Oryantalist Söylem ve Japonya: Meiji Dönemi (1868
Transkript
Oryantalist Söylem ve Japonya: Meiji Dönemi (1868
,....., -- {7 0, -- -- -- -- - -- --- ,1--._,J 1 ~· "-~tw 1 Iç in d e k il e r com mu nicd tion K ı ş · \·Vin cer 17 toplumsal dü~ünce .u ıı .. - r•,~ tirisi ve nlamaya irel yazıları yayı j•c ı-; ,...~ ~ n iyi eleşt bir dergidir. Th e Storir.s Wc Teli · il: rı .. ........ " ' ıılcad~m ı nlarının ara~tırılmas ıı. ;:. · •· \ını r ve imka k. tanıml ar. ~-'? ma kar~ıtlt~p olara tw ' Gı•nrgc Gcrlıııı~r oldv \)u kad ar ins-an limi n bfle~eni olan ileti' arına rı ,l, ••ı·/·""1 çalf1mal 1em~l . ..,,.. i , . ıı.Jrünün '31 ·tüm sosyal bilim lere ve bilimle-rine . tüm yön tem de>9acal; ara~lara ,i } i:ı ~·-.ı i.talarından dergiye yayınlanma k '~' oo ·.ı; · bir derg idir; ına ~. ri- :~~· · -:e boyutlar •• ır an Tiı:an~li , n t\r an Ol ara k Kr.rv ll ir Ki ılı~ İ lı~ıisiı · •" Eyüp Ön ere n ~ini bilm eye n ..,,n lar, yazann kiml ~ r ii·: · ndirmeye alınır . ' m l·-· ' • ·>f ından de9erle . muz aylarında yayrnlanır .ın. c..:~ . . ve Tem lizce ·dir. ciıl•·-- : : urr.çe ve Ingi 53 arc hy : in tlıc Tlwoı·y on Pa tri Paradigınatir Shifıs "Women" SııLjcctificaıion of "' ')h· J lu r __., · •cıria i Boord ku~ • · ·ıl Şu/c Tok ınş-Çelik - JnÇJ•· -. u~ n ı .• ~: ----- - --- ~Sr-------- --------ya : ----- --- --- - - - Ediraria l A5sistanrs ':'n~ ·Cı?l ·-· '1-p~Jc- ve Danı~m;ı g Kong, ROC >b'"· · in• Vf!rşity of Hon sachus~m. USA '· cı. ." Q . Un~rsity of Mas a Un'-ersiry, Taiwan g ( he "· Na rion al Tsing-Hu -: ·b• .. · r emp /e Univ<!rsiry. USA ıy of /1/irıois, USA .:;,~- ''"9 · Un'-ersi MasSdchuserrs, USA · or o ···· 'JniVf!rsiry of of MasSdchus~tts, USA ., ,he> ·- UnW f!ry ry 1- 1) 1' ion cult ure and com mun icar Fatü ltesi r. ı v~" ' '" " "i lleti~im -:>9\- .-... ı Ma Turkey ilf'ı ' 1 ..... · ı ıı - -- ... --- ---··- ' ---ı- ·'·· n mu Varlığını Sürdiiı-iiyor Pr ote sta n İş Alıl:lkı Hala Ki tap Eleşiirileri Kim lik /11ekii11ları: ıiirel Sımrlnr ktr oni k Or tam lar ve Kiil Ele Kii res el Me dya , • Tlıe ··· dına Müd ürü: :>orıı · ···ı Yaz ı l ~ leri ·, ,_·o~ · Lertereri Cit y Politik Kn me rn: Politikusı emrısuwı İdeolojisi ve Çağclnş llollyıı:oocl Siu • ,.. Basım A.Ş. AM < ' •1R K B<ısın Ye n ,.,,. ( f?;r C:Pı-/f'rj n/11 111\ "lll! lffr l/1 ~ ~ ,.,.. r:- 107 ı7 Fakü lt esi ı :iv • "·. · · ·. ı lleti~ im Arslan i\lalııııul .tr . :.n ı ·· ··· ,-,n kara .edu lef/<ij w >•; ··' edv .trfi , •;,.; ' llinıırk -- 91 .'0 24 _ı _ _____ __ '-a-rihini-Okumak_ · -:-Japon-K-a-dın-Harekcti4 Kur ulu isor y Board oa/ F ···--• w and Adv 12) -- -- ··- ·-- -- -- -- -- - Jap on ._ Or ya nta lis t SöyJcm ve -1912) ı Meiji Döneftlİ (1868 rM utlu e •sı C'· - ~· rlendirm l (_ l ) . ile tişim te \.C;)~ t\d--,v:--. ..>e.. nrr fll.- lt['l -:::: r~ ı ~ ~ -- ·-· _____;...~- F• j ~· _-F~-- -,-~ültÜr-'ote-il~tilirn/..cuLwce_&_ç_omrnurıis i!!iQ..n___ __ _ Sciences. Kr;ps , Henry (1990). "Power and Res ;sıance: Phılasophy ol the Seeidi 20(2): 170·1 82. . n ol Subjecliv;ty Mahoney. A. Maureen and Barbara Yngvesson (1992). lhe Canwuetio 9y and and the Paradox oi Resfsta nce : Re1ntegrating Femini~l Anthropo1Q P,ychology : s;gns 1S( 1): 44-73. Martin. Bıddy and Foueaulr · (1988) . "Femini5 m , (ritiôsm . and Foucault.- In feminism Ory ant alis t Söyleın ve Jap on ya Meiji Döne mi (1868 -1912 ) ]apo n Kadın Hare keti Tarih ini Okıımak .). Bosıon : Refl~crions on Resistance. hene Oiamond and lee Quinby (ed\ Northeas\ern Un;.,";ıy Press. fr27 . Culture ol Marı;n. Joann ( 1990). "Motherhood and Power: lhe Production ol a Women's 17(3): 470-490. Politicsina Meı.ican Communit y: Americdn Ethnologi5t Critique ol Consenı.· McGuiness. Kale (1993). "Gene Sharp's lheory ol Power: A Fem;ni" Joıırnal of Peace Re search 30(1 ): 101-115. : Okcly, Judıth (1991). ·oeliant Moments: Gender. Rcsi"•nce and lndMduah Man 26(1): 3-22. O;tfertnce : In Sawicki, )ana (1991-). "foucault and Feminism: lawards a PolitK:s ol and Carole Feminist lnrerprerations and Polirical Theory. Mary London Shanle)' ı 17·231. Pateman (~d s. ) . Penn\yivania: Pennsylvani.l Univerı;ity Press. S~w. '"'Gend~r. Leiı;ure, and Constraint: Toward~ a FramE"'NNrk. for the . Analysis ol Women's leisure: Journal of Leisvre Research 26(1): 8-22 Susan M. (1994). Sirman , Aile ve Evlili~te Güçlenme Mücadele-s i: In 19801er Second MiıiJon. Türkiye'sinde Kadm Bd kıl AÇIStnddn K.ddtnldr. Sitin lelı:pli (ed .). Nü~he\ (1993). '"Köy Kadınının Istanbul: Iletijim Yay•ncıhl:. 247-276. Women'SS!Udi~.~ Stacey, Jacl:ie (1993). ·untangling Feminist Theory~-ı;;/nlrocitX:;,;g (eds.). london: Femin;sr Theory and Pracrir:e. D. Richardson and V. Robinson · MacMillan. 49-73 . -- - - - - - ----- in Rethinl;;ng Thorne, Sarrie (1992). "Feminism and the Family: lwo Decad~ of lhoughL" (eds.). -------!tıe.l';unily.:.SameJ.eminisr_Qu~stip!)~- B~rrie_ Thorne and Marily Yalom Revised edi tion. Bostan: Northeastern University Press. 3-30. from the History logan, lsenbif.e (1997). "Jeaolusy as an lmpedimen tto Law and Order: ol th e Early Mongols: Forthcoming. Canttmpor ary Wolby, Sylvi a ( t992). "Post-Postm odernism: in DesrabiHz;n g Throry: tanlord Un;.,rsity Fem;nisr Oebates . M. Barren andA. Phil;ps (eds .). Stanlord: S Press. 31·52. af the British Walby. Sylvia (t989). lheorising Potriarchy: Socio/ogy: The Journal Sacialogical A>Saciatian . 23(2): 213-234. as Re<istance : Wearing, Betsy (1990). ·seyond the ldeology ol Motherhood: leisuro Austrahan and New Zealand Journal of Socialogy 26(1): 36-58. Weedon, Chri~ (1987). '"Discourse. Power and Resistance.· Feminisr Practict and Pamtru.ctu ralist Theary. New Yari:: Basit Blac<well. 107-127. a Cin~iyet Lalc (1993) . .. A,irctli Kadın: Göçer ve Yan-Göçer Toplumlard Bakti Açtsından Rolleri ve Kadın Stratejileri: In 1980'/er TUtk?'e 'sinde Kadın YJiçın- H ed:. man. 277-290. Kadmlar. Şirin l ekeli (ed .). Second ed•tion. Istanbul: lie tiıim Yayrncılı<. Mutlu Binark Özet miıin Bu çalışma. kendi boylamımııdan daha ·oogu·da bir kimlık rnekanına içkin tahayyülleri ötekileştirilmesi silrecini Oryantalıst söylem taralından kurulma sı ve bu kimlik mekanının tarihsizliQi tasavvurunda tartışma arzusll'(la yazıldı. Bu yazı ile amaçlanan. Japon kadınının merkeze göre. sabitlenen kimliQini. Batı'yı merkezleyerek. Batı dışında sayılan kültilrleri bu serbetleştirmek sOylernden kolonyal tanımlayan ile arı olumsuzlukl da ya eksiklıkleri özgül bir (decolonimionl için bir adım atmak. Ayrıta. Japon kadın hareketlerinin tarıhini . alana söıünU dönemde -Meiji DOne mi- (ı 868-191 2) kertJisi için konuşma istemiyle kamusal içkin tasawurlarımııın taşıyan Kanno Suga'nın kişisel tarihi olarak okuyarak. ötekine Ozgill tarihini okurken, aslında_ ·aralıkları/çatlaklar( olabileceQini göstermek, Japon kadının söylem kendi-Oteki arasındaki sınır kesişmelerine ve bu kesişmelerde gerçekleşecek kendi P'atiklerine duyarlılıQın gerekliliQine dikkat çekmek istiyorum. Sanırım. hem mesi ve brz·onlar biricikliQimiı içinde. hem de ötekine ait ç~ulluQun ortaya çıkanılabil tarihini okumak bir içinde-arasında (in·berweenl bir ilefişimin kurulabilmesi için ötekinin aralıkları ve .. _ başlangıç noktası oluşturuyor. Bu yazı aslında .i:ıpon kadını OrneQinde. sınır olan tasavvurun kolonyal sınır kesişmelerinde var olan söylem pratikleline dıryarlılık demek sOylernden seıbesUeştirilmesi girişimidır. Orien talist Disco urse and Japan Reur/irrg ılıc History of ]uJmrıesl! Womerı 's Moı:emerır rıt ılıe Meiji Eru (JB{JB-1912) Abstrac t as other. This aıticle is an atlempt to discuss the imagination about Japanese women the constructed in the cantext or Orientalist discourse. Here. my aim is to decolonize position by imagination about Japanese women. which is rixed in the history·less subject ng it from the colonial discourse. wfıich is an acı ol centering the West through distingushi to the the non·Western cultures. who are delined wiıJı their distances and negaıiviıies women·s center and marked with ıheir absence. Moreover. reading the his1ory of Japanese women spoke mavement in a parıicular histarical period. the Meiji Era. in wfıidı Japanese about other. 1 to the publıc for !heir own sak es. mıght show possıble cı acks ol imaçining re ading ol the assume that ıtıe pluralism in-between us and other could be revealed by a with his1ory of other. Furthermoıe such a readrng could be the beginning or a dialogue ol imaginatron. other. Shortly. this article suggesıs a new sensibi liıy lo the decolonizaıion seli and other. that mighl bt ing oul boıder-cr oss ings/cıacks along ıhe borders separating • lcı ~/winter : 65-B9 kültür ve ileti~imjculıure & communicaıion O 1998, - 1{1) Gazi Üniversitesi Iletişim Fakültesi r·\:f ;~_, ·- r~~- ------ -- ~ Binark • Oryanralist Söylem ve Japonya • 66 · kültür ve Oı-yaııtalist Söyleın ve J apoııya iifciji !Jiirıc11ıi (18GlJ-l!J12) Kcıdırı l.lurclrcti Tcırilıi11i Ulwmak }ufJUII Ötekinin yüzünü, Japony;ı örneğinde tartışmayı seçmemin ikinci nedeni ise, Japonya'nın bizim bir ötekimiz olama· kim bir Doğudaki daha 13u çalışma kendi boylamımızdan yacağı şeklindeki iddialara karşı farklı bir okumanın olabilirlik mebnına', japonya'y a içkin' tahayyüllerinıizin bilgi/iktid ar liğine işaret etme arzusund an kaynaklanıyor. l3u yazıda ilişkisini gösteren Oryantalis t süy l enı !arafından kurulması iş özellikle Japonya'nın ött;kileştirilmesi işlemindeki iki kutupve söylem t Oryantalis Önce yazıldı. arzusuyla tartışmak lemini luluğun altı çizilmeye ça1ışılıyor. Japonya, bir yandan ekonoseçtartışmayı örneğinde japonya ri, Doğu'ya içkin tahayyülle mik gelişmesine duyulan hayranlık ve örnek alma istemiyle, ··· -ın e nedenlerimi - açıklamak istiy0rum, Bah'nın karş ısına "alternati f Doğu modeli" olarak konumlandınlarak "olumlan an" öteki, öte yandan da bu hayranlık Birinci neden, bu kimlik mekanının bizim "En Doğumuz ı 'lı gibi olmadığını dile getiren, la çelişen, o'nun alttan al tn Bat \ da" (Fnr Ensl) olması ve bilinmezliği ile ilişkili. Bilmediğimiz h1msuzbnan'' - ötekiiri1er-H~ yan-eleşt a ni-vu1'gul mekanla-r, hele en uzaklar, üzerir-ı~e-kelaylıkla-örıy.;ır.g~l<ır~n ---+--· --·- -eksik-Hği tortulıınn gerilikültürel hem dir. Bu bakışlarda Japonya iiretilebileceği söylem alanlarıdır. Bilinmeyen japonya'nın yüötekisinin olabir ği 1ilkelliği mitinin hem de Bııtılılaşmanın zünü' oluşturmak için de Oryantalis t söylemin genel olarak bileceği tezinin modern dünyada ironik bir şekilde temsilciDoğu'ya içkin çizdiği belimlerne lerden yararlanılır. Çünkü bilAynen dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta, Japonsidir. mediğimiz mekanlar hakkındaki bilgimiz sadece Batı üzerinya'nın "kültürün ü muhafaza ederek geliştiği" mitidir. Bu den, Batı'lı gezginkr ve akademisy enler tarafından üretilen söolumlama dahi o'nun ötekileştirilmesi işleminin bir parçası ze ve onların tecrübeler ini yansıtan imgelere dayanır. Bu imgedır. Kültürü toplumsal , siyasal ve ekonomik değişmelerden lerin gündelik yaşantımızcia tecrübe edilme olanaklo:ırı sınırlı koparta rak, "sürekli bir geçmişte " donduran bu bakışa göre, olduğu için müzakere edilme şa nsları azdır, dolnyısı ile bu imJapon modernleşmesi, Batı modeline karşı "geçmişe ait" olageler aktarıldıkları/ alıntılandıkları veya kopyal;:ındıkları gibi run korun ması anlamında bir a lternatif oluşturur. Said'in benimsen ider ve öylece yeniden ürctilirler; giderek kültürel bir Oryantali st söylernde öteki'ne içkin tasavvurların gariplik, tortu haline dönüşerek, "gerçeklik " kazanırlar (Mutman, egzotiklik , anormalli k imgeleriy le kurulmasına yaptığı vur1996:9). Tıpkı, bu yazının da yazılmasındn rol oynayan, Batılı gu anıınsanacak olursa, japonya'nın olumlama da içeren ötekaynaklar dan akt<ırdığımız Japon kadın hareketlerinin yoklukileştirilmesi işlemini irdelemek daha karmaşık bir hale geğuna ilişkin tahayyüld e veyalıut gcislın' imgesinin dolnşımında lir. Japony<ı, gerek Batı'lı gib i olmayan yönlerine yapılan o ldu ğu gibi. Ötekinin Yüzü ·..:.imlik mr>t.anı· ~<Nramırıın f ullanımında. Avrupdlı bmli<}inin k.u·ulması ~ure ci nd c -Otl"k( ianımla•ınrn üıetılrne;ini irdeleyen, AV"uı: :Jnın k.irnlrk bunalınıınrn ç5wlme!.inde Avrupalı ki~li9inin öteki ile olan ht>sapla~ınasının / bvlu'imasının k:Jçınılmazlı:')ını - --vu rgulayan -David-Morley · Kevin Robins'iıı (1997) ve Kımlik Mekanl~rt:Küres~l Mroy.ı . Elrkr:o6k Or:amlar V':' Kı.iltür~l Smırldr adlı çah~ma5ır.dtm yararlandım. ı Bu dE-nemede -~r.in • mündemiç ) sOzcü9ünün kull.ınımı , (Q<;manlıca vJıh~)ın ;çinde bulu.,an. onun yapısına lı:arı$m•~ ol.1nı ımiernesinden dol;ıyı .. ıli~kin" (Osmanlıca mtiteallrk) sözcü~ı:ıne ye~lenmi~ıir. Çi..ınY.ü, bir $C'ye "içbn~ olm.l durumu ile öteki olma durumu s;,bi tl enmektedir. 3 Bu çah1mad• ·y;;z· sö ıcü9U. kimli~in gOrı.inen/alqılanan boyotunOt vurgu yanmak amdCıyla ·Kimlik." sOzcUQüne tercıh edılmi~ıir .- 67 iletişimjculrure & communicar ion Gr'sha \.özcU9un~ ılı~k:in im~P g~n('l OIJrA~. '"'h,1y.ıt lcadınlı9ı ~ ıle ilıntıiC'ndırıiP.td ~urulm1k t adı r . SOzculı:, ltadrrunın hm!.gıne Japon ilı)ltin btr · yıqın ~olum \uı~ Onya·gının ürrlılmt~ı sürt·nnt kaH:td.a bulunmdkt.lJır duz Qy\a soz.:-U~ olı::undu9und.ı. gP.; . ._(w~aı) ..stı.ılyap.ı.-:ı/.>Uor~. - __ yani, Sflnat Kra. edt>n anlamındddı'". G~i~hd . gel~neksel ~ns ve mü:ıl. u.:trint t.Uçuk ya;l~rctan ( 1O ya~ civarı) ıtı b.lrtn ~gıtılen tcrOKrya •te" rd~rı f\imdıt SözciJOUn ~cıns.e-1 ili~ki tç!'rımlfmt~i ~!'4dınt.l'!ki 8.lh kadın htf""r•tvrundf!kı k ullanımı bu ytına bu•k ı lrır\A, gelen~ksrl olarak ~' 9~'sf'ıoJ'nın t{r.,sı çay tvı/Uınkonmt r-vı {f)"'VIE"ı) konulıl.lnna pirınçd~n y;ııpılm•) a:lkoUU ic;ki {Sdlf'} ıl:rarnı, muzık aletı hh..Jm,jıf"tı) p~lıQındc gell!'ıtt"kSf'l d.)n~ın y.ır-lar.tlc, kon~un hoi~ol vdkıt 9« irme~ini s..ıyldm.,k ve konu~un sohb~tıni dınleme ile !.ınırhdır. ( Kowncı ve G•c•n, ı99J : 73) ("-~"';.'\ J-""' 6E · kült ür ve -- /em ve Japonya Bin ark • Oryantalist Soy • 69 munica·rfon iletişimfculture & com üle ri ile ötekikül tür el korumacılık övg eleştiriler ile ger eks e leşti rilm ekt ed ir. çekleşmesi örneği üze rin den ger Bu çalışmanın jap ony a bel lik /kü ltü ;ı·ya atfe dile n gel ene nin üçü ncü ned eni , )apony )ap on kasürekliliği tas avv uru nun rel özc ülü k ile geleneğin kınadığı, zin imi ili~kili. "Bi zle rde n" kim dınını i~aretlemesi ile lliği," kse tak dir ettiği ")a pon gelene kim imi zin ise hayranlıkla u içerisinn bu gel ene kse llik kur gus )ap on k<ıdınının yüz ünü dan kurduğu ar. ikin ci el kay nak lar de olu~turulmasını sağl ünd e Batılı n ve başarılı "er kek " yüz mu z )aponya·nın mo der mu has ebu erte lem e fırsatı bul urk en, laşma mu has ebe miz i ilde )ap onkin e hav a le ede riz. Bu şek beyi sem bol ik ola rak öte llik tas avv uüze rin e çökmüş gel ene kse ya'yı, )ap on kadınının ız. Jap on lik hesaplaşmasına çağınr run a day ana rak bir kim i ve onu n kis öte in url ar bu anl am da öte kin kadına içk in tas ayv ınına içk in "ita atk ilr, sa~y~u~·z~i.ı~·n~i.ı~·~o:luşturur. Jap on kad :u:..'.n~l~u ----------~so~r: dık, naz ik, kib ar, gelenek:5el;-oagımlı; _gügeri-kalmış,-edilgin, tışan Erdoğan, ası sor unu nu tar mi mc rke zle yer ek kurulm ista n, Çin tür el kim lik ken dis ini , Pak "Tü rki ye" de me vcu t kül Av rup a, Ku zey l, Batı'yı oluşturan ya da Me ksi ka ile deği tanımla ola n ilişkisi çer çev esi nde Am erik a gib i ülk ele rle afından, tar lem 95: 180). Ory ant alis t söy maktadır" diy or (19 üzerine Muhabbeotlerı· bakınız : (Marcus ve fisher. 1986 : iıt·•: Royıdo. 1989: 197) . d;ın andırılmasın kar~ısında konuml kimliğimizin Batı ken di ü tanımlamak im için, ken dim ize ait öz' rahatsızlık duy an biz şe ukç a bas it bir ge~eksinim ise old asli bir ger eks ini md ir. Bu u ken di kim lik u·y ile gid eril ir. Doğ kilde, bir "[)oğu" tanımı i, dah a önc e gib de kurabileceğimiz mekanımız içe risi nde nı dn ık kim lik mekanları ığım gib i, çok u:z< açıklamaya çalışt kame lik a bir kim ayy ül ede bili riz. Son uçt "Doğu ola rak " tah ikti bir ken di- öte ki arasındaki "Doğululaştırılması," nının dar ı ı ı _ n nes ne" şeklin geislın, tari hi olm aya zel, erkeğin malı/kölesi, tek ley en Jabu söy lem sel pratiği des dek i tasavvurlanmız ve and a olmazam ı cı _ayn inü:ı .y.okluğu _{am dın -har-ek-et1e-r. -----~pnnica izin psişik buılığıyla ken di k.imliğim sı gerektiği öne risi ) arac e evr ens eld en u bul ur; o·n un kimliğind nalımından kaçış yol farklı olanı, "'Koridor yan i, ano rma li iml eriz . inançhır, lmesi işlemi öze llik le Japonya'nın ötekileştiri kla i arasındaki far n vur erler sist em zev kle r, me tin ler ve değ z ve "on ve "bi zim " ne yaptığımı gul aya n "kü ltü rel güç ler" ayamadıklıırı i yapamadıklan ve anl ların" ney i "bi zim " gib tas avv url aler" tarafından o'n a içk in hakkındaki "ahlııki güç in tasaviçk a O'n leşir (Sa id, 1979:12). rın üre tilm esi yle gerçek ine, dimes bil kimliğinin tanımlana vu rbr bir yan dan "be n" k kurulmasına n üze rin de bir ege me nli ğer yan dan da onu in yüz leri nonya'nın ned en öte kin hiz me t ede r. Aslında jap lem in sasöy t alis n yanıtını Ory ant den bir i olduğu so rus unu şeklinde ğı sında bir sor un olmadı dec e Batı ile ken dim iz ara al söyleda ulu sal kimliğin kol ony ver ebi liri z. Tü rk sinemasın ---· -ı 1 ilişkisini gös teri r. in/ fara ziy ade jeo pol itik bil inc ... (Ory;ıntalizm) ... dah , taojik yol ik, sos a~ademik, eko nom kındalığın est etik , nya (dü ece sad o dağıtılması; rih sel . filolojik me tinl ere an oluş çad par iki n aya olm e eşit nın Doğu ve Batı diy n değtJ,_ biiimsel ın coğr.afik ayrımı tuğu şeklindeki) yal ojik ana liz, pey zaj kol filolojik yen ide n inşa, psi uyl a yaratılıp sür yol rı çla ara ve sos yol ojik tanımlama etm ede n zi\" bileşenidir. Ifa de dür üle n bir diz i "çıkarır dünyanın i) yen ve tif rna alte da - -·yad e, açıkça farklı (ya yonlenaı · , esi um lar da den etle nm kavranması, bazı dur da ya si için duy ula n bir iste k rilm esi , hnt ta dah il edi lme niy etti r. (Said, 1979:12) keşifler, ebil rak " bir mekanı işaretiey Hiç kuşkusuz "Doğu ola dile, eyl edün yad a olm ak, gerçeğe, me k Batılı olm ak, uyg ar ir? sah ip olm ak değil mid me yön ver me k güc üne ında yer alması ışmanın oda k noktas Japonya'nın bu çal ler ind e nel erin eni ise kor ido r mu hab bet nın dör dün cü ned eyi md en kay den n' yol a çıkan kişisel bir nasıl söylendiği nde eci nde "bi lim sel mid e söz ün üretiliş sür nakl<:ınıyor. Ak ade de ayrımın ola n arasında kur ula n söz söy lem " ve "gü nde lik " on kadı ido r mu hab bet ler ind e Jap som ut bir örneği ola n kor in içe risi ntam da Ory ant alis t söy lem na ilişkin tasavvurların kışkırtan ned enyazının yazılmasını de üre tili yor olması, bu - - ·----- --- -- -- - -- .. - - - - .. - -- ---r~'"ııı,-- -...,ı Binark • Oryantaiist Söylem ve Japonya • 71 O • kültür ve iletişimjculrure & communi~aıion re aıırl tarihi olarak okuya rak, ötekin e içkin tasavv uri göster mek; Jal arımızın "aralıkları/çatlakları" olabileceğin a kendi -öteki arapuıı kadının özgül tarihin i okurk en, aslınd kesi~melerine ve bu kesişmelerde gerçek ga'ııııı kişisel Cu/lutarihi. ü, kültür in ötekin o, Trırl/r <ıd lı y<ıpıtıııda Rusald muridor ko kıs;ıcası biline n ~·iiz.ü ııi.in çizilm esinde !t:rden biridi r. Resmi ;ıııtropolujik öğretiyi sorgul<ıdığı tupluımı. habbe t lerinin oynadığı role şu ~ekilde sındeıki olası sınır dikkil t çckiyu r: Qlmanın gerekl ili ğine leşecek söylem pratik leriile duyarlı ııııda Her ne k<ıdar, resıııi giirü~ [aki:ıdenıik öğreti cınlaıı de, tcklifM.B .] tünı kültür lerin c~it olduğunu kabul etse , çoktan ziyade rden eserle b<ısılı siz bir taıııml<ıma sistem i, aşmı~taıı olgunl , inceye dan k;ılın la, yoksu aza, zengi nden ıf!,ındıran basite gibi nicelik sel ülçütlı.:rde kü ltiirler i sııı 1~7) (1989: bulur. korido r muha bbetle rinde vücut , "bilim sel Korid or muha bbetle rinde kend i-ötek i ayrımı ile günde ığı yalınl olanca söylem in" ardına gizlen meksi zin şeklinığ;ı lik dilde, ge leneks elden mode me, basitt en karma~ sıf,ıtl;ı ı ıştırm; de işleyen bir mantığa güre kulı'anılan karşıl; çalışir. 13u rıııd;ın oluşan bir dizge içerisi nde üretilmı.:kted rinde nebbetle korido r muha mada Japon irdediği süylen ile rı yin, nasıl \'e hangi karşılaştırma sıfathı etikı 'f,'i mtkii !er~c lenecektir-:-çUni<:U..korid ·oYmLThaDbCT ·· d unem· ·· 1 t .. · ·· ı .. le b .ır ı·kt e evren se o znenın anı m anması surecın ı.: ı . . lı bır rol oynamaktadır. nı:rnnrs B u- çalışma ya ..ka ynak1ı Icec!enneôeTrl~rueıı-5o ya'nın kendi ise, daha sonra ayrıntısı ile tartışacağım, Japon irme (iııtcr kendi sini sömi.irgeleştirmesinden, iç söınürgeleşt a'nın 13aJapony e deyişl bir diğer ) işleminden, kadını hakkındaki ıı a / co/oııiznlioıı tı ' ııın kendi sine snnrurni ile geislıa göster geleri nde bakmasına or. istenç li bir şekilde kat ı ~masından kayn;ıklanıy eden neden leri açıkl;ıdıktan mek istiyo rum. Bu yazı ile belirt s onra, bu yazının amacını vurun da sabitamaçl anan, Japon kadınının tarihsi zliği tasav dışında sayılan lenen k imli ğini, Batı'yı merke zleyer ek, 13atı olumsuzlukli!rı kültür leri bu merke ze göre eksikl ikleri ya da mek için bir ile tanımlaycın kolon yal söyle mden serbetleştir in tarihin i, etlerin lı<ırek adım atmakt ır. Avrıca, Japon kadın i için kendis 1912)özgül bir tlönem dc -Meiji Dünem i (1868Suno Kan ü taşıyan konu ş ma istem iyle kamu sal alana sözün 13u çalışm;ıya kaynaklık dikka t çekme k istiyo rum. 1 Oryaı:talist ! ! : Söyle m ve Japo nya olarak " Genel de Oryan talizm kavramı, Batı'nın "Doğu bölge yen incele leri kurduğu tarihs el mekanları ve kimlik Orlır. kullanı için araştırnı;ılarının genel tavrını betim lemek tünı n yaııtalist söylem k;ıvramı ile de, Doğu'ya içkin üretile ! tanıın l ıkurgul;ını;ılar inılenir. Said Oryantalizıni şu şekilde i J'l>r: ı Oryantaliznı, 13atı'nıı\ Doğııya yaklaşımını betim lemed e ı <iekil=-· -e,-k-eş-fet-rıw-v~;.'-i"~'a·t~k-k-onu5tı-ol~.r.a.k_<;.i_ı>.te.J1l_li-ı::iı:.... , buna Ustelık ındır. dısıpl bır ılan) yaklas (ve · de vaklac ;an · · · ı· 1 a, bir öğrenkull;ınılan bir terimd ir. Ç)rya ntaliz m Doğuy · ' ' ın gerıila ve ten bu terimi , Doğu olarak bö t.iııen çızgın herke n çalışa maya konuş nda hakkı ı kaldığ neler ~inde .... . \ d_ü_şl_~~-ı:m-ı:;~ler, sozcu k· · ----- - ___s in.elinin.a.Jtıruia.hazıı:..büJ unan_ kullanıvolerden oluc;;ııı kolek siyonu göste rmek ıçın de · ' · rum. (1~7•/:7J) 1 ve Batı urasında Ayrıca Said'e göre Oryan talizm , Doğu ce üslubu dü~ün bir ontolo jik ve episte moloj ik ayrıma dayalı Said'i izleye rek, Oryan talist söylem i, Batıl ı özne- dur (1979:2). ve bilgi pratik nin kend i kimliğini kurması süreci nde farklı öz tanımlaya lerinin Batı Ye Doğu biçim inde işaretlenmesi olarak işaretierne bu ile, a saptam bir e yerind ça biliriz . Mutm an olduk a, yani z-kurm merke in öznen pratiğinde gerçekleşen Batılı 30-31). (1996: r çekiyo t dikka merke zierne (wılerillS) işlemine nı varlığı "nin "üteki bir a Merke zleme , öznen in kendis i dışınd vb. ç" "iğren r," "barba imleye rek, bu varlığı, "aşağıda," "ilkel ," ı ve kendi kimliğini şekillerde ayrıksılaştırarak tanımlamas Merke zierne iş "asli" olarak kurması işlemi diye açıklanabilir. dilini, merke lemi ile evre nsel özne kendi yüzün ü, gücün ü ve ·- ...~ .- .......:- --- ,- - ---. ~1 ' } .ıir- ·-.-·- ·- -- - ,:."7 2 • kültür ve Dec o fon iı ar io n ileti~imjculture & sOzcügU · sOrııurgesizl e s trrrne .. ya da - sOmürgc olmak. tan ç ı i:arm a · ~e k. linde TürJ.:ç t;> 'y(' çf'v i rilnıekıed i • . (Rattan~ivc s. VJt>stwood. 199 7) ve : ıo nçuo~l u "" Ancal , bu Akt•y. 19%) ça h~ mad a - decolonization .. \ O ZCÜ~ÜnÜn - \ö mürÇJ('IP~ti r m('dt>n \•• rbe s!l('~lirmf" t. " ~ e klind e 1 urkçt> l ~~tırilm~si t t r~ıh ı:od ılmi } t i r . Binark • Oryantalisr Söylem ve Japonya • communication Ötekin in tarihini okuma ed imi, ötekini n kendi adına neyi ne kadar konuşmasına izin verme durum unu da içinde bann· n tarihidırır. Oryant alist söylem ili içinde tanımlanan ötekini oladoğru varsa , durarak nda ni, Oryant alist söylem in karşısı kırıl· n y;ıpını sel siiylem nı sliyleye rek okuma k, bund;ın dol;ıyı alizm, Doğu ması anlamına gelmey ecektir . S<ıid'e göre Oryant h.ıkkında doğrusu söyl~ndiğinde basitç~ ı:ıçup gidece k yalan~;ıkl<ır l;ır ve mitler s;ıııılnıamalıdık Çünkü , Oryant;ılizm, ku in" zi söylem sel pratikle rin dışında bırakılan ayrıksı "ötekin kleştirerek, tck adına ve onu alabiLdiğince kendi içinde benze~i . kazanır ile vücut olarak sabitley en konuşma J;ıpoııya·dil kadın h;ıreketlerinin olmadığı ya da ols<ı bile ş bunun çok yeni, B<ıtı'nın b;ıskı s ı ile son zamanl<ırd;ı gelişmi ya· sel gelenek hala un toplum pitalist olabileceği ve bu post-ka zaın;ın ve muhaf.ıza ettiği şeklindeki tasavvurl;ır, ll;:ıtı'yı pıları 1Batı mekan olarak tarihin merkez ine yerleştiren (Batı öncesi konuş· ini sonrası gibi), Japon kadın ve erkeğinin kendi tarihler mıdır. ma haklarını ellerind en ;ılan Oryant<ılist söylem in p;ırç;ıl uğunun Gerek kendi biricikliğimizin, gerekse ötekini n çoğull in kuortaya çıkartılabilmesi, biz ve onlar ar<ısında bir iletişim tirme eleş sümürg n vurl<ırı v tasa içkin rulabilm esi ve ötekine tarihini n ötekini için ' lizntivll) den s e rbestleştiril ebilmesi (decolol ya· boyunc a hatırı sayılır yoğunlukta bir m<ıteryal yatırımın ). (1979:6 r şeklidi g~çmi~ h;ıyat;ı n pıklığı kurarn ve pr;:ıtiği Said'in Ory;ıntalist söylem in bu yönüne yaptığı vurgu bu tlerinin ol· çalışına için çok ünemli . Çünkü Japon kadın hareke a ötekileştir· mndıgı tnlınyyiiledilcll tnrilıi11i dillend irrnek sonuçt in öte ki· söylem cak, olmaya l~ müd<ıha işlemine kökten bir nıe başlangıç noktası oluşturduğu kanısınd<ıyım. okumanın bir Oh;:ıshi ' ye göre, ":e_ O ı::y.Entali ~miı:u!Q.r~.!l_l!.ı__D_s>_ğu _~~- ş_;ı~~f!ı_n canlı_sf e_ği~i~ ----------------""-' n baskı altına alınm;ısın· karşılıklı bağımlılı~ının tarihini dan kaynaklanır. Ozgüllüğün ve farklılığın vurgus u ile Oryant alizm Doğu'yu farklı olmaya indirge rken sömürgeci şiddet ile iş birliği yapmış olur. Oryant alizmi aşmaaltına _ _ __,nın yolü,-Ooğii v-e Batı arasındaki deijişimi, baskı da bu sadece Ancak, aktır. çıkartm alınmış tarihi ortaya yeterli değildir. Günüm üzde B;:ıtılılaşmayan mekanın olbir "kayıt"ın madığı dü ş ünülecek olursa, Batılı-olmay;:ın başka bir şey den fantezi bir de belki nması tasarla ) (tarihin inin tari· olmay;:ıcaktır. [Ancak ] Doğu ile Batı'nın değişim teizlemek rini biçimle l kültüre hi, karşılıklı bağımlılığın dir. (1996:34) Hiç kuşkusuz, ötekini n tarihini okuma k ötekini n konuş· Öteki, m;:ısı veya kendini temsil etmesi anlamına gelmiy or. Spior. kuruluy kendi hakkında üretilen her sözde yenide n Bhadueswari vak'ın 1926'da Kalküt a'da kendin i asan Bhuvan olarak okumetin bir sal toplum nı intiharı ri ;:ıdlı genç kadının yi bir eswari' Bhuvan da nın duğu çalışmo s ında kendi yaptığı (Spigibi etmesi işaret tür temsil etme/y azma işl e mi olduğuna vak, 1988: 307-308; 1990: 57) ı 1 ı 1 i 1 r sini tartışmaya açmayacaktır. ni betimle rken kendin i gjzleme ı .. a dı· O tekine ilişkin bir okuma· bu nedenl e çok rahatlıkla öteki ku· tidarın na konuşm;ıya ve öteki üzerind e yenide n bilgi-ik ccr · - - - - - - - · sümürg siiCıecc rulmasın<ı- dönüşebilir. Çünkü Doğu/OteÜ Doğu'yu bilme ilişkilerinin bir tanımı değ ildir. Sömür gecinin , belli jeo-pul indir.en biçimle yeniqen merakını iktidar olarak ·kendis idir-. - - - bilginin enmiş ekleml e tik ve ekonom ik ilişkiler amasıntanıınl onu nın ' Batı "Doğu olarak" varolm a biçimle ri, olma· eşit ğın d::ıki fazla ya da eksik "olums uzlama " da, farklılı <l nmasınd y<ın ilişkisinde Doğu ile Batı'nın yerleri nin tanımla bir ve maddi bir pratik olarak sömürg ecilikte zaten var olan · temelle rde süreçle fiziki gibi dahil) mekan a seyaha t (keş ifler şeyi bir yoktan gücünü nir (Grossb erg, 1996:96). Oryant alizm fark· var etmt.:sinde değil, ol<ın bir şeyi olmaya na (seman tik ve lehareket kadın lılık terimle rine) indirge rnesind en alır; Japon ri tarihini n "tarihsizliğe" mahku m edilme si gibi . O halde ötekine içkin tasavvurlarımız bu iktidölr dan nasıl bu çalışmad<ı serbestleştirilebilir ? Bu noktad a bir kez daha, tersi gibi olduDoğu'lu kimlikl erinin bizim tahayy üllerim izin çizmek istiyoru m. ğunu gösterm enin amaçlanmadığının altını Bunun yerine Olıashi'nin vurguladığı gibi, bastınlmış öteki- 73 ı ~· Binark • Oryan~alist Söylem ve Japonya • 75 - - - - - -- - ---- ---- e & comnıunicarion 7 4 • kültü r ve ileti~im/culrur -1 ~.1o:-iji Dö nemi. Japoncc1 Mcı1i t.:ım Jı-;f;ıi ol rı rrık ad! Jnd ı r•lır; ~ ;ı · ~ ıfı(p ~ a ·tr.ı""" l,ın•Tıı $ '!Ü n~:ım '" deıtı f> l: ıu . ı.'rr:-rı y.ı:'d" lnıp.ır.:ıto~ Mroiii eştirmesi denildiğinde, kült üya·nın ken di ken dini sömürgel n silin mes i imle nme kted ir. Barel c;eli~ki bilin cini n ı.i hinlerde Uatı'lı aras ında bir çe lişk i dutılı-olmily<ın ötek i, ken disi ve ki sa ptilm<ısı ile J~ponya'nın yunıs<ır. Yoslıiob ise aşağıd;ı u öne süre r: buıı;:ı bir i~tisna oluşturduğun eştirmcden ı zdırap çekj<ıp~n insanı kült ürel sümürgel bir kiil türd e Ba tı'lı ve JaTek miy ar gibi göz ükm ekte dir. doğal ve uyu mlu olar ak luşu vbro kte pon öge lerin in birli tırılmış bilkış açısıııdan kilb ul e.dilir. Biiylesi bir duğalla~ ürün sümürgele~tiril kült Japo n kült ürü ne bakıldığında kü orta dil bir söçün dir, ksiz gerc ı m ede n kurtarılm;ıs 01) .5:1 nıürge!e~ t irıne yok tur. (199 );ın bir sınd<ıki br~ılıklı b;ığımlılı nin tarih ini Doğu ik B<ıtı <ırcı e dikk at çeki p, )npo n k.adını· tarih i ol<ırak okumaııın üne min l söyl emd t:n serhctle~tir liği til:<ilvvurumı kolnnycı nın t;ırih:;iz m~k den erne sind e için sınırı ar;ılcımcı Bir Modernleşme hulunın;ık amcıcım . ,ıe hırl rl-. 1'! , imrJrat.:- ~un .1 ı ıJ.ı r: n ı y('ııid~n .v.ll.ın(lırmajıa r i hleme q(' l<; n~tı· bJ ·1 1ıJ "'!"'1 Şt ı r He r yı:-n i imp:ır;ılar ile y~n ı tıir rJ•:>n l"m ve t ari h ba5l .1r. Ornf!ği:ı 1qRfJ yılıııdi\ l rnp;ı r a ı or Shovwa'nın öiU,nu i~() lmr>a~ü tor •ıe is.;:oı ) Dö n~rn i (Hu7ıJılu !=tpfah : h.ı~ l:l mr51ı~. 19S'7 yılı }l~ı-;c ~ Nt;n ~ yıl) oi.J·ak. acilandı~ıl : r. Aydınlanmış Tas avv uru n Tar ihi: net Yö im ve iç Sömürgeleşmesi l:'mi )ilpu·n içki n tasilvvurl<ırı .tv!eiji Di.in önce , j<ı diln n okuması ile aralaınu kadın hare ketl eri tari hini ini kısaca rlan ü zeri nde ki den etim pu ııya'n ı n ken di tas;ıvvu ji etim , oku ma için sc.:çileıı Mei ele alm ak istiy orum . Bu den lı fekapa rı dı~~ı ile, tım anla Dön emi - ile ba~lı y or. K;ıba bir 68), 19. yüzyılın ortasın 0-18 (160 'sı unya )<ıp od;ıl Tok uga wa on ya"y ı (Batı) ile km~ıla~ır. J.ıp dil tam ilme n farklı bir sist em için, ağı olilc ak yararsız bi r ç;ıi:ıa __ l;>ı,ı ~ist~!!J-~~arşı kapillı tutm bırde o'nu B;ıtı ' lı ol;ıra k yen iden olabildiğince kısa bir süre . Mei ji Dün emi ile güç lü bir ulimak ~eklind e çöz üm bulu nur yeri ne dev letin tem silci si ise slıcısuıı gcırşinin tem elle ri atılır; j;ıpun kadınınil 398 ....d""e'- --- "t 'dil - -Meij i---Anay-asası,-1 -tclmoYI'ôU r\ imp-ar<ıtury:-1-SS r. Feo dal sosy o-ek unu mik kulvledeni Yas<ı yürürlüğe gire yer değiştirirken, Batı ülke lerirum lar kap itali st kuru mla rla e ad landırıliln konuıniarına eriş nin ge lişmiş/ mud ern ol;ır;ık ir" inleştir, ord uyu güç lend bilm ek amacıyla "ülk eyi zeng yaelik yön ın<ı kıtas ı st ve Asy< inde sloganlaşan militarİ şekl Batılılaşma da tem elle ri atılır. )apunya\l<ı tir. )ilen bir süre ç olar ak gelişıncıni~ dışarıdan eınpoze edil iın tara ler ami l/ko lony al güç pon modernleşnıesi bir dış zurl edil f bu dış etke nier in bert<ıra dan gerçekleştirilmiş olsaydı, ikün olab ı'nın keşfedilmesi müm ın esi ile, "ger çek" }ilpony< i Batılı 'dak nya Japo ... i," gib ü lirdi . Yoslıioka'nın öne sürdüğ ında inin teca vüz ü değil, aynı zam< l;ışma süre ci s<ıdece ötek bir ilen ştir tarafından gerçekle )apo n insanlarının ken dile ri mon 1). Diğ er bir deyişle, )apo sinıulasyondu(r)" (1995:10 neştinnenin iınlatısıdır. )apo dernlcşmesi bir iç sömürgel yılnıacı politikanın ilme kaygısı için dek i JaAilı:-devlt:t (kıızokıı kokkn) olab isineşti rme si, ken di-ö teki ilişk po:ıyanın içe dün ük sömürgel nabi la açık rek lene rdiği irdc de uııun ken dini nere ye ycrleşti iknaz , nlik tiği, Doğulu saki lir. Biltı"nın tipi k bir J;ıpoıxa atfet gibi img l'ler j;ıpunl<ır tara m uyu · y;ı li k, gay ri şahsil ik, duğa - __ :.rı-iJ~fk.i.ı:ı ..dclaşımda..b.u lu ~--- fm~.aı:ı -btın-imse-rıı-1-l-işt-ir......J.apm~y..ı , kadın img eler i, hem B.ıtı tara nan smırıırai/erk e k ve gds /ın/ tirilmesi hem d e bizz at Jafınduıı EJ;:ıtılı-olnıayanın ütekilc~ ede n içe imni ği Biltı "da tipi k-Ja pun .erke kurg u kiınliklerd ir. Snnwrnı a"ya güre , Japo n erkeği ken disi le me k için kull;ınılır. Yos hiok den, !:latı . nın onları bu şekilde nin snmıırai img esin de tern silin duğu bd;ır mem nun dur kur mak tan hoşnutluk duy lılaşma ile gele n kim lik çat(1995:103). )<ıpun erke kler i Batı yüzleşmemek için uyuşturul lakbrı ve sınır aralı kla rıyl<ı bir ta rihe gere ksin im duy mak muş, bir anla mda sabitlenmiş ş emi işm değ ilc me leş a modern tadır. St111111rni img esi )<ıponl;ır aynı zam and a Japonya'nın enn, arke sun i bir kim lik Eantezis let ol<ıbilmesi am<ıcına koşut düstrileşmi~ y<ıyılnıacı bir de\· k kim lik güç lü, bağımsız ve erke olar ak kullanılmakta; ulus al aleg orik biçi mde tem sil özn e s11mrırai im gesi nde n'u gerç ekte kim olduğunu edil (ebi l)me kted ir. Bu img e Japo b<ışka bir deyi ş le onu ken dine müz a kere etm ekte n alıkoyar, ştirir, duyarsı z la ştırır. içki n tasa vvu rlar a kar~ı körle L_ı::?~l'a 'nın ' ı ;ıit !'Ümlirg eleş~irnıe i~lemine kaynaklık - ---· --t" ---- ---::5:' -· - -,;-~~- - - --- ·- (~ ,...-----v ,!(1 1 ;f 1 ··----. Binark • Oryantalist Söylem ve Japonya • 77 ommunicarion ____ '---=1-h-.--ıcülti:i r-ve--ikti}imf.culı.ur.e..&-L a Fuarları 19. yüzyıl ortalarında Batı dünyasında, Düny eleri ve günd eile Batı-dışındaki coğrafyaların kültü rel hazin maya baş lik yaş;:ıntılarının etnogr;ıfik kurgu lar için sunul l Oryant<ıliz lanması ile, K<ıjima'nın deyim i ile bir tür "lrksa arındaki ülFuarl a Düny :26). (1996 min" temel leri atılmıştır lar ve oninsan yan -olma ke pavyonlarında sergil enen Bat ılı zihin lerin Batılı ların günd elik yaşantılarının simulasyonları, gibi algılamala Doğu'ya ilişkin tasavvurlarını "gerçek(miş)" Düny a Fuarın rına aracılık etmiştir. Ömt!ğin, 1867 Il. Paris li eğlence merda, Japon ya, Edo Dönt>mi Toky o'sun un önem e üç gcishn içind su kurgu hi gibas Yana kezle rinde n birisi ol<ın nde gegözü ının Bati'l 26). 1996: ile tt!msil edilmiştir (Kajima, imını olmas öle kul-k e is/ın göste rgesi Japon kadınının erkeğ i ilişkil ile ği kimli cinsel e ler; J;ıpon kadının v;ıroluşu sadec 'nın geishn da onu'n olduğu sürec e gerçekleşir. Japon ya Pavy bu bağl<ım sergil enme si Batı'nın Japon kadınma "bakışına" da iyi bir örnek oluşturur. . biİ"ini Said, OryantaE~min- mater yal kay;~kı~nı:ı-dan Dorinde eserle yat edebi an oluştun:ın Doğu üzeri ne yazıl u duğun kurul k enere ğu'nun, kadının cinsel kimliğine indirg k<ırile ı Haııcn ık ert'in Kııclrı ----------------------~belirtir:-SiiTa;<rr-n ero1a rak ·fiaub da Flaub crt'in okuy ucula anlatı bu ve sını anıatı şılaşmasının olara k tanıttığım rına Kuclııık Haııcm'i neden "tipik Doğulu" için konuşmaz, göste rir. Flaub crt'in Kııc/ııı k Haıırm'i kendi si ve tarihi de maz varol sanki o az, duygularını açığa vurm r (Said , ert'di Flaub eden l yoktu r. Onu konuşan, temsi ardında ın masın konuş 1979:6). Flaub ert'in Kııclııık Hmıı:m'i t söyle ntalis Orya li, mode Doğu ve Batı arasındaki izafi güç bilinc i n biline min derin yapısı yatar. Öyley se, Doğu diye et cinsiy msal kuran Oryan talizm aynı zama nda eri! toplu dön--· Doğu egemenliğinin, yani ataerk inin, bir pratiğidir." ... duyg ugan, doğur lenir, betim k olara güsel bir şekilde dişi lar, tıpkı ev kasal kadın , harem ve despo t ... Üstelik, Doğulu nleştirilme zengi ız sınırs in dınları gibi, sessizliğe ve üretim ten-M oriThors an sine mahk um edilmiştir" (Said 'den aktar u, arzus Doğulu moto , 1994:15). Doğu'yu bilme ve yönet me kadının kimliğini parça lama ve yenid en kurm a edim inde kimliği, ayrık söyle mden pratiğe dönüşür. Doğulu kadının mez şehvet, zayıflık, sı lık, fantez i, egzot iklik, bitme z tüken k i mliğine çökend ine özgü lük ve geleneğe aitlik ögele rinin DoğUlu kadına içkin yazküşü ile kurul ur. Said Flaub ert'in bir maki nadan başka kadın lu dıklarını. şöyle aktarır: "Doğu hiç bir ayrım yapnda bir şey dt!ğil; bir erkek ile di~eri arası içkin geislıa imges i benzt !r mıyor" (1979:187). Japon kadınma kadının sosyo bir kurgudın. Gcislıa olara k ötekileştirilen nin olacağ ı varekon omik ve :;iyasal dönüşümlerde bir tarihi yül etme işlemi, ötekin i tasayılmaz_ Japon kadınını tahay resmedilişi, kendi yünımlama, sümürgeleştimıe arzus unun suz bir meka na tasorun <ı dışınd zümü zü söyle msel şiddetin şıma edim idir. nü tarihsizleş Samıırni ve gcislıa imgel eri Japon (ya) yüzü tarihs iz Japon tiren kolon yal söyle min Jratik leridi r. Eri! ve !~nda]1_9_a benim sekimliği, ataerk il Japonya'nın kendi_~_i__t_~~ --- --- --- --- --- ---- ---ah'nın gözü nden nin/B öteki i yerin ımı bunal k nirke n, kimli ler sömürgeleş kurul an sözde kimli k uyum una bırakır, zihin simül asyon olan tirilir. Japon ulusa l kimliği iqn gerek li bir st;-ama E-ge le--- udemi birın n samıırai, Batılılaşmayı deste kleye İngilizce koudur. neği" de korum aya hizm et eden bir ulusç n" r. "Japo böylece, Banuşabilir, aklın ve gücü n semb olüdü eğinin içinde yer alırken, tı " lılara göre süreg elen Japon gelen Batı'nın tam da kend ine göre Batı'nın Asya 'daki temsilcisi, Japon kadını iyi kendi sidir. Gl!islıa göste rgesin in dolaşımı ile ğine mahk um kimli si nesne zi /fante eş-akıllı anne ya da öteki Japon kadını enen sabitl tarihi inde edilir . Geislıa imges i içeris alınmasatın ından taraf i ancak samıırai olabi len Japon erkeğ rfly'd a Butte me Mada sı yı ve yahu t Pucci ni'nin ünlü opera bekle yı rılma kurta ndan olduğu gibi Batılı centil men tarah topve ırk n yendi r. Kelsk y'nin altını çizdiği gibi, Japonya'nı , ik-saf otant lumsa l cinsiy et hiyerarşileri Japon erkeği ni yerli/ l tarafından kirbuna karşı Japon kadınını ise ya bana / globa ve mekanın nın Zama 92). :173-1 letilmiş olara k kurar (1996 kendi tariının kadın içinde sabitl enmiş gcislıa imges i, Japon r~ ~i ~P"' Binark • Oryantalist Söylem ve Japonya 78 • kültür ve iletişimfculru:e & communiçation 8 t-Aulıafaı,ıı edt<:i ~nc•ji ile la\tedilcn . Japon in).anırıın ruh$al.· d~yerlo:?rinirı ve gelenelcterinirı uluslararası ;çin k.orun,n;ı s•d •r . (IA,tsud• . 19<;4:13) . rrl-.a~t 9 tv1as3n<K) N.,'c.llmura'nın bv y;ıııısı Mt>itcku Z.ısshtnin 1~TS ı.rihli 33. sayısonda y:,yımlarımı}tı!'". ile Mciji Dönem inde, knzokıı kokkn (aile-devlet) sloganı in sistem n egeme yoğunılan emper yalist- kapita list ve erkek ailenin en küçük birimi ailedir. 1839 Meiji Anayasasına göre erkeke 13u . babadır cisi temsil i evdek reisi impnr ator ve onun ken, kılınır lu sorum an al;:ınd al gemen rejimd e koca kamus devletin bek;:ıasın kadın ise ancak ailenin , diğer bir deyişle, tadan ~onımlu anne ve eş olduğu sürece sadece özel alanda kadının nımbnmaktaydı (Tachd 996:12 9). }(.,musa! alandil müme hillind olması ı parças varolması yine bu ideolo jinin bir yüce ın kadınl; kündü . Teksti l fabrikalarındaki Japon ~ına kalıalı emele, Japon modernleşmesine ve aile-de vletin ister h ini konu~ma hakkını elinde n alır. 13u imge, ister japon n cin~el 13atılı bakışında olsun, Japon k<ıdınını ancak erkeği tJlist Oryan kılan ür görün tahakk ümünü n nesnes i olarak Jaurlan tasavv si.iylcnıin bir ürüııüdi.ir. Snmıımi ve gcislıa Batı k, kaçara ponya ' nın öteki (burad a Batı) ile müzak ereden kollek ile sorgus uz bir ilişki kurmasına aracılık eden hayali m bunalı olan var içinde nın tif kimlik lerdir. Du tasavvurları B;ıtılı hem ması ların <ıçığa çık<ırtılınası, müzak ereye çağrıl sömür genın ötekini kuran bakışına hem de Japonya'nın iç lık leştirmcsinc karşı yeni bir söylem sel duy;:ırlılığa kaynak hizme t etmek için varlardı. edebil ir. ve kapita Ancak bu dönem , emper yalizm örgütl ü lerin lizm (5/ıilıonslwgi) karşıtı muhal if siyasa l söylem t;ırih 890 hareke tlerini n de başl;mgıcı oldu. Örne~in, 1880-1 leri ar;ısında Japony a'daki emper yalist ve kapitalist oluşum (lcikokllslıllgi) Meiji Döne mi Kadın Harek etleri : Kann o Suga'nın Tarih ini Okum a isMeiji Dönem i entele ktüelle ri ister hüküm et yandaşı B_atılı ır· rd ışla -l-a.şm -ı-pa-y -ayg-ıy -- 'fersel<arşnıotsunhrr,-aym-k kaygı güçler e karşı ülkeni n bağımsızlığının korunması. Bu re lemele japon modernleşmesine ve yeni toplum sal düzen kolonileştiril- l5-ı:ın:!~lan~~a,~\~ .ı____lauı..k.cı.tşL6atılı!_a_şmanın tQp]um un diğ~ı::. kesiminin siyasal her un toplum alanında uygulanm;:ısı ve l P;:ırti mı yöneti me katılmasının sağlanması progra ilc Libcr;ı eti Uinin önderliğinde Özgürlü_k ve Popül er Haklar Harek Mi11ken Undı:m) başlafılôi .(Sie-vei:s~ 1983). Dilsiz. edilgin nya'nın dış/ Batı tarafından -· ---- -- -- --- -- - ---·- · · -----t.aşı.ı:ımış.tu:.___.)~ı.p_o_ rdi~---· mesi tehlike sine karşı entcle ktüelle r şu tedbirleri -geliŞÜ aların ler: endüstrileşıne ve bunu destek leyici pratik çalışm ve or' geliştirilmesi, "patriy otizm, " "muha faza edici ene~i" 1-7, ta sınıfın toplum un temelini oluşturması (Okad a, 1964: . 17-20) 1964: ura, 8-10; Matsu da, 1964: 11-16; Nakam leMeiji Dönem inde gerçekleştirilen toplum sal düzen aksı meler Japon kadınını sınıfına ve etnik köken ine bakılm kadın , Ancak tur. tutmuş ı dışınd;: zın toplum sal hiyerarşinin ran enlar Japon emper yalizm inin ekono mik gücün ü oluştu bazı karşı a toplum düstrileşme politikasının bir aracı olarak top:ırının soruınluluklarla donatılmışlardı . J;:ıpon kadınl; rinden , lumsa l sorumluluğu , Meiji dönem inin entele ktüelle ı yazı Nakam ura t<ırafından "İyi Annel er Yaratm ak" başlıkl kez ilk ile ı slogan ı) ike11boı (ryoıısn sı ile, "iyi eş-akıllı anne" söze dökülmüştür.' yıw nmasına ve tarihsi z Japon kadını tas;:ıvvurunun ;:ırala Kanno i, tarihin ti ÖPHH 'ye koşul geli~en japon kadın hareke Suga örneğinde okuy;:ırak başl;:ıyabiliriz.'" Meiji Dünem i kadın hareke tleri içinde yer alan Kanno yılın Sugar esmi tarihe göre bir "anarşist" tir; Meiji 43 (1910) /ikıı (Daigya da meyda na gelen "Büyü k ihanet Olayı"nın r, ken)" sanığı olarak tutukl anan 42 Jdşi içindeki tek kadındı an okuve idam .edilen 12 kişi arasında yer alır." Resmi kayıtl etiflas Babası dır. Osaka' yeri maya devam edelim : do~um ldan İlkoku ştir. yitirmi da . miştir, annesi ni ise küçük yaşlar rek sonra eğitimini sürdür(e)memiştir. 20 yaşında evlene ederek Tokyo 'ya ta~ınmış, ancak anlaşam;:ıdığı kocasını terk tavsi1902'de Osakzı'ya geri dönmüştür. Yazar Udagawa ' nın açalışm si) Ga::.ı:tı: Sn/ınir (Osnkn oıı'da yesi üzerin e Osnkn Clıoıılı 10 Japon r~rrıi tarihinde . gere-he rAl·ıjı G~rt'k Dönt>mi ~ntt"l~klutliE:-rr üzerıne yApıl.;,n çalr~rn;,J, , oJ\un kadın (lu;Unür \'l' r--rE>flY..Wnn tophJrn~·'' t.tuhle-·ı.n ~ ~ · ~ul'llel Ö'"<'9"'· lovr""l ol SC'C·. •nd Polirir•' ld~aı in 1->t S,:K,.IIn~ lnr•~rw/ı on l~Pdn•·· 2(1) 19&4 sayı<•ıda """"' ııor-n, ~adın twrrlfllt-ri h.dHm·· t~rtı)tTVı y;,.pthnam•ll,lfiı· Bu ~denle M~ı Oönt ıı .. adın har('lt~tleri ~r.huıı okumak. için 6flCelil·ıe f~i~t tarih ç~ı)metl;t•,ı ta~vurull"'l•J)~ur. S.e,-erı. (1983) ve fuj.Wa'non (1'· 32.!-342 ) çahlm.ıl••• olm.n.aydı, Kanno Sug..t' ı · t~rlhi.ni olı:...,ma tdınıi yalnı.4ca re,;mi tarılle ba-:ı uı.cai.tı. ,, -e.:;y;;~ lhiınet Olayı- h••· VOJr\olY.lo:.n lmpar.liCr f., •.. -~9özünde·· b~t tanrı ~r:iu~~, . t.as.ı,l.ınan 1uık.:nt rylr... ı. ~r ilen addır. 12 En<ylo~dıa of J.Jpan (r•roh\iz : 3: 1 lS. 4: ı4S ı 223; 6: 285; 8: 268. ı~· ""-. "'""""/ i _,.....&, ___ _ _ t -~ Japonya • Binark • Oryantalist Söylem ve ~-- 7:r-- ·-·- --- ----'~8o-.-kült~r-ve -ile-tişimfc::ultu B re & comm unica tion Udagawa'nın metre- e gör e ya başlamışt ır. Kanno, resmi tarih ann o özetle böyle yazılır. hteK tari mi si olm akla suçlanır. Res 'da hsını oku may a, Japo nya Bun dan son ra Kan no'n un anla Siüze rind e araştırmalarda bulu nan kadın hare ketl eri tarih i dev am edeceğim. eve rs ve Fujieda 'ya day ana rak ou (Kırılma) 1903 yılında Kan no'n un ilk kısa romanı Zckk Japo n 3'de Kanno, Hristiyanlık temelli yayınlanır. Aralık 190 arşiv soeğinin Osa ka bür osu nun Kadınları Ref orm Dern n .elde annı hakl n kadı nde ji dön emi rumluluğuna seçilir. Mei mde eyle n nian kadı Sosyalist edil mes i amacı ile Hristiyaıı ve alist sosy da no bir son ucu olar ak, Kan işbirliği politikalannın tığı tanış da ar. Bir topl anh lide rler le fikir alış-verişine başl aWak i üze rine 1906 yılında sosy alis t lide r Sakai'nin tavsiyes taşınarak, Muro11 Slıiııpoıt yam a eya letin in Tan abe şehrine alist ve savaş karş ıtı gazetede ça(Kıısaba Haberleri) adlı sosy aya cak sosy anda öne mli bir rol oyn lışmaya başlar. Yaşamı gazetede çau fl~b ) 1 . (l8.BZ.:191! Kansan.Arahata,_ ------list düşünür---------yine bu lışırken tanışır. Kan no gaz eted e çalışırken edindiği ums al değişikliklerin gerden eyim leri n etkisi ile kök lü topl siya sal nları Ref orm Derneğinin çekleşmesi için Japo n Kadı uğunu fark eder . Kanno, anc ak y ap tırım g.üc unü n yetersiz -old farklılık doğurabileceğine kök lü topl ums al değişikliklerin an NFııjiıı to oıt Slıiııpoıt ' da yayınlan inanır. Aralık 1905'de Mıır nlara sükadı a sınd ma") başlıklı yazı Dokııslıa" ("Knduı ve Oku n ların kadı an tır. Oku may ·rek li okumanın gerekl iliğini anla döne hali ak erke kler in köleJeleri "e vcilleştirilmiş eşler" olar , vers ikel erin e dik kat çek er (Sie nüştürülmesinin tehl 6'da bite n Kanno, Mayıs 190 1983:147-148). Gaz eted eki göre vi ile birl ikte Tokyo'ya taşı önc e Kyoto'ya, ardından Ara hata eted e çalışmaya başlar. gaz oıı adlı nır. Kan no Mailıiclıi Demp un hastalığı (tüberküloz) 1908 yılına gelindiğinde Kan no'n nlar ile olan ilişkisinde de bazı soru ilerlemiştir ve Ara hata tin alis sosy p ı yıl, bir gru orta ya çıkmaya başlamıştır. Ayn yo Tok ak mün izm " slog anla n atar "Anarşizm" "An arko -Ko enle Düz k alarını, "Po lis Güv enli sokaklarında gös teri yapm tin, gös teriy e katılanları tumel eri" ne aykırı bula n hük üme tari hind e "Kırmızı Bay rak tuklaması ile son uçla nan ve Jap on 1908) olar ak geç en olaya Olayı" (Aka Hata ]iken) (22 Haz iran yda n son ra serbest bıra kanşmaktan dolayı tutuklanır. Ola bed er. Kırmızı Bayrak Ola kıldıysa da, gaz eted eki işini kay sosy'l.list hareketi çök ertm ek yı'ndan son ra Meiji hük üme ti klam aya başlar. Ara hata da ama ayla , lide r kad rosu nu tutu ve" Anarşizm" yazılı bay rak tutu klan anla r arasında yer alır is cezasına çarptınlır. Hük üme taşımaktan dolayı 1,5 yıl Hap sert bir şekilde bastırması, tin muh alif söy lem leri böy lesi ne r alm aya yöneltir: Kan no'y u dah a radi kal bir tavı tıkıldıktan son ra (radiKırmızı Bay rak Olayı ile hap ise büy ük bir olay olm am eyle kal fikirlere ilgi m arttı) ... cezalar verildi ... Bu agır çok tlere alis mak la birlikte, sosy bir hük üme te karle böy den eyim ler ile kızgınlığım arttı, acağını niha yet amay olun rılı başa e şı sıradan yön tem lerl fark ettim ." 13 Büyük lnan• t oı.tyı (1910) durUl~ıwıda K~o·nun iti,..flannd.n ~kı.r~ rı ~· (1983: ı60). iz geçirir. 1909 yılında Kan no 1908 ile 19b9 arasıru sess Shu usu i Kou toku 'nun yen i kuranarşist sosy alis t lide rler den ;------------ak a )' s-e""k-re--:t_e_r -o'la-r-c ~ (Heinıin-s""lı-c d uğu "K-~mü~istl~r De;;e~ ';iıd birl ikte Kırmızı Bayrak Olaçalışmaya başlar. Kou toku ile t örgü tlen mey i canlandırmayından son ra çök ertil en sos,ralis --- --- --- --- --- --pı-k-hk-lann--nor-mal -yollar-dan --yı ama ç ·edinir.-T-oplumsal--ça-r toku ve Kan no birlikte yaşaçöz ülem eye ceg ine inan an Kou hem de fikirdaş olar ak birlikmay a başlar. Çifti n hem sevg ili t çev rele rden gelir. Kanno, telik lerin e en fazla tepki sosy alis arur ken , hem kişisel hem de Ara hata 'ya ihan et etm ekle suçl rden dışlanırlar. Kanno, Koideolojik olar ak sosya.list çev rele ıs 1909'da yayınlanan Jiyuıı utok u ile birl ikte ilk sayısı 25 May rlamaya başlar. Meiji hük ü5/ıisou 'yu (Özgiir Düşünce) hazı basın yasalannı çiğnediğini met i derg inin ikinci sayısının eng elle r, hem de dergi yi ağır öne süre rek, hem dağıtılmasını ede r. Resmi tarih e göre, bir para cezası öde mey e mah kum ji'ye suik ast planına des tek bir gru p anarşistin İmparator Mei layıaları, Kou toku da davere n Kan no ve dige r suik ast plan eri olar ak 1910 yılında tutu khil, Büy ük ihan et Olayı'nın faili duruşmalarda eyle mci ler laru rlar. Kam uya kapalı yapılan ardır. Duruşmalar sırasınölüm cezası iste mi ile yargılanmışl r-\ .~... ; ı i 82 • kültür VI! ileti~imfculture J. & communicati~~ - _ _ Binark • Oryantalist Söylem ve Japonya • 83 ı ! i Knnno, toplum un s ı radan reform larla deği~emcyeceğine cisi olan" İmpara inandığını ve bu neden le "herşeyin temsil eder (Sievers, kabul tor'a yöneli k şiddet eylem i tasarladığını edi1983: 161 ). Otuz yaşındaki Kanno 25 Ocak 1911'de idam d;:ı lir. Fujied a'ya göre Kanno 'nun yaşamı, edebi kişiliği, eylem sadece kadını olarak faaliyetleri resmi kayıtlarda çarpıtılmış, , alırken yer alanda al kamus olarak cinsel kimliği ile ilişkili tarihi 'nun Kanno 1). 330-33 (1995: tarihi de~ersizlcştirilmiştir kuyapah aktör yeri ne erkeke gemen tarihin nesnes i olarak ma kadın Japon rulmasını sağlayan bilgi/ iktidar ilişkisinin, al yaşams içkin tasavv urun serbestleştirilmesi projes i içinde Kanbir önem taşıdığını düşünüyor~m. Çünkü resmi tarih "m;:ıanda aynı gibi, aldığı n elinde ı no'nun konuşma hakkın " nipulc edilen ," "cinsel arzu ve şchvetin:nesnesi" ve "erotik tarih resmi o'nun Japon kadını tasavv urunu pekiştirir. K;:ınn asına Arahatanı.n....kendi_üzy..<tŞJI!TLP__}'kü-------------ıa-r.aJı.ı:ıdan. .~azılm ebisünde Kaımo hakkında yazdıklarının yön verdiği söylen adını !ir. Ara hata, Kaıı5o11 jide11 (Kmıso11 'mm Yaşam Öykiis ii) r. :ımıştı yayınl; e 1947'd olarak ilk verdiği özyaş;:ım öyküs ünü tanınıbma!Kfı---- ü-.e-r--;-k-eğin kadın .kimliği'""iıi - - - - - - -___- __-__- _-_----=u_u_i.,...)z..::y:....a_ş_a.:.m---::ö-y""k-::ü-s'::kurgudarının en somut örnekl erinde n birisid ir. Arahata'nın bir su ile Knnno nldata n, ihanet eden, baştan çıkarıcı, hafif basityosma olarnk çizilir. İdeolojik olanı'k yeters izdir, hatta (Fujiıdır kaynağ utanç bir için tir; kısacası sosyal ist hareke t 'nun Kanno k, eda, 1995: 330-331). Araha ta daha ileri gidere ndiilintile sosyalistliğini çocukluğunda uğradığı tecavü zle değerrerek açıklamaya çalışır. Kanno 'nun tarihi yapıcılığını geliştin hareke ist sosyal a'da Japony sizleştiren Arahata'nın geise olduğu birisi rden mesin de öneml i rÔI oynamış liderle sı, yazm;:ı tarihi olarak ne! kabul görür. Arahata'nın bir erkek arı yazıcıl tarih Kanno 'yu damgalayışı, sorgul anmad an resmi tarafından da izlenir. Bu tarihi örneğinde okuMeiji Dönem inde toplum sal yazıda K;:ınno Suga'nın kişisel duğum/ yazdığım Japon kadını, 1 ! 1 1 çık ve siyasa l taleple rle kamus al alana eylem ci kimliğiyle dharek ın kad i mış, kendi adına konu:;muştur. Meiji Dönem Anr. leri içerisi nde Kanno Suga'nın tarihi bir istisna değildi n egeme erkek arının kadınl Japon cak, Kanno Suga dahil, diğer tıpkı tarihi, ~ eleni mücad ideolojiye karşı verdik leri kadıDoğu'lu )<adınların tarihleri gibi, ötekinin/Doğu'nun/ n üretile içkin onlura , nın_sömürgeleştirilmesine ko~ut olarak ta'nın Suga Kanno sabıt tasavvurların içerisi nde silinmiştir. mizi rihini okumi l' edimi, Japon kadınma içkin taha~yülleri " sorusu aralam<ıya çağınrken, "Japon kad ını gerçeği nE>dir? farklı nun bir yana bırakılıp, "Japon kadın gı·rçekleri olanca peda"sınır bir ve masına tartış ir?" ii;:11e duruşları ile nelerd gojisi"nin (border pedngogy) geliştirilmesine katkıda bulunu yaşaal kamus yor. Girou x'nun tanımı ile, "sınır pedag ojisi," elenin bir mın kalites ini geliştirmek için verilen .ortak mücad 1 ratik kaparçası olan farklılık kavra ınına duyarlı bir demok ti_r. Bu demek ek _t__erın s gö_ _Qz~n__ a - ~u- fels~f~~i_ı:ı~n -~~..!:~rrıasir:!_ e birlikt yerine ma konuş adına yeni pedag oji ötekile r için/ "sıada çalışm Bu 8). konuşmanın dilini üretir (Girou x, 1992:2 urlantr pedag ojisi" kavramına, Jap~ın kadınma içkin tasavv yol nda çabası rme" tlcşti ~'sümürgeleştirmedcn serbcs -nmızı in güsterici bir strateji olduğu için başvurulmuştur. Dirlik' lonpostko odern/ postın ı, deyim i ile, Girou x'nun bu kavram , Kuya! "farklılık politikasının" bir türevi olmak la birlikte asınzey-G üney, global-yerel, biz-on lar, kendi- öteki tartışm r. Çündaki açmaz iara bir çözüm getirm e gizilg ücüne sahipti nması olumla ığının farklıl duruş kü sınır pedag ojisi sadece yol için alar" politik an olmay ile yetinm eyerek , "totalleştirici ıformlar iktidar ve gösterir, "farklı laştırılmış toplulukların anilişkili nın kısmi, özel içeriklerini," "daha geniş teorik ve a" !atılan ihmal etınemeye" ve "yerel ve global i kucak lamay için bir çalışır (Dir! ik, 1996: 41). Kendi -öteki sınınru aralam ak kadı u Doğul , sürece "sınır pedag ojisine " başvurmadığımız la r) ştırma( nın tarihin e etnose ntrik ve fallolo gosent rik karşıla n 'ın pencer esinde n bakma ya devam edeceğiz. Ancak , Mutma için, ısrarla vurguladığı gibi ötekin in tarihi bize verili olduğu .,..., ~ ·~_, { ............... /\~} 84 · kültür ve lletişim(culture & Binark • Oryantalist Söylem ve Japonya • 85 communication elenekdern bir görün ümü olsa bile aslında özde yine.g ... or geliy a aklım kaciın sel yapıdaki ... di~er ... ... Uapon) kadın harek eti ... sanki bana yani şlar fikalmı e gerid Batı Avru pa'ya göre çok geri bir çok lan gibi geliyor... yok ...japon ya'da kadın harek etleri ... Çok fazla bilgim unu zanne tmiyo olduğ et harek bir ı iddial çok ... all)a rum ... 1 a ilk gelen ...Japon kadını dediğiniz zama n, benim aklım daha yırt nı yapısi eksel gelen o Sanki r. geislıalar oluyo Japon e~er da amda mamış bir kabuk içeris inde. Bu bağl karlığa geyşa bu sanki ise, var eti ya'da bir kadın harek nüyorum. Ama Jadüşü gibi imiş k olaca et harek bir şı da bilpony a'da bir kadın harek eti var mı yok mu onu miyo rum." sorun u, Taha yyül ediş biçim imize göre, japon kadınının k tanımından, evren Batı'yı merk ezley en her !firlü gelişmişli olara k işaretsel oland an farklı olmasında yatar . "Evre nsel" tarihini okum ak ol- özelli kle de Doğulu kadının dukça sorun lu bir iş. Mutman'ın deyim i ile: şeyle, Ba... "Doğu" her zama n için Batı'dan başka bir ülen şeylerle kıyasla tı'nın basitç e sahip olduğu düşün Doğu aranarak Batı'nın "Ötek i"si halin e gelir. Batı ile Doğu'nun, , damgalanışıdır. sındaki ayırım Doğu'nun işaretlenişi toplumların kavlu Ory<ıntalizmin dışına çıkarak, Doğu tarihlerini, üreeyi, çevirm e tersin rını ramsallaştırılmala yı detim biçimlerini, politi k yapılarını yenid en yazma nemızın laşma karşı klerle güçlü nediğimizde, muaz zam zaten deni budu r. Çünk ü bize tarihsel olara k verili olan, yada, durum çok Bir r. "hege moni ze" edilmiş bir farktı ın tarihi nin Batın değil, tarihi nun Doğu lan zılmaya çalışı kendi tabir tersi, ya da onun Doğu'daki suret idir ... Batı ndaki arası ile Doğu ni, kendi rihini, zamanını ve kısaca mtoplu sivil en, tariht yu Doğu' yani arak, farka dayan diye n yoksu vb. ten dan, kents el yapılardan, birey sellik damg alaya rak kurmuştur. (1996: 44) tarihini yeni___ J:!er_t~E~b ()ku~ası bir anla111~a okunanın tarih okum a -le heden den yazm ak, yani kurm ak deme ktir. Bu ve siyamsal ve yazm a işleminde, kendi -ötek i ilişkisini toplu ile ele almasal gerçe klerin içindeki "devi nimse l duruşları" ---------- - - --- ya özen göste rilme lidir. - - --- Tasavvurları en Serbestleştirme rmed eşti Sömürgel Geçm e veya eti tarihi Bu çalışmada, Meiji Döne mi Japon kadın harek m tarasöyle t Kann o Suga örneğinde okun du ve Orya ntalis işlemi, mesi vurların üretil fından Japon kadınma içkin tasav landığı Ye nebu işlem içeris inde neyin evren sel olara k tanım En başa döneyin evren selde n saptığı irdele nmey e çalışıldı. erind e japon bbetl muha or korid ki cek olurs ak, akade mide oruz: görüy unu kadını ile ilgili bir sorun olduğ n ben... Japon ya 'da kadın denin ce ... Japon toplu munu şeyler geliyo r ... bir a aklım göre imaja ... var imajı de bir ünem li bir kere Japon toplu mund aki gelen ekler in çok içerin ekleri gelen o da kadın m, üyoru düşün olduğunu moyani or, sinde sanki geleneksel konu munu koruy Bu ------------ ak beri tartışmaya çalışbğım sorun un adını koym ımı in merk ezlen mesi bunal gerekirse, sorun , evrensel öznen \ Baştan - ---regelen-Ba-h-mer-k~.zli-tanımlan_ -~-.ıs-lında-;-Evrensel-öznenin-sü etyönelik eleştiriler kimli k parçalanmalannı teşvik ığı farklıl ) mekle sonuçlanırken, özün de sadec e (ötek inden ortay a çıkıyor; vurgu layan kimlik politi kalan birbir i ardına k harek etleri yeni gelenekçi hareketler, dinse l ve etnik kimli merk eziern e a gibi. Ancak, yine de tüm bu parça lanm alard sınırlar geçilm iyor. Tamantığının üstes inden gelin miyo r, sleştirmek, öteki ne içsavvurları sömürgeleştirmeden serbe için öyle kolayca gerığı kin tasav vurla r kendi bilind ni yaratt Tasav vurun sömürgeşti çekleşecek bir şey de değil üsteli k. eştirme önrilme den serbestleştirilmesi, gü ya varol an, ötekil in tarihsel sücesi saf mirasın ortay a çıkanlmas ı veya ötekin söyle mek anyu u" rekliliğinin onarılması , bu anlam da "doğr geştirmeden serbe stlamına da gelmiyor. Tasav vuru sömür ve yeni bir bilincin tasarımı deme ktir.N ederv een leştirmek, cümle~. 1ti~~ obrol tanık oldugum "koridor muhab~ı~rindt'n• ., bOr grup akademisye~ ı.oruı..n --lenen-yer-de-ise-Bat-ı-mer-kez~e-ni.r-:.- masına Sınır 14 ·Japon ko dmı denince ili; akıınoz& ~n im<]t nedir ı ve •ıaponya'da kadın Nıreketlen ~ninc~ okJ.nızo 90~ im<]t ik nedir ı· sorul•r N Yf'rilt'f1 yonıii.Jrdon ~rlt'nmiııir. . 86 • kültür ve ,4?''> r.) ileti~im/CLJitur~ & Binark • Oryantalist Söylem ve Japonya • communication Parekh'e.göre, tasavvuru sömürgeştirmeden serbcstleş ti rmc, iki yönlü bir iş l em: hem sömürgecileri hem de sömürgeleşti rilm i şleri /ötekileri kapsayan bir süreç (1995: 3). Batı-merkez li tasavv u rların sömürgeşt i rmeden serbestleştir il mesi salt tersyüz etme işlemi üzerine tenıellenirse, bu u ygulamahı r ilc kendi -öteki sın ı rı aşılam<ız; imge, i.inyargı, i.itekileştirıne, oryantalizm gibi Batının "bakışının" yanlışlığının vurgulanmasından öteye gidi lemez; öteki ni n kendi doğrularının en doğru olduğu söylemi pekiştirilir ve sonuçta, öteki kendine dönüşü rken, değerler sadece tersine çevrilmiş olur. Türkiye'de de tasavvuru sömürgel~ştirmeden serbestl eştirme oldukça dar anl;ımd;ı, "kül türel politika" k;ıps;ımın d;ı ele alınmakta, ya "uygarlaş(tır)ma misyonu"nun desteklenmesi ya da sömürgeleş(tiri l )me öncesi varolan sözde geçmişe ait geleneklerin yeniden tasadanması ola rak düşiini.il mekte, böylece kolonyal söylem ve pratikle yüzleşme/he saplaşma ertelenmektedir. Un utulan" ... temsili bir h~kümet tarafından yönetilen, paylaşıl;ın hayali y;ı da üretilmiş bir topluluğa duyulan inanca temelli ulus-devlet miti ve mission civilisalrice miti" nin sömürge l eş(tiril )me sürecinin "evrensel" ------------ü-rünü-o1dtığudıır\Miyoshi;-1~96:-iı·z}:-Bstelik; -ulus..:devlet toplumsal cinsiyet, etniklik ve bölge bazında iç sömürgeleştirme işlemidir. Ulus-devletin modem olma ısrarı ötekinin varlığını gerekli kılar. Batı dışındaki ulus-devletlerin kimliklerini kurma süreci, Bab'nın " Batılı-olmayana" iliş kin tasavvurlannın bizzat Batılı-olmayanlar tarafından dolaşıma soku l ması ile s o nuçlanmış ve Batılı-olmayanların kend i aralarındaki il işkilere dahi taşınmıştır. Ömegin, Afrika ve siyahlara ilişkin Batı önyargıları Japonya ve diğe r Asya ülkekimliği lerinde yaygınd ı r. Japonların Türklere ilişkintasavvurlarıda benzeri bir işlemin sonucu oluşur. Türk(iye) egzotikleştirilen geçmişi ve parçalı kimlikleri ile Japonya'nın en Batısındaki Doğu(lu } 'dur. Doğulu, kimliğinin parçalanmışlığı, Batılı bir kimlik inşa etmenin ya da edernemenin getirdiği sancısı ile Japonya için ötekidir. Tasavvuru söınürgeleştirmeden serbestleştirme nasıl duruş olmalıdır? Tasavvuru bir sömürge l eştirmeden serbestleş ilişkin tasavvurların doğruluğuna ya da yanl ı şlığına bakmaksızın, ,bu tasavvurları toplumsal ilişkilerin ve gerçeklerin kurucuları olarak "olma" biçimleri ile tartış m;ıy_ı gerekli kılan bir tavırdır. Böylece kendi-öteki, biz-ontirme, ötekine lar, n o rmal-ımormal (vs.) arasındaki sınırı oluşturan işaretler ve damgalayıcılar olarak l.ısavvurların işleyişlerine müdahale edilebilir; tasavvur scrbestleştirilebilir." Tasavvurun serbestleştirilmesi kendi-öteki arasındaki sınır aralıkları ve sınır kesişmeler i nde var olan söylem pratiklerine duyarlı olmakla gerçekleşir. Ötekine ilişkin tasavvurlarımız burada öne sürdüğüm gibi (yeni) sömürgeleştirme işleminin ürünleridir. XXI. yüzyıla bakarken (yeni) sömürgeleştirmenin yeni işle yiş biçimleri ile gittikçe egemen hale geldiğini görüyoruz. Gündelik yaşantımızı~ içine nüfuz etmiş olan iç sömürgeleş tirme i~lemiyle, Kemalist aydının ötekisi, laik k;ıdının öteki-si,-Türk-1in-ötck1si-k uruluyor, -biz-onlar karşıtlığı, varolan kimlik aralıklarını yutup, eziyor. Ötekine ilişkin tasavvur, ötekine sabitlenmiş bir farklılık kılıfı biçiyor ve bu tahayyül edilen farklılıktan farklı ofma durumları ise ihmal edilebilirler kapsamında tutuluyor. Türkiye'de sınır çatiaklanna duyarlı yeni bir bilinç politikasına her zamankinden daha çok ihtiyaç duyuluyor. Sınır geçme, biz-onlar arasındaki çeşitli ve çoguı biçimlerin / kimliklerin farklılık üstü/ötesi bir bakış ile farkına varılması demektir. Bu "farkına varma" sınırın öte yanındakilerin, görünmeyen ve ihmal edilenlerin, kendi yaşamlarını "bizim" tahayyüllerimizden f;ırklı gerçekleştir ıneyi yeğlediklcrinin kabul edilmesini ve öteki ile iletişime girilmesi demektir. s· ıs Her nt kadar Nedtrv~n w Parrkh s.QmCugele)tiımtde• se-rbf'stle')tirme yerine postkokmyalıım kavramınA vvrgu yapop po•tkolonyat ı.öyıem duyadılı(lonı dU~ünUm~llik (r~fl~•;vrry) vt oyurı özi!'IJıkJeri ile açıkıryorl.ırı.a da. burada bu ı.öylem d<ryarlıh9ını po,ıkolonyaı duyarlılok ytrine, la\avvurun se~stlf'~tıril""!'!.i duyarlılı~ı olar•k adi.Jndırmayı y~ııyo· yazarlar.n po\tkolonyal soy~m duyarlıltQın.a atfeıttıkle-rı du)ÜnUm~llık vı oyun özrollıkleunden ta\avvurun serbesl~lirilmninde göst~ici olacak.ları yoJ K;in "'ta~vvuru sömUrge-lt)tırmeden s~rbntlt-~tırme'" baQiamıncf yararlanmak istiyorum. Çünkü dU~Unüms.eıllik öznenin kendi kimltgini sor9uı..ma"n.ı ; oyun is<. sınırlar aras,ındaki ba~hıın üzerinden tersine ç~rme ~rtnt "'•ralılclann"" k~fi manhQı ile ge-lınmnlne olanak tarur. (NO'dt'I'Veen v< P~rrkh. ı995:5-6). 88 • kültür ve .c:._' F'\ '-("''.; " iletişimfculture & communication Binark • Oryantalist Söylem ve Japonya • E Kaynakça ("Toplumsal Cinsiyet ve Oryantalizm: Batı'nın Bak~ı. Oryantalizmin Halkı." ) Cendaa Kara Sekai o Yomu. (Top/um~/ Cinsiyet Bakı; Açısından Dıiny•Y, Dl<vm4k) K. Seki ve K. Mokumo1o (der) i~inde. Tol:yo: Meisekisho. 41-65 Brün, Lydia (1997). Japon Felselesi.lsUnbul: Kabakı. Dirli~. Arif (1996). "The Global in the local." Glob.ılfl,cx:ai: Culıural Producıion ~nd !he Transnaıionallmaginary. Rob W~!oOn ve Wımal Dis .. n.ıya~e (w.) içinde Duıham: Dul: e Univ<!~ity Prm. 21-45. Nakamura. Mitsuc (19&4). "The lntelie<:tual Class." Journal of Social and Poliıical kieas in Jaf»n 2(1 ): 17·20. Nede,....,,.P..,terse, Jan ve Blıikhu Parekh (1995). "Shifting lmaginaries: Deı:olonization, lnte<naf ~oloniration, Post<oloniality. • The D«olonizaıion of lmaginaıoon: Culrure, K~dge and Power. Jan N~e~Pieterse ve Bhikhu Parekh (der.) içinde. london: Zed. 1·19. Erdogan, Nerih (1995) . "Uiu>al Kimli~. Kolonyal Söylem, ve YP)ilçAm M~romı." Toplum ~ 6ilim (67): 178-198. Encyclopedia ol )apan (tarihsiz). Tokyo: ı:odansha. Fuji~a. Mie~o (1995). • Japan's Fi~t Ph.>\e of Feminism." Japanest Women: N~ Femirıisı Perspectives on the Pası. Pr""'nr, and FuturP. Kumi~o Fujimur;,.Fanselow ve Atsu~o Kameda (der.) içinde. New Yoriı:: The Feminist Preıs. ........ 323-342. Ok.lda, Yuzuru (19&4). 2(1): 1·10. Grossberg, lawrence (1996). "ldentity and Culıural St.':!~ie~ls That All There ls?" OueStions ol Culıural ldenriry. Stuart Hall ve Paul du Gay (der.) içinde. london: Sage. 8 7-107. Said, Edward (19 7 9). Orientafism. New Yari:: Random Houst'-Vin1.>9e. Soeve~. Sharon l. (1983). Flowe~ in Salt: The BN]innings ol Feminist ConscioUSMss in Modern Japan. St.>nford: Sıanford University Pross. Kajima. Shigeru (1996). "Fuıatsuno Orienıarizumu: Manhakvni Miru Fransu to lgirisu." ("Iki Tür Oryantalizm: Dünya Sergierinde Fransa ve Ingiltere") Taikovlc.>i ( 11 t. 20-29 · Spivak, Gayatri Cha~rawrty (1988). ·can the Subaltımı Speak?" Mar~ism and the lnıerpreıation of Culıure. Ç-ary Nelwn ve Lawrence Grossberg (der.) içinde. Kaneko, Sachiko (1995) "The Struggie lar L.egal Righu and Reforms: A Histarical View." Chicago: University of lllin<fı.is.. 27 1-3 13. Spivak, Gayatri Chakravorty (1 990). "The Problem of CulturaiSelf-represent.>tion wi1h -----------------Walter Adam!oOn." Tht Pa.1J:;a!DcıiiJ~-.-5rrillf!gifi-arıd-BiıJiog~:Sarah Harasym (der.) için~e. london: Routledge. S0-58. Kel sky, Karen (1996). "Fiirting with the Foreign: lnterracial Sex in Japan's ınıemationar Age." GlobaVLocai:Culrural ProdiJCtion and ıhe Transrıaıianallmaginary. Rob Wilson ve Wirnal Dis.,.naya~e (der.) içinde. Ourham: Duke Unive~ity Pross. Spivak, Gayatri Chakravorty (1 995). "Subaltern Tall::lntennew with the Editors." The Spivak Reader: 5elecıtd Works ol Gayarri Chakrawny 5pivak. Donna landry ve Gerald Ma<:lean (der.) içinde. New Yar\ Routledge. 287·308. . Ta<:Ai.-KaO<u-{-l-99&)-'eosei"T''I"SanS6k€iltOCiiiC!Oa:\"ı:<ld ının Siyasal Katılım Hakkı ve Toplumsol Cin~t.") Rail>urari Savkan 5hakai Kagak v: Cendaa (2): 122·140. 17~1~ ---- - -- ----- "lntroducıion." Journal of Socialand Pot.ıicalldeas in Japan Giroux. Henry (1992). Border Crossings: Cv/tura/ Worl:ers and the Politio of Edıxation. london: Routledge. Japane>e Women: New Feminist Perspec6ves on rhe Pası, Present, and Fıııvre. Kumiko Fujimur;,.Fanselow ve Atsuko Kameda (der.) içinde. New Yarlı:: The - - ~in~t Pr~s. 3·_14. . - - -- -·----.. --- Ohashi, Yoichi ( t996). "Fuhenseidemonaku, Saidemonaku: Saido 'Orientarizumu' Saikou." ("Ne.~enseHik ne dt Far~lılık : Said"uı 'Oryant.>lizm'uıi yeniden Duıünmek.") Taikoulc.>i (1 1): 30-35. ~ _ ___ Kojima , Setsu~o ve Joan Grein (der.) (1993). WaEi Nihon 5hou kii iiten. (Jaiıöii-i:ulıur Sôılıigv') Tokyo: Japan Times. Tho~ten-Morimoto, Marie (1 994). "The 'Peace Marcus. George E. ve Michael Fisher (1986}. "'Preface.'"' AntfıropoJogy asa Culturdl Critiqve: An Experimental M~nc in HvrnJn Sciences tçinde. Chicago: The University of Chicago Press. Matsu~.Michi~o (19&4). "lntellectuals of the M.,;ji Period." Journal af Sodatand PoliıK;al 2 1 11 16 ldeas in Japan ( ): ' · Miyake, Yoshiko (1996). "Rekishi no Naka no Cendaa: Meijishakaishugisha no Gensets ni Arawareta Josei, Joseir~dousha." ("Tarihin Içindeki Toplumsal Cinsiyet: Meiji Sosyalizmde Kadın ve Kadın lıçier) Raiburari Soukan 5hakai Kagaku: Cendaa (2): 141-165. Miyoshi, Masao (1996). •A Borderloss Worid: From Colonialism ıo Transnatiooalsm and the Oteline of the Nation-State." Globalfl,cx:ai:Culıural Producrion and the . Transnationallmaginary. Rob W~!oOn ve Wirnal Dis~nayake (der.) içinde. Durham: Duke University Press. 7&-1 06. Morley, David ve Kevir. Robins (1997). Kimlik Mekan/an: Kuresel Medya, Elektronik Ortamlar vt" Kültürel Smırldr. Istanbul: Aynnb. Mutman, Mutman ( 1996). ·oryanıalizmin Gölgesi Altında:Baıı'ya Karıı Islam." Oryanıaliım, Hegemonya ve Kıiltıirel Fark. F.Keyman, M. Mutman ve M. Y~enoglu (der.) içinde. Istanbul: lietiıim . 2S-70. Naitou, Masaneri (1996). "'Cendaa to Or~t arizumu: Seiou no Gan. Orientarizvmu no M in. · DNindeö in Japanese Cinema:Metapho<s of a Oemaiıarized Natiorı . "' Colonialism and Natiorwlism in Asian CiMmd. Wimal 01swnayake (der.) tc;inde. Bloomington: Indiana Un~nity PTe5s. t 1·29. . _. Ukai, Satoshi, vd. (1996). "Po.uto Koroniaruno Shisouıowa Nanika: Kyoudoutougi" rPostlolonyalist Fikir Nedir? Birtikte . Dü~ünme.") Hihan Kuukan (2): 6-36. Yoshiol:a. Hiroshı Decolonizaıion (19g5). "Samurai and Self-colonization in Japan." The of lmaginarion.(ulrure . Knowltdge and Power. Jan Nederveer>-Pıe t erse ve Bhikhu Paıekh (der.) içinde. london: Zed. 99-1t2.