Versiyon - ABC Enser
Transkript
Versiyon - ABC Enser
Versiyon: 112005 www.abcenser.com.tr ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ MOVICON X -2- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 1. 2. 3. GÝRݪ KULLANICI LÝSANSI BÝR PROJENÝN OLUªTURULMASI VE YAPILANDIRILMASI 3.1. Yeni Bir Proje Oluºturmak: 3.2. Araç Kutularý: 3.2.1. Tool Bar: 3.2.2. Aligning Bar (Düzenleme Satýrý): 3.2.3. Formatting Bar (Metin Satýrý): 3.2.4. Status Bar: 3.2.5. Menu Bar: 3.3. Çalýºma Alaný: 3.3.1. Proje Yönetimi Alaný: 3.2. Özellikler Penceresi: 3.3. Lojik Çalýºma Alaný: 3.3.1. Menü: 3.4. Araç Kutusu: 3.4.1. Temel ªekiller: 3.4.2. Butonlar-Lambalar-Anahtarlar: 3.4.3. Göstergeler: 3.4.4. Geliºmiº ªekiller: 3.5. Sembol Kütüphanesi: 4. KAYNAKLAR: 5. PROJE AYARLARI 5.1. Proje Genel Ayarlarý: 5.2. Proje Platform Ayarlarý: 5.3. Proje Yürütme Ayarlarý: 5.4. Veri Kaydý Ayarlarý: 6. ALT (Child) PROGRAM AYARLARI 7. GRAFÝK ÇALIªMA ALANI 7.1. Ekran Oluºturma, Düzenleme: 7.2. Sayfa Özellikleri: 7.3. Sayfaya Script Ýliºtirmek: 7.4. MENÜLER 7.4.1. Menü Ekleme: 7.4.2. Menu Genel Özellikleri: 7.5. HIZLI TUªLAR (ACCELERATORS) 7.5.1. Hýzlý Tuºlarý Eklemek: 7.5.2. Hýzlý Tuº Genel Özellikleri: 7.5.3. Hýzlý Tuº Komut Genel Özellikleri: 7.5.4. Hýzlý Tuº Komutu Uygulama (Execution) Özellikleri: 8. GRAFÝK ARAYÜZ 8.1. Temel ªekiller: 8.2.1. Butonlarýn Özelliklerinin Ýncelenmesi: 8.3. Göstergeler: 8.3.1. Slider: 8.3.2 Metreler: 8.3.3. Bargraph: 8.3.4. Gauge: 8.4. Geliºmiº ªekiller: 8.4.1. Connector-Pipe: MOVICON X -3- 7 7 8 9 14 14 16 17 17 18 24 25 26 27 28 30 30 30 30 30 31 33 34 34 34 35 37 38 39 39 39 41 42 42 43 44 44 44 44 45 46 46 47 48 48 48 48 48 49 49 ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 8.4.2. Chart: 8.4.3. Trend: 8.4.4. Grid: 8.4.5. Embedded View: 8.4.6. Edit Box: 8.4.6. Alarm Ekraný: 8.4.7. Log Ekraný: 8.4.8. DataLogger Ekraný: 8.4.9. Trace: 9. GÜVENLÝK 10. TRENDLER 10.1. Trend Biçim Özellikleri: 10.2. Trend Pen Özellikleri: 10.3. Trend Execution Özellikleri: 10.4. Trend Deðiºken Özellikleri: 11. ALARMLAR 11.1. Alarm Görüntüleyici: 11.1.1. Alarm Görüntüleyici Özellikleri: 11.2. Alarm Listesi Kaynaðý: 11.3. Alarmlarý Eklemek: 12. REAL TIME DB 12.1. Deðiºken Alanlarý: 12.1.1. Hafýzalý Deðiºkenler (Retentive Variables): 12.2 Dinamik Deðiºkenler (Dynamic Variables): 12.2.1 Dinamik Network Deðiºkenleri: 12.2.2 Dinamik OPC Deðiºkeni: 12.2.3 Dinamik Haberleºme Driver Deðiºkenleri: 12.3. Movicon Sistem Deðiºkenleri: 13. SYNAPSIS 13.1. Synapsis Özellikleri: 14. IL LOJÝK (INSTRUCTION LIST) 14.1. IL Lojik Komutlarýný Ekleme: 14.2. Lojik Programlama 14.2.1. Birleºik Mantýk Sonucu (Combined Logic Result) “CLR”: 14.2.2. CLR için Seri-Paralel Baðlantýnýn Yazýlmasý: 14.2.3. Program içinde Atlama Yapýlmasý: 14.2.4. Floating Point Deðiºkenler: 14.2.5. Lojik Akümülatörler: 14.2.6. Sabitler: 14.2.7. Program Sonlandýrma: 14.2.8. Yorum Ekleme: 14.2.9. Lojik Bit Ýfadeleri: 15. “SCRIPT”LER 15.1. WinWrap Basic Dili: 15.2. Movicon Basic Script kütüphaneleri: 15.3. Subs, Functions, Events, Methods ve Properties: 15.3.1. Sub ve Functions: 15.3.2. Events: 15.3.3. Metodlar ve Özellikler: 15.4. Basic Script’lerde Deðiºkenler: MOVICON X -4- 49 49 50 50 50 51 51 51 51 52 53 54 55 56 56 57 57 57 58 59 60 60 61 61 62 63 63 65 66 66 69 69 69 69 69 70 70 70 71 71 71 71 78 78 78 79 79 80 82 82 ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 15.5. Çabuk Programlama: 15.6. Basic Script’lerde ve Sembollerde Kodlama: 15.7. Kaynaklar Bölümünde Basic Script Oluºturma: 15.8. Komutu Çalýºtýrmak 15.9. Baºlangýçta Çalýºtýrmak: 15.10. Nesne Özelliklerde VBATM Basic Script: 15.11. Nesne Kodu içinde VBATM Basic Script: 15.12. Public Basic Script’leri: 15.13. Basic Script Editörü: 15.14. Edit Menu (Basic Scripts): 15.15. References...: 15.16. Complete Word (CTRL + Space Bar): 15.17. Parameter Info (CTRL+SHÝFT + Space Bar): 15.18. Debug Menüsü: 15.19. Script Explorer Penceresi: 15.20. Basic Script Hata Ayýklama: MOVICON X -5- 83 84 84 85 85 86 86 86 87 88 89 89 89 89 90 91 ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ MOVICON X -6- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 1. GÝRݪ Bu kýlavuz, temel Movicon X Scada/HMI tasarým tekniklerini hýzlý bir ºekilde size göstermeyi amaçlamaktadýr. Bu kýlavuz sonunda Movicon X temel fonksiyonlarýný kullanmak için gerekli teknikleri öðreneceksiniz. Bu kýlavuza baºlamadan önce, Kurulum prosedürlerini kullanarak yazýlýmý yüklemelisiniz. Bu dokümandaki tüm bilgiler; Windows 2000/XP’ nin etkin bir ºekilde kullanýlmasý, Kullanýcýnýn Windows tekniklerinin nasýl kullanýldýðýný bilmesi, Kullanýcýnýn otomasyon sistemleri, deðerleri ve PLC kavramý hakkýnda yeterli bilgiye sahip olduðu düºünülerek hazýrlanmýºtýr. 2. KULLANICI LÝSANSI Movicon X baºlatýldýðýnda kullanýcý lisansýnýn geçerliliðini teyit edecektir. Lisans donaným tipi (Genellikle bir USB key) veya yazýlým tipi (Softkey activation) olabilir. Eðer lisansýnýz yoksa, her iki saatte bir ekranýnýza ‘Evaluation Mode’ kutusu gelecektir. Bu durumda Movicon X tüm fonksiyonlarý limitsiz kullanýlabilir. DEMO modda yürütülecektir. Bu zamanda programý kaydedip, Movicon X’ i tekrar baºlatmalýsýnýz. Bir yazýlým lisansý aktif hale getirmek için, projenin komut panelinde bulunan ‘Dongle Requirements’ komutunu kullanmanýz gerekir. ‘Dongle Options’ Penceresinden ‘Softkey’ butonuna basmalýsýnýz. ªekil-1 MOVICON X -7- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 3. BÝR PROJENÝN OLUªTURULMASI VE YAPILANDIRILMASI Movicon X baºlatýlýrken, Program Programlama Modunda (Developer) baºlayacaktýr. Genellikle en son yapýlan proje açýlýr. Ýlk açýlýmda çalýºma alaný boº olarak görünecektir. Çalýºma alaný, modern saklanan pencere tekniklerini kullanýr ve bu sayede çalýºma alanýnda görünen Tab’lara mouse’un iºaretçisini getirmeniz, Tab’ýn içeriðinin görünmesini saðlar. Çalýºma alanýnda görünen pencereyi tutmak için aºaðýda görüldüðü gibi konu ile ilgili komutlarý kullanýn. ªekil-2: Gizlenen Pencereli Movicon X Çalýºma Alaný ªekil-3: Penceresi görüntülenmiº Movicon X çalýºma alaný MOVICON X -8- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 3.1. Yeni Bir Proje Oluºturmak: Yeni bir proje oluºturmak için, File Menüsünden ‘New’ komutunu kullanýn. (Ctrl + N) ªekil-4 Yeni bir proje oluºturmanýzda size kaynak olacak sihirbaz görünecektir. ªekil-5 Ýlk olarak projenin yürütülmesi için platformun tipinin seçilmesi gereklidir. Seçilen platformda desteklenmeyen fonksiyonlar Programlama Modunda varolmayacaktýr. (Seçim daha sonra deðiºtirilebilir). Bu iºlemi gerçekleºtirdikten sonra konfigürasyon penceresi görüntülenecektir. MOVICON X -9- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ ªekil-6 ªekil-6’da görünen pencerede, projenin ismini girmelisiniz. Kullanýcý ayarlarýný içeren bir sonraki bölüme geçin. ªekil-7 Güvenlik ayarlarý bu pencerede tanýmlanabilir. Bir sonraki ayar PLC Ayarlarýdýr. MOVICON X -10- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ ªekil-8 Bu pencereden proje içinde istenilen PLC’ ler seçilebilir. Ekran Ayarlarýný içeren bir sonraki bölüme geçin. ªekil-9 Bu bölümde projedeki ekranlarýn oluºturulmasý için gereken ayarlarý yapabilirsiniz. Her bir ekran için bir baºlýk olup olmamasýný da iºaretleyebilirsiniz ve her bir sayfa da alt kenarda mevcut ekran butonlarýnýn otomatik olarak oluºturmasýný da saðlayabilirsiniz. Next tuºuna basarak Network Ayarlarýna Geçin. MOVICON X -11- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ ªekil-10 Bu ayarlarý ºu an için geçip bir sonraki bölüm olan veri kaydý yapmak için kullanýlan ODBC link tiplerine geçelim. ‘ODBC Database Settings’ penceresinin kullanýlmasýyla, geçmiºe yönelik veri kayýtlarýný incelemek için, istediðiniz veri formatýný ve link tiplerini seçiniz. SQL, access yada excel seçilebilir. ªekil-11 Geçmiº arºivler özellikler içindeki detaylarla daha sonra ayarlanabilir. Next Tuºuna basarak Data Logger Ayarlarýna geçelim. MOVICON X -12- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ ªekil-12 Bu fonksiyon daha sonra bahsedilecektir. En son sihirbaz olan alarm ayarlarýnda gelecek olan alarmlarýn Dijital veya Analog olmasýnýn seçimi mevcuttur. ªekil-13 Bu operasyonlarý bitirdikten sonra OK tuºuna basarak, bu yapýlan ayarlara göre projenin oluºturulmasýna devam edebiliriz. Not: Tüm bu ayarlar proje oluºturulduktan sonrada yapýlabilir. Bu yüzden proje adýný yazdýktan sonra direk tamam (OK) butonuna basarak projemizi oluºturabiliriz. MOVICON X -13- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 3.2. Araç Kutularý: Movicon, bünyesinde birkaç tane araç kutusu bulundurur. Bu araç kutularý “View Menü” ya da farenin sað tuºu ile aktif-pasif edilebilir. Bunlar; -Tools Bar -Aligning Bar -Formatting Bar -Menu Bar -Status Bar 3.2.1. Tool Bar: “File Menu” ve “Edit Menu”‘deki komutlarýn oluºturduðu satýrdýr. ªekil-14 New (Ctrl+N) Yeni bir proje oluºturmak için kullanýlýr. Open (Ctrl+A) Mevcut bir projeyi açmak için kullanýlýr. Save (Ctrl+S) Yapýlmýº son deðiºikliði kayýt eder. Save all Tüm deðiºiklikleri kayýt eder. Cut (Ctrl+X; Uppercase+Cancel) Seçili nesneyi baºka bir yere taºýmak için keser. Copy (Ctrl+C; Ctrl+Ins) Seçili nesneyi baºka bir yere kopyalar. Paste (Ctrl+V; Uppercase+Ins) Kopyalanmýº bir nesneyi yapýºtýrýr. Undo (Ctrl+Z; Alt+Backspace) Son yapýlan deðiºikliði geri alýr. Redo Undo iºlemini geri alýr. MOVICON X -14- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ Disable User In Debug Kullanýcýlarýn Run-Time çalýºma esnasýnda müdahale etmesini engeller. New Menu Kaynak penceresinde “Resources” altýnda yeni bir “menu” nesnesi oluºturur. New Accelerator Kaynak penceresinde “Resources” altýnda yeni bir “Accelerator” nesnesi oluºturur. New Basic Script Kaynak penceresinde “Resources” altýnda yeni bir “Script” nesnesi oluºturur. New Screen Kaynak penceresinde “Resources” altýnda yeni bir “Screen” nesnesi oluºturur. New Folder Kaynak penceresinde “Resources” altýnda yeni bir klasör nesnesi oluºturur. Project Run Hazýrlanmýº olan projeyi “Run” konumuna geçirir. Find Projede bir metni yada kelimeyi arar. Find Next Find komutunun devamýdýr. Print (Ctrl+P) Projeyi ya da istenilen bir sayfanýn çýktýsýný almak için kullanýlýr. Help (F1) Yardým penceresini açar. MOVICON X -15- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 3.2.2. Aligning Bar (Düzenleme Satýrý): ªekil-15 Align Left Nesneyi sayfanýn soluna yaslamak içindir. Align Right Nesneyi sayfanýn saðýna yaslamak içindir. Align Top Nesneyi sayfanýn üst kýsmýna yaslamak içindir. Align Bottom Nesneyi sayfanýn alt kýsmýna yaslamak içindir. Centre Vertically Nesneyi sayfanýn dikey düzleminde ortalar. Centre Horizontally Nesneyi sayfanýn yatay düzleminde ortalar. Same Width Seçilen birden fazla nesneyi ayný geniºlikte düzenler. Same Height Seçilen birden fazla nesneyi ayný yükseklikte düzenler. Same Size Seçilen birden fazla nesneyi ayný ölçülerde düzenler. Grid ON-OFF Izgarayý açarak çizimi kolaylaºtýrýr. Snap to Grid X ve Y düzlemlerinde belirlenmiº olan ýzgara noktalarýný yakalar. Rulers Sayfa kenarlarýndaki cetvelleri aktif yada pasif eder. MOVICON X -16- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 3.2.3. Formatting Bar (Metin Satýrý): ªekil-16 AutoSize Text Yazýyý metin kutusuna sýðdýrýr. 3.2.4. Status Bar: ªekil-17 Alarm oluºtuðunda bu buton yanýp sönerek uyarý verir. Eðer alarm yoksa pasiftir. Sistemde aktif bir kullanýcý olduðunda belirir. Bu led yeºil olduðunda haberleºme sorunsuz ºekilde devam ediyor demektir. Eðer kýrmýzý ise haberleºme yok demektir. MOVICON X -17- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 3.2.5. Menu Bar: ªekil-18 a. File Menu (Dosya menüsü): ªekil-19 Set as Active Project Programda birden fazla proje ile çalýºýyorsak, hangi projenin aktif olduðunu belirler. MOVICON X -18- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ b. Edit Menu (Düzenleme menüsü): ªekil-20 Import Draw Sayfaya bilgisayarýmýzdan çizim nesnesi ekler. Export Draw Sayfadaki nesneyi bilgisayarýmýza kayýt eder. MOVICON X -19- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ c. View Menu: ªekil-21 Edit String Table Birden fazla dil ile çalýºma seçeneði sunar. MOVICON X -20- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ d. Layout Menu: ªekil-22 Zoom In (Ctrl Num +) Sayfayý görsel olarak büyütür. Zoom Out (Ctrl Num -) Sayfayý küçültür. Zoom To Sayfayý orijinal ºekline getirir. MOVICON X -21- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ e. Symbols Menu: ªekil-23 First Last Nesneler arasý geçiº için kullanýlýr. Seçilen nesneyi üste taºýr. Nesneler arasý geçiº için kullanýlýr. Seçilen nesneyi alta taºýr. Symbol Sembol oluºturma veya bir sembolü daðýtma iºlemlerini yapar. Font Escapement Metinler için deðiºik açýlarda yazým imkaný sunar. Color Renk ayarlarý. Shadow Gölgelendirme ayarlarý MOVICON X -22- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ f. Tools Menü (Araçlar): ªekil-24 Alarm Dispatcher SMS, Faks, Sesli arama yollarý ile alarm gönderme iºlemlerini yapan araçtýr. Notepad Notepad programýný açar. Paint Brush Paint programýný açar. Windows Explorer Windows Explorer öðesini açar. CSV Tag Importer-Exporter CSV dosyalarý halinde hazýrlanmýº deðiºkenleri çaðýrýr. Customize Movicon “customize” ayarlar penceresini açar. g. Window menu: ªekil-25 MOVICON X -23- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 3.3. Çalýºma Alaný: Kaynak Penceresi: Proje kaynaklarýna basit ve rahat giriº. Komut Ekraný. Komutlar seçilen kaynaklar veya yeni kaynak giriºi için kullanýlabilmektedir. Özellikler Penceresi Bütün özellikler gözünüzün önünde. Sayfa Grafik ekranlarý Mantýk Arama Çubuðu. VBA seçeneði veya AWL Genel Mantýðýna seçilen kaynaða baðlý olarak direkt giriº yapýlabilir. ªekil-26 MOVICON X -24- Nesne – Kaynak Alan Bilgisi Nesne veya kaynakla ilgili herhangi bir bilgiye kolay ve hýzlý giriº yapýlmasýný saðlar: Araç kutusu, sembol kütüphanesi, Yardým, Özellikler. ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 3.3.1. Proje Yönetimi Alaný: Pencere isteðe baðlý olarak sürekli görünür kalabilir veya kullanýlmadýðýnda otomatik gizlenebilir. Kaynak penceresi (Görev çubuðu) proje ve kaynaklarýn yönetimini saðlayan arayüzdür. Aðaç yapýsýndaki noktalar kaynak tipine ve kaynaklarýn içindekilere göre oluºmaktadýr. Kaynak tipleri ve kaynaklar “özellikler penceresi”’nden giriº yapýlabilen özelliklere sahiptir. Komut Ekraný, içerik veya seçilen kaynaða baðlý olarak uygulanabilecek komutlarý listelemektedir. Ayný komutlara, kaynaklar üzerinde farenin sað tuºu ile ulaºýlabilmektedir. ªekil-27 MOVICON X -25- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 3.2. Özellikler Penceresi: Ekran isteðe baðlý olarak sürekli görünür veya kullanýlmadýðýnda otomatik olarak kapalý hale getirilebilir veya istenilen yere fare ile sürüklenebilir. Özellikler isim veya kategoriye göre sýnýflandýrýlabilir/sýralanabilir. Özellikler sadece listenebilir veya tamamen açýlabilir. Özellikler penceresi, seçilen kaynaðýn veya nesnenin bütün özelliklerini listeler. Kullanýcýya basit ve hýzlý bir ºekilde parametreleri belirleme olanaðý saðlar: Genel ayarlar, Animasyon ayarlarý, Görünüº ayarlarý, Güvenlik Ayarlarý. Özelliðin tanýmý özellikle ilgili bilgi anlamýnda rahatlatýcý yardým saðlar. ªekil-28 Özellikler penceresi bir nesne yada sembolle ilgili olan tüm özelliklere ve animasyonlara ulaºmamýzý saðlar. Bir nesneye iº atamak, renk ayarlarý ile oynamak, yazý karakterini deðiºtirmek gibi çeºitli fonksiyonlara ulaºabiliriz. Ýkonlar: Yapýlmýº olan deðiºiklikleri aktif eder. Yapýlmýº olan deðiºiklikleri eðer o bölümden çýkmadýysak geri alýr. Tüm özellikleri grup olarak sýralar. MOVICON X -26- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ Tüm özellikleri alfabetik olarak sýralar. Tüm özellikleri açar yada kapatýr. Alt kýsýmdaki kýsa bilgi veren çubuðu açar. Yardým menüsünü çaðýrýr. 3.3. Lojik Çalýºma Alaný: ªekil-29 Lojik iºlemleri kullanmamýzý ve PLC benzeri program oluºturmamýzý saðlar. “INSTRUCTIONS LIST” dilini kullanarak lojik programlar yazmamýza imkan saðlar. MOVICON X -27- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ ªekil-30 Text ortamýnda yazar gibi programý oluºturabiliriz. Ayný zamanda insert menüsünden de komutlarý ekleyebiliriz. 3.3.1. Menü: ªekil-31 MOVICON X -28- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ Yapýlmýº olan deðiºiklikleri aktif eder. Yapýlmýº olan deðiºiklikleri eðer o bölümden çýkmadýysak geri alýr. Programda hata varsa bu ikonu týklayarak görürüz. Tüm komutlarý açarak seçmemizi saðlar. Henüz aktif deðil. Seçilen yazý parçasýný keser. Seçilen yazý parçasýný kopyalar. Kopyaladýðýmýz yazýyý yapýºtýrýr. Lojik ekrandaki tüm yazýyý seçer. Son yapýlan deðiºikliði geri alýr. Geri alýnmýº olan bir deðiºikliði tekrarlar. Arama komutu. Deðiºtir komutu. Yeni ara komutu. Çýktý al komutu. MOVICON X -29- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 3.4. Araç Kutusu: Araç kutusundaki birçok çizim ve kontrol elemanýndan seçim yapýp projemize ekleyebiliriz. Tüm çalýºmalarýmýz için yeterli nesneye sahiptir. Tüm bu çizimler gerektiðinde grup yapýlýp sembol olarak ta kullanýlabilirler. ªekil-32 3.4.1. Temel ªekiller: Geometrik temel ºekillerin olduðu bölümdür. Herhangi bir komut yürütmek için kullanýlamazlar. Fakat animasyonlar uygulanabilir. Örneðin bir dikdörtgen parçaya “filling” uygulanabilir ve böylece dolum efekti yapýlabilir. 3.4.2. Butonlar-Lambalar-Anahtarlar: Bu bölümde sahada kullandýðýmýz türde buton, lamba ve anahtar bulabiliriz. Buradaki nesneleri görevlendirebiliriz. Örneðin Push-buton seçilerek bir motoru çalýºtýrabiliriz. 3.4.3. Göstergeler: Grafiksel olarak kontrol elemanlarýný bulabiliriz. Örneðin bir basýnç göstergesi oluºturabiliriz. 3.4.4. Geliºmiº ªekiller: Çok çeºitli fonksiyonlarý içeren, görsel otomasyonun vazgeçilmez öðelerini bulabiliriz. Alarmlar, grafiksel raporlama, ... MOVICON X -30- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 3.5. Sembol Kütüphanesi: ªekil-33 Movicon geniº bir grafik kütüphanesine sahiptir. 3.5.1. Ýkonlar: ªekil-34 Yeni bir sembol kütüphanesi oluºturur. Sembol kütüphanesinin bulunduðu klasörü açar. Bir kütüphanede deðiºiklik yapýldýysa kayýt eder. MOVICON X -31- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ Seçili kütüphaneyi siler. Arama butonu. Ekraný geniºletir. Animasyonlu olan sembolleri aktif eder. Dinamik özellikli sembollerin yapýsýný ekrana taºýr. Sembollerin görünümünü düzenler. Progea’nýn web sitesinde sembol kütüphanesi ara. Yardým menüsünü çaðýrýr. MOVICON X -32- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 4. KAYNAKLAR: ªekil-35 Kaynaklar Movicon projelerimizin temelidir. Projelerin sahip olduðu kaynaklar, proje yönetimi alanýnda gruplar halinde bulunurlar. Kaynak çeºitleri; - Menu - Accelerator - Script - Screen - Folder ªekil-36 Yukarýdaki bu beº kaynaktan her birini “Add” butonu ile oluºturabiliriz. Bu kaynaklar üzerinde her zaman deðiºiklik yapabiliriz. MOVICON X -33- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 5. PROJE AYARLARI Her MovÝcon projesinin tüm fonksiyonlarý, ihtiyaca göre düzenlenip ayarlanabilir. Her yeni proje, standart temel fonksiyonlarý sahip olarak oluºur. Bu fonksiyonlarý ihtiyacýmýza göre yeniden düzenleyebiliriz. Sistemin ve projenin ayarlarý istenildiðinde programcý tarafýndan “Property Windows” alanýndan deðiºtirilebilir. 5.1. Proje Genel Ayarlarý: Projenin isminin bulunduðu satýra farenin sað tuºu ile týkladýðýmýzda, onunla ilgili resimdeki özellikler penceresi aktif olur. Crypted Project Movicon standart olarak projeyi XML formatýnda da kayýt eder. Bu sayede programcý XML yapýsýný kullanarak ta deðiºiklikler yapabilir. Bunu basitçe bir notepad ile yapabilir. Yani projemizi notepad iºle açýp düzenleyebiliriz. Ancak bu kutu iºaretli olursa movicon XML dosyalarýný ºifreler ve ulaºýlmasýný engeller. Böylece sadece movicon tarafýndan açýlabilir. Güvenlik için gerekli olduðunda kullanabiliriz. Crypted Project Resources Burada ise projenin kaynaklarý (script, sayfalar) XML formatýnda açýlýp kullanýlabilir. Ancak bu kutu iºaretli ise sadece movicon’da iºlem yapýlabilecektir. ªekil-37 Unicode Project Bu kutu iºaretlendiðinde tüm proje UNI-16 kodunda kayýt edilecektir. Zipped Project Proje sýkýºtýrýlmýº formatta kayýt edilir. Projenin sýkýºtýrýlmasý yada açýlmasýný movicon otomatik olarak yapar ve programcýya sunar. 5.2. Proje Platform Ayarlarý: Win2k/WinXP - Win2k/WinXP Client Movicon’un çalýºabileceði windows sistemleri. WinCE - Client WinCE Windows CE platformlarý. J2SE Client Windows, Linux gibi J2SE Client (Java to Standard Edition) uygulamasýnýn çalýºtýðý platformlar. MOVICON X -34- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ J2ME Client Java uyumlu telefonlar gibi J2ME Client (Java to Machine Edition) uygulamasýnýn çalýºtýðý platformlar. Default Screen Width Windows’da sayfalarýn piksel olarak geniºlik deðeridir. Default Screen Height Windows’da sayfalarýn piksel olarak yükseklik deðeridir. Default Screen Color Çalýºma sayfalarýnýn arka plandaki rengini belirler. 5.3. Proje Yürütme Ayarlarý: ªekil-39 Enable Statistics Proje hakkýnda istatiksel bilgilerin edinmesini saðlar. Enable Admin Alerts “Admin Alert” dediðimiz mesajlarý PC’ye gönderir. Admin Alerts Server “Admin Alert” mesajlar burada toplanýr. Startup Screen Proje ilk çalýºtýrýldýðýndaki açýlýº sayfasý. MOVICON X -35- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ Startup Script Eðer proje çalýºtýrýldýðýnda yazdýðýmýz bir script’in baºlamasý isteniyorsa, buradan seçilebilir. Shutdown Script Eðer proje kapatýlýrken yazdýðýmýz bir script’in baºlamasý isteniyorsa, buradan seçilebilir. Startup Commands Komut listesinden seçebileceðimiz bir komutu proje baºlangýcýnda aktif edebiliriz. Shutdown Commands Komut listesinden seçebileceðimiz bir komutu proje kapatýlýrken aktif edebiliriz. Start Full Screen Projenin tam ekran çalýºmasýný ve ekrana adapte olmasýný istiyorsak bu ikonu iºaretlemeliyiz. ݺaretlemezsek önceden belirlediðimiz çözünürlükte çalýºacaktýr. Show Status Bar Runtime çalýºma sýrasýnda Movicon durum çubuðunu aktif eder. Show Trace Bar Runtime çalýºma sýrasýnda Movicon Trace çubuðunu aktif eder. Hide Desktop Masaüstü simgelerini gizler. Hide Start Button Windows Baºlat butonunu gizler. Hide Task Bar Windows araç çubuðunu gizler. Hide System Clock Windows sistem saatini gizler. Disable Task Switching Keys Windows tuºlarýný (Alt+Tab, windows gibi) engeller. Disable Task Manager Windows araç yöneticisini gizler ve Ctrl+Alt+Del kýsayolunu engeller. MOVICON X -36- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 5.4. Veri Kaydý Ayarlarý: Movicon, sahip olduðu geçmiºe dönük veri kayýtlarýný alýrken, tamamiyle konfigüre edilebilecek bir yapý sunar. Sahadan gelen yada programda oluºan tüm sistem olaylarýnýnýn, alarmlarýn ve mesajlarýn otomatik olarak kaydýný tutar. Buradaki veri kaydý iºlemleri proje ayarlarý kýsmýndan düzenlenebilir ve deðiºtirilebilir. Araçlar; Recycle DB Connection Send Admin.Alerts Max. Error Number Max. Transactions Max. Cache Size Max. VarChar Precision ODBC DSN ODBC DSN User Time Column Local Time Column MSec Column User Column Event Type Column Num. Event Type Column Desc. Column Sub Event Column Comment Column Duration Column Alarms Table Drivers Table System Table “ODBC” ayarlarýnda bahsedilecektir. Tablodaki bu sütunlara isim vermemizi saðlarlar. Alarm Max.Age Alarmlarýn saklanacaðý maksimum gün süresini gösterir. Örneðin 6 ay. Driver Max.Age Projemizde haberleºtiðimiz cihazlardan gelen mesajlarýn saklanacaðý süreyi gösterir. System Max.Age Sistem mesajlarýn saklanacaðý süreyi gösterir. Create DB Table Tabloda deðiºiklikleri yaptýktan sonra aktif eder. MOVICON X -37- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 6. ALT (Child) PROGRAM AYARLARI Herhangi bir tanýmlý alt projenin çalýºma ºeklini ayarlarýndan oluºturabiliriz. ªekil-40 Alt programý modifiye etmek için, Proje Yönetimi alanýndaki 'Child Project List' grubundan projemizi seçmeliyiz. Ayarlarýn açýklamalarý; Startable Projenin aktif olmasý için bu ikonun iºaretli olmasý gerekir. Auto Startup Ana proje çalýºtýrýldýðýnda alt projede otomatik olarak çalýºýr. Aksi takdirde startable kýsmý iºaretli olmalýdýr. Network Server Alt projenin güncelleneceði network projenin isminin seçileceði kýsýmdýr. Child Project Name Alt program ismini oluºturduðumuz kýsýmdýr. MOVICON X -38- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 7. GRAFÝK ÇALIªMA ALANI 7.1. Ekran Oluºturma, Düzenleme: Ekranlar, grafik çalýºma alanýnýn temel elemanýdýr. ªekil-41 Kaynaklardan “Add screen” butonu ile bir ekran (sayfa) oluºturduðumuzda, bu sayfa otomatik olarak açýlýr. Sayfalar tüm grafiksel iºlemlerin yapýldýðý (çizimler, animasyonlar, alarm sayfalarý, reçete...) alanlardýr. 7.2. Sayfa Özellikleri: a. Genel Özellikler: Sayfanýn piksel olarak boyutlarýnýn oluºturulduðu ayarlardýr. ªekil-42 MOVICON X -39- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ b. Stil Özellikleri: Not Destroyable Çok iºlem gerçekleºtirilen ve aðýr olan sayfalarýn açýlmasý biraz uzun sürebilmektedir. Bu durum Bilgisayarýn hafýza yeterliliðine göre deðiºiklik gösterir. Ancak bir kere açtýðýmýz bir sayfa eðer hafýzaya alýnýr ise tekrar açtýðýmýzda çok daha hýzlý açýlacaktýr. Yani iºlemi bir bakýma hýzlandýrmýº oluruz. ݺte bu kutuyu iºaretlersek o sayfanýn geçici hafýzaya alýnmasýný saðlarýz. Fit in Window Otomatik olarak windows’un ekran büyüklüðüne adapte olunur. Enable Scrollbars Çizimlerimiz sayfa boyutundan büyük olduðunda yukarý aºaðý gibi oklarý aktif eder. Show On MDI Tab Proje oluºturma esnasýnda sayfalardaki MDI dediðimiz üst çubuðun Runtime çalýºmada da görünmesini saðlar. Show Synapsis Synapsis nesneleri oluºturulmuº ise sayfada gösterir. Spawn Thread Execution c. Arka Plan Özellikleri: Sayfanýn zemin rengi ile ilgili ayarlardýr. Back Color Arka plan rengini buradan seçebiliriz. Gradient Bu özellikle ile ekrana gölgelendirme efekti uygulayabiliriz. Gradient Color Gölge yapacaðýmýz rengi buradan seçebiliriz. Image Arka planý BMP, JPG, GIF, WMF formatlarýnda ki bir resimle oluºturmamýzý saðlar. Tile Image Arka plan için seçtiðimiz resmi sayfaya sýðýdýrýr. d. Sayfa Yürütme Özellikleri: Sayfanýn geliºmiº özelliklerine eriºimi saðlar. Global Container Yaptýðýmýz alt programlarýn sayfalarýný DOM formatýna (XML) çevirir. Layer Variable Eðer sayfadaki nesnelerimizin bir deðiºkene baðlý olarak aktif olmasýný (görünür) istiyorsak, bu sayfaya bir layer deðiºkeni seçmeliyiz. Her sayfada en fazla 32 layer olabilir. Bu da deðiºkenimizin 32 bit yani double word olmasýný gerektirir. Nesneler ise özellikler penceresindeki “visibility” kýsmýndan layer aktif edilmeli ve layer numarasý verilmelidir. MOVICON X -40- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ Execute Synapse Sayfadaki synapsis lojik uygulamalarýný çalýºtýrýr. Synapsis Cyclic Execution Sayfa aktif olduktan sonra synapsis uygulamalarýnýn bir çevrim ºeklinde aktif eder. 7.3. Sayfaya Script Ýliºtirmek: ªekil-43 Seçtiðimiz bir sayfaya script programý yazýp iliºtirebiliriz. ªekil-44 MOVICON X -41- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 7.4. MENÜLER Movicon Menüleri, oluºturulan projede Operatör-Makine arabirimini kolaylaºtýrmak için yapýlmýºtýr. Bu menüler sayesinde proje içinde kontrolü saðlayan komutlar ayarlanabilir. ªekil-45 Aºaðýdaki ºekilde Pop-up Sub menü örneði gösterilmektedir. ªekil-46 7.4.1. Menü Ekleme: Projeye bir menü eklenmesi için, ‘Project Explorer’ penceresinde ‘Resource’ grubu üzerinde sað tuºa týklanarak gelen menüde ‘Add a new menu’ seçilir. Gelen menü komutu üzerinde tekrar Mouse’un sað tuºuna týklandýðýnda sýrasýyla aºaðýdaki komutlar çýkar; New Menu Item: Bu komutla menüye eklenecek menü parçalarý oluºturulur. New Pop-up Item: Bu komutla Sub-menü grubu oluºturulur. New Seperator Item: Bu komutla yukarýda oluºturulan menüler arasýnda ayýraç görevini yapan parça eklenir. MOVICON X -42- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ Change Menu Item Order...: Bu komutla oluºturulan komutlarýn sýrasý deðiºtirilebilir. Test Menus: Bu komutla oluºturulan menülerin ekranda nasýl görüneceði önceden gözlenebilir. ªekil-47 7.4.2. Menu Genel Özellikleri: Menu genel özellikleri, Menü ismi ve Runtime’da menünün ekranýn ne tarafýnda olacaðý belirtilir. X ve Y koordinatlarýna “-1” deðeri yazýlýrsa, menü ekranýn herhangi bir köºesinde görünür. Bu koordinatlara sýfýrdan büyük deðer verildiðinde, menü ekranýn bu verilen koordinatýnda görünür. ªekil-48 MOVICON X -43- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 7.5. HIZLI TUªLAR (ACCELERATORS) Movicon Hýzlý Tuºlarý, komutlarýn PC Klavyesi ile kontrol edilmesine olanak saðlar. Tuºlarýn her biri atanmýº olduðu ekranýn aktif olmasý durumunda çalýºýr. 7.5.1. Hýzlý Tuºlarý Eklemek: Projeye Hýzlý Tuº eklenmesi için, ‘Project Explorer’ penceresinde ‘Resource’ grubu üzerinde sað tuºa týklanarak gelen menüde ‘Add a new Accelerator’ seçilir. 7.5.2. Hýzlý Tuº Genel Özellikleri: Hýzlý Tuº Genel Özelliklerinde, atandýðý Ekranýn açýk olmasý süresince Hýzlý tuºun aktif olmasý ayarlanýr. ‘Name’ alanýnda tuº takýmý hangi ekranda çalýºacaksa o ekranýn ismi yazýlýr. Hýzlý Tuº’u aktif hale getirmek için ‘Name’ kýsmýna mutlaka ekran ismi yazýlmalýdýr. 7.5.3. Hýzlý Tuº Komut Genel Özellikleri: ªekil-49 Bu bölümde, Hýzlý Tuºun klavyede hangi tuº olacaðý belirlenir. ªekil-50 MOVICON X -44- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ ‘Accelerator’ alanýna týklandýðýnda aºaðýdaki dialog kutusu gelir. ªekil-51 Bu durumda baðlanacak tuºa klavye üzerinde týklanýr. 7.5.4. Hýzlý Tuº Komutu Uygulama (Execution) Özellikleri: Bu özellik bölümünde, Hýzlý Tuºa bir komut ekleme ve bu tuºu bir deðiºkene baðlama iºlemleri yapýlýr. ªekil-52 MOVICON X -45- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 8. GRAFÝK ARAYÜZ Tüm grafik çizim nesneleri ve donanýmlar “Toolbox” dediðimiz araçlar penceresindedir. Dört baºlýk altýnda sýralanmýºlardýr: 1234- Temel ªekiller Butonlar-Lambalar-Anahtarlar Göstergeler Geliºmiº araçlar 8.1. Temel ªekiller: Çizgi nesnesini aktif eder. Dikdörtgen çizer. Oval dikdörtgen çizer. Elips çizer. Poligon çizer. Sürekli çizgi nesnesini aktif eder. Sürekli ve açýsal çizgi nesnesini aktif eder. Açý çizer. Yarým daire açý çizer. Dilimler çizer. ªekil-53 Yazý alaný oluºturur. Kare çizer. Daire çizer Tüm bu ºekiller ile animasyonlar yapýlabilmekte ve renk, font ayarlarý deðiºtirilebilmektedir. 8.2. Butonlar-Lambalar-Anahtarlar: -Checkbox, Radiobutton: Buton görevi görür, iliºkilendirildiði deðiºkenin içeriðini deðiºtirirler. -Push Buttons, 3D Buttons, Renkli Butonlar, Emergency, Switch, Selector: Buton olarak kullanýlýrlar, bir komut verilebilir yada direkt bir deðiºkene baðlanýlabilirler. -Hot Region: Bir komuta baðlanabilen butondur. Diðerlerinden farklý olarak görünmezler. -Yellow, Blue, Green, Red Light: Lamba görevi görürler. Ayrýca özellikler penceresindeki style kýsmýndan buton özelliði de eklenebilir. ªekil-54 MOVICON X -46- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 8.2.1. Butonlarýn Özelliklerinin Ýncelenmesi: Çalýºma sayfasýna bir buton eklendiðinde “properties” (özellikler) penceresi aktif olur. Sýrasýyla: -Commands: Komut listesini açar ve buradan bir çok komutu yönetmenizi saðlar. Örneðin “screen” komutlarýndan open screen komutunu seçip projemizdeki bir sayfaya eriºimi saðlayabiliriz. -Checked: Bu kutu iºaretlendiðinde “commands” kýsmý pasif olur ve “checked variable” kýsmý aktif olýur. Böylece butonumuzu bir deðiºkene baðlayabiliriz. -Impulsive: Eðer aktif olur ise impulsive time kýsmýndaki süreyi dikkate alýr. ªekil-55 -Impulsive time: Butona basýlý kalma süresidir. Bu süre sonunda deðiºken set olur. -Shorcut: Butonlara klavye kýsayolu atayabildiðimiz kýsýmdýr. -Show Shortcut: Bu kýsayollarýn buton üzerinde görülmesini istiyorsak kullanýrýz. MOVICON X -47- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 8.3. Göstergeler: Analog deðiºkenlerin durumlarýný ekrana taºýyan nesnelerdir. 8.3.1. Slider: Üzerinde minimum ve maksimum deðerlerinin olduðu ve bu deðerleri deðiºtirebildiðimiz nesnedir. Dikey ve yatay olarak kullanýlabilir, çeºitli veri aralýklarýnda renklendirme yaparak alarm yada uyarý noktalarý oluºturulabilir. Özellikler penceresinden renk ve ölçeklendirme detaylarýna ulaºýlabilir. 8.3.2 Metreler: Buton özelliði taºýmayan, iliºkilendirildiði deðiºkenin deðerine göre çalýºan göstergelerdir. 8.3.3. Bargraph: Slider ile ayný özelliklere sahiptir, farklý olarak iliºkilendirildiði deðiºkenin içeriðini deðiºtiremez. Sadece izleme amaçlýdýr. ªekil-56 8.3.4. Gauge: Resimdeki gibi dairesel yada dikey ºeklinde kullanýlabilen nesnelerdir. Baðlandýklarý deðiºkenin deðerini analog olarak deðiºtirir ve çeºitli uyarý kademeleri sunar. ªekil-57 MOVICON X -48- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ Gauge özellikler penceresi; gauge (slider, metreler, bargraph) nesnesi farenin sol tuºu ile seçildiðinde, özellikler penceresi aktif olur. Burada sýrasýyla, Gauge-slider variable: Hedef deðiºken bu kýsýmda seçilir. Gauge-slider Min. variable: En alt deðer olarak rakam girebildiðimiz gibi bir deðiºkene de baðlayabiliriz. Gauge-slider Max. variable: En üst deðer olarak rakam girebildiðimiz gibi bir deðiºkene de baðlayabiliriz. Style properties: Tüm renklendirme ve uyarý bölgelerinin belirlendiði kýsýmdýr. Scala setting: Alt limit, üst limit, bir göstergenin (dairesel yada dikey) bölümlendirilmesi gibi ayarlarýn ulaºýldýðý kýsýmdýr. 8.4. Geliºmiº ªekiller: ªekil-58 8.4.1. Connector-Pipe: Synapsis kýsmýnda anlatýlacaktýr. 8.4.2. Chart: Movicon, deðiºkenleri iki ve üç boyutlu olarak birden fazla grafik düzleme taºýyabilen güçlü bir arayüze sahiptir. Basit ve kolay bir yol izleyerek yapýlabilmektedir. 8.4.3. Trend: Ýleriki bölümlerde bahsedilecek. MOVICON X ªekil-59 -49- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 8.4.4. Grid: Grid, bir veri tabanýnda arºivlenmiº, kayýt edilmiº olan bilgilerin tablolandýrýldýðý kýsýmdýr. ªekil-60 8.4.5. Embedded View: Projedeki herhangi bir sayfayla baðlantý kurup sürekli olarak izlememizi saðlar. Mevcut sayfamýzda embedded ekran çizip ve bu ekraný baºka bir sayfayla iliºkilendiririz. Bu ºekilde o sayfalara gidilmeden iºlemler buradan yapýlýr. 8.4.6. Edit Box: Deðiºkenlerin içeriðini okuma veya yazma iºlemini edit box aracý ile yaparýz. Ýstenilen ölçüde sayfamýza bir edit box çizeriz ve ardýndan özellikler penceresinden hedef deðiºkeni iliºkilendiririz. Sað taraftaki oklar ile deðer artýrýlabilir yada direk klavyeden de deðer girilebilir. ªekil-61 MOVICON X -50- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 8.4.6. Alarm Ekraný: Sistemdeki alarmlarýn görüntülendiði ekrandýr. Toolbox kýsmýnda bir alarm ekraný seçilip sayfaya çizildiðinde aºaðýdaki gibi bir ºekil oluºur. Proje kýsmýnda oluºturulan alarmlar (ileriki bölümlerde anlatýlacak) bu ekranda görünür. ªekil-62 8.4.7. Log Ekraný: Sistem mesajlarýnýn görüntülendiði ekrandýr. 8.4.8. DataLogger Ekraný: Veri kayýtlarýnýn görüntülendiði ekrandýr. Proje menüsünde oluºturulmuº olan veri kayýtlarý bu ekranla iliºkilendirilir ve tüm veri kaydý buradan takip edilir. 8.4.9. Trace: Trace, bir deðiºkenin ayrýntýlý olarak izlenmesini saðlar. Trace ekraný aracýlýðýyla da bu verilerin görüntülenmesi saðlanýr. MOVICON X -51- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 9. GÜVENLÝK Movicon proje güvenliðini iki aºamalý olarak düzenlemiºtir. 1024 adet ºifre seviyesi ve 16 adet ºifre alanýna sahiptir. 1 den 1024’e doðru seviyeler oluºturulabilir. ªifre, iºlemleri proje kýsmýndaki kullanýcý (User) bölümünde oluºturulur. Herhangi bir kullanýcý tanýmlanýr ve bir ºifre belirlenir. ªifre 6 basamaklý rakam ve harflerden oluºur. Kullanýcýnýn seviyesi yine bu bölümde belirlenir. Tüm nesneler ºifrelenmeye imkan sunar. Seçilen nesnenin özellikler sayfasýnda “acces level” altýnda ºifre seviyesi ve alaný vardýr. Bu kýsýmdan seçilecek ºifre seviyesi ile güvenlik saðlanmýº olur. ªekil-63 ªekil-64 MOVICON X -52- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 10. TRENDLER Movicon’a ait Vektörel Trend, “Toolbox” içinden “Advanced Shapes” kategorisinden seçilerek ekrana getirilir. ªekil-65: Vektörel Trend Çalýºmasýnýn Akýº ªemasý Moviconda iki farklý Vektörel Trend vardýr. Bunlar; Zamana baðlý Vektörel Trendler ªekil-66 MOVICON X -53- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ X / Y Vektörel Trendler ªekil-67 Trend Ýçin Kýsayol Tuºlarý Kýsayol Tuºlarý S P Z Esc Açýklama Trend’i Run / Stop yapmak için kullanýlýr. Trend’in çýktýsýný almak için kullanýlýr. Trend Stop mod’a alýndýðýnda bu tuºa basýlýrsa Mouse ile trend’de zoom yapýlabilir. Zoom mod’dan eski haline getirmek için kullanýlýr. 10.1. Trend Biçim Özellikleri: saðlar. Bu özellikler, trend için grafiksel veya fonksiyonel olarak tüm ayarlarý yapýlmasýný ªekil-68 MOVICON X -54- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ Border: Trend çizim alanýnýn çerçevesini belirler. Gap: Trend sýnýrý ile trend verisi arasýndaki boºluðun geniºliðini ayarlamak için kullanýlýr. Type: Trend çiziminin tipini belirler. o Horizantally: Trend yatay olarak çizilir. o Vertical: Trend dikey olarak çizilir. o X/Y: X ve Y koordinatlarýnda zamana baðlý kalmaksýzýn çizim yapýlýr. Title: Trend alaný üzerinde bir baºlýk yazýlmasý istenirse seçilmelidir. Break Lines: Movicon’un durdurulup tekrar baºlatýlmasý durumunda grafiðin ne zaman durdurulduðunu gösterilmesi için seçilir. Seçilmemesi durumunda grafik hiç kesilmemiº olarak gözükür. Mode: Runtime’da Trend çiziminin durumunu belirlemek için kullanýlýr. Run-Pause: Run time’da Trend çizimi sýrasýnda Run veya Pause yapýlabilir. Ayrýca trend özelliklerinde “Variables” kýsmýnda bir deðiºkene baðlanabilir. Only Run: Trend çiziminde “Stop” veya Pause yapýlmasýna izin vermez.. Only Pause: Trend çiziminde verinin gerçek zamanda örneklenmesine izin vermez. Sadece “Pause” olarak çalýºýr. Edit Pens: Bu komut’a basýldýðý zaman “Pen Properties” penceresi açýlýr. Border/Raised Border Trend alanýný çerçevelendirmesi için kullanýlýr. Trend Brush Style Trend alanýnýn arka planýnýn biçimi belirlenir. Color Trend alanýnýn arka planýnýn rengi belirlenir. Scale Font Pen scalasýnýn font’u belirlenir. Data Logger Link Data Logger bölümünde oluºturulan listenin seçimi yapýlýr. Refresh Pens from DataLogger Link DataLogger’dan alýnan penler haricindeki penleri temizlemek için kullanýlýr. 10.2. Trend Pen Özellikleri: Pen özellikleri, Trend’de gözlenecek eðriler ve Movicon deðiºkenleri arasýndaki iliºkiyi ayarlamak için kullanýlýr. Herbir pen aºaðýdaki pencerede seçilerek ayarlanýr. ªekil-69 MOVICON X -55- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ “Add” butonuna basýldýðýnda, yeni bir pen oluºturmak için pencere açýlýr. Burada Trend’i çizilecek Deðiºken seçilir. Ayrýca pen scalasý, rengi, kalýnlýðý gibi ayarlarda bu pencerede yapýlýr. 10.3. Trend Execution Özellikleri: Trend için örnekleme zamaný, sayýsý v.b. özellikler bu kýsýmda ayarlanýr. 10.4. Trend Deðiºken Özellikleri: ªekil-70 Trend’in çalýºma komutlarýný deðiºkenlere baðlamak için kullanýlýr. ªekil-71 MOVICON X -56- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 11. ALARMLAR 11.1. Alarm Görüntüleyici: Movicon Alarm Görüntüleyici, “Toolbox” içinden “Advanced Shapes” kategorisinden seçilerek ekrana getirilir. ªekil-72 Bu Alarm Görüntüleyicide Alt Tuºlar isteðe baðlý olarak görüntülenir. Ayrýca üst taraftaki alan “Field Choice “ penceresinden eklenip çýkarýlabilir. Bu pencere Alarm özelliklerinden “General” menüsünden “Open” komutuna týklanarak açýlýr. Gerekli olan alanlar buradan seçilir. ªekil-73 11.1.1. Alarm Görüntüleyici Özellikleri: Bu pencerede Alarm Görüntüleyici üzerinde bulunan butonlar eklenip çýkartýlabilir. Ayrýca zaman formatý da burada ayarlanýr. Zaman formatý için aºaðýdaki tabloda bulunan kodlar kullanýlýr. Kod Anlamý %a Gün isminin kýsaltýlmýºý %A Gün isminin tamamý %b Ay isminin kýsaltýlmýºý %B Ay isminin tamamý %c Yerel saat ve gün MOVICON X -57- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ Ayýn gününü numara olarak gösterme (01-31) Zamaný 24 saat olarak gösterme (00-23) Zamaný 12 saat olarak gösterme (01-12) Senenin gün numarasýný gösterme (001-366) Ay’ý numara ile gösterme (01-12) Dakikanýn numara olarak gösterme (00-59) Zamaný A.M./P.M. olarak gösterme Saniyeyi gösterme (00-59) Senenin hafta numarasýný gösterme(Ýlk gün Pazar) (00-53) %w Haftanýn gün sayýsýný gösterme (0-6; Pazar=0) %W Senenin hafta numarasýný gösterme(Ýlk gün Pazartesi) (00-53) %x Yerel gün %X Yerel zaman %y Seneyi gösterme (00-99) %Y Seneyi gösterme (2005) %z,%Z Zaman dilimi %% Yüzde iºareti %d %H %I %j %m %M %p %S %U Ayrýca “#” karakteri ile özel formatlar oluºturulabilir. Kod %#c %#x %#d, %#H, %#I, %#j, %#m, %#M, %#S, %#U, %#w, %#W, %#y, %#Y Anlamý tarihi tam Yerel zaman ve olarak gösterme Örnek: “Cuma, Aðustos 06,2005, 08:48:55” Yerel tarihi tam olarak gösterme Örnek: “Cuma, Aðustos 06,2005” Rakamýn sol tarafýnda bulunan sýfýrlarýn görünmesi istenmediðinde bu format yazýlýr. Alarmýn kaldýðý süreyi göstermek için aºaðýdaki formatlar kullanýlýr. %H=Saat olarak alarm süresi %M=Dakika olarak alarm süresi %S=Saniye olarak alarm süresi Bu alan eðer boº býrakýlýrsa, format “00:00:00” olur. 11.2. Alarm Listesi Kaynaðý: Alarmlarýn listesi, “Project Explorer” penceresinde oluºturulur. MOVICON X -58- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ ªekil-74 11.3. Alarmlarý Eklemek: Projede bir alarm eklemek için, “Project Explorer” penceresindeki “Alarm Listesinde yeni bir alarm oluºturulur. Bu iºlemi yapmak için, ‘Alarm List’ grubu üzerinde sað mouse ile gelen menüden ‘Add a new Alarm’ seçilir. ªekil-75 Oluºturulan Alarm özelliklerinde alarmý gösterilecek deðiºken seçilir. Daha sonra yeni bir “Threshold” oluºturulur. “Threshold” özelliklerinde “Execution” menüsünde deðiºken dijital ise “Value” kýsmýna “1” veya “0” , analog ise “Value” kýsmýna rakam yazýlýr. “Condition” kýsmýna ise “Value” kýsmýna yazýlan deðere eºit veya farklý olmasý durumu seçilir. MOVICON X -59- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 12. REAL TIME DB Bu bölümde; deðiºkenlerin (Variables,tags) Movicon projelerinde nasýl oluºturulduklarý, Memory alanlarý, Deðiºken listeleri ve bunlarýn fonksiyonlarý hakkýnda bilgiler bulunacaktýr. ªekil-76 Denetleme sisteminin amacý, -Sahadan deðiºkeni temsil edecek veya elde edecek, -Bu deðiºkenleri iºleme tabi tutacak -Ayarlar veya komutlar yoluyla belirli iç iºlemler yürütecek -Operatör veya üretilen yoluyla iºlettiðini sahaya geri verecek . 12.1. Deðiºken Alanlarý: Movicon’da deðiºkenler ‘Shared’ ve ‘NOT Shared’ olarak tanýmlanan iki farklý data alanýnda bulunabilirler. ‘Shared’ data alanýnda, programcý tarafýndan belirlenen herbir deðiºken ve bunlarýn mutlak memory adresleri bulunur.Daha önceki Movicon versiyonunda 3 farklý alan tanýmlýydý bunlar Input,Output ve Ýç hafýza alaný idi, yeni sürüm ile birlikte bu 3 alan için ‘shared’ data alaný tanýmlanmýºtýr.’NOT Shared’ data alaný ise herhangi bir adres bilgisi içermemektedir. ªekil-77 MOVICON X -60- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ Movicon’daki bütün deðiºkenler; bit, byte(8bit), word(16bit), doubleword(32bit), Float(32bit ondalýklý), long(64bit), string veya array olarak tanýmlanabilir ve kullanýlabilir. Input Input deðiºkeni; durumu saha tarafýndan belirlenen bir deðiºken olup haberleºme driver’ý tarafýndan sahadan okunarak Movicon’a yazýlýr. Input okuma iºlemi, sürekli veya koºullu olabilir. Input alanýnda bulunacak deðiºkenlerin mutlak adresleri ile Real Time DB’deki deðiºken sembol isimlerinin baðlantýlý olmasý gerekmektedir. Output deðiºkenleri; durumu Movicon projesi tarafýndan belirlenen bir deðiºken olup, haberleºme driver’ý tarafýndan Movicon’dan okunarak saha iºlemci ünitesine Output yazýlýr. Output’a yazma iºlemi koºullu, sürekli veya baºlangýç anýnda yapýlabilir. Output alanýnda bulunacak deðiºkenlerin mutlak adresleri ile Real Time DB’deki deðiºken sembol isimlerinin baðlantýlý olmasý gerekmektedir. Flag Flagler, Movicon iç deðiºkenleridir. Bu deðiºkenleri atamalarda, lojik iºlemlerde, hesaplamalarda ve destek elemaný olarak kullanabilirsiniz. Flag alanýnda bulunacak deðiºkenlerin mutlak adresleri ile Real Time DB’deki deðiºken sembol isimlerinin baðlantýlý olmasý gerekmektedir. Flag deðiºkeninin en büyük özelliði Movicon lisanslamasýnda sayýlmamasýdýr. NOT Shared Movicon’un otomatik olarak ayýrdýðý Input, Output ve Flag NOT alanlarýnýn bulunduðu memory alanýdýr. NOT Shared bir deðiºkenin mutlak Shared adresinin Real Time DB’deki deðiºken sembol isimleri ile baðlantýlý olmasý gerekmemektedir. Bunun anlamý programlayýcý deðiºken adreslerinden kaynaklanan çakýºmalardan kurtulur ve hata oluºmaz. 12.1.1. Hafýzalý Deðiºkenler (Retentive Variables): Hafýzalý deðiºkenler, proje yada PC kapalý olduðu sürece lojik pozisyonlarý veya word içeriðini saklamak için kullanýlan deðiºkenlerdir. Movicon herbir hafýzalý deðiºkenin deðerini görebilmeniz için XML formatlý bir dosya açar. Bu dosya Proje’nin ‘DATA’ folder’ýnýn içerisinde aºaðýdaki ºekilde bulunur; ProjeAdý_DeðiºkenAdý.var Örneðin “Proje1” projesinin “VAR0001” deðiºkeni için; Proje1_VAR0001.var 12.2 Dinamik Deðiºkenler (Dynamic Variables): Dinamik deðiºken, saha deðiºkenlerini (herhangi bir haberleºme driver yada server’ý kullanýlarak) ekrandaki bir deðiºkene baðlamak için kullanýlýr. Sayfa içerisindeki her eleman ve çizim dinamik deðiºken olarak kullanýlabilir. Dinamik deðiºkenler IL lojik içerisinde kullanýlamazlar. Dinamik deðiºkenlerin kullanýldýðý bir ekran açýldýðýnda kapatýlana kadar Movicon deðiºkeni hafýzaya alýr. Bunun anlamý, bir projede kullanýlabilecek dinamik deðiºken sayýsýnýn teorik olarak limitsiz olmasýdýr. Dinamik deðiºkenler üç kategoride toplanýr; Network Deðiºkenleri, OPC Deðiºkenleri ve Haberleºme Driver Deðiºkenleri. MOVICON X -61- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 12.2.1 Dinamik Network Deðiºkenleri: Dinamik Network Deðiºkenleri, uzak Movicon projelerine dinamik baðlantý yapmak için kullanýlýr. Aºaðýda görüldüðü gibi Network seçeneði içerisinde að yollarýndan kolaylýkla uzak Movicon Projesi bulunarak Network Dinamik Deðiºken atamasý yapýlýr. Tag Browser’ýn açýlmasý için Deðiºken seçme kutusuna çift týklamanýz yeterlidir. ªekil-78 Ýstenirse ‘Server’ kutucuðuna Server Adý veya Server TCP-IP Adresi yazýlarakta atama iºlemi yapýlabilir. ‘Refresh’ butonu; -Herhangi bir Network PC veya lokal PC seçildiðinde Refresh butonuna basýlýrsa, seçilmiº PC’de çalýºan Movicon projeleri listelenir. -Herhangi bir Domain yada Network Group seçildiðinde Refresh butonu seçili olan Network altýndaki PC’leri gösterir. -Bir Movicon Projesi seçildiðinde Refresh butonuna basýlýrsa, seçilmiº olan projedeki deðiºkenler görünür. ‘Filter’ kýsmýna yazýlan alfanümerik karakterler ile deðiºkenler filtrelenebilir. Filtre içerisinde ‘*’ deðiºkeni kullanýlabilir. Örneðin, Var*,*000,*05 gibi filtreler yazýlabilir. Eðer uzak baðlantý yok ise aºaðýdaki ºekilde de Deðiºken atama iºlemi yapýlabilir. [NET]\\BilgisayarAdý\DeðiºkenAdý Dinamik Network deðiºkeni kullanabilmek için alýnan lisans paketinin Networking’i içermesi gerekmektedir. Ayrýca Ethernet Network’ü ve TCP-IP protokolünün ayarlarýnýn yapýlmýº olmasý gerekmektedir. MOVICON X -62- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 12.2.2 Dinamik OPC Deðiºkeni: Dinamik OPC server deðiºkeni, OPC Server’dan dinamik baðlantý yapmak için kullanýlýr. Aºaðýda görüldüðü gibi OPC seçeneði içerisinden kolaylýkla OPC Dinamik Deðiºken atamasý yapýlýr. Tag Browser’ýn açýlmasý için Deðiºken seçme kutusuna çift týklamanýz yeterlidir. ªekil-79 ‘Live Data’ seçeneði seçilirse deðiºkenlerin deðerleri gerçek zamanlý olarak ekrana yansýr. ‘Refresh’ Butonu; - Herhangi bir Network PC veya lokal PC seçildiðinde Refresh butonuna basýlýrsa, seçilmiº PC’de yüklü OPC serverlarýn listesi çýkar. -Herhangi bir Domain yada Network Group seçildiðinde Refresh butonu seçili olan Network altýndaki PC’leri gösterir. - Bir Cihaz yada OPC Server seçildiðinde Refresh butonuna basýlýrsa, deðiºkenler görünür. ‘Filter’ kýsmýna yazýlan alfanümerik karakterler ile deðiºkenler filtrelenebilir. Filtre içerisinde ‘*’ deðiºkeni kullanýlabilir. Örneðin, My*,*Tag*,*tag1 gibi filtreler yazýlabilir. Aºaðýdaki gibi OPC Server’a baðlý deðiºken yazýlarak da atama yapýlabilir. [OPC]ServerName.Version\DeviceName.GroupName.TagName Dinamik OPC deðiºkeni kullanabilmek için alýnan lisans paketinin OPC Client’ý içermesi gerekmektedir. Ayrýca OPC Server’ýn kurulmuº ve ayarlarýnýn yapýlmýº olmasý gerekmektedir. 12.2.3 Dinamik Haberleºme Driver Deðiºkenleri: Dinamik Haberleºme Driver Deðiºkeni, saha cihazý ile (örn. PLC) dinamik baðlantý yapmak için kullanýlýr. Aºaðýda görüldüðü gibi ‘Communication Driver’ seçeneði içerisinden kolaylýkla Dinamik Deðiºken atamasý yapýlýr. Tag Browser’ýn açýlmasý için Deðiºken seçme kutusuna çift týklamanýz yeterlidir. MOVICON X -63- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ ªekil-80 Seçilmiº olan Driver ile ilgili ayarlarý yapmak için sað taraftaki ‘Settings’ i týklamak yeterlidir. Driver ismine çift týklarsanýz haberleºme ile ilgili baºka bir pencere açýlacaktýr. Bu pencerede deðiºkenin adresi girilerek saha elemaný ile haberleºmesi saðlanýr. ªekil-81 Eðer Haberleºme Driver’ýnýn ayarlarý yapýlmamýº ise aºaðýda gösterildiði gibi deðiºkeni baðlayabilirsiniz. [DRV]DriverName.Sta=StationName|Addr=TagAddress MOVICON X -64- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ Dinamik Haberleºme Driver’ýný kullanabilmek için lisansýn bu paketi içermesi gerekmektedir. 12.3. Movicon Sistem Deðiºkenleri: Movicon’da önceden tanýmlanmýº sistem deðiºkenleri mevcuttur. Bu deðiºkenlerin listesi aºaðýda verilmiºtir. Deðiºken Adý Tip Açýklama SimSinDouble Double Sinüs sinyal üreticidir. Açýsý 0’dan 360’a –1 ve +1 olarak arttýrýlabilir yada azaltýlabilir. SimSinInt SignByte Sinüs sinyal üretecidir. Açýsý 0’dan 360’a –100 ve +100 olarak hýzlý bir ºekilde arttýrýlabilir yada azaltýlabilir. SimCosDouble Double Kosinüs sinyal üreticidir. Açýsý 0’dan 360’a –1 ve +1 olarak arttýrýlabilir yada azaltýlabilir. SimCosInt SignByte Kosinüs sinyal üretecidir. Açýsý 0’dan 360’a –100 ve +100 olarak hýzlý bir ºekilde arttýrýlabilir yada azaltýlabilir. SimRampDouble Double Testerediºi sinyal üretecidir. Sinyalin genliði -10 ve +10 olarak deðiºtirilebilir. SimRampInt SignWord Testerediºi sinyal üretecidir. Sinyalin genliði -10000 ve +10000 olarak deðiºtirilebilir. SimRandDouble Double Deðeri 0 ile +32767 arasýnda rasgele deðiºen deðer üretir. SimRandInt SignWord Deðeri 0 ile +32767 arasýnda rasgele deðiºen deðer üretir. SimRandString String Rasgele “String” (karakter dizisi) üretir. StrobeLocalTime Bit Sistem saatini deðiºtirmek için kullanýlýr. Movicon deðiºiklik yapýldýktan sonra güncelleyerek bitin deðerini “0” a çeker. ToogleBits Byte Bu deðiºkenin herbir biti farklý frekanslarda kare dalga üreteci içerir. Bit 00 = 125ms Bit 01 = 250ms Bit 02 = 500ms Bit 03 = 1s Bit 04 = 2.5s Bit 05 = 5s Bit 06 = 10s Bit 07 = not used ActTimeSec Byte Sistem zamaný : Saniye ActTimeMin Byte Sistem zamaný : Dakika ActTimeHour Byte Sistem zamaný : Saat ActTimeYear Byte Sistem zamaný : Yýl StrobeExitApp Bit Movicon’dan çýkýº. StrobeYearLocalTime Byte Sistem zamanýna yýl ayarý yapar.(>1980) StrobeMonthLocalTime Byte Sistem zamanýna ay ayarý yapar.(1-12) StrobeDayLocalTime Byte Sistem zamanýna gün ayarý yapar.(1-31) StrobeHourLocalTime Byte Sistem zamanýna saat ayarý yapar.(0 -23) StrobeMinuteLocalTime Byte Sistem zamanýna dakika ayarý yapar.(0 -59) StrobeSecondLocalTime Byte Sistem zamanýna saniye ayarý yapar.(0 -59) CommDriverStatus Bit Haberleºme Driver’ý durumu. ControlKeyDown Bit CTRL tuºuna basar. AltKeyDown Bit ALT tuºuna basar ShiftKeyDown Bit SHIFT tuºuna basar. LastKeyPressed Word En son basýlan tuºun kodu. MOVICON X -65- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 13. SYNAPSIS Movicon X’in , lojik ve matematik iºlemleri deðiºkenler ile kullanmamýza imkan saðlayan bir özelliðidir. ªekil-82 13.1. Synapsis Özellikleri: *Lojiksel ve matematiksel iºlemlerin hepsini yapabildiðimiz bir kütüphane *Visual basic tabanýnda hazýrlanmýº. Yani geliºtirilebilir *Lojik kutularýmýzý deðiºkenlere baðlayabilir ve iºlem yaptýrýlabilir *Lojik kutular arasýndaki baðlantý ise çizgi ile deðil toolbox’taki “ connector pipe” ile yapýlmaktadýr. *Links butonu, tüm baðlantýlarý kaldýrmak yada geri getirmek için kullanýlýr. *Run butonu ise bir çeºit start butonudur. MOVICON X -66- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ ªekil-83 ªekil-83’de giriºlerin sýfýr olduðu bir çizim var. And ve Or kapýlarý ile lojik baðlantý yapýlmýº. Hiçbir giriº olmadýðýndan baðlantýlar siyah yada kýrmýzý renkli, giriº ve çýkýº uçlarý ise kýrmýzýdýr. Not: Burada Q ve OUT gibi iki giriº seçilmiº durumda. Farklarý vardýr. O yüzden kablo renkleri farklýlýk göstermektedir. ªekil-84 ªekil-84’de ise Q deðiºkenine 1 deðeri verilmiº olduðundan çýkýº vermiº ve aktif olmuºtur. And kapýsý özelliði gereðiyle çýkýº vermedi, fakat Or kapýsý verdi. MOVICON X -67- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ ªekil-85’de ise her iki lojik giriºe de 1 deðeri veriliyor ve ikisi de çýkýº veriyor. ªekil-85 Not: Q çýkýº verdiðinde baðlantýsý yeºil renkli olurken OUT siyah renklidir. MOVICON X -68- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 14. IL LOJÝK (INSTRUCTION LIST) Movicon IL Lojik, proje içindeki deðiºkenlerin ve I/O’larýn kontrolünü saðlamak için, PLC tipi lojik görevleri kullanmanýzý saðlar. 14.1. IL Lojik Komutlarýný Ekleme: IL Lojik komutlarýnýn yazýlabilmesi için “View” menüsünden “Logic Explorer” programý açýlýr. ªekil-86 14.2. Lojik Programlama Movicon Lojik Editörü, Deðiºkenlerin Lojik, matematik ve karºýlaºtýrma iºlemlerini bir PLC programý gibi Instruction List olarak yazmanýzý saðlar. 14.2.1. Birleºik Mantýk Sonucu (Combined Logic Result) “CLR”: Ýki veya daha fazla dijital deðiºkenlerin birleºimi, bir lojik programýn temelini oluºturur ve “Combined Logic Result (CLR)” olarak adlandýrýlýr. “CLR” iki lojik durum ile ifade edilir. “zero” (0,FALSE,LOW) “one” (1,TRUE,HIGH) CLR, bit deðiºkenlerinin birleºiminde veya karºýlaºtýrma ifadelerinin sonucu üzerinde çalýºýr. Diðer operasyonlarda (Matematiksel, Aritmetik, Load, Transfer) CLR etki etmez. Örnek olarak Lojik olarak tanýmlanmýº bir dizinin sonucu “1” ise komut yürütülür, deðil ise iptal edilir. 14.2.2. CLR için Seri-Paralel Baðlantýnýn Yazýlmasý: Movicon Lojik Programlarý, 3 seviyeye kadar paralel yada seri baðlantý yapýlmasýna izin verir. MOVICON X -69- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ Ladder olarak gösterimi Instruction List (AWL) olarak gösterimi 14.2.3. Program içinde Atlama Yapýlmasý: Movicon Lojik programlarý içinde bir program parçacýðýndan diðerine koºullu veya koºulsuz atlama yapýlabilir. VAR01=1 ise, LABEL’a atlar. 14.2.4. Floating Point Deðiºkenler: Tipi Floating olarak seçilmiº deðiºkenler, IL’de kullanýlabilir. Floating point ile program yürütmek için, FLOAT giriºinin programdan önce yazýlmasýna gerek vardýr. Integer deðer kullanacaksanýz INT giriºi yazýlýr. Bu farklýlýk belirtilmezse Lojik integer deðerler ile çalýºacaktýr. Bu yüzden Floating point ile çalýºýlacaksa, program parçacýðýný “FLOAT” ve “INT” giriºleri arasýnda yazýlmalýdýr. Örnek; FLOAT L KF 124,5 L TEMPER *T HT_TEMPERT INT 14.2.5. Lojik Akümülatörler: Byte, Word veya Doubleword deðiºkenlerinde, Movicon, ACCU1 ve ACCU2 diye adlandýrýlan iki sistem lojik akümülatörünü kullanýr. Akümülatörler, proses için sistem tarafýndan kullanýlan geçici bufferlar olarak dikkate alýnýr. Tek baºýna ACCU1, basit transfer ve yükleme operasyonlarýnda kullanýlýr. Matematiksel veya karºýlaºtýrma iºlemlerinde ACCU1 ve ACCU2 beraber kullanýlýr. ÝFADE Deðer ACCU1 ACCU2 L VAR00001 345 345 0 L VAR00002 89 89 345 + 434 89 T VAR00003 434 434 89 MOVICON X -70- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 14.2.6. Sabitler: Aºaðýdaki ekler yazýlarak IL Lojik içinde numerik sabitler kullanýlabilir. KD Integer decimal sayýlar (KD 28 gibi) KH Integer hexadecimal sayýlar (KH FE5A gibi) KF Floating point sayýlar (KF 72.289 gibi) Nümerik sabitler, aritmetik veya karºýlaºtýrma ifadelerinde kullanýlýr. 14.2.7. Program Sonlandýrma: Lojik programý en son ifade ile otomatik olarak sonlanýr. Sistem tekrar geri döner ve program ’return’ ifadesi kullanýlmaksýzýn yeniden icra edilir. Bununla birlikte iºlemi durduran ve tekrar programýn baºýna dönmesini saðlayan program sonu ifadesi eklenebilir. Program sonu ifadesi CLR ile ºartlandýrýlabilir. A VAR00001 = VAR00002 BE // ªartsýz program sonlandýrma A VAR00003 BEC // VAR00003 deðiºkeni ile ºartlandýrýlmýº program sonlandýrma 14.2.8. Yorum Ekleme: Programlama esnasýnda yazýlan komutlarýn yanýna yorum eklenebilir. Bunu yapabilmek için “//” çift slash kullanýlýr. Örnek: A VAR00001 S VAR00002 //Motor 1’i aktif etme. 14.2.9. Lojik Bit Ýfadeleri: Lojik bit dizileri AND veya OR ifadeleri kullanýlarak yapýlýr. AND Lojik: Ýki Movicon binary deðiºkenini seri baðlantý olarak yazmak için AND veya AND NOT ifadeleri kullanýlýr. Örnek: “Start_Motor” ve “Cycle-Machine” ‘in Lojik durumun “1” olduðu zaman “Out_Motor1”’e çýkýº versin. Bu program; A Cycle_Machine A Start_Motor = Out_Motor1 Moviconda Lojik Yazýlýmý Ladder olarak gösterimi OR Lojik: Ýki Movicon Binary deðiºkenini Paralel olarak baðlamak için OR veya OR NOT ifadeleri kullanýlýr. Örnek: “Start_Motor” veya “Cycle-Machine” ‘in Lojik durumun “1” olduðu zaman “Out_Motor1”’e çýkýº versin. Bu program; MOVICON X -71- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ O Cycle_Machine O Start_Motor = Out_Motor1 Moviconda Lojik Yazýlýmý Ladder olarak gösterimi Dizi Kombinasyonu: Lojik diziler birleºtirilebilir. Aºaðýdaki örnekte iki AND dizisi OR kombinasyonu ile birleºtirilmektedir. A Cycle_Auto A Start_Motor O A Cycle_Man A Start_Motor S Out_Motor1 Moviconda Lojik Yazýlýmý Ladder olarak gösterimi Deðiºkeni Setlemek: CLR’li yazýlmýº bir deðiºkenin binary durumunu setlemek için, ‘=’ karakteri kullanýlýr. Bir Lojik durumu setlemek için SET(S) ve RESET(R) ifadeleri kullanýlýr. Örnek 1: “Start_Motor” ve “Cycle_Machine” ‘in Lojik durumun “1” olduðu zaman “Out_Motor1”’e çýkýº versin. A Cycle_Machine A Start_Motor = Out_Motor1 Örnek 2. “Start_Motor” ve “Cycle_Machine” ‘in Lojik durumun “1” olduðu zaman “Out_Motor1”’e çýkýº versin. Fakat Inputlar gittiðinde bile çýkýº vermeye devam etsin. A Cycle_Machine A Start_Motor S Out_Motor1 AN Cycle_Machine R Out_Motor1 Zamanlayýcýyý Ayarlamak: Movicon Zamanlayýcýsý “=” ifadesiyle yürütülür. Movicon Zamanlayýcýsý gecikmeli tiptir. CLR sonucu “1” olduðunda, zamanlayýcý set edilen deðere kadar sayacak, Sayaç deðere eºit veya büyük ise zamanlayýcýnýn kontaðý kapanacaktýr. MOVICON X -72- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ A Start_Timer = T 1.30 // Zamanlayýcý 3 saniyeye ayarlý Programda maximum 1000 adet zamanlayýcý kullanýlabilir. Bu zamanlayýcýlar 0 – 999’a kadar sayar. Lojik Bit Fonksiyonlarý: Fonksiyonlar AND OR AND NOT OR NOT LATCH SET RESET Bracket AND Bracket OR JUMP ªartsýz Jump ªartlý Timer Ýfade A O AN ON = S R A( ) O( ) JU JC Operandlar I, O, F, T, Not Shared I, O, F, T, Not Shared I, O, F, T, Not Shared I, O, F, T, Not Shared I, O, F, T, Not Shared I, O, F, T, Not Shared I, O, F, T, Not Shared LABEL LABEL = T 0.10 Lojik Word Ýfadeleri: Lojik Word ifadeleri kullanýlarak yapýlan iºlemlerde Akümülatörler kullanýlýr. MoviconX ACCU1 ve ACCU2 olmak üzere iki adet Akümülatöre sahiptir. Deðiºkenleri ve Sabitleri Yüklemek: Deðiºkenler transfer edilmeden önce Akümülatör içine yüklenmelidir. LOAD komutuyla deðiºken deðeri ACCU1’e atanýr. Bu durumda ACCU1’de deðer varsa sistem bu deðeri otomatik olarak ACCU2’ye kaydýrýr. Yükleme yapýlýrken aºaðýdaki ekler kullanýlýr. KD: Nümerik Sabitler için KF: Floating Point’li Sabitler için KH: Hexadecimal için Deðiºkenleri Transfer Etmek: Önceki yüklenmiº veriyi veya iºlem sonucunu transfer etmek için TRANSFER (T) ifadesi kullanýlýr. Word Deðiºkenleri ile Lojik Operasyonlar: Movicon Byte, Word veya Doubleword deðiºkenler için AND ve OR lojik kombinasyonlarýný da kullanýr. Örnek: Data1 ve Data2 Word deðiºkenleri arasýnda OR lojiðini yürütmek ve çýkan sonucu Data3 Word deðiºkenine atmak için; L Data1 L Data2 //ACCU1’in içine Data1 deðerini yükleme //ACCU1’in içine Data2 deðerini yükleme ve Data1 deðerini ACCU2’ye taºýma OW //Bu iki deðer arasýnda OR iºlemini yürütme T Data3 //ACCU1 deðerini Data3’e transfer etme MOVICON X -73- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ Lojik Word Fonksiyonlarý: Fonksiyon LOAD TRANSFER AND Word OR Word OR Exclusive ACCU Exchange Complement 1 BCD Convers. Ýfade Operand L, LC Byte, Word, Dword KD, KH, (LC =CLR üzerinde ºartlý KF yükleme) T, TC Byte, Word, Dword (TC =CLR üzerinde ºartlý transfer) AW, AWC OW, OWC XOW, XOWC TAK, TAKC KEW, KEWC BCD (Veri Word Formatýnda olmalýdýr. Decimal Conversion DCB (Veri Word Formatýnda olmalýdýr. Swap Byte SWAPB Swap Word SWAPW Karºýlaºtýrma Komutlarý: Karºýlaºtýrma komutlarý kullanýlarak, ACCU1 ve ACCU2 içeriðindeki verileri karºýlaºtýrýlabilir. Örnek: L Data1 //ACCU1’e Data1 deðerini yükle L KD 0 //ACCU1’i sýfýrla ve ACCU2’ye Data1 deðerini taºý == //Data1=0 olduðu zaman CLR=1 L KD 255 //ACCU1’e 255 deðerini yükle TC Data2 //CLR =1 olduðu zaman ACCU1’deki deðeri Data2’ye transfer et L Data1 L KD 0 >< TC Data2 MOVICON X //ACCU1’e Data1 deðerini yükle //ACCU1’i sýfýrla ve ACCU2’ye Data1 deðerini taºý //Data1 deðeri “0”’dan farklý olduðu zaman, CLR=1 //CLR =1 olduðu zaman ACCU1’deki deðeri Data2’ye transfer et -74- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ Karºýlaºtýrma Fonksiyonlarý: Fonksiyon Eºitlik (Equal) Farklý (Different) Büyüktür (Greater) Küçüktür (Lower) Büyük veya Eºit ise (Greater or Equal) Küçük ve Eºit ise (Lower or Equal) Ýfade = >< > < >= Açýklama Accu1=Accu2 ise CLR=1 olur Accu1, Accu2’den farklý ise CLR=1 olur. Accu2 deðeri Accu1’den büyük ise CLR=1 olur. Accu2 deðeri Accu1’den küçük ise CLR=1 olur. Accu2 deðeri Accu1’den büyük veya eºit ise CLR=1 olur. <= Accu2 deðeri Accu1’den küçük veya eºitise CLR=1 olur. Aritmetik Komutlar: Aritmetik komutlar kullanýlarak ACCU1 ve ACCU2 akümülatörleri arasýnda aritmetik iºlemler yapýlabilir. Örnek:Data1 ve Data2 deðerinin çýkartýlýp sonucun Data3’e aktarýlmasý. L Data1 //ACCU1’e Data1 deðerini yükle. L Data2 //ACCU1’e Data2 deðerini yükle ve ACCU2’ye Data1 deðerini taºý //ACCU2’den ACCU1’i çýkar ve soncu ACCU1’e yaz T Data3 //ACCU1 deðerini Data3’e taºý Aritmetik Fonksiyonlar: Fonksiyon Topla (Sum) Çýkar (Subtraction) Çarpma (Multiplication) Bölme (Division) Arttýrma (Increment) Ýfade +, +C -, -C *, *C /, /C I, IC Azaltma (Decrement) D, DC Saða Kaydýr (Shift to right) >>, >>C Sola Kaydýr (Shift to left) <<, <<C Açýklama Deðiºken deðeri girilen sayý kadar arttýrýr. Örnek Data1’i 4 arttýrmak için I DATA1.4 yazýlýr. Deðiºken deðeri girilen sayý kadar azaltýr. Örnek Data1’i 4 azaltmak için D DATA1.4 yazýlýr. ACCU1 içindeki veri bitini belirtilen sayý kadar saða kaydýrýr. ACCU1 içindeki veri bitini belirtilen sayý kadar sola kaydýrýr. Matematik Komutlar: Matematik komutlarý kullanýlarak ACCU1 ve ACCU2 akümülatörleri arasýnda matematiksel iºlemler yapýlabilir. Örnek: Data1 deðerinin Cosinüsünü hesaplayýp Data2’ye transfer etmek için; FLOAT //Floating hesaplama için ön ayar L Data1 //ACCU1’e Data1 deðerini yükleme COS //Cosinüsü hesaplama ve ACCU1’e yerleºtirme T Data2 //ACCU1’deki deðeri Data2’ye transfer etme MOVICON X -75- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ INT //Floating hesaplamayý deaktif yapmak ve integer’e çevirmek için kullanýlýr. Matematik Fonksiyonlar: Fonksiyon Floating Point Ýfade FLOAT Integer INT Sin SIN, SINC Cosin COS, COSC ArcSin ASIN, ASINC ArcCos ACO, ACOSC Tangent TAN, TANC ArcTangent ATAN, ATANC Hyperbolic Sin SINH, SINHC Hyperbolic Cos COSH, COSHC Hyperbolic Tan TANH, TANHC Exponential EXP, EXPC Power POW, POWC MOVICON X -76- Açýklama Floating point ile hesaplama için ön ayar. Tüm matematiksel sayýlar Floating point olur. INT komutu kullanýlarak pasif olur. Integer ile hesaplama için ön ayar. Tüm matematiksel sayýlar Integer olur. Baºka tür belirtilmedikçe default olarak kalýr. Accu1’deki deðerin Sinüsünü hesaplar. Sonucu Accu1’e yazar. Accu1’deki deðerin Cosinüsünü hesaplar. Sonucu Accu1’e yazar. Accu1’deki deðerin ArcSinüsünü hesaplar. Sonucu Accu1’e yazar. Accu1’deki deðerin ArcCosinüsünü hesaplar. Sonucu Accu1’e yazar. Accu1’deki deðerin Tanjantýný hesaplar. Sonucu Accu1’e yazar. Accu1’deki deðerin ArcTanjantýný hesaplar. Sonucu Accu1’e yazar. Accu1’deki deðerin Hiperbolik Sinüsünü hesaplar. Sonucu Accu1’e yazar. Accu1’deki deðerin Hiperbolik Cosinüsünü hesaplar. Sonucu Accu1’e yazar. Accu1’deki deðerin Hiperbolik Tanjantýný hesaplar. Sonucu Accu1’e yazar. Accu1’deki deðerin Eksponansiyel’ini hesaplar. Sonucu Accu1’e yazar. Accu1’deki deðerin, Accu2’ye yazýlmýº deðere göre üssünü hesaplar. Deðeri Accu1’e yazar. ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ Logarithm “e” LOGE, LOGEC Logarithm 10 LOG, LOGC Square Root SQRT, SQRTC MOVICON X -77- “e” tabanýna göre logaritma hesaplar Sonucu Accu1’e yazar. “10” tabanýna göre logaritma hesaplar Sonucu Accu1’e yazar. Accu1’deki deðerin kare kökünü hesaplar. Sonucu Accu1’e yazar. ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ 15. “SCRIPT”LER Proje içerisindeki farklý durumlarda, diðer kaynak veya metodlarla yapýlamayan benzer operasyonlarda scriptler kullanýlýr. Projelerde Basic Scriptlerin kullanýmý, projeyi dizayn ederken çok yardýmcý olmaktadýr, fakat projenin yürütülmesini yavaºlatmakta ve projenin kaynaklarýný harcamaktadýr. 15.1. WinWrap Basic Dili: Movicon, uygulamalara eklenmiº, Basic dilinde programlamanýza izin veren WinWrap Basic olarak adlandýrýlan yazýlýmý içerir. WinWrap Basic yazýlýmý sayesinde; BASIC kodla uyumlu VBA (Visual Basic for Application) dilinde program parçacýklarý oluºturulur. Windows Standart kontrolleri (Buton, Checkbox, Group Boxes, Listboxes, textboxes, Opsiyon Butonlarý) kullanýlarak dialog kutularý oluºturulur. ActiveX kontrolleri destekler. 15.2. Movicon Basic Script kütüphaneleri: WinWrap Basic tarafýndan saðlanan Basic fonksiyonlara ek olarak, Movicon Kütüphanesinde olan Basic Script içerisindeki ek fonksiyon serileri de kullanýlabilir. Bu fonksiyonlar , örnek olarak Movicon Realtime DB deðiºkenlerini yazma ve okuma, sayfa deðiºimlerini yürütme, Movicon Sembol özellikleri ile etkileºime izin verir. Movicon Fonksiyon kütüphaneleri, Basic Script Arabirim Kütüphaneleri (Interface Libraries) ile çaðrýlýr ve her bir arabirim, belirli proje komponentleri için belirli fonksiyonlarýn ayar listesine sahiptir. Basic Tool Bar’dan “Browse” butonu ile kütüphanedeki fonksiyon listesine girilebilir. ªekil-87 Gelen pencerede “Data Type” kutusunda arabirimin ismi ve “Methods/Properties” Liste kutusunda ise arabirime baðlý metodlar ve özellikleri listelenir. MOVICON X -78- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ ªekil-88 Arabirim deðiºimi “Data Type” liste kutusundan seçilerek yapýlabilir. Fonksiyon hakkýnda yardým almak için soru iºaretine týklanmasý yeterlidir. Paste butonuna basarak kutuda beliren içerik, script editörüne yapýºtýrýlýr. “Parameters” kutusunda, “Methods/Properties” listesinden seçilen bir script için ihtiyaç duyacaðý deðiºkenlerin özellikleri belirtilmektedir. 15.3. Subs, Functions, Events, Methods ve Properties: 15.3.1. Sub ve Functions: Program parçacýklarý, bir blokda eklenen temel scriptlerde iki tipte oluºturulur. Bunlar; Sub Function Bu iki tip arasýndaki fark, Sub’lar deðer dönüºtürmez, fakat aksiyonlarý yaparlar. Fonksiyonlar ise deðeri dönüºtüren program prosedürleridir. Örnek olarak; Sub için; Sub main Call Test() End Sub MOVICON X -79- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ Sub Test() MsgBox(“Test Sub”, vbinformation + vbOkOnly,”MOVÝCON”) End Sub Functions için; Sub Main Debug.Print Test() End Sub Function Test() As String If MsgBox(”Ptest Function”, vbInformation + vbOkCancel,”MOVICON) = vbOK Then Test = ”OK” Else Test = “Cancel” End If End Function Programlar diðer program parçacýklarýndan çaðrýlabilir. Çalýºtýðýnda, Basic Script yoluyla yürütülen program parçacýklarýný barýndýran Basic Script Kaynaðýnda ”Sub Main” daima vardýr. Bununla birlikte, programcýnýn yapmasý gereken doðru kodlarý program parçacýðýna eklemek ve onu diðer “Sub” ve “Function”’lardan çaðýrmaktýr. 15.3.2. Events: Belirli aksiyonlarýn ön planýndaki sistem tarafýndan çaðrýlan, Movicon veya eklenen ActiveX elemanlarýyla saðlanan Alt Program parçacýklarýdýr. Bu program parçacýklarý, “Events” olarak adlandýrýlmakta, scripte eklenebilmektedir. ªekil-89 MOVICON X -80- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ Örnek; Aºaðýdaki kodu Rectangle olarak çizdiðiniz bir obje içindeki scripte eklediðinizde, RunTime’da bu rectangle üzerine mouse ile týklandýðýnda ekrana “Click” kelimesini içeren Mesaj kutusu gelecektir. Public Sub Click() MsgBox(“Click”,vbInformation,”MOVICON”) End Sub Sistemde mevcut Events’larýn serileri sembollerin, ekranlarýn ve alarmlarýn basic kodlarý içinden seçilebilir. Bu olaylar,”Object” menüsünden “(General)” seçildiði zaman, “Proc:” menüsünde listelenir. Projeye baðlý kodlar düzeltildiði zaman, mevcut event’larýn listesi, alarmý bildirmeleri gibi üretilen event’larýn listesini dikkate alýr. Örnek olarak bir butonu seçtiðinizde ona baðlý Kodlar “Proc:” menüsünde listelenir. ªekil-90 Movicon Real Time Data Base’inden belirlenmiº deðiºkenler üzerindeki event’lar, Sembol ve Çizim kategorileri ve hatta ekranlar içinde oluºturulabilir. Örneðin bir event mevcut projenin deðiºken durumu deðiºtiði zaman çaðrýlmasý için eklenebilir. Bu prosedür, sisteme fazla yüklenmeksizin durum deðiºikliði görüntülenmesini tutmak için çok elveriºlidir. Bu tipteki bir olayý oluºturmak için yapýlan iºlemler aºaðýdaki gibidir; Nesne üzerinde sað tuºa týklanýr veya “Project Explorer”’dan “Add New Variable Script Event” komutu seçilir. MOVICON X -81- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ ªekil-91 Bu menü seçildiðinde karºýnýza “Tag Browser” kutusu çýkar. Buradan durumu ile Event’ý etkileyecek olan deðiºken seçilir. Bu sayede “Proc:” menüsüne “OnVariableNameChanged” isimli Event otomatik olarak gelir. (Deðiºken ismi VAR00001ise bu komut On VAR00001Changed olacaktýr.) ªekil-92 Kod içine bu olay eklendiði zaman “VAR00001” deðiºiminin deðeri her seferinde çaðrýlacaktýr ve “value” parametresi deðiºkenin anlýk deðerine dönüºecektir. 15.3.3. Metodlar ve Özellikler: Bu fonksiyonlar, nesnenin (Rengi,Baºlýðý vb.) tanýmlar. fonksiyonu çalýºýrken, nesnenin karakteristiðini 15.4. Basic Script’lerde Deðiºkenler: Movicon Basic Scriptlerde kullanýlan dahili deðiºkenler; Projenin tümünde kullanýlan, Movicon Real Time Data Base’indeki deðiºkenlerdir. MOVICON X -82- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ Basic Script’de tanýmlanan deðiºkenler sadece Basic program parçacýðý içinde görülür ve Basic Script kaldýrýldýðýnda deðiºken de silinir. Projenin deðiºkenleri onlarýn ismiyle direk olarak veya “DBVariableCmdTarget” (GetVariableValue(), SetVariableValue()) fonksiyonlarý ile kullanýlabilir. Yapýsal (Structure) deðiºkenlerde deðiºken ismiyle üye ismi arasýnda (“_”) altçizgi mevcuttur. Çizim yürütme özelliklerindeki gibi (“:”) karakteri deðildir. Parametre olarak (GetVariableValue(), SetVariableValue() vb) bir deðiºkene ihtiyaç duyulan temel fonksiyonlarda standart (“:”) kullanýlýr. Bit tipi deðiºkenler, onlarýn ismi ile kullanýldýðý zaman, Boolean’a (True veya False) çevirilir. Bunun anlamý proje deðiºkeni “1” ise Basic Script içinde deðiºken “true” olarak okunacaktýr. “0” deðeri ise “false” olarak deðerlendirilir. Bu iºlem Basic Script içindeki bit deðiºkenlerinin okunmasý ve yazýlmasý için çalýºýr. Bu iºlemi önlemek için GetVariableValue() ve SetVariableValue() Basic Script Fonksiyonlarý kullanýlýr. Bu yolla fonksiyonun deðer dönüºtürmesi bit’in nümerik deðeri diðer bir ifadeyle “1” ve “0” olacaktýr. Örnek: Programdaki bTest deðiºkeni Movicon Database’inde bit olarak okunduðu ve “1” ‘e ayarlandýðý zaman, sonuç, Sub Main() Debug.Print bTest = -1 Debug.Print GetVariableValue(“bTest”) = 1 End Sub 15.5. Çabuk Programlama: Bazý tuºlar bir script kodu yazýlýrken çabuk bir ºekilde fonksiyonlarý eklemek için kullanýlabilir. Örneðin, script editörü üzerinde “CTRL+Space” tuºlarýna basýldýðýnda ekranda tüm fonksiyonlarýn olduðu bir liste gözükür. Ayný durum Metodlar ve Özelliklerde nesne tipi deðiºken kullandýðýnýz zaman yapýlabilir. Bu durumda nesnenin ismi yazýldýktan sonra “.” (dot) ilgili fonksiyon yazýlýr. Örnek olarak; Script editör üzerindeki “References” tuºuna basýldýðýnda karºýnýza aºaðýdaki kutu gelir. ªekil-93 MOVICON X -83- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ Bu kutudan “Microsoft Comm Control 6.0” referansý aktif hale getirilir. Bu durumda Script Editörde ise aºaðýdaki gibi bir script yazýlýr. Dim MSComm1 As New MSComm Public Sub Main() MSComm1.CommPort = 1 MSComm1.Settings = “9600,n,8,1” MSComm1.Rthreshold = 1 MSComm1.PortOpen = True Do DoEvents Loop Until IsInStoppingMode End Sub Bu script yazýlýken “.” iºaretinden sonra aºaðýda ºekildeki gibi fonksiyon listesi otomatik olarak gelmektedir. ªekil-94 15.6. Basic Script’lerde ve Sembollerde Kodlama: Basic Script kaynaklarýnýn fonksiyonlarý ve alarmlar, ekranlar ve semboller içinde eklenen kodlar arasýnda temel farklýlýklar vardýr. Basic Script çaðrýldýðý zaman, yürütülen Basic Script’de “Sub Main” olmalýdýr. Bununla birlikte, Semboller, ekranlar alarmlarda bir event (SymbolLoading, Click) tarafýndan yürütülme durumu söz konusu ise “SubMain” kullanýlmaz. 15.7. Kaynaklar Bölümünde Basic Script Oluºturma: Projeye bir basic Script eklenmek istendiði zaman, yeni kaynak prosedürü ekleme iºleminin kullanýlmasý gerekir. Yeni bir Basic Script eklemek için, “Project Explorer” penceresinde gösterilen aðaç yapýsýndan “Resources” grubu üzerinde sað tuºa týklanarak menüden “Add new script” komutu seçilir. MOVICON X -84- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ ªekil-95 Bu iºlem sonucu Kaynaklar grubunda yeni Basic Script Kaynaðý görünecektir. Bu kaynaða çift týklandýðýnda Script Editör açýlacaktýr. 15.8. Komutu Çalýºtýrmak Komutu çalýºtýrmak, Nesnenin özelliklerinden “Command List” içinden kolaylýkla ayarlanýr. Örneðin: Bir butona Basic Script Program parçacýðý çalýºtýrmayý iliºkilendirmek için, “Commands” özelliklerinden “Script Commands” seçilmelidir. Bu bölümde isteðe göre aksiyonlar seçilir. ªekil-96 15.9. Baºlangýçta Çalýºtýrmak: Basic Script program parçacýðýný baºlangýçta yürütebilmek için,”Project Execution Settings” ‘den “Startup Script” bölümüne çalýºtýrýlacak olan script girilir. MOVICON X -85- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ ªekil-97 15.10. Nesne Özelliklerde VBATM Basic Script: Movicon, grafik fonksiyonluðunu aktif hale getirmek için özel karakter iºlemleri yapmanýza izin verir. Bu özellik kullanýlarak, deðiºkenin yerine VBA ifadesi Lojik ºartlarý yazýlabilir. ªekil-98 15.11. Nesne Kodu içinde VBA Basic Script: Çizimlerin, sembollerin veya ekranlarýn baºlangýcýnda script kodlarý içerebilir. Nesnelerde eklenen bu Basic Kodlarýn yürütülmesi Basic Script Kaynaðýndan farklýdýr. Her bir nesne fonksiyon tipine göre farklý özelliklere, metodlara ve olaylara sahiptir. TM ªekil-99 15.12. Public Basic Script’leri: Tek fonksiyonlar, Alt program parçacýklarý projenin diðer bölümlerinde ihtiyaç duyulduðu zaman, diðer script kodlarýný çaðýrmayý “Public” ile yapýlabilir. Bunun anlamý ayný script kodlarýný tekrarlamaya gerek yoktur. MOVICON X -86- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ Bir Basic Script’den diðer Basic Script’e girmek için “Uses” fonksiyonu kullanýlýr. Kullanýlýºý aºaðýdaki gibidir. ‘#Uses”*BasicScriptName” Örnek: “BasicPublic” isminde “PrintMessage()” fonksiyonu eklenmiº bir Basic Script oluºturalým. “PrintMessage()” fonksiyonu bir parametre olarak yazýlan metinleri yerine getirecektir. ªekil-100 Bu noktada “PrintMessage()” fonksiyonunu baºka bir program parçacýðýndan çaðýrmak istersek, aºaðýdaki gibi bir iºlem yapýlýr. ªekil-101 15.13. Basic Script Editörü: Basic Script Editörü, Kodlarý komut serilerini girmenizi saðlayan penceredir. Bu pencere üzerine baºka projelerden Copy&Paste operasyonlarý yapýlabilmektedir. MOVICON X -87- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ ªekil-102 Movicon “Script Explorer” penceresinde ise ekranlarda ve alarmlarda nesnelere özgü script kodlarý yazýlýr. Bu pencerenin içeriði seçilen nesneye göre deðiºmektedir. ªekil-103 Bu editörde 2 adet açýlýr liste mevcuttur. Bunlar; “Object:” : Moviconda “(General)” ve “On_Events”’a uygun temel ayarlanýr nesnelerin listesini gösterir. “Proc:”: Bir nesnenin seçilmesi durumunda belirli nesneler için listeleri gösterir. “(General)” ‘da belirli nesneler için programlanmýº olaylar ve prosedürler tanýmlanýr. “On_Events” ‘da genel movicon olaylarý tanýmlanýr Kod’un proje düzenlenmesi ile iliºkilendirildiði zaman kullanýlýr. 15.14. Edit Menu (Basic Scripts): Basic Script Editörü açýldýðýnda, Edit Menusunde gerekli menüler açýlýr. MOVICON X -88- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ ªekil-104 15.15. References...: Bilgisayar üzerinde bulunan herhangi bir ActiveX/OCX objesini Movicon’a eklemenize izin verir. ªekil-105 15.16. Complete Word (CTRL + Space Bar): Metnin yazýldýðý bölümde rahatlýkla ulaºabilmek için tüm komutlarý listeler. 15.17. Parameter Info (CTRL+SHÝFT + Space Bar): Yazýlan bir komutun komut yapýsýný gösterir. Bunu yapabilmek için komutun üzerine mouse ile gelip CTRL+SHIFT+Space Bar tuº kombinasyonuna basýlýr. 15.18. Debug Menüsü: Bu menü yazýlan programýn hatalarýný bulmaya yarar. MOVICON X -89- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ ªekil-106 15.19. Script Explorer Penceresi: Bu pencere çizimler, ekranlar, alarmlar için script kodlarýný yazmanýza izin verir. ªekil-107 Kod düzenlemeleri ve hata ayýklama komutlarý aºaðýdaki komut çubuðu ile yapýlýr. ªekil-108 Buradaki butonlar; Kod yazýmýnda herhangi bir deðiºikliðin aktif edilmesi için kullanýlýr. Kod yazýmýnda yapýlan deðiºikliðin iptal edilmesi için kullanýlýr. Yazýlan programda hatalarý bulmak için kullanýlýr. ActiveX/OCX elemanlarýnýn listesini gösterir. MOVICON X -90- ABC ENSER OTOMASYON VE GÜVENLÝK TEKNOLOJÝLERÝ Programda kullanýlabilecek tüm fonksiyonlarýn listesini gösterir. User Dialog Editör programýný açar. Tüm kullanýlabilir kodlarýn text olarak seçilip pencereye yazdýrmaya yarar. Ctrl +Space tuºuna basýlarakta ekrana gelir. Bu butona basýlarak text olarak gelmiº kodun deðiºkenlerinin nasýl yazýlacaðýný gösterir. ªekil-109 Satýr’a Break Point yerleºtirir.Böylece programýn bu satýrý Runtime çalýºmaz. Break Pointleri kaldýrýr. Script Explorer penceresinde bir nesne seçildiði zaman seçilen nesnenin ismi alt tarafa yazýlmaktadýr. 15.20. Basic Script Hata Ayýklama: Bu hata ayýklama editörü, Development’da Break Point verilmiº satýrlar için Movicon RunTime’a geçtiðinde görünür. Break Point verilmiº satýr Runtime’da icra edilemez. ªekil-110 MOVICON X -91-