anlayışını değiştirme sürecine girmiştir. Bodrum, Fethiye, Marmaris ve Datça gibi sahil ilçelerinde ticari yapı; turizm ve buna bağlı ara yatırım malları ticareti, hediyelik eşya ve gıda maddeleri ticaretine dayalı olarak oluşmaktadır. Milas, Yatağan ve Dalaman gibi büyük sanayi kuruluşlarının bulunduğu ilçelerde tüketilen mallara olan talep fazlalığı, ticaretin yapısını şekillendirmektedir. İlde 5174 sayılı kanunla hizmet veren, 2 adet Ticaret Odası, 3 adet Ticaret ve Sanayi Odası ve 1 adet Ticaret Borsası bulunmaktadır. Doğal tarihi ve kültürel varlıkları açısından zengin bir turizm potansiyeline sahip olan Muğla, Ülkemizin en yoğun turizm hareketliliği yaşayan illerimizden biridir. Uluslararası iki havalimanı, Bakanlık ve belediye belgeli 24 adet marinası ve beş limanı ile çok iyi ulaşım imkanlarına sahiptir. 2011 yılı sonu itibariyle İlimize 3.183.424 turist gelmiş yaklaşık 2,5 milyar dolar turizm geliri sağlandığı tahmin edilmektedir. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Muğla İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , 333 Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Muğla İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 577 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0,8 lik bir oran ile sanayisi orta gelişmiş illerimiz arasında yer almaktadır. Ege Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, İzmir İli % 37 lik bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer almaktadır. İzmir’i sırasıyla %18 ile Denizli, % 11 ile Manisa, % 9 ile Uşak, % 7 ile Afyonkarahisar, %7 ile Aydın, %6 ile Muğla, %5 ile Kütahya, takip etmektedir. 3.2. Muğla İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Muğla İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, %32 lik bir oran ile Gıda ürünleri imalatı, %30 lik bir oran ile Diğer madencilik ve taşocakçılığı ilk sıralarda olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla aşağıdaki sektörler takip etmektedir. % 7 Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 4 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) % 3 Diğer ulaşım araçlarının imalatı, % 3 Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı, % 2 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman İmalatı % 2 Metal cevherleri madenciliği % 2 Diğer imalatlar, % 2 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı(makine ve teçhizat hariç) % 2 İçecek imalatı, % 2 Mobilya İmalatı; % 1 Tekstil ürünleri imalatı % 1 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 1 kağıt ve kağıt ürünlerininimalatı, % 1 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, % 1 Elektrikli teçhizat imalatı, % 1 Motorlu kara taşıtı, römork ve yarı römork imalatı, % 1 Elektrik,gaz ,buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı % 2 Diğerleri (Ana Metal Sanayi, Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, Kömür ve linyit çıkartılması, Giyim eşyası imalat kürkün işlenmesi ve boyanması,Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı,Bilgisayarların elektronik ve optik ürünlerin imalatı 3.3. Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Muğla ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 12.926 dır. Ar-Ge firma sayısı 11, personel sayısı 15 dür. Kalite Kontrol firma sayısı 49, personel sayısı 91 dur. 3.4. Genel Değerlendirme: MUĞLA İlinde sanayinin İlin coğrafik yapısına bağlı olarak bir gelişme gösterdiği anlaşılmaktadır. Bu bağlamda, Gıda ürünleri imalatı ve Diğer madencilik ve taşocakçılığı sektörleri ilin en gelişmiş sektörleridir. Sanayide çalışanların, % 29 i Diğer madencilik ve taşocakçılığı sektöründe, % 19 si Gıda ürünleri, sektöründe istihdam edilmektedir. İstihdamın % 79 i işçi, % 4 ü Mühendis’tir. 334 Muğla İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 52 u Mikro Ölçekli, % 40 i Küçük Ölçekli, %7 i Orta Ölçekli, % 1 si Büyük Ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Tki Kurumu Sorumlu Sınırlı Güney Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesi Müdürlüğü (Geli) Yatağan Şubesi - Yeniköy Elektrik Üretim ve Ticaret Yatağan Şubesi A.Ş. - Yeniköy Elektrik Üretim ve Ticaret Milas Şubesi A.Ş. - Tki Kurumu Sorumlu Sınırlı Güney Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesi Müdürlüğü Milas Şubesi - Kemerköy Elektrik Üretim ve Ticaret (Keaş) A.Ş. 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Muğla İlimiz de var olan potansiyel varlıkların değerlendirilmesine yönelik olarak aşağıda belirtilen yatırımlar gerçekleştirilebilir. Doğaltaş (Traverten): Yer altı kaynakları açısından zengin olması nedeniyle; doğaltaş sektörü alanında yatırım yapılabilir. İlde başta narenciye olmak üzere bir çok meyve ve sebze çeşidi yetiştirilmektedir. Bu potansiyelin daha rasyonel olarak değerlendirilmesi açısından Meyve Suyu Üretim Tesisi, Konserve Üretim Tesisi, Meyve Sebze Paketleme tesisleri kurularak Ülke ekonomisine katkı sağlanabilir. Modern Tarım ve Seracılık: Özellikle Fethiye İlçemizde seracılık sektörü oldukça yaygındır. Turizm (Kültür, Tarih, İnanç ve SPA) Sera Örtüsü ve Şiring Nylonu İmalat Tesisi: Özellikle Fethiye İlçemizde seracılık sektörü oldukça yaygın olması nedeniyle seracılık için gerekli elemanların üretimi de önem kazanmıştır. Organik Tarım: Klasik tarım anlayışı ile yapılan üretimlerin yanında katma değeri daha yüksek olan farklı çeşit ve organik tarım üretimi daha kazançlı görülen yatırımlardandır. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar İlçemize kurvaziyer liman yapılması öncelikle yapılacak olan kurvaziyer limanın kendisi bile büyük bir yatırım projesi olacaktır. Liman bölgesi gelişecektir ve çevresi turizme kazandırılacaktır. Gemi limana yanaştığında 500 ila 1000 adet turist günlük turlara katılmakta diğer kalan yolcu ve mürettebat şehir merkezinde gezmektedir. Fethiye’ye en yakın liman olan Marmaris ve Bodrum Cruise limanlarına ortalama yıllık 200 gemi yanaşmaktadır. Yıllık kurvaziyer yolcu kapasite sayısı 100 bin civarındadır. Fethiye kurvaziyer limanı ile birlikte daha kıymetli bir yer olacaktır. 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Muğla İline Ait İhracat Bilgileri İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 2008 2009 2010 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 218 205 187 2011 203 236.605 335 247.135 193.582 210.746 Yıl 6.2. Muğla İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 264 256 250 279 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 97.879 141.726 99.194 109.350 7. Muğla İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Milas Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:145) 2011 yılı Yatırım Programında “119 hektar (ilk etapta 50 ha)” olarak ve 400.000.-TL ödenekle yer almaktadır Bölgede 73 adet sanayi parseli bulunmaktadır. Altyapı uygulama projeleri beklenmektedir. Uygulama projelerinin onaylanmasını takiben keşif aşamasına geçilebilecektir. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ : Muğla İlinde toplam 581 işyerlik 4 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 12.653.979.-TL’ye karşılık gelmektedir. DOLU BOŞ DOLULUK SIRA İŞYERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI İŞYERİ İŞYERİ ORANI NO SAYISI SAYISI SAYISI (%) 1 MUĞLA KÖYCEĞİZ (CENNET) KSS 53 53 0 100 2 MUĞLA MARMARİS ATA KSS 48 48 0 100 3 MUĞLA MERKEZ KSS 322 220 102 68 4 MUĞLA YATAĞAN KSS 158 151 7 96 TOPLAM 581 472 109 81 b) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Bodrum (Mumcular) Küçük Sanayi Sitesi: 2011 yılı Yatırım Programında “60 işyeri” olarak ve 1.000.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Proje çalışmaları devam etmektedir. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Fethiye (Eşen) Küçük Sanayi Sitesi: Kooperatifin 28.02.2006 tarih ve 220 sayılı yazısında; kurul kararı ile Toplu İşyeri Kooperatifine dönüştürülmesi talebi üzerine, Bakanlığımız yatırım programından çıkartılmıştır. Kızılağaç (Yerkesik) Küçük Sanayi Sitesi: 14.05.2004 tarih ve 5468 sayılı yazımızla S.S. Kızılağaç KSS Kooperatif Başkanlığına talimat yazılmıştır. Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir. Marmaris Küçük Sanayi Sitesi: 336 13.12.2004 tarihinde yer seçimi yapılmış Kooperatif Başkanlığınca önerilen Marmaris ilçe merkezinin 12.5 km. güneybatısında, Değirmenyanı Mahallesinin 3 km. doğusunda yer alan 280 dönüm büyüklüğündeki alan incelenmiştir. İncelenen alanın tamamının DSİ Genel Müdürlüğünce Hisarönü Barajının rezerv alanında kaldığı, 210 dönümünün orman kadastrosu haritasına göre orman arazisi olduğu tespit edilmiş olup, Bakanlığımızca nihai karar verilebilmesi için Kooperatif Başkanlığınca imar yetkisine sahip kurumlardan görüş alınması gerektiği 08.03.2005 tarih ve 2380–2383 sayılı yazımızla S.S.Marmaris KSS Yapı Kooperatif Başkanlığına, Valilik Sanayi ve Ticaret ile Bayındırlık ve İskan Müdürlüğüne, Marmaris Belediye Başkanlığına bildirilmiştir. Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri Sorun/Çözüm: Fethiye İlçemizdeki çarpık kentleşmeyi ve çevre sorunlarını önlemek, ilçenin planlı büyümesini, bölgemizde imalat sanayine yönelik yatırımların teşvik edilmesi, sanayicilerin ve imalatçıların uygun görülen alanlarda yapılanmasını ve ilçe merkezinin bir turizm merkezine yakışır bir konuma gelmesini sağlamak için Fethiye'de OSB kurulması. Sorun/Çözüm: Bodrum, Marmaris ve Fethiye’de yat imalatının yapıldığı, özellikle Bodrum’da yat imalatının yapıldığı yerlerde arazi temininin zor olduğu, devletin tahsis yoluyla yer sağlaması, tersanelerin işletme ruhsatlarını edinebilmeleri için mevcut olan alanda imar planlarının onaylanması, anıtlar kurulu kararının hızlandırılması gerekmektedir. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 ADI VE SOYADI Haydar ÖKTEN Fikret ARTIRAN Mehmet DEMİRTAŞ Dursun GÜRSOY Nebahat SUCU Abdullah YETER Mustafa KINTAK Zikri KALEM Suat KARAGÖZ Hatice YAYLA Akif DEMİR Tolga KARADEVECİ İbrahim OCAK Yüksel KUTLU Mürüvvet EĞLENCEOĞLU Sultan CİNDORUK ÜNVANI İl Müdürü Şube Müdürü Şube Müdürü Mühendis Mühendis Mühendis Tekniker V.H.K.İ. V.H.K.İ. Memur Memur Memur Memur Memur Memur Memur 337 MÜDÜRLÜKTE GÖREVE BAŞLAMA TARİHİ 17.10.2000 04.11.2002 12.03.2007 16.01.1995 18.07.2005 19.10.2009 01.10.1976 25.01.1991 08.01.1990 09.05.1989 27.09.1993 25.10.2002 02.08.2004 16.01.2006 07.10.2008 17.08.2009 49 MUŞ 1. İlin Sanayi Yapısı İlde gıda, giyim, tuhafiye, inşaat malzemeleri ile dayanıklı tüketim mallarının yanı sıra tarımsal ürünler ile canlı hayvan ve hayvansal ürünler alımını ve satımını kapsayan ticari faaliyetler yapılmaktadır. İl Merkezi dışında da özellikle Malazgirt ilçesinde imalatı gerçekleştirilen tarım alet ve makinelerine dayalı ticaret önem taşımaktadır. 2. İlin Ticaret Yapısı İlde Ticaret: Tarım, Devlet Hizmetleri, Ulaştırma ve Haberleşme sektörlerinden sonra gelmektedir. İlde ticaret hayatı genel olarak İl Merkezinde canlılığını korumakta olup, Malazgirt ve Bulanık İlçelerinde de nisbeten gelişmiş durumdadır. İlden komşu ve komşu olmayan illere, başta canlı hayvan ve hayvansal ürünler olmak üzere, küspe, tarım alet ve makineleri ile kristal ve küp şeker satışı yapılmaktadır. Diğer illerden ise, otomobil ve yedek parçaları, dayanıklı tüketim malları, makine ve techizat, manifatura, inşaat malzemeleri, mutfak eşyaları gibi endüstriyel ürünler, mevsimlik meyve, sebze ve narenciye ürünleri alınır. Ayrıca hizmet sektörünün faaliyetleri ile küçük sanat ve sanatkarların üretim ve tamiratlarını içeren çalışmalar iç ticaret hayatının önemli faktörüdür. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Muş İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Muş İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı üretim yeri adresine göre 42dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0,06 lık bir oran ile sanayisi gelişmemiş İller arasında yer almaktadır. Doğu Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, Malatya İlinin % 29 luk bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer aldığı görülmektedir. Malatya İlini sırasıyla %18 ile Elazığ, % 13 ile Erzurum, % 9 ile Erzincan, %9 ile Van, %5 Ağrı, 2 Muş, % 3 Kars, % 3 Bingöl, %3 Bitlis, % 2 Ardahan, %2 Iğdır, %1 Hakkari, %1 ile Tunceli ve İli takip etmektedir. 3.2. Muş ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Muş İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, %37 Gıda ürünleri imalatı, % 15 Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 15 Diğer madencilik ve taşoçakcılığı sektörlerinin ilk sıralarda yer aldığı görülmektedir. Diğer sektörler sırasıyla; % 6 Elektrik,gaz,buhar ve havalandırma sistem üretim ve dağıtımı, % 6 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 4 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, % 4 Diğer ulaşım araçlarının imalatı, % 4 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizatı hariç) 338 % 4 Giyim eşyası imalatı,kürkün işlenmesi ve boyanması, % 2 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı, % 1 Tekstil ürünleri imalatı, % 1 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, % 1 Başka yerde sınıflandırılmamış makine teçhizat imalatı 3.3. Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Muş ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 1.704 dür Kalite Kontrol birimi bulunana firma sayısı 13 dür. 3.4. Genel Değerlendirme: Muş ilinde sanayi gelişmemiştir. İlin ekonomisi daha çok tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Dolayısıyla, yerel hammadde kaynaklarına bağlı olarak ildeki sanayinin büyük bir bölümü gıda sanayinde faaliyet göstermektedir. Sanayide çalışanların % 63 ü Gıda ürünleri imalatı, % 25 i Diğer Metalilk olmayan mineral ürünlerin imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayideki istihdamın % 83 i işçi, % 3 ü Mühendis'tir. Muş İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 32 si mikro ölçekli, %59 u küçük ölçekli, %7 si ü orta ölçekli, %2 si büyük ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş Ankara - Yurt Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş - Tuntem İlaçlama Temizlik Tabldot İnş.San.ve Dış Tic.Ltd.Sti. - Barco tekstil sanayi ve ticaret A.Ş Muş şubesi. - Günay ayakkabı tekstil deri ithalat ihracat San.Tic.Ltd.Şti 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Alabalık yetiştiriciliği, Arıcılık, Et besiciliği, Süt besiciliği, Yumurta tavukçuluğu, Et tavukçuluğu, Pastörize süt ve süt mamulleri üretim tesisi, Tuz üretim tesisi, Torbalanmış ve söndürülmüş toz kireç üretim tesisi, 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Un üretim tesisi, Karma yem üretim tesisi, Bisküvi ve gofret üretim tesisi, Bal üretim ve ambalajlama tesisi. Straygarn yün İpliği üretim tesisi, Penye örme (örme eşya) üretim tesisi, El halısı üretim tesisi, Yünlü dokuma, Yün ipliği üretim tesisi, Yünlü battaniye üretim tesisi 339 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Muş İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 3 5 6 8 6.2. Muş İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 2 4 8 13 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 489 6.642 15.385 7.873 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 110 3.342 551 2.715 7. Muş İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ a) BİTEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Muş Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:60) 90 hektar büyüklüğündedir. 2007 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 54 adet sanayi parselinin 35 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin 2 adedi üretim, 7 adedi inşaat, 26 adedi proje aşamasındadır. 19 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 40 kişi istihdam edilmektedir. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Muş İlinde 361 işyerlik 5 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 15.379.014.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO 1 2 3 4 5 DOLU BOŞ DOLULUK İŞYERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI İŞYERİ İŞYERİ ORANI SAYISI SAYISI SAYISI (%) MUŞ MALAZGİRT KSS 82 40 42 49 MUŞ MERKEZ KSS 100 99 1 99 MUŞ MERKEZ III.(ALPASLAN) KSS 43 12 31 28 MUŞ BULANIK KSS (DAP) 66 56 10 85 MUŞ MERKEZ II (BİRLİK) KSS 70 70 0 100 (DAP) TOPLAM 361 277 84 77 340 b) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Varto Küçük Sanayi Sitesi: 2011 yılı Yatırım Programında “60 işyeri altyapı” olarak ve 250.000.-TL ödenekle yer almaktadır. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) Üretilen ürünlerin pazarlama sorunu. Finansman sıkıntısı, Süt fabrikalarının hammadde teminindeki zorluklar İnşaatlarda hazır beton kullanılmasının yeterli olmaması, Düşük faizli ve faizsiz işletme ve yatırım kredi imkânlarının artırılması, İl dışı satışlarda ve ihracata nakliye desteği, Muşta hammadde üretimi olmadığından dışardan getirilen hammadde nakliye fiyatları sebebiyle girdi maliyetlerinin artması, 8) Enerji maliyetlerinin fazla olması ve ilçelerde yaşanan elektrik kesintileri, 9) Kalifiye eleman sıkıntısı, 10) Barit fabrikası hammadde sahalarında güvenlik sorunu, 11) Sınır kapılarında araçların fazla bekletilmesi, 12) KOSGEB imkânlarından yeterli düzeyde yararlanılmaması 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Müdürlüğümüzde İl Müdürü, 1 Şef, 1 Memur, 2 Mühendis, 4 Ölçü Ayar Memuru ve 1 Hizmetli görev yapmaktadır. 341 50 NEVŞEHİR 1. İlin Sanayi Yapısı Nevşehir İli Kayseri, Aksaray, Kırşehir ve Niğde illeri ile çevrili olup, Nevşehir merkez dahil 8 İlçe, 44 Belediye ve 133 Köy’den oluşmaktadır. İlin Nüfusu 284.025 kişi olup, Şehir % 53, Köy % 47 de yaşamaktadır. Karayolu, Havayolu mevcut olup, Ankara-Kayseri Demiryolu hattı Kozaklı İlçemizden geçmektedir. Tüm köy yolları dahi asfaltlıdır. Yolsuz, susuz, elektriksiz ve telefonsuz köyümüz yoktur. Bir kısım köylerimiz kanalizasyona sahiptir Kayseri İlinin sanayi gelişmişliği ve illerin birbirine yakınlığı nedeniyle İlin sanayisi gelişmemiştir. Nevşehir'de, Un - Kepek, Tuğla, Briket, Tekstil,Gıda- İçki-Meyve suyu gibi konularda üretim yapılmaktadır. 2. İlin Ticaret Yapısı Nevşehir İlinde sanayide olduğu gibi ticarette de önemli bir gelişme kaydedilmemiştir. İlin turistik bölgede bulunması nedeni ile en önemli gelir kaynağı turizm olmuştur. Turizm faaliyeti önemli ölçüde gelişmiştir. 2011 yılında ile 2.511.904 civarında yerli ve yabancı turist gelmiştir. Bunun yanında ulaştırma sektöründe etkin bir yere sahip olup, buna bağlı olarak 2. el oto alım satım ticareti gelişmiştir. Diğer taraftan Niğde ili ile birlikte Türkiye patates üretiminin ¼ ünü karşılamaktadır. Nevşehir İlinin 2011 yılı patates üretimi ortalama 380.086 ton Patates dikili arazi yüzölçümü 93.391 dekardır. Doğal yapısı nedeniyle patates ve limon, portakal ve greyfurt depolamaya mahsus büyük depolar mevcut olup, depoculuk faaliyeti de ticaretinin önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Nevşehir de ki pomza madeni bu madenden hafif yapı elemanı olan briket, bims ve Kızılırmak yatağı çevresinde oluşmuş toprağa dayalı tuğla üretilip ülke geneline pazarlanıyor olması ilin ticaretine bir canlılık katmaktadır. Yörenin özelliğinden dolayı bağcılık, dolayısı ile şarapçılık ticari faaliyet içinde önemli bir yer tutmaktadır. Ticari faaliyet çerçevesinde; Ocak 2012 Ayı itibariyle 3132 adet anonim Şirket, 2.220 adet limited şirket, 52 adet muhtelif kooperatifler ile 31 adet banka şubesi faaliyet göstermektedir. 3. Sanayi Sicil Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Nevşehir İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Nevşehir İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 198 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.3 lük bir oran ile sanayisi gelişmekte olan İllerimiz arasında yer almaktadır. İç Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 45 ile Ankara İli ilk sırada yer alırken, Ankara İlini sırasıyla %24 ile Konya, %10 Kayseri, %5 342 Eskişehir, %3 Sivas, %2 Karaman, %2 Kırıkkale, %2 Aksaray, %2 Nevşehir, %2 Yozgat, %1 Niğde, %1 Çankırı ve %1 ile Kırşehir İli takip etmektedir. 3.2. Nevşehir İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Nevşehir İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda; % 35 lik bir oran ile Gıda ürünlerinin imalatı, % 20 ile Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı ve % 8 ile Diğer madencilik ve taşocakçılığı sektörlerinin ilk sıralarda yer aldığı görülmektedir. Diğerleri sırasıyla, % 6 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı % 5 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (Makine teçhizatı hariç) % 4 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, % 4 Motorlu kara taşıtı treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı % 4 İçecek imalatı, % 3 Tekstil ürünleri imalatı, % 3 Ana metal sanayi % 3 Mobilya imalatı, % 1 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 1 Diğer imalatlar % 1 Kömür ve linyit çıkartılması % 1 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı, (mobilya hariç) saz, saman vb malzemelerde örülerek yapılan eşyaların imalatı, % 1 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması 3.3. Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Nevşehir ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 5.638 dir. Ar-Ge birimi bulunan firma sayıs 1, Kalite Kontrol birimi bulunan firma sayısı 7 dir. 3.4. Genel Değerlendirme: Nevşehir İlinde sanayi sektörlerinde çalışanların, % 29 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 19 u Gıda ürünleri imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. İstihdamın % 82 si işçi, % 2 si mühendis’tir. Nevşehir İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 33 ü Mikro Ölçekli, % 58 i Küçük Ölçekli, % 8 si Orta Ölçekli, % 1 i Büyük Ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Hey Tekstil Örme Sanayi ve Ticaret Aş. Hacı Bektaş Şubesi - Dursunoğulları İplikçilik Teks. Tic. ve Sanayi A.Ş. Entegre Tesisleri - Canilia Tekstil Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti - Sentez Turizm Ticaret ve Sanayi Aş. Avonos Halı Şubesi - Blok Bims Hafif Yapı Elemanları Maden İnşaat Nakliyat Sanayi ve Ticaret A.Ş 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Nevşehir Merkez ile Avanos, Ürgüp Kozaklı İlçelerinde Turizm potansiyelini karşılamaya yönelik 8428 yataklı toplam 45 adet turistik muhtelif yıldızlı termal ve turistik oteller faaliyet göstermektedir. Ayrıca Belediye belgeli 12517 yataklı 222 adet otel ve pansiyon bulunmaktadır.Bunun yanında 1450 kişilik 4 adet turizm işletme belgeli restaurant olup bölgedeki turizm acentası sayısı 85 adettir. Yöreye 2006 yılından itibaren THY havayolları başta olmak üzere tarifeli uçak seferleri düzenlenmektedir. Yörenin toprak ve maden yapısına bağlı olarak 6 adet tuğla 23 adet briket, 2 adet yöre taşı kaplama fabrikası ile üretilen buğday, üzüm ve patates ürünlerini değerlendirmek üzere 66 adet tesis kuruludur. 343 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Nevşehir'de gıda sanayinde gerçekleştirilebilecek 3 yatırım tespit edilmiştir. Bal üretim ve ambalajlama tesisi, Patates cipsi ve mısır çerezi üretim tesisi, Dondurulmuş patates üretim tesisi. Toprak işleme makineleri yapım tesisi, styropor'dan ambalaj ve yalıtım malzemeleri üretim tesisi, polipropilen çuval üretim tesisi, bakliyat eleme ve paketleme tesisi.Bunlardan Patates cipsi ve mısır çerezi üretim tesisi faaliyete geçmiştir. 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Nevşehir İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 47 43 48 59 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 14.485 20.688 53.473 79.579 6.2. Nevşehir İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 37 41 56 83 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 47.121 14.107 18.842 29.371 7. Nevşehir İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A. ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Nevşehir-Acıgöl Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:63) 156 hektar büyüklüğündedir. 2009 yılında tamamlanmıştır. Bölgede; 99 adet sanayi parselinin, 23 adedi tahsis edilmiştir. Tahsisi edilen parsellerin; 1 adedi üretim, 2 adedi inşaat aşamasında, 20 adet proje aşamasındadır. 76 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 40 kişi istihdam edilmektedir. B. KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Nevşehir İlinde 951 işyerlik 6 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 26.985.860.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO 1 2 3 İŞYERİ SAYISI KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI NEVŞEHİR AVANOS KSS NEVŞEHİR GÜLŞEHİR KSS NEVŞEHİR HACIBEKTAŞ KSS 73 100 62 344 DOLU İŞYERİ SAYISI 58 62 40 BOŞ İŞYERİ SAYISI 15 38 22 DOLULUK ORANI (%) 79 62 65 4 5 6 NEVŞEHİR KOZAKLI (AKSAN) KSS NEVŞEHİR MERKEZ KSS NEVŞEHİR MERKEZ (LALE) KSS TOPLAM 96 220 400 951 55 140 320 675 41 80 80 276 b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Ürgüp (Kapadokya) Küçük Sanayi Sitesi: 04.02.2005 tarih ve 1345–1352 sayılı yazımızla Kooperatif imkanlarıyla alt ve üst yapı inşaatlarının gerçekleştirilmesi kaydıyla incelenen alanın KSS olarak planlamasının uygun görüldüğü S.S. Kapadokya KSS Yapı Kooperatif Başkanlığına ve diğer ilgili kurum ve kuruluşlara bildirilmiştir. Bugüne kadar Bakanlığımıza bir belge intikal etmemiştir. Derinkuyu Küçük Sanayi Sitesi: 12.07.2006 tarih ve 6932 sayılı yazımızla yer seçiminin uygun görüldüğü Belediye Başkanlığına ve kooperatif başkanlığına bildirilmiştir. Bugüne kadar Bakanlığımıza bir belge intikal etmemiştir. Ürgüp Küçük Sanayi Sitesi: 19.12.2001 tarih ve 17037 sayılı yazımızla yer seçiminin kesinleştiği ve bundan sonra yapılacak işlemlere dair yer seçimi talimatı yazılmıştır. KSS yeri satın alınamadığından yeni önerilen alan 31.08.2005 tarihinde incelenmiştir. 11.11.2005 tarih ve 15019 sayılı yazımızla yer seçimi talimatı verilmiştir. Bugüne kadar Bakanlığımıza bir belge intikal etmemiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri Nevşehir Ticaret ve Sanayi Odası tarafından İl Özel İdaresinden alınan 70 hektar civarındaki arsa 72 parsele bölünüp ilde ki sanayicilere dağıtılmıştır. Bu Parsellerden 40’a yakın orta ölçekli işletme kurulmuş ve 32’si faaliyete geçmiş, 522 kişi istihdam etmektedir. Çevresindeki oluşan sanayi tesisleri de düşünüldüğünde 1000’e yakın kişi istihdam edilmektedir. Bu tesislerin çoğunluğu şu anda 5084 sayılı yasa kapsamında teşviklerden yararlanmaktadır. 30 adet daha işletme inşaatı için planlar hazırlanmış bir kısmının temeli de atılmıştır. İşletmeler ruhsat almakta problemlerle karşılaşmaktadır. Islah Organize Sanayi Bölgesi Statüsü verilmesi çalışmaları devam etmektedir.Bu çerçevede hazırlıklar bitirilmek üzeredir.2012 Nisan ayına kadar müracaat sağlanacaktır. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Adedi Ünvanı 1 İl Müdürü 1 Şube Müdürü 1 Araştırmacı 1 Şef 1 Şef 1 Ölçü ve Ayar Mem. 1 Memur 1 Daktilograf 1 Şoför Toplam: 9 Niteliği İktisat İktisat Makine Mühendisi Yüksek Okul Mezunu Lise Mezunu Lise ve Dengi Mezunu Lise Lise ve Dengi Mezunu İlk Okul 345 57 64 80 71 51 NİĞDE 1. İlin Sanayi Yapısı Niğde , sanayi bakımından önemli bir altyapıya sahiptir. Özellikle tekstil başta olmak üzere önemli sanayi tesisleri bulunmaktadır. Tekstilde kendisi ile sembolleşmiş ulusal bir markaya (Koyunlu) sahiptir. İl ihracatının çok büyük bir kısmını tekstil ve gıda sanayi ürünleri oluşturmaktadır. Niğde, ürettiği kaliteli iplik ile anılmaktadır. Niğde’deki tekstil işletmeleri dünyanın önemli markalarına hammadde sağlamaktadır. Ayrıca Niğde’de önemli meyve suyu üretim fabrikaları yer almaktadır. Bunlar da üretimlerinin önemli bir kısmını yurt dışına ihraç etmektedirler. Otomotiv parçaları üretimi alanında Türkiye’nin en önemli firmalarından birine (DİTAŞ A.Ş.) sahiptir. Niğde aynı zamanda tarihsel olarak ham deri işletmeciliğiile de bilinmektedir. Türkiye ham deri üretiminin %10’u Bor ilçesinde işlenmektedir. Niğde'den ağırlıklı olarak Meyve Suyu, Meyve Konsantresi, makine halısı, çeşitli tipte pamuk iplik, mensucat, otomotiv yedek parçası (rot, rotbaşı, rotil kolu), makine yedek parçaları, mikronize kalsit ve deri ihraç edilmektedir. 2. İlin Ticaret Yapısı Ticaret ve Sanayi hareketleri büyük çoğunlukla il merkezinde ve Bor ilçesinde cereyan etmektedir. İlde başlıca ticarete konu mallar elma, patates, şeker pancarı, soğan gibi bitkisel ürünler yanında pamuk ipliği, çimento, hazır beton, meyve konsantresi ve halı gibi mamul mallar olmuştur. Organize sanayi bölgelerinin kurulmasından sonra tesis edilen kuruluşlar ile bu mallar daha da çeşitlenmiştir. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Niğde İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. NİĞDE İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 178 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.2 lik bir oran ile sanayisi gelişmekte olan İldir. İç Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 45 ile Ankara İli ilk sırada yer alırken, Ankara İlini sırasıyla %24 ile Konya, %10 Kayseri, %5 Eskişehir, %3 Sivas, %2 Karaman, %2 Kırıkkale, %2 Aksaray, %2 Nevşehir, %2 Yozgat, %1 Niğde, %1 Çankırı ve %1 ile Kırşehir İli takip etmektedir. 3.2. Niğde İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Niğde İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda; % 18 lik bir oran ile Gıda ürünlerinin imalatı, % 12 ile Diğer madencilik ve taşocakçılığı sektörlerinin ilk sıralarda yer aldığı görülmektedir. Diğerleri sırasıyla, % 9 Deri ve ilgili ürünleri imalatı %8 Tekstil ürünleri imalatı % 8 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 7 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı 346 % 7 Mobilya imalatı, % 4 Metal cevherleri madenciliği % 4 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç), saz, saman vb malzemelerde örülerek yapılan eşyaların imalatı, % 3 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı, % 3 Ana metal sanayi % 2 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması, % 2 Diğer ulaşım araçlarının imalatı % 2 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (Makine ve teçhizatı hariç) % 2 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı % 2 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, % 2 Elektrikli teçhizat imalatı % 1 İçecek imalatı %1 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler ( yarı römork) imalatı, % 1 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı %1 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı % 1 Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı 3.3. Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Niğde ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 6.264 dür. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 8, Kalite Kontrol birimi bulunan firma sayısı 37 dir. bulunmaktadır. Genel Değerlendirme: Niğde İlinde sanayi sektörlerinde çalışanların % 27si Tekstil ürünleri imalatı, % 16 sıi Gıda ürünlerinin imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. İstihdamın % 84ü işçi, % 3 ü mühendis’tir. Niğde İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 32 si Mikro Ölçekli, % 53 ü Küçük Ölçekli, % 13 ü Orta Ölçekli, % 2 si Büyük Ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.Bor Şeker Fabrikası A.Ş. - Birko Birleşik Koyunlulular Mensucat Ticaret ve Sanayi A.Ş. - Ditaş Doğan Yedek Parça İmalat ve Teknik A.Ş. - Ultaş Entegre Tekstil İşletmeleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Mikrokal Kalsit Sanayi ve Ticaret A.Ş 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Potansiyeli değerlendirmeye yönelik yatırımların içinde ilin ekonomisinde ağırlıklı yer tutan tarım, hayvancılık ve madencilik gelmektedir. Tarımsal bazı ürünler bakımından ülkenin önde gelen illerinden biridir. Özellikle meyve ve sebze üretimi bol ve çeşitlidir. Elma ağacı sayısı bakımından ülkede ilk sırayı, elma üretimi bakımından ise – Türkiye üretiminin %10’unu gerçekleştirerek- üçüncü sırayı almaktadır. Benzer şekilde patates üretiminde de Türkiye’nin önde gelen illerinden biri olup, toplam üretimin % 25’ini gerçekleştirmektedir. Lahana üretimi bakımından da Türkiye’de ikinci sırada yer almaktadır. Bu nedenle modern tarıma dayalı üretim, seracılık ve bodur meyvecilik potansiyel yatırımların başında yer almaktadır. Bu ürünlerin işlenmesine yönelik yatırımlar ile soğuk hava deposu, meyve konsantresi potansiyel yatırımlar içinde yer alır. Bunun yanı sıra son yıllarda hızlı bir gelişme gösteren hayvansal ürünlerin toplanması ve işlenmesine yönelik çalışmalarda ilin potansiyel yatırımları arasında yer almaktadır. Ülkemizin zengin kalsit yataklarının ilde yer alması ve üretimin büyük bir kısmının ilde yapılmış olması da potansiyel yatırımlar arasında yer almaktadır. Türkiye’deki kalsit üretiminin çok büyük bir kısmı Niğde’de 347 gerçekleştirilmektedir. Dericilik ve Ham deri üretimi de potansiyel yatırımlar arasındadır. Son yıllarda tekstil konusunda önemli yatırımlar yapılmıştır. Özellikle iplik üretimi konusunda önemli artışlar olmuştur. Tekstil üretiminde potansiyel yatırımlar içerisinde yer alır. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Talebi karşılamaya yönelik yatırımlarda modern tarıma ve meyveciliğe bağlı olarak yapılacak olan ürünlerin muhafazası, işlenmesi ve pazarlanması bu yatırımların başında yer almaktadır. Ayrıca madenciliğe dayalı olarak geniş bir kullanım alanına sahip olması nedeniyle çıkarılan kalsitin işlenerek (mikronize halde) pazarlanması talebine yönelik yatırımların başında yer alır. 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Niğde İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 22 36 32 41 6.2. Niğde İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 36 31 43 52 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 45.525 36.321 46.417 58.600 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 29.287 15.445 42.966 30.020 7. Niğde İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Niğde Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:125) 406 hektar büyüklüğündedir. 1997 yılında tamamlanmıştır. Bölgede; 115 adet sanayi parselinin 97 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 74 adedi üretim, 12 adedi inşaat, 11 adedi proje aşamasındadır. 18 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 3.470 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, demir-çelik ve orman sanayidir. Niğde-Bor Karma Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:108) 300 hektar büyüklüğündedir. 2008 yılında tamamlanmıştır. Proje, Müteşebbis Heyetin almış olduğu karar doğrultusunda karma OSB’ye çevrilmiştir. Bölgede; 308 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 114 adedi üretim, 77 adedi inşaat, 117 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 1.500 kişi istihdam edilmektedir. 348 Ağırlıklı sektör grubu; deri mamülleri, gübre sanayi ve demir-çelik sanayidir. b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Niğde-Bor Karma Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:108) 2011 yılı Yatırım Programında “arıtma 292 hektar” olarak ve 5.500.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Atıksu arıtma tesisi yapım işi fiziki gerçekleşmesi ise % 82’dir. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ : a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Niğde İlinde 771 işyerlik 4 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 22.411.664.-TL’ye karşılık gelmektedir. DOLU BOŞ DOLULUK SIRA KÜÇÜK SANAYİ İŞYERİ İŞYERİ İŞYERİ ORANI NO SİTESİ ADI SAYISI SAYISI SAYISI (%) 1 NİĞDE BOR KSS 260 210 50 81 2 NİĞDE MERKEZ KSS 151 151 0 100 NİĞDE MERKEZ (ATA) 3 340 340 0 100 KSS 4 NİĞDE ALTUNHİSAR 20 20 0 TOPLAM 771 701 70 91 b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Niğde-Bor Ayder Dericiler ve Ayakkabıcılar Küçük Sanayi Sitesi: Niğde Valiliğinin 08.02.2011 tarih ve 250 sayılı yazısı ekinde gönderilen evrakların incelenmesi sonucunda tespit edilen eksikliklerin tamamlanarak gönderilmesi 14.03.2011 tarih ve 2180 sayılı yazımızla Valilikten istenmiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri Yapılan tarımsal üretimlerin tam anlamıyla bilinçli olarak üretilemediği görülmektedir. Bu nedenle üretimin modern hale getirilmesi, kooperatifçiliğin yaygınlaştırılması konusunda üretici ve çiftçilerin eğitimleri, su kaynaklarının verimli kullanımı, modern tarıma dayalı üretim v.b konular. Organize Sanayi Bölgelerinin tam anlamıyla faaliyete geçememesi diğer bir sorundur. Firmaların büyük bir kısmı işletme sermayesi sıkıntısı çekmektedir. Daha önce verilen enerji desteği teşviği, düşük faizli uzun vadeli kredilerin verilmesi v.b. teşvik unsurları sanayicilere sorunlarının çözümünde etkili olacaktır. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Çalışan Sayısı ve Niteliği: 1 Adet İl Müdürü, 1 Adet İl Müdür Yardımcısı, 2 Adet Şube Müdürü, 1 Adet Şef, 1 Adet Mühendis, 1 Adet Ölçüler ve Ayar Memuru, 2 Adet Memur, 2 Adet Daktilograf olmak üzere toplam 11 adet personelimiz bulunmaktadır. 349 52 ORDU 1. İlin Sanayi Yapısı Ordu’da ekonomi tarım ve hayvancılık sektörlerine dayalıdır ve sanayi ise gıda sektörü başta olmak üzere bazı sektörlerde gelişme aşamasındadır. Sanayi sektörü henüz gelişme aşamasında olmakla birlikte, ilde ülkemizin sayılı sanayi kuruluşları arasında yer alan büyük işletmeler de mevcuttur. Mevcut tesislerin tamamına yakını yörenin doğal kaynak zenginliğini değerlendirmeye yönelik olarak kurulmuştur. Bütün bunların yanında küçük ölçekte Süt işleme tesisleri mevcuttur. 2. İlin Ticaret Yapısı İlde İhracatın büyük bir kısmını yaklaşık %70’ i Natürel iç fındık ve İşlenmiş fındık ürünleri teşkil etmektedir. Bunun yanında MDF, laminant Parke, Çimento, çeşitli Maden cevherleri, Ayçiçeği yağı gibi ürünler ihracatın en önde gelen kalemleridir. İl ithalatında ise ev ve işyerlerinde yakacak olarak kullanılan kömür, Kerestelik Tomruk, MDF ve laminant parke yapımında kullanılan odun, dekoratif kağıt, üre, metanol, fındık tarımında kullanılan çeşitli ilaçlama makineleri, küçük el aletleri gibi ürünlerde ilde ithal edilmektedir. Bütün bu ihracat ve İthalatı yapan firma sayısı toplam 55 adet civarındadır. İl bal üretiminde Ülke genelinde üretim bakımından 2.sırada olup toplam 2011 yılı içerisinde yaklaşık 9.000. Ton bal üretilmiştir. Ayrıca 2011 yılında ilde 4000 Ton Kivi üretimi gerçekleşmiştir. İlde toplam 3 adet Ticaret ve Sanayi Odası- 3 adet Ticaret Borsası- 1 adet Esnaf Odası Birliği Başkanlığı, ayrıca İl ticaretinde şahıs şirketleri hariç 2011 yılı toplam 3840 adet çeşitli tipte firma faaliyet göstermektedir. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Ordu İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Ordu İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 234 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.3 lük bir oran ile sanayisi gelişmekte illerimiz arasında yer almaktadır. Karadeniz Bölgesi’ndeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, bölge illeri arasında %19 lik bir oran ile Samsun ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla, % 10 ile Düzce , % 10 Trabzon, %10 Çorum, % 7 Bolu, % 6 Kastamonu, % 5 Ordu, %5.0 Rize, % 4 Amasya, % 4 Tokat, %4 Zonguldak, % 4 Karabük, %3 Sinop, % 3 Giresun, %3 Bartın, %1 Gümüşhane, %1 Artvin, % 1 Bayburt illeri takip etmektedir. 3.2. Ordu İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: ORDU İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 32 Gıda ürünlerinin imalatı, % 10 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı ile ilk sıralarda olduğu görülmektedir Bunları sırasıyla aşağıdaki sektörle takip etmektedir. % 10 Diğer madencilik ve taşocakçılığı % 9 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması 350 % 8 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı, (mobilya hariç) saz, saman vb malzemelerde örülerek yapılan eşyaların imalatı, % 5 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı % 4 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, % 3 Mobilya imalatı, % 2 Deri ve ilgili ürürnlerin imalatı, % 2 Tekstil ürünleri imalatı, % 2 Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı, % 1 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 1 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı % 1 Kömür ve linyit çıkartılması, % 1 Diğer imalatlar % 1 Metal cevherleri madenciliği % 1 İçeçek imalatı % 7 Diğer 3.3. Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Ordu ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 9071 dır. Ar-Ge birimi bulunana firma sayısı 9, Kalite Kontrol birimi bulunan firma sayısı 56 dir. Genel Değerlendirme: Sanayide çalışanların, % 41 i Gıda ürünlerinin imalatı sektöründe, %24 i Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması sektöründe istihdam edilmektedir. İstihdamın % 84 ü işçi, % 2 si Mühendis'tir. Ordu İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 24 i Mikro Ölçekli, % 59 i Küçük Ölçekli, % 14 ü Orta Ölçekli, % 3 ü Büyük Ölçekli işletmelerdir. Personel Sayısına Göre Büyük İşletmeler: - Sanset Gıda Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Çamsan Ağaç Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Poyraz Poyraz Fındık Entegre Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Gürsoy Tarımsal Ürünler Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Relaks Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş. 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Yerel Tarımsal Ürünler İşleme Sanayi ( Kivi, Çilek, Elma İşleme Soğuk Hava Depolama Tesisleri. ) Ordu Bolaman Turizm gelişme alanı yatırımları (Ordu Marina –Bölgesel Mokamp ve Kamping alanları.) 3 Yıldızlı Butik Oteller, Otantik Evler, Köy Pansiyonculuğunun geliştirilmesi. Yayla Turizm teşvik bölgelerinin geliştirilmesi. Çağrı merkezleri hizmeti. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Başlamış olan Ordu- Sivas ve Osmaniye bağlantı yolunun ivedilikle bitirilmesi. Hava Ulaşım imkânının bir an önce yaratılması Feribot Seferlerine uygun Liman ( Tevzi Yatırım Projesi.) Trans Kafkasya Demiryolu bağlantısının Ordu istikametine uzatılması. Alternatif olarak; Samsun demiryolunun Ordu- Giresun istikametine uzatılması. 351 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Ordu İline Ait İhracat Bilgileri İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 2008 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 58 2009 2010 2011 52 54 54 205.163 351.144 366.475 Yıl 6.2. Ordu İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 66 50 56 59 314.404 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 104.522 69.031 75.563 79.098 7. Ordu İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Ordu Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:166) 60 hektar büyüklüğündedir. 2001 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 75 adet sanayi parselinin 70 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 64 adedi üretim, 6 adedi inşaat aşamasındadır. 5 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 2.200 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, orman ürünleri ve plastik sanayidir. Ordu-Fatsa Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:129) 50 hektar büyüklüğündedir 2007 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 30 adet sanayi parseli bulunmakta olup, 21 adedinin tahsisi yapılmış, tahsisi yapılan parsellerde 14 adedi üretim, 4 adedi inşaat, 3 adet tesiste proje aşamasındadır. 9 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 1.010 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, pişmiş kil ve gıda sanayidir. b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Ünye Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:134) Ünye OSB projesi ile ilgili olarak 1990 tarihinden itibaren 4 defa yer seçimi yapılmıştır. En son 29.11.2000 tarihinde 50 hektar büyüklüğündeki alan için yer seçimi yapılmıştır. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Ordu ilinde 1.134 işyerlik 5 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 36.173.902.-TL’ye karşılık gelmektedir. 352 SIRA NO 1 2 3 4 5 KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI İŞYERİ SAYISI ORDU FATSA KSS ORDU MERKEZ KSS ORDU MERKEZ (ATA) KSS ORDU ÜNYE KSS ORDU MESUDİYE KSS TOPLAM 300 350 194 266 24 1.134 DOLU İŞYERİ SAYISI 300 350 193 225 11 1.079 BOŞ İŞYERİ SAYISI 0 0 1 41 13 55 DOLULUK ORANI (%) 100 100 99 85 46 95 b) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Korgan Küçük Sanayi Sitesi: 2011 yılı Yatırım Programında “50 işyeri, altyapı” olarak ve 5.000.-TL ödenekle yer almaktadır. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ İkizce Küçük Sanayi Sitesi: Yer seçimi 28.10.2000 tarihinde Bakanlığımız elemanlarınca yapılmış olup, Düzpelit mevkiindeki alan KSS yeri olarak seçilmiş ve 16.05.2002 tarihinde Valiliğe yer seçimi talimat yazısı yazılmıştır. Kumru Küçük Sanayi Sitesi: 21.04.2004 tarih ve 4576–4580 sayılı yazımız ile Ordu Valiliğine ve Kumru Belediye Başkanlığına yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiş olup, bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir. Fatsa İlave Küçük Sanayi Sitesi: S.S. Fatsa KSS Yapı Koperatifi Başkanlığı'nın 24.09.2007 tarihli ve 24 sayılı yazısında iş hacminin artması nedeniyle yer seçiminin talep edilmesi üzerine, 16.10.2007 tarihinde mahallinde etüt çalışması yapılmış olup, yaklaşık 8 dekar büyüklüğündeki alanın uygun görüldüğü 02.11.2007 tarih ve 11854–11857 sayılı dağıtımlı yazımız ile Fatsa Belediye Başkanlığı'na KSS Yapı Kooperatif Başkanlığı'na ve Valiliğe bildirilmiştir. Aybastı Küçük Sanayi Sitesi: Aybastı Belediye Başkanlığı'nın 12.09.2007 tarih ve 149 sayılı yazısında 1999 yılında yapılan ve uygun görülen ancak kooperatif ortaklarınca benimsenmeyen alandan vazgeçilmesi nedeniyle yeniden yer seçiminin talep edilmesi üzerine, 16.10.2007 tarihinde etüt çalışması yapılmış olup, yerin uygun görüldüğü 28.12.2007 tarih ve 14315– 14318 sayılı dağıtımlı yazımızla 80 dekar büyüklüğündeki alanın KSS yeri olarak uygun görüldüğü bildirilmiştir. Gölköy Küçük Sanayi Sitesi: 27.02.1984 tarihinde Belediye Başkanlığına ve S.S. Gölköy KSS Yapı Kooperatif Başkanlığına yer seçimi talimatı yazılmış olup, herhangi bir gelişme olmamıştır. S.S. Gölköy KSS Yapı Kooperatifi Başkanlığınca yeniden KSS yer seçimi talep edilmiş ve 12.03.2007 tarihinde etüt çalışması yapılmıştır. 19.04.2007 tarih ve 4158–4161 sayılı dağıtımlı yazımız ile seçilen 27 dekar büyüklüğündeki alanın uygun görüldüğüne dair Kooperatife, Belediyeye ve Valiliğe talimat yazılmıştır. Merkez Mobilyacılar Küçük Sanayi Sitesi: 17.01.2011 tarihinde mahallinde etüt çalışması yapılmıştır. 10.02.2011 tarih ve 1249-1251 sayılı yazımızla Kooperatife Tarım İl Müdürlüğünün ve DSİ Genel Müdürlüğünün görüşünün alınması gerektiği bildirilmiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 353 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri 1) Sanayi Sektörü Enerji Borcu 5458 sayılı kanunda SGK Prim Borçlarında olduğu gibi Faiz oranları TÜFE veya TEFE’ye göre yeniden belirlenerek 36 aya kadar vade ile ödenebilir şekilde olması gerekmektedir.Sanayi sektörü elektrik enerji destekleri yeniden sağlanmalıdır. 2) SGK Prim Borlarının ödeme süresinde 1 yıl içinde 2 defa taksit ödenmemesi halinde tüm borçlar tahakkuk ettiği şekilde aslına döndürülmekte ve borç ödenemez hale gelmektedir. 3) Mevcut Kriz göz önüne alınarak 1 yıl içinde 2 taksit ödememe halinde borç aslının ödenmesi şartı ile daha esnek bir yapıya kavuşturularak İşletmelerin borçlarını ödeme imkânı sağlanmalıdır. 4) SGK Borcu nedeniyle, KOSGEB, diğer devlet kredilerinin ve teşviklerin kullanılmasını engelleyen mevzuatlar, Kriz döneminde uygulanmamalı ve Cansuyu Kredilerinin gerçek ihtiyaç sahibi ve küçük sanayiciler tarafından kullanılabilmesi imkânı sağlanmalıdır. 5) Bankaların Merkez Bankası Sicil affına rağmen kendi kayıtlarını esas alması halen Kredilendirmede ciddi sorun yaratmaktadır. Bankalar Sicil affına uygun davranmalıdır. 6) Gıda Sektörü, Gıda Kodeksinde AB Normlarına uygun Standart çalışmaları henüz bazı işletmelerin hazır olmaması nedeniyle cezai sorumluluklar yaratmaktadır. Özellkle mikrobiyolojik değerlerin AB Standartlarına çekilmesi ile ilgili uygulama mevcut üreticilerin cezai müeyyide ile karşılaşmasına sebep olmaktadır. Bu uygulamanın geçiş döneminde bir müddet durdurulması büyük yarar sağlayacaktır. 7) Can suyu kredilerinde küçük kobiler ile mikro kobilerin özellikle imalat sektöründe faaliyette bulunan küçük işletmelerin öncelikli olması sağlanmalıdır. 8) Süresi sona erecek olan 5084 sayılı teşvik kapsamının uzatılması sağlanmalı,SGK işveren katkı payı desteği sürdürülmelidir. 9) Sanayi sektöründe alt sektör kümelenme çalışmalarının yapılarak TR 90 bölgesinde bulunduğumuz bölgesel teşvik alanlarında güncellemeler yapılması.Bölgenin sosyo ekonomik gelişmişlik seviyesi baz alınarak asgari teşvik yatırım tutarlarının ve kapasite kriterlerinin uygunluk çalışmasının yapılması. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu - Toplam Personel Sayısı: 24 1 Müdür – 1 Müdür Yardımcısı - 2 adet Şube Müdürü – 3 adet Şef – 3 adet Mühendis 1 adet Tekniker- 1 adet V.H.K.İşletmeni- 4 adet Ölçü Ayar Memuru- 3 adet Memur 1 Adet Sekreter- 1 adet Daktilograf- 1 adet Şoför- 2 adet Hizmetli. 354 53 RİZE 1. İlin Sanayi Yapısı Güzel ülkemizin Doğu Karadeniz Bölgesinin deniz kıyısında ve doğusunda yer alan şirin ilin en temel özelliği, tam anlamıyla yeşil çay üretiminin merkezi olmasıdır. İlin ekonomisine de ticaretine de çay bitkisi ve makinesiz yapılan çay tarımı damgasını vurur. Bir kamu kuruluşu olan Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü de, Rize İl merkezindedir. Ülkemizin yaş çay üretiminin üçte ikisine yakını Rize’de yapılır. İkliminin ılık oluşu ve bol yağış alması nedeniyle, Rize’nin arazisi çayın üretimine çok elverişlidir. Yaklaşık 40.000 hektarlık çay bahçelerinde yılda ortalama 400 bin tondan fazla çay üretimi yapılmaktadır. Yeni dikim alanlarının yapılmasına, kanunen izin ve ruhsat verilmemektedir. 2. İlin Ticaret Yapısı Çay fabrikası ve atölyelerinin dışında bu tesislerin yedek parçasını üreten, bakım ve onarımını yapan sanayi iş kolları, çay paketleme ve ambalaj tesisi, un fabrikaları, kereste ve tomruk biçme atölyeleri, döküm, balık unu ve balık yağı gibi sanayi kuruluşları İl ekonomisinin temel taşlarıdır. Ondan fazla hazır beton tesisi ile yapımı devam eden ve bir kısmı üretime geçen HES santralleri, ilin ekonomisine büyük bir katma değer sağlamıştır. 3. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Akarsu kaynakları çoktur, debisi yüksektir. Bunlardaki potansiyel zenginlikten hukuki engellemeler nedeniyle gereği gibi tam istifade edilemiyor. Bu sulardan üretilecek elektrik enerjisi ülke ihtiyacına önemli katkı sağlayabilir. Rize ve Ülkemiz için çok önemli potansiyeli olan eko turizm, dağ ve yayla turizmi için yeni yatırımlar yapılarak atıl olan değerlerin ekonomiye kazandırılması gereklidir. Halen önemli bir ihtiyaç olan turistik konaklama ihtiyacını karşılayacak beş yıldızlı bir otel yoktur. 4. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar İl iktisadi seçimini çay üretimi satışı ve pazarlaması konusunda yaptığı için bunun dışında ilin kendi içindeki talebe yönelik yatırımlar dışında sadece Çayeli İlçesi Madenli Beldesinde faaliyet gösteren Çayeli Bakır İşletmesi dışlında gerek yurtiçi gerekse yurt dışı talebi karşılayan bir işletme bulunmamaktadır. 5. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 5.1. Türkiye Sanayisi ve Rize İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Rize İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 217 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.3 lük bir oran ile sanayisi gelişmekte olan İller arasında yer almaktadır. Karadeniz Bölgesi’ndeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, bölge illeri arasında %19 lik bir oran ile Samsun ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla, % 10 ile Düzce , % 10 Trabzon, %10 Çorum, % 7 Bolu, % 6 Kastamonu, % 5 Ordu, %5.0 Rize, % 4 Amasya, 355 % 4 Tokat, %4 Zonguldak, % 4 Karabük, %3 Sinop, % 3 Giresun, %3 Bartın, %1 Gümüşhane, %1 Artvin, % 1 Bayburt illeri takip etmektedir. 5.1. Rize İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Rize İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 72 lik bir oran ile Gıda ürünlerinin imalatı sektörünün ilk sırada yer aldığı görülmektedir. Diğer sektörler sırasıyla; % 6 Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı % 6 Diğer madencilik ve taş ocakçılığı, % 2 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı.(Makine ve teçhizatı hariç) %2 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı. % 2 Ağaç ve Mantar ürünleri (mobilya hariç);saz, saman ve benzeri malzemelerden, örülerek yapılan eşyaların imalatı, % 2 Elektrik,gaz,buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı % 2 Mobilya imalatı, % 2 İçecek İmalatı, % 2 Başka yerde sınıflandırılmamış makine techizat imalatı % 1 Kimyasal madde ve ürünlerin imalatı % 1 Makine ve Teçhizatı hariç; fabrikasyon metal ürünleri imalatı, % 1 Elektrikli Teçhizat İmalatı % 1 Makine ve ekipmanları kurulumu ve onarımı % 1 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı, % 3 Diğer 5.2. Çalışan Sayısı Ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Rize ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 14.202 dir. Ar-Ge birimi bulunana firma sayısı 15, Kalite Kontrol birimi bulunan firma sayısı 71 dir. 5.3. Genel Değerlendirme: İlin coğrafi yapısına uygun olarak, sanayi gelişme göstermiştir. Buna göre İlin lider sektörü gıda ürünleri imalatı sektörüdür. Sanayide İstihdamın % 87 si işçi, % 3 ü Mühendis’tir. Rize İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 26 sı Mikro Ölçekli, % 45 u Küçük Ölçekli, %22 si Orta Ölçekli, %7 i Büyük Ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü 100.Yıl Çay Paketleme Fabrikası Müdürlüğü - Çayeli Bakır İşletmelerı - Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü Pazar Çay Fabrikası Müdürlüğü - Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü Fındıklı Çay Fabrikası Müdürlüğü - Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü Çayeli Çay Fabrikası Müdürlüğü 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Rize İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 62 66 81 76 356 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 347.400 259.798 347.818 389.543 Yıl 6.2. Rize İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 37 29 33 32 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 35.439 16.161 13.596 22.099 7. Rize İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a)RİZE İLİNDE BİTEN OSB PROJESİ BULUNMAMAKTADIR. b)DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ: Rize Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:24) 2011 yılı Yatırım Programında “138 hektar (ilk etapta 50 ha)” olarak 5.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Altyapı inşaat ihalesi 2009 yılında yapılmasına ve yüklenici firma tarafından başlanmasına rağmen, OSB’nin yapılacağı alandaki şahıs mülkiyetinde olan arazilerle ilgili yaşanan ve yargıya taşınan bu konu nedeniyle Rize OSB’nin altyapı inşaatına devam edilememektedir. Bölgede 37 adet sanayi parseli bulunmaktadır. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Rize-Ardeşen Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:234) 22.03.2004 tarih ve 2793 sayılı yazımızla 100 hektar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin uygun görüldüğü Valiliğe bildirilmiştir. İmar planı aşamasındadır. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ : a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Rize İlinde 465 işyerlik 3 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 22.273.348.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO 1 2 3 KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI RİZE ARDEŞEN KSS RİZE ÇAYELİ KSS RİZE MERKEZ KSS TOPLAM İŞYERİ SAYISI 129 122 214 465 DOLU İŞYERİ SAYISI 97 117 214 428 BOŞ İŞYERİ SAYISI DOLULUK ORANI (%) 32 5 0 37 75 96 100 92 b) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Merkez (Modern) Küçük Sanayi Sitesi: 2011 yılı Yatırım Programında “200 işyeri, altyapı” olarak ve 1.860.000.-TL ödenekle ile yer almaktadır. 96 işyeri yapım işi fiziki gerçekleşmesi % 24’dür. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 357 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri İlin en temel iktisadi sorunu yoğun bir şekilde göç vermesi sonucu ortaya çıkan iç pazar daralmasıdır. Yanı sıra coğrafi konumu nedeniyle yurtiçi pazara uzaklığı, nitelikli iş gücü ve sermaye yetersizliği, finansman sorunu ülkemiz genelinde olduğu gibi İl sanayicilerinin de yaşadığı sorunlar olarak sıralanabilir. Deniz yolu işletmeciliği, limanın küçüklüğü nedeniyle pek aktif değildir. Kargo yükü taşımacılığına 2011 yılı sonu itibari ile başlanmıştır. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu ADI SOYADI MUSTAFA TÜFEKÇİ ERGÜN YILDIZ MUSTAFA ÖZTÜRK ŞABAN YAKICI ERCÜMENT Y. CİNEL HASAN ALA ŞÜKRÜ BAŞ İSMAİL ÇELİK ÖMER FEYİZOĞLU SULTAN YAKICI EROL ALTUN GÖREV UNVANI İl Müdürü V. Şube Müdürü Mühendis Şef Şef Ölçü Ayar Mem. Memur Vhki Memur Memur Daktilograf 358 ÖĞRENİM DURUMU Üniversite Üniversite Üniversite Yüksekokul Üniversite Yüksekokul Yüksekokul Lise Üniversite Lise Lise HİZMET SÜRESİ 34 25 Yıl 32 24 11 25 23 25 9 18 10 54 SAKARYA 1. İlin Sanayi Yapısı Sakarya İlinin uygun iklim şartları, ucuz arazi varlığı, elektrik ve doğalgaz toplaşım yeri, kara ve demir yolu ağına dahil oluşu, liman inşaatının da sona gelişi, yeterli nüfus sayısı ve yetişmiş nitelikli iş gücü varlığı imkanları ile yeni yatırımlara cazip gelmektedir. Yeni yatırım alanları (otomotiv sanayi – gıda sanayi – mobilya ağaç sanayi, süs bitkiciliği, organik tarım, beyaz ve kırmızı et işleme işletmeciliği, elektrik aksamı işletmeciliği) en cazip alanlar olarak sayabiliriz. İlin konumu, ulaşım imkanları, önemli merkezlere ve pazarlara yakınlığı, enerji ve su imkanları, nitelikli iş gücü imkanları gibi kuruluş yeri faktörleri açısından önümüzdeki yıllarda Sakarya Sanayi ekonomisini ciddi canlanmalar olacağı beklenebilir. İlde Sakarya Üniversitesi Merkez Kampüsü sınırları içinde “Teknoloji Geliştirme Bölgesi (TEKNOPARK) “ kurulmuştur. SATSO bünyesinde İGEME Temsilciliği kurulmuş, bu temsilcilik aracılığı ile firmalara dış ticaret konusunda bilgi ve eğitim desteği verilmektedir. Bölgede, ihracat ve yüksek teknoloji hafif sanayi ve montaj sanayi benimsenecek, tekstil, otomotiv, elektronik, işlenmiş gıda, mobilya gibi sektörlere ağırlık verilecektir. Araştırmalar, Karadeniz Bölge ülkelerinin tekstil, otomotiv, elektroteknik ve işlenmiş gıda gibi temel tüketim mallarına talepleri olduğunu göstermiştir. Bu iş kavramları, Doğu Marmara Bölgesi’nde ağırlıklı üretim merkezlerini bulundurmaktadır. 2. İlin Ticaret Yapısı İlde; Cumhuriyetin ilk yıllarında ağaç işleri imalatı, ipek atölyeleri, un fabrikaları ve kiremit-tuğla fabrikaları kurulmuş, buna bağlı olarakta ticaret küçük el sanatları (sepetçilik, papuçculuk, semercilik vb.) oldukça gelişmiş bir seviyedeydi. Sanayi ve Ticaretteki bu hareketlilik sebebiyle ilde finans açısından da “Adapazarı İslam Ticaret Bankası” kurulmuştur. İlde, KOBİ’lerin devreye girmesiyle imalat sanayi çeşitlenmiş, ihracata yönelik rekabet edebilen bir üretim yapısı oluşmuştur. Referans olabilecek büyük ölçekli (Toyota - Otokar Otokur vb.) otomotiv, tekstil ve gıda sanayi işletmelerinin devreye girmesiyle, Sakarya’nın ekonomisi ve sanayisi bugünkü seviyesine ulaşmıştır. Sakarya’da tarım, ticaret, sanayi sektörü ve ulaştırma, haberleşme ağırlıklı bir “Sosyoekonomik” yapı görülmektedir. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Sakarya İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Sakarya İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 851 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 1 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş ildir. Marmara bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 65 ile İstanbul ilk sırada yer alırken sırasıyla, %17 Bursa, % 5 Kocaeli, % 3 Tekirdağ, % 3 Balıkesir, 359 % 2 Sakarya, %1 Çanakkale, % 1 Kırklareli, %1 Edirne, %1 Bilecik, %1 Yalova takip etmektedir. 3.2. Sakarya İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Sakarya İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 17 Gıda ürünlerinin imalatı, % 11 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı, % 8 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı, (mobilya hariç) saz, saman vb malzemelerde örülerek yapılan eşyaların imalatı sektörlerinin ilk sıralarda yer aldığı görülmektedir. Diğer sektörler de sırasıyla; % 8 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (Makine teçhizatı hariç) % 7 Tekstil ürünleri imalatı, % 7 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, % 6 Motorlu kara taşıtı treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı % 6 Ana Metal Sanayi % 5 Diğer madencilik ve taşocakçılığı % 5 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 4 Mobilya imalatı, % 3 İçecek imalatı, % 3 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması % 3 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 2 Elektrikli teçhizat imalatı % 1 Diğer ulaşım araçlarının imalatı % Diğer 3 ( Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, Diğer imalatlar,Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı,Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı, Kok kömürü ve rafine edilmiş ürünleri imalatı 3.3. Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Sakarya ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 47.008 dür. 99 sanayi işletmesinde AR-GE birimi bulunmaktadır. 247 sanayi işletmesinde Kalite kontrol birimi bulunmaktadır. Genel Değerlendirme: Sanayi işletmelerinin doğal bir kümelenme içerisinde olduğu Sakarya İlinde çalışanların, % 15 Tekstil ürünleri imalatı,imalatı, % 15 Gıda ürünlerinin imalatı, sektöründe istihdam edilmektedir Sanayideki istihdamın % 75 i işçi, % 4 ü Mühendis, % 12’si idaridir. Sakarya İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 35 i Mikro Ölçekli, % 47 i Küçük Ölçekli, % 14 ü Orta Ölçekli, % 4 ü Büyük Ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler: - Toyota Otomotiv Sanayi Türkiye A. Et A.Ş. - Çak Tekstil Sanayi Ve Ticaret Sakarya Şubesi) - Otokar Otobüs Karoseri Sanayi A.Ş - Tüvasaş-Türkiye Vagon Sanayi A.Ş - Ak Gıda Sanayi ve Ticaret 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Sakarya İli’nde uygun iklim şartları, elektrik ve doğalgaz toplaşım yeri, kara ve demiryolu ağına dâhil oluşu, liman inşaatının da sona gelişi, yeterli nüfus sayısı ve yetişmiş nitelikli işgücü varlığı imkânları ile yeni yatırımcılara cazip gelmektedir. Yeni yatırımlar için (Otomotiv sanayi – gıda sanayi – süs bitkiciliği) en cazip alanlar olarak sayılabilir. 360 İl Merkezi ve ilçelerde proje ve yatırım aşamasında bulunan mevcut OSB’lere ilave olarak (Karasu – Ferizli – Kaynarca – Akyazı) OSB’lerinin ve mevcut 13 adet KSS’ ne ilave olarak KSS olmayan ilçe ve beldelerde yeni projelerin tamamlanarak devreye girmesiyle beraber ilin konumu, ulaşım imkânları, önemli merkezlere ve pazarlara yakınlığı, enerji ve su imkânları, işgücü imkânları gibi kuruluş yeri faktörleri açısından sahip olduğu özellikler dikkate alındığında önümüzdeki yıllarda Sakarya sanayisi ve ekonomisinde ciddi canlanmalar olacağı beklenebilir. Yine “Ticaret Sektörü”, oluşturduğu gelir ve istihdam bakımından İl ekonomisinde önemli sektörlerden biridir. Doğa turizmine ağırlık verilerek pazar yaratılmalıdır. Organik tarıma ve süs bitkiciliğine önem verilerek ticarete katkı sağlanmalı. Şehrimizin kalkınmasını hızlandıracak en önemli projeler; Sakarya Nehri Ulaşım Projesi. İpekyolu Vadisi Serbest Bölge Projesi. Karasu Liman Projesi Bölgesel Kalkınma Ajansları. Nitelikli Sanayi Bölgelerinin kurulması. İhtisas OSB’lerin kurulması. Endüstri Bölgelerinin kurulması. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar 2008 yılı içinde İle özellikle enerji, ulaşım,demir-çelik, büyük alışveriş merkezleri, çimento, süs bitkiciliği, organik tarım, gıda ve otomotiv sektörlerinde yatırım planlanmaktadır. Kibar Holding- Kemal Halil A.Ş., Toyota, Otoyol, Koç Holding, Federal Grup A.Ş. , Konukoğlu Grubu, Aydınlı ve İstikbal Gruplarını sayabiliriz. Gerekli sanayi alt-yapı (OSB – Endüstri Bölgesi, Serbest Bölge vb.) hazırlanması, nitelikli işgücü ve hammadde temini gibi hususların tamamlanması ile birlikte “Uygun yatırım koşulları” sağlanırsa yabancı yatırımcıların ilgisi artarak devam edecektir. Yine serbest bölge ile ilgili ulusal şirket kurulmuş olup, ilgili sanayi alanı tespit edilmiş durumdadır. Sakarya’nın kısa ve orta vadede “tarım,hayvancılık,turizm, ticaret ve sanayi” alanlarında gelişme potansiyeline sahip olduğu görülmektedir. Tarımda; tarım alanlarının daha iyi değerlendirilmesi, seracılık ve süs bitkiciliğine önem verilerek ihtisas OSB’ler (meyve-sebze Geyve ve Pamukova ihtisas OSB),(Pamukova süs bitkiciliği ihtisas OSB), (Tigem hayvancılık ihtisas OSB) planlanmış olup; “Tarımsal sanayi ürünlerine” gerekli yatırımlar yapılmalıdır. Sakarya ili ulaşım imkanları, sahip olduğu doğal güzellikleri, sosyal ve kültürel etkinlikleri ve turizm açısından önemli potansiyeller taşımaktadır. Konu ile ilgili; Sağlık Turizmi (Kuzuluk Kaplıcaları) Projesi Kıyı Turizmi (Karasu-Kocaali kıyıları) Projesi Yayla Turizmi (Akyazı-Hendek Yaylaları) Projesi Kayak Merkezleri (Göktepe Kayak Merkezi) Projesi Doğa turizmi, dağcılık ve rafting spor projeleri İldeki yeraltı zenginlikleri ve madenlerimizle ilgili kapsamlı bir (rezerv) çalışması yapılarak, ortaya çıkarılması ve işlenerek ihracata dönük bir üretim planlanması yapılmalıdır. 361 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Sakarya İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 262 262 278 278 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) İTHALATÇI FİRMA SAYISI 281 250 280 339 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 2.907.203 1.722.375 1.678.174 2.011.691 6.2. Sakarya İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 1.709.176 908.949 1.005.091 1.368.287 7. Sakarya İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ a) BİTEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ Sakarya I Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:169) 119 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 58 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 52 adedi üretim, 3 adedi inşaat, 3 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 6.070 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; madeni eşya, dokuma-giyim ve karayolu araçları sanayidir. b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Sakarya III Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:117) 254 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 58 adet sanayi parselinin, 48 tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 25 adedi üretim, 18 adedi inşaat, 5 adedi proje aşamasındadır. 10 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 3.000 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; plastik, elektrikli makineler ve gıda sanayidir. Sakarya II Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:154) 344 hektar büyüklüğündedir.. Bölgedeki; 99 adet sanayi parselinin, 92 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 48 adedi üretim, 36 adedi inşaat, 8 adedi proje aşamasındadır. 7 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 3.190 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; madeni eşya, plastik ve elektrikli makineler sanayidir. Merkez Organize Sanayi Bölgesi (II. İlave Alan) : (Sicil No:154) 13.07.2007 tarih ve 7662–7667 sayılı yazımızla 7 hektarlık alanın yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir İmar planı aşamasındadır. Akyazı Organize Sanayi Bölgesi: Valiliğin 30.03.2007 tarih ve 1057 sayılı yazısına istinaden 140 hektar büyüklüğündeki alanın yer seçimi işlemlerinin sonlandırıldığı 06.04.2007 tarih ve 3562 sayılı yazı ile Valiliğe bildirilmiştir. 362 Valiliğin 27.09.2007 tarih ve 3245 sayılı yazısında 428 ha.'lık alanda yeni bir yer seçiminin yapılmasının talep edilmesi üzerine 01.12.2007 tarihinde mahallinde etüt çalışması yapılmıştır. Ancak il’de tüm OSB'lerdeki toplam sanayi parsellerinin en az % 75'inde üretim veya inşaata geçilmiş şartının sağlanmadığı anlaşıldığından 11.04.2008 tarih ve 4098 sayılı yazımızla bu şartın sağlanması halinde Valiliklerince yeniden talep edilmesi halinde konunun yeniden değerlendirileceği bildirilmiştir. Karasu Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:256) 44 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 6 adet sanayi parselin, 4 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 4 adedi proje aşamasındadır. Altyapı proje aşamasındadır. Ferizli Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:270) 71 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 59 adet sanayi parselinin, 5 adedi tahsis edilmiş olup, proje aşamasındadır. Kaynarca Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:271) 90,80 hektar büyüklüğündedir. Bölgede 57 adet sanayi parseli bulunmaktadır. Dış Mekan Süs Bitkileri Yetiştiriciliği Organize Sanayi Bölgesi: 10.05.2006 tarih ve 4593 sayılı yazımızla etüt edilen alanın 8 adet firmaya kiralanması OSB kanununa uymaması nedeniyle projenin devam edemeyeceği Valiliğe bildirilmiştir. B. KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ : a) BİTEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Sakarya İlinde toplam 764 işyerlik 7 adet Küçük Sanayi Sitesi tamamlanarak hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 27.151.316.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 100 DOLU İŞYERİ SAYISI 88 BOŞ İŞYERİ SAYISI 12 DOLULUK ORANI (%) 88 196 189 7 96 100 100 112 80 81 112 20 19 0 80 81 100 88 88 0 100 68 764 0 638 68 126 0 84 İŞYERİ SAYISI KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI SAKARYA ADAPAZARI KSS SAKARYA ADAPAZARI ZİRAİ ALETLER KSS SAKARYA KARASU KSS SAKARYA GEYVE KSS SAKARYA HENDEK KSS SAKARYA ADAPAZARI (OTOMOBİLCİLER) KSS SAKARYA FERİZLİ KSS TOPLAM b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Akyazı Küçük Sanayi Sitesi: Kocaali Küçük Sanayi Sitesi: (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri Sakarya’nın sanayi alanında büyürken karşılaştığı sorunlar da mevcuttur. Sakarya’nın bölgedeki diğer illerden daha geç sanayileşmeye başlaması, avantaja çevrilerek il sanayinin ve gelecek yatırımların şekillendirilmesi bakımından önemlidir. Sakarya’daki kurum/kuruluşların birlikte hareket ederek, sanayi alanında önceliklerin belirlenmesi ve bu doğrultuda gelen 363 yatırımların sorun veya sorunlara neden olmadan en başından doğru bir şekilde değerlendirilmesi bizim açımızdan hayati önem arz etmektedir. Gelecek yatırımlar diğer ana sektörlerdeki gelişmeyi engellemeyecek şekilde planlanmaya çalışılmakta ve bu doğrultuda kurulacak OSB’ler, KSS’ler ve Endüstri Bölgeleri ile şehre değer katabilecek, ileri teknoloji kullanan yatırımlar Sakarya’ya çekilmeye çalışılmaktadır. Kocaeli, Sakarya, Bolu, Düzce ve Yalova illerinde faaliyet gösteren Doğu Marmara Kalkınma Ajansı (MARKA) anılan illerde Yatırım Destek Ofisleri ile hizmet vermektedir. Girişimcilere mali ve teknik destekler sunan kalkınma ajansı, bölge yatırım potansiyellerini bölge planları çerçevesinde ulusal ve uluslar arası yatırımcılara tanıtmakta ve bölge planı vasıtasıyla sanayinin planlanması, sunduğu desteklerle sanayinin gelişmesi ve sorunlarının çözümü noktasında katkı sunmaktadır. Sonuç olarak, nitelikli işgücüyle desteklenen nitelikli altyapı, nitelikli yatırımı bölgeye çekecek ve katma değeri yüksek üretim sonucuna ulaştıracak; bu sayede yükselen katma değer bölgenin yaşam kalitesini güçlendirerek, istikrarlı büyüme ve sürdürülebilir kalkınma döngüsünü tamamlayacaktır. Yapılanlar - Küreselleşme ile birlikte uluslararası rekabet edebilirlikte inovasyon, ileri teknoloji ve AR-GE odaklı çalışmalar yapılmaktadır. - İhracatta; sıradan olmayan ürünler ihraç eden, çeşitliliği düşük iller kategorisinde yer almamak amacıyla çalışmalar yapılmaktadır. - İlimizde; küresel rekabete açık, ihracaata dayalı, markalaşmaya önem veren, istihdam yaratan, katma değeri yüksek, teknoloji gelişimini sağlamış, çevreyle uyumlu, düzenli ve organize bir “sanayi yatırım ortamı” hazırlamak; halkımızın yaşam kalitesini arttıran, yaşanabilir, sürdürülebilir, doğal yaşama ve çevreye uygun bir “sanayileşme politikası” gerçekleştirmek için, uzun vadeli bir sanayi stratejisi hazırlayarak, Sakarya'nın, “ekonomik gelişimi ve kalkınması” için çalışmalarına devam etmektedir. - Mesleki eğitim kurumları, üniversiteler ile KOBİ'ler, esnaf ve sanatkarlar arasındaki: “işbirliği ve koordinasyonun” güçlendirilmesiyle “mesleki eğitim” geliştirilmektedir. - Nitelikli istihdam kapasitesinin arttırılmasına yönelik eğitim ve eylem planı “İl İstihdam Kurulu” marifetiyle yerine getirilmektedir. - Üniversite, sanayi ve kamu işbirliği geliştirilerek, KOBİ'lerin üretim, yönetim, pazarlama, tedarik, tasarım, makine-teçhizat gibi konularda işbirliği projeleri desteklenmektedir. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 ÜNVANI İl Müdürü Şube Müdürü Şef Mühendis Mühendis Mühendis Mühendis Tekniker Tekniker Teknisyen Ölçüler ve Ayar Memuru Ölçüler ve Ayar Memuru Memur Sekreter Şöför ADI SOYADI Özcan KESKİN Fevzi ERCAN Tacettin KALENDER Hüseyin ÇİÇEK Deniz KAYA Nadir NEHİR Levent KUCA Celal YILMAZ Mithat ONAY Cesur Bahtiyar Emine KOCAER Lokman HOŞGÖR Şerife EROĞLU Züleyha KUL Ali AK 364 55 SAMSUN 1. İlin Sanayi Yapısı OSB’ leri, Serbest Bölgesi, OMÜ TEKMER’i, Kuruluş çalışmaları başlayan TEKNOPARK’ı ve Büyükşehir Belediyesince yeni girişimciler için oluşturulan İŞGEM İş Geliştirme Merkezi ile Samsunun sanayileşme hamlesi büyük bir mücadele ile devam etmekte ve sanayisi hızla gelişmektedir. Samsun kenti, sahip olduğu her türlü altyapı olanaklarını ve mevcut potansiyelini yatırımcılarla buluşturabilme becerisini gösterdiğinde iyi bir gelecek projeksiyonunda büyük fırsatlar yaratacaktır. Pompa, Vana, Döküm imalatı, Tıbbi Cerrahi El Aletleri imalatı, Demir-Bakır LevhaÇubuk-Tel vb. üretimi, Oto yedek parça, Rejenere Kauçuk-Plastik Enjeksiyon imalatı, Mobilya-Yaylı Yatak Oturma Grupları imalatı, kömür eleme-paketleme tesisleri, KireçÇimento hazır beton tesisleri, Gıda-Helva-Şekerleme imalatı, Dondurma Yoğurt vb. süt ürünleri üretimi, Un imalatı, Çeltik-Pirinç üretimi, gibi sektörler Samsunda imalat Sanayinin öncü sektörleridir. Tıbbi Cerrahi el aletleri üretiminde; Almanya’nın Tutlingen, Pakistan’ın Sailkot kentlerinden sonra 3. büyük kümelenme ve üretim merkezi olarak değerlendirilmektedir. Tüm bu sektörlerde üretilen sanayi ürünleri 100 ülkeye ihraç edilmekte olup ihracat her yıl artarak devam etmektedir. İstanbul Sanayi Odası’nca her yıl hazırlanan ISO ilk 500 ve 2. 500 listelerinde Samsunlu firmalar her geçen yıl sayıları artarak yer almakta olup 2009 yılında açıklanan 2008 yılı verilerine göre ISO ilk 500 de 3, ikinci 500 de 8 Samsun firması yer almıştır. Arsa tahsisleri yapılmakta olan Gıda OSB ve yapımı yeni tamamlanan Havaalanı Kargo Ünitesi ile birlikte Samsun Gıda ürünlerinin işlenmesi, paketlenmesi konularında da yatırım merkezi olma konumuna gelecektir. İlde son dönemde başlayan gemi inşa sanayi yatırımları ve devam eden projeler ile samsun tersane yatırımları konusunda ülkemizde belli başlı merkezlerden olacaktır. Gelemen Bölgesi ve Terme ilçesinde tersane bölgeleri belirlenmiş olup; Gelemen bölgesinde mendirek ve altyapı inşaatları devam etmektedir. Terme’de bir firma faaliyete geçmiş olup; Gelemen bölgesinde yatırıma başlayacak olan 2 firma proje çalışmalarına devam etmektedir. 2. İlin Ticaret Yapısı Samsun tarihte Bölgenin Ticaret Merkezi konumunda idi. Bugün de Limanları, Gümrüğü, Serbest Bölgesi ve hizmetler sektöründeki gelişmiş altyapısı ile Lojistik üs konumundadır. Ülkemizde İç Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgelerinin bir bölümü ve Karadeniz Bölgesinde, dışta kuzey ülkeleri, Orta Asya, Doğu Karadeniz, Kafkaslar, Orta Doğu, Akdeniz, Afrika ve Batı Karadeniz, Balkanlar, Avrupa ülkelerinin büyük bölümü ile ticaret yapılmaktadır. Ticarete konu her türlü, tüketim vb. maddelerin Bölge Müdürlükleri ve dağıtım merkezleri Samsunda bulunmaktadır. Samsun için çok büyük eksiklik olan Uluslararası Fuar ve Kongre Merkezi için çalışmalar devam etmektedir. Samsun geçmişinde Türkiye’nin en önemli fuarlarından birine ev sahipliği yapmış fuar geleneği olan bir şehir olarak ürünlerimizi dünyaya tanıtmak için TSO, Valilik, İl Özel İdaresi ve Büyükşehir belediyesi ile Uluslararası Fuar ve Kongre Merkezinin kurulması yönünde ortak çalışmalar devam etmektedir. Samsun Jeopolitik konumu itibarıyla Ülkemizin Karadenize, Doğu Avrupa’ya, Rusya – Kafkaslar- Orta Asya Ülkelerine açılan Penceresi ve Ülkemizin Kuzey Kapısı durumundadır. 365 Deniz-Kara-Hava-Demiryolu gibi her türlü ulaşım olanağına sahip merkez konumundadır. Samsun-Ankara-Mersin Demiryolu Projesi hayata geçmeyi bekliyor. Geçmişten günümüze liman kentidir. Biri Türkiye’nin 7. Büyük limanı olmak üzere 3 limanı ile Bölgenin Deniz Taşımacılığı Merkezidir. Ege, Akdeniz bölgesinden gelen üzüm, incir, domates vb.gibi ürünler Samsun Limanından ihraç edilmektedir. Yine Kömür, Buğday, demir cevheri gibi ürünler de Samsun limanından girerek İç ve Doğu Anadolu Bölgelerine dağılmaktadır. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Samsun İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Samsun İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 868 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 1 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş İllerimiz arasında yer almaktadır. Karadeniz Bölgesi’ndeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, bölge illeri arasında %19 lik bir oran ile Samsun ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla, % 10 ile Düzce , % 10 Trabzon, %10 Çorum, % 7 Bolu, % 6 Kastamonu, % 5 Ordu, %5.0 Rize, % 4 Amasya, % 4 Tokat, %4 Zonguldak, % 4 Karabük, %3 Sinop, % 3 Giresun, %3 Bartın, %1 Gümüşhane, %1 Artvin, % 1 Bayburt illeri takip etmektedir. 3.2. Samsun İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Samsun İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 23 Gıda ürünlerinin% 9 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı, ilk sırada yer alırken, diğer sektörler de sırasıyla; % 7 Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 7 Mobilya imalatı; % 6 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç ) % 6 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı % 5 Ana metal sanayi, % 5 Diğer madencilik ve taş ocakçılığı, % 4 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması % 4 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı,Makine teçhizatı hariç; % 3 Kimyasalları ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 3 Diğer imalatlar, % 3 Elektrikli teçhizat imalatı, %2 Tekstil ürünleri imalatı, % 2 Kâğıt ve kâğıt ürünlerin imalatı, % 2 Motorlu Kara Taşıtı treyler, ( römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı, % 1 Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı %1 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı, % 7 Diğer ( Başka yerde sınıflandırılmamış elektrikli makine ve cihazların imalatı, Elektrik, gaz, buhar vehavalandırma sistemi üretim ve dağıtımı, Kömür ve linyit çıkartılması, Bilgisayarların,elektronik ve optik ve ürünlerin imalatı, Diğer ulaşım araçların imalatı,) 366 Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Samsun ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 18.457 dir. 58 sanayi işletmesinde AR-GE birimi, 140 sanayi işletmesinde Kalite kontrol birimi bulunmaktadır. Genel Değerlendirme: Samsun İlinde sanayi sektörlerinde çalışanların % 19 i Gıda Ürünleri imalatı, % 10 i Giyim eşyası imalat;kürkün işlenmesi ve boyanması sektöründe istihdam edilmektedir. Sanayideki istihdamın % 78 i işçi, % 4 ü Mühendis,. Samsun İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 54 ü Mikro Ölçekli, % 38 u Küçük Ölçekli, %7 si Orta Ölçekli, % 1 i Büyük Ölçekli işletmelerdir. Personel sayısına göre büyük işletmeler; - British Amerikan Tobacco Tütün Mamulleri Sanayi Ticaret Samsun Sigara Fabrikası - Samsun Makina Sanayi - Türkiye Şeker Fabrikaları Aş. Çarşamba Şeker Fabrikası - Eti Bakır (Küre) - Yeşilyurt Demir Çelik Endüstrisi ve Liman İşletmeleri (şube) 4. Potansiyeli Değerlendirmeye ve Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Samsun ilinde; hazırlanan “İl Gelişim Planı”, “İl Strateji Planı”, “İl Çevre Düzeni Planı”, “Temel Gelişme ve Kalkınma Alanları” “Rekabet Gücü Yüksek Sektörler Analizi” ve en son yapılan “Kümelenme Oluşturabilecek Sektörlerin Belirlenmesi” çalışması vb. tüm plan ve raporlar ile ülkemizdeki ilgili kurumlarca hazırlanan hemen her raporda ve sunumlarda Samsun’un öncelikli ve gelişmeye açık sektörleri olarak; • Balıkçılık • Tıbbi Cihazlar ve Cerrahi El Aletleri – Sağlık Hizmetleri • Ana Metal Sanayi • Lojistik • Tarım Ürünlerinin İşlenmesi, Tarıma Dayalı Sanayi ve Gıda Sanayi • Turizm • Enerji • Tersane gibi sektörler potansiyel oluşturan ve Samsun ilinin geleceğini yönlendirecektir. Balıkçılık : Samsun çevresinde bulunan Yeşilırmak ve Kızılırmak nehirleri, göller, baraj gölleri ve denizi ile çok önemli bir zenginliğe sahip olmanın avantajlarıyla deniz ve tatlı su ürünleri ve kültür balıkçılığında hatırı sayılır düzeyde yatırımlara sahiptir. Samsun deniz balıkçılığında ve özellikle son yıllarda kültür ve tatlı su balıkçılığında Devlet desteklerinin artmasıyla ; yapılan teşvik belgeli yatırım sayısı hızla artmaktadır. Bu alanda yapılan yatırımların artması ile su ürünlerinin işleneceği tesislerin ve soğuk hava depolarının açılmasına vesile olacaktır. Tibbı Cihazlar ve Cerrahi El Aletleri - Sağlık Hizmetleri : Samsun cerrahi el aletleri üretiminde Almanya Tutlingen ve Pakistan Sailcot’tan sonra 3. Kümelenme merkezi olarak anılmaktadır. Halen Türkiye’de bu alanda faaliyette olan yaklaşık 180-200 firmadan 40 civarında irili ufaklı firma Samsun’da bulunmaktadır. Cerrahi el aletleri üretimindeki potansiyelini çeşitlendirerek her tür tıbbi cihaz ve sağlık sektörüne yönelik diğer tüm konularda yatırım yapılması durumunda tamamen dışa bağımlı olan bu konuda katma değer ve istihdam yaratılarak İl, bölge ve ülke ekonomimize büyük katkı sağlanacaktır. 367 Tıbbi cihaz sektörü son dönemde kümelenme çalışmalarına başlamış olup MEDİKÜM adı altında dernekleşmiştir. 2011 Yılında yapılan ulusal Tıbbi cihazlar İmalat Kongre ve Sergisi ile her geçen gün büyümekte olan sektörde kümelenmeye önem verilmesi ve İhtisas Organize Sanayi Bölgesi kurulmasının önemi vurgulanmış olup bu konuda ilgili kurumlarca çalışmalara başlanması kararlaştırılmıştır. Orta Karadeniz Bölgesinin sağlık merkezi konumunda olan Samsun’da ; üniversite hastanesi, Bölge Araştırma Hastanesi ve diğer devlet hastanelerinin yanı sıra özel sektöre ait irili ufaklı birçok hastane ve tıp merkezi bulunmaktadır. Samsun Sağlık Bakanlığınca yapılan planlamada Bölgesinin Sağlık Merkezi olarak belirlenmiş ve Bakanlığın Markalaştırmayı Planladığı 20 Şehirden biri-geleceğin sağlık kentiolarak açıklanmıştır. Halen yapımı devam eden ve yapılacak olan Hastaneler ve tıp merkezleri ile Samsun sağlık kenti olma hüviyetine kavuşmasının yanı sıra sağlık turizmi alanında da söz sahibi olacaktır. Ana Metal Sanayi : Samsun ilimizde özellikle pompa, vana, döküm, demir, bakır tel-levha vb. gibi sektörlerde önemli yatırımlar bulunmaktadır. Bu alanda faaliyette olan firmalar önemli oranda ihracat yapmaktadır. Türkiye’nin en büyük ilk 500 ve 2. 500 firması arasında Samsun’da bu sektörde faaliyet gösteren 3 firma yer almaktadır. Pompa-vana, bakır tel levha,kalıp vb sektörlerde irili ufaklı pek çok firma faaliyet göstermektedir. Ulaşım ve Lojistik Yatırımları Samsun Jeopolitik konumu itibarıyla Ülkemizin Karadeniz’e, Doğu Avrupa’ya, Rusya – Kafkaslar- Orta Asya Ülkelerine açılan Penceresi ve Ülkemizin Kuzey Kapısı durumundadır. Deniz-Kara-Hava-Demiryolu gibi her türlü ulaşım olanağına sahip merkez konumundadır. Geçmişten günümüze liman kentidir. Biri Türkiye’nin 7. Büyük limanı olmak üzere 3 limanı ile Bölgenin Deniz Taşımacılığı Merkezidir. TCDD tarafından Türkiye’de belirlenen 6 Lojistik Köy Projesinden birinin kurulmasının yanı sıra 5.000 m2 kapalı ve 5.000 m2 açık alanlı, 6 adet soğuk hava deposuna sahip Havaalanı Kargo Terminalinin faaliyete geçmiş olması,Rusya ile imzalanan KavKaz Demiryolu ve Tren feri Seferleri anlaşması, Bakü-Tiflis-Kars-Demiryolu Projesi ve DPT’nca planlanan Samsun Ankara-Mersin Demiryolu gibi projeler ile Samsun kenti tam bir ticaret ve lojistik merkez olma yolunda emin adımlarla ilerlemektedir. Her türlü ulaşım olanağına sahip olması nedeniyle Ülke ve bölge ticareti açısından stratejik öneme sahiptir. Akdeniz ve Ege Bölgelerinde üretilen ürünlerin Doğu Avrupa ve Kafkaslara ticareti Samsundan yapığıldından Samsun her türlü ürünün taşınması, depolanması konusunda lojistik üs olarak kullanılmaya başlanmış ve bu konuda planlamalar yapılmaya başlanmıştır. Tarihi İpek Yolu Projesi’nde Samsun’un deniz, kara, hava ve demir yollarında bir transit geçiş ve lojistik dağıtım merkezi kent pozisyonuna taşınması düşünülerek önümüzdeki süreçte bu konuda çalışmalar yapılması planlanmaktadır. Anadolu’nun, Karadeniz çanağında bulunan ülkeler ve art bölgelere açılım kapısı olma jeopolitik önemi ile uluslararası fuar ve kongre merkezi olmayı hedeflemektedir. Samsun Kongre- Fuar Merkezi için çalışmalar başlatılmış olup inşaat çalışmalarının yakında başlayacağı düşünülmektedir. 368 Tarım Ürünlerinin İşlenmesi ve Tarıma Dayalı Sanayi - Gıda Sanayi : Bereketli Topraklar üzerinde kurulmuş bir kent olan Samsun Karadeniz’in Mezopotomya’sı konumundadır. Kızılırmak ve Yeşilırmak Vadileri ile, Türkiye’nin en verimli tarım arazilerinden olan Bafra ve Çarşamba Ovaları arasında yer almaktadır. İl sınırları içersindeki toplam arazinin % 48’nin tarım arazisi olması sayesinde hemen her türlü tarım ürünü yetiştirilmektedir. Tarım Bakanlığı verileri doğrultusunda Samsun İzmir ile birlikte 2007 yılı Ekolojik Tarım Öncü İli seçilmiş olup, ekolojik tarım konusundaki desteklerin artması ile ekolojik tarım yapılan alanlar her geçen gün artmaktadır. Samsun ile ilgili yapılan tüm planlarda belirtildiği üzere tarım ve tarıma dayalı sanayi sektörü kümelenme oluşturabilecek, öncü sektörler olarak belirlenmiştir. Samsun’da arsa tahsisleri tamamlanıp yatırımları başlayan Gıda OSB ve isim değiştirerek Tarımsal Ürün İşleme ve Tarım Makinaları İhtisas OSB adını alan Havza OSB tamamlandığında bölgedeki tarımsal potansiyel değerlendirilerek bu alanda yatırımlar artacaktır. Samsun Gıda OSB de yatırım yapmak isteyen 58 adet firmadan yatırım alanlarının kısıtlı olması nedeniyle ancak 25 inin başvurusu karşılanabilmiş olup ilave alan için çalışmalar sürmektedir. Başvuruların çok olması bölgedeki potansiyelin ve bölgenin önemini ortaya koymaktadır. Gıda OSB de kurulacak tesislerde AB standartlarında üretim yapılması ile uluslararası piyasalarda talep göreceği, bu durumun ise yatırım arzusunda bulunan diğer girişimciler için cazip bir ortam yaratacağı aşikardır. Halen Ülkemizin Ege ve Akdeniz bölgelerinde üretilen her türlü tarım ürünün Bazı Doğu Avrupa ülkeleri, Rusya, Kafkasya ve orta Asya ülkelerine ihracatının Samsun Limanlarından yapılması ilimizde tarım ürünlerine yönelik sanayinin gelişmesi ve bu ürünlerin ilimizde işlenerek ihraç edilmesi imkanını doğuracaktır. Samsun’da ; il Merkezi, Havza ve Bafra’da; un fabrikaları, Çarşamba ve Terme’de; fındık fabrikaları, Merkezde; helva-şekerleme ve reçel fabrikaları, İl merkezinde ve Bafra’da; salça-bakliyat-gıda işleme tesisleri, Terme ve Bafra’da; pirinç fabrikaları, Yakakent ve merkezde balık işleme tesisleri faaliyettedir. Bu üretim konularının her birinde çok sayıda ve orta-büyük ölçekte firmalar yer almaktadır. Turizm Yatırımları Sağlık, Kültür, Kış / Kayak ve Doğal Turizm zenginlikleriyle hızla gelişen Turizm Merkezidir. Havza Bölgesi daha önce Bakanlar Kurulu kararı ile Turizm Merkezi ilan edilmiş olup termal ve sağlık turizmi özellikleri ile hızla gelişen bir bölgedir. Ladik İlçesinde mevcut termal su kaynağı üzerinde çalışmaları devam eden Termal Tatil Köyü (4 yıldızlı termal otel, apart daire, dubleks villa, açık ve kapalı yüzme havuzları, sosyal tesisler, fizik tedavi ve kür merkezi, spor alanları, toplantı ve konferans için çok amaçlı salonlar) yatırımı süreci devam etmektedir. Yine Bölgenin tek kayak merkezi olan Ladik’te Kış sporları Merkezi tamamlanmış ve faaliyete geçmiştir. Karadeniz sahilinde tabii özelliklerini koruyabilmiş büyük sulak alanlar bulunmakta olup RAMSAR sözleşmesi ile koruma altına alınmış ve Türkiye’de bulunan 420 kuş türünden 320’si bu alanda barınmakta ve konaklamaktadır. Kuş gözlem evleri yapılmıştır. Vezirköprü, Ayvacık, Çarşamba, Salıpazarı, Terme amazonlar, Merkezde Amisos harabeleri, Kral mezarları, Bafra’da Asar kayası gibi tarihi ve turistik birçok yer tarih turizmi için önemli bir potansiyel durumundadır. 369 Samsun geçmişten bugüne Karadenizin iç kesimindeki illerden yaz döneminde tatil amaçlı ziyaretlere ev sahipliği yapmasının yanında Türkiye’nin en uzun sahiline sahip illerinden biri olarak özellikle de kumsal alanlarının genişliği ve fazlalığı sayesinde küresel ısınma sonucu gittikçe Akdeniz iklimine yaklaşan iklimi ile de önümüzdeki yıllarda turizm merkezi olma konusunda büyük aşama kaydedeceği düşünülmektedir. Kent merkezinden başlayan ve yarısı tamamlanan, yaklaşık 18 km. lik sahil düzenlemesi, peyzajı teleferik ve sahildeki turistik tesisleri ile tüm bölgenin ilgisini çekmektedir. Samsun Bölge merkezi olması yönüyle kongre ve fuar turizmi konusunda büyük bir potansiyele sahiptir. Bu konuda en büyük eksiklik olan görülen nitelikte otel ve konaklama tesisi konusunda son dönemde otel yatırımı başlamış olup yatırım başvurularında da büyük artış bulunmaktadır. Enerji Yatırımları : Enerji kaynaklarının Ülkemize giriş kapısı durumundadır. Samsun bölgenin enerji sektöründeki konumuyla bir enerji üssü haline gelmiştir. Zengin enerji kaynaklarına yakınlığı ve uluslar arası ticari ilişkileriyle çoklu enerji merkezidir. Rusya'dan alınan doğalgaz, Karadeniz'in altından Mavi Akım boru hattıyla Samsun'a, Samsun’dan tüm Türkiye’ye ulaşmıştır. Mavi Akım ile başlayan enerji girişi Samsun-Ceyhan Projesi (Proje Ünye’ye kaydırıldı) vb. projeler ile devam edecektir. İki tarafı Barajlarla, önü denizle çevrilidir. Şu anda EPDK da Lisans alan ve Lisans almayı bekleyen Enerji Yatırımı projeleri bulunmaktadır. Coğrafi konumu itibarıyla enerji kaynaklarının dünya pazarlarına ulaştırılmasında buluşma noktası haline gelmiştir. Özellikle hammadde, deniz ve su kaynaklarına yakınlık, ulaşım altyapısı, işgücü potansiyeli, sanayi ve yan sanayi altyapısı ve Mavi Akım tecrübesi gibi sahip olduğu özelliklerden dolayı bu yolda benzer Enerji proje ve yatırımları için tercih sebebi olacaktır. Bir başka enerji kaynağı olan ve değişik ülkelerden( Çin, Güney Afrika, Rusya vb.) temin edilen kömür Samsundan ülkemize (İç Anadolu, Doğu Anadolu, Karadeniz) girmektedir. Akaryakıt-LPG Dolum ve Depolama Tesisleri sayısı hızla artmakta olup Orta Karadeniz ve İç-Doğu Anadolu’nun bir bölümüne dağıtım Samsun’dan yapılmaktadır. Tüm bu enerji yatırımları; yanında enerji yan sanayi yatırımları da ortaya çıkacaktır. Tersane - Yan Sanayi Yatırımları Gelemen Bölgesi ve Terme ilçesinde Tersane Bölgeleri belirlenmiştir. Gelemen Bölgesinde Mendirek ve Altyapı işleri devam etmekte olup yakında Tersane inşaatları başlayacaktır. Terme Bölgesinde ise bir firma faaliyete geçmiştir. Karadeniz ve kıyı çanağındaki ülkeler için gemi inşa sektöründe lider üretim merkezi olmak hedeflenmektedir. Samsun’un sahil şeridindeki deniz derinlik avantajı şimdiden yatırımlar için ili cazibe merkezi haline getirmiştir. Özellikle Tuzla’daki sorunlardan sonra İlde Tersane yatırımları için başvuru artmış olup, yatırımlar için 6 adet yer tahsisi yapılmıştır. Son yıllarda dünyayı etkisi altına alan ve etkileri halen Avrupa’da süren ekonomik kriz nedeniyle gemicilik sektörünün büyük bir gerileme yaşamakta olduğu, buna bağlı olarak Samsun’da bu alandaki yatırımların etkilendiği düşünülse de, kriz aşıldığında, gemi-inşa sanayi ve buna bağlı oluşacak yan sanayiler Samsun için ileride önemli bir sektör haline geleceği düşünülmektedir. Yukarıda belirtilen öncü sektörlere ilave olarak; örneğin ağaç işleme-mobilya-yaylı yatak, , Plastik; enjeksiyon-kauçuk-kalıpçılık-otomotiv yedek parça, kireç-çimento-hazır beton tesisleri, tekstil gibi sektörlerde yoğunlaşma bulunmakta olup il ekonomisine önemli oranda katma değer yaratarak katkı sağlamaktadır. 370 Bu sektörler halen ilde söz sahibi sektörler olarak önümüzdeki dönemde öncü sektörler olarak değerlendirilebilecek konuma gelebilirler. 5. İlin Dış Ticareti Yıl 5.1. Samsun İline Ait İhracat Bilgileri İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 2008 2009 2010 İHRACATÇI FİRMA SAYISI 210 209 191 2011 206 441.012 Yıl 5.2. Samsun İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 218 193 215 256 445.646 304.163 275.047 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 778.272 479.458 612.189 946.015 6. Samsun İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Samsun-Merkez Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:26) 161 hektar büyüklüğündedir. 1997 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 111 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 96 adedi üretim, 14 adedi inşaat, 1 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 4.760 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; madeni eşya, elektriksiz makineler ve plastik sanayidir. Samsun-Bafra Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:104) 228 hektar büyüklüğündedir. 100 hektarlık alan 2007 yılında, eksik kalan kamulaştırma işlemleri ise 2009 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 141 adet sanayi parselinin 21 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 10 adedi üretim, 2 adedi inşaat, 9 adedi proje aşamasındadır. 120 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 250 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, mobilya ve orman ürünleri ve plastik ambalaj sanayidir. Samsun-Kavak Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:27) 104 hektar büyüklüğündedir. 2007 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 80 adet sanayi parselinin 15 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 13 adedi üretim, 2 adedi proje aşamasındadır. 65 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 470 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; madeni eşya, gıda ve cam sanayidir. 371 b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Samsun-Merkez Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:26) 2011 yılı Yatırım Programında “arıtma (150 hektar)” olarak ve 600.000.-TL ödenekle yer almaktadır. Samsun Gıda Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:252) 2011 yılı Yatırım Programına “47 Hektar” olarak ve 1.000.000.-TL ödenekle dahil edilmiştir. 45 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 25 adet sanayi parselinin 15 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parseller proje aşamasındadır. 10 adet parsel tahsis edilmemiştir. Tarımsal Ürün İşleme ve Tarım Makineleri İhtisas Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:251) 2011 yılı Yatırım Programına “97 Hektar” olarak ve 200.000.-TL ödenekle dahil edilmiştir. 13.10.2006 tarih ve 10928–933 sayılı yazımızla 97 hektar büyüklüğündeki alanın OSB yeri olarak uygun görüldüğü bildirilmiştir. İmar planı aşamasındadır. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Vezirköprü Organize Sanayi Bölgesi: Daha önce incelenen alan içinde 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 2/B Maddesi kapsamında orman sınırları dışına çıkarılan arazi olması nedeniyle 27.01.2004 tarih ve 842 sayılı yazımızla Maliye Bakanlığına görüş sorulmuş olup, Anayasa Mahkemesinin 14.09.2001 tarih ve 2001/8 sayılı kararı ile 2B uygulaması ile ilgili yürütmenin durdurulması yönünde karar verildiğinden bu aşamada yapılacak bir işlem bulunmadığı bildirilmiştir. 2/B dışında kalan arazilerin, OSB olarak planlanmasına imkan verecek yeterli büyüklükte olmaması nedeniyle OSB yer seçimi çalışmalarının sonuçlandırılmasının mümkün olamadığı 16.08.2004 tarih ve 9593 sayılı yazımızla Valiliğe bildirilmiştir. 19.09.2005 tarihinde tekrar etüt çalışması yapılmıştır. İncelenen alanın mutlak tarım arazisi olması ve Altınkaya Barajının sulama sahası içerisinde kalması nedenleriyle Tarım İl Müdürlüğü ve DSİ Genel Müdürlüğünün olumlu görüşlerinin Valilikçe alınması 16.12.2005 tarih ve 16816 sayılı yazımızla Valilikten istenmiştir. Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir. Samsun Gıda (İlave Alan) Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:252) Samsun Gıda OSB Yönetim Kurulu Başkanlığının talebi üzerine, 14.08.2007 tarihinde etüt çalışması yapılmıştır. İncelenen alanın TAGEM Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü tahsisli olması, sulama sahasında kalması, onaylı Çevre Düzeni Planında Resmi Kurum Alanı olarak lekeli olması, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından turizm amaçlı değerlendirilmek üzere tasarruf hakkının devrinin talep edilmesi nedenleriyle alanın uygun görülmediği, 09.10.2007 tarih ve 10949 sayılı yazımızla Samsun Gıda OSB Yönetim Kurulu Başkanlığına bildirilmiştir. OSB Yönetim kurulu Başkanlığının 06.10.2011 tarih ve 302 sayılı yazısı ile eksik olan tüm kurum görüşleri gönderilmiştir. Ancak Gıda OSB'de % 90 doluluk oranına ulaşması halinde talebin yeniden değerlendirilebileceği 24.10.2011 tarih ve 2603 sayılı yazımız ile OSB Yönetim Kurulu Başkanlığı'na bildirilmiştir. 372 B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Samsun İlinde 2.322 işyerlik 7 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 94.211.346.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI 1 2 DOLU BOŞ DOLULUK İŞYERİ İŞYERİ İŞYERİ ORANI SAYISI SAYISI SAYISI (%) 1.130 790 340 70 154 125 29 81 SAMSUN 19 MAYIS KSS SAMSUN BAFRA (I.BÖLÜM) KSS SAMSUN BAFRA (II. BÖLÜM) 3 188 184 4 98 KSS 4 SAMSUN ÇARŞAMBA KSS 381 300 81 79 5 SAMSUN LADİK KSS 95 23 72 24 6 SAMSUN MERKEZ KSS 240 240 0 100 7 SAMSUN VEZİRKÖPRÜ KSS 134 134 0 100 TOPLAM 2.322 1.796 526 77 b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Kavak Küçük Sanayi Sitesi: Yer seçiminin uygun görüldüğü 18.07.2006 tarih ve 7191–7194 sayılı yazımızla kooperatif başkanlığına bildirilmiştir. Bugüne kadar herhangi bir bilgi intikal etmemiştir. Asarcık Küçük Sanayi Sitesi: Asarcık KSS Yapı Kooperatif Başkanlığı'nın 04.08.2009 tarih ve bila sayılı yazısı üzerine mahallinde 18.08.2009 tarihinde etüt çalışması yapılmıştır. 08.09.2009 tarih 7960-7963 sayılı yazımızla yerin uygun görüldüğü ancak imar planına esas kurumların görüşü ile birlikte jeolojik ve jeoteknik etüt raporunun hazırlatılarak ilgili kuruma onaylatılması Asarcık Belediye Başkanlığından ve KSS Yapı Kop. Başkanlığından istenmiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 7. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri 1- İldeki en önemli sorun il merkezindeki mevcut OSB de ve yeni kurulan Gıda OSB de boş alan olmaması ve il merkezinde yatırım yapacak belirlenmiş alanlar bulunamaması; 2- Yatırım için ihtiyaç duyulan altyapısı hazırlanmış yatırım alanlarının olmayışı, Yatırım düşüncesinde olan girişimcilerin yeni faaliyete geçen Kavak ve Bafra OSB ye çok sıcak bakmamaları, (mesafe, kalifiye eleman, malzeme vb. ihtiyaçların temini sıkıntısı gibi nedenlerle) 3- Gıda OSB için çalışmaları devam eden ilave alanlarla ilgili işlemleri bir an önce tamamlayarak başvuruları karşılıksız bırakılan yatırımcılara yer tahsisi yapılmasına olanak sağlanmalıdır. 4- Ayrıca; yine il merkezinde altyapısı hazırlanmış yeni OSB alanları yaratılmalıdır. 5- Buna ilave olarak son günlerde yoğun olarak alan taleplerini dile getiren ve öncü sektör olarak görülen ve dünyada 3. kümelenme merkezi olarak anılan, gittikçe gelişen bir sektör olan tıbbi cerrahi el aletleri üretimi konusunda altyapısı tamamlanmış bir İhtisas Organize Sanayi Bölgesine ihtiyaç duyulmaktadır. 6- Girişimcilik ruhu gelişememesi ve Ortaklık kültürünün oluşmaması; 373 7- Son yıllarda azda olsa gelişme gösterse de istenilen seviyeye gelemedi. Bu konuda Oda ve sivil toplum kuruluşları öncülüğünde çalışmalar yapılarak, toplantı ve eğitimler düzenlenmelidir. Fizibilitesi ve etüdü doğru yapılmış bir proje için Oda ve sivil toplum kuruluşları ortaklık kurarak kentteki yatırımcılara öncülük yapılmalıdır. 8- Bugüne kadar hazırlanan teşvik paketlerinde Samsuna komşu illerin tümünün teşvik kapsamında olması nedeniyle Samsunun haksız rekabet ile karşı karşıya kalması; 9- Yeni Hazırlanan Teşvik Paketinin olumlu olması ile birlikte; Samsundaki öncü sektörlere yönelik Yatırım Tutarı alt sınırlarının Küçük ve Orta Boy İşletmeler (KOBİ) için yüksek olması, 10- Samsunda yatırım yapılabilecek sektörler için (örn. Tıbbi –cerrahi el aletleri üretimi) yatırım alt sınırının aşağı çekilerek yatırımların teşvik edilmesi gerekmektedir. 11- Ülke genelin de görülen nitelikli-kalifiye eleman eksikliği; 12- Özellikle Son dönemde AB projeleri, İŞKUR ve KOSGEB kanalı ile çalışmaları sürdürülen istihdam garantili kurs ve eğitimlerin ihtiyaç ve gelecek projeksiyonuna göre çeşitlendirilerek artırılması ve sonuç alınması gerekmektedir. 13- Türkiye’nin en verimli ovalarına sahip olan Samsun’da yıllardır devam eden Sulama projelerinin halen tamamlanamaması; 14- Yıllardır devam eden ama ödenek yetersizliği vb. nedenlerle tamamlanamayan sulama yatırımları yeni ve uygulanabilir bir program dâhilinde en kısa sürede tamamlanarak Çarşamba ve Bafra Ovalarından beklenen fayda sağlanmalıdır. 15- Kongre ve Ticaret Merkezi bulunmaması, her türlü ihtiyaca cevap verecek boyutta otel bulunmaması; 16- Yeri daha önce tespit edilen Kongre, Fuar ve Ticaret Merkezinin inşaatının bir an önce tamamlanması ümit edilmektedir. Buna paralel olarak son günlerde hızla artan otel yatırımı talepleri ve devam eden otel inşaatları tamamlandığında Samsun ticaret ve turizm kenti olarak her türlü ihtiyaca cevap verebilecektir. 8. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Müdür Müdür Yrd. Şube Müdürü Araştırmacı Mühendis Tekniker Teknisyen Uzman ÖAM Şef Memur Sekreter Hizmetli Şoför TOPLAM 1 1 4 9 8 1 1 3 10 3 5 1 1 1 49 374 56 SİİRT Yüzölçümü Nüfus Yıllık Nüfus Artış Hızı Nüfus Yoğunluğu Nüfus Dağılımı Okur-Yazarlık Oranı Ortalama Yükseklik Toplam Yerleşim Sayısı Ortalama, En Yüksek ve En Düşük Sıcaklık Yıllık Ortalama Yağış ve Nispi Nem Deprem Konumu 5.473 km² 303.622 kişi binde 12,6 55 kişi Şehir nüfusu:183.924, köy nüfusu:119.698 %91 600 - 1600 mt 297 (6 belde, 7 ilçe, 284 köy) º C (17.2) , (42.6) , (-7.6) 458,5 m2/kg - 49,9 1.derece deprem bölgesi Tarım alanı:85.896, çayır-mera alanı: 191.350, orman alanı:63.950, tarıma elverişsiz alan: 277.404 (hektar) İl 8 72 Arazi Kullanım Durumu Statüsü Gelişmişlik Kademesi Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sırası Tarım İş Kolunda Çalışanların İl Toplam İstihdamına Oranı Sanayi Sektörü Çalışanların İl Toplam İstihdamına Oranı Sanayi Üretim Değerinin İl İçindeki Payı Tarım Üretim Değerinin İl İçindeki Payı GSYİH'nın Türkiye İçindeki Payı Kişi Başına GSYİH Banka Kredilerinin Türkiye İçindeki Payı %71,61 %2,58 %7,74 %28,80 %0 19 1.111 USD %00 39 Buğday, arpa, fıstık, üzüm, fiğ, korunga, yonca, s.mısır, mercimek, nohut, pamuk, ayçiçeği, dane mısır, nar, badem, ceviz. Ana Tarım Ürünleri 1. İlin Sanayi Yapısı İlimizin ekonomisi ağırlıklı olarak tarım ve hayvancılığa dayalı olup, sanayi yatırımlarında ilerleme kaydedilmeye çalışılmaktadır. Kurtalan ilçesinde bulunan çimento fabrikası ve Şirvan ilçesinde bulunan bakır cevheri üretimi ve konsantresi işletmesi dışında kalan tesisler, küçük ve orta ölçekli sanayi tesisleri olup bu tesisler; taş ve toprağa dayalı tesisler, beton üretimi, konfeksiyon, gıda ve metal imalat sektörleri olarak dağılım göstermektedir. İlimizde faaliyette bulunan 53 adet sanayi tesisinde yaklaşık 1300 kişi istihdam edilmektedir. Bakanlığımızın kredi desteği ile 2006 yılında tamamlanan Organize Sanayi Bölgesi 70 hektar büyüklüğünde ve 76 parselden ibaret olup, bugüne kadar 7 parselin tahsisi yapılmıştır. Bölgede 4 adet sanayi tesisi faaliyette bulunmakta olup, 2 adet tesisin yapımı devam etmektedir. 1 adet tesisisin inşaatına başlanmamıştır. İl Merkezinde bulunan 128 işyeri kapasiteli küçük sanayi sitesinin doluluk %100 dır. 2. İlin Ticaret Yapısı İlde ticaret ağırlıklı olarak tarım, hayvancılık ve el sanatlarına dayanmaktadır. 375 İlin belli başlı tarım ürünleri; buğday, mercimek, pamuk, arpa, nohut, fıstık, nar ve üzümdür. Elde edilen tarım ürünleri iç piyasa ve diğer illere satılmaktadır. İlde 376.800 küçükbaş ve 33.880 büyükbaş hayvan bulunmakta olup, diğer illere ve yurt dışına ihraç edilmektedir. İlin ticarete konu en önemli ürünleri; Siirt Fıstığı, Pervari Balı, Zivzik Narıdır. Yıllık 6000 ton fıstık (10 yıl içerisinde 20000 tona ulaşacaktır), 1000 ton bal ve 8000 ton zivzik narı üretilmektedir. Siirt İli ticaret hayatının diğer bir unsuru da el sanatlarıdır. İlin en önemli el sanatı ürünleri, Merkez İlçede tiftikten dokunan Siirt Battaniyesi ve diğer ilçelerde de üretilen kilimdir. Üretilen bu ürünler turizmin yoğun olduğu illere satılmaktadır. Ticaret ve Sanayi Odasına kayıtlı bulunan üye sayısı 1.042’dir. İl genelinde anonim şirket sayısı 82, limited şirket sayısı 516’dir. İlin gelirlerini oluşturan iktisadi faaliyet dalları; Tarım Ürünlerinden Elde Edilen Gelirler. Çeşitli Hizmetlerden Elde edilen Gelirler. Ticaret Faaliyetlerden Oluşan Gelirler. Hayvancılık Ürünlerinden Elde Edilen Gelirler. Sanayi sektörü üretiminden elde edilen gelirler. El Sanatlarından Elde Edilen Gelirler. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Siirt İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Siirt İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 44 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.05 lik bir oran ile sanayisi gelişmemiş iller arasında yer almaktadır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 65 lik bir oran ile Gaziantep İli bölge illeri arasında birinci sırada yer alırken, %10 Şanlıurfa, % 9 Diyarbakır, % 6 Adıyaman, % 4 Batman, % 3 Mardin, % 1 Kilis, % 1 Siirt, % 1 Şırnak yer almaktadır. 3.2. Siirt İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Siirt İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 28 lik bir oran ile Gıda ürünlerinin imalatı % 18 Diğer madencilik ve taşocakçılığı % 16 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı ilk üç sırada olduğu görülmektedir. Diğer sektörler sırasıyla; % 7 Elektrik ,gaz,buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı, % 7 Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı,ve saha aram ve tetkiki hariç,petrol ve gaz çıkarımı ile ilgili hizmeti, % 5 Metal Cevherler Madenciliği % 2 Mobilya imalatı, % 2 Diğer Ulaşım Araçlarının İmalatı, % 2 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı , % 2 Ana metal sanayi % 2 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı, 376 % 2 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı % 2 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı(mobilya hariç) % 2 Fabrikasyon metal ürünleri % 3 Diğer 3.3. Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Siirt ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 1.245 dir. 3 sanayi işletmesinde AR-GE birimi, 14 sanayi işletmesinde Kalite Kontrol birimi bulunmaktadır. Genel Değerlendirme: Siirt İlinde sanayi yerel hammadde kaynaklarına uygun olarak bir gelişme göstermektedir. Sanayide çalışanların, % 33 Metal Cevherleri Madenciliği sektöründe, % 24 Diğer metalik olmayan mineral ürürnleri istihdam edilmektedir. İstihdamın % 74 si işçi, % 4 ü Mühendis’tir. Siirt ilinde bulunan sanayi işletmelerinin % 43 sı Mikro Ölçekli, % 48 i Küçük Ölçekli, % 7 i Orta Ölçekli, % 2 i Büyük Ölçekli işletmelerdir. Personel büyüklüğüne göre firmalar - Limak Hidroelektrik Santral Yatırımları A.Ş - Limak Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Park Elektrik Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Türkiye Petrolleri A.O.(Mağrib Üretim Sahası - Aydın Kuruyemiş Sanayi Ticaret Ltd.Şti. 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar İlin Mevcut Potansiyeli: Merkez İlçe :Siirt Fıstığı üretimi, tarım ve hayvancılık, el sanatları. Aydınlar İlçesi :Siirt Fıstığı üretimi, üzüm, turizm ve hayvancılık. Baykan İlçesi :Turizm, tarım, hayvancılık, maden. Eruh İlçesi :Siirt Fıstığı üretimi, üzüm, tarım ve hayvancılık, el sanatları. Kurtalan İlçesi :Tarla ürünleri, seracılık, alçı taşı üretimi, el sanatları. Pervari İlçesi :Bal, nar, üzüm, Siirt Fıstığı üretimi, hayvancılık ve maden. Şirvan İlçesi :Nar, üzüm, bal ve Siirt Fıstığı üretimi, maden, hayvancılık. İl sınırları içerisinde bulunan nehir ve çaylar üzerinde 1400 MW kurulu güce sahip hidro-elektrik santralleri kapasitesi mevcuttur. Halen 7 adet baraj yapım/yapım aşamasındadır. Toplam kurulu güçleri 1287 MW’tır. Potansiyelin değerlendirilmesine yönelik yapılabilecek yatırımlar: Seracılık yatırımları. Bağ-bahçe yatırımları. Meyve ve sebze yetiştiriciliğine yönelik yatırımlar. Siirt Fıstığı, ceviz ve badem yetiştiriciliğine yönelik yatırımlar. Siirt Fıstığı ve ceviz muhafaza-işleme-paketleme tesisi. Nar muhafaza ve ambalajlama tesisi. Arıcılık ve bal üretimine yönelik yatırımlar. Bal işleme-ambalajlama tesisi. Tiftik keçisi yetiştiriciliği. Et Besiciliği. Et ve et ürünleri entegre tesisi. Hindi yetiştiriciliği. Alçı-kireç üretim tesisi. 377 Giyim eşyası imalatı. Bakliyat eleme ve paketleme tesisi. Organize hayvancılık bölgesi kurulması. Lisanslı depoculuk. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Siirt Fıstığı İşleme ve Paketleme. Pervari Balı İşleme ve Ambalajlama. Zivzik Narı Paketleme. Meyve ve Sebze Paketleme. Alçı üretimi. Makarna üretimi. Halı ipliği ve makine halısı. Et ve yumurta tavukçuluğu. Süt besiciliği. Sulama ekipmanları üretim tesisi. Mobilya imalatı. Öğrenci yurdu yatırımları. Otel yatırımları. 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Siirt İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 4 7 7 9 6.2. Siirt İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 11 9 12 10 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 903 921 11.324 8.263 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 14.226 14.588 36.431 19.912 7. Siirt İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Siirt Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 175) 70 hektar büyüklüğündedir. 2005 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 76 adet sanayi parselinin 7 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 3 adedi üretim, 3 adedi inşaat, 1 adedi proje aşamasındadır. 69 adet parsel tahsis edilmemiştir. 378 Üretime geçen parsellerde yaklaşık 50 kişi istihdam edilmektedir. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Siirt İlinde 128 işyerlik Merkez Küçük Sanayi Sitesi 1996 yılında tamamlanmıştır. Proje için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 6.855.465.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO 1 KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI SİİRT MERKEZ KSS TOPLAM DOLU BOŞ DOLULUK İŞYERİ İŞYERİ İŞYERİ ORANI SAYISI SAYISI SAYISI (%) 128 128 0 100 128 128 0 100 (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri KOSGEB tarafından sağlanan kredi faiz desteğinin, imalat sanayinde faaliyet gösteren yatırımcılara belirli limitler dâhilinde, istenildiğinde müracaat edecek şekilde açık tutulması ve KOBİ’lerin KOSGEB kredilerinden daha etkin yararlanabilmeleri için İlimizde KOSGEB Merkez Müdürlüğünün kurulması fayda sağlayacaktır. Katılım Öncesi Yatırım Aracı (İPA) Bakanlığımızca yürütülmekte olan Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı kapsamında; Siirt İli ve İlçeleri Fıstık Üreticileri Birliği ve İl Özel İdaresi işbirliği ile 2009 yılında sunulan “Fıstık Üretim Altyapısının Geliştirilmesi Projesi” uygun görülmüş ve ihale aşamasına gelmiştir. Toplam proje tutarı yaklaşık 10 milyon Euro’dur. İlimiz Aydınlar İlçesi Kaymakamlığı ve Belediye Başkanlığı tarafından sunulan “Siirt’te Turizm Sektörünün Canlandırılması Projesi” uygun görülmüştür. Proje ile ilgili müzakere çalışmaları devam etmektedir. Toplam proje tutarı yaklaşık 8 milyon Euro’dur. Bu iki projenin gerçekleşmesi halinde İlimiz ekonomisine katkı sağlayacaktır. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ADI SOYADI ÜNVANI Fahrettin AKTAÇ Mehmet ÜÇBAŞ Adil AYDIN Abdurrezzak ASLAN Abdullah İLÇİN İsmail SÜRME İlhan BARAN M.Remzi ÖGETÜRK Hikmet BEŞTAŞ İl Müdürü Şube Müdürü Memur Memur Memur Tekniker Ölçü Ayar Memuru Ölçü Ayar Memuru Şoför 379 KIDEM YILI ÖĞRENİM DURUMU 29 16 23 13 5 29 29 24 21 Lisans (Müh.) Lisans (İktisat) Lise Lise Lise Ön Lisans (Tekniker) Ön Lisans (Tekniker) Ön Lisans (Tekniker) Lise 57 SİNOP 1. İlin Sanayi Yapısı l, 14.07.2009 tarih ve 2009/15199 sayılı “ Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” kapsamında desteklenecek 4. Derecede İller arasında bulunmaktadır. Bu nedenle Sinop’a yatırım yapan yatırımcı; gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, faiz desteği, sigorta primi işveren hissesi desteği, vergi indirimi ve yatırım yeri tahsisi gibi birçok avantajlara sahiptir. Sinop’un coğrafi konumundan dolayı iç pazara uzak oluşu, çevre illerle bağlantısını sağlayan karayolları yapımının-özellikle Sinop-Samsun yolunun-henüz tamamlanmamış olması, deniz ulaşım potansiyeline rağmen, liman olmamasından dolayı deniz ulaşımından yeterince yararlanılamaması sanayileşme açısından İlin dezavantajları olarak görülmektedir. Ayrıca; tarım, hayvancılık ve hizmet sektörü olan turizmden istenilen katma değerin yaratılamaması da, sanayi sektörünün gelişimini olumsuz yönde etkilemektedir. Sinop’ta sanayi sektörü; yöre doğal kaynaklarını kullanarak üretim yapan orman ürünleri, toprak sanayi, gıda sanayi ile birlikte kimya, metal, plastik, tekstil ve cam sanayi sektörlerinde faaliyet göstermektedir. Balık işleme sanayinde faaliyet gösteren işletmeler, yörenin geleneksel deniz ürünü olan hamsinin değerlendirmesine yönelik balık unu ve yağı fabrikalarıdır. Üretilen balık unu kanatlı hayvan yeminde kullanılmak üzere yem fabrikalarına pazarlanırken, başta kozmetik sanayi olmak üzere dericilik vb. gibi sanayilerde kullanılan balık yağının büyük bir bölümü ise ihraç edilmektedir. Gıda sanayinde, un fabrikalarının yanında süt, ayran, peynir ve meyve suyu, küp şeker, üretimine yönelik yatırımlar faaliyet göstermektedir. Ayrıca, gıda sektöründe yörenin önemli bir tarımsal ürünü olan çeltiğin işlenmesine yönelik tesisler de mevcuttur. Tekstil sanayi, sağladığı istihdam imkanlarının genişliği bakımından ilin önemli sektörel yatırımını oluşturmaktadır. Tekstil üretiminde bulunan işletmeler arasında sim ipliği olarak bilinen metalize ip üreten bir işletme de mevcuttur. Metalize ipin büyük bir bölümü ihraç edilmektedir. Tekstil sektörü, üretilen ürünlerin pazara ulaştırılmasında karayollarından kaynaklanan problemleri diğer sektörlere göre daha yoğun yaşayan sektör olarak bilinmektedir. Taş ve toprağa dayalı sanayide faaliyette bulunan işletmelerin tamamı, tuğla ve kiremit hammaddesinin bulunduğu Boyabat ilçesinde faaliyet göstermektedir. Değişik boyutlarda emeğe dayalı teknoloji ile inşaat tuğlaları ve kiremit üreten söz konusu işletmelerin pazarı, İç Anadolu Bölgesi'ne ulaşımdaki güçlükler ve aynı zamanda bu pazarın Çorum'da faaliyet gösteren işletmeler tarafından paylaşılması sebebiyle sadece Karadeniz Bölgesi’nde komşu iller ile sınırlı kalmıştır. Metal sanayinde madeni para, tel ve çivi üretimi yapan işletmeler mevcuttur. İlin ve bölgenin sahip olduğu zengin orman emvalinin değerlendirilmesi amacıyla 24 kereste ve işletmesi faaliyet göstermektedir. Geçmiş yıllarda talebi karşılamaya yetecek hammadde temin edebilen işletmeler, orman varlığını oluşturan ağaçların cinsi ve niteliği ile bu vasıflardaki ağaçlara sahip orman alanlarının yetersizliği sonucunda, giderek hammaddelerinin büyük bir bölümünü il ve yurt dışındaki kaynaklardan temin etmek zorunda kalmışlardır. Cam sanayinde faaliyette bulunan iki işletme, çıkma ve hurda camları öğütmek suretiyle işleyerek, inşaatlarda dış cephe kaplaması olarak kullanılan cam mozaik üretmektedir. Kristal cam üreten Sinop Cam Sanayi ise atıl durumdadır. 1992 yılında kapatılan ve 1997 yılında özelleştirilen işletme, çalıştığı dönemlerde İl ekonomisine istihdam ve yüksek oranda katma değer sağlamıştır. 380 Kimya sanayinde faaliyette bulunan bir işletme, yöresel pazara yönelik olarak değişik türlerde deterjan üretimi yapmaktadır. Sanayi tesisleri; Merkez İlçe olmak üzere, Boyabat, Gerze, Ayancık, Türkeli ve Durağan İlçelerinde bulunmaktadır. İlimizde planlı sanayileşmenin örneğini teşkil eden Sinop Organize Sanayi Bölgesi’nde 31.12.2011 tarihi itibarıyla toplam 72 parselin 39’u yatırımcıya tahsis edilmiştir.İhalesi yapılarak altyapı yapım inşaatına başlanan Boyabat Organize Sanayi Bölgesi’nin alt yapı yapım işinin, 2013 yılında tamamlanması planlanmaktadır. İlimizde küçük ve ortak ölçekli sanayi kuruluşları ağırlıktadır.Özel sektör yatırımları İl içi sermaye birikimine ve birlikte iş yapmaya dayalı olarak başlamış; ancak, olumlu sonuçlar göstermemesi nedeniyle devam etmemiştir.Genelde yatırımlar, yatırımcıların kendi sermaye birikimine dayalıdır. Özel sektöre ait tesisler çoğunlukla küçük ve orta ölçekli işletmeler olarak yer almaktadır. 2. İlin Ticaret Yapısı icaret sektörü, üretim sektörleri ile hizmet sektörleri tarafından üretilen mal ve hizmetlerin, tüketicilere arz edildiği bir sektör olmakla birlikte, oluşturduğu katma değer ve sermaye birikimi yoluyla yeni yatırımlar için de kaynak oluşturan bir sektördür. Nüfus yoğunluğunun az, ulaşımının zor olması nedeniyle ticaret sektörü gelişmemiştir. icaret sektörü, ekonomide tarım, ulaştırma ve haberleşme sektörlerinden sonra gelmektedir. l; küçük esnaf veya işletmelerden meydana gelen, ağırlıklı olarak tarımsal ve hayvansal ürünler, gıda maddeleri, giyim, ev araç ve gereçleri, inşaat malzemeleri ile diğer tüketim mallarının alım ve satımlarının yapıldığı içe dönük ticari bir yapıya sahiptir. İlin ticari hayatında pirinç ve tuğla önemli yer tutmaktadır. Pirinç üretim merkezi olan Sinop’ta pirinç hasadından sonra ticari hayatta bir canlanma görülmektedir. Mevsimlik bir ticari canlanmaya sebep olan pirince karşın, Boyabat ilçesinde üretilen tuğla ve kiremit özellikle İlçede canlı ticari bir hayatın sürekliliğine imkan sağlamaktadır. Sinop, sosyo-ekonomik ve ticari olarak Samsun’un etkisi altındadır. Birçok ticaret malı Samsun’dan veya Samsun üzerinden karşılanmaktadır. l, mevduat ve krediler açısından çok iyi göstergelere sahip değildir. 2009 yılı itibarıyla banka mevduatları toplamı 601.422.000 TL olup, mevduatların İllere göre sıralamasında ise % 0,1 ile 59 uncu sıradadır (T.Bankalar Birliği). üyük bir bölümünü ihtisas dışı kredilerin oluşturduğu krediler açısından da düşük kredi kullanma oranları göze çarpmaktadır. Tasarrufların son derece düşük olduğu Sinop’ta 25 banka şubesi ihracat işlemleri için de İhracatçı Birlikleri Bürosu bulunmaktadır. İl gelirlerinin az olması, tasarrufların da düşük seviyelerde gerçekleşmesine sebep olduğundan; sanayi sektörüne aktarılacak kaynaklar sınırlı kalmaktadır. Sinop’tan diğer İllere başta tuğla ve kiremit olmak üzere kereste, pirinç, kestane, balık, balık unu ve yağı, cam mozaik, küp şeker, sim ipliği, tekstil ürünü, peynir, plastik ürünler,kireç ve deterjan satışı yapılmakta; diğer İllerden ise otomobil ve yedek parça, dayanıklı tüketim malları, makine ve teçhizat, manifatura, inşaat malzemeleri, mutfak eşyaları gibi endüstriyel ürünler ile mevsimlik meyve, sebze ve narinciye alımı yapılmaktadır. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Sinop İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir 381 Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Sinop İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 152 dır. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.2 lik bir oran ile sanayisi az gelişmiş iller arasında yer almaktadır. Karadeniz Bölgesi’ndeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, bölge illeri arasında %19 lik bir oran ile Samsun ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla, % 10 ile Düzce , % 10 Trabzon, %10 Çorum, % 7 Bolu, % 6 Kastamonu, % 5 Ordu, %5.0 Rize, % 4 Amasya, % 4 Tokat, %4 Zonguldak, % 4 Karabük, %3 Sinop, % 3 Giresun, %3 Bartın, %1 Gümüşhane, %1 Artvin, % 1 Bayburt illeri takip etmektedir. 3.2. Sinop İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: SİNOP İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 23 ile Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı ,%22 Gıda Ürünleri İmalatı, % 12 Ağaç ve Mantar Ürünleri İmalatı ilk sıralarda olduğu görülmektedir. Bunları sırasıyla aşağıdaki sektörle takip etmektedir. % 11 Diğer Madencilik ve Taşocakçılığı % 10 Giyim Eşyası İmalatı ,kürkün işlenmesi ve boyanması, % 5 Mobilya İmalatı; % 5 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç) % 4 Kauçuk ve Plastik Ürünlerin İmalatı, % 2Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı, % 1 Başka yerde sınıflandırılmamış Makine ve ekipman İmalatı % 1 Kimyasalların ve kimyasal ürünleri imalatı. % 1 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürürnleri % 1 Tekstil Ürünleri İmalatı % 1 Ana metal sanayi % 1 Metal Cevherler Madenciliği, 3.3. Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Sinop ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 4.203 dır. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 5, Kalite Kontrol birimi bulunan firma sayısı 14 dür. Genel Değerlendirme: Sanayide çalışanların, %25 i Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 24 i Giyim Eşyası imalatı sektöründe istihdam edilmektedir. İstihdamın % 90 si işçi, % 1 i Mühendis'tir. Sinop İlinde bulunan sanayi işletmelerinin 33 ü Mikro Ölçekli, % 61 i Küçük Ölçekli, % 5 ü Orta Ölçekli, % 1 i Büyük Ölçekli işletmelerdir Personel Sayısına Göre Büyük İşletmeler - Betareks Metalize İplik ve Ambalaj Sanayi A.Ş. - Bizim Konfeksiyon Tekstil Taahhüt Sanayi Ltd.Şt. - Örsan Tekstil Konfeksiyon Sanayi ve Ticaret A.Ş. - Doğuş inşaat ve ticaret A.Ş.Durağan şubesi - Kaya-Pen Plastik Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti. 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar elişmekte olan İlde tarım, hayvancılık, maden ve orman varlığından meydana gelen doğal kaynak potansiyeli, öncelikli olarak ve kolaylıkla değerlendirilebilecek kaynakları oluşturmaktadır. 382 oğal kaynak potansiyelini meydana getiren tarım, hayvancılık ve ormancılık sektörüne dayalı olarak ilde yapılabilecek yatırımlar, yatırım grupları temelinde aşağıda belirtilmiştir. Tarım Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar - Seracılık - Kültür mantarı yetiştiriciliği - Yem bitkileri üretimi Seracılık: inop, ılıman iklimi ile seracılık yapmaya son derece elverişlidir. İlin engebesiz ve tarıma uygun kesimleri seracılık amacıyla değerlendirilebilir. Çok yaygın olmasa da daha önce gerçekleştirilen örtü altı seracılık uygulamalarından olumlu sonuçlar alınmış olması, ilde bu konuda yeni yatırımların yapılması için teşvik edici bir unsur durumundadır. eralarda mevsimine has sebzeler turfanda olarak yetiştirilebilecektir. Ayrıca, bir seradan yılda dörde kadar ürün elde etmek mümkün olabileceği için birim alandan en yüksek verim almak söz konusu olabilecektir. lin güneşli gün sayısının güneydeki illerimize göre daha az ve güneş ışıklarını daha eğik olarak alıyor olması, seracılık yatırımlarının avantajını bir miktar azaltmaktadır. Bu sebeple, ürünlerin olgunlaşması güney illerimizde yer alan seralara göre daha geç gerçekleşeceğinden, pazarın bölge ile sınırlı kalması söz konusudur. Bununla birlikte, birim alandan elde edilecek gelir her durumda normal olarak elde edilenden fazla olacaktır. Arazisinin oldukça büyük bir bölümü engebeler ve orman alanları ile kaplı olan ilde, seracılık, fazla geniş araziye ihtiyaç göstermediğinden, küçük alanların değerlendirmesine de imkan verecektir. enelde tercih edilen tesis; daha kolay ve ucuz olan plastik malzeme ile yapılan seralar olmaktadır. Bu tür seralar, genellikle çok küçük ve meyilli arazilerde tercih edilmekte iken, daha profesyonel anlamda seracılık yapmak isteyen yatırımcılar, büyük ve meyilsiz arazilerde cam malzemeden yapılan seraları tercih etmektedirler. urada önerilen yatırım, seracılık yatırımı olarak, il özelliği dikkate alındığında büyük ölçekli bir yatırım olarak kabul edilebilir. Yatırım ölçeğinin daha küçük tutulması durumunda, yatırım tutarının daha da azalacağı dikkate alınmalıdır. irinci tür yatırımlarda daha düşük bir sabit yatırım miktarıyla daha fazla ürün elde etmek mümkün olmasına karşın yatırımların teknik ömürlerinin kısa, ikinci tür yatırımlarda daha yüksek bir sabit yatırım miktarıyla daha az ürün elde edilmesine karşın yatırımların teknik ömürlerinin daha uzun olduğu dikkate alınmalıdır. era yatırımlarında, üretilecek ürünlerin pazarının il ve çevre illerle sınırlı kalacağı düşünülerek, yatırım büyüklüğünün tespitinde, yerel talebin dikkate alınması gereklidir. Kültür Mantarı Yetiştiriciliği: on yıllarda kültür mantarı, besleyici özelliği de göz önüne alındığında her geçen gün tüketimi artan ve aranan bir ürün olarak karşımıza çıkmaktadır. İklim koşullarının elverişli olması ile birlikte özellikle kırsal ve dar alanlarda yetiştirilmesi mümkün olan kültür mantarcılığı, köyden kente olan göçü azaltacağı gibi kırsal bölge gelirlerini de artıracaktır. Yem Bitkileri: lgili kuruluşlarca ve özel sektör tarafından gerçekleştirilen çalışmaların sonucunda, hayvancılığın tekrar canlanması paralelinde yem bitkilerine olan talepte artışlar olacaktır. Bu talebin karşılanması açısından yem bitkileri üretiminin önem kazanacağı söylenebilir. Bu açıdan, hayvancılık sektörünün ve talebin izlenmesi, yem bitkilerine yönelik yatırımlar için önemlidir. Hayvancılık Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar - Et ve süt besiciliği - Et ve yumurta tavukçuluğu - Arıcılık 383 - Su ürünleri üretimi Et ve Süt Besiciliği: üyük bir bölümü engebeli ve ormanlık alanlarından oluşan İlde, özellikle de ilin kuzeyinde yer alan engebeli ve ormanlarla kaplı yörelerde besicilik, en uygun yatırım olarak görünmektedir. Besicilik, coğrafi yapının ve iklim özelliklerinin uygun olması sebebiyle mera ve ahır işletmeciliği veya açık besicilik şeklinde de yapılabilir. Et ve Yumurta Tavukçuluğu: eniz yolu vasıtasıyla Karadeniz’e kıyısı bulunan ülkelere ihracat imkânlarının olması, et ve yumurta tavukçuluğu yetiştiriciliğine yatırım yapmaya bir nedendir. lkemiz, mevcut hayvan varlığının büyük bir kısmının düşük verimli ırklardan oluşması, olumsuz çevre faktörleri, bakım-beslenme koşullarının yeterli düzeyde olmaması ve üreticilerin bilinçsizliği nedenleri ile hayvan başına elde edilen verim itibariyle gelişmiş ülkelerin gerisinde kalmıştır. ıllardır yürütülen ıslah çalışmaları ve uygulanan teşvik tedbirleri sonucu birim başına verimde önemli gelişmeler sağlanmış olmasına rağmen; henüz istenen düzeye ulaşılamamıştır. Canlı hayvan ihracatının et ihracatı haline dönüştürülmesi, hayvan beslemede en uygun yem kullanım seviyesinin tespiti ve uygulaması, kuzu ve dana besiciliğinde hayvanların en uygun ağırlık kazanılıncaya kadar beside bırakılmasının sağlanması ve erken kesimin önüne geçilmesi, et ve süt üretimi yönünde başarılı ıslah çalışmaları çok önemlidir. Daha çok mera ve anıza dayalı bir besleme şeklinin görüldüğü koyunculukta da, nadas alanlarının giderek daralması ve mera alanlarında ıslah çalışmalarının yavaş gerçekleşmesi olumsuz etki yapmaktadır. Bu olumsuzluğu gidermek için, daha yüksek verimli kültür ırkı ve melezlerinin arttırılması yönünde gerekli önlemlerin alınması ve ilde koyun yetiştiriciliği yönünde çalışmalar yapılması, küçükbaş hayvan varlığı içerisindeki payının arttırılması ve geliştirilmesi gerekmektedir. Sinop iklim ve çok zengin bitkisel üretim açısından büyükbaş hayvan yetiştiriciliğine son derece elverişlidir. Hayvancılık sektöründe arzulanan verim artışlarının sağlanmasında mevcut genetik kapasite, suni ve tabiî tohumlama uygulamaları ile artırılırken, bu konuda bakım, beslenme şartlarının iyileştirilmesi ve çeşitli girdi fiyatları ile ürün fiyatları arasındaki hassas dengenin korunması hususları da önemini sürdürmektedir. İlde yumurta ve et tavukçuluğu, yeterli düzeyde değildir. Sinop’ta doğal, sosyal ve ekonomik koşulları çerçevesinde; et ve yumurta yönünde yüksek verimli tavuk sayısının arttırılması, daha iyi bakım, beslenme ve hastalıklarla mücadele gibi önlemleri kapsayan proje ve çalışmalar, yürütülmelidir. Arıcılık: İlin doğal yapısı, arıcılığın gelişmesine çok uygundur. Bu nedenle, bal üretimi yapacak tesisler için potansiyel fazlasıyla mevcuttur. Yeterince değerlendirilmeyen arıcılık potansiyelinin daha iyi değerlendirilebilmesi için; kaliteli üretime ve damızlık seçimine önem verilmesi, kovan başına bal veriminin artırılması, arıcılık ürünlerinin iyi bir pazar yapısına kavuşturulması ve üreticilerin eğitilmeleri sağlanmalıdır. Su Ürünleri Üretimi: Sinop'un yer üstü su potansiyeli yüksektir. Yörede büyüklü küçüklü birçok dere ve çay yer almaktadır. Bu dere ve çayların durgun aktığı kesimlerinde veya kenarlarında yer alan araziler alabalık, somon vb. tatlı su balıklarının üretimine yönelik tesisler için uygun bir alt yapı oluşturmaktadır. Ayrıca, koylarda tuzlu su balıkları yetiştirilebilir. Benzer uygulamalar sınırlı sayıda da olsa ilde uygulamaya konulmuş ve başarılı sonuçlar alınmıştır. Yıllar itibarıyla su ürünleri üretimi, talebin üzerinde gerçekleşmekte olup, üretimdeki fazlalık ihracat yoluyla eritilmektedir. 384 Denizlerimizde ve su kaynaklarımızdaki kirlenme ve bilinçsiz veya aşırı avlanma sebebiyle, doğal su ürünleri potansiyeli giderek azalmakta olduğundan; talebin avlanma dışındaki yollarla, yani üretimle karşılanması gerekmekte, bu ise balık üretimine yönelik yatırımları gerekli kılmaktadır. Sinop’taki yer üstü su kaynakları ve koylar bu amaçla değerlendirdiğinde, söz konusu tesislerde üretilecek ürünlerin bir kısmı iç pazarlara sunulabilecek; ayrıca, talep fazlasını ihraç etme imkanı da bulunabilecektir. Üretilecek su ürünlerinden talep fazlasının işlenmiş su ürünleri üreten tesislere hammadde olarak pazarlanması da mümkündür. Ayrıca, yatırımların başarılı olmaları durumunda, orta vadede, ilde de su ürünleri işleyen yatırımların artması da söz konusu olabilecektir. Gıda Sektörüne Yapılabilecek Yatırımlar - Reçel ve marmelat üretimi - Dondurulmuş gıda üretimi Reçel ve Marmelat Üretimi: Sinop’ta kısa ömürlü yaz meyvelerini değerlendirmek ve pazara sunmak için reçel ve marmelat üretimi yapacak tesisler kurulabilir. İlde üretilen meyvelerden ve sulu tarım sonucu artacak meyve üretiminin yaş olarak tüketilen kısmı dışındakiler, daha yüksek bir katma değer elde etmek amacıyla reçel ve marmelat üretimine yönelik bir yatırımda değerlendirilebilir. Dondurulmuş Gıda Tesisi: Giderek yaygınlaşan örtü altı seracılık üretiminde artış görülmektedir. Ayrıca, İl bir kıyı şehri olduğundan, balıkçılık da yapılmaktadır. Üretimi artan sebzenin yerel talebin üzerinde olan fazlasını değerlendirmek ve avlanan balıkları bozulmadan talep edilen yerlere ulaştırmak için dondurulmuş gıda üretim tesisleri kurulabilir. Bu tür tesislerde üretilecek olan dondurulmuş gıdaların Sinop’tan deniz yoluyla Karadeniz’e kıyısı olan ülkelere ihracat imkanı da mevcuttur. Orman Ürünleri Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar - Kereste üretimi - Kontrplak ve kaplama üretimi - Mobilya imalatı - Parke üretimi - Ahşap kapı ve pencere sistemleri imalatı - Ambalaj üretimi - Ahşap tekne imalatı - Lata üretimi - Lamine yonga levha (Laminat) - Lif levha (MDF) - Lamine parke Kereste Üretimi: İl, orman varlığı bakımından zengin illerden biridir. Bununla birlikte, ilgili bölümde de belirtildiği gibi, orman varlığının niteliği ve artım miktarının yetersizliği sebebiyle yeterli orman emvali elde edilememektedir. Mevcut şartlarda orman varlığından elde edilen emvalin mobilya sanayi için kereste haline getirilmesini sağlayan kereste üretim tesisleri mevcuttur ve çok düşük miktarlarda üretim yapmaktadırlar. Orman emvalinin sınırlı olmasına karşın, Rusya Federasyonu ve Ukrayna ile Türk Cumhuriyetlerinden ithal edilmekte olan kereste giriş noktalarına (Samsun ve Trabzon Limanlarına) yakın olması sebebiyle de ithal hammadde teminini konusunda avantajlı bir konumda bulunması, orman ürünleri üretimine yönelik yatırımlar için ilin cazibesini bir miktar artırmaktadır. 385 Sınırlı da olsa orman varlığından elde edilen emval ile ithal hammaddenin il içerisinde değerlendirilerek katma değerin Sinop ekonomisine kazandırılması açısından kereste üretim tesisleri kurulabilir. Kurulacak kereste üretim tesisleri, ilk aşamada inşaat sektörünün kereste ihtiyacını karşılayacak, ayrıca iç piyasaya satış yapabilecektir. Kontraplak ve Kaplama Üretimi: Sinop'un sahip olduğu orman emvali ve pazarlama şartları açısından ele alındığında, ancak ilde orta vadede gerçekleşecek gelişmelerden sonra ulaşılabilecek bir kapasitedir. Yatırımın daha düşük kapasitelerde gerçekleştirilmesi söz konusu olabilir. Bu noktada dikkate alınması gereken hususlar, iç ve dış kaynaklı hammadde temini kadar pazar şartları ve üretilecek ürünün çeşitleri olacaktır. Her ne kadar, yatırımı düşük kapasitelerde de gerçekleştirmek mümkün ise de, optimum kapasiteden uzaklaştıkça, üretim verimliliğinden uzaklaşacağı için maliyetlerin artması söz konu olabilecektir. Parke Üretimi: Konutlarda konfora yönelik inşaat malzemelerinin kullanımında artışlar meydana gelmesi ve konutların zeminlerinin parke kaplı olmasının tercih edilmesi, parkeye olan talebi artırmış ve bunun sonucunda son yıllarda talep üretimin üzerinde gerçekleşmiştir. Bu sebeple, kurulacak parke üretimine yönelik bir tesis, hem orman varlığını değerlendirecek; hem de talebin karşılanmasına yardımcı olacaktır. Her ağaçtan parke üretilemediği için, parke üretimi konusunda yatırım kararından önce, parke üretiminde kullanılabilecek yeterli hammaddenin iç veya dış piyasadan temin edilip edilemeyeceği araştırılmalıdır. Ahşap Kapı ve Pencere Sistemleri Üretimi: Ülkemizde nüfus artışı paralelinde artan konut talebi, ahşap kapı ve pencere talebini de beraberinde getirmektedir. Özellikle toplu konut uygulamaları, belirli özelliklerde çok sayıda kapı ve pencerenin aynı anda teminini gerektirmektedir. Geleneksel atölye tipi işletmelerde yapılan kapı ve pencere üretimi, bu tür talepleri karşılamaktan uzaktır. Aynı ölçülerde seri pencere üretiminde pazarlama problemleri ile karşılaşılabilir. Değişik ölçülerde üretim yapılarak bu problem aşılabilir. Ayrıca, seri üretimin getireceği maliyet avantajları ile bu tür pencerelerin giderek yaygın olarak kullanılmaya başlanması, pencerelerde de standart ölçülerin oluşmasını sağlayacağından, çok kısa bir süre sonra bu problem kendiliğinden çözülecektir. Seri olarak, fabrika ortamında pencere ve kapı üretimine yönelik bir yatırım için en önemli problem kapasitenin belirlenmesi olacaktır. Bu sebeple pazar araştırmalarının iyi yapılması ve daha sonraki yıllarda kapasite artırımı yapılacak şekilde uygun bir kapasite ile yatırıma başlanılmasında yarar söz konusudur. Ambalaj Malzemeleri Üretimi: Sanayi sektörünce üretilen değişik ürünlerin tüketiciye ulaştırılmasında kağıt, plastik veya ahşap esaslı değişik ambalajlar kullanılmaktadır. Ahşap ambalajlar daha ziyade meyve ve sebze sandığı, palet (taşıyıcı taban) veya büyük hacimli makine ve teçhizatın dış ambalajı olarak kullanılmaktadır. Bu amaçla pazar araştırması ve talep tespiti ile üretim konusu tespit edilebilir ve sadece sandık veya palet üretimi yapılabilir. Esnek üretim metodu ile her türlü ambalaj malzemesini aynı anda üretmek de mümkündür. Lata Üretimi: Lata, kerestenin dilimlenmesiyle elde edilen 2-3 mm kalınlığında ve 8-10 cm genişliğindeki ahşap levhaların birbirine yapıştırılmasıyla ve presle şekil verilmesiyle elde edilen masif bir malzemedir. Lata, esneme özelliği sebebiyle, mobilya sektöründe, koltuk, kanepe, yataklı kanepe ve bazalı yataklarda, oturma zeminini desteklemek amacıyla kullanılmaktadır. Ranzalarda ise, hafif olması sebebiyle, ağır suntalar yerine yatak altlığı olarak değerlendirilmektedir. 386 Latalar, hafif bombeli olarak üretildikleri ve kullanıldığı yere bombeli yüzeyleri yukarı gelecek şekilde monte edildikleri için, üzerine uygulanan yüke göre aşağı yönde bir miktar esnemektedir. Uygulanan yükün büyüklüğüne göre en fazla düz konuma gelmekte ve mobilyada içe göçme olayına imkan vermemektedir. Ayrıca lastik kolonlara göre daha uzun bir ömre sahiptirler. Bu özellikleri sebebiyle modern mobilyalarda latalar lastik kolonlara tercih edilmektedirler. Lata üretimi için en fazla 15 cm genişliğinde levha elde edilebilecek çaplardaki ağaçlar yeterli olduğu için, büyük boyutlardaki kerestelerin kullanılması gerekmemektedir. Bu sebeple, uygun niteliklerde olmak üzere küçük çaplı ağaçlar lata üretiminde değerlendirilebilmektedir. Ayrıca, lata yanında aynı üretim sistemi ile sandalye ve zigon sehpa üretiminin de yapılması mümkün olabilmektedir. Lamine Yonga Levha (Laminat): Lamine yonga levha, yonga levhanın (sunta) plastik malzeme ile kaplanmasıyla elde edilen ahşap yarı mamullerdir. Mobilya sektöründe önceleri sade (kaplamasız) olarak kullanılmaya başlayan yonga levhalar, imalât sırasında kullanım yerlerine göre, ahşap kaplama veya lake ile boyanarak mobilyaya dönüştürülmektedir. Yonga levhalar üzerine yapılan ahşap kaplamaların zamanla renginin solması, açılma yapması, su ile temas ettiğinde suntanın şişmesi gibi problemler, yonga levhaların plastik malzeme ile kaplanması sonucu yaşanmadığından, lamine yonga levhalar, mobilya sektöründe aranır bir hammadde konumuna gelmiş bulunmaktadır. Mobilya sektöründe lamine yonga levha kısaca laminat olarak adlandırılmaktadır. Lamine yonga levhalar, suya dayanıklılığı, işleme kolaylığı, renk çeşitliliği ve albenisinin yüksek olması vb. gibi sebeplerle, dolap, vestiyer, çalışma masası, bilgisayar masası ve mutfak dolabı yapımında çoğunlukla kullanılan malzeme durumuna gelmiştir. İmalât sırasında kesilen kenarların kaplama malzemesi ile aynı renklerde plastik kenar bantları ile kapatılması, yonga levhanın üretilen mobilyada da suya dayanıklılığını devam etmesini sağlayan en büyük özelliktir. Lif Levha (MDF): Lif levha, yonga levhadan farklı olarak, hammaddenin yonga haline getirildikten sonra liflerine ayrılması ve bu liflerin yüksek basınç altında sıkıştırılmasıyla elde edilen bir ahşap ürünüdür. Yüksek basınç altında üretildiği için kırılma dayanımı daha yüksektir ve gevrek olmadığından yonga levha gibi ufalanmamaktadır. Dokusunun sıklığı nedeniyle, testere ile kesilebilme ve ahşap gibi şekil verilebilme özelliklerine sahiptir. Ayrıca su emme değeri düşük olduğu için, suyla temasında su emerek şişmemektedir. Yüzey düzgünlüğünün iyi olması sebebiyle herhangi bir kaplama gerektirmemekte ve doğrudan boyanabilmektedir. Mobilya sektöründe lif levhalar, yonga levhaların kullanıldığı her yerde kullanıldığı gibi, yonga levhaların kullanılamadığı dekoratif mutfak dolabı kapakları vb. üretiminde de kullanılabilmektedir. Herhangi bir kaplama gerektirmemesi ve dayanıklılığı gibi sebeplerle kaliteli mobilya yapımında yonga levhalara nazaran daha tercih edilen bir ürün konumuna gelmiş bulunan lif levhaların tek dezavantajı, fiyatlarının yonga levhalara göre bir miktar yüksek olmasıdır. Lamine Parke: Günümüzde, insanlarımızın oturdukları konutlardan beklentilerinin artmasına paralel olarak konutlarda konfora yönelik inşaat malzemelerin kullanımında da artışlar meydana gelmektedir. Konutların zeminlerinin parke kaplı olmasının tercih edilmesi de parkeye olan talebi artırmış ve bunun sonucunda son yıllarda talep üretimin üzerinde gerçekleşmiştir. Lamine parke, klasik parkeden farklı olarak, keresteden değil lif levhadan imal edilmektedir. Klasik parkeden farklı olduğu diğer bir nokta ise boyutlarıdır. Klasik parkede 387 bir parke tahtası yaklaşık 2-3 cm eninde ve 30-40 cm boyunda ve 2-2,5 cm kalınlığında iken, lamine parke, 15-20 cm eninde, 100-120 cm boyunda ve 0,8-1 cm kalınlığındadır. Lamine parkeler, yüksek yoğunluktaki lif levhalardan (MDF) üretilmekte ve üzerleri, suya ve çizilmeye dayanıklı dekoratif plastik malzeme ile kaplanmaktadır. Lamine parkeler bu özelliği ile kullanıcıya renk ve motif zenginliği sunabilmektedir. Klasik parkeyle bir odanın döşenmesi için binlerce parke tahtasının bir araya getirilmesi gerekirken, lamine parke ile döşemede en fazla yüzlerle ifade edilebilen sayıda parke tahtası gerekmektedir. Bu yönüyle döşeme kolaylığı sağlamaktadır. Klasik parkeler, genellikle meşe, kayın, ceviz vb. gibi sert ağaçlardan üretilmekte, kullanımları sırasında yamulmamaları için de fırınlanmaktadır. Bununla birlikte suyla teması sonucu şekil bozuklukları meydana gelebildiğinden döşemeler bozulabilmektedir. Lif levhaların suya direnci sebebiyle, lamine levhalarla yapılan yer döşemelerinde bu tür bozulmaların meydana gelmesi söz konusu değildir. Lamine parke, inşaat sektöründe lüks konut inşaatlarında veya konutların yeniden dekorasyonları sırasında, avantajları sebebiyle klasik parkeye karşı tercih edilmektedir. Lamine parkeler, farklı boyutlarda ve farklı dekoratif malzeme ile kaplanarak lambri olarak da kullanılabilme özelliğine sahiptir. Lamine parke talebi giderek artmakta, yurtiçinde yeterli miktarda lamine parke üretilmediğinden talebin bir kısmı ithalat ile karşılanmaya çalışılmaktadır. Turizm Sektörüne Yapılabilecek Yatırımlar Sinop, gerek zengin tarihi açısından, gerekse doğal güzellikleri açısından turizm potansiyeli olan bir İl’dir. - Turistik otel ve pansiyonlar - Lokanta, kafeterya ve eğlence yerleri - Mokamplar ve kamping alanları Sinop’ta yörenin özelliğine göre otel ve pansiyon tipinde barınma amaçlı yatırımlara ihtiyaç duyulmaktadır. Aynı şekilde her yıl artan turist sayısına paralel olarak yeme-içme ve eğlenme ihtiyaçlarını karşılamak üzere lokanta, kafeterya ve eğlence yerleri ile ilgili yatırımların yapılması gerekmektedir. İlin gerek kıyı kesiminde, gerekse av ve yayla turizmine açılacak olan iç kesimlerinde, araçlarıyla bölgeye gelen turistlerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere mokamp ve kamping alanlarına da ihtiyaç vardır. Tekstil Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar - Çorap üretimi - Örme eşya üretimi Ülkemiz diğer ülkelerdeki dokuma ve giyim sanayi ile rekabet edebilecek seviyeye ulaşmıştır. Dokuma ve giyim ürünleri üretimi, talebin artmasına paralel olarak giderek hammaddenin üretildiği yerlere bağımlılığını yitirmiş, bunun sonucu olarak yurdumuzun hemen hemen her yöresinde tekstil yatırımları gerçekleştirilmektedir. Yüksek miktarlarda sabit yatırım gerektiren tekstil yatırımlarını bekleyen riskleri en aza indirmek, fizibilite etüdünün ve üretilecek ürün türünün tespit edilmesi açısından iyi bir pazar araştırması gereklidir. Çorap Üretimi: Çorap, dış giyimin ayrılmaz bir parçası olarak günlük hayatımızda önemli bir yeri olan üründür. Tüketici beğenileri doğrultusunda, renk ve desen olarak giderek büyüyen bir yelpazede çorap üretimi yapılmaktadır. Mevcut şartlarda üretim, talebi karşılar seviyede olsa bile, talep artışının sürekliliği, çorap üretimi konusunda yeni yatırımları gündeme getirmektedir. 388 Örme Eşya Üretimi: Örme giyim konusu, sentetik örgü ipleri kullanılarak üretilen tüm ürünleri kapsamaktadır. Kullanılan iplik numarasına göre çok ince örgülü örme ürünlerinden kaba örgülü örme ürünlerine kadar değişik örgü ürünler üretilmektedir. 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Gerek yurtiçinden, gerekse yurt dışından gelen talepler, mevcut işletmelerce karşılanmaktadır. Talep edilen ürünlerden Sinop'ta üretilmesinin mümkün olduğu görülenlerin üretimine yönelik yatırımlar, yatırım grupları temelinde aşağıda verilmiştir. Gıda Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar - Süt ve süt mamulleri üretimi - Pirinç unu ve nişasta üretimi - Küp şeker üretimi Süt ve Süt Mamulleri Üretimi: Mevcut hayvan potansiyelinden elde edilen süt miktarı mevcut şartlarda herhangi bir süt ve süt ürünleri üretim tesisi için yatırım yapmaya yetecek miktarlarda değildir. Bu sebeple faaliyette olan işletmeler kullanım kapasite oranların altında çalışmaktadır. Fakat, süt hayvancılığı geliştirici çalışmalar sonucu süt verimindeki artışlar ve besicilik yatırımları ile orta vadede süt potansiyelinde meydana gelecek artışlar bu tür yatırımları mümkün kılabilecektir. Süt inekçiliğine yönelik yatırımlar sonucu elde edilecek sütün değerlendirilmesi amacıyla, süt ve süt mamullerinin üretimlerine yönelik yatırımlar, önümüzdeki yıllarda gerçekleştirilebilir yatırımlar olarak dikkate alınmalıdır. Pirinç Unu ve Nişasta Üretimi: Pirinç, ilin önemli tarımsal ürünleri arasındadır. Üretilen pirincin tamamı yemeklik olarak tüketilmektedir. Sanayinin ihtiyaç duyduğu pirinç unu ve nişasta talebinin dikkate alınıp, pirinçten elde edilen katma değeri artırmak ve il ekonomisine katkı sağlamak için pirinç unu ve nişasta üretimine yönelik yatırımlar yapılabilir. Pirinçten elde edilecek nişasta üretiminde ise dış pazarları hedefleyen bir üretim anlayışıyla yatırım yapılması gerekliği ortaya çıkmaktadır. Küp Şeker Üretimi: Küp şeker, kristal toz şekerin bir miktar nemlendirilerek basınçla sıkıştırılması ve küp şeklinin verilmesiyle üretilen bir gıda maddesidir. Talebin artmasına paralel olarak ülkemizin hemen her tarafında üretilmeye başlanmıştır. Küp şekere, iç piyasadan gelen talepler ile yurt dışı talepleri dikkate alındığında, Sinop’ta yatırım yapmanın uygun olduğu söylenebilir. Yukarıda belirtilen sebeplerle iç ve dış talepleri karşılamaya yönelik olarak Sinop’’ta küp şeker üretimine yönelik yatırımlar düşünüldüğünde, küp şeker üretimi için gereken kristal toz şeker, Kastamonu Şeker Fabrikaları’ndan temin edilebilecektir. Tekstil Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar Tekstil sektörü, son yıllarda en fazla yatırımın yapıldığı sektördür. Ülkemiz diğer ülkelerdeki tekstil sektörleri ile rekabet edebilecek seviyeye ulaşmıştır. Tekstil ürünleri üretimi, talebin artmasına paralel olarak giderek hammaddenin üretildiği yerlere bağımlılığını yitirmiş, bunun sonucu olarak yurdumuzun hemen, hemen her yöresinde tekstil yatırımları gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Sinop'ta tekstil yatırımlarının gerçekleştirilmemesi için herhangi bir sebep bulunmamaktadır. Bununla birlikte, ilin kapalı ekonomik yapısı sebebiyle çok dar bir alıcı çevresine hitap edilmek zorunda kalınacağı ve ülkemizde tekstil yatırımlarının talebin de üzerinde kapasiteye sahip olması sebebiyle iç pazarda doygunluğa ulaşıldığı için, kurulacak 389 tesislerin il dışında faaliyette bulunan diğer tekstil tesisleriyle anlaşmalı olarak fason imalata yönelik veya doğrudan ihracata yönelik olarak çalışmaları gerekecektir. Bu sebeplerden dolayı, yüksek miktarlarda sabit yatırım gerektiren tekstil yatırımlarını bekleyen riskleri en aza indirmek açısından fizibilite etüdünün ve üretilecek ürün türünün tespit edilmesi açısından iyi bir pazar araştırması yapılmasının gerekliliği unutulmamalıdır. Sinop'ta tekstil sektöründe; - Hazır giyim üretimi - Çorap üretimi - Penye üretimi, yapılabilir. Hazır Giyim Üretimi: Tekstil ürünlerine olan ihtiyaç sürekli devam ettiğinden, yurtiçi talebi artan ve aynı zamanda en ihraç kalemlerini oluşturan hazır giyim, penye ve örme giyim ürünleri üretimi yapan yatırımlar gerçekleştirilebilir görülmektedir. Hazır giyimde üretim, yurtiçi talebin çok üstündedir ve üretim fazlası ihraç edilmektedir. Türk hazır giyim ürünleri, kalitelerinin yüksekliği ve fiyatlarının uygunluğu gibi sebeplerle dış piyasalarda aranılmaktadır. Sinop Organize Sanayi Bölgesi, altyapı ve teşvik imkânları ile bu tür yatırımlar için büyük bir avantaj sağlamaktadır. Bu sebeple, ihracat potansiyelini de değerlendirmek üzere hazır ve örme giyim ile penye üretimine yönelik tesisler gerçekleştirilebilir. Hazır giyime yönelik yatırımlar; bay, bayan ve çocuk hazır giyim ürünlerinin birlikte üretilebileceği komple birer yatırım olarak gerçekleştirilebileceği gibi, ayrı yatırımlar olarak da gerçekleştirilebilir. Çorap Üretimi: İlde, çorap imalatına yönelik yüksek ölçekli yatırımın yapılabilirliği de göz önünde bulundurulmalıdır. Penye Üretimi: Sinop'ta bayan giyimine yönelik olarak hazır giyim yatırımları da gerçekleştirilebilir. Bayan hazır giyim üretimine yönelik olarak; tişört, penye bluz, penye pantolon, penye etek ve penye elbise üretilebilecek bir yatırım düşünülebilir. Plastik Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar - Plastik İnşaat Malzemeleri Üretimi - Plastik Eldiven ve Enjektör Üretimi Yapılabilir. Plastik malzemeler, özelliklerinin uygunluğu sebebiyle hemen, hemen her alanda kullanılabilen malzemelerdir. Kullanım alanlarına her gün yenileri eklenmekte olan plastik malzemelerin en fazla kullanıldığı alanlardan birisi, temiz ve pis su borusu, oluk, kapı ve pencere sistemleri olarak inşaat sektörüdür. Plastik inşaat malzemeleri içerisinde pis su boruları, pik pis su borularının yerini almış olup, artık inşaatlarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Tesis kolaylığı bakımından galvanizli borular yerine içme suyu tesisatlarında ve kombili kalorifer tesisatlarında plastik temiz su boruları da kullanılmaktadır. Kullanımı giderek yaygınlaşmakta olan bir başka plastik inşaat malzemesi ise plastik kapı ve pencere sistemleridir. Plastikler, önceleri mutfak eşyaları olarak evlere girmiş iken, şimdilerde ise plastik sandalye, koltuk, masa vb. şeklinde mobilya olarak da evlerde yer almaktadır. Plastik mobilyaların portatif olanları pikniklerde tercih edilmektedir. Önceleri hortum olarak bahçıvanların hizmetine giren plastiklerin, esneklikleri, kullanım kolaylıkları ve ucuzlukları gibi sebeplerle giderek daha yaygın olarak bahçıvan aletleri olarak kullanılmaya başlanmıştır. Plastik sanayi esnek üretim modeline en uygun sektördür. Üretim hattında yer alan enjeksiyon makineleri ile enjeksiyon metoduyla üretilen değişik ürünleri aynı çatı altında 390 üretmek mümkündür. Bu sebeple, talepte daralma olması durumunda üretim konusunu değiştirmek veya birden fazla ürünü aynı yatırımla üretmek mümkündür. Sektörde yerli üreticiler dünya standartlarını yakalamış olup, her türden plastik işleme makinelerinin büyük bir bölümü ülkemizde üretilmektedir. Plastik İnşaat Malzemeleri Üretimi: İnşaat malzemelerine yönelik plastik sanayi yatırımları; plastik profil ve boru, boru ve bağlantı elemanları üretiminin yapılacağı yatırımlar olarak gerçekleştirilebilir. Plastik Eldiven ve Enjektör Üretimi: Tıpta doktorların kullandıkları cerrahi eldivenler ve plastik enjektörler de Sinop’ta üretilebilir. Bu tür plastik ürün üretiminin diğer üretimlerden farkı, üretimin steril şartlarda yapılmasıdır. Bu açıdan, bu alanda yatırımlara karar verildiğinde, sterilizasyon şartlarının getireceği ilave maliyetler göz önüne alınmalıdır. Plastik enjektörlerin tamamına yakını ülkemizde üretilirken, eldivenlerin büyük bir bölümü ithal edilmektedir. Enjektör talebinin artması sebebiyle enjektör yatırımlarına, eldivenlerin ise ithal ediliyor olması sebebiyle eldiven yatırımlarına ihtiyaç bulunmaktadır. Hammadde olarak kullanılacak stiren-bütadien kauçuğu (SBR) veya normal bütadien kauçuğu (NBR), diğer plastik hammaddeleri gibi Petkim’den temin edilebilir. Şırınga yapımında kullanılmakta olan iğnelerin yurt dışından temin edilmesi gerekmektedir. Plastik sektörü için önerilen diğer üretim konularına yönelik yatırımlar ayrı olarak yapılabileceği gibi yukarıda bahsedilen yatırımlarla aynı çatı altında da yapılabilir. Diğer Yatırım Konuları: - Cam eşya üretimi - Elektro porselen üretimi - Seramik sofra ve süs eşyası üretimi Yapılabilir. Cam Eşya Üretimi: Cam üretimi Sinop’un yabancı olmadığı bir üretim konusudur. Dolayısıyla ilin bu konuda alt yapısı bulunmaktadır. Türkiye Şişe ve Cam Sanayi’ne aitken özelleştirilen ve yıllardır atıl durumda bulunan Sinop Cam Sanayi’nin tekrar faaliyete geçirilmesi, cam ve cam ürünleri üretiminin tekrar canlanmasına sebep olacaktır. Sektörde her türlü camda üretim açığı olmamakla birlikte, özellikle cam mutfak eşyaları ve biblo, küçük heykelcikler, masklar ve benzeri gibi süs eşyaları konusunda talebin giderek artmasına paralel olarak üretim kapasitesinin düşüklüğü sebebiyle talebin karşılanamaması söz konusudur. Ülkemizde bu konudaki yatırımların başarılı olabilmesi için, uzak doğu ülkelerinden yapılan ucuz, fakat kalitesiz sofra eşyaları ithalatına son verilmesi gerekmektedir. Sektörde üretimin talebin üzerinde olması, cam ihracatının ise mümkün olmakla birlikte kolay olmaması sebebiyle, cam sanayine yatırım düşünüldüğünde, yatırımların cam süs eşyası ve cam laboratuar malzemeleri üretimine yönelik olması önemlidir. Ayrıca, sektörde cam mozaik konusunda da üretim açığı söz konusu olduğundan bu alana da yatırım yapılabilir. Cam mozaik talebi azalma göstermesine rağmen; üretim talebin altında olduğu için üretim açığı söz konusudur. Cam mozaik üretimi, hurda camı değerlendirmeye yönelik bir üretim olduğu için, camın geri dönüşümüne de katkıda bulunan bir sektör konumundadır. İlde cam mozaik üretiminde bulunan iki işletme bulunmaktadır. Hammadde temini konusunda problem olmasına rağmen; yeni cam mozaik üretim tesisleri kurulabilir. Hammadde temininde ortak hareket edilebildiğinde yaşanan problemler ortadan kaldırılabilir. 391 Elektro Porselen Üretimi: Şehirlerarası elektrik iletim hatlarında, indirme ve yükseltme tesislerinde ve birçok yerde yalıtkan (izolatör) olarak kullanılan elektro porselen talebinde, yeni iletim hatları tesisi, yenileme vb. gibi sebeplerle artışlar söz konusudur. Elektro porselen üretimi, yüksek katma değer sağlayan, bununla birlikte ihtisas isteyen bir konudur. Her ne kadar ilde tuğla ve kiremit ile bazı seramik eşya üretimi yapılmakta ise de, elektro porselen konusunda üretim yapan herhangi bir işletme yoktur. Bu açıdan, böyle bir yatırıma karar verildiğinde, mevcut şartlarda üretimin gerçekleştirilip gerçekleştirilemeyeceği iyi araştırılmalıdır. Seramik Sofra ve Süs Eşyaları Üretimi: Seramik sofra ve süs eşyaları, sağlıklı olmaları sebebiyle evlerde, lokanta vb. gibi yerlerde yaygın olarak kullanılan malzemeler arasında bulunmaktadır. Üretimin, talebin üzerinde olduğu sektörde, üretim fazlası ihraç edilmektedir. İç piyasanın dolmuş olması sebebiyle ihracatı pazarlayan yatırımlara karar verilmek zorundadır. Sektörde, talepteki sürekli daralmaya karşın üretim artmış bulunmaktadır. Bu açıdan, ilde konuyla ilgili yatırım düşünüldüğünde ve ihracat hedeflendiğinde, dış pazarlardan talep edilen ürün çeşitlerinin öncelikle tespit edilmesi önem arz edecektir. 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Sinop İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 13 19 14 23 6.2. Sinop İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 13 11 11 23 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 16.202 20.129 29.086 25.436 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 4.587 4.129 7.348 4.308 7. Sinop İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ : a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Sinop Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:90) 100 hektar büyüklüğündedir. 2001 yılında tamamlanmış olup, eksik işleri 2009 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 73 adet sanayi parselinin 37 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 18 adedi üretim, 7 adedi inşaat, 12 adedi proje aşamasındadır. 36 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 1.210 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda, dokuma-giyim ve plastik sanayidir. 392 b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Boyabat Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:123) 2011 yılı Yatırım Programında “72 hektar” olarak ve 400.000.-TL ödenekle yer almaktadır. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ : a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Sinop İlinde 649 işyerlik 4 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 21.627.566.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA İŞYERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI NO SAYISI 1 2 3 4 SİNOP AYANCIK KSS SİNOP BOYABAT KSS SİNOP GERZE KSS SİNOP MERKEZ KSS TOPLAM 100 200 149 200 649 DOLU İŞYERİ SAYISI 93 200 149 181 623 BOŞ İŞYERİ SAYISI 7 0 0 19 26 DOLULUK ORANI (%) 93 100 100 91 96 b) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Sinop Merkez II. Kısım Küçük Sanayi Sitesi: 2011 yılı Yatırım Programında “170 işyeri ve altyapı” olarak ve 2.500.000.-TL ödenekle yer almaktadır. 144 işyeri yapım işi fiziki gerçekleşmesi % 47’dir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri Gerçek anlamda orta vadede bir gelişme potansiyeline sahip olan İl’in avantajlı ve dezavantajlı yönleri ve buna bağlı olarak İl’in sanayi sektörüne yönelik sorun ve çözüm önerileri aşağıda kısaca verilmiştir. SORUNLAR 1-İlimiz, coğrafi konumu nedeniyle gelişmiş kentlere oldukça uzak bir noktada bulunduğundan, söz konusu kentlerle sadece karayolu bağlantıları bulunmaktadır. Demiryolu ulaşım imkanları bulunmamaktadır. 2-Liman olmaması ve sürekli bir talep bulunmaması nedeniyle Denizyolu ulaşım imkanlarından faydalanılamamaktadır. 3-Üretilen mal, ulaşım sorunları ve pazarın uzaklığı gibi nedenlerle iç ve dış pazarlara sunulamamaktadır. Bu nedenle İl kapalı ekonomiye sahiptir. 4-Nüfusun neredeyse % 50’si kırsal kesimlerde yaşamaktadır. Kentlerde yaşayan nüfus, merkez İlçe ile Boyabat, Ayancık, Gerze, Durağan ve Türkeli ilçelerinde yoğunlaşmıştır. Kentleşme oranının bu denli düşük olması gelişmenin önündeki önemli engellerden biri kabul edilebilir. 5-Tarım ve hayvancılık, Sinop ekonomisinin temel taşı konumunda olmasına karşın, ekonomik büyümeye lokomotiflik edecek hasılayı sağlamaktan oldukça uzaktır. 6-İlimizin en önemli yer üstü doğal kaynak varlığını oluşturan ormanlar, alan olarak ilin % 54’ünü kaplamaktadır. Bununla birlikte, ağaç servetinin azlığı sebebiyle ekonomiye katkısı oldukça düşüktür. 7-Ticaret sektörü, diğer sektörlere göre bir miktar gelişmiş olmakla birlikte, sanayi sektörü için sermaye birikimi oluşturacak düzeye ulaşamamıştır. 393 8-Bir turizm kenti görünümünde olan İl’de, turizmi canlandıracak altyapı yatırımları yok denecek kadar azdır. Ayrıca, İl’in yeteri kadar tanıtılmadığı kanaati oluşmaktadır. 9-Tasarruflar son derece düşük olduğundan, İlimizdeki yatırımlara kaynak teşkil etmesi mümkün görülmemektedir. Bununla birlikte önemli miktarda tasarrufun değişik sebeplerle İl dışına çıkarıldığı da bilinmektedir. Yeterli sermaye birikimi olmadığından sanayi yatırımı yapılamamaktadır. 10-Sanayi sektörünün gelişimine katkıda bulunacak tarım, hayvancılık, ormancılık, ulaştırma, haberleşme ve ticaret gibi destek sektörlerinin katkısının düşüklüğüne rağmen; Sinop'ta sanayi sektörü gelişme aşamasındadır. 11-Sanayi yatırımı yapacak ve ekonominin canlanmasına katkı sağlayacak müteşebbis sayısı az olup, nitelikli işgücü sayısı yetersizdir. 12-Nüfusun %50’sinin köylerde yaşıyor olması, Sinop’un sanayi kenti olmasını ve sanayi ile zenginlik yaratılmasını önlemektedir. 13-Alt yapı inşaatı tamamlanan Sinop OSB’nin çoğu parselleri yatırımcı talebi olmaması nedeniyle boş durmaktadır. 14-Sinop’ta Amerikalılar tarafından yaptırılan Radar Üssü’nün, yerli girişimcilerin yatırımı olan SÖKSA ile Pasabahçe Cam Sanayi A.Ş.’ne ait iken 1992 yılında faaliyeti durdurularak özelleştirilen SİNOPCAM’ın kapanması, kent ekonomisinin çökmesine neden olmuş; ancak, bu kuruluşların yerine ikame sanayi tesisleri kurulmadığından, önemli derecede işsizlik ve göç meydana gelmiştir. 15-Sinop kalkınmanın ivmesi olan kurumsal yapı, maddi kaynak ve nitelikli işgücü unsurlarını oluşturamadı. 16-İl’de kolektif çalışma ruhu gelişmemiş olduğundan, bireysel kaynakların birleşmesiyle büyük potansiyel gücün ortaya çıkması zor görünmektedir. 17-Hayvansal ürünlerin maliyet yüksekliği nedeniyle pazarlanamaması sonucunda, hayvan varlığı giderek azalmaktadır. 18-Sermaye yetersizliği nedeniyle var olan sanayi kuruluşları da modern teknolojiye geçememektedir. 19-Tarım üretimi yetersiz olduğundan, İl’in ihtiyacını karşılayacak sebze ve meyve diğer İllerden gelmektedir. 20-Orman ürünlerinden İl ekonomisine katkı ve katma değer sağlayacak, yeni iş imkanları yaratacak şekilde yararlanılmamaktadır. 21-Yem bitkileri tarımının yapılacağı araziler yetersiz olduğundan, yem bitkileri tarımı yeterince yapılamamaktadır. 22-İlimiz, tarım ve hayvancılık sektörü, ulaştırma ve haberleşme sektörü ve ticaret sektörü en fazla geliri oluşturan sektörler konumunda iken, sanayi sektörü ile inşaat sanayi sektöründen de sonra yer almaktadır. 23-Sinop’un yıllar itibarıyla milli gelirden aldığı paylar dikkate alındığında, son yıllarda herhangi bir ekonomik ilerleme kaydedilemediği görülmektedir. 24-Karadeniz’e kıyısı olmasına ve Ukrayna’ya 160 Km mesafede bulunmasına rağmen; özellikle deniz ulaşımı ile yoğun bir şekilde maliyeti düşük ticaret imkanını değerlendirmek için Sinop, Serbest Bölge veya Kıyı Ticareti statüsüne kavuşturulamamıştır. Yukarıda ifade edilen sorunların çözüme kavuşturulması için, ekonomik gelişmenin esasını oluşturacağı düşünülen tedbirler aşağıda belirtilmiştir. ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: 1-İlimizin, ulaşım imkanlarını artırmak ve komşu İllerle olan bağlantılarını iyileştirmek için başlatılmış bulunan karayolu ulaşım yatırımları ile demiryolu ve denizyolu ulaşım yatırımlarının en kısa sürede tamamlanmasını sağlayacak tedbirler alınmalıdır. 394 2-Üretilen ürün maliyetini düşürmek ve firmaların iç ve dış pazarlardaki rekabet gücünü artırmak için; biran önce Demiryolu ve Denizyolu ulaşımından yararlanmayı sağlayacak çalışmalar yapılmalı ve kısa sürede sonuçlandırılmalıdır. 3-Yöre ekonomisinin gelişmesine katkı sağlamak ve bu yöndeki altyapıyı oluşturmak için, Bakanlığımızca 02.11.2011 tarihinde altyapı ihalesi yapılan Boyabat OSB’nin hızla bitirilerek, yatırımcılara parsel tahsisi yapılabilir hale getirilmeli; Durağan ve Erfelek Küçük Sanayi Siteleri inşaatlarına biran önce başlanılmalıdır. 4-Sinop Serbest Bölge olmanın ötesinde, OSB ve Limanı kapsayacak şekilde serbest şehir haline getirilmelidir. 5-Ukrayna ve Türk Cumhuriyetleri ile diğer yabancı ülkelerle ticaret geliştirilmelidir. 6-Sanayi ve ticarette eksikliği hissedilen nitelikli iş gücü için yapılan mesleki eğitim faaliyetleri aynı hızla sürdürülmelidir. 7-Sektörel bazda kısa, orta ve uzun vadeli planlar yapılmalıdır. 8-Bölge ve İl bazında makro ve mikro düzeyde gelişme planları yapılmalıdır. 9-İl ve Bölgemizde işletme ölçeğinde büyüme hedef alınmalı; mesleki odalar tarafından bu konu üyelere anlatılmalıdır. 10-Ev ekonomisi geliştirilmeli ve evlerde yapılan ürünler pazara taşınmalıdır. 11-İnşaat aşamasında olan sulama yatırımlarının, planlanan sürelerde devreye girerek amaçlarına ulaşabilmeleri için, söz konusu projelere ayrılan kaynaklar artırılmalıdır. 12-Tarım ve hayvancılık ile ormancılık gibi doğal kaynak zenginliğine dayanan sektörler ve ticaret sektörünün, sanayi yatırımlarına kaynak sağlayacak şekilde gelişmesini sağlayacak şekilde tarım ve hayvancılık projeleri desteklenmeli, ticaret sektörünün gelişmesi için gerekli tedbirler alınmalıdır. 13-Sanayi yatırımlarının, yeşile ve çevreye zarar vermeksizin gelişmesi için mutlaka ve mutlaka sanayi yatırımlarına tahsis edilen OSB’lerde gerçekleştirilmesi zorunludur. Bu amaçla; Boyabat OSB ve Sinop II. Kısım Küçük Sanayi Sitesi’ne yeterli ödeneğin tahsis edilip, biran önce bitirilerek faaliyete geçirilmesi sağlanmalıdır. 14-Doğal kaynak potansiyelini değerlendirmeye yönelik yatırımlar, tarım, hayvancılık, orman ürünleri sektörlerinde, talebi karşılamaya yönelik yatırımlar ise, gıda, tekstil, plastik, seramik ve taş-toprağa dayalı sektörler kapsamında yer almaktadır. Önerilen yatırımların çoğunluğu hemen, bir kısmı ise kısa vadede sağlanacak gelişmelere bağlı olarak gerçekleştirilebilir yatırımlardır. Bununla birlikte, yatırım kararı verildiğinde, hemen gerçekleştirilebilir yatırımlarda dahil, her bir yatırım için; ayrıntılı bir pazar araştırması, hammadde planlaması ve yapılabilirlik (fizibilite) etüdü yapılmaksızın yatırımlara başlanmaması tavsiye edilir. Önerilen yatırımların çoğunluğu, küçük ölçekli ve büyük miktarda yatırım ve işletme sermayesi istemeyen yatırımlardır. Bununla birlikte, İlimizin GSYİH’nın düşüklüğü ve tasarrufların yeterli seviyede olmaması sebebiyle, diğer yatırımlara göre daha fazla yatırım tutarı gerektiren yatırımlarda gerekli finansman temininde problemlerle karşı karşıya kalınması söz konusudur. Mevcut şartlarda, Samsun hariç, Sinop'a komşu olan İllerin bitkisel ve hayvansal kaynaklı hammadde potansiyelleri dışında; gelişmemiş ekonomileri, yeterli olmayan beşeri potansiyelleri ve GSYİH’nın düşüklüğü gibi sebeplerle İlimiz için büyük bir pazar olamayacakları görülmektedir. 395 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Adı Soyadı Görevi Bakanlık Sicil No: Niteliği Hayati YAŞAR İl Müdürü 3284 A.Ü./Kimya Müh. Ayhan YURDAKUL 7674 U.Ü./Makine Müh. Turan DURMAZ Şube Müdür V./Mühendis Mühendis 6521 19 Mayıs Ü./Su Ürn. Müh. Fikret BİLGİLİ Şef 5931 A.Ü./İşletme Hülya İZMİRLİ Memur 6033 A.Ü./İşletme Dilek ÜNAL Memur 7207 A.Ü./İşletme Canan DEMİRBAĞ Memur 9221 A.Ü./İşletme ( İki yıllık) Hasan BAYRAK Daktilograf 7179 Tic. Mes. Lisesi Kamil BEKTAŞ Ö. Ayr. Memuru 5731 S.Ü.MYO/Makine Ömer YILDIRIM Ö. Ayr. Memuru 8055 End. Mes. Lisesi Emine ŞAHİN Sekreter 7798 19 Mayıs Ü./MYO/Sekreterlik Erol YILMAZ Hizmetli 6986 Lise Kurtuluş GÜNER Şoför 9022 İlköğretim 396 58 SİVAS 1. İlin Sanayi Yapısı Sivas İli yer altı ve yer üstü zenginliklerine sahip bir bölge olmasına karşın sanayisi yeterince gelişmemiştir. Sivas ekonomisi, tarım, ticaret, ulaştırma ve haberleşme ile sanayi sektörlerine dayalıdır. Sanayi sektörünün Sivas ekonomisinde katkısı oldukça yüksek seviyelerde görülmektedir. Bu durum, ilde imalât sanayinin gelişmiş olmasından ziyade, madencilik ve enerji alt sektörlerinin sanayi sektörü içerisindeki ağırlıklarından kaynaklanmaktadır. Sivas’ta imalât sanayi alt sektörünün yeterince gelişememesinin sebepleri arasında, ilin konumu, tarım, hizmet ve ticaret sektörlerinden elde edilen sermaye birikiminin yeterince sanayi yatırımlarına yönlendirilmemesi sayılabilir. İl genelinde çeşitli mermer işletme tesisleri ile demir cevheri ve çinko-bakır-kurşun istihracı yapan maden işletmeleri mevcuttur. 2. İlin Ticaret Yapısı Sivas İli İçanadolu Bölgesinin kuzey doğusunda gerek karayolları gerekse demiryolları ile bir kavşak noktasındadır. İl ekonomisine tarımsal kesimin hakim olması nedeniyle ticarete konu olan ürünlerin başında canlı hayvan ve bitkisel ürünler gelmektedir. İhtiyaç duyulan sanayi ürünleri ve kimyasal ürünler genelde il dışından sağlanmaktadır. İlden diğer illere genellikle hububat, büyük ve küçükbaş canlı hayvan, hayvansal ürünler, el sanatlarına dayalı hediyelik eşyalar ve bazı işlenmemiş madenler satılmaktadır. Son yılanda Organize Sanayi bölgesinde imalata yönelik kurulan sanayi tesislerinin üretmiş olduğu mobilya ve tekstil ürünleri ve makine aksam ve parçaları yurt içine ve yurt dışına gönderilmektedir. Diğer illerden ise yaş meyve sebze, akaryakıt makine oto yedek parçaları, manifatura, cam eşya, kırtasiye, inşaat malzemeleri, plastik mamüller, petrol ve yan ürünleri ile diğer sanayi ürünleri temin edilmektedir. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Sivas İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Sivas İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 326 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.5 lik bir oran ile sanayisi gelişen iller arasında yer alamaktadır. İç Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 45 ile Ankara İli ilk sırada yer alırken, Ankara İlini sırasıyla %24 ile Konya, %10 Kayseri, %5 Eskişehir, %3 Sivas, %2 Karaman, %2 Kırıkkale, %2 Aksaray, %2 Nevşehir, %2 Yozgat, %1 Niğde, %1 Çankırı ve %1 ile Kırşehir İli takip etmektedir. 3.2. Sivas İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Sivas İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda; % 21 lik bir oran ile Gıda ürünleri imalatı, %14 ile Diğer madencilik ve taşocakçılığı sektörleri ilk sıralarda yer almaktadır. 397 Diğerleri sırasıyla; % 9 Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 7 Metal cevherler madenciliği, % 5 Giyim eşyası imalatı, kürkün işlenmesi ve boyanması, % 5 Kauçuk ve Plastik Ürünleri İmalatı, % 5 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı(mobilya hariç). % 5 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı(makine ve teçhizatı hariç), % 4 Mobilya İmalatı % 4 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı, % 3 Ana Metal Sanayi, % 3 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 2 Motorlu kara taşıtı,,römork ve yarı römork imalatı, % 2 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretimi ve dağıtımı, % 2 Kömür ve linyit çıkartılması, % 2 Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı, % 2 Diğer imalatlar % 5 Diğer ( Ham Petrol ve doğal gaz çıkarımı ve saha aram ve tet.hariç pet.çıkarımı,İçecek İmalatı,Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması,Bilgisarların Elektronik ve optik ürünlerin imalatı Temel eczacılık ürünlerin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı,Elektrikli teçhizat imalatı,Diğer ulaşım araçlarının imalatı ) 3.3. Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Sivas ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 11.577 dir.. 30 sanayi işletmesinde AR-GE birimi, 60 işletmede Kalite Kontrol birimi bulunmaktadır. Kalite kontrolde çalışan sayısı 202 dİr. 3.4. Genel Değerlendirme: Sivas İlinin sanayisi, Gıda ürünleri ve içecek imalat sanayi ve Diğer madencilik ve taşocakçılığı sektöründe gelişme göstermiştir. Sanayide çalışanların, %15 ü Giyim eşyası imalatı,kürkün işlenmesi ve boyanması, % 14 si Kauçuk ve plastik ürürnler imalatı, sektöründe istihdam edilmektedir. İstihdamın % 82 si işçi, % 3 ‘ü Mühendis’tir. Sivas İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 31’u mikro ölçekli, %56’i Küçük ölçekli, %10’u Orta ölçekli, % 3’i Büyük ölçekli işletmelerdir Personel sayısına göre büyük işletmeler; - Türkiye Demir Yolları Makinaları A.Ş. - Özbelsan Makina Araç Gereç Konut Sanayi ve Tic.A.Ş. - Sivas Demir Çelik İşletmeleri A.Ş. - Yıldırım Çorap İmalat Tic.ve San.A.Ş - TCCD sivas Beton Travers Fabrikası 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Tarım Sektörü - Arıcılık - Damızlık Et ve Süt Sığırcılığı - Et ve Yumurta Tavukçuluğu - Jeotermal seracılık - Kaba Yem Üretimi - Koyun Yetiştiriciliği - Kültür Cevizi ve badem Yetiştiriciliği - Su Ürünleri Üretimi (Alabalık, Sazan v.b.) 398 - Kültür Mantarı Üretimi Madencik Sektörü - Traverten İstihraç ve işletme Tesisi - Jeotermal Isıtma - Selestit İşletme Tesisi (Stronsiyum karbonat ve stronsiyum sülfat üretimi) - Talk ve Talk Ürünleri Üretim Tesisi - Kireç Üretim Tesis - Tuz Üretimi 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar - Entegre su ürünleri Tesis Entegre et ürünleri tesisi Süt ürünleri tesis Deri İşleme tesisi Bal paketleme ve arı ürünleri tesisi Su şişeleme tesisi Atölye tipi el halıcılığı Bakliyat paketleme ve tasnifleme tesisi Balıklı Çermik için sağlık ünitesi Battaniye üretim tesisi Bisküvi üretimi Prefabrik yapı elamanları Elektrikli ev aletleri Elektronik tel (kablo ve emaye telfiber optik) Galvanizli sac üretimi Güneş kolektörü üretim tesisi Helva, lokum, reçel marmelat üretimi İç çamaşırı üretim tesisi Mobilya oturma gurupları ve kanepe Örme eşya Pik döküm üretim tesis PVC profil , PVC ve PP boru PCV tabanlı ayakkabı üretimi Sıcak çermik sağlık ve turizm kompleksi Soğuk hava deposu (su ürünleri ) Soğuk lastik kaplama Strayhgarn yün ipliği (halı ve battanıye ipliği) Viol üretim tesisi Zirai aletler üretim tesisi 399 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Sivas İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 52 53 55 53 6.2. Sivas İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 52 43 54 69 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 40.489 37.394 56.053 72.962 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 35.346 86.692 84.040 84.769 7. Sivas İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Merkez I Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:38) 438 hektar büyüklüğündedir. 180 hektarlık alan 2003 yılında, 90 hektarlık alan 2009 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki; 328 adet sanayi parselinin 303 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 205 adedi üretim, 58 adedi inşaat, 40 adedi proje aşamasındadır. 25 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 5.190 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, orman ürünleri ve demir-çelik sanayidir. Sivas-Gemerek Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:136) 111 hektar büyüklüğünde olup, 63 hektarı kredilendirilmiştir. 2010 yılında tamamlanmıştır. Bölgede 87 adet sanayi parseli bulunmaktadır. Şarkışla Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:232) 78 hektar büyüklüğündedir. 2010 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki 48 adet sanayi parselinin 8 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 1 adedi üretim, 2 adedi inşaat, 5 adedi proje aşamasındadır. 40 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 20 kişi istihdam edilmektedir. b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Sivas-Merkez II Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:39) 13.01.1997 tarih ve 475-77 sayılı yazımızla 850 hektar (ilk etapta 100 hektarlık alan planlama yapılacaktır.) büyüklüğündeki alanın OSB yeri olarak uygun görüldüğü bildirilmiştir. 400 Yıldızeli Organize Sanayi Bölgesi: Önerilen 390 hektarlık alanın işletme ruhsatlı maden sahalar (Bazalt) kapsamında kalması nedeniyle yerin uygun görülmediği ancak Yıldızeli OSB yeri olarak başka bir alanın önerilmesi halinde Bakanlığımızca konunun yeniden değerlendirileceği 27.07.2007 tarih ve 8325 sayılı yazımızla Valiliğe bildirilmiştir. En son alınan Yıldızeli Belediye Başkanlığı'nın 15.11.2007 tarih ve 1428 sayılı yazılarında alanda işletme ruhsatının olmadığı belirtilerek konunun yeniden değerlendirilmesinin istenmesi üzerine, 04.04.2008 tarih ve 3707 sayılı yazımızla İldeki mevcut OSB'lerdeki sanayi parsellerinde %75'lik doluluk oranının sağlanmadığı, sağlanması ve talep olması halinde yer seçimi çalışmalarına başlanabileceği Valiliğe bildirilmiştir. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a)TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Sivas İlinde 1.796 işyerlik 13 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 68.931.719.-TL’ye karşılık gelmektedir. SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI SİVAS MERKEZ (AHŞAP İŞLERİ) KSS SİVAS DİVRİĞİ KSS SİVAS GEMEREK KSS SİVAS MERKEZ (100.YIL) KSS SİVAS MERKEZ (4 EYLÜL) KSS SİVAS MERKEZ (I.BÖLÜM) KSS SİVAS MERKEZ (II.BÖLÜM) KSS SİVAS SUŞEHRİ KSS SİVAS ŞARKIŞLA KSS SİVAS KANGAL KSS SİVAS GÜRÜN KSS SİVAS ZARA KSS SİVAS YILDIZELİKSS TOPLAM İŞYERİ SAYISI DOLU İŞYERİ SAYISI BOŞ İŞYERİ SAYISI DOLULUK ORANI (%) 72 72 0 100 100 50 52 500 127 310 100 172 67 73 103 70 1.796 86 35 52 470 127 310 100 172 35 63 55 31 1.608 14 15 0 30 0 0 0 0 32 10 48 39 188 86 70 100 94 100 100 100 100 52 86 53 44 90 b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Altınyayla Küçük Sanayi Sitesi: Sanayi ve Ticaret Müdürlüğünün 26.11.2002 tarih ve 3309 sayılı yazı eki Altınyayla Belediye Başkanlığının 05.11.2002 tarih ve 522 sayılı yazısında yer alan talep üzerine yer seçimi yapılmış olup, 10.01.2003 tarih ve 220 sayılı yazımızla Altınyayla Belediye Başkanlığına talimat yazılmıştır. Talimat yazımızda öncelikle kooperatif kurulması, jeolojik-jeoteknik etüt yapılması, imar planında konut dışı kentsel çalışma alanı ayrıldığından plan tadilatı yapılması işlerini takiben istenilen bilgi ve belgelerin gönderilmesi istenmiştir. Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi intikal etmemiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 401 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri 1) Sivas’taki Organize Sanayi Bölgelerinin, Endüstri Bölgeleri Kanunu kapsamına alınması Bu gerçekleştiği takdirde, ilin söz konusu kanunun öngördüğü teşvik ve kolaylıklardan yararlanması sağlanmış olacak ve anılan bölgelerde 5000–6000 işçinin istihdamı mümkün olabilecektir. Bu husus, İl’de, sanayinin ve istihdamın gelişebilmesi için büyük bir önem arz etmektedir. 2) İşletme kredisi yetersizliği nedeniyle üretimini durdurmuş, üretim miktarını azaltmış bulunan ve yarım kalmış sanayi kuruluşlarına, gerekli KOBİ kredisi ve diğer fonlardan kredi imkanları sağlanması durumunda istihdam artacak ve katma değer yaratacaktır. 3) Sanayicilerin işletme ve yatırım kredisi taleplerinde gerekli kolaylıkların sağlanması, özellikle ipotek tutarlarının makul düzeylere çekilmesi. 4) Esnaf–Sanatkar ve küçük işletmelerin geliştirilmesi, yeni istihdam alanlarının sağlanması, teknolojik yenilenmeye gidilmesi ve ürün kalitesinin geliştirilmesi amacıyla, kooperatifler aracılığıyla kullandırılan kredilerdeki şahıs limitleri yükseltilmelidir. Ayrıca söz konusu krediler vade uzatımı ve faiz indirimi gibi desteklerle cazip hale getirilmelidir. 5) İlde madencilik sektörü gelişmeye müsaittir. Yeraltı kaynaklarımızla ilgili üretim teşvik edilmediğinden, İlden çıkan madenler hammadde olarak dışarıya gönderilmektedir. Bu durumda nakliye ve diğer girdilerle maliyetleri artırmakta dolayısıyla da ile ekonomik getirisi çok az olmaktadır. Söz konusu madenlerle ilgili teşvikler verilir ise, bununla ilgili sanayi tesisleri yapılacak dolayısıyla bunun sonucunda hem istihdam sağlanmış olacak hem de hammadde çıkışı yerine mamul madde çıkışı olacağından İl ekonomisine daha fazla katkı sağlayacaktır. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu Sıra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Mevcut Kadro 2 1 2 2 4 5 16 Kadro Unvanı İl Müdürü İl Müdür Yardımcısı Şube Müdürü Araştırmacı Uzman Şef Mühendis Ölçüler ve Ayar Memuru Memur Şoför Hizmetli TOPLAM PERSONEL 402 59 TEKİRDAĞ 1. İlin Sanayi Yapısı Tekirdağ toprakların verimliliği ve zengin tarım alanlarıyla adını duyurmaktadır. Bu nedenle bölgedeki sanayinin ilk adımları yine tarıma bağlı şarap ve içki fabrikaları ile un ve yağ fabrikalarıyla atılmıştır. Trakya ve buna bağlı olarak D–100 ve D–110 çift Karayolu ile TEM otoyolu il sınırları içerisinden geçmektedir. Konteynır Limanı, deniz ve demir yolu ulaşımı ve Çorlu Hava Alanı ile yörede geniş istihdam ve eğitim potansiyelinin bulunması, yörenin teşvike açık olması ayrıca İstanbul’a yakınlığı nedeniyle İl müteşebbislerince aranır hale gelmiştir. Bu bağlamda Çorlu ve Çerkezköy ağırlıklı olmak üzere ile bir akın başlamıştır. 2. İlin Ticaret Yapısı Tekirdağ’da ticaret tarım ile birlikte bugüne kadar il ekonomisini sürükleyen en önemli etken olmuştur. İlin İstanbul’a yakındığı D–100 ve D–110 ve TEM otoyolu güzergâhları üzerinde olması iş olarak ticaretin canlı olmasını sağlamıştır. Tarım öncelikli ürün olarak ticari piyasada yerini almasıyla ekonomik gelişme sağlanmış ve buna bağlı olarak sermaye birikimi olmuştur. Yörede yer alan gıda sektörleri ve daha sonrası İstanbul’a yakın olması sebebi ile tekstil, beyaz eşya, otomotiv yan sanayi, toprak sanayi, elektrik-elektronik sanayi vs. sektörlerde hızla yatırımlara başlanılmış ve öncelikle Çorlu ve Çerkezköy ticari alanda ön plana çıkmıştır. Buna bağlı olarak ilin madence zengin olması sebebiyle Türkiye’nin en kalabalık nüfusunu barındıran İstanbul her zaman Tekirdağ ticaretini etkileyen bir pazar olmuştur. Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren meyve, sebze, süt ve süt ürünleri üretiminde oldukça iddialı potansiyele sahip olan Tekirdağ’lı üreticiler ürettiklerinin büyük bir bölümünü İstanbul pazarlarına sürmektedir. Tekirdağ, Çorlu, Çerkezköy, Hayrabolu ve Malkara’da kurulu 5 adet Ticaret ve Sanayi Odası mevcut olup bu odaların toplam faal üye sayısı 13670’tir. Tekirdağ, Çorlu Hayrabolu ve Malkara’da olmak üzere 4 adet Ticaret Borsası mevcuttur. Bu borsaların toplam faal üye sayısı 389’dur. 3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 3.1. Türkiye Sanayisi ve Tekirdağ İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Tekirdağ İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 1235 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 2 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş onuncu ildir. Marmara bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 65 ile İstanbul ilk sırada yer alırken sırasıyla, %17 Bursa, % 5 Kocaeli, % 3 Tekirdağ, % 3 Balıkesir, % 2 Sakarya, %1 Çanakkale, % 1 Kırklareli, %1 Edirne, %1 Bilecik, %1 Yalova takip etmektedir. 3.2. Tekirdağ İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Tekirdağ İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 25 Tekstil ürünleri imalatı sektörünün ilk sırada olduğu görülmektedir. 403 Diğer sektörler sırasıyla; % 13 Gıda Ürünleri İmalatı, % 7 Giyim Eşyası İmalatı ,kürkün işlenmesi ve boyanması, % 7 Başka yerde sınıflandırılmamış Makine ve Teçhizat İmalatı % 6 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, % 5 Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı , % 5 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı(mak.ve teçhizat hariç9, % 4 Kauçuk ve plastik Ürünleri İmalatı % 4 Ana Metal % 3 Diğer Madencilik ve Taşocakçılığı % 3 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı, % 2 Kağıt ve Kağıt Ürünleri İmalatı % 2 Motorlu kara taşıtı ,Treyler (römork) ve yarı treyler % 2 İçecek imalatı, % 2 Kömür ve linyit çıkartılması, % 2 Elektrikli teçhizat imalatı, % 1 Kok Kömürü, Rafine Edilmiş Petrol Ürünleri İmalatı, % 1 Elekrik,Gaz,buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı, % 1 Ağaç ve Mantar Ürünleri İmalatı (Mobilya hariç), % 1 Diğer imalatlar, % 1 Temel Eczacılık ürünlerinin ve Eczacılığa ilişkin malz.imalatı, % 3 Diğer (Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı, Diğer ulaşım araçları imalatı, Bilgisayarların,Elektronik ve optik ürünlerin imalatı, Makine ve Ekipmanların kurulumu vo onarımı, Mobilya İmalatı,Diğer ulaşım araçlarının imalatı,Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması,Metal Cevherleri madenciliği) Çalışan sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Tekirdağ ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam: 105.798 dür. Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 195, Kalite Kontrol birimi olan firma sayısı 573dir. 3.3. Genel Değerlendirme Tekirdağ ilinde sanayi, Tekstil ürünleri sektörü çekim merkezli bir yapı içerisinde gelişme göstermektedir. Sanayide çalışanların, % 37 si Tekstil ürünleri İmalatı, 14 i Giyim Eşyası İmalatı, sektöründe istihdam edilmektedir.. Tekirdağ ilinde faaliyet gösteren sanayi işletmelerinin; % 22 si mikro ölçekli, % 43 ü küçük ölçekli % 29 u orta ölçekli, % 6 si büyük ölçekli işletmelerdir. Personel Sayısına Göre Büyük Firmalar - Bsh Ev Aletleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. Çerkezköy Şubesi - Bilim İlaç sanayi ve ticaret A.Ş. - Eroğlu Giyim Sanayi ve Ticaret A.Ş.Çorlu Şubesi - Beks Çorap ve İç Giyim Sanayi ve Ticaret - Arçelik A.Ş. Çerkezköy Şubesi 4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar Bağcılık, Bağ ve Şarap Turizmi Su Ürünleri Meyve ve Sebze Konserveleri Üretim Tesisi Salamura Zeytin Üretim Tesisi Süt Tozu Üretim Tesisi 404 5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar Şekerleme, Çikolata ve Ciklet Üretim Tesisi Konfeksiyon yan Ürünleri Üretim Tesisi Tekstil ve Deri İşleme Makineleri Üretim Tesisi Boncuk Tutkal Üretim Tesisi Buhar ve Kızgın Su Kazanı Üretim Tesisi Bilgisayar ve Elektronik Cihazlar Elektronik Malzeme Üretim Tesisi 6. İlin Dış Ticareti Yıl 6.1. Tekirdağ İline Ait İhracat Bilgileri 2008 2009 2010 2011 Yıl İHRACATÇI FİRMA SAYISI 292 287 293 323 İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD) 526.384 483.240 546.461 655.086 6.2. Tekirdağ İline Ait İthalat Bilgileri 2008 2009 2010 İTHALATÇI FİRMA SAYISI 320 310 346 421 İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD) 593.914 473.826 603.027 779.232 7. Tekirdağ İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ: Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:12) Çerkezköy I ve II birleştirilerek, 1.228 hektara ulaşmışmıştır. 1987 yılında altyapı inşaatı tamamlanmıştır. Bölgedeki; 369 adet sanayi parselinin, 367 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 241 adedi üretim, 28 adedi inşaat, 98 adedi proje aşamasındadır. 2 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 35.570 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, kimya ve demir-çelik sanayidir. Hayrabolu Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:6) 111 hektar büyüklüğündedir. 2005 yılında altyapı inşaatı tamamlanmıştır. Bölgedeki; 100 adet sanayi parselinin, 43 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 5 adedi üretim, 5 adedi inşaat, 33 adedi proje aşamasındadır. 57 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 110 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; gıda sanayidir. Malkara Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:65) 102 hektar büyüklüğündedir. 2006 yılında altyapı inşaatı tamamlanmıştır. 405 Bölgedeki; 69 adet sanayi parselinin 3 adedi tahsis edilmiş olup, proje aşamasındadır. Çorlu Deri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:37) 114 hektar büyüklüğündedir. Bölgedeki; 235 adet sanayi parselinin 220 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 133 adedi üretim, 87 adedi proje aşamasındadır. 15 adet parsel tahsis edilmemiştir. Üretime geçen parsellerde yaklaşık 3.500 kişi istihdam edilmektedir. Ağırlıklı sektör grubu; deri mamulleri, orman ve kağıt sanayidir. c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ Merkez Organize Sanayi Bölgesi: 08.04.1997 tarihinde Yer Seçimi Komisyonunca 150 hektarlık alan incelenmiştir. Tekirdağ Valiliği Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü'nün 03.07.2007 tarih 2883 sayılı yazıları ile daha önceki alanlardan vazgeçilerek Nusratlı Köyü mevkiindeki 171 hektar büyüklüğündeki alanda yer seçiminin başlatılmasının talep edilmesi üzerine, 13.07.2007 tarih ve 7697 sayılı yazımızla; Valilik koordinatörlüğünde oluşturulacak bir komisyon tarafından Tekirdağ ilinde yeni bir OSB kurulması hakkında rapor hazırlanması ve Valilik görüşü ile birlikte Bakanlığımıza gönderilmesi Valilikten istenmiştir. İl ve ilçelerde yer alan OSB'lerdeki sanayi parseli doluluk bilgilerinin değerlendirilmesi neticesinde, yatırımların boşa gitmemesi ve atıl kalmaması için, öncelikle yatırımcıların boş parseli bulunan Hayrabolu ve Malkara OSB'lerine yapılmasının gerektiği 27.11.2007 tarih ve 12828 sayılı yazımız ile Valiliğe bildirilmiştir. B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ: Tekirdağ ilinde 1.444 işyerlik 6 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 46.764.710.-TL’ye karşılık gelmektedir. DOLU BOŞ DOLULUK SIRA İŞYERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI İŞYERİ İŞYERİ ORANI NO SAYISI SAYISI SAYISI (%) TEKİRDAĞ ÇORLU KOORDİNE 1 486 486 0 100 KSS 2 TEKİRDAĞ HAYRABOLU KSS 160 160 0 100 3 TEKİRDAĞ MALKARA KSS 198 188 10 95 4 TEKİRDAĞ MERKEZ KSS 146 146 0 100 TEKİRDAĞ MERKEZ (100.YIL) 5 324 324 0 100 KSS 6 TEKİRDAĞ MURATLI KSS 130 125 5 96 TOPLAM 1.444 1.429 15 99 b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ Çerkezköy Küçük Sanayi Sitesi: 10.06.2005 tarih ve 7216–17 sayılı yazımızla Gaziosmanpaşa Mahallesi Cezaevi arkasında yer alan yaklaşık 250 dekar büyüklüğündeki alanın KSS olarak planlanmasının uygun görüldüğü Çerkezköy Belediye Başkanlığına ve S.S. Çerkezköy KSS Kooperatif Başkanlığına bildirilmiştir. Bugüne kadar herhangi bir bilgi ve belge ulaşmamıştır. Şarköy Küçük Sanayi Sitesi: 13.09.2006 tarih ve 9492–9495 sayılı yazımızla 11.63 dekar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. Bugüne kadar herhangi bir bilgi ve belge ulaşmamıştır. (06.01.2012 tarihi itibarıyle) 406 8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri İlimiz ekonomisinde sanayi % 49 paya sahip olup, sanayi işkolunda çalışanların toplam il istihdamına oranı % 26’dır. İl ekonomisinde hizmetlerin payı % 39, hizmetler işkollarında çalışanların toplam istihdamdaki payı % 35 ve tarımın il ekonomisindeki payı % 12 olup tarım işkolunda çalışanların toplam istihdamdaki oranı % 39’dur. İl genelinde 1.313 kuruluşun 402’si tekstil ve 111’i deri sanayinde faaliyet göstermektedir. Ancak bu sektörlere hizmet verecek makine yan sanayi, elektronik yan sanayi ve konfeksiyon sanayi yeterince gelişmemiştir. Deri atıkları da ekonomik olarak değerlendirilememektedir. Bu sebeplerle makine yan sanayi, elektronik yan sanayi ve emeğin yoğun olduğu konfeksiyon sanayinde özellikle Hayrabolu, Şarköy ve Malkara ilçelerinde yatırım yapılması yönünde girişimciler teşvik edilmeli, deri atıklarının da ekonomiye geri kazandırılabilmesi yönünde farklı sektörlerde kullanabilme yolları araştırılmalıdır. (Mesela deri atıklarından tutkal fabrikaları işletmek gibi) Tarım açısından üzüm üretiminde en uygun iklim ve toprağa sahip Tekirdağ merkez, Şarköy, Mürefte bölgelerindeki bağcılık ürün işleme teknikleri yönünden desteklenmeli, üniversitelerle işbirliği ve ihracat imkânları arttırılmalıdır. Şarap turizmi konusunda turizm şirketleri ile anlaşılarak öncelikle Tekirdağ merkez ve Şarköy ilçelerimizde İlin ekonomik ve ticari gelişimi için konaklama turizmi geliştirilmelidir. Malkara ve Hayrabolu ilçelerimiz süt ve süt ürünleri yönünden bölgenin önemli üretim merkezleri konumundadır. Yörede kaşar ve beyaz peynir üretilen süt ürünleri içerisinde ön planda yer almaktadır. Büyük bir bölümü başta İstanbul olmak üzere bölgeye pazarlanmaktadır. Tekirdağ merkez, Marmara Ereğlisi ve Şarköy ilçelerinde yapılan balıkçılık ve deniz ürünlerinin işleme ve depolama kapasiteleri arttırılmalıdır. Tarım ekonomisine canlılık kazandırmak üzere Tekirdağ ‘da her yıl Haziran ayında yapılan Kiraz Festivali, Bölgenin Uluslararası Tarım ve Sanayi Fuarı haline dönüştürülmelidir. Çerkezköy ve Çorlu ilçelerinde mevcut ve ilk 500 ‘e giren 45 adet kuruluşun da yer aldığı bölgede ihtiyacı karşılamak amacıyla İhtisas Gümrüğünün kurulmasında fayda görülmektedir. Hızlı bir sanayileşmenin görüldüğü Çerkezköy ve Çorlu ilçelerimizde nüfus artışı ve sanayinin büyüklüğü ön plana çıkmaktadır. Bunun sonucu olarak yöreye olan hızlı göç nedeniyle oluşan plansız bir kentleşme çevre sorunlarını özellikle hava, su ve toprağa bağlı kirliliği meydana getirmiştir. OSB’ler dışında plansız ve dağınık şekilde yapılaşmış alanlardaki işletmelerin ferdi arıtmalarının yapım ve işletme maliyetlerinin yüksek olması nedeniyle yeterli düzeyde arıtmanın yapılamaması sonucu Çorlu ve Ergene derelerinde önemli ölçüde kirlenme meydana gelmiştir. Özellikle Türkgücü Köyü yolu üzeri, Çerkezköy yolu Yulaflı mevkii, Çorlu Tekirdağ yolu, Veliköy, Velimeşe, Muratlı Karıştıran yolu üzeri, Misinli-Ulaş-Vakıflar E-5 yolu üzerinde kümelenmiş sanayi işletmelerinin OSB çatısı altında toplanmaları sağlanarak ortak arıtma tesisleri ile çevreye olan olumsuz etkileri minimize edilmeli, kamu denetim ve hizmetlerinde daha etkin ve izlenebilirlik sağlanmalıdır. Bunun içinde 4562 sayılı OSB kanununda değişiklik yapmak üzere Bakanlığımızca Islah OSB Kanun Tasarısı hazırlanmış olup, yasalaştığı takdirde İlimizde ve özellikle Çorlu ve Çerkezköy İlçelerimizde plansız ve dağınık şekilde yapılaşmış alanlardaki işletmeler yasal mevzuata kavuşmuş olacaktır. Üretimde ileri teknoloji kullanımı için AR-GE çalışmalarına hız verilmeli, TÜBİTAK ve KOSGEB gibi kuruluşlarla işbirliği arttırılmalıdır. 407 Çorlu ve Muratlı ilçelerimizde ağırlıklı olarak çok su kullanan tekstil ve deri sektörü bulunduğundan mevcut yer altı su kaynaklarının alternatifi olarak yer üstü sularının kontrolü sağlanarak sanayinin kullanması sağlanmalıdır. Yörede tarımda çalışan sayısı azalmış, sanayi ve hizmet sektöründe çalışan sayısında artış görülmüştür. Ayrıca sanayinin yoğun olduğu bölgelerde kalifiye işgücüne ihtiyaç bulunmaktadır. Şarköy, Malkara ve Hayrabolu ilçelerimizin sanayiden yeteri kadar pay alamaması nedeniyle işsizlik sorunları yaşanmakta, buralardaki mevcut OSB.lere yatırımcı bulunmaya çalışılmaktadır. Malkara Karma OSB.nin bugüne kadar yeterli yatırımcı bulunamaması nedeniyle bölgede hayvancılığa bağlı olarak mevcut OSB.nin Gıda İhtisas OSB.ye dönüşümü sağlanmıştır. Ülkemiz üretiminin tekstilde % 10’u, margarinde % 25’i, rafine ayçiçeği yağında % 20’si, beyaz eşyada % 25’i, kağıt ve ambalajda % 40’ı, işlenmiş deride % 37’si İlimizden sağlanmaktadır. Yöremizdeki kuruluşların çoğu sektöründe marka olmuştur. Tekirdağ merkezde bulunan yat limanının üst yapı binaları ve sosyal tesisleri tamamlanarak işletmeye alınmalı ve yat limanı turizmi tanıtımı ve gelişimi için faaliyetler yapılarak Tekirdağ ekonomisine canlılık kazandırılmalıdır. İlimiz sınırları içerisinde işletmesi bulunan firmaların çoğunun merkezleri il dışındadır. Bu işletmelerin İl ekonomisi ve insanına daha fazla katkı sağlaması için firma merkezlerinin İlimize gelmesi sağlanmalıdır. 9. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu KADRO UNVANI 1- İl Müdürü 2- İl Müdür Yardımcısı 3- Şube Müdürü 4- Şef 5- Memur 6- Ölçü Ayar Memuru 7- Daktiloğraf 8- Veri Hazırlama 9- Şoför 10- Mühendis 11-Tekniker 12-Hizmetli BOŞ 1 1 3 3 1 4 1 DOLU 1 1 1 4 1 1 1 1 1 - 408 60 TOKAT 1. İlin Sanayi Yapısı Tokat’ın ekonomik yapısında sanayi, tarım, hayvancılık sektörü önemli rol oynamaktadır. Başta gıda sanayi olmak üzere taş ve toprağa dayalı sanayi, orman ürünleri sanayi ve son yıllarda da tekstil dokuma ve konfeksiyon sektörü, ilin ekonomisinin bel kemiğini oluşturmaktadır. Şeker pancarı, tütün, yaş sebze ve meyve ile diğer endüstriyel tarım ürünleri, buğday ve diğer tahıl ürünleri, ilde bulunan kamu ve özel sektör kuruluşlarında değerlendirilmektedir. Hayvancılık alanında Tokat, komşu illere göre daha yüksek bir potansiyele sahiptir. Süt ve et sığırcılığı, küçük ve büyük baş hayvancılık, arıcılık ve tavukçuluk yapılmaktadır. İşletmeciler incelendiğinde bölgelerde ilçeler itibariyle kendi aralarında bir küme modeli oluşturdukları görülmektedir. Erbaa ilçesinde taş ve toprağa dayalı sanayiden Tuğla ve kiremit fabrikaları, Konfeksiyon yatırımları, Turhal ilçemizde mermer ve maden sanayi, Tokat merkez ilçede tarım makineleri, hazır giyim ve gıda işletmeleri, Niksar ilçemizde yaş sebze ve meyve işleme ve değerlendirmeye yönelik kuruluşlar, Zile ilçemizde gıda ve makine ile ilgili yatırımlar yoğunluktadır. İli diğer illerden farklı kılan diğer bir özellik de Erbaa, Niksar, Turhal ve Zile İlçelerimizde de yoğunlaşan işletmelerle birlikte ekonomik faaliyetini sürdürmesidir. İlçeler itibariyle değerlendirildiğinde ilin çok merkezli bir yapıya sahip olduğu gelişmenin merkez ile birlikte bu ilçelerle paralellik arz ettiği görülmektedir. Sanayinin dengeli, süratli ve etkin gelişimini temin etmek, çevresel tehlikelere karşı doğayı korumak ve sanayi kuruluşları arasında teknolojik entegrasyonu sağlamak üzere Organize Sanayi Bölgeleri sanayileşme sürecinde büyük bir önem arz etmektedir. İlde öne geçen sektörler genel olarak hammadde ve işgücü potansiyeline dayalı imalat sanayi kollarıdır. Gıda ve İçki Sanayi, Taş ve Toprak Sanayi ( Tuğla Kiremit ), Mermer ve Maden Sanayi, Tekstil ve Konfeksiyon Sanayi ilde yoğunlaşmıştır. 2. İlin Ticaret Yapısı İl konumu itibariyle ülkemizi doğudan batıya, Avrupa’yı Asya’ya bağlayan Türkiye Transit Karayolu üzerindedir. Ayrıca Orta Karadenizden Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’ya geçişi sağlayan bir kapı ve Samsun Limanını Doğu Anadolu’ya açan bir geçiş noktası özelliğini taşımaktadır. İlde mevcut karayolu, demiryolu ulaşımı, havaalanı ve deniz ulaşımına çok kısa mesafede kavuşulması imkânı sınaî ve tarımsal ürünlerin pazara ulaştırılmasında kolaylık sağlarken 1. Sınıf Gümrük Müdürlüğünün bulunması üretim ve ihracatın yapılmasında tamamlayıcı bir unsurdur. Tokat, Avrupa'yı Asya'ya bağlayan ticari yollar üzerinde bulunması nedeniyle tarihi boyunca önemli bir ticaret merkezi olmuştur. Niksar-Ünye karayolu ile kuzeye ulaşmakta kara denize ise kısa bir sürede ulaşılarak deniz ulaşımına müsait bulunmaktadır. Turhal Zile Artova ve Yeşilyurt ilçelerinden geçen tren yolu ise demiryolu ulaşımına imkân vermektedir. İlin ticari potansiyelini genellikle tarım ve tarımda dayalı sanayi ürünleri oluşturmaktadır. Bölgenin yerleşim yerlerinin 200 m’den 2000 metreye kadar değişik yükseltilerde bulunması hemen her türlü tarımsal ürünlerin yetişmesine ve ayrıca mayıs ayından kasım ayına kadar tarım ürünlerinin pazarlanmasına imkan vermektedir. Dolayısıyla il genelindeki tarım ürünlerine yönelik ticari para dolaşımı yılın 8 ayında devam etmektedir. İl ve ilçeler arasında resmi işlemler ve bölge bayilikleri dışında güçlü bir ticari yapı bulunmamaktadır. Bunun nedeni ise ekonomik olarak güçlü birkaç ilçenin bulunması ve bazı 409 ilçelerimizin ise komşu illere yakın olmasından kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla il merkezindeki ticari canlılık üniversitenin ve askeri birliklerin varlığı ile küçük ilçenin ticaretine bağlıdır. İlde havayolunun ulaşıma açılmaması gerek eğitim, sanayi, turizm, yaşam kalitesi, sağlık v.b birçok alanda ilin ticari potansiyelini olumsuz etkileyen faktörle arasında gelmektedir. Son yıllarda il sanayisinde büyük gelişmeler kaydedilmiş, geniş çapta istihdam alanları oluşturulmuştur. Bu gelişme özellikle tekstil sanayisinde kendini göstermiş il ve ilçelerinde birçok tekstil fabrikası kurulmuştur. Bunun yanında meyve suyu ve gıda sanayi ürünleri de yurtiçi ve yurtdışı pazarlarında rekabet edebilecek düzeye gelmiştir. Artova İlçemizde faaliyete geçen Çimento fabrikası il ticaretine canlılık getirmiştir. İlde ticari hayatı etkileyen kuruluşlar şunlardır. ÜYE / ORTAK 3. İLDE TİCARİ HAYATI YÖNLENDİREN KURULUŞLAR SAYISI SAYISI 5 5.504 Ticaret ve Sanayi Odası 2 465 Ticaret Borsası 1 35 Esnaf ve San. Odaları Birliği 35 15.336 Esnaf ve Sanatkarlar Odası 405 Anonim Şirket 2.012 Limited Şirket 5 Organize Sanayi Bölgesi 10 65.000 Ziraat Odası 13 Yaş Sebze ve Meyve Toptancı Hali 107 4.066 Yapı Kooperatifi 19 1.930 Tüketim Kooperatifi 65 2.458 Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi 11 9.939 Esnaf ve Kefalet Kooperatifi 1 Küçük sanat Kooperatifi 1 10 İşletme Kooperatifi 3 12.449 Tarım Satış Kooperatifi 7 2.740 Küçük Sanayi Sitesi 12 Banka Sayısı 56 Banka Şube Sayısı 4. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi 4.1. Türkiye Sanayisi ve Tokat İli Sanayisi: Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu görülmektedir. Tokat İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 192 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.3 lük bir oran ile sanayisi gelişmekte olan illerimiz arasında yer almaktadır. Karadeniz Bölgesi’ndeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, bölge illeri arasında %19 lik bir oran ile Samsun ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla, % 10 ile Düzce , % 10 Trabzon, %10 Çorum, % 7 Bolu, % 6 Kastamonu, % 5 Ordu, %5.0 Rize, % 4 Amasya, 410 % 4 Tokat, %4 Zonguldak, % 4 Karabük, %3 Sinop, % 3 Giresun, %3 Bartın, %1 Gümüşhane, %1 Artvin, % 1 Bayburt illeri takip etmektedir. 4.2. Tokat İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı: Tokat İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 25 ile Gıda ürünleri imalatı, % 15 ile Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 11 Giyim eşyası imalatı sektörlerinin ilk sıralarda olduğu görülmektedir. Diğerleri sırasıyla, % 11 Ağaç ve mantar ürünleri İmalatı % 9 Diğer madencilik ve taşocakçılığı, % 4 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, % 4