İndir ( ) - Karabük Üniversitesi
Transkript
İndir ( ) - Karabük Üniversitesi
2. Uluslar arası Raylı Sistemler Mühendisliği Sempozyumu (ISERSE’13), 9-11 Ekim 2013, Karabük, Türkiye RAYLI ARAÇLARIN BOJİ DONANIMINDA KULLANILAN DÖKME DEMİR ÜRÜNLER a* Onur ER a* and Erdem ÜNEL b Kocaeli University, Graduate School of Natural and Applied Sciences, Department of Mechanical Engineering, Kocaeli, Turkey b EKU Brake Drum and Casting Industry Inc., Kocaeli, Turkey * e-mail: onure@eku.com.tr Özet Yüzyıllardan beri insanlığın hizmetinde olan raylı araçlar günümüzde uçaklarla yarışacak hızlara erişmektedir. Bu gelişim raylı araçlarda kullanılan ürünleri ve onların üretim teknolojilerinin de gelişmesini zorunlu kılmaktadır. Raylı sistemlerde kullanılan ürünler araç gövdesi, iç donanım – pencere – kapı, boji – araç alt donanımı, elektrik donanımı ve konfor sistemleri olarak sınıflandırılabilir. Bojiler, raylı araçların hareketi esnasında rayla olan etkileşim neticesinde düşey, yanal ve eksenel kuvvetlere maruz kaldıklarından dolayı güvenlik kriterleri çok önemlidir. Bunlar lokomotif ve yolcu vagon bojileri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Yolcu vagon bojilerinde süspansiyon sistemleri, tekerlekler, akslar, fren mekanizmaları vb. ürünler bulunurken lokomotif bojilerinde bunlara ek olarak cer motorları mevcuttur. Bu çalışmada, raylı araçların boji donanımlarında kullanılan dökme demir ürünler, üretim teknolojileri ve fonksiyonel özellikleri açıklanmıştır. Özellikle fren diskleri, bir güvenlik parçası olarak kabul edildiklerinden dolayı daha detaylı olarak ele alınmıştır. Anahtar kelimeler: Boji, dökme demir, raylı araç, fren diski. Abstract Today rail vehicles, at humanity’s service for centuries, have reached to speed that can compete with air vehicles. This development has been requiring development of products used on rail vehicles and its production technologies as well. These products used on rail systems may be categorized as carbody, interior – windows – door, bogie – running gear, electric equipment and comfort systems. Bogies located in these product groups are exposed vertical, lateral and axial forces as a result of the interaction between rail and wheel while moving rail vehicle. For this reason, bogies are very important in terms of safety. These go into two division; locomotive and carriage bogie. Carriage bogies have suspension systems, wheels, axles, brake mechanisms. In addition to these, locomotive bogies have traction motors as well. In this study, cast iron products used on bogie equipment of rail vehicles, its production technologies and functional properties have been explained. Due to brake discs are considered to be part of safety, they have been especially discussed in more detail. Keywords: Bogie, cast iron, rail vehicle, brake disc. 1. Giriş Gelişmiş ülkelerin büyük kentlerinde 19. yy. sonlarında başlayan raylı sistem ağlarının genişletilmesi ile ilgili çalışmalar günümüzde de sürmektedir. Bu çalışmalar 1973-1974 yıllarındaki enerji bunalımı ve 1990 yılından sonra çevreye olan duyarlılığının artması nedeniyle hızlanmıştır [1]. Ülkemizde ise demiryolu taşımacılığı özellikle 2003 yılından itibaren yeniden devlet politikası haline getirilmiştir [2]. Bu bağlamda belirlenen 2023 hedeflerinden bazıları; 10.000 km yüksek hızlı tren ve 4.000 km konvansiyonel demiryolu hattı yapmak, yüksek hızlı treni Türkiye’de üretmek, kent içi yolcu taşımacılığını 1,5 milyara ulaştırmak, Marmaray projesini tamamlayarak yılda 700 milyon yolcu Er, O. and Ünel, E. taşımak, demiryolu işletmeciliğinde özel sektör payını 50%’ye yükseltmek ve demiryolu çeken-çekilen araç filosunu geliştirerek üretim ve bakımlarında özel sektör payını arttırmaktır [3]. Demiryolu taşımacılığı dünyada en güvenli, en ucuz ve en çevreci taşımacılık sistemlerinden birisi olarak kabul edilip [4], özellikle yüksek hızlı tren taşımacılığı ile karayolu ve havayolu taşımacılığına göre yaklaşık olarak 10% daha az CO2 salımı yaratılmaktadır [5]. Raylı sistemleri oluşturan yapılar genel olarak taşıyıcı ve hareket organları olmak üzere ikiye ayrılmaktadır [4]. Raylı araçlar belirli ürün gruplarının bir araya getirilmesi ile oluşturulmaktadır. Bu ürün grupları genel olarak; a) araç gövdesi, b) iç donanım, pencere ve kapılar, c) bojiler ve araç alt donanımı, d) elektrik donanımı ve e) konfor sistemleri olarak sınıflandırılmaktadır [6]. Raylı araçların ray üzerinde hareket etmesini sağlayan, bu hareket esnasında rayla olan etkileşimlerden (ray ve hat düzensizliğinin sebep olduğu titreşimler ve eğrisel hareketlerin bir sonucu olan yanal ve tersinir kuvvetler) kaynaklı düşey, yanal ve eksenel kuvvetleri karşılayarak titreşimlerin etkisini azaltan ve dinamik etkilere karşı raylı araç gövdesi için uygun denge şartlarını sağlayan ürün grubuna boji adı verilmektedir [4, 7]. Bojiler üzerlerinde bulunan dingil sayısına ve süspansiyon sisteminin tasarım ve yapısına göre farklı türlerde sınıflandırılmaktadır. Bojiler raylı araçların emniyetli bir şekilde işletilmesinde oldukça önemli bir yere sahip olup bir takım temel fonksiyonları yerine getirmektedir. Bunlar; a) raylı araç gövdesini desteklemek, b) doğrusal ve eğrisel hatlarda dengeli bir sürüş sağlamak, c) hatlardaki düzensizliklerden kaynaklanan titreşimleri absorbe ederek konforlu bir bir yolculuk sağlamak, d) özellikle yüksek hızlarda raylı aracın eğrisel hatlarda işletilmesi esnasında meydana gelen merkezkaç kuvvetlerinin etkisini azaltmak ve e) hatlardaki düzensizlikler ve raylardaki aşınmaları düşürmektir [8]. Bojiler birçok parçanın çeşitli birleştirme unsurları (sökülebilir ve sökülemez birleştirmeler) kullanılarak bir araya getirilmesi ile oluşturulmaktadır. Bu parçalar döküm, dövme vb. imalat yöntemleri ile elde edilmektedir [7, 9, 10]. Dökme demirin ticari olarak kullanımının Endüstri Devrimini tetikleyen ana bir faktör olduğu düşünülmektedir. Modern endüstri toplumunun temelleri dökme demir ile şekillenmiştir [11, 12]. Dökme demirlerin nispeten düşük maliyeti, üretim kolaylığı ve iyi işlenebilirliği onu en çok kullanılan ve araştırılan bir malzeme yapmıştır [11]. Çalışmada, bojilerde kullanılan dökme demir parçalar, üretim teknolojileri ve fonksiyonel özellikleri açıklanmıştır. Bunun için Türk Demiryolu taşımacılığında kullanılan Y32 ve Y25 bojileri ele alınmıştır. 2. Gelişme Y32 bojisi ara hat (uzun mesafe) yolcu vagonlarında kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Ülkemizde TVS 2000 serisi (yemekli, pulman, kuşetli, yataklı, kompartımanlı vagonlarda), M70, jeneratör ve konferans vagonlarında kullanılmaktadır. Esas itibariyle De Dietrich firması tarafında SNCF işletmesinin Corail adı verilen VU ve VTU vagonlarında kullanılması amacıyla 1975 yılında Fransa’da imal edilmeye başlanmıştır [7, 13]. Güvenilirliği, konforu, yüksek sürüş kalitesi ve düşük bakım maliyeti sayesinde Y32 sınıfı bojiler uzun yıllardan beri yolcu vagonlarında kullanılmaktadır [14]. Günümüzde İspanya, Hollanda, Fas ve Portekiz’de kullanılmaktadır [7]. Y32 bojisi ve temel parçaları Şekil 1’de gösterilmiştir. Y25 bojisi ise yaygın olarak Avrupa yük vagonlarında kullanılmaktadır [10]. Ülkemizde yük, tahıl, cevher ve konteyner taşıma tipi ile tank ve platform vagonlarında kullanılmaktadır [16, 17]. SNCF işletmesi yük vagonlarında kullanılmasıyla amacıyla 1960 yılında Fransa’da yeni bir boji geliştirmeye başlamıştır. Y21 olarak bilinen bu yük vagonu bojisi 1966 yılında revize edilerek tasarımı değiştirilmiş ve böylece Y25 bojisi doğmuştur [18]. Y25 bojisi ve temel parçaları Şekil 2’de gösterilmiştir. Er, O. and Ünel, E. Şekil 1. Y32 bojisi ve temel parçaları [4, 7-10, 13-15]. Şekil 2. Y25 bojisi ve temel parçaları [8-10, 19]. Şekil 1 ve 2’den saptanabileceği üzere farklı tasarımlara sahip Y32 ve Y25 bojilerinde kullanılan parçaların bir kısmı benzerlik gösterse de özellikle frenleme sistemlerinde önemli farklılıklar bulunmaktadır. Ortak parçalar; a) şasi, b) tekerlek, c) yay, d) buatagres kapağı, e) buatagres kutusu ve f) dingildir. Bunlara ek olarak Y32 bojisinde; a) beşik travers, b) fren diski, c) amortisör, d) dingil klavuz/ayar kolu, e) kaliper – balata ikilisi ve f) boru travers bulunurken Y25 bojisinde farklı olarak; a) destek yatağı, b) fren manivelası, c) sabo çarığı – sabo ikilisi, d) boji göbeği üst çanağı yer almaktadır. Bu parçalardan dökme demir olarak üretilenler aşağıda açıklanmıştır. Özellikle fren diskleri, sadece raylı araçlarda değil aynı zamanda genel olarak tüm araç uygulamalarında bir güvenlik parçası olarak kabul edildiklerinden dolayı daha detaylı olarak ele alınmıştır. 2.1. Fren Diski Frenler, güvenli bir sürüşün sağlanması için araçlarda bulunan en önemli donanımlardan birisi olarak kabul edilmektedir. Hareket halindeki aracı yavaşlatmak, durdurmak, hızını kontrol altına almak ve hareketsiz aracı yerinde sabit tutmak amacıyla kullanılmaktadır. Frenler, fren momentinin Er, O. and Ünel, E. oluşturulması ve enerji değişiminin gerçekleştirilmesi olmak üzere iki ana fonksiyonu yerine getirmektedir Frenleme zarfında fren diski ile ona karşı basınç uygulayan fren balatası arasındaki sürtünme mekanizması kinetik enerjiyi ısı enerjisine dönüştürmektedir. Fren diski soğurken ısı yayılmakta ve raylı araç yavaşlatılmaktadır [20, 21]. Fren diskinin bir raylı araç üzerindeki konumu ve raylı araçlarda kullanılan örnek bir fren diski – balata ikilisi sırasıyla Şekil 3 ve 4’de gösterilmiştir. Şekil 3. Fren diskinin bir raylı araç üzerindeki konumu [22]. Şekil 4. Raylı araçlarda kullanılan örnek fren diski – balata ikilisi [23]. Frenleme zarfında çok yüksek miktarda enerji üretilmektedir. Örnek olarak, 500 serisi Shinkansen A16 raylı aracı tüm koltukları dolu iken yaklaşık 509 ton ağırlığında olup, maksimum 300 km/h hız ile 6 işletilirken tamamen durdurulması için absorbe edilmesi gereken enerji miktarı 1.770x10 J’dur [21]. Bir başka örnek olarak, TGV yüksek hızlı raylı aracında kullanılan acil durum frenlemesinde her fren 6 diski başına dağıtılan enerji miktarı 25x10 J değerine ulaşmaktadır [22]. Fren diskleri mekanik frenler sınıfına dahil olup montaj yapıldıkları yere göre iki grupta sınıflandırılmaktadır. Bunlar; a) dingile montaj ve b) tekerleğe montaj yapılmış fren diskleridir [21]. Bu iki montaj türünün çalışma prensipleri Şekil 5’de gösterilmiştir. Şekil 5. Fren disklerinin çalışma prensipleri; a) dingile ve b) tekerleğe montaj yapılmış fren diskleri [21]. Bu iki frenleme mekanizmasında fren diskine sürtünme uygulayan bir nesne, örnek olarak fren balatası kullanılmaktadır. Dingile montaj yapılmış fren diskleri, böyle bir sistemin yerleştirilmesinde yeterli boşluklara sahip olduğu için römork bojieri üzerinde; tekerleğe montaj yapılmış fren diskleri ise cer Er, O. and Ünel, E. motorunun bulunduğu tahrikli bojiler üzerinde yer almaktadır. Tahrikli bojiler dingile montaj yapılmış fren disklerinin yerleştirilmesi için yeterli boşluğa sahip değildir [21]. Raylı araçlarda kullanılan fren diski malzemesi olarak sıklıkla, nispeten daha iyi metalürjik kararlılık davranışı sergileyen dökme demir sınıfı malzemeler kullanılmaktadır [24]. Özellikle konvansiyonel hatlarda işletilen raylı araçların fren diskleri dökme demirden yapılmaktadır. Yüksek hızlı araçlarda kullanılan dökme demirlerde ise Ni, Cr ve Mo’li özel kimyasal kompozisyonlar bulunmaktadır. Bu durumdan anlaşılacağı üzere yüksek hızlı raylı araçlarda kullanılan fren disklerinin daha yüksek mukavemetli ve ısıl yüklere karşı daha dirençli olması gerekmektedir [25]. Raylı araçların işletme hızlarındaki değişim ile gereksinim duyulan bazı malzeme sınıfları arasındaki ilişki Şekil 6’da gösterilmiştir. Şekil 6. Raylı araçlarda kullanılan fren diski malzemelerinin araç hızına göre işletildikleri hatlar [23]. Raylı araçlarda kullanılan fren diskleri genellikle lamel grafitli dökme demirden üretilmektedir. Y32 bojilerinde kullanılan fren diskleri de bu malzemeden üretilmektedir (GG-25). Bunun nedenleri; a) yüksek ısıl iletkenlik, b) yüksek ısıl dağılma gücü, c) ısıl yüklere direnç, d) düşük maliyet ve e) üretiminin basitliğine dayanmaktadır [25, 26]. Bu fren disklerinin üretiminde kullanılan bir diğer dökme demir sınıfı ise küresel grafitlidir. Bu malzemenin seçimi esas olarak lamel grafitliye göre daha yüksek tokluk davranışına sahip olmasından kaynaklanmaktadır [26, 27]. Tokluk davranışı, özellikle raylı araçlarda kullanılan fren disklerinde, frenleme zarfında meydana gelebilen akma mukavemetine yakın termoelastik – plastik gerilmeleri karşılamaya gereksinim duyulduğundan dolayı büyük bir öneme sahiptir [27]. Raylı araçlarda kullanılan dökme demir fren disklerinin tasarım, döküm ve işleme proseslerinden oluşan üretim teknolojileri ile ilgili görselleri Şekil 7’de gösterilmiştir. Er, O. and Ünel, E. Şekil 7. Raylı araçlarda kullanılan fren disklerinin tasarım, döküm ve işleme proseslerinin aşamaları. Şekil 7’den görüleceği üzere raylı araçlarda kullanılan dökme demir fren disklerinin üretiminde CAD (Bilgisayar destekli tasarım), CAM (Bilgisayar destekli imalat) ve CAE (Bilgisayar destekli mühendislik) teknolojileri, yani ileri mühendislik yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. 2.2. Buatagres Kutusu ve Kapakları Buatagres dingil başlarında yer alan rulmanları muhafaza eden parça olarak nitelendirilmektedir. Yağ kutusu ya da dingil kutusu olarak da adlandırılmaktadır [28]. Muhafaza kutusu ve kapaklardan (ön, arka ve uç kapak) meydana gelmektedir. Y32 ve Y25 bojilerine ait buatagresler Şekil 8’de gösterilmiştir. Şekil 8. Buatagres; a) Y32 ve b) Y25 bojisi [13, 18]. Y25 bojilerinde kullanılan buatagres kutusu ve kapağı küresel grafitli dökme demirden (GGG-42) üretilmektedir. Ayrıca DE 11000, DE 24000 ve E 68000 tipi lokomotif bojilerinde kullanılan buatagres kutusu ve kapakları da bu malzeme sınıfında (GGG-40 ve 42) dökülmektedir [29, 30]. Er, O. and Ünel, E. 2.3. Sabo ve Sabo Çarığı Fren pabucu olarak da adlandırılan [28] sabolar frenleme zarfında tekerlek bandajına karşı basınç uygulayan sürtünme malzemesi olarak nitelendirilmektedir [9]. Y25 bojilerinde kullanılan sabo ve sabo çırağı Şekil 9’da gösterilmiştir. Şekil 9. Y25 bojilerinde kullanılan sabo ve sabo çırağı [18]. Y25, dizel lokomotif ve 8V396TC13 dizel motor banliyö vagonu bojilerinde lamel grafitli dökme demir (GG-15) sabolar kullanılmaktadır. Bunlara ek olarak, GM tipi lokomotiflerde ise küresel grafirli dökme demir (GGG-45) sabo çarığı bulunmaktadır [29]. 2.4. Diğer Yukarıda bildirilen parçalar haricinde bojilerde; a) kapaklar, b) kovanlar, c) dişli kutuları, d) piston gövdeleri, e) flanşlı kavramalar, f) tutamaklar vb. dökme demirden üretilmiş muhtelif parçalar kullanılmaktadır. Bu parçaların çoğu küresel grafitli dökme demir olarak dökülmektedir [29]. 3. Sonuç ve Öneri Dünyada raylı sistem teknolojilerinin gelişimi artan bir ivme ile hızlanmaktadır. Boji sistemlerinin geliştirilmesi de daha emniyetli ve konforlu sürüşlerin sağlanması açısından büyük bir önem teşkil etmektedir. Bojilerde; fren diski, buatagres kutusu, buatagres kapakları (ön, arka ve uç), sabo, sabo çarığı, kovan, dişli kutusu, piston gövdesi, flanşlı kavrama, tutamak vb. muhtelif dökme demir parçalar kullanılmaktadır. Y32 ve Y25 bojilerinde kullanılan frenlemem sistemlerinde bir takım farklılıklar bulunmaktadır. Frenleme oalyı için Y32 bojisinde dingile montaj yapılmış fren diski ve balata arasında meydana gelen sürtünme mekanizmasından istifade edilirken; Y25 bojisinde tekerlek bandajı ve sabo arasındaki sürtünme mekanizması bu fonksiyonu yerine getirmektedir. Fren diskleri raylı araçlarda bir güvenlik parçası olarak kabul edilmektedir. Özellikle acil durum/emniyet frenlemelerinde işlevlerini tam olarak yerine getirmeleri gerekmektedir. Bundan dolayı bojilerde kullanılan en önemli parçalardan birisi olmaktadır. Fren disklerinin frenleme zarfında açığa çıkan yüksek miktarda enerjiyi herhangi bir çatlama, distorsiyon vb. problem meydana gelmeden absorbe etmesi gerekmektedir. Dingile montaj yapılmış fren diskleri römork; tekerleğe montaj yapılmış fren diskleri ise tahrikli bojilerde kullanılmaktadır. Er, O. and Ünel, E. Yüksek hızlarda işletilen raylı araçların bojilerinde kullanılan fren disklerinin konvansiyonel hatlarda işletilenlere nazaran daha yüksek mukavemet ve ısıl yüklere direnç göstermesi gerekmektedir. İstenilen döküm yapısında parçalar elde etmek için tüm proses parametrelerinin sıkı bir şekilde kontrol edilmesi gerekmektedir. Demiryolu taşımacılığının yeniden devlet politikası haline getirilmesi ile belirlenen 2023 hedeflerine ulaşılarak bu alanda teknoloji geliştiren, üreten ve pazarlayan bir memleket modeli oluşturulmalıdır. Kaynaklar [1] Öğüt, K. S. and EVREN G., Türkiye’de kentsel raylı sistemlerin gerekliliği ve uygulamada dikkat edilecek konular, Uluslararası Demiryolu Sempozyumu, vol 1, 1169-1979, Ankara-istanbul, 2006. [2] Hızlı Tren Hakkında Herşey, TCDD, Ankara, 2009. [3] İnternet, Hedef 2023 – Yenilikçi Demiryolları Geleceğe Yolculuk, http://www.tcdd.gov.tr/Upload/Files/BannerFiles/2023brosurmail.pdf, bilgiye ulaşma tarihi: 10.12.2012. [4] Esen, İ. and Mızrak, C., Y32 boji gövdesinin statik ve dinamik yükleme analizleri, Technology, vol. 14(4), 123-128, 2011. [5] Başkonuş, M. and Tekin, E., High speed train phenomena, head hardened rail and beynitic rail steel, International Iron & Steel Symposium, 234-240, Karabük, 2012. [6] BS-EN-15380-2-2006: Railway applications designation system for railway vehicles. Part 2: Product groups. [7] Özsoy, M. İ., Y32 bojisinin bilgisayar destekli statik ve dinamik analizi, Sakarya Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü Makine Mühendisliği ABD, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya, 2008. [8] Okamoto, I., Railway technology today 5 – How bogies work, (Ed. Wako, K.), Japan Railway & Transport Review 18, East Japan Railway Culture Foundation (EJRCF), 52-61, 1998. [9] İnternet, Railway Technical – Railway Systems, Technologies and Operations Across the World, http://muh.karabuk.edu.tr/raylisistemler/doc/Railway_Technical.pdf, bilgiye ulaşma tarihi: 06.08.2013. [10] Orlova, A. and Boronenko, Y., Handbook of Railway Vehicle Dynamics – Chapter 3: The Anatomy of Railway Vehicle Running Gear, (Ed. Iwnicki, S.), Taylor & Francis Group LLC, 39-83, 2006. [11] Campbell, J., Complete Casting Handbook (First Edition) – Chapter 6: Casting Alloys, Elsevier Inc, 255-390, 2011. [12] Ashby, M. F., Materials and the Environment (Second Edition) – Chapter 15: Material Profiles, Elsevier Inc, 459-595, 2013. [13] Simandan, N., Implementation of air cushion on boghie Y32 R made in Romania, Scientific Bulletin of the Politehnica University of Timişoara, Romania, vol. 53(67), 83-86, 2008. [14] İnternet, TÜVASAŞ Ürün Föyleri ve Broşür, http://www.tuvasas.com.tr/pdf/tuvasas1.pdf, bilgiye ulaşma tarihi: 06.08.2013. [15] Popa, G. and Sebeşan, M. Ş., Consideration on the performance of adjustable axle bogies, Railway PRO – The Magazine for Railway Research, 17-19, 2011. [16] İnternet, TÜLOMSAŞ Ürün Föyleri ve Broşür, http://www.tulomsas.com.tr/upload/dosya/77.pdf, bilgiye ulaşma tarihi: 06.08.2013. [17] İnternet, TÜDEMSAŞ Yük Vagonları, http://www.tudemsas.gov.tr/, bilgiye ulaşma tarihi: 06.08.2013. [18] Jönsson, P-A., Dynamic vehicle-track interaction of European Standard freight wagons with link suspension, Royal Institute of Technology – Aeronautical and Vehicle Engineering, Doctoral Thesis, Stockholm, 2007. [19] İnternet, Y25 Bojisinin Fotoğraf Görüntüsü, http://www.railtur.com/tur/fotokat.asp?katid=41, bilgiye ulaşma tarihi: 06.08.2013. [20]Göktan, A., Güney, A. and Ereke, M., Taşıt Frenleri, Alliedsignal Automotive, Panel Matbaacılık, ISBN 95-95017-0-8, İstanbul, 1995. [21]Hasegawa, I. and Uchida, S., Railway technology today 7 – Braking systems, Japan Railway Transport Review, vol. 20, 52-59, 1999. Er, O. and Ünel, E. [22] Desplanques, Y., Roussette, O., Degallaix, G., Copi, R. and Berthier, Y., Analysis of tribological behaviour of pad – disc contact in railway braking – Part 1: Laboratory test development, compromises between actual and simulated tribological triplets, Wear, vol. 262, 582-591, 2007. [23] İnternet, Brake Disc and Pads, http://www.knorrbremse.com/media/documents/railvehicles/product_broschures/brake_systems/Brake_Discs_Pad s_P_1264_EN.pdf, bilgiye ulaşma tarihi: 10.10.2012. [24] Maluf, O., Angeloni, M., Milan, M. T., Spinelli, D. and Filho, W. W. B., Development of materials for automotive disc braks, Pesquisa e Tecnologia Minevra, vol. 4(2), 149-158, 2004. [25] Sakamoto, H. and Hirakawa, K., Fracture analysis and material improvement of brake discs, JSME International Journal, vol. A48(4), 458-464, 2005. [26] Samec, B., Lerher, G. and Potrc, I., Redesign of railway brake disc, Advanced Engineering, vol. 4(2), 205-210, 2010. [27] Samec, B., Potrc, I. and Srami, M., Low cycle fatigue of nodular cast iron used for railway brake discs, Engineering Failure Analysis, vol. 18, 1424-1434, 2011. [28] Ulaştırma ve Haberleşme Terimleri Sözlüğü – Baskı 1, T.C. Ulaştırma Bakanlığı, Ankara, 2011. [29] Küresel Grafitli Dökme Demir Teknik Şartnamesi – Doküman No.: 230.009, TÜLOMSAŞ, Eskişehir, 2000. [30] E68000 Tipi Lokomotiflere ait Buatagres ve Kapakları Temini Teknik Şartnamesi – Doküman No.: 250.250, TÜLOMSAŞ, Eskişehir, 2013.