TKYD sayi 7 - Türkiye Kurumsal Yatırımcı Yöneticileri Derneği(TKYD)
Transkript
TKYD sayi 7 - Türkiye Kurumsal Yatırımcı Yöneticileri Derneği(TKYD)
BAfiKAN’DAN 10. Y›l›m›z› Kutlarken, Sermaye Piyasalar›n›n en önemli aktörleri olan Kolektif Yat›r›m Kurumlar›n›n geliflmesi, yayg›nlaflmas› ve bu yolla Kurumsal Sermaye birikiminin oluflmas›n› sa¤lay›c› çal›flmalar yapmak amac›yla 1999 y›l›nda kurulan Derne¤imiz, 28 Eylül’de 10. kurulufl y›l dönümünü kutlad›. Faaliyetlerimizi ve sektörümüzün gündemini sizlere aktarabilmek amac›yla 2008 Nisan ay›ndan beri titizlikle haz›rlanan Kurumsal Yat›r›mc›’n›n bu say›s›nda, TKYD’nin kurulufl y›ldönümü nedeniyle Sermaye Piyasas› Kurulu Baflkan› Say›n Prof. Dr. Vedat Akgiray, ‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas› Baflkan› Say›n Hüseyin Erkan, Vadeli ‹fllem ve Opsiyon Borsas› Baflkan› Say›n Ifl›nsu Kestelli ve Takasbank Genel Müdürü Say›n Emin Çatana’n›n yay›nlad›klar› mesajlar› bulabilirsiniz. Dergimizin bir bölümünü 10. Y›l etkinliklerine ay›rd›k. Dergimizde ayr›ca, ‹MKB’de 13 Kas›m’da aç›lacak Kurumsal Ürünler Pazar›, anket serimizin üçüncüsünde “Bireysel Emeklilik Planlar›nda Tercihler ve Beklentiler” konulu çal›flma, sermaye piyasam›z›n yeni ürünü varantlar, portföy yönetim flirketlerinde risk yönetimi, yat›r›m fonlar› piyasas›na iliflkin akademik bir çal›flma, yat›r›m fonlar›n›n hukuk dünyas›ndaki yeri ve her zamanki gibi de¤erli bir ekonomistin kriz de¤erlendirmesine yönelik çal›flmalara yer verdik. IIFA (Uluslararas› Yat›r›m Fonlar› Birli¤i)’nin 19-21 Ekim tarihlerinde Seul’de yap›lan 23.Genel Kurulu toplant›s›na kat›lmam›z da bize büyük faydalar sa¤lam›flt›r. Bu konferansla ilgili ayr›nt›lara da bu say›m›zda yer verdik. TKYD’yi kurmak için 10 y›l önce yola ç›kt›¤›m›zda amac›m›z, kurumsal yat›r›mc› bilincini oluflturarak henüz büyüme efli¤indeki yat›r›m fonlar›n› gelifltirmekti. Geldi¤imiz noktada bir tarafta ne kadar do¤ru bir ifl yapt›¤›m›z›, di¤er tarafta da dünya ölçe¤inde rekabet edebilmek için daha yapacak çok iflimizin oldu¤unu söylemeliyim. Yat›r›m Fonlar› büyüklü¤ümüz 1999 y›l›nda 1.2 milyar TL’den, bugün 28 milyar TL’ye, henüz alt› yafl›nda olan Emeklilik Fonlar›m›z›n büyüklü¤ü 8.5 milyar TL’ye, Yat›r›m Ortakl›klar›m›z ise 630 milyar TL’ye ulaflm›flt›r. Yat›r›m ve Emeklilik Fonlar›ndaki toplam yat›r›mc› say›s› ise befl milyonu aflm›flt›r. S›k s›k belirtti¤imiz gibi hedefimiz önümüzdeki befl y›lda endüstrimizin büyüklü¤ünü GSMH’nin %4,5’undan %20’sine yani 150 milyar USD seviyesine, toplam yat›r›mc› say›s›n› da 10 milyon kifliye ulaflt›rmakt›r. Bu yolla Türkiye’de k›t kaynak olan “sermayenin” Kolektif Yat›r›m Kurumlar› vas›tas›yla önemli ölçüde karfl›lanarak; ülke ekonomisine son derece ciddi bir katma de¤er yarataca¤›na yürekten inanmaktay›z. Bizler, bu bilinçten hareketle her zaman oldu¤u gibi elimizden gelenin en iyisini yapaca¤›z ve bu hedeflere ulaflmak için hep birlikte çok çal›flaca¤›z. Derne¤imizin kuruluflunda ve bugünlere gelmesinde eme¤i geçen herkese gönülden teflekkür ediyorum. Sayg›lar›mla, Gür ÇA⁄DAfi TKYD Yönetim Kurulu Baflkan› Gür ÇA⁄DAfi TKYD Baflkan› “ TKYD’yi kurmak için 10 y›l önce yola ç›kt›¤›m›zda amac›m›z, kurumsal yat›r›mc› bilincini oluflturarak henüz büyüme efli¤indeki yat›r›m fonlar›n› gelifltirmekti. Geldi¤imiz noktada bir tarafta ne kadar do¤ru bir ifl yapt›¤›m›z›, di¤er tarafta da dünya ölçe¤inde rekabet edebilmek için daha yapacak çok iflimizin oldu¤unu söylemeliyim. ” KÜNYE kurumsal yat›r›mc› Türkiye Kurumsal Yat›r›mc› Yöneticileri Derne¤i ad›na ‹mtiyaz Sahibi Gür Ça¤dafl Sorumlu Yaz› ‹flleri Müdürü Tülin Özayd›n Yay›n Kurulu Dr.Alp Keler Celal Reyhan Cenk Aksoy Halim Çun ‹lhami Koç Tayfun Oral Dan›flma Kurulu Dr.Ahmet D.Erelçin Belma Öztürkkal Cem Yalç›nkaya Didem Gordon Dr.Gürman Tevfik Hasan Güzelöz Hüseyin Ergin Meltem Karasu Murat Ögel Ömer Yenido¤an Zafer Onat Reklam Müdürü Selin Sözer EK‹M-KASIM-ARALIK 2009 içindekiler 4 5 8 Yönetim Adresi Türkiye Kurumsal Yat›r›mc› Yöneticileri Derne¤i - TKYD ‹fl Kuleleri Kule:2 Kat:8 4.Levent 34330 ‹STANBUL Tel:0212-279 03 99 Faks: 0212-279 07 44 info@tkyd.org.tr www.tkyd.org.tr KR‹Z 16 GLOBAL VE 2010 Dr. Fatma Melek Akbank Bafl Ekonomist 20 FON YÖNET‹M‹ 20 Fortisbank A.fi. A Tipi Küçük ve Orta Ölçekli ‹flletmeler Hisse Senedi Fonu Göktürk Ifl›kp›nar 22 Bizim Menkul De¤erler A.fi. A Tipi Alt›n ve Enerji Karma Fonu Fevzi Öztürk 24 R‹SK YÖNET‹M‹ TEB PORTFÖYDE R‹SK YÖNET‹M‹ TKYD Kurumsal Yat›r›mc› dergisi, TKYD taraf›ndan yat›r›mc›lar› bilgilendirme amac›yla haz›rlanm›flt›r. Bu dergide yer alan her türlü haber, bilgi ve yorumlar; güvenilir oldu¤una inan›lan Kaynaklar taraf›ndan haz›rlanm›fl araflt›rma raporlar›, de¤erlendirmeler, at›flar, çeviriler ve istatistikî verilerden derlenmifltir. Dergide yer alan tüm yaz›lar ve içeriklerinden yazarlar› sorumludur. Bilgilerin hata ve eksikli¤inden ve ticari amaçla kullan›lmas›ndan do¤abilecek zararlardan TKYD Kurumsal Yat›r›mc› dergisi sorumlu de¤ildir. Raporda yer alan bilgiler kaynak gösterilmek flart›yla izinsiz yay›nlanabilir. KURUMSAL ÜRÜNLER PAZARI EMEKL‹L‹K PLANLARINDA TERC‹HLER VE BEKLENT‹LER Grafik Tasar›m ve Bask›ya haz›rl›k ‹talik Ajans Tel: 0212-321 21 71 Bask› Mart Matbaac›l›k Tel: 0212-321 23 00 SEKTÖRDEN HABERLER 12 ANKET: B‹REYSEL Yay›n Türü Yayg›n, süreli Kurumsal Yat›r›mc› TKYD’nin üç ayda bir yay›nlanan sektörel yay›n organ›d›r. SPK BAfiKANI’NDAN Jean Yves Devos TEB Portföy Yönetimi A.fi. Genel Müdür Yard›mc›s› 26 TKYD’DEN TKYD 10. YILINI KUTLADI 29 Yat›r›m Fonu Endüstrimiz ve TKYD Kronolojisi ‹Ç‹NDEK‹LER 30 AKADEM‹K 35 MEVZUAT 38 SEKTÖR ANAL‹Z‹ Türk Yat›r›m Fonlar› Üzerine Bir Çal›flma: Dr. Elif Emirli Altu¤, CFA Yap› Kredi Portföy Yönetimi A.fi., Hisse ve Karma Fonlar Bölüm Baflkan› YATIRIM FONLARI ÜLKEM‹Z ‹Ç‹N NEDEN ÖNEML‹? Cenk AKSOY ‹fl Portföy Yönetimi A.fi. / Genel Müdür Yard›mc›s› VARANT Deniz Kumcuo¤lu Oyak Yat›r›m Menkul De¤erler A.fi. Vadeli ‹fllemler Departman› Müdür Yard›mc›s› 41 42 Amerika Yat›r›m Fonlar›’n› Nas›l ‹zliyor? Belma Öztürkkal University of Texas at Dallas HUKUK Hukuk Dünyas›nda Yat›r›m Fonlar› Yalç›n Özge OKAT Sermaye Piyasas› Kurulu Uzman› 44 KONFERANSLAR IIFA 2009 G. KORE TOPLANTISI IMF-DÜNYA BANKASI YILLIK TOPLANTILARI FUNDS WORLD 2009 46 FON DÜNYASI Gayrimenkul fonlar› üç ayda %33 prim yapt› Halim Çun Gedik Portföy Yönetimi A.fi. Genel Müdürü 47 48 49 50 51 KONFERANS AJANDASI 52 EFAMA 54 YATIRIMCI K‹TAPLI⁄I 56 KYD ENDEKSLER‹ 57 SEKTÖR VER‹LER‹ UCITS Pazar›nda Trendler Finans’›n “Indiana Jones’u” Jim Rogers Goldman Sachs; Önceli¤imiz Fon Yönetimidir... Harvard ve Yale vak›flar› halen s›n›f›n›n birincisi mi? O’NEILL: ucuz hisse senedi kalmad› kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 3 SPK BAfiKANI’NDAN Prof. Dr. Vedat Akgiray SPK Baflkan› Sermaye Piyasas› Kurulu Baflkan› Prof. Dr. Vedat Akgiray’›n 10. kurulufl y›l dönümünde TKYD’ye mesaj› Türkiye Kurumsal Yat›r›mc› Yöneticileri Derne¤i’ni 10.kurulufl y›l dönümünde tebrik ediyorum ve baflar›lar›n›n devam›n› diliyorum. Biz SPK olarak bir ülkenin sermaye piyasalar›n›n geliflmesindeki en önemli format›n kurumsal yat›r›mc› format› oldu¤una inan›yoruz. Yat›r›m fonlar›, yat›r›m ortakl›klar›, emeklilik fonlar› sosyal güvenlik fonlar› ile sermayenin bu flekilde büyük kitlelere ulaflabilece¤i ve genifl tabana yay›laca¤›na inan›yoruz. Dolay›s›yla TKYD çok önemli ve hayati bir ülke misyonunu üstlenmifl durumda. Biz her zaman TKYD’nin 4 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 arkas›nday›z, yan›nday›z. Kurumsal yat›r›m, bireysel yat›r›mla karfl›laflt›rd›¤›m›zda bizim hem kalk›nma amac›yla, hem de SPK’n›n görevi aç›s›ndan tercih etti¤imiz bir flekil. Çünkü profesyonel e¤itim alm›fl, konusunu bilen kiflilerin yönetti¤i kolektif yat›r›m araçlar›; yat›r›m fonlar›, yat›r›m ortakl›klar› ile yap›lacak yat›r›mlardan elde edilecek kâr uzun vadede çok daha fazlad›r. Bireysel yat›r›mc›y› aldatmak daha kolayd›r. Dolay›s›yla bilgi kirlili¤i, bilgi yanl›fll›¤›, bilgi manipülasyonunu engellemenin en önemli yolunun ku- rumsal yat›r›mdan geçti¤ine inan›yoruz. SPK olarak biz de bu iflin takipçisiyiz. Biz yeni Sermaye Piyasas› Kanunu tasla¤› çal›flmalar›n›n son aflamas›na geldik, bitirmek üzereyiz. Tasla¤›m›zda TKYD’nin Birlik olmas› için ki biraz yapt›r›m sahas› genifllesin diye bir madde koyduk, üzerinde çal›fl›yoruz. Kurumsal yat›r›mlar›, kolektif yat›r›mlar› tümüyle içine alan birkaç maddeyle de bu ifli k›sa vadede çözmek istiyoruz. Tekrar TKYD’nin 10.y›l›n› tebrik ediyor, baflar›lar›n›n devam›n› diliyorum. SEKTÖRDEN HABERLER SEKTÖRDEN HABERLER YEN‹ ‹HRAÇLAR: Kat›lma paylar› kayda al›nanlar 1. Ergo‹sviçre Hayat ve Emeklilik A.fi. Gruplara Yönelik Esnek Emeklilik Yat›r›m Fonu 2. Yap› Kredi Yat›r›m Menkul De¤erler A.fi. A Tipi Koç fiirketleri ‹fltirak Fonu YEN‹ FAAL‹YET ‹Z‹NLER‹: 1. Fortisbank A.fi.’nin 500 milyon TL bafllang›ç tutarl› Fortis Bank A.fi. B Tipi Alt›n Fonu’nun kurulufluna izin verilmesine ve kat›lma paylar›n›n Kurul kayd›na al›nmas›na karar verildi. 3. ‹fl Yat›r›m Menkul De¤erler A.fi.’nin, 250.000.000 TL bafllang›ç tutarl› ‹fl Yat›r›m Menkul De¤erler A.fi. B Tipi Bayraktarlar Holding De¤iflken Özel Fonu’nun kurulufluna izin verilmesi ve I. tertip kat›lma paylar›n›n kayda al›nmas› talebinin olumlu karfl›lanmas›na ve kat›lma paylar›n›n Kurul kayd›na al›nmas›na karar verildi. 2. Aegon Emeklilik ve Hayat A.fi.’nin 100 Milyon TL bafllang›ç tutarl› Aegon Emeklilik ve Hayat A.fi. Esnek Emeklilik Yat›r›m Fonu unvanl› emeklilik yat›r›m fonunun kurulufluna izin verildi. 4. Vak›f Emeklilik A.fi.’nin, 200 milyon TL bafllang›ç tutarl› “Vak›f Emeklilik A.fi. Gelir Amaçl› Gelire Endeksli Senetler Emeklilik Yat›r›m Fonu”nun kurulufluna izin verildi. kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 5 SEKTÖRDEN HABERLER ÖZEL DURUMLAR: Amaçl› ‹kinci Alt Fon birinci ihraç kat›lma paylar›n›n halka arz›na iliflkin Banka talebinin olumlu karfl›lanmas›na karar verildi. Portföy Yönetim fiirketleri: 3. 1. ‹fl Portföy Yönetimi A.fi.’nin, 21.000.000 TL olan ödenmifl sermayesinin, tamam› ola¤anüstü yedeklerden karfl›lanmak suretiyle 30.000.000 TL’ye yükseltilmesi amac›yla esas sözleflmesinin “Sermaye” bafll›kl› 9. maddesinin tadil edilmesi talebi olumlu karfl›land›. Akbank T.A.fi. Koruma Amaçl› fiemsiye Fonu’na Ba¤l› B Tipi % 100 Anapara Koruma Amaçl› Birinci Alt Fon ve Akbank T.A.fi. Koruma Amaçl› fiemsiye Fonu’na Ba¤l› B Tipi % 100 Anapara Koruma Amaçl› ‹kinci Alt Fon’un birinci ihraç kat›lma paylar›n›n halka arz›na iliflkin Banka talebinin olumlu karfl›lanmas›na karar verildi. 4. 2. Bender Portföy Yönetimi A.fi.’nin, fiirket sermayesinin 845.000 TL’den tamam› nakden karfl›lanmak suretiyle 1.126.660 TL’na art›r›lmas›na ve art›r›lan sermayeyi temsil eden paylar›n mevcut ortaklar›n rüçhan haklar›n›n tamamen k›s›tlanarak Ahmet DEDEHAYIR’a primli olarak sat›lmas›na iliflkin esas sözleflme ve ortak de¤iflikli¤ine izin verilmesine karar verildi. 3. Fortis Portföy Yönetimi A.fi.’nin tamam›na sahip hissedar› Fortis Investment Bank Management NV/SA’n›n %94,77 oran›ndaki hissesinin dolayl› olarak BNP Paribas taraf›ndan devir al›nacak olmas› sonucu fiirket’te meydana gelecek olan dolayl› pay devrine izin verildi. 4. Ateflan Aybars Portföy Yönetimi A.fi.’nin portföy yöneticili¤i yetki belgesinin iptal edilmesine karar verildi. Eczac›bafl› Menkul De¤erler A.fi.’nin temsilcisi olduklar› “Union Bancaire Asset Management Variable Capital Investment Company“ flemsiyesi alt›nda bulunan “UBAM Dynamic Short Term US Dollar Bond , UBAM Yield Curve Euro Bond , UBAM Lingohr Europe Equity Value, UBAM Calamos US Equity Growth” fonlar›n›n paylar›n›n Kurul kayd›ndan ç›kar›lmas›na ayr›ca, temsilcilik sözleflmesinin sona erece¤i tarihe kadar temsilci taraf›ndan, temsilcilik sözleflmesinde yer alan hak ve yükümlülüklerin devam etmesi hususunun temsilci kurulufla bildirilmesine karar verildi. 5. Finansbank A.fi.’nin, kurucusu oldu¤u “Küçük ve Orta Ölçekli fiirketler SMIST ‹stanbul 25 A Tipi Borsa Yat›r›m Fonu”nun “Türkiye Yüksek Piyasa De¤erli Bankalar A Tipi Borsa Yat›r›m Fonu”na dönüflümü nedeniyle yap›lacak içtüzük de¤iflikli¤ine izin verilmesi talebi olumlu karfl›land›. 5. Ashmore Portföy Yönetimi A.fi.’nin, 1.000.000 TL olan ödenmifl sermayesinin, tamam› nakden karfl›lanmak üzere, 1.500.000 TL’ye yükseltilmesi amac›yla esas sözleflmesinin “Sermaye” bafll›kl› 9. maddesinin tadil edilmesi talebinin olumlu karfl›lanmas›na karar verildi. 6. Akbank T.A.fi.’nin, kurucusu oldu¤u “S&P/IFCI Türkiye A Tipi Akbank Borsa Yat›r›m Fonu”nun tasfiyesine izin verilmesi talebinin olumlu karfl›lanmas›na karar verildi. 7. Yap› ve Kredi Bankas› A.fi.’nin yat›r›m dönemleri soYat›r›m Fonlar› : 1. Türk Ekonomi Bankas› A.fi.’nin kurucusu oldu¤u ve yat›r›m dönemi sona eren Türk Ekonomi Bankas› A.fi. B Tipi %100 Anapara Koruma Amaçl› Birinci Yat›r›m Fonu, Türk Ekonomi Bankas› A.fi. B Tipi %100 Anapara Koruma Amaçl› Üçüncü Yat›r›m Fonu ile halka arz› gerçeklefltirilemeyen Türk Ekonomi Bankas› A.fi. B Tipi %100 Anapara Koruma Amaçl› Alt›nc› Yat›r›m Fonu, Türk Ekonomi Bankas› A.fi. B Tipi %100 Anapara Koruma Amaçl› Sekizinci Yat›r›m Fon’lar›n›n tasfiye edilmesi talebinin olumlu karfl›lanmas›na karar verildi. 2. Türk Ekonomi Bankas› A.fi. Koruma Amaçl› fiemsiye Fonu’na Ba¤l› B Tipi %100 Anapara Koruma Amaçl› Birinci Alt Fon ve Türk Ekonomi Bankas› A.fi. Koruma Amaçl› fiemsiye Fonu’na Ba¤l› B Tipi %100 Anapara Koruma 6 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 na eren %100 Anapara Garantili Birinci Yat›r›m Fonu ve %100 Anapara Garantili Gökkufla¤› Yat›r›m Fonu ile B Tipi Kurumsal De¤iflken Fon’un tasfiye edilmesi talepleri uygun görüldü. 8. Finansbank A.fi.’nin kurucusu oldu¤u Refleks B Tipi Karma Fon’un, Refleks B Tipi De¤iflken Fon’a dönüfltürülmesi nedeniyle yap›lacak içtüzük de¤iflikli¤ine izin verilmesine karar verildi. 9. HSBC Bank A.fi.’nin kurucusu oldu¤u ve yat›r›m dönemi sona eren HSBC Bank A.fi. B Tipi %100 Anapara Koruma Amaçl› Lacivert Yat›r›m Fonu’nun tasfiye edilmesi talebinin olumlu karfl›lanmas›na karar verildi. 10. Türk Ekonomi Bankas› A.fi. Koruma Amaçl› fiemsiye Fonu’na Ba¤l› B Tipi %100 Anapara Koruma Amaç- l› Üçüncü Alt Fon ve Türk Ekonomi Bankas› A.fi. Koruma Amaçl› flemsiye Fonu’na Ba¤l› B Tipi %100 Anapara Koruma Amaçl› Dördüncü Alt Fon birinci ihraç kat›lma paylar›n›n halka arz›na iliflkin Banka talebinin olumlu karfl›lanmas›na karar verildi. 18. 11. Ata Yat›r›m Menkul K›ymetler A.fi.’nin kurucusu oldu- 19. ¤u “Ata Yat›r›m Menkul K›ymetler A.fi. B Tipi Varl›k Yönetimi Hizmeti De¤iflken Fonu”nun tutar›n›n 10.000.000 TL’den 150.000.000 TL’ye art›r›lmas› nedeniyle yap›lacak içtüzük de¤iflikli¤ine izin verilmesine ve art›r›lacak 140.000.000 TL’lik fon tutar›n› temsil eden 14.000.000.000 adet 3. tertip kat›lma paylar›n›n Kurul kayd›na al›nmas›na karar verildi. 12. Finansbank A.fi.’nin kurucusu oldu¤u Koruma Amaçl› fiemsiye Fonu’na Ba¤l› B Tipi %100 Anapara Koruma Amaçl› Birinci Alt Fonu’nun birinci ihraç kat›lma paylar›n›n halka arz›na iliflkin talebi olumlu karfl›land›. 13. Ata Yat›r›m Menkul K›ymetler A.fi.’nin kurucusu oldu¤u 50.000.000 TL bafllang›ç tutarl› “Ata Yat›r›m Türkiye ‹slami Market A Tipi Borsa Yat›r›m Fonu”nun kat›lma paylar›n›n halka arz›na iliflkin ikinci kez ek süre verilmesi talebi, 10.11.2009 tarihine kadar ikinci kez 3 ay ek süre verilmesi suretiyle olumlu karfl›lanmas›na karar verildi. 14. Hak Menkul K›ymetler A.fi.’nin kurucusu oldu¤u A Tipi De¤iflken Fon’un tasfiye edilmesi talebinin olumlu karfl›lanmas›na karar verildi. Yap› ve Kredi Bankas› A.fi.’nin kurucusu oldu¤u Garantili fiemsiye Fonu’na Ba¤l› B Tipi %100 Anapara Garantili Faiz Frekans Alt Fonu (‹kinci Alt Fon)’nun birinci ihraç kat›lma paylar›n›n halka arz›na iliflkin talebinin olumlu karfl›lanmas›na karar verildi. Finansbank A.fi.’nin kurucusu oldu¤u Koruma Amaçl› fiemsiye Fonu’na Ba¤l› B Tipi %100 Anapara Koruma Amaçl› ‹kinci Alt Fonu’nun birinci ihraç kat›lma paylar›n›n halka arz›na iliflkin talebinin olumlu karfl›lanmas›na karar verildi. 20. T. Garanti Bankas› A.fi.’nin kurucusu oldu¤u Koruma Amaçl› fiemsiye Fonu’na Ba¤l› Özel Bankac›l›k B Tipi %100 Anapara Koruma Amaçl› Tar›m Ürünleri Üçüncü Alt Fonu’nun birinci ihraç kat›lma paylar›n›n halka arz›na iliflkin talebinin olumlu karfl›lanmas›na karar verildi. 21. HSBC Bank A.fi.’nin kurucusu oldu¤u Koruma Amaçl› fiemsiye Fonu’na Ba¤l› B Tipi %100 Anapara Koruma Amaçl› Gri Alt Fonu’nun (Üçüncü Alt Fon) birinci ihraç kat›lma paylar›n›n halka arz›na iliflkin talebinin olumlu karfl›lanmas›na karar verildi. 22. Akbank T.A.fi.’nin kurucusu oldu¤u Koruma Amaçl› fiemsiye Fonu’na Ba¤l› B Tipi % 100 Anapara Koruma Amaçl› Üçüncü Alt Fon’un birinci ihraç kat›lma paylar›n›n halka arz›na iliflkin talebinin olumlu karfl›lanmas›na karar verildi. 15. Türkiye Garanti Bankas› A.fi.’nin “T. Garanti Bankas› A.fi. Koruma Amaçl› fiemsiye Yat›r›m Fonu’na Ba¤l› B Tipi %100 Anapara Koruma Amaçl› ‹MKB-30 Endeksinin Düflece¤ini Öngören Yat›r›mc›lara Yönelik ‹kinci Alt Fonu”nun birinci ihraç kat›lma paylar›n›n halka arz›na iliflkin talebi olumlu karfl›land›. 16. Türkiye ‹fl Bankas› A.fi.’nin kurucusu oldu¤u Garantili fiemsiye Fonu’na Ba¤l› B Tipi %100 Anapara Garantili Birinci Alt Fon’un birinci ihraç kat›lma paylar›n›n halka arz›na iliflkin talebi olumlu karfl›land›. 17. Türkiye S›nai Kalk›nma Bankas› A.fi.’nin kurucusu oldu¤u Garantili fiemsiye Fonu’na Ba¤l› B Tipi %100 Anapara Garantili Dinamik Emtia Alt Fonu (‹kinci Alt Fon)’nun birinci ihraç kat›lma paylar›n›n halka arz›na iliflkin talebi olumlu karfl›land›. SPK’n›n 06/07/2009 – 25/09/2009 döneminde yay›nlanan haftal›k bültenlerinden derlenmifltir. kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 7 KAPAK Kurumsal ürünler pazar› 8 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 ‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas› Ulusal Pazar›nda ifllem görmekte olan menkul k›ymet yat›r›m ortakl›klar›, gayrimenkul yat›r›m ortakl›klar›, giriflim sermayesi yat›r›m ortakl›klar› ile borsa yat›r›m fonlar› kat›lma belgeleri 13 Kas›m 2009’dan itibaren yeni oluflturulan Kurumsal Ürünler Pazar› alt›nda ifllem görmeye bafllayacak. stanbul Menkul K›ymetler Borsas› Ulusal Pazar›nda ifllem görmekte olan menkul k›ymet yat›r›m ortakl›klar›, gayrimenkul yat›r›m ortakl›klar›, giriflim sermayesi yat›r›m ortakl›klar› ile borsa yat›r›m fonlar› kat›lma belgeleri 13 Kas›m 2009’dan itibaren yeni oluflturulan Kurumsal Ürünler Pazar› alt›nda ifllem görmeye bafllayacak. Düzenleme çal›flmalar›n›n ve teknik haz›rl›klar›n tamamlanmas›n›n ard›ndan Yap›land›r›lm›fl Ürünler bafll›¤› alt›nda, arac› kurulufl varantlar›n›n da Kurumsal Ürünler Pazar›’nda yer almas› planlan›yor. ‹MKB Baflkan Yard›mc›s› Ayd›n Seyman yeni pazarla ilgili çal›flmalar› Kurumsal Yat›r›mc›’ya de¤erlendirdi. ‹ Kurumsal Ürünler Pazar›’n›n kurulmas›na neden ihtiyaç duyuldu? K›salt›lm›fl flekliyle KÜP olarak da adland›r›lan Kurumsal Ürünler Pazar›, ‹MKB Hisse Senetleri Piyasas› pazarlar›n›n yeniden yap›land›r›lmas› kapsam›nda bafllayan çal›flmada at›lan ilk ad›m olarak tan›mlanabilir. Kurumsal Ürünler Pazar›, temel olarak, ortak özellikleri olan flirketlerin yeni ifllem yöntemlerinin uygulanabilece¤i bir pazar alt›nda grupland›r›lmas›yla oluflturulmufltur. Önümüzdeki dönemde, oluflan piyasa flartlar› do¤rultusunda mevcut pazarlar›n da en uygun flekilde yeniden düzenlenmesi hususu gündeme gelebilecektir. Kurumsal Ürünler Pazar›’nda ifllem görecek flirketlerin ortak özelli¤i nedir? Kurumsal Ürünler Pazar› kapsam›ndaki yat›r›m ortakl›klar›n›n farkl› sermaye büyüklüklerine, halka aç›kl›k oranlar›na ve ifllem hacimlerine sahip olmalar›na ra¤men hepsinin bir portföye sahip olan flirketler oldu¤unu görüyoruz. Borsa yat›r›m fonlar› da ayn› flekilde. Yani, Kurumsal Ürünler Pazar›’na dahil edilenlerde sermaye büyüklü¤ü ya da ifllem hacmi yüksekli¤i gibi kriterler göz önüne al›nm›fl de¤il. Önemli olan az önce sayd›¤›m›z gruplar›n birinde yer almalar› ve kot içinde ifllem görüyor olmalar› ya da bir baflka deyiflle Ulusal Pazarda ifllem görebilecek kotasyon kriterlerini sa¤lamalar›d›r. Bir flirket Kurumsal Ürünler Pazar›’nda ifllem gören flirketlerin özelli¤ine sahip olsa da kotasyon kriterlerini sa¤layamamas› nedeniyle Ulusal Pazar d›fl›nda ifllem görüyorsa Kurumsal Ürünler Pazar› kapsam›na al›nmayacakt›r. Kurumsal Ürünler Pazar› flirketleri kotasyon kriterlerini kaybederse Kurumsal Ürünler Pazar›’nda ifllem görmeye devam edebilecek mi? Hay›r, bu mümkün de¤il. Kotasyon kriterlerini kaybeden bir flirket nas›l Ulusal Pazar’dan ç›kar›l›yorsa ayn› flekilde Kurumsal Ürünler Ayd›n Seyman ‹MKB Baflkan Yard›mc›s› Pazar› kapsam›ndan ç›kar›lacak ve kot d›fl›nda ifllem görmeye devam edecektir. Kurumsal Ürünler Pazar› d›fl›nda olup da kotasyon kriterlerini yeniden sa¤layan bir flirket Kurumsal Ürünler Pazar›’nda ifllem görebilecek flirket tan›m›na uyuyorsa Kurumsal Ürünler Pazar› kapsam›na al›nacakt›r. Kaç flirket kurumsal ürünler pazar› kapsam›na al›n›yor? fiu anda ‹MKB Hisse Senetleri Piyasas› Ulusal Pazarda ifllem görmekte olan 13 adet gayrimenkul yat›r›m ortakl›¤›, 2 adet giriflim sermayesi yat›r›m ortakl›¤› ve 33 adet menkul k›ymet yat›r›m ortakl›¤› olmak üzere, toplam 48 flirket var. Ayr›ca 10 adet borsa yat›r›m fonunu da dahil edersek Kurumsal Ürünler Pazar›’nda aç›lacak ifllem s›ras› say›s› 58’e ulafl›yor. Ulusal pazar d›fl›nda ifllem görmekte olan bir gayrimenkul yat›r›m ortakl›¤› ise flimdilik bu pazarda yer almayacak. Kurumsal Ürünler Pazar›’n›n getirdi¤i bir yenilik var m›? Asl›nda Kurumsal Ürünler Pazar›’n›n çok önemli bir yenilik getirme- kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 9 KAPAK si planlan›yor; bu yenilik, üzerinde bir süredir teknik haz›rl›k çal›flmalar› süren “piyasa yap›c›l› sürekli müzayede ifllem yöntemi” ile “tek fiyat ifllem yöntemi”dir. Dünya borsalar›nda baflar›yla kullan›lmakta olan bu ifllem yöntemlerinin hangi tarihten itibaren ve hangi menkul k›ymetler üzerinde iflleme al›naca¤›na iliflkin karar henüz netleflmifl de¤il, çal›flmalar devam ediyor. Öte yandan, üyelerimiz de bu ifllem yöntemlerine iliflkin teknik haz›rl›klar›n› sürdürüyor. Piyasa yap›c›l› sürekli müzayede ile sürekli müzayede ifllem yöntemi aras›ndaki farklar nelerdir? ‹fllem yönteminin ad›nda da yer ald›¤› üzere, piyasa yap›c›l› yöntemde piyasa yap›c› olarak tan›mlanan, o menkul k›ymette etkin bilgi birikimine sahip oldu¤u varsay›lan ve yeterli miktarda menkul k›ymeti piyasa yap›c›l›¤› amac›yla kullanabilecek bir üye var ve bu üye menkul k›ymeti gerekti¤i flekilde destekliyor. Yani, verdi¤i kotasyonlarla hem ifllem yap›labilecek fiyat s›n›rlar›n› belirliyor hem de likidite sa¤l›yor. Gerekti¤i durumlarda al›fl ve sat›fl kotasyon fiyatlar›n› izin verilen s›n›rlar dahilinde hareket ettiriyor, geniflletip, daralt›yor. Zaten piyasa yap›c›l›¤› ile hedeflenen bir baflka unsur ilgili menkul k›ymetteki sert ve yapay fiyat hareketlerinin önlenmesi ve menkul k›ymette likidite devaml›l›¤›n›n sa¤lanmas›d›r. Tabii ki bu kotasyon fiyat› hareketi o menkul k›ymetin o seans için geçerli olan fiyat marj›yla s›n›rl› durumda. Piyasa yap›c› üye bu deste¤i menkul k›ymet sürekli müzayede ortam›nda ifllem görürken yap›yor. Yani tüm ifllemlerin piyasa yap›c›n›n kotasyonuyla gerçekleflmesi gibi bir durum söz konusu de¤il. Her ‹steyen piyasa yap›c›s› olabilecek mi? Bir menkul 10 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 k›ymetin piyasa yap›c›s› nas›l belirlenecek? Piyasa yap›c›s› olabilecek üyelerin belirlenecek temel kriterleri yerine getirmeleri gerekiyor. Bu kriterler bir süre sonra bir Genelge ile üyelerimize duyurulacakt›r. Temel kriterlere uyan üyeler aras›ndan gelecek baflvurular belirli önceliklere göre de¤erlendirildikten sonra ilgili menkul k›ymetin piyasa yap›c› üyesi ‹MKB Yönetim Kurulu taraf›ndan belirlenecek. Bir menkul k›ymette sadece bir tek piyasa yap›c› üye olabilecek, ancak bir üye birden fazla menkul k›ymette piyasa yap›c›l›¤› görevini üstlenebilir. Üye, baflar›l› bir performans sergiledi¤i sürece piyasa yap›c›l›k görevine devam edebilecek. Yeterli performans› gösteremeyen üyelerin görevleri ise gerekli uyar›lar›n ard›ndan sona erecek. Bir üye isterse piyasa yap›c›l›k görevinden kendili¤inden de çekilebilecek. “ Kurumsal Ürünler Pazar›’n›n çok önemli bir yenilik getirmesi planlan›yor; bu yenilik, üzerinde bir süredir teknik haz›rl›k çal›flmalar› süren “piyasa yap›c›l› sürekli müzayede ifllem yöntemi” ile “tek fiyat ifllem yöntemi”dir. ” Kurumsal Ürünler Pazar›’nda uygulanacak di¤er ifllem yöntemi olan tek fiyat hakk›nda da bilgi alabilir miyiz? Tek fiyat ifllem yöntemi asl›nda piyasan›n aflina oldu¤u bir yöntemdir. “Aç›l›fl seans›” olarak uygulanmakta olan bu yöntemde, sürekli müzayede seans› öncesinde gelen uygun emirler en fazla ifllemi gerçeklefltirecek fiyat›n belirlenmesi suretiyle tek fiyattan efllefltiriliyor. Tek fiyat yöntemi ile ifllem görecek menkul k›ymetlerde aç›l›fl seans› sonras›nda sürekli müzayedeye geçilmeyecek, fiyat belirleme aflamas› seans boyunca toplanan emirlerle seans sonunda bir kez daha tekrarlanacakt›r. Böylece, bu yöntemle ifllem gören menkul k›ymetlerin fiyatlar› her seans 2 kez olmak üzere, günde 4 kez belirlenmifl olacakt›r. Hangi menkul k›ymette hangi ifllem yönteminin kullan›laca¤› neye göre belirlenecek? Bu husus henüz netleflmifl de¤il. Ancak planlanan yap›ya göre, piyasa yap›c›l› sürekli müzayede yöntemi ile ifllem görme belli kriterlere sahip flirketlerde opsiyonel olacak. Bu flirketlerde piyasa yap›c› bulunamaz ya da görevinden ayr›l›rsa ifllemler hali haz›rda oldu¤u üzere, sürekli müzayede yöntemi ile devam edecek. Piyasa yap›c›l›¤›n zorunlu olaca¤› flirketlerde ise tek fiyat ifllem yöntemi piyasa yap›c›l›¤a alternatif ifllem yöntemi olacak. Yani piyasa yap›c›l›¤›n zorunlu oldu¤u flirketlerde piyasa yap›c› bulunamaz ya da görevinden ayr›l›rsa ifllemler sürekli müzayede ifllem yöntemi ile de¤il de tek fiyat ifllem yöntemi ile sürdürülecektir. Kurumsal Ürünler Pazar›’nda bu ifllem yöntemleri hangi tarihten itibaren uygulanacak? Uygulama tarihi henüz belli de¤il. Kurumsal Ürünler Pazar› uygulamas›n›n devreye al›naca¤› tarih olan 13 Kas›m 2009’da Kurumsal Ürünler Pazar›’nda ifllem görecek tüm flirketler mevcut ifllem yöntemi olan sürekli müzayede ile ifllem görmeye bafllayacak. Farkl› ifllem yöntemleri ancak gerekli kararlar al›n›p, üye taraf›nda devam eden teknik çal›flmalar tamamland›ktan sonra devreye al›nabilecek. KAPAK ANKET Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) toplam fon tutar›n›n 2010 y›l›nda ortalama %37, kat›l›mc› say›s›n›n ise ortalama %14.5 civar›nda artmas› bekleniyor. BES’te tahvil bono fonu a¤›rl›kl› emeklilik planlar› revaçta... K ‹ L ‹ L K E M E L E S Y E R ‹ A B D N I R A L N A PL ‹HLER C R E R L E ‹ T T N E L K E B VE 12 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 Bireysel Emeklilik Sistemi Türkiye’de 6. y›l›n› doldurdu. 2003 y›l›nda kanunun uygulamaya geçmesinden sonra sektör h›zl› bir flekilde büyüdü. BES’te fon büyüklü¤ü 8,5 milyar TL’ye ulaflt›. kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 13 KAPAK ANKET urumsal Yat›r›mc›’n›n bu say›s›nda Bireysel Emeklilik Planlar›nda Tercihler ve Beklentiler konulu çal›flma ile, sermaye piyasas›n›n nabz› olma hedefiyle bafllatt›¤›m›z Kurumsal Yat›r›mc› Anket Serisi’nin üçüncüsünü gerçeklefltiriyoruz. Bireysel Emeklilik Sistemi’nin (BES) yaklafl›k yüzde 80’ini oluflturan alt› bireysel emeklilik flirketinin kat›ld›¤› ankete göre sonuçlar toplam fon tutar›n›n 2010 y›l›nda ortalama %37, kat›l›mc› say›s›n›n ise ortalama %14.5 civar›nda artaca¤›n›n beklendi¤ini ortaya koydu. K Gelir Amaçl› Esnek EYF 11.35 – 1 flirket Anketin “Kurumunuzun son bir y›lda en çok satt›¤› BES plan›n›n yat›r›m araçlar› baz›nda da¤›l›m› nas›ld›r?” sorusuna gelen cevaplarda da yine en yüksek a¤›rl›¤a sahip yat›r›m arac› tahvil-bono oldu. Yat›r›m araçlar› da¤›l›m yüzdeleri afla¤›daki aral›klarda gerçekleflti: Tahvil Bono: 51.83 - 85 (Ort. % 68.92) - 6 flirket Repo: 8 – 27.26 (Ort. %15.56) - 6 flirket Hisse: 0.003 - 18.90 (Ort. %10.25)-5 flirket Tahvil, bono a¤›rl›kl› emeklilik planlar› revaçta Döviz : Yat›r›mc›lar›n en çok tercih etti¤i bireysel emeklilik plan›nda a¤›rl›¤›n kamu borçlanma araçlar› emeklilik yat›r›m fonlar›nda oldu¤unu gösterdi. Yat›r›m fonlar› sektöründe en çok tercih edilen likit fonun ise bu planlarda a¤›rl›¤› çok daha düflük olarak yer ald›. Anketin “Kurumunuzun son bir y›lda en çok satan bireysel emeklilik plan›n›n fon baz›nda da¤›l›m› nas›ld›r?” sorusuna verilen cevaplarda en yüksek oran›n verildi¤i Emeklilik Yat›r›m fonu (EYF) türlerinde yüzdesel aral›klar flöyle olufltu: Di¤er: Gelir Amaçl› Kamu Borçlanma Araçlar› TL EYF 45.50 - 75 (Ort. %61.56) – 6 flirket Para Piyasas› Likit Kamu EYF 2.45 - 9 (Ort. %4.82) - 3 flirket 0.016 – 8.41 – 5 flirket (vadeli mevduat ve yabanc› tahvil bono) Anketin “2009 y›l› içinde emeklilik planlar›n›z›n performans›n› iyilefltirmek veya kat›l›mc›lar›n›za farkl› seçenekler sunmak amac›yla afla¤›dakilerden hangilerini yapt›n›z?” sorusuna; üç yan›t “Yeni fon/fonlar kurduk”, iki yan›t “Baz› fonlarda benchmark de¤iflikli¤i yapt›k”, iki yan›t, “Baz› fonlarda strateji de¤iflikli¤i yapt›k” fleklinde cevap verilirken, “Baz› fonlarda tür de¤iflikli¤i yapt›k” fl›kk› hiç yan›t almad›. 9.98 - 30.4 (Ort. %19.01) – 5 flirket Büyüme Amaçl› Esnek EYF 11.22 - 40 (Ort. %23.74) – 3 flirket Büyüme Amaçl› Hisse Senedi EYF 3.86 - 5 (Ort. %4.43) – 2 flirket Esnek EYF 7.38 - 14.56 (Ort. %10.97) – 2 flirket Gelir Amaçl› Kamu Borçlanma Araçlar› (Döviz) EYF 4.67 - 10 (Ort. %7.34) – 2 flirket 14 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 “Piyasalar›n hareketli oldu¤u son bir y›lda (Eylül 2008-2009) kat›l›mc› tercihlerinde bir önceki döneme gore nas›l bir de¤iflim gözlemlediniz?” sorusuna cevap veren alt› flirketten dördü kat›l›mc›lar›n plan de¤iflimlerinde önemli bir farkl›l›k oluflmad›¤›n›, bir flirket plan de¤iflimlerinde ciddi art›fl oldu¤unu, bir flirket ise plan de¤iflimlerinde biraz art›fl oldu¤unu belirtti. Anketin “2009 y›l›nda en az bir kez BES plan›nda de¤ifliklik yapm›fl olan kat›l›mc›lar›n toplam kat›l›mc›lar içindeki pay› yüzde olarak nedir?” sorusuna verilen cevaplar %0.17 ila %6 aras›nda de¤iflti ve ortalamas› %2.79 oldu. Bir di¤er soruda “Sektörün gelece¤ine iliflkin k›sa vadeli beklentileriniz nedir?” sorusu yöneltildi. Yan›tlar, 2009 sonu ve 2010 sonu için BES sistemindeki kat›l›mc›lar›n toplam fon tutar› ve kat›l›mc›lar›n say›s› olarak iki bölüm halinde istendi. Buna gore, anket kat›l›mc›lar›n›n cevaplar› afla¤›daki aral›klarda geldi: Kat›l›mc›lar›n toplam fon tutar›: 2009 sonu: 8.5 – 9.25 milyar TL (Ort. 8.94 milyar TL) 2010 sonu: 11.6 – 13 milyar TL (Ort. 12.23 milyar TL) Kat›l›mc›lar›n say›s›: 2009 sonu: 1.95 - 2 milyon kifli (Ort. 1.99 milyon kifli) 2010 sonu: 2.2 - 2.4 milyon kifli (Ort. 2.28 milyon kifli) Anketin son bölümünde “Hisse senedi piyasalar›ndaki ciddi dalgalanmalara ve endeks de¤iflimlerine karfl›n BES fonlar› içindeki hisse senedi pay› %8-10 aras›nda istikrarl› bir düzeyde seyrediyor. Sizce 5 y›l sonra BES fonlar› içindeki hisse senetlerinin pay› ne olabilir?” sorusu yöneltildi. Kat›l›mc›lar›n biri d›fl›nda tümü, hisse senetleri pay›n›n bir miktar artarak %10-15 aras›nda olaca¤› fleklinde yan›t verdi. Bir kat›l›mc› hisse pay›n›n kayda de¤er art›flla %15-25’e ulaflaca¤› yan›t›n› tercih etti. EKONOM‹ST GÖRÜfi Global Kriz ve 2010 Al›nan önlemlerin geri döndürülmesinin kademeli olarak yap›lmas› bekleniyor; flu anda krizden ç›k›fl stratejilerini tart›flmak önemli, fakat henüz uygulamak için erken. Kal›c› bir toparlama görülene kadar (iflsizlikte bir azalma gibi) beklenmeli. 16 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 “ Önümüzdeki dönemde finansal sektöre getirilmesi öngörülen düzenlemeler, kredi koflullar›n›n s›k›fl›k seyrine devam edebilece¤ine iflaret ediyor. ” Dr. Fatma Melek Akbank T.A.fi. / Bafl Ekonomist resesyonun sonuna gelindi¤ine iliflkin de¤erlendirmeleri güçlendirdi. Kritik soru önümüzdeki dönemde görülecek büyümenin sa¤lam m› yoksa yavafl m› olaca¤› sorusudur. Genellikle kriz dönemlerinde görülen trend alt›nda büyüme krizden ç›k›fllarda ekonomi tekrar normal büyüme seviyesine dönene kadarbir süre normalin üzerinde büyümeyi getirmesine ra¤men, krize sebep olan temel faktörlerin halen etkili olmas› arz ve talep koflullar›n› uzunca bir süre etkileyece¤e benziyor. lobal krizde son aylarda piyasalarda hükümetlerin alm›fl oldu¤u önlemlerin etkisiyle cesaretlendirici iflaretler görülmeye baflland›. Global hisse senedi piyasalar› Mart bafl›nda görmüfl olduklar› dip seviyelerinden en az %50 primli ifllem görürken, emtia fiyatlar› yükselmeye bafllad›. Risk alma ifltah›nda görülen iyileflme ile birlikte, geliflmekte olan ülkelerin ihraç etmifl olduklar› tahvillerin getirileri ile benzer vadedeki ABD tahvili getirisi aras›ndaki fark daral›yor. Bu ülkelerin para birimleri de toparland›. Ayr›ca son dönemlerde de aç›klanan veriler ve öncü göstergelerde görülen dipten ç›k›fl sinyalleri, G Bu ba¤lamda; krize neden olan risklere bakt›¤›m›zda finansal sektördeki zararlar devam ediyor: Zararlar global ölçekte 1.6 trilyon $’a ulaflt›. IMF tahmini bu zararlar›n 2010 y›l›nda 3.4 trilyon $’a ulaflabilece¤i yönünde. Bankalar kald›raçl› varl›klar›n› (risklerini) azaltmaya devam ediyor ve sermaye yeterlili¤i oranlar›n› iyilefltirmek için bilançolar›n› küçültmekteler. ABD, Euro Bölgesi ve ‹ngiltere’de hem tüketici hem de ticari kredilerde gerileme devam etmektedir. Sonuç olarak geliflmifl ülkelerde finansal sistem ifllevini tam olarak yerine getiremiyor. Ayr›ca önümüzdeki dönemde finansal sektöre getirilmesi öngörülen düzenlemeler, kredi koflullar›n›n s›k›fl›k seyrine devam edebilece¤ine iflaret ediyor. ‹kinci olarak; Son zamanlarda artan hisse senedi fiyatlar› ve stabilize olma yönünde sinyaller gösteren konut fiyatlar› ile ABD hanehalk› refah›nda k›smen art›fllar görülse de, 2007’nin 3. çeyre¤inden bu yana yaflanan servet kayb› 12 trilyon $. Hanehalk›n›n tasarruflar›n› art›rmaya yönelmesi ekonomik canlanmay› s›n›rlayacak. ABD hanehalk› tasarruf oran› (tasarruf/harcanabilir gelir) 2008’in ilk çeyre¤inde %1.2 iken halihaz›rda %5 civar›nda; ABD’de tasarruf oranlar›ndaki %1’lik bir art›fl tüketim harcamalar›n› 80 milyar $ düflürmekte. Tasarruf oranlar›n›n 2007 seviyesine dönmesi pek mümkün görülmüyor. Artan borca dayal› özel tüketim büyüme modeli art›k gündemde de¤il. Milli gelirdeki daralmay› önlemek için de politika desteklerine ihtiyaç var. Al›nan önlemlerin geri döndürülmesinin kademeli olarak yap›lmas› bekleniyor; flu anda krizden ç›k›fl stratejilerini tart›flmak önemli, fakat henüz uygulamak için erken. Kal›c› bir toparlanma görülene kadar (iflsizlikte bir azalma gibi) kadar beklenmeli. kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 17 EKONOM‹ST GÖRÜfi Bu süreçte de para politikalar›nda benzeri görülmemifl büyüklükte tedbirlere baflvuruldu. Bafll›ca geliflmifl ülkelerde faizlerin yaklafl›k s›f›r düzeyine indirilmesi kredi koflullar›nda bir iyileflme sa¤layamad›¤› için merkez bankalar› standart d›fl› tedbirler ald›. Bunlardan bir tanesi miktarsal geniflleme: bu yolla merkez bankalar› özel sektör kurumlar›ndan çeflitli menkul de¤er sat›n alarak piyasalara likidite enjekte etmekte. Bu yöntemi kullanan ‹ngiltere Merkez Bankas› ço¤unlu¤u devlet tahvili olmak üzere yaklafl›k 166 milyar pound tutar›nda al›m yapt›. Hedef 175 milyar pound. ABD Merkez Bankas› da hanehalklar› ve firmalara do¤rudan kredi sa¤lamakta; FED Eylül 2008’den beri konut kredisine ba¤l› menkul de¤erler, hazine bonolar› vb olmak üzere 1 trilyon $ tutar›nda al›m yapt›. Avrupa Merkez Bankas› ise %1.1 faizle bankalara 1 y›l vadeli 400 milyar euronun üzerinde likidite sa¤lad›. Bu oran Euro Bölgesi milli gelirinin %5'ine tekabül etmekte. Aktif sat›n al›mlar› ve likidite yönetimi tedbirleri ABD, ‹ngiltere ve Euro Bölgesi kredi büyümesine henüz yeterince yans›mad›. Dolay›s›yla, finansal sistemin halen k›r›lgan görünümü ve aktif fiyatlar›ndaki h›zl› düflüflten zarar gören hanehalklar›n›n artan tasarruf e¤ilimi nedeniyle, büyüme performans› zay›f kalacak ve iflsizli¤in azalmas›n› sa¤layacak kadar güçlü olmayacak. Bu süreçte de faizler düflük kalacak. Bir çok ülke %70-75'in alt›nda kapasite oranlar› ile çal›flmakta; bu durum global olarak yat›r›m faaliyetlerinin canlanmas›n› da s›n›rlamakta. Geliflmifl ülkelerde 2010 y›l›nda beklenen pozitif çeyreksel büyümelerin büyük ölçüde kamu harcamalar›ndaki art›fl ve stok düzeltmesi yoluyla olmas› bekleniyor. IMF global ekonominin 2010’da 18 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 %3.1 büyümesini, dünya ekonomisine de geliflmekte olan ülkelerin %5.1 büyüme ile öncülük etmesini bekliyor. Burada da öne ç›kan ülke Çin. Çin, Asya bölgesinin merkezinde olup, Çin kaynakl› talep tüm Do¤uAsya ülkelerini etkilemektedir. Zira milli gelirlerinin yar›s›ndan fazlas› ihracata ba¤l› olan Do¤u-Asya ülkelerinde, ABD’den ziyade Çin’in talebi, bu ülkelerin krizin yo¤un yafland›¤› dönemde ihracatlar›nda görülen düflüflte ön plana ç›km›flt›. IMF, 600 milyar $’l›k kamu teflvik paketinin yan› s›ra, kamu bankalar› yoluyla artan h›zl› kredi büyümesi ile (1.1 trilyon $) Çin’in 2009’da %8.5, 2010 y›l›nda %9 büyümesini öngörmekte. Euro Bölgesi ve özellikle Almanya, ihracat yoluyla Asya’n›n beklenenden güçlü toparlanmas›ndan yarar “ Geliflmekte olan ülkelere giden sermaye girifllerinin 2010 y›l›nda azalmaya devam etmesi ve bu trendin bir kaç y›l sürmesi bekleniyor. Bu da d›fl finansman olanaklar›n›n 2010 y›l›nda da s›n›rl› kalaca¤›n› gösteriyor. ” sa¤lamakta. Ancak, Asya kendisi ile birlikte tüm dünyay› tafl›yabilecek güçte de¤il. Avrupa bölgesinin en büyük ihracatç›s› olan Almanya “ Global geliflmelere ve yurtd›fl› finansman imkanlar›na ba¤l› olarak ekonomideki toparlanman›n yavafl ve kademeli olaca¤› öngörülüyor. Ekonomide büyümenin 2011’den itibaren ivme kazanmas› bekleniyor. ” ihracat›n›n %65’ini AB’ye (yeni kat›lan ülkeler dahil) yapmakta. Dolay›s›yla, Euro bölgesinin toparlanmas› iç talebe ba¤l› kal›yor. Burada, önümüzdeki 1.5 y›l içinde Avrupa bölgesinde verilecek kamu harcamalar›n›n seyri önemli olacak. Türkiye’ye bakt›¤›m›zda ise geçti¤imiz haftalarda orta vadeli program aç›kland›: Programda öngörülen temel ekonomik büyüklükler gerçekçi görünüyor. GSY‹H; 2009 için -% 6, 2010 için %3,5, 2011; %4 ve 2012; %5.0. 2010 y›l› için öngörülen %3,5 seviyesindeki büyüme oran› beklentilerimize paralel. Global geliflmelere ve yurtd›fl› finansman imkanlar›na ba¤l› olarak ekonomideki toparlanman›n yavafl ve kademeli olaca¤› öngörülüyor. Ekonomide büyümenin 2011’den itibaren ivme kazanmas› bekleniyor. Yapt›¤›m›z imalat sanayi sektör çal›flmalar›, birçok sektörün üretim düzeyinin, potansiyelinin alt›nda ve baz› sektörlerin 2005 y›l› üretim seviyesinde oldu¤una iflaret etmekte, dolay›s›yla bunlar›n 2008 seviyesine dönmesi zaman alacak. Program çerçevesinde öngörülen yat›r›m harcamalar›na göre özel sektör yat›r›mlar› ancak 2012 y›l›na do¤ru 2008 seviyesine ulaflabilecek gibi gözükmektedir. Halen, imalat sanayinde önemli ölçüde bir at›l kapasite olup, %70 seviyesinde olan kapasite kullan›m oranlar› gerek iç, gerekse d›fl talepte k›sa vadede görülebilecek bir art›fl› karfl›layabilecek düzeydedir. Özel tüketim harcamalar›n›n ise programda daha h›zl› toparlanaca¤› öngörülmüfl ve buna göre 2010 y›l›nda 2008 tüketim seviyesine ulafl›laca¤› tahmin edilmifltir. Mevcut talep koflullar› çerçevesinde 2010 y›l› enflasyon beklentisi %5.3 olup, politika faizleri önümüzdeki y›l tek haneli seviyelerde kalacakt›r. Geliflmekte olan ülkelere giden sermaye girifllerinin 2010 y›l›nda azalmaya devam etmesi ve bu trendin bir kaç y›l sürmesi bekleniyor. Bu da d›fl finansman olanaklar›n›n 2010 y›l›nda da s›n›rl› kalaca¤›n› gösteriyor. Hükümetin tahmini de ihracat›n 2009’da 98,5 milyar dolar, 2010’da 107,5 milyar dolar, 2011’de 118 milyar dolar olaca¤› yönünde. 2009 y›l›nda %30 ihracat daralmas›ndan sonra 2010 y›l›ndaki art›fl %10’un alt›nda. D›fl ticarette temel partnerimiz olan olan Euro Bölgesi’nin performans› kritik bir faktör. Ancak Euro Bölgesi için 2010 y›l› IMF büyüme beklentisi ise dura¤an: %0.3. Programda bütçe a盤› tahmini 2009 için 62,8 milyar TL. Y›l›n ilk dokuz ay›nda bütçe a盤› 41 milyar TL’ye ulaflt›. Hükümetin tahmini, a盤›n önümüzdeki 3 ayda da yüksek seyrine devam edece¤i yönünde. Bütçe a盤›n›n milli gelire oran›n›n 2009’da %6,6, 2010’da %4,9, 2011’de %4, 2012’de %3,2 olmas› bekleniyor. Burada kademeli bir düzelme öngörülüyor. Kamu sektörü borcunun milli gelire oran›n›n ise 2009-2010 y›l›ndaki art›fltan sonra (%49), 2012’de (%47.8) düflmeye bafllayaca¤› görülüyor. Bütçe gelirlerinin 2009’daki 203,9 milyar TL seviyesinden 236,8 milyar TL’ye (y›ll›k %16 art›fl) yükselece¤i öngörülüyor. 2007- 2008 y›llar›nda bile y›ll›k art›fllar %10 seviyelerinde idi. Vergileri art›rmadan bu hedefe ulaflmak kolay görünmüyor. 2010’un ilk çeyre¤ine kadar mali kural altyap›s›n›n tamamlanaca¤› vurguland›. Mali kural›n bütçe a盤› üzerinden belirlenmesi hedeflenirken, 2011 bütçe döneminden itibaren yürürlü¤e girmesi planlanmakta. Mali kural ile kamu a盤›n›n milli gelire oran›n›n sürdürülebilir borç yap›s› ile uyumlu bir düzeyde gerçekleflmesinin hedeflenece¤inin alt› çizildi. Mali kural, program ve hedeflerin gerçeklefltirilmesi aç›s›ndan oldukça önemlidir. FON YÖNET‹M‹ Fortisbank A.fi. A Tipi Küçük ve Orta Ölçekli ‹flletmeler Hisse Senedi Fonu Fortisbank A.fi. A Tipi Küçük ve Orta Ölçekli ‹flletmeler Hisse Senedi Fonu aktif yönetim tarz› benimseyip, ‹MKB’ye kote 1.5 milyar dolar›n alt›nda piyasa de¤erine sahip ve halka aç›k k›sm›n piyasa de¤eri 10 milyon dolar›n üzerinde olan flirketlere yat›r›m yapmakta. ortföyümüze dahil etti¤imiz hisse senetlerini seçerken yat›r›m felsefemiz, sektörün a¤›rl›kl› olarak büyük flirketleri analiz etmeyi tercih etmesi sebebiyle, yeterince araflt›r›lmad›¤›n› ve bu sebepten dolay› do¤ru fiyatlanmad›¤›n› düflündü¤ümüz Küçük ve Orta Ölçekli flirketlere konsantre olarak getiriyi maksimize etmektir. Yat›r›m sürecinin temel fonksiyonu filtrelerimizdir. Yat›r›m dünyam›za giren yaklafl›k 180 flirket, yat›r›m filtreleri kullan›larak analiz edilir. Belirlenen son liste, Fortis Portföy Yönetimi A.fi. Araflt›rma Bölümünün detayl› temel analizlerinden sonra iskontolu oldu¤u düflünülen ve bu potansiyeli harekete geçirecek beklentisi olan flirketler aras›ndan seçilir. Bu filtrelerin kullan›m›nda amaç, uluslararas› kabul görmüfl Sat›fl, VAFÖK, Net Kar ve bunlar gibi baz› veriler kullanarak elde edilen çarpanlar üzerinden giderek, mukayeseli analiz yapmak, bu süreç içerisinde Analist ve Fon Yöneticilerinin deneyimlerini de bu filtrelerden gelen bilgi ile birlefltirmektir. Bu süreç sonunda ortalama 100 kadar flirkete daha fazla odaklan›lmas› sa¤lan›r. Sözü edilen filtrelerin yan› s›ra, hisse senedi ifllem hacmi ve fiyat de¤iflimi momentum fil- P 20 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 tresi kullan›larak erken uyar› sistemi oluflturulmufl, gözden kaçan olumlu ya da olumsuz geliflmelerin hisse fiyat› üzerindeki etkisinin en k›sa sürede belirlenmesi amaçlanm›flt›r. KOBI Fonunda yat›r›m yapmay› planlad›¤›m›z flirket say›s› ise 10 ila 25 aras› de¤iflmektedir. Araflt›r›lan flirketlerin yöneticileri ile yüz yüze toplant›larda bir araya gelinmesine ve ‹stanbul d›fl› flirketlerin de ziyaret program›na dahil edilmesine özellikle önem verilmektedir. Araflt›rma Bölümü ve Fon Yöneticisinden oluflan Hisse Bölümü, Türkiye’de ve yurtd›fl›nda uluslararas› yat›r›mc› konferanslar›na kat›larak, flirketlerin üst düzey yöneticileri ile yapacaklar› birebir görüflmelerde flirketlerin finansallar› hakk›nda bilgi toplamak, flirket stratejilerini, yaflanan son geliflmeleri ve kurumsal yönetim ilkeleri konusunda yaklafl›mlar› de¤erlendirmek amac›n› gütmektedirler. Bu konferanslarda ‹MKB’ye kote olan flirket CEO, CFO veya Yat›r›mc› ‹liflkileri Bölümü temsilcileri ile yap›lan bire bir görüflmelerde, flirketler hakk›nda ilk elden bilgi elde edilmesi fark yaratmaktad›r. Hisse Bölümü tüm elde edilen bu bilgiler ›fl›¤›nda ba¤›ms›z görüfl sa¤lanmas› amac›yla temel analize dayal› kendi de¤erleme modellerini olufltur- Göktürk Ifl›kp›nar Fortis Portföy Yönetimi A.fi. Direktör Hisse Senedi Fonlar/Araflt›rma/Özel Varl›k Yönetimi maktad›r. Ayr›ca di¤er arac› kurumlar›n araflt›rma bölümlerinden gelen gerek mevcut analizler gerekse talep üzerine özel olarak haz›rlanan çal›flmalar›n kullan›lmas› aflamas›nda da destek sa¤lanmaktad›r. Karar süreci ise tüm hisse senedi bölümünün haftada bir yat›r›m alternatiflerini beraber görüflüp tart›flabildi¤i bir süreçtir. Fortis Investment Management, dünyada sadece Türkiye’ye yat›r›m yapan en büyük hisse senedi fonuna sahiptir. Fon’un büyüklü¤ü 150 milyon Eu- ro’dur. Bunun yan› s›ra Japonya’da kurulu, büyüklü¤ü 70 milyon Euro olan Türkiye fonunu yönetmekte olup, toplam büyüklü¤ü 250 milyon Euro olan Do¤u Avrupa Fonu’nun da %10-20’si Türkiye’ye yat›r›m yapmaktad›r. Bu çerçevede Fortis’in yönetti¤i Türkiye varl›klar›n›n toplam büyüklü¤ü yaklafl›k 250 milyon Euro’dur. Fortis Portfoy Hisse Bölümü tüm bu fonlarda da yat›r›m sürecinin önemli bir parças›d›r. Bölüm yurtd›fl›nda bu varl›klar› yöneten ekibe dan›flmanl›k hizmeti vermektedir. Y›lbafl›ndan bu yana piyasa fiyat›n›n olmas› gerekenden çok düflük oldu¤unu düflündü¤ümüz lojistik, inflaat a¤›rl›kl› holding ve enerji flirketlerine odakland›k ve defansif oldu¤unu düflündü¤ümüz ilaç ve savunma sanayi flirketlerine ilgi gösterdik. Ayr›ca göreceli bak›ld›¤›nda iskontolu kalan küçük bankalara yat›r›m yapt›k. Global benzerlerine göre temel olarak ciddi iskontolu ifllem gören havayollar› ve havaalan› inflaat› ve iflletmecili¤i yapan farkl› firmalar› portföyümüzde bulundurduk.Y›l›n bafl›nda krizden ç›k›fl›n henüz tart›fl›lmad›¤› bir dönemde yat›r›m yapt›¤›m›z bu firmalar›n ortak özellikleri, temel olarak global benzerlerine göre ciddi iskontolu olmalar›, tüm makro ve mikro risklere karfl›n firmalar›n aktif yap›lar›n›n kuvvetli olduklar›n› bilmemiz olmufltur. Önümüzdeki dönem piyasalar›n seyrine bakt›¤›m›zda ise global ekonomilerde dip seviyelerden yaflanan toparlanma sinyallerinin piyasalar› desteklemeye devam etti¤ini görüyoruz. Yüksek likidite son dönemde piyasalar› destekleyen en önemli et- “ Y›l›n bafl›nda krizden ç›k›fl›n henüz tart›fl›lmad›¤› bir dönemde yat›r›m yapt›¤›m›z bu firmalar›n ortak özellikleri, temel olarak global benzerlerine göre ciddi iskontolu olmalar›, tüm makro ve mikro risklere karfl›n firmalar›n aktif yap›lar›n›n kuvvetli olduklar›n› bilmemiz olmufltur. ” ken olmufltu. Al›nacak yeni önlemlerle bu likiditenin piyasalardan çekilece¤i yönünde beklentiler oluflsa da gerek Çin’den gelen sinyaller gerekse G-20 zirvesi sonras› verilen mesajlar mevcut durumda bir süre daha de¤ifliklik olmayaca¤› sinyali verdi¤i için piyasala- r› destekliyor. ‹MKB’de ise bankalar liderli¤inde global piyasalara paralel son dönemde h›zl› bir yükselifl yafland›. Hatta Türkiye di¤er geliflmekte olan ülkelere göre bankac›l›k sektörünün sa¤lam yap›s› ve Merkez Bankas›’n›n faiz indirim sürecinin de etkisiyle pozitif ayr›flm›flt›. Bu pozitif ayr›flma sonras› geliflmekte olan ülkelere göre göreceli bakt›¤›m›z Türk bankalar› 1.5X PD/DD oran› ile 1.4XPD/DD oran›na sahip geliflmekte olan ülkeler ortalamalar›na göre art›k iskontolu de¤iller. Bu sebepten son dönemde global yat›r›mc›lar›n Türkiye’den ziyade baflta 1.3X PD/DD ile ifllem gören Rusya olmak üzere di¤er geliflmekte olan ülkelere ilgi duydu¤u ve ‹MKB’nin göreceli olarak performans›n›n zay›flad›¤› görülüyor. Bu trendin k›sa vadede bir süre daha devam etmesini bekliyoruz. Ancak dünyada faiz indirimlerinin durdu¤unu, hatta ‹srail gibi global faiz indirim sürecinde öncü olan bir ülkede faiz art›r›m›n›n bafllad›¤› bir dönem içerisindeyiz. Bu sebepten Türkiye'de hem düflen enflasyon ortam›, hem de ekonomik durgunluk nedeniyle bir miktar daha faiz indirimi olaca¤› beklentisinin de bankalar üzerinde yarataca¤› olumlu etkiyi bir süre daha göz ard› etmemek gerekiyor. Genel olarak pozisyonlar›m›zda faiz indirimine duyarl› olan cam, demir-çelik, otomotiv ve gayrimenkul yat›r›m ortakl›klar›na a¤›rl›k veriyoruz. Bu çerçevede önümüzdeki dönem için piyasalar› olumlu etkileyebilecek IMF anlaflmas› ve yeni önlem paketi gündemi de¤ifltirebilecek etkenler olarak öne ç›k›yor. FORT‹S BANK A.fi. A T‹P‹ KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKL‹ ‹fiLETMELER H‹SSE SENED‹ FONU Fonun Ad›: Fortis Bank A.fi. A Tipi Küçük ve Orta Ölçekli ‹flletmeler Hisse Senedi Fonu Fonun Tipi: A Tipi Fonun Türü: Hisse Fon Kurucu: Fortisbank A.fi. Yönetici: Fortis Portföy Yönetimi A.fi. Halka Arz Tarihi: 27.06.1990 Tedavüldeki Pay Say›s› 28.08.2009 itibariyle: 73.748 Fon Toplam De¤eri 28.08.2009 itibariyle: 3.705.205 TL Birim Pay Fiyat› (28.08.2009): 49,020800 .-TL 21 FON YÖNET‹M‹ Bizim Menkul De¤erler A.fi. A Tipi Alt›n ve Enerji Karma Fonu A Tipi Alt›n ve Enerji Karma Fonu, hem alt›na yat›r›m yapmak isteyen, hem de hisse senedi piyasalar›ndaki f›rsatlardan yararlanmay› hedefleyen yat›r›mc›lar için cazip bir kar›fl›m sunmaktad›r. ermaye piyasalar›nda yat›r›m enstrümanlar›n›n çeflitlendirmesi ad›na di¤er fonlar›m›zda oldu¤u gibi, piyasalarda olmayan bir yat›r›m fonunun kazand›r›lmas› amac›yla yapt›¤›m›z çal›flmalar neticesinde, 8 Kas›m 2006 tarihinde Alt›n ve Enerji Karma Fonu’nu kurduk. 17 Ocak 2007 tarihinde ise fonun halka arz›n› gerçeklefltirdik. A Tipi Alt›n ve Enerji Karma Fonu, hem alt›na yat›r›m yapmak isteyen, hem de hisse senedi piyasalar›ndaki f›rsatlardan yararlanmay› hedefleyen yat›r›mc›lar için cazip bir kar›fl›m sunmaktad›r. Fon portföyünün ise, en az yüzde 35’i hisse senedinden, en az yüzde 35'i de alt›ndan oluflmaktad›r. Fon portföyündeki alt›n ve hisse oran› gerek alt›n, gerekse hisse senedi piyasas›ndaki beklentiler do¤rultusunda yüzde 65’e kadar ç›kabilmektedir. Portföye al›nan alt›n fiziki olabilece¤i gibi k›ymetli madenler, alt›n ve k›ymetli madenlere dayal› sermaye piyasas› araçlar› da olabilmektedir. Fon stratejisi gere¤i, yat›r›mc›lar›n bu piyasalardaki potansiyellerden ve de¤iflimlerden mümkün oldu¤unca yararlanmas› hedeflenmektedir. Portföy çeflitlemelerinde alt›n da bulundurmak isteyen yat›r›mc›lara ayn› zamanda enerji sektöründeki büyü- S 22 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 me beklentilerinden de yararlanmay› hedefleyen fon, portföyün en az yüzde 35’ini oluflturacak olan hisse senetlerini büyük ölçüde enerji sektöründe faaliyet gösteren flirketlerin hisse senetlerinden seçmektedir. Bu noktada fon portföyünün en az yüzde 35’ini oluflturan hisse senetleri ‹MKB XMANA, XKMYA, XELKT, XHOLD ve XUSIN endekslerini oluflturan enerji, tabi kaynaklar, alt›n ve maden sektörlerinde faaliyet gösteren flirketlerin hisse senetlerinden seçilmektedir. Fon yönetim stratejileri, tecrübeli uzman kadrolar›m›z›n oluflturdu¤u “fon yat›r›m komitesi” taraf›ndan yap›lan periyodik toplant›larla belirlenmektedir. Araflt›rma odakl› çal›flmalar neticesinde fon portföyüne dâhil olan hisse senetlerinde; flirketin mali durumunun güçlü olmas›, de¤erleme sonucu bulunan hisse fiyat›n›n piyasaya göre göreceli olarak düflük olmas› ve flirkete dair beklentilere ba¤l› olarak hissenin orta ve uzun vadede yükselme potansiyelinin olmas› gibi kriterler göz önüne al›nmaktad›r. Fon portföyü yönetilirken portföyde bulunan alt›n›n a¤›rl›¤›, uluslararas› alt›n piyasalar›ndaki beklentilerimize göre belirlenmektedir. Alt›n fiyatlar›n›n zirve yapt›¤› 2008 Mart ay›nda fondaki alt›n oran› yüzde 65 seviye- lerine kadar yükselirken, alt›n fiyatlar›nda düflüfl öngörümüzle birlikte söz konusu tarihten sonra alt›n oran› yüzde 35 seviyelerine kadar düflürülmüfltür. fiu anda fon portföyü içerisinde alt›n a¤›rl›¤› yüzde 35-45 aral›¤›nda seyretmektedir. Önümüzdeki dönemde de alt›n fiyatlar›nda yeniden hareketli günler yaflanabilir. Uluslararas› piyasalarda alt›n fiyatlar› son bir y›ll›k süreçte oldukça hareketli bir seyir izledi. Bu süre içerisinde alt›n›n ons fiyat› oldukça genifl bir bantta 700-1024 dolar/ons aral›¤›nda hareket etti. Asl›nda, son bir senelik süreçte alt›nda fiyat oluflumu di¤er dönemlere göre biraz farkl›l›k arz etmektedir. Gelecek dönem enflasyon beklentileri flüphesiz fiyatlar üzerinde etkili olmaktad›r. Ancak flu andaki fiyat oluflumu sa¤l›kl› de¤il. Ne afl›r› talep ne de gelecek enflasyon korkusu alt›n fiyatlar›n›n yukar› gitmesinde san›ld›¤› kadar etkili de¤il. Son dönemde a盤a yap›lan ifllemler ve fonlar›n pozisyonlar› fiyatlar üzerinde birincil etkiye sahip. Bu noktada özellikle dünyan›n en büyük alt›na dayal› borsa yat›r›m fonu (BYF) olan SPDR Gold Trust’un alt›n pozisyonunun yak›ndan izlenmesi gerekiyor. Geçti¤imiz y›l›n 15 Ekim tarihinde söz konusu fonun elindeki alt›n pozisyonu 768 tondu. 23 Eylül 2009 itibariyle SPDR Fevzi Öztürk Bizim Menkul De¤erler A.fi. Fon ve Portföy Yönetimi Müdür Yrd. fonun elindeki alt›n pozisyonu 1.102 tona yükselmifltir. Fonun toplam alt›n pozisyonunun büyüklü¤ü dünya alt›n üretimi olan 2.500 tonun yaklafl›k yüzde 44’üne denk gelmektedir. Bu fonun alt›n pozisyonundaki de¤ifliklikler, özellikle alt›n pozisyonundaki çözülme alt›n fiyatlar›n› etkileyecek en önemli etkendir. Uzun vadeli olarak yaflanacak global enflasyon ise alt›n fiyatlar›n› diri tutmaya devam edecektir. Ancak, orta vadeli olarak bir miktar düzeltmenin ard›ndan gelecek dönemli enflasyon beklentileri nedeniyle uzun vadede yeni yükselifller görebiliriz. Fonun halka arz tarihini dikkate ald›¤›m›zda görüldü¤ü üzere; gerek alt›n fiyatlar›n›n yukar› yönde hareketlenmesinin gerekse Türkiye’ye iliflkin olarak enerji sektörüne dair beklentilerinin bafllang›ç dönemine gelmektedir. Alt›n ve Enerji Karma Fonu’nun risk da¤›l›m› esas itibariyle di¤er sermaye piyasas› araçlar›nda oldu¤u gibi piyasa riskini kapsarken, risk havuzu temel olarak üçlü sacaya¤›na dayanmaktad›r. Bunlar; 1-) Alt›n fiyatlar›n›n ons cinsinden uluslararas› piyasalardaki fiyat hareketleri 2-) Fon de¤erinin hesaplanmas›nda kullan›lan alt›n miktar›n›n USD cinsinden de¤erlenmesi neticesinde oluflan kur riski 3-) Fonun içerisinde yer alan hisse senetlerinin piyasa fiyatlar›ndan kaynaklanan hisse senedi piyasalar› riski Görüldü¤ü üzere Alt›n ve Enerji Karma Fonu’nun risk da¤›l›m› di¤er fonlara göre oldukça genifl bir zemine oturmaktad›r. Risk hesaplamas›nda kullan›lan bu de¤iflkenler yat›r›mc›lar aç›s›ndan daha stabil bir enstrüman› ortaya ç›karmaktad›r. Fonun karfl›laflt›rma ölçütü (benchmark) yüzde 50 ‹MKB S›nai Endeks + yüzde 50 ‹stanbul Alt›n Borsas› TL KG Alt›n fiyat›na göre belirlenmektedir. Alt›n ve Enerji Karma Fonu alt›n al›msat›m ifllemleri ‹stanbul Alt›n Borsas›’nda gerçekleflirken, fonun yat›r›mc›lar› nam›na ald›¤› alt›n›n saklamas› da Takasbank ve ‹stanbul Alt›n Borsas›’n›n güvencesinde olmaktad›r. Ayr›ca, gerekli durumlarda Euroclear hesaplar›n›n kullan›lmas› da mümkündür. Dolay›s›yla verilen saklama güvencesi neticesinde Alt›n ve Enerji Karma Fonu, yat›r›mc›lara güvenli bir flekilde alt›na yat›r›m yapma imkân› sunmaktad›r. “ Portföy çeflitlemelerinde alt›n da bulundurmak isteyen yat›r›mc›lara ayn› zamanda enerji sektöründeki büyüme beklentilerinden de yararlanmay› hedefleyen fon, portföyün en az yüzde 35’ini oluflturacak olan hisse senetlerini büyük ölçüde enerji sektöründe faaliyet gösteren flirketlerin hisse senetlerinden seçmektedir. ” B‹Z‹M MENKUL DE⁄ERLER A.fi. A T‹P‹ ALTIN VE ENERJ‹ KARMA FONU Fonun Tipi: A T‹P‹ Fonun Türü: KARMA FON Kurucu: B‹Z‹M MENKUL DE⁄ERLER A.fi. Yönetici: B‹Z‹M MENKUL DE⁄ERLER A.fi. Toplam Pay Say›s›: 500.000.000 - Adet Tedavüldeki Pay Say›s›: 58,362,000 Kurulufl Tarihi: 8/11/2006 Halka Arz Tarihi: 17/1/2007 Bafllang›ç Fiyat›: 0.010000 Fon Toplam De¤eri: 836,811 Birim Pay Fiyat›: 0.014338 Yat›r›mc› Say›s›: 128 Fon Yönetim Ücreti: Günlük %0,0009 (yüzbinde dokuz) *Veriler 29/09/2009 tarihi itibariyle kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 23 R‹SK YÖNET‹M‹ TEB Portföy’de Risk Yönetimi Portföy yönetim flirketlerinde risk yönetimi gün geçtikçe önem kazanmaya bafllad›. Risk yönetim uygulamalar›na iliflkin olarak TEB Portföy Yönetimi A.fi. Risk yönetiminden sorumlu Genel Müdür Yard›mc›s› Jean Yves Devos, kurumdaki uygulamalar konusunda Kurumsal Yat›r›mc›’ya bilgi verdi. 24 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 fiirketinizde risk yönetimi alan›nda at›lan ilk ad›mlar nelerdir? Risk yönetimi sistemini kurmak bizim ilk önceli¤imiz olmufltur. Seçimimizi yerel flirketler taraf›ndan gelifltirilmifl sistemlerle, Paris’teki BNP Paribas Asset Management ve ayn› zamanda dünyadaki birçok BNP Paribas Investment Partner flirketleri taraf›ndan kullan›lan uluslararas› bir sistem aras›nda yapmak durumunda idik. Yerel tahvil ve hisse senedi piyasalar›nda halen kullan›lmakta olan ürün çeflitlerinin geliflmifl bir risk yönetimi sisteminin al›nmas›n› zorunlu k›lmamas›na ra¤men, yine de uluslararas› sistemi seçmeye karar verdik. Çünkü, bu sistem bize bafll›ca uluslararas› varl›k yönetimi flirketlerimizde kullan›lanlarla uyumlu bir araca sahip olmam›za olanak vermifltir. Bu da TEB ve BNP Paribas’n›n Risk Yönetimi’ne verdi¤i önemi göstermektedir. TEB Portföy Yönetimi taraf›ndan yönetilen fonlar›n ve varl›k yönetimi dahilindeki yat›r›mc›lar›n portföylerinin riskleri nas›l takip edilmektedir? Risk verileri olarak Value at risk, Sharpe, Information, ve Overlap rasyolar› ve Tracking Error gibi bafll›calar›n› takip ediyoruz. Ayr›ca Türkiye’deki ola¤and›fl› geliflmeler do¤rultusunda ortaya ç›kan ekstrem hareketli tarihi dönemlere ve geçmiflte global olarak tan›mlanm›fl uluslararas› krizlere dayal› stres testi senaryolar›n› da içeren bir sistem yaratt›k. Belirgin bir flekilde, likidite ve yo¤unlaflma konular›na da özel ilgi gösterdik. Dahas› düzenleyici rasyolar›n yan› s›ra tüm fonlar ve Varl›k Yönetimi dahilindeki portföyler için dahili olarak belirlenmifl olan yat›r›m prensipleri uygulamaya konuldu. Dahili prensipler kurum içinde fon yöneticileri ile görüflülerek üzerinde mutabakata var›ld›ktan sonra uygulamaya baflland›. Bilgi paylaflman›n nedir? önemi Matematiksel rasyolar›n yan› s›ra “sa¤duyu” yaklafl›m›n› da uygulamaya çal›flt›k. Do¤al olarak, uluslararas› piyasalarda yaflanabilecek çalkant›lar›n oldu¤u durumlarda, fon ve portföylerdeki risklerin bir anda f›rlayabilme özelli¤i artar. Bu nedenle Fon Yönetimi, Risk, Sat›fl, Uyum ve Operasyon bölümleri aras›ndaki düzenli ve etkin bilgi paylafl›m›na daha da önem verme ihtiyac› hissettik. Daimi olarak süregelen bu bilgi paylafl›m›, haftada bir gerçeklefltirilmekte olan Varl›k Tahsisi Komitesi ve Ürün Kabulü Komitesi toplant›lar›nda yer almaktad›r. Risk yönetimi ile ilgili tüm konular, ayda bir gerçeklefltirilmekte olan Risk Yönetimi Komitesi’nde masaya yat›r›l›r. Komiteye Risk Yönetimi’nden Sorumlu Genel Müdür Yard›mc›s› baflkanl›k eder ve üyeler Fon Yönetimi yöneticileri, Uyum Bölümü Koordinatörü ve TEB Portföy Yönetimi’nin Genel Müdürü’nden oluflur. Yönetilen varl›klar›n geliflimi fon ve portföylerin performanslar› da dahil olmak üzere ilgili tüm konular bu komitede görüflülür. 2007’de bafllayan uygulamas›ndan bu yana komite, risk rasyolar›ndaki geliflmelerin ve piyasa ile ilgili görüfllerin paylafl›ld›¤› bir yer olmufltur. Piyasa riski yönetimi aç›s›ndan atmay› amaçlad›¤›n›z sonraki ad›mlar nelerdir? fiu anda bünyemizde yarat›lm›fl olan sistemin, fon ve Varl›k Yönetimi dahilinde olan portföylerdeki riskleri do¤ru bir flekilde gözlemlememizi sa¤lad›¤›ndan eminiz. Bu sistem canl› bir sistem ve devaml› olarak Jean Yves Devos TEB Portföy Yönetimi A.fi. Genel Müdür Yard›mc›s› gelifltirilmesi gereken bir yap›ya sahip. Yap›land›r›lm›fl ürünler ya da anapara korumal› fonlar anlam›nda, yeni fikirler düzenli olarak ortaya ç›kmaktad›r. Sonuçta kabul gören her yeni strateji risk yönetimi sistemine yeni bir model olarak tan›mlanmal›d›r. Her yeni ürün için dahili olarak belirlenmifl olan yat›r›m prensipleri belirlenmeli ve test edilmelidir. Ayn› do¤rultuda risk raporlar›, kapsaml›l›¤›n› koruyabilmeleri için düzenli olarak gelifltirilmelidir. Riske son derece duyarl› olan finans sektöründe yer alan oyuncular olarak tüm portföy yönetimi flirketlerinin güçlü bir risk yönetimi disiplini olmal› ve sürekli k›l›nmas› gerekti¤ine inanmaktay›z. Bu disiplin etkin ve geliflmifl bir Risk Yönetimi sistemi ile desteklenmeli, ayn› zamanda Fon Yönetimi, Sat›fl, Operasyon, Uyum ve Risk ekiplerinin aras›nda fleffafl›k ve tam güven üzerine kurulmal›d›r. kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 25 TKYD’DEN 10. YIL TKYD 10.YIL Türkiye Kurumsal Yat›r›mc› Yöneticileri Derne¤i (TKYD) kuruluflunun 10. y›l dönümünde baflar› öyküsünü Sermaye Piyasas› Kurulu, ‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas› (‹MKB), Takasbank, Vadeli ‹fllem ve Opsiyon Borsas› (VOB) üst düzey yöneticileri, finans sektörü temsilcileri ve bas›n mensuplar› ile paylaflt›. 28 Eylül’de düzenlenen bas›n toplant›s› ard›ndan akflam Esma Sultan Yal›s›’nda gerçeklefltirilen kokteyl yo¤un ilgi gördü. Bas›n Toplant›s› Derne¤imiz, faaliyetleri ve hedefleri- 26 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 nin anlat›ld›¤› bas›n toplant›s›na TKYD Yönetim Kurulu Baflkan› Gür Ça¤dafl, Baflkan Yard›mc›s› Didem Gordon, Genel Sekreter Tayfun Oral ve ‹letiflim Komitesi Baflkan› Alp Keler kat›ld›lar. TKYD Yönetim Kurulu Baflkan› Gür Ça¤dafl, hedeflerinin GSMH’nin %4,5’i seviyesinde olan kolektif yat›r›m kurumlar›n›n büyüklü¤ünü, 5 y›l içinde 150 milyar ABD dolar› (GSMH’n›n %20’si) yat›r›mc› say›s›n› ise 10 milyon kifliye ulaflt›rmak oldu¤unu söyledi. Ça¤dafl, kolektif yat›r›m kurumlar› ve portföy yönetim sektörünü gelifltirmeye destek olacak, Avrupa Birli¤i uygulamalar›na paralel ve sektöre özgü bir kanunun ç›kmas›n› sa¤laman›n da hedefleri aras›nda yer ald›¤›n› ve TKYD’nin de bu konuda çal›flmalar yapt›¤›n› belirtti. 10. Y›l Kokteyli Akflam Esma Sultan Yal›s›’nda yap›lan 10.y›l kutlamas›na finans sektörü temsilcilerinin yan› s›ra SPK baflta olmak üzere kamu otoriteleri kat›ld›. 300 kiflilik bir davetli grubunun kat›ld›¤› kokteylde SPK Baflkan› INI KUTLADI Prof. Dr. Vedat Akgiray, ‹MKB Baflkan› Hüseyin Erkan, Takasbank Baflkan› Emin Çatana ve VOB Baflkan› Ifl›nsu Kestelli de TKYD’nin 10. y›l› sebebiyle verdikleri mesajlarda sermaye piyasalar›m›z›n geliflmesi için kurumsal yat›r›mc› taban›n›n genifllemesinin çok önemli oldu¤una vurgu yaparak Derne¤in bu konudaki öncü rolüne dikkat çektiler. Baflkanlar, piyasada yeni ürünlerin geliflmesi ile kurumlar aras› iletiflim a¤›n›n güçlendirilmesinin Türk finans piyasalar› için çok önemli kazan›mlar sa¤layaca¤›n› belirttiler. TKYD Yönetim Kurulu Baflkan› Gür Ça¤dafl yapt›¤› konuflmada, 10 y›ll›k süreçte sektörün zor dönemleri yara almadan atlatt›¤›n› belirterek önümüzdeki dönemde faizler ile enflasyonun tek haneli rakamlarda kal›c›l›¤›n›n sa¤lanmas›, yeni ürün a¤›n›n gelifltirilmesi, vergi eflitli¤i ile k›sa sürede dünya ortalamalar›n›n yakalanabilece¤i sinyallerini verdi. Konuflman›n ard›ndan TKYD kurucu üyesi Yusuf Ziya Toprak ve eski Baflkan Gürman Tevfik’e birer plaket takdim edildi. Geceye kat›lamayan Toprak’›n plaketini TKYD Yöne- tim Kurulu Üyesi ‹lhami Koç ald›. Gürman Tevfik yapt›¤› konuflmada, kurumsal yat›r›mc› taban›n›n sermaye birikimi için önemine dikkat çekerken geliflmifl ve geri kalm›fl ülkelerden örnekler verdi. Geliflmifl ülkelerde yer alt› kaynaklar› k›t olsa bile kurumsall›k ve gönüllü sivil toplum örgütleri sayesinde sermaye birikiminin sa¤lanabildi¤ini belirtti. Ülkemizde de TKYD’nin böyle bir görev üstlenerek kurumsal sermaye taban›n› geniflletmeyi kendisine misyon edindi¤ine ve 10 y›ld›r da bunu baflar› ile yürüttü¤üne dikkat çekti. TKYD’DEN 10. YIL 28 Hüseyin Erkan IMKB Baflkan› Emin Çatana Takasbank Genel Müdürü Ifl›nsu Kestelli VOB Baflkan› TKYD’nin 10.y›l›nda bizlere böyle f›rsat verdikleri için teflekkür ediyor ve tebrik ediyorum. Türkiye’de Kolektif yat›r›m araçlar› geçti¤imiz y›llarda ivme kazanarak büyümeye bafllam›fl ve getirilen yeni ürünler, yeni pazarlar ve düzenlemelerle büyük bir çeflitlilik kazanm›flt›r. Oluflturulmufl enstrümanlarla, bununla beraber birikmifl olan fonlarda da art›fl gözlemlenmekte. Ancak dünya ortalamas›na bakt›¤›m›zda Türkiye için art›fl› yeterli görmüyoruz. Likidite yeterlili¤ine ulaflm›fl olmakla birlikte ürün çeflitlili¤i aç›s›ndan sermaye piyasalar›m›z yeterli geliflim gösterememifltir. Bu anlamda biz sermaye piyasalar›nda çok daha fazla çeflitlilik ve ürün yelpazesinin genifl oldu¤u ortamlar› yaratmaya çal›fl›yoruz. Sermaye piyasalar› dendi¤inde finansal araçlarla birlikte, emtialar›n menkul k›ymetlefltirilmesi çok önem kazanmakta. Dünyada geliflmifl piyasalara bakt›¤›m›zda emtia ürünlerinin menkul k›ymetlefltirilerek borsalarda ifllem görmesi ve varl›k yönetimlerinde (portföy yönetimlerinde) buna hizmet edecek çok çeflitli ürün yelpazelerini sunmalar› yoluyla büyüme sa¤lanm›flt›r. Türkiye’de de önümüzdeki dönemde bunu görmek istiyoruz ve bu do¤rultuda çal›flmalar›m›z› yap›yoruz. TKYD portföy yöneticisi arkadafllar›m›z›n mesleklerini sahiplenerek profesyonellik anlay›fl›yla sektöre de¤er kazand›ran faaliyetlerde bulunmaktad›r. Biz de TKYD ile Takasbank olarak müfltereken yapt›¤›m›z çal›flmalar sonucunda SPK kat›l›m›yla yeni projemiz olan elektronik fon platformu projemizi hayata geçirmek üzereyiz. Önümüzdeki y›l bu projemizi faaliyete sokmay› planl›yoruz. Kurumsal yat›r›mc›lar› bir çat› alt›nda toplayan TKYD, mesleki dayan›flman›n sa¤lanmas› ve etik kurallar›n uygulanmas›nda önemli bir rol üstlenmekte, yasal otorite ile kurumsal yat›r›mc›lar aras›nda ortak bir çözüm ve aray›fl zemini oluflturmaktad›r. TKYD gerek finansal piyasa oyuncular›na, gerekse yat›r›mc›lar› yat›r›m fonlar› ve di¤er kolektif kurumsal yat›r›m araçlar› konusunda bilgilendirerek bilinç düzeyini yükseltmektedir. Uluslararas› alandaki geliflmelerin ülkemizde uygulanmas›nda da etkin rol oynayan TKYD’nin piyasalar›m›z›n sa¤l›kl› ifllemesi ve derinleflmesi aç›s›ndan önemli rolü bulunmaktad›r. Bizler VOB olarak finansal piyasalar›n sa¤l›kl› geliflmesine ürün çeflitlili¤inin önemli oldu¤unu biliyoruz. Önümüzdeki y›llarda farkl› finansal varl›klar ve çeflitli emtialar üzerine düzenlenmifl yeni vadeli ifllem sözleflmelerini yat›r›mc›lara sunmay› hedefliyoruz. Ayr›ca opsiyon sözleflmeleri de önümüzdeki y›llarda al›n›p sat›lmaya bafllanacak. Kolektif yat›r›m araçlar› endüstrisinin geliflmesi ile VOB ve sektör aras›ndaki sinerji artarak devam edecektir. kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 Bugüne kadar oldu¤u gibi kurumsal yat›r›m sektörünün ihtiyac› olan enstrüman ve faaliyetleri karfl›l›kl› iflbirli¤i ile hayata geçirdik. Bundan sonra da bu iflbirli¤imizi devam ettirece¤iz. Kuruluflundan bu yana artan bir ivme ile faaliyetlerini sürdüren TKYD’nin sektöre de¤er katmaya devam edece¤ine gönülden inan›yorum. Derne¤e baflar›lar dilerim. Yat›r›m Fonu Endüstrimiz ve TKYD Kronolojisi 1986 • ‹lk yat›r›m fonu kuruldu (likit fon) 1990-2000 • y›llar› yat›r›m fonlar›n›n h›zla geliflti¤i bir dönem oldu. Yat›r›m fonlar›ndan sonra ilk yat›r›m ortakl›¤›, gayrimenkul yat›r›m ortakl›¤› ve giriflim sermayesi yat›r›m ortakl›¤›, kurulufllar› bu dönemde gerçekleflti 1991 • Yat›r›m fonlar›n›n ATM’lerden ilk sat›fl› bafllad› 1997 • ‹lk Portföy Yönetim fiirketi kuruldu 1999 Ocak • Yat›r›m fonu günlük fiyat ve portföy da¤›l›m› verileri internet arac›l›¤›yla kamuya aç›ld› 1999 Temmuz • ‹lk endeks yat›r›m fonunun kat›lma belgeleri halka arz edildi 2006 Kas›m • IIFA (International Investment Funds Association - Uluslararas› Yat›r›m Fonlar› Birli¤i) 20.Genel Kurulu TKYD evsahipli¤inde ‹stanbul’da gerçeklefltirildi 2007 Haziran • TKYD 1.Arama Konferans› Antalya’da sektör ve SPK kat›l›m› ile gerçeklefltirildi – TKYD yol haritas› 2007 Ekim • TKYD-‹TO Portföy Yönetimi ve Kurumsal Yat›r›m F›rsatlar› Paneli yap›ld›. Aç›l›fl konuflmas›n› SPK eski baflkan› Turan Erol yapt› 2007 Kas›m • ‹lk anapara korumal› fon halka arz edildi 2008 Mart • TKYD-KOÇ Üniversitesi iflbirli¤inde Yat›r›m Dünyas›nda Yeni Ufuklar –New Horizons in the Investment World uluslararas› Konferans› (Serbest fonlar ve garantili fonlar) gerçekleflti 1999 Eylül • KYD KURULDU (Türkiye ismini almadan önce Kurulufl ismi Kurumsal Yat›r›mc› Yöneticileri Derne¤i ) 2008 Mart • SPK ilk serbest fonun kurulufluna izin verdi 2000 Ocak • ‹lk KYD endeksi olarak Fon Endeksi oluflturuldu ve sektör kullan›m›na sunuldu. 2008 Nisan • TKYD Kurumsal Yat›r›mc› dergimiz yay›n hayat›na bafllad› 2001 Eylül • Merkezi Kay›t Kuruluflu (MKK) kuruldu. 2001 Ekim • KYD I. Ulusal Yat›r›m Fonu Konferans› yap›ld›. Zaman›n Çal›flma Bakan› birseysel emeklilik sistemi düzenlemesine iliflkin önemli aç›klamalar› bu konferansta yapt› 2002 fiubat • Emeklilik yat›r›m fonlar›na iliflkin kanun yürürlü¤e girdi 2008 Haziran • TKYD 2. Arama Konferans› - Sektör temsilcileri ve kamu otoriteleri ile genifl kat›l›ml› olarak gerçeklefltirildi 2008 Ekim • TKYD Funds World konferans› destekleyici kuruluflu oldu. 2008 Ekim • Yeni Türk Ticaret Kanunu Tasar›s›’na iliflkin bilgilendirme toplant›s› (PricewaterhouseCoopers iflbirli¤i ile) 2003 Eylül • ‹lk emeklilik yat›r›m fonu kuruldu 2004 Eylül • ‹lk borsa yat›r›m fonu kuruldu 2004 Haziran • Dernek isminin bafl›na Türkiye ad›n› alarak Türkiye Kurumsal Yat›r›mc› Yöneticileri Derne¤i yani TKYD ad›n› ald› 2004 Haziran • TKYD’nin EFAMA (European Fund and Asset Management Association- Avrupa Yat›r›m Fonlar› ve Portföy Yönetimi Birli¤i) üyeli¤i onayland›. 2009 Mart • Türk Borçlar Kanunu tasar›s› bilgilendirme toplant›s› 2009 Mart-Nisan • Devlet Bakanl›¤› ve DPT, SPK taraf›ndan yürütülmekte olan ‹stanbul Finans Merkezi (‹FM) komite çal›flmalar›na TKYD dahil edildi 2009 Haziran • TKYD Kolektif Yat›r›m Araçlar› Endüstrisi sektör toplant›s› Portföy Yönetim fiirketleri ve Kamu Kurumlar› kat›l›mlar›yla gerçeklefltirildi 2009 Eylül • TKYD 10. kurulufl y›l dönümünü kutlad› 2005 Haziran • EFAMA Genel Kurulu TKYD evsahipli¤inde ‹stanbul’da yap›ld› kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 29 AKADEM‹K Türk Yat›r›m Fonlar› Üzerine Bir Çal›flma: Aktif Yönetilen A Tipi Fonlar›n Yaratt›¤› De¤er ve Fonlar›n Hayatta Kalanlara Ba¤l› Yanl›l›k De¤erleri: (2000-2007)* 30 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 * Bu çal›flma Elif E. Altu¤ (2009) Doktora tezinden al›nm›flt›r. (Bo¤aziçi Üniversitesi, ‹flletme-Finans) erformans ölçümlerinde IMKB-100’e ve çeflitli fon s›n›f› endekslerine göre hesaplanan Jensen’s Alpha ile birlikte ham getiriler de kullan›lm›flt›r. Bu çal›flman›n ay›rdedici özelli¤i, performans ölçümünde kapanan ve de¤iflen fonlar›n da dikkate al›narak yaflayan fonlara ba¤l› yanl›l›k (survivorship bias) etkisinin düzeltilmifl olmas›d›r. varl›k fiyatlar›nda yaflanan h›zl› art›fl›n da etkisiyle fon say›s›n›n h›zla artt›¤›, sonra da global kriz sonucunda 90 civar›nda stabilize oldu¤u görülmektedir. Asl›nda bu grafi¤i Tablo 1 ile birlikte yorumlamak gerekir. Aktif yönetilen A Tipi fonlar›n 2000 ile 2007 aras›ndaki 8 y›ll›k dönemde IMKB-100 ve çeflitli fon s›n›f› endekslerine göre getirileri ve yaratt›klar› de¤er incelenirken ilk aflamada, kapanan ve de¤iflen fonlar da dikkate al›narak tüm A Tipi De¤iflken, Hisse ve Karma fonlar› içeren bir data seti oluflturulmufltur. Pasif yönetilen fonlar ve özel fonlar veri setine al›nmam›flt›r. Yat›r›m fonlar›n›n hayatta kalma oranlar› Bu çal›flmada Türkiye’deki aktif yönetilen A Tipi yat›r›m fonlar›n›n yat›r›mc›lar için yaratt›¤› de¤er, yönetilen fonlar›n 2000-2007 y›llar› aras›ndaki performans ölçümleri yap›larak analiz edildi. Yat›r›m fonlar›n›n hayatta kalma oranlar›n› gösteren fiekil 1’deki grafik, 2000 y›l›nda yaflayan fonlar›n hayatta kalma oran›n›n 8 y›ll›k araflt›rma dönemi sonunda %45 gibi oldukça düflük bir seviyeye ulaflt›¤›n› göstermektedir. Düflüflün büyük k›sm› ilk 3 y›l içinde olmakta ve bu süre sonunda fonlar›n hayatta kalma oran› %65 seviyesine inmektedir. Bu oranlar geliflmifl ülkelerdeki benzer oranlara göre çok düflüktür. Örne¤in Elton, Gruber ve Blake, 1996’da ABD piyasalar› için yapt›klar› çal›flmada 8 y›ll›k süre sonunda fonlar›n hayatta kalma oran›n›n %80’e ve 17 y›l sonunda da %65’e düfltü¤ünü göstermifllerdir. fiekil 2’de araflt›rma dönemi boyunca yaflayan fonlar›n say›s› gösterilmektedir. Burada 2000 y›l›ndan önce finansal Tüm bu sonuçlar Türkiye’de yat›r›m Dr. Elif Emirli Altu¤, CFA Yap› Kredi Portföy Yönetimi A.fi. Hisse ve Karma Fonlar Bölüm Baflkan› fiekil 1. Yat›r›m fonlar›n›n hayatta kalma oran› Aylar fiekil 2. Yat›r›m fonlar›n›n say›lar› Yat›r›m fonlar›n›n say›s› P Aylar kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 31 AKADEM‹K Fon say›s› 90 civar›nda stabilize olmakla birlikte fonlar›n ayn› fonlar olmad›¤›, baz› fonlar kapan›rken baz› yeni fonlar›n da kuruldu¤u görülmektedir. Tablo 1 Y›l Baz›nda Fon Say›s›, Yeni Fonlar ve Kapat›lan Fonlar 2000 2001 2002 2003 2004 2006 2007 Y›l Bafl›nda 88 117 116 97 95 89 91 87 Yeni Fonlar +29 +14 +9 +10 +5 +8 +6 +9 0 -15 -28 -12 -11 -6 -10 -8 117 116 97 95 89 91 87 88 Kapanan Fonlar Y›l Sonunda fonlar›nda hayatta kalana ba¤l› yanl›l›k (survivorship bias) etkisinin oldukça yüksek ç›kaca¤› beklentisini ve bu nedenle tüm analizlerde bunun düzeltilmesi gereklili¤ini ortaya koymufltur. Literatüre bak›ld›¤›nda bu yanl›l›k de¤erlerinin yat›r›m fonlar› için ABD’de y›lda %0.30-%0.80 aras›nda oldu¤u, hedge fonlarda ise bunun %2-2,5 lara ç›kt›¤› görülmüfltür. Literatürde fon kapanmalar›n›n sebebinin genellikle düflük performans oldu¤u gösterilmektedir. Hayatta kalana ba¤l› yanl›l›k de¤erleri düzeltilmifl bu veri seti kullan›larak, fonlar›n ve fon s›n›f› portföylerinin Jensen’s Alfa de¤erleri incelenerek fonlar›n IMKB-100 ve çeflitli fon s›n›f› endekslerine göre de¤er yarat›p yaratmad›klar› incelenmifltir. Ayn› zamanda hem tekil fonlar›n hem de fon s›n›f› portföylerinin ham getirileri ve Jensen’s Alfa de¤erleri kullan›larak ayr› ayr› yaflayan fonlara ba¤l› yanl›l›k rakamlar› hesaplanm›flt›r. Çal›flman›n tümünde, yanl›l›¤› düzeltilmifl ve düzeltilmemifl veri setleri karfl›laflt›rmal› olarak kullan›lm›flt›r. Öncelikle y›ll›k fon ham getirilerine bak›ld›¤›nda, yanl›l›k de¤erlerinin de¤iflken fon net ve brüt getirileri için s›ras›yla %1,46 ve %0,23, hisse fon net ve brüt getirileri için %6,58 ve %6,45 ve karma fon brüt ve net getirileri için %2,99 ve %1,62 oldu¤u görülmüfltür. K›sacas› yanl›l›¤› düzeltilmemifl veri setlerinin s›ras›yla net ve brüt ham getirileri yukar›da aç›klanan miktarlar kadar yüksek görünmektedir. Asl›nda kapanan/de¤iflen fonlar›n net getirilerinin di¤erlerinden daha düflük olmas› literatürde kapanma/de¤iflmenin bir ne- 32 2005 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 deni olarak gösterilmektedir. Daha sonra, fon s›n›f› portföylerinin hem eflit, hem de fon büyüklü¤üyle a¤›rl›kland›r›lm›fl ham getirilerinde hayatta kalana ba¤l› yanl›l›k incelemesi yap›lm›flt›r. Burada, yanl›l›k de¤erlerinin de¤iflken fon s›n›f› eflit a¤›rl›kl› portföy net ve brüt getirileri için s›ras›yla %0,71 ve %0,51, hisse fon net ve brüt getirileri için %0,77 ve %0,68 ve karma fon brüt ve net getirileri için %1,27 ve %1,09 oldu¤u görülmüfltür. Fon büyüklü¤ü ile a¤›rl›kland›r›lm›fl fon s›n›f› portföyü getirilerinde ise yanl›l›k de¤erlerinin hisse fon portföyleri için %1,98%2,07 iken, de¤iflken ve karma fon portföyleri için negatif oldu¤u görülmüfltür. Bunun sebebi, kapanan/de¤iflen büyük de¤iflken ve karma fonlar›n getirilerinin ortalama fon s›n›f› getirisinin üzerinde olmas›d›r. Bu tür büyük fonlar›n muhtemel kapanma ve de¤iflim sebepleri de performans de¤il, kategori de¤iflimlerinin yeni fon kurmaya göre geçmifl y›llarda maliyet avantaj› sa¤l›yor olmas› veya flirket devir birleflmeleri gibi kurumsal aktiviteler olmaktad›r. K›sacas› hisse fonlarla, küçük de¤iflken ve karma fonlar için düflük performans kapanma/kategori de¤ifltirme sebebi olmakta ancak, bu büyük de¤iflken ve karma fonlar için geçerli olmamaktad›r. Yönetim giderlerine bak›ld›¤›nda ise benzer flekilde, eflit a¤›rl›kland›r›lm›fl fon portföylerinde de yönetim giderlerinin kaybolan fonlar için daha yüksek oldu¤u kaydedilmifltir. Yani ilk bak›flta ortalamada yönetim ücreti yüksekli¤i fonlar›n kapanma/de¤iflme sebebi olabilir gibi görünmektedir. Ancak fon büyüklü¤üyle a¤›rl›kland›r›lm›fl fon s›n›f› portföylerinde ise sadece de¤iflken fonlarda kaybolan fonlar›n yönetim giderlerinin daha yüksek oldu¤u görülmüfltür. Buradan genel anlamda yokolan büyük de¤iflken fonlar›n, a¤›rl›kl› ortalama de¤iflken fon yönetim giderine göre daha yüksek yönetim giderine sahip oldu¤u, yokolan büyük karma ve hisse fonlarda ise yönetim giderlerinin a¤›rl›kland›r›lm›fl portföy yönetim giderinden daha düflük oldu¤u görülmüfltür. “ Sonuçlar Türkiye’de yat›r›m fonlar›nda hayatta kalana ba¤l› yanl›l›k (survivorship bias) etkisinin oldukça yüksek ç›kaca¤› beklentisini ve bu nedenle tüm analizlerde bunun düzeltilmesi gereklili¤ini ortaya koymufltur. ” Fakat yok olan büyük de¤iflken fonlar›n net getirisi, zaten tüm fon portföylerinin a¤›rl›kl› ortalama getirisinden yüksektir. Küçük de¤iflken fonlar›n da yönetim ücreti göreceli olarak daha düflüktür. Yani yönetim ücreti yüksekli¤i de¤iflken fonlar için bir kaybolma/de¤iflme sebebi de¤ildir. Küçük karma ve hisse fonlar›n yönetim ücreti büyüklere göre bir miktar daha yüksek olsa da, fark yüksek de¤ildir. Buradan yapabilece¤imiz ç›kar›m, hisse fonlarla küçük de¤iflken ve karma fonlar›n kapanma/de¤ifliminin ana sebebinin düflük performans oldu¤u, fonlar›n göreceli yönetim ücretinin küçük karma ve hisse fonlar için biraz daha yüksek olsa da genel anlamda Hisse fonlarla, küçük de¤iflken ve karma fonlar için düflük performans kapanma/ kategori de¤ifltirme sebebi olmakta ancak, bu büyük de¤iflken ve karma fonlar için geçerli olmamaktad›r. “ ” fonlar için ay›rdedici bir kapanma/de¤iflme sebebi olmad›¤›d›r. Kaybolan fonlar aras›nda düflük performansa istisna, büyük piyasa de¤erli de¤iflken ve karma fonlard›r, zira performanslar› iyi oldu¤u halde kapanmakta veya de¤iflmektedirler. Bunun haricinde hisse fonlar›n tümünde ve küçük piyasa de¤erli de¤iflken ve karma fonlarda düflük performans›n kapanma sebebi olabilece¤i düflünülmektedir. Buradan ç›kan sonuç, de¤iflken fon s›n›f›n›n %30 luk bant s›n›rlamas› gibi çeflitli k›s›tlar nedeniyle de¤iflken veya esnek olamad›¤›, bunu baflarabilmek için kategori de¤ifltirmek zorunda kald›¤›d›r. Bu sonuç da, sektörün yeni fon s›n›fland›rmas›na duydu¤u ihtiyac› do¤rulamaktad›r. Bu konuda, TKYD’nin kurumsal yat›r›mc›lar›n kat›l›m›yla ilgili çal›flma grubu taraf›ndan haz›rlanan yeni bir s›n›fland›rma teklifi bulunmaktad›r. Yeni s›n›fland›rma sonras› fonlar›n hayatta kalma oranlar›n›n artaca¤› düflünülmektedir. ve hayatta kalana ba¤l› yanl›l›k de¤erleri ölçülmeye çal›fl›lm›flt›r. Riske göre düzeltme yaparken hem fon s›n›f› endeksleri, hem de IMKB-100 endeksi kullan›lm›flt›r. Fon s›n›f› endeksleriyle net getiriler, IMKB-100 endeksleriyle ise brüt getiriler kullan›lm›flt›r. Net getirilerde fon baz›nda pozitif de¤er yaratan fonlar varolmakla birlikte fon s›n›f› genelinde pozitif de¤er yarat›lmad›¤› görülmüfltür. De¤er yaratmaya en yak›n fon s›n›f›n›n %-1,84 ile hisse fonlar oldu¤u görülmüfltür. Ham getirilerde oldu¤u gibi riske göre düzeltilmifl getirilerde de yüksek yanl›l›k de¤erlerine rastlanm›flt›r. Riske göre düzeltme yap›ld›¤›nda farkl› olarak hisse fonlar›n en yüksek de¤il, en düflük yanl›l›¤a sahip oldu¤u görülmüfltür. Getiri hesaplamalar›nda yokolan fonlar›n hesaba kat›lmamas›n›n yan›lt›c› sonuçlar yarataca¤›n› ancak bunun de¤iflken ve karma fon s›n›flar›nda daha önemli oldu¤unu söyleyebiliriz. Elde edilen bulgular afla¤›daki tabloda özetlenmifltir. Ham getirilerin yan› s›ra, riske göre düzeltilmifl getiriler (Jensen’s Alpha) de kullan›larak fonlar›n yaratt›klar› de¤er kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 33 AKADEM‹K Tablo 3’te ise fon s›n›f› getirilerinin riske göre düzeltilmifl (Jensen’s Alpha) getirileri kullan›larak fonlar›n yaratt›klar› de¤er ve hayatta kalana ba¤l› yanl›l›k de¤erleri ölçülmeye çal›fl›lm›flt›r. Fon s›n›f› portföyleri için yine eflit a¤›rl›kl› ve piyasa de¤eri a¤›rl›kl› portföyler oluflturulmufltur. Fon endeksleri ve net portföy getirilerinin kullan›ld›¤› analizlerde piyasa de¤eri a¤›rl›kl› hisse ve karma fon s›n›f› portföylerinin s›ras›yla %0,08 ve %0,03 de¤erleri ile çok küçükde olsa pozitif alfa yaratt›¤› görülmüfltür. Buradan büyük piyasa de¤erli hisse ve karma fonlar›n di¤er fonlara göre de¤er yaratmaya daha yak›n oldu¤u sonucuna varabiliriz. E¤er yok olan fonlara iliflkin düzeltmeler yap›lmasayd›, a¤›rl›kland›r›lm›fl hisse fon portföylerinin %1,29 ve karma fon portföylerinin de %0,86 olmak üzere yanl›l›¤› düzeltilmemifl (biased) bir flekilde pozitif alfa de¤erlerine sahip oldu¤u sonucu ç›kacakt›. IMKB-100 endeksi ve brüt portföy getirileri kullan›ld›¤›nda ise a¤›rl›kland›r›lm›fl hisse ve karma fon portföylerinin s›ras›yla %-0,39 ve%-0,74 alfa de¤erlerine sahip oldu¤u görülmüfltür. Burada brüt getiriler elde edilirken sadece yönetim ücretleri düflülmüfltür. Hisse senedi al›m-sat›m komisyonlar› da düzeltilerek alternatif çal›flma yap›lmas› amaçlanm›fl, ancak her fon için ilgili sa¤l›kl› dataya ulafl›lamamas› nedeniyle bu gerçeklefltirilememifltir. Ancak fon baz›nda oldukça yüksek al›m-sat›m masraflar›na rastland›¤› için bu maliyetlerin de düzeltilmesiyle özellikle hisse ve karma fonlar için pozitif alfa de¤erlerine ulafl›labilece¤i tahmin edil- mektedir. Ayr›ca, çal›flma dönemi (2000-2007) portföy yönetimi iflinin Türkiye’de giderek daha organize yap›lmaya baflland›¤›, yönetim ücretleri ve ifllem komisyonlar›n›n ilgili fonlar için kademeli olarak azalt›ld›¤› yani de¤er yaratma konusunda ileriye dönük pozitif ad›mlar at›lmaya baflland›¤› bir dönem olmufltur. Bu faktörler, ilerideki y›llarda portföy yönetimi sektörü genelinde de¤er yarat›lmas› potansiyeli konusunda ümit vericidir. Yine de sadece bu faktörler kendi bafl›na anlam tafl›maz, de¤er yaratma ve yoketmenin en önemli belirleyicisi, her zaman fonun yönetim flekli ve fon yöneticisinin performans› olacakt›r. Bu anlamda yat›r›mc›lar›n yat›r›m yapt›klar› fonu iyi tan›malar›, maliyetleri ve performans› sorgulamalar› önümüzdeki y›llarda daha önemli hale gelecektir. Sonuç olarak 2000-2007 y›llar› aras›nda aktif yönetilen A tipi fonlarda büyük oranda kapanma ve kategori de¤iflimleri yafland›¤› ve bu de¤iflimlerin fon s›n›flar›n›n ham ve riske göre düzeltilmifl getirilerini önemli ölçüde etkileyerek yüksek hayatta kalana ba¤l› yanl›l›k (survivorship bias) de¤erleri oluflturdu¤u görülmüfltür. Bunun temel sebebinin tüm hisse fonlar ve küçük de¤iflken ve karma fonlar için düflük performans, büyük de¤iflken ve karma fonlar için ise mevcut fon s›n›fland›rmas›n›n yetersiz oluflu ve daha sonradan uygulamaya konulan %30 luk bant s›n›rlamas›n›n da esnek olmas› hedeflenen bu fon kategorilerinin hareket kabiliyetini elinden almas› oldu¤u düflünülmektedir. Bu sonuçlar genel anlamda ç›kar›lan sonuçlar olup herhangi bir flekilde fon baz›nda al›nmamal›d›r. De¤er yaratma anlam›nda ise, bireysel olarak de¤er yaratan fonlar olmakla birlikte fon s›n›f› baz›nda ortalamalarda pozitif de¤ere rastlanmazken, fon s›n›f› portföylerine bak›ld›¤›nda ise, fon endeksleri ile net portföy getirilerinin kullan›ld›¤› analizlerde piyasa de¤eri a¤›rl›kl› hisse ve karma fon s›n›f› portföylerinin çok küçük pozitif alfa de¤erlerine sahip oldu¤u görülmüfltür. 34 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 MEVZUAT Yat›r›m fonlar› ülkemiz için neden önemli? Ülkemizde sermaye birikiminin kurumsal yat›r›mc›lar bünyesinde ço¤almas›n› sa¤lamak amac›yla yat›r›m fonlar› endüstrisini büyütmemiz son derece önemlidir. eliflmifl ülkeler ekonomilerinin güçlerini, bireylerin tasarruf büyüklüklerinden almaktad›r. Bu ülkeler son y›llarda en büyük desteklerini kurumsal yat›r›mc›lara vermifltir. Bir baflka deyiflle kanun koyucular ve kamu otoriteleri, bireysel tasarruflar›n yat›r›m ve emeklilik fonlar› vas›tas›yla yat›r›mlara yönlendirilmesini özendirmifl, bunun için gerekli olan insiyatifleri alm›flt›r. Ülkemizde bireysel emeklilik sistemi kendine özgü yasas›, mevzuat› ve vergisel avantajlar› ile iyi bir konuma gelmifltir. Böylece kuruldu¤u günden bugüne alt› y›l içerisinde sistemin do¤ru kurgulanm›fl olan altyap›s› ve emeklilik fonlar›n›n göstermifl olduklar› yüksek performans sayesinde yaklafl›k iki milyon yat›r›mc› sisteme kat›l›m sa¤lam›fl ve bu süreçte emeklilik fonlar›nda biriken tutar 8,5 milyar TL’yi bulmufltur. G Öte yandan yat›r›m fonlar› endüstrisi için olumlu bir süreç henüz yakalanamam›flt›r. Mevcut yap›s›yla endüstrinin gelifliminde çeflitli zorluklar bulunmaktad›r. Ülkemizde sermaye birikiminin kurumsal yat›r›mc›lar bünyesinde ço¤almas›n› sa¤lamak amac›yla yat›r›m fonlar› endüs- trisini büyütmemiz son derece önemlidir. ‹stanbul’un finans merkezi olma vizyonunun gerçeklefltirilmesi için de gerekli olacak insiyatiflerin en kritik olanlar›, • Ayn› bireysel emeklilik sisteminde oldu¤u gibi yat›r›m fonlar›n›n kendine özgü bir yasas›n›n olmas›, • Yat›r›m fonlar› vas›tas›yla yap›lan yat›r›mlar›n vergisel aç›dan özendirilmesi, • Yabanc› para cinsinden fiyat aç›klayan yat›r›m fonlar›n›n kurulabilmesidir. Bugün Türk sermaye piyasalar› de¤iflim sürecinden geçmektedir. Faiz oranlar› son derece düflük seviyelere gelmifltir. Bireysel tasarruf sahipleri mevcut piyasa koflullar› alt›nda yat›r›mlar›n› verimli alanlara yönlendirmek konusunda zorluk çekmektedirler. Bügünkü ortamda yat›r›m fonlar› söz konusu yat›r›mlar›n uzun vadede rasyonel de¤erlendirilmesi için en önemli yat›r›m araçlar› olmal›d›r. Geliflmifl ülkelerde durum böyledir. Söz konusu ülkeler, yat›r›m fonlar›n›n önemini 80’li y›llar›n bafl›nda anlamaya bafllam›fl ve bugünkü yap›lar›na ulaflmak için önemli ad›mlar atm›fllard›r. Afla¤›daki tabloda 2008 y›l› sonunda ge- Cenk AKSOY ‹fl Portföy Yönetimi A.fi. / Genel Müdür Yard›mc›s› liflmifl ülkelerin yat›r›m fonu büyüklüklerinin gayrisafi yurtiçi has›lalar›ndan ald›klar› paylar gösterilmektedir. Bu tablo d›fl›nda ayr›ca Lüksemburg ve ‹rlanda, yat›r›m fonlar›n›n kurulu oldu¤u fon merkezleridir. Bu iki ülkede toplam yat›r›m fonu büyüklü¤ü ayn› tarih itibariyle 2,6 trilyon Euro’dur. Avrupa Bölgesinde birçok geliflmifl ülkede sat›lan fonlar, söz konusu iki ülkede kurulmaktad›r. Örnek vermek gerekirse Almanya’da sat›lan yat›r›m fonlar›n›n %80’inin Lüksemburg’ta kuruldu¤u kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 35 MEVZUAT yetlerinin gerilemesine neden olacakt›r. Böylece hazine ihalelerinin en büyük al›c›lar›ndan birisi, düzenli ve istikrarl› bir flekilde talebini her dönemde iletecek yat›r›m fonlar› olacakt›r. • Borçlanma vadelerinin uzat›lmas› bilinmektedir. Öte yandan geliflmifl ülkeler ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda ülkemizde bu oran %2,2 seviyesi ile son derece düflüktür. Ülkemizde kurumsal yat›r›mc›lar›n temsilcisi olan Türkiye Kurumsal Yat›r›mc› Yöneticileri Derne¤i (TKYD), geliflmifl ülkelerin gerçeklefltirmifl oldu¤u gibi bireysel tasarruflar›n yat›r›m fonlar› vas›tas›yla yat›r›ma yönlendirilmesinin, ülkemiz kurumsal sermayesinin geliflmesinde ve büyütülmesinde son derece önemli olaca¤›na inanmaktad›r. Bu maksatla bu yaz›da neden yat›r›m fonlar›n›n ülke ekonomisi ve sermaye piyasalar› için kritik öneme sahip oldu¤u anlat›lmaktad›r. 1- Kamu Borçlanmas› üzerine olas› etkileri • Borçlanma faizlerinin gerilemesi Tasarruf sahiplerinin, devlet tahvili ve hazine bonolar›na yat›r›m yapan Tahvil ve Bono Yat›r›m Fonlar›na yönelmesi, söz konusu yat›r›m fonlar›n›n h›zla büyümesine neden olacakt›r. Bu flekilde hazine ihalelerine yat›r›m fonlar›nda gelen talep artacak, bu durum faiz oranlar›n›n düflmesine ve kamu borçlanma mali- 36 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 Kamu borç stokunun GSY‹H’na oran› Avrupa Birli¤i Maastricht kriterlerinin de alt›na gerilemifltir. Burada önemli olan konu, kamu borç stokunun ya da borçlanma maliyetlerinin yüksekli¤inden çok borçlanma vadelerinin k›sa olmas›d›r. Bu sebeple Tahvil ve Bono Yat›r›m Fonlar›n›n büyümesiyle, hazinenin borçlanma vadeleri uzayacak ve borçlanma programlar›nda hedefler daha kolay ve istikrarl› bir flekilde tutturulacakt›r. • Kamu Borç Stokunun düflürülmesi Yat›r›m fonlar›n›n talebiyle borçlanma faizlerinin gerilemesi ve borçlanma vadelerinin uzamas› neticesinde kamunun borçlanma gere¤i azalacak ve kamu borç stokunun GSY‹H oran› gerileyecektir. 2- Kamu Maliyesi üzerine olas› etkileri Bilindi¤i gibi faiz giderleri, bütçe harcamalar› içerisinde önemli bir yer almaktad›r. Kamunun borçlanma maliyetlerinin gerilemesi, vadelerinin uzamas› ve sonucunda kamu borç stokunun düflmesinin kamu maliyesi ve bütçesi üzerinde son derece olumlu etkisi olacakt›r. 3- Sermaye Piyasalar› üzerine olas› etkileri • Sermaye piyasalar›n›n geliflmesi Bir ülke ekonomisinin büyümesi, kalk›nmas› ve sonucunda hanehal- “ Ülkemizde sermaye piyasalar› geliflim sürecindedir. ‹stikrarl› ekonomilerde reel sektör flirketleri finansman ihtiyaçlar›n› sermaye piyasalar›ndan karfl›lamaktad›r. Söz konusu piyasalara kaynak sa¤layacak en önemli kurumlar ise yat›r›m fonlar›d›r. ” k›n›n zenginleflmesi aç›s›ndan sermaye piyasalar›n›n rolü büyüktür. Geliflmifl sermaye piyasalar›na sahip ülkelerin, dünya ekonomileri üzerindeki etkileri çok daha fazlad›r. Ülkemizde sermaye piyasalar› geliflim sürecindedir. ‹stikrarl› ekonomilerde reel sektör flirketleri finansman ihtiyaçlar›n› sermaye piyasalar›ndan karfl›lamaktad›r. Söz konusu piyasalara kaynak sa¤layacak en önemli kurumlar ise yat›r›m fonlar›d›r. Yat›r›m fonlar› endüstrisi büyüdükçe; > Finansman ihtiyac› içerisinde olan özel ve kamu sektör firmalar› kendi borçlanma araçlar›n› ihraç edebileceklerdir. > Halka aç›k olmayan küçük ve orta boy iflletmeler sermaye ihtiyaçlar›n›, yat›r›m fonlar›ndan karfl›layacaklard›r. > Kamu alt yap› yat›r›mlar›, yat›r›m fonlar› vas›tas›yla finanse edilecektir. > Özellefltirmelerde en büyük al›c› Türk halk›n›n yat›r›m yapt›¤› yat›r›m fonlar› olacakt›r. > Yat›r›m fonlar›, türev ve vadeli pi- yasalar›n geliflimine katk› sa¤layacaklard›r. > Sermaye piyasalar›nda finansal ürünlerin geliflmesi ve çeflitlendirilmesi mümkün olacakt›r. • Sermaye piyasalar›n›n derinleflmesi ve etkinleflmesi Bireysel tasarruflar›n yat›r›m fonlar› vas›tas›yla yat›r›ma yönlendirilmesi ile sermaye piyasalar› derinleflecek ve etkinleflecektir. Bu yolla çok daha fazla tasarruf, sermaye piyasalar›na akacak ve finansman ihtiyac› olan kurumlar, ihtiyaçlar›n› bu piyasalardan karfl›layacaklard›r. Özellikle piyasalarda dalgalanmalar›n artt›¤› dönemlerde, yat›r›m fonlar› likiditeyi, istikrar› ve güveni sa¤layan finansal kurumlar olacaklard›r. Böylece hisse senedi fiyatlar›nda, faiz oranlar›nda ve döviz kurlar›nda yaflanacak de¤iflimlerin daha düflük oranlarda gerçekleflmesi sa¤lanacak, dalgalanmalar›n yaratt›¤› belirsizlik ortam› uzun sürmeyecektir. Bu flekilde finansal piyasalarda yarat›lan öngörü eksikli¤inin, reel sektöre dolay›s›yla ekonomiye etkisi k›sa süreli ve s›n›rl› olacakt›r. 4- Milli ekonomi üzerine olas› etkileri • Düflen faizlerin ekonomik büyümeyi yükseltmesi Sermaye piyasalar›nda yarat›lan güven ve istikrar ortam›, faiz oranlar›n›n gerilemesine neden olacakt›r. Yat›r›m fonlar›, bu süreci sa¤layan ve destekleyen en önemli aktörlerdir. Faiz oranlar›nda gerileme, reel sektör firmalar›n daha düflük maliyetler ile kaynak bulmas›n› sa¤layacakt›r. Yat›r›mlar›n artmas›, üretim ve istihdam› da yükseltecektir. Tüm bu faktörlerin ekonomik büyüme üzerinde olumlu katk›lar› olacakt›r. maye taban›n›n geliflmesi ve büyümesinde en önemli insiyatif olacakt›r. Yat›r›m fonlar› bünyesinde yarat›lan sermaye birikiminin rasyonel flekilde verimli alanlarda de¤erlendirilmesi son derece önemlidir. Ayn› geliflmifl ülkelerde oldu¤u gibi ülkemizde de ba¤›ms›z ve konusunda uzmanlaflm›fl profesyonel kurumlar bu süreçte görev almaktad›rlar. • Ekonomik istikrar›n sürdürülebilir hale gelmesi Düflen faiz oranlar› ve piyasalarda dalgalanma boyutunun azalmas›, ekonomilerde öngörüleri art›racakt›r. Bu durum reel sektör firmalar›n›n, faaliyet konular› ile ilgili yaflad›klar› belirsizliklerin azalmas›na neden olacakt›r. Özellikle vadeli piyasalar›n geliflmesi ile döviz kurlar› ve emtia fiyatlar›ndaki de¤iflimler daha öngörülebilir olacakt›r. Dolay›s›yla özel ve kamu sektör flirketleri fiyatlamalar›n› gerçeklefltirirken, geçmifle göre daha az oranda risklere maruz kalacaklar ve karl›l›klar›n› sürdürülebilir hale getireceklerdir. 5- Milli sermaye taban›n›n geliflmesi ve büyümesi üzerine olas› etkileri • Kurumsal sermayenin birikmesi Bireysel tasarruflar›n yat›r›m fonlar› bünyesinde toplanmas›, milli ser- Yat›r›m fonlar›n›n talebiyle borçlanma faizlerinin gerilemesi ve borçlanma vadelerinin uzamas› neticesinde kamunun borçlanma gere¤i azalacak ve kamu borç stokunun GSY‹H oran› gerileyecektir. “ ” • Tasarruf bilincinin gelifltirilmesi Tasarruflar›n yat›r›m fonlar› vas›tas›yla yat›r›ma yönlendirilmesi, tasarruf bilincini gelifltirecektir. Düzenli ödemeler ile yap›lacak katk›lar, tasarruf al›flkanl›¤›n›n kazan›lmas›n› sa¤layacakt›r. Öte yandan yat›r›mc›lar, daha bilinçli ve do¤ru tercihlerde bulunacaklard›r. Yat›r›m fonlar›, fleffaf ürünler olarak tasarruflar›n›n geliflimi konusunda yat›r›mc›lar›na, çok daha yak›ndan bilgi paylafl›m›n› sa¤layacakt›r. Bu süreç yat›r›mc›lar›n bilinçlenmesine, dolay›s›yla ülkemiz sermaye birikiminin verimli flekilde de¤erlendirilmesine imkan tan›maktad›r. kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 37 SEKTÖR ANAL‹Z‹ VARANT Varant 2000’li y›llar›n bafl›ndan itibaren dünyada kullan›m› her geçen gün artan Varantlar›n ülkemizde de kullan›m olana¤› bulabilmesi aç›s›ndan Sermaye Piyasas› Kurulu gerekli çal›flmalar› tamamlayarak bir tebli¤ haz›rlam›flt›r. Varantlar›n ‹MKB’de ifllem görmesi planlan›yor. arant, belirli kriterlere sahip finansal kurulufllar taraf›ndan ihraç edilen türev ürün formunda dizayn edilmifl opsiyon benzeri menkul k›ymettir. Dünyada yayg›n olarak kullan›lan varantlar ihraçç› kurulufllar taraf›ndan farkl› dayanak varl›k baz›nda ve farkl› vadelerde ç›kar›larak finansal piyasalarda ifllem görürler. Opsiyon benzeri bir ürün olmas›na ra¤men vadeli ifllem borsalar› yerine genel olarak menkul k›ymetler borsalar›nda ifllem görürler. V 38 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 TANIM Varant, elinde bulunduran kifliye dayanak varl›¤› ya da göstergeyi önceden belirlenen bir fiyattan belirli bir tarihe kadar alma ya da satma hakk› veren ve bu hakk›n kaydi teslimat ya da nakit uzlafl› ile kullan›ld›¤› menkul k›ymet niteli¤inde sermaye piyasas› arac›d›r. Varantlar belirli bir dayanak varl›¤a göre ç›kar›l›rlar. Bu dayanak varl›k hisse senedi, döviz, emtia gibi enstrümanlar olabilir. Varant, elinde bulunduran kifliye alma ya da satma hakk› verir ancak bir yükümlülük ge- tirmez. Varantlar organize piyasalarda ifllem görürler. Yayg›n olarak kullan›lan takas T+3’dür. Uygulamada sadece Covered (Korumal› Pozisyon) varantlar ifllem görürken, teminat tamamlama (Margin Call) uygulamas› bulunmamaktad›r. Temel anlamda varantlar sa¤lad›klar› hakka göre ikiye ayr›l›rlar: Call (Al›m) varantlar› ve Put (Sat›m) varantlar›. Call (Al›m) varant, elinde bulunduran kifliye dayanak varl›¤› belirli bir vadede al›m hakk› verir. Put (Sat›m) varant ise elinde bulun- Deniz Kumcuo¤lu Oyak Yat›r›m Menkul De¤erler A.fi. Vadeli ‹fllemler Departman› Müdür Yard›mc›s› duran kifliye dayanak varl›¤› belirli bir vadede satma hakk› verir. Varantlarda kullan›m zamanlar›na göre ise Avrupa ve Amerika türü olarak bir ayr›m söz konusudur. Uygulamada genel olarak Avrupa tipi varantlar ifllem görmektedir. Avrupa tipi varantlarda; varant sahibi alma ya da satma hakk›n› sadece varant›n vade sonunda kullanabilir. Amerika tipi varantlarda ise varant sahibi alma ya da satma hakk›n› vadeye kadar herhangi bir zamanda kullanma hakk›na sahiptir. VARANTLARLA ‹LG‹L‹ TEMEL KAVRAMLAR Dayanak Varl›k: Varant›n fiyat› dayanak varl›¤›n›n fiyat›na göre de¤iflim gösterir. Dayanak varl›k bir hisse senedi endeksi ya da hisse senedi gibi di¤er finansal enstrümanlardan biri olabilir. Kullan›m Fiyat›: Önceden belirlenen tarihte yani varant›n vadesinde geçerli olacak kullan›m fiyat›d›r. Varant›n vade sonundaki kullan›m fiyat› ile dayanak varl›¤›n vade tarihindeki cari de¤erine göre varant asli de¤erli, asli de¤ersiz ya da bafla bafl de¤erde olabilir. Asli De¤erli Varant: Call varantta e¤er dayanak varl›¤›n piyasa fiyat› varant›n kullan›m fiyat›ndan yüksek ise varant asli de¤erlidir. Put varantta dayanak varl›¤›n cari fiyat› varant›n fiyat›ndan düflük ise asli de¤erlidir. Asli De¤ersiz Varant: Call varantta e¤er dayanak varl›¤›n piyasa fiyat› varant›n kullan›m fiyat›ndan düflük ise asli de¤ersizdir. Put varantta dayanak varl›¤›n cari fiyat› varant›n fiyat›ndan yüksek ise asli de¤ersizdir. Call ya da Put varant›n dayanak varl›k cari fiyat› ile varant fiyat› eflit ise varant bafla bafl de¤erdedir. Vade: Varantlar belirli bir vadeye göre ç›kar›l›rlar. Genel olarak vade, 3 ay ile 5 y›l aras›nda olabilir. En çok 6 ve 12 ay vadeli olan varantlar kullan›l›r. Prim: Varant› sat›n al›rken ödenen tutard›r. Ratio (Multiplier): Bir adet varant›n kaç adet dayanak varl›¤a tekabül etti¤ini gösteren çarpand›r. Örne¤in %10 çarpan ile ihraç edilmifl bir varanttan 10 adeti bir tane dayanak varl›¤a denk düfler. Minimum Fiyat Ad›m›: Varant›n kotasyon girilebilecek minimum fiyat dilimlerini ifade eder. Uzlaflma fiekli: Varant sahibi vade sonunda alma ya da satma hakk›n› kullan›rsa ne flekilde uzlaflma yap›laca¤› önceden belirlenmifltir. Vade sonunda uzlaflma, nakdi uzlaflma ile olabilece¤i gibi dayanak varl›¤›n fiziki teslimi ile de yap›labilir. Yayg›n olarak Nakdi Uzlaflma yöntemi kullan›lmaktad›r. Long – Short (Uzun-K›sa) Pozisyon: Gerek call varantta gerekse put varantta; varant› alan taraf her zaman long pozisyondad›r. Varantta short pozisyonda olan taraf ise varant›n ihraçç›s›d›r. Gearing Rasyosu: Dayanak varl›¤›n fiyat› ile varant›n fiyat›n›n rasyosudur. VARANTLARIN AVANTAJLARI 1. Spot portföyü hedge (riskten korunma) edebilme imkan› 2. S›n›rl› Zarar, S›n›rs›z Kazanç ‹mkan› (Kald›raç) Zarar edilecek miktar, varant›n fiyat› ile s›n›rl›d›r. Örnek: Spot piyasada ABC hisseleri üzerine varantlar›n ifllem gördü¤ünü düflünelim. Bir arac› kuruluflun ABC flirketi üzerine alma hakk› veren (Call) varant ihraç etti¤ini düflünelim. ABC hisse senedinin spot piyasa ifllem fiyat› 25 TL ABC senedi üzerine varant›n kullan›m fiyat› 26 TL Varant›n fiyat› ise 3 TL. Yat›r›mc›n›n maliyeti 29 TL(26+3)’dir. E¤er fiyat bu seviyenin üzerine ç›kar ise yat›r›mc› Al›m hakk›n› kullan›r. Yat›r›mc› 3 TL’den 1.000 adet Call varant› sat›n al›yor. Toplam 3.000 TL (3*1.000) ödüyor. ABC hisse senedinin fiyat› vade tarihine kadar 30 TL’ye ç›k›yor. (Hiçbir anda 29 TL’nin üzerine ç›kmamas› halinde (26+3 TL), yat›r›mc› bu hakk›n› kullanmayacakt›r.) Yat›r›mc›n›n zarar› ise sadece varanta ödedi¤i tutar olan (3*1.000=3.000 TL) ile s›n›rl›d›r. Bu varant›n dayanak varl›¤› olan ABC hisse senedinin spot fiyat›n›n “ Dünyada yayg›n olarak kullan›lan varantlar ihraçç› kurulufllar taraf›ndan farkl› dayanak varl›k baz›nda ve farkl› vadelerde ç›kar›larak finansal piyasalarda ifllem görürler. Opsiyon benzeri bir ürün olmas›na ra¤men vadeli ifllem borsalar› yerine genel olarak menkul k›ymetler borsalar›nda ifllem görürler. ” kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 39 SEKTÖR ANAL‹Z‹ VARANT 32 TL’ye, varant›n fiyat› da 6 TL’ye ç›km›fl olsun. Bu durumda ABC hisse senedinin fiyat›nda %20 art›fl (25 TL’den 30 TL’ye) gerçekleflirken, varant›n fiyat›nda ise %100 (3 TL’den 6 TL’ye) art›fl olmufltur. E¤er fiyat yükselmemifl olsayd› yat›r›mc›n›n zarar› 3.000 TL ile s›n›rl› iken, s›n›rs›z fiyat yükselmesi durumunda ise s›n›rs›z bir kazanç sa¤lanm›fl olabilirdi. Hem düflen hem de yükselen piyasalarda kazanç elde etme imkan›: Dayanak varl›¤› sat›n alma hakk› veren varantlar (Call), yükselen piyasalarda kazanç elde etme olana¤› sunarken, satma hakk› veren varantlar (put), düflen piyasalarda kazanç elde etme imkan› sunmaktad›r. Likidite: Özellikle finansal varantlar, flirket varantlar›na nazaran daha likit sermaye piyasas› araçlar›d›r. Ayn› zamanda piyasa yap›c›l›¤› mekanizmas› ile bu menkul k›ymetlerin likiditesi sa¤lanmaktad›r. VARANTLARIN DEZAVANTAJLARI Varant Fiyat›n› Etkileyen Di¤er De¤iflkenlerin Etkisi Varant›n fiyat›n› etkileyen çok çeflitli 40 faktörler söz konusudur. Varant fiyat› etkileyen tek faktör dayanak varl›¤›n fiyat› de¤ildir. Hissenin fiyat›nda art›fl olmas›na ra¤men, di¤er faktörlerin etkisiyle varant fiyat› düflebilir. Kald›raç Etkisi (Çift tarafl› b›çak) Zarar miktar› s›n›rl› olmakla birlikte, zarar oran› dayanak varl›¤›n fiyat de¤iflim oran›ndan daha fazla olabilir. ‹hraçç›n›n Yükümlülü¤ünü Yerine Getirmeme Riski ‹hraçç›n›n yükümlülü¤ünü yerine getirmemesi durumunda varant sahibi, adi alacakl› olarak yükümlülü¤ün yerine getirilmesi için hukuksal yollara baflvurabilir. Ancak opsiyonlarda, opsiyon sat›c›s›n›n yükümlülü¤ü takas kurumu taraf›ndan garanti edilmektedir. S›n›rl› Süreli Olmalar› Varantlar s›n›rl› süreli oldu¤u için hisse senetlerinden farkl›d›r. Vade bitimi ile birlikte varantlar›n süreleri de dolar. ÜLKEM‹ZDE VARANTLAR Varantlar henüz ülkemizde kullan›lan enstrümanlar de¤ildir. Oysa 2000’li y›llar›n bafl›ndan itibaren dünyada kullan›m› her geçen gün artmaktad›r. Ülkemizde de kullan›m olana¤› bulunabilmesi aç›s›ndan Sermaye Piyasas› Kurulu bu konuda gerekli çal›fl- Özellikle finansal varantlar›n (banka ve arac› kurumlar taraf›ndan ihraç edilen varantlar) ‹MKB’de ifllem görmesi borsan›n ifllem hacmine olumlu katk› sa¤layaca¤› gibi finans merkezi olma yolunda ilerleyen ‹stanbul için de mutlaka yap›c› bir katk› sa¤layacakt›r. “ ” malar› tamamlam›fl ve tebli¤i haz›rlam›fl bulunmaktad›r. Genel olarak varantlar spot piyasa ürünü olarak de¤erlendirildi¤inden ülkemizde de ‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas›’nda ifllem görmesi planlanmaktad›r. Özellikle finansal varantlar›n (banka ve arac› kurumlar taraf›ndan ihraç edilen varantlar) ‹MKB’de ifllem görmesi borsan›n ifllem hacmine olumlu katk› sa¤layaca¤› gibi finans merkezi olma yolunda ilerleyen ‹stanbul için de mutlaka yap›c› bir katk› sa¤layacakt›r. Bugüne kadar sadece tezgah üstü piyasada büyük kurumsal yat›r›mc›lar›n kullanabildi¤i araçlar›n varant sayesinde ikincil piyasada tüm yat›r›mc›lar›n eriflimine aç›lacak olmas›, hiç flüphesiz sermaye piyasam›z›n derinleflmesi yönünde at›lacak önemli ad›mlardan birini teflkil edecektir. Düflük tutarlar yat›rmak suretiyle, hisse senedi ve di¤er yat›r›m araçlar›n›n getirisinden faydalanma imkan›n› yat›r›mc›lara sunmas›, bununla birlikte hisse senedine benzer niteliklere sahip olmas› ve piyasa yap›c›l›k mekanizmas› ile desteklenmesi sayesinde likit bir ürün özelli¤inde olmas› nedeniyle, yat›r›mc›lar›n sermaye piyasalar›na çekilmesinde de etkili bir finansal araç olacakt›r. AKADEM‹K Amerika Yat›r›m Fonlar›n› Nas›l ‹zliyor? üzenleyici kurumlar ve fon yönetimi kurumlar› bu avantaj› kullanarak gerekli stratejik de¤ifliklikleri planlayabiliyorlar. Amerika yat›r›m fonu piyasas› için bir baflka olumlu nokta ise özellikle bu ülkede yat›r›m fonlar› ile ilgili çok say›da akademik çal›flma yap›larak, bu fonlar›n bilgilerini ve sonuçlar› bilimsel olarak yat›r›mc›lar ile paylaflman›n mümkün olmas›. Di¤er ülkelerde de bu tür akademik çal›flmalar h›zla art›yor. Yap›lan bilimsel çal›flmalar aktif ve pasif yönetim farklar›, yönetim de¤iflikliklerinin etkisi, sosyal sorumlu olan fonlar›n yaratt›¤› etkiler, bireysel yat›r›mc›lar›n davran›fl özelliklerinin etkisi, ülkelere göre fonlardaki farkl›l›klar, yönetici ve yat›r›mc› çeliflkileri, kurumsal ve küçük yat›r›mc› farkl›l›klar›, geliflmekte olan ülkelerde olan yat›r›m fonlar›, likidite özellikleri, serbest fonlar, bireysel veya komite yönetimindeki fonlar›n performans fark›, vergi planlamas›, fiyat de¤iflimlerine fazla reaksiyon diye tercüme edebilece¤imiz overreaction, sürü psikolojisi (herding) gibi pek çok de¤iflik analizi içermektedir. D Anket çal›flmas›: Emeklilik fonlar›nda krizin etkisi Amerika’da son krizin emeklilik planlar› üzerine etkisinin analizi için ICI (Investment Company Institute) taraf›ndan yap›lan bir çal›flmada, 22 milyon belirlenen kat›l›m (defined contribution) emeklilik fonunun yat›r›mc›s› incelendi. 2008 y›l›nda kat›l›mc›lar›n sadece %3’ünün yat›r›m yapmay› durdurdu¤u tespit edildi. Yat›r›mc›lar›n yedide biri yat›r›m portföylerindeki da¤›l›m› de¤ifltirdi. %3.7’si ise paralar›n›n bir k›sm›n› veya tamam›n› geri ald›lar. Bu rakamlar çok yüksek de¤il. Büyük bir yat›r›mc› yüzdesi yat›r›mlar›nda bir de¤ifliklik yapmamay› tercih etti. Do¤al olarak birçok yat›r›mc›, emeklilik fonlar›ndaki vergi avantajlar›ndan vazgeçmeyi istemiyor. Ayr›ca yat›r›mc›lar›n büyük bir bölümü, bu emeklilik fonlar›n›n yönetiminde kararlar› kendileri almak istiyor ve yat›r›mlar›n› devlet bonosu ile de¤ifltirmeyi ter- cih etmiyorlar. Yat›r›mc›lar›n %90’› ise baflkana olan destek aç›s›ndan sosyal güvenlik konusundaki politikan›n önemli oldu¤unu vurgulad›lar. %85’i daha fazla kiflinin sosyal güvenlik sistemine dahil edilmesini teflvik ederek daha fazla tasarruf yap›lmas›n› desteklediler. Emeklilik planlar›nda yat›r›mc›lar›n %22’si yüksek risk almay› isterken, %78’i ortalama ve ortalaman›n alt›nda veya %0 risk tafl›may› arzu ediyor. Yat›r›m fonlar› yönetim maliyetinde düflüfl sürüyor Menkul k›ymet yat›r›m fonlar› yönetim ve di¤er ücretlerinde, yat›r›m fonlar›n›n yönetim masraflar› 2008 y›l›nda düflüfl göstererek hisse senedi fonlar› için y›ll›k %0.99 ve bono fonlar› için %0.75 seviyesine geldi. 1980 y›l›nda bono fonlar› %2.05, hisse senedi fonlar› ise %2.32 yönetim maliyetine sahiplerdi ve yat›r›mc› maliyetindeki düflüfl o tarihten beri devam ediyor. Para piyasas› fonlar› yani likit fonlarda ise yönetim komisyon oranlar› ayn› y›llarda %0.55’den %0.38’e düfltü. 2007 y›l›ndan itibaren Amerika yat›r›m fonlar› piyasas›nda fonlardan bir ç›k›fl olmas› durumunda yat›r›m fonlar›n›n masraflar›n›n sabit olan k›sm› de¤iflmeyece¤inden fonlar›n yönetim masraflar›n›n yükselebilece¤i beklentisi vard›. Buna ra¤men piyasada geliflmeler bu flekilde olmad›. Para piyasas› fonlar›nda kurumsal yat›r›mc›lar›n tutar›n›n ve pazar pay›n›n h›zla artmas› sebebi ile para piyasas› fonlar›n›n ortalama komisyon oranlar› daha da düfltü. Yurtd›fl›ndaki yat›r›m fonlar›nda yayg›n bir uygulama olan girifl veya ç›k›flta ödenen komisyon olan load komisyonlar›ndaki geliflime bak›ld›¤›nda ise, bu amaçl› ortalama komisyon oran›n›n 1980 y›l›ndaki %5.5 oran›ndan 2008 y›l›nda %1.1’e düfltü¤ü görülmektedir. Fonlar›n fonlar› büyüyor Fonlar›n fonlar› diye tercüme edilebilecek 865 adet ‘Funds of funds’ 2008 y›- Belma Öztürkkal University of Texas at Dallas belmao@utdallas.edu l›nda 490 milyar ABD dolar› tutara ulaflt›lar. Bu fonlar›n bir k›sm› hisse, bir k›sm› bono ve büyük ço¤unlu¤u ise bunlar›n kar›fl›m› olan hybrid fonlardan oluflmaktad›r. Ayr›ca bu fonlar bir de yaflam stili ve yaflam döngüsü olarak ayr›flt›r›lmaktad›r. Yaflam stili olarak yönetilen fonlar muhafazakar, agressif veya orta risk gibi belli bir yat›r›m tarz›n› benimseyerek portföylerini o do¤rultuda aktif da¤›l›m› yaparak yönetilirler. Yaflam döngüsü stili olarak yönetilen fonlar ise piyasa flartlar›na göre yönetim stratejilerini uygun bir flekilde adapte ederler. Bu fonlar daha önceden tespit edilmifl olan bir hedef vade do¤rultusunda bu vadeye yaklaflt›kça, daha muhafazakar bir yönetim tarz›na do¤ru yönelirler. Bu iki türdeki fonlar›n özellikleri onlar› emeklilik yat›r›mlar› için daha cazip hale getirir. Fonlar›n fonlar› 2008 y›l›nda 0.92% ortalama yönetim ücreti tahsil etmifltir. Yeni ürünlerin geliflmesi için piyasan›n yak›n takibinin olumlu etkisini gözard› etmemek gerekti¤i görüflündeyim. Piyasadaki geliflmeler ve veriler ne kadar iyi analiz edilirse yat›r›mc›lar›n tercih ve istekleri do¤rultusundaki ürünlere konsantre olarak o do¤rultuda geliflimler yaflanmas› da o kadar mümkün olacakt›r. kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 41 HUKUK Hukuk Dünyas›nda Yat›r›m Fonlar› Fonlar›n ana iflleyifli Sermaye Piyasas› Kanunu’nda yer alan iki madde1, bir yönetmelik ve befl Kurul tebli¤i2 ile düzenlenmekle beraber, paralar›n toplanmas› ve yönetilmesi aflamalar›nda esasen Borçlar Hukuku ve Ticaret Hukukunu ilgilendiren birçok sorunla karfl› karfl›ya kal›nmaktad›r. u yaz›da, Türk hukukunda yat›r›m fonlar›n›n durumunu de¤erlendirmeye yönelik birkaç soruya yan›t vermeye çal›flaca¤›m. Konuyla ilgili daha genifl bilgiyi, Seçkin Yay›nlar›’ndan yay›mlanan “Türk ve AB Hukukunda Yat›r›m Fonlar›” isimli çal›flmamda bulabilirsiniz. B Yat›r›m fonlar›n› bir tür flirket sayabilir miyiz? Sayamay›z. Yat›r›m fonlar›, flirket statüsünde olmayan, hatta kanun hükmü uyar›nca tüzel kiflili¤i dahi bulunmayan özel bir “malvarl›¤›” say›lmaktad›r (Sermaye Piyasas› Kanunu/ SPKn. m.37, f.2). Fon kurucusu banka veya arac› kurum, yat›r›mc›lar›n, yat›r›m fonuna kat›lmak amac›yla ödedi¤i nakit ve bu nakit karfl›l›¤› al›nan k›ymetleri kendi varl›¤›na ilave etmemekte, özel bir malvarl›¤› olarak tutmaktad›r. Mevzuatta ve fon içtüzü¤ünde yer alan esaslar d›fl›nda bu malvarl›¤› üzerinde tasarruf edilememektedir. Di¤er taraftan, fonun tüzel kiflili¤i bulunmad›¤›ndan fon için yap›lan ifllemler kurucu ad›na yap›lm›fl say›lmakta ve kurucunun bu ifllemler sonucu iktisap etti¤i haklar üzerinde tam bir malik gibi tasarruf yetkisi bulunmakta, Öte yandan, fon içtüzü¤ündeki esaslar çerçevesinde yat›r›mc›n›n kat›lma belgesini fona geri satmas› aflamas›nda, kurucu bu haklardan pay›na düfleni yat›r›mc›ya devretmekle yü- 42 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 3 kümlü bulunmaktad›r. Bu itibarla, kurucu ile yat›r›mc›lar aras›nda “dolayl› temsil” iliflkisi bulunmaktad›r. Yat›r›m fonlar›n›n malvarl›¤›na rehnedilemez ve teminat gösterilemez bir statü kazand›r›lm›fl, böylece yat›r›mc› korunmaya çal›fl›lm›flt›r. Ayr›ca, fon malvarl›¤›n›n üçüncü flah›slar taraf›ndan haczedilmesi de mevzuatla engellenmifl, böylece fon malvarl›¤›n›n kurucunun alacakl›lar›ndan korunmas› amaçlanm›flt›r (SPKn., m.38, f.5). verdi¤i konularda as›l müvekkil (fonlarda yat›r›mc›) alt vekile (fonlarda yöneticiye) karfl› hak sahibi olacakt›r (BK. m.391 f.3). Di¤er taraftan kurucunun, yöneticinin tayininde ve yöneticiye gerekli talimatlar›n verilmesinde özen gösterme borcu devam etmektedir (BK. m.391 f.2). Buna ilave olarak, mevzuat›n kurucuyu aç›kça sorumlu tuttu¤u hallerde, kurucu yat›r›mc›ya karfl› yine so5 rumlu olacakt›r . Sorun ç›kmas› halinde fon yat›r›mc›lar›na karfl› kim sorumludur? Kurucu mu yoksa yönetici mi? Yat›r›mc›larla kurucu ve yönetici aras›ndaki iliflkinin çerçevesinin fon içtüzü¤ü ile çizildi¤ini söyleyebilir miyiz? Kendi alanlar› içinde hem kurucu hem de yönetici sorumludur. “Fon varl›¤›n›n korunmas› ve saklanmas›ndan kurucunun sorumlu oldu¤u”, Kanun’da aç›kça yer alan bir husustur (SPKn., m.37, f.2, c.3). Yöneticinin sorumlulu¤una iliflkin olarak ise, Kanun’da herhangi bir hükme yer verilmemifltir. Di¤er yandan, Kurucu, yat›r›mc›lara kar4 fl› vekil konumundad›r . Kanun, kurucunun “fonu yönetece¤ini veya yönetimini denetleyece¤ini” hükme ba¤lam›fl, Sermaye Piyasas› Kurulu Tebli¤i ise, yönetim iflinin devrini aç›kça düzenlemifltir (SPKr. Seri: VII, No:10 say›l› Tebli¤, m.7). Bu durumda, kurucunun yöneticiye devretti¤i yönetim yetkisi ile yönetici “alt vekil” olarak atanm›fl say›lmal›d›r. Borçlar Kanunu’na göre vekilin (fonlarda kurucunun) alt vekile (fonlarda yöneticiye) vekalet Büyük ölçüde. Ancak yat›r›mc›lar›n içtüzü¤ü aflan haklar› ortaya ç›kabilir. Sermaye Piyasas› Kurulu Tebli¤i’nde Fon ‹çtüzü¤ü “kat›lma belgesi sahipleri ile kurucu, saklay›c› ve yönetici aras›nda yap›lan genel ifllem flartlar›n› içeren iltihaki bir sözleflme” olarak tan›mlanm›flt›r (SPKr. Seri: VII, No:10 say›l› Tebli¤, m.18). ‹ltihaki sözleflmeler, elektrik ve su idareleriyle yap›lan sözleflmeler gibi, taraflar›n sözleflmenin içeri¤i ve koflullar› üzerinde görüflüp tart›flmad›¤›, sözleflmenin içeri¤inin ya tamam› ya da belirli bir k›sm›n›n, daha önce taraflardan biri veya üçüncü bir flah›sça belirlendi¤i sözleflmelerdir. Fon ‹çtüzü¤ü de böyle bir sözleflmedir. Yat›r›mc›n›n bu sözleflmeye taraf olmas› için, imza atmas›na dahi gerek bulunmamaktad›r. Tebli¤’de içtüzü¤ün içerdi¤i belirtilen “Genel ifllem Yalç›n Özge OKAT Sermaye Piyasas› Kurulu Uzman› flartlar›”, bankalar taraf›ndan düzenlenen kredi kart› sözleflmeleri gibi, taraflardan birisinin önceden belirleyip tespit etti¤i ve sözleflmenin kurulmas› s›ras›nda di¤er tarafa sundu¤u standartlaflt›r›lm›fl flartlar› ifade etmektedir. Türk doktrini ve Yarg›tay taraf›ndan a¤›rl›kl› olarak kabul edilen görüfle göre, hakimin, genel ifllem flartlar›n› içeren sözleflmeyi, Medeni Kanun m.2’de yer alan “Herkes, haklar›n› kullan›rken ve borçlar›n› yerine getirirken dürüstlük kurallar›na uymak zorundad›r. Bir hakk›n aç›kça kötüye kullan›lmas›n› hukuk düzeni korumaz.” hükmü çerçevesinde incelemesi gerekmektedir. Buna göre hakim, sözleflme hükümlerini, sözleflmenin bir taraf›n›n tekel olup olmad›¤›na, bu durumun kötüye kullan›l›p kullan›lmad›¤›na, genel ifllem flartlar›n›n hakkaniyete uygun olup olmad›¤›na ve sözleflmede taraflar›n menfaatlerinin dengelenip dengelenmedi¤ine bakarak inceleyecek ve gerekirse ilgili flart›n geçersizli¤ine karar verebilecektir. Bu itibarla, içtüzükte yer alan flartlar›n, her zaman mahkeme taraf›ndan yat›r›mc› lehine de¤erlendirmeye tabi tutulabilece¤inin bilinmesinde yarar bulunmaktad›r. Türkiye’deki fon düzenlemeleri AB ile uyumlu mu? K›smen. Türk Hukuku’nda yat›r›m fonu sistemi, “fon kurucusu” baz al›narak oluflturulmufltur. Sadece bankalar, arac› kurumlar, sigorta flirketleri ve emekli ve yard›m sand›klar› fon kurabilmektedir. Yönetici portföy yönetim flirketi veya arac› kurum, kurucuya ba¤›ml› k›l›nm›fl, saklay›c› Takasbank’a ise s›n›rl› kapsamda ifllevler verilmifltir. AB’de ise, fon kuruculu¤u kavram› mevcut de¤ildir. Fonu, bir yönetici ve saklay›c› ile anlaflmak flart›yla herkes kurabilir. Saklay›c›n›n ifllevi ise ülkemizden çok farkl›d›r. Genel itibariyle, saklay›c›, fon portföyündeki varl›klar›n saklanmas›n›n yan›nda, fonla ilgili faaliyetlerin mevzuata uygun yürütülüp yürütülmedi¤inden de sorumludur. Ülkemizde fon modelinin AB hukuku çerçevesinde de¤ifltirilerek “fon kuruculu¤u” sisteminin kald›r›lmas› veya fon kurucular›n›n çeflitlendirilmesi, en önemlisi, portföy yönetim flirketlerine münhas›ran, veya mevcut kuruculara ilave olarak fon kurma yetkisinin verilmesi, buna karfl›l›k, saklay›c›n›n ifllev ve sorumluluklar›n›n art›r›lmas›yla AB düzenlemeleri ile uyum sa¤lanm›fl olacakt›r. Yeni AB düzenlemesi UCITS IV fon dünyas›na ne getiriyor? “Master feeder” fonlar, “KII” ve yönetim flirketi pasaportu. AB’de fonlar› düzenleyen 85/611 say›l› Direktif’te de¤ifliklik yap›lmas›na iliflkin taslak, 22 Haziran 2009 tarihinde Avrupa Birli¤i Konseyi taraf›ndan kabul edilerek yürürlü¤e girmifltir. Önceki de¤ifliklik taslak ve metinlerine atfen UCITS IV olarak an›lan de¤ifliklikler, üye ülkeler aras› iflbirli¤inin gelifltirilmesine, bildirim esaslar›n›n uyumlaflt›r›lmas›na, “Ana ve Alt Fon” yap›lar›na (ing. “master feeder funds”), fon bir- “ Yat›r›m fonlar›, flirket statüsünde olmayan, hatta kanun hükmü uyar›nca tüzel kiflili¤i dahi bulunmayan özel bir “malvarl›¤›” say›lmaktad›r Fon kurucusu banka veya arac› kurum, yat›r›mc›lar›n, yat›r›m fonuna kat›lmak amac›yla ödedi¤i nakit ve bu nakit karfl›l›¤› al›nan k›ymetleri kendi varl›¤›na ilave etmemekte, özel bir malvarl›¤› olarak tutmaktad›r. ” leflmelerine, yönetim flirketi pasaportuna ve yat›r›mc›lara sunulacak “Temel Bilgi Doküman›”na (ing. “Key Investor Information, KII”) iliflkin yeni düzenlemeler içermektedir. “Ana ve Alt Fon” yap›s›nda, alt fonlar sahip bulunduklar› varl›klar› ana fonda toplamakta, böylece portföy yöneticilerinin operasyonel maliyetleri azalt›labilmektedir. Bu fonlar ayr›ca kurulduklar› ülkelere göre vergisel avantajlar da getirebilmektedir. Gerek bu yap›n›n, gerekse basitlefltirilmifl izahnamenin (ing. “simplified prospectus”) yerine geçmesi öngörülen “Temel Bilgi Doküman›”na iliflkin düzenlemelerin mevzuat de¤iflikliklerinde dikkate al›nmas› yararl› olacakt›r. 1 Sermaye Piyasas› Kanunu m.37 ve m.38. 2 Emeklilik Yat›r›m Fonlar›n›n Kurulufl ve Faaliyetlerine ‹liflkin Esaslar Hakk›nda Yönetmelik, Yat›r›m Fonlar›na ‹liflkin Esaslar Tebli¤i (Seri:VII, No:10), Menkul K›ymetler Yat›r›m Fonlar› Mali Tablolar› ve Raporlar›na ‹liflkin ‹lke ve Kurallar Hakk›nda Tebli¤ (Seri:XI, No:6) Yabanc› Yat›r›m Fonu Paylar›n›n Kurul Kayd›na Al›nmas›na ve Sat›fl›na ‹liflkin Esaslar Tebli¤i (Seri:VII, No:14), Borsa Yat›r›m Fonlar›na ‹liflkin Esaslar Tebli¤i (Seri:VII, No:23) ve Bireysel ve Kurumsal Portföylerin Performans Sunumuna, Performansa Dayal› Ücretlendirme ve S›ralama Faaliyetlerine ‹liflkin Esaslar Hakk›nda Tebli¤ (Seri:V, No:60). 3 OKAT, Yalç›n Özge, Türk ve AB Hukukunda Yat›r›m Fonlar›, Ankara, 2009, s.51. 4 Kanun, kurucu ile kat›lma belgesi sahipleri aras›ndaki iliflkilere ilgili mevzuatta hüküm bulunmayan hallerde vekalet akdi hükümlerinin uygulanaca¤›n› düzenlemekte (SPKn. m.37 f.2), Borçlar Kanunu’nda ise, di¤er sözleflmeler hakk›ndaki kanuni hükümlere tabi olmayan ifllerde vekalet sözleflmesi hükümlerinin uygulanaca¤› belirtilmektedir (BK, m.386, f.2). 5 OKAT, age., s.95 vd. kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 43 KONFERANSLAR IMF-DÜNYA BANKASI YILLIK TOPLANTILARI ar›m as›rl›k bir aradan sonra Uluslararas› Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankas›'n›n Y›ll›k Toplant›lar› 6-7 Ekim tarihlerinde ‹stanbul'da yeniden düzenlendi. 30 Eylül-7 Ekim tarihleri aras›nda yap›lan yo¤un toplant›lar s›ras›nda ‹stanbul, finans merkezi olma yolunda önemli bir s›nav verdi. IMF ve Dünya Bankas›'n›n ve kriz sonras› güven ortam›n›n yeniden sa¤lanmas› için üye ülkelerin iflbirli¤inin güçlendirilmesi karar› al›n›rken, sorunlar›n ancak çok tarafl› iflbirli¤i ile çözülebilece¤i aç›kland›. IMF Baflkan› Dominique Strauss-Kahn yapt›¤› aç›klamada, Uluslararas› Para ve Finans Komitesi'nin (IMFC) toplan- Y t›s›nda IMF'nin dört reform alan›na odaklanmas› gerekti¤ini belirtti¤ini ifade ederek, bu alanlar› IMF’nin hâkimiyeti, finansal rolü, çok tarafl› gözetim hakk› ve yönetim yap›s› olarak sayd›. Kahn, gelecek y›l IMF'nin bu ‘‹stanbul Kararlar›’na odaklanaca¤›n› belirtti. Üzerinde uzlafl›lan ‹stanbul Kararlar›, özetle, IMF'nin görev tan›m›n›n, küresel istikrar aç›s›ndan önem tafl›yan makroekonomi ve finans sektörü politikalar›n›n tamam›n› kapsayacak flekilde gözden geçirilmesi, Esnek Kredi Hatt›'n›n baflar›s›n› daha da ileriye götürmek ve daha fazla say›da ülkeye sigorta imkân› sunmak, IMF’nin Esnek Kredi Hatt› gibi güçlendirilmifl finansman enstrümanlar›n›n küresel dengesizliklerin çözümünde nas›l yard›mc› olabilece¤inin de¤erlendirilmesi, ve yönetiflim alan›nda önemli bir ad›m olarak kotalar›n (söz hakk›) Ocak 2011’e kadar dinamik yükselen piyasalar ve geliflmekte olan ülkeler lehine fazla temsil edilenden az temsil edilen ülkelere do¤ru en az yüzde 5 oran›nda kayd›r›lmas›n› içerdi. 24-25 Eylül tarihlerinde ABD'nin Pittsburgh kentinde yap›lan G-20 liderler zirvesinden de küresel ekonomik toparlanma tamamlanana kadar mali teflvik programlar›n›n sürdürülmesi, küresel iflbirli¤inin bozulmamas› ve IMF'nin yönetiminde geliflmekte olan ülkelere daha fazla söz hakk› verilmesi konusu gündeme gelmiflti. FUNDS WORLD 2009 errapinn taraf›ndan düzenlenen ve Türkiye Kurumsal Yat›r›mc› Yöneticileri Derne¤i’nin (TKYD) de konferans›n destekleyici kurulufllar› aras›nda yer ald›¤› Funds World Turkey 2009 konferans› 12-14 Ekim tarihleri aras›nda ‹stanbul Hilton Oteli’nde yap›ld›. Kolektif yat›r›m araçlar› endüstrisinin ele al›nd›¤› ve ana sponsorlu¤unu Yap› Kredi Portföy Yönetimi A.fi.’nin üstlendi¤i konferansa Türk finans sektörü temsilcilerinin yan› s›ra yabanc› finans kurumlar›n›n temsilcileri de kat›ld›. Sermaye Piyasas› Kurulu Baflkan› Prof. Dr. Vedat Akgiray konferans›n aç›l›fl›nda yapt›¤› konuflmada, küresel krizde en çok sorgulanan finansal düzenlemenin önemine dikkat çekti. Akgiray, yaflanan son küresel krizin düzenlemelerin olmamas›ndan de¤il kötü tasarlanm›fl bir düzenleme yap›s›ndan kaynakland›¤›n› belirterek, bugünün dünyas›nda geliflmelerin çok h›zl› olmas› sebe- T 44 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 biyle, geliflmelere de h›zl› ayak uydurmak gerekti¤ini belirtti. Önümüzdeki dönemde hesap verilebilirlik, fleffafl›k ve bilgilendirmenin çok önemli olaca¤›n›n da alt›n› çizdi. Konferans›n ikinci gününde aç›l›fl› ‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas› Baflkan› (‹MKB) Hüseyin Erkan yapt›. Konuflmas›nda, borsada önümüzdeki dönemlerde gerçeklefltirilecek olan yeni düzenlemelerle ilgili bilgi veren Erkan, Kurumsal Ürünler Pazar› oluflturduklar›n›, mevcut hisse senedi piyasas›n›n yan› s›ra varantlar›n da piyasaya sunulaca¤›n› belirtti. Erkan, son 10 y›lda geliflmekte olan ülkelerde aç›lan yeni pazarlar›n sermayeleflme hareketini art›rd›¤›n›, Türkiye’de de geliflimin bu yönde olaca¤›na inand›¤›n› söyledi. Konferansa kat›lan di¤er yerli ve yabanc› konuflmac›lar son küresel krizin de¤erlendirmelerini yaparak, yarataca¤› f›rsatlar›n önümüzdeki dönemde tüm dünya ekonomilerinde dikkatle izlenece¤i üzerinde önemle durdular. IIFA TOPLANTISI - SEUL 2009 luslararas› Yat›r›m Fonlar› Birli¤i (IIFA – International Investment Funds Association) 23.Genel Kurul Toplant›s› 19-21 Ekim tarihlerinde Güney Kore’nin baflkenti Seul’de yap›ld›. IIFA Genel Kurulu’na dünyada fon endüstrisini temsil eden, TKYD’nin de içinde bulundu¤u 30 üye kat›ld›. Genel Kurul sonuç bildirgesinde yat›r›mc›lar›n düzenlemede iflbirli¤i ve e¤itimlerin art›r›lmas› ile birçok faydalar sa¤layacaklar› ve önümüzdeki dönem için parlak bir gelecek öngörüldü¤ü belirtildi. Bildirgede, “IIFA üyeleri, uluslararas› düzenleme ve denetleme kurulufllar›, G20 ve IOSCO (the International Organization of Securities Commissions) gibi çok uluslu kurulufllar›n global finans piyasalar›ndaki istikrar› sa¤lamak konusundaki iflbirli¤ini ve fon endüstrisi ile birlikte çal›flma konusundaki çabalar›n› gönülden desteklemektedir,” denildi. 1987 y›l›ndan beri faaliyet gösteren IIFA, dünya genelinde 18.2 trilyon dolarl›k bir fon büyüklü¤üne sahip ülke ve bölge fon birliklerinin temsil edildi¤i bir kurum. TKYD de bu kuruluflun üyeleri aras›nda yer almaktad›r. IIFA’in 20.Genel Kurul Toplant›s›na da TKYD ev sahipli¤i yapm›flt›r. U Bu y›lki toplant›lara TKYD’yi temsilen TKYD Yönetim Kurulu Baflkan› Gür Ça¤dafl ve Baflkan Yard›mc›s› Didem Gordon kat›ld›. Gordon ayn› zamanda ilk günkü programda panelist olarak yer ald›. Hong Kong Fon Birli¤i Baflkan› Sally Wong moderatörlü¤ünde yap›lan panelin konusu, “Ürünler ve ‹fl Modelleri” idi. Son dönemde yaflanan finansal krizin, yat›r›mc›lar›n fon endüstrisine olan güvenini azaltt›¤› noktas›ndan yola ç›k›larak hem panelistlerin hem de tüm kat›l›mc›lar›n temsil etti¤i ülkelerdeki ürün ve ifl modelleri tart›fl›ld›. Fon endüstrisinin istikrarl› büyümeyi sürdürmesi için performansa odaklanan ürünlerin yat›r›mc›lara direk ya da yat›r›m dan›flmanlar› taraf›ndan çok iyi anlat›lmas› gerekti¤i üzerinde mutab›k kal›nd›. Da¤›t›m kanallar›n›n yat›r›mc›lar› orta ve uzun vadeli yat›r›mlar konusunda do¤ru bilgilendirmeleri ve e¤itmelerinin kritik oldu¤u tart›fl›ld›. Son dönemde önem kazanan düflük maliyetli pasif ürünlerin -ETF’ler gibiyat›r›mc›lara sunulmas›n›n desteklenmesi gerekti¤i, öte yandan profesyönel ve aktif yönetilen yat›r›m fonlar›ndan elde edilen gelirlerin büyük k›sm›n›n da¤›t›m ve sat›fl kurumlar›na verildi¤i, bunun da perfromanslar› olumsuz etkiledi¤i belirtildi. Yeni regülas- yonlar›n, masraf ve komisyonlar›n nas›l paylafl›ld›¤› konusunda daha fleffaf olmas› gerekti¤i belirtilirken, yat›r›mc›n›n fon al›rken ödedi¤i ücretleri bilmesi gerekti¤i öne sürüldü. Bankalar›n da¤›t›m kanallar›n›n önemli bir k›sm›n› oluflturdu¤u ülkelerde, yat›r›m fonlar›n›n mevduat ve yap›land›r›lm›fl ürünlerle rekabet etti¤i ve fon sat›fl›na da¤›t›m kanallar›nda ne kadar önem verildi¤i ve sat›fl personelinin bilgi düzeyi ve lisanslama metodlar› tart›fl›ld›. ‹fl modelleri kapsam›nda, ülkelerdeki yönetici, administratör ve sat›fl/da¤›t›m kanallar› aras›ndaki düzenlemeler, sözleflmeler, süreç ve ifl modelleri de panelde ele al›nd›. Bir çok ülkede, fon birliklerinin aktif olarak yat›r›mc›y› e¤itme ve bilgilendirme konusunda etkin oldu¤u gözlemlerndi. Sat›fl personelinin lisanslama ve e¤itimleri ve sektörel hukuki düzenlemeler konusunda da birliklerin ifllevlerinden örnekler verildi. Di¤er panellerde ele al›nan konu bafll›klar› ise; global fon trendleri, ülkelerin finansal kriz deneyimleri, yat›r›mc› güveni ve e¤itim konusu, fon da¤›t›m kanallar› ve sektördeki düzenlemeler olarak özetlenebilir. IIFA 2010 Genel Kurul Toplant›s› fiili’de yap›lacak. kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 45 FON DÜNYASI Derleyen: Halim Çun Gedik Portföy Yönetimi A.fi. / Genel Müdür Gayrimenkul fonlar› üç ayda %33 prim yapt› inansal çöküflün ve emlak krizinin patlad›¤› nokta olan gayrimenkul yat›r›m fonlar›, Morningstar’a göre geçti¤imiz üç ay içinde, en yüksek performansl› kategori olarak, %33 getiri elde etti. Sonuç olarak, gayrimenkul hisse senetleri art›k yüksek iskontolarla sat›lm›yor. Yine de emlak fonlar›, gayrimenkule geri dönmek isteyen yat›r›mc›lar için risk ve getiri aras›nda cazip bir denge sunuyor. Raporlar›n öne sürmesine göre, endüstri dibe indi ya da en az›ndan son 18 ayda oldu¤u gibi ayn› h›zla düflmemekte. En iyilerin baz›lar›, AIM Real Estate, Neuberger Berman Real Estate ve Alpine Reality Income & Growth olabilir. Yat›r›mc›lar, gayrimenkul fonlar›n›, h›zl› yükselifl zamanlar›nda çabuk para yapabilecekleri bir araç olarak de¤il, uzun vadeli yat›r›mlar olarak görmeliler. S&P 500 endeksinin %2,1 getirisi ile k›yasland›¤›nda fonlar, halen %3,6 getiriye sahipler. Geçmifl 10 y›lda S&P 500 de¤er kaybederken, gayrimenkul fonlar› %7,8 getiri sa¤lad›. Çeflitlendirme arac› olarak gayrimenkullerin de¤eri,yüksekten uçan Internet flirketleri 2000 y›l›nda çöktü¤ünde dikkat çekti. O y›l S&P 500, F 46 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 %9 düflerken, gayrimenkul fonlar› % 27 kazand›. ‹stikrarl› getirisi olmayan hisse senetlerinden a¤›zlar› yanan yat›r›mc›lar, her zaman bir miktar de¤eri koruyan sa¤lam bir varl›k olarak görünen gayrimenkul alma yar›fl›na girdi. Teknolojinin düflüflü s›ras›nda, gayrimenkulün nas›l performans gösterdi¤ini izleyen dünyan›n dört bir taraf›ndaki yat›r›mc›lar, ticari gayrimenkul ve portföylerinde ofis, apartman ve di¤er gayrimenkuller yer alan gayrimenkul yat›r›m ortakl›klar›n› kapmaya bafllad›lar. Atak bireysel yat›r›mc›lar, yüksek miktarda borç ald›lar ve fiyatlar› rekor seviyeye tafl›d›lar. Kredi krizinin ilk belirtileri ortaya ç›karken, 2007 y›l›nda büyük gayrimenkul yükselen piyasas› sonland›. 2007 ve 2008 y›llar›nda, gayrimenkul fonlar›, S&P 500’ü 14 puanla takip ederek %50 düfltü. Finansal problemler kötülefltikce, bir çok gayrimenkul flirketi kar pay› kesintisi aç›klad›. Analistler baz› gayrimenkul yat›r›m ortakl›klar›n›n iflas edebilece¤ini bile söylediler. Fakat bu y›l Mart ay›nda borsada yukar› dönüfl bafllad›ktan sonra, kar pay› kesintileri ve iflas endifleleri kayboldukça gayrimenkul yat›r›m ortakl›klar›da yükselifle geçti. Finans’›n “Indiana Jones’u” im Rogers, nam›di¤er “Finans’›n Indiana Jones’u”, Wall Street’te ba¤›ms›z, karfl›t yat›r›m stili ve George Soros ve Quantum Fonu ile olan iliflkisi ile tan›nmaktad›r. Jim Rogers emekli olmas›na ra¤men, dünya seyahatleri ve cesur ekonomi yorumlar› ile varl›¤›n› devam ettirmektedir. Özellikle emtia piyasas› ile ilgili çal›flmalar›, ortalama bir yat›r›mc›n›n bugün, kiflisel finansa bak›fl aç›s›n› etkilemede yard›mc› olmufltur. 1942’de dünyaya gelen Rogers, çocuklu¤unda Alabama’da, ifl dünyas›na at›lmakta hiç vakit kaybetmedi. Befl yafl›na geldi¤inde, flifle toplayarak ve beyzbol maçlar›nda taraftarlara f›st›k satarak çoktan para kazanmaya bafllam›flt› bile. Rogers lisans diplomas›n› Yale ve Oxford’tan ald›. Mezuniyetinin ard›ndan, Wall Street’te George Soros taraf›ndan yönetilen Hedge Fon menkul k›ymetler dan›flman› olarak, Arnold & S.Bliechroder için çal›flmaya bafllamadan önce bir kaç y›l Birleflik Devletler ordusunda hizmet verdi. 1970 y›l›nda, George Soros ve Jim Rogers, biraraya gelerek Quantum Fonu diye bilinecek olan fonu kurdular. Soros’un brokerl›¤›, Rogers’›n analistli¤inde, fon 12 milyon dolardan 250 milyon dolar›n üstüne ç›kt›. Soros, Quantum’un baflar›s›n›n hat›r› say›l›r bölümünü Rogers’›n çok çal›flmas›na atfetti. “Soros on Soros” adl› kitab›nda yat›r›mc› Soros, Rogers’›n alt› adam›n iflini yapt›¤›n› söyledi. Fakat maalesef, fon büyüdükçe onu yönetmenin stresi de büyüdü. Soros, yeni analistlerin kat›lmas› ihtiyac›n› umutsuzca görürken, Rogers d›flardan kiflilerle çal›flmay› zor buldu. 1979 y›l›nda, 37 yafl›ndayken Rogers, yeteri kadar kazand›¤›na karar vererek endüstriden “emekli” oldu. Emekli oluflundan bu yana Rogers, J Jim Rogers say›s›z kere dünyay› gezdi, birkaç “en çok satan” ünvanl› kitap yazd›, dünyaca ünlü enstitülerde dersler verdi ve CNBC ‘de yorumcu olarak görev ald›. Bütün bu süre içerisinde yapt›¤› ilginç ve z›t yat›r›mlarla rahat getiri elde etti. 2007 y›l›nda Asya’y› sonraki büyük yat›r›m s›n›r› kabul ederek, Rogers eflyalar›n› toplad›, New York’taki malikanesini satt› ve halen ailesi ile beraber ikamet etti¤i Singapur’a tafl›nd›. Jim Rogers uzun zamand›r emtia piyasas›ndan umutluydu. 1990’lar›n sonlar›na do¤ru, herkes ‹nternet’e odaklanm›flken, Rogers, çinko, petrol ve bak›r gibi ürünlere bak›yordu. Bu ürünler dot-com gibi manflet yapan halka arzlardan yoksun olmas›na ra¤men, Rogers bu ürünlerde bir fleylerin oldu¤unda ›srarl›yd›. Fikrini ispat etmek için, bu ürünlerin uzun vadeli grafikleri ve trendlerini incelemeye bafllad› ve ham madde fiyatlar›n›n tarihi düflük seviyelerinde oldu¤u sonucuna vard›. Teorisini test etmek için, hevesli bir flekilde , emtia endeks fonu araflt›rd›. Buldu¤u ile tatmin olmayarak, 11 uluslararas› borsada dört yabanc› para biriminden ifllem gören, 36 emtian›n, kendine ait a¤›rl›kl› endeksini oluflturdu. Bu Rogers Uluslararas› Emtia Endeksi (RICI) olarak tan›nd›. Rogers Uluslararas› Ürünler Endeksi seri üretimini oluflturan vadeli ifllem sözleflmesi, petrol, alüminyum, çinko ve portakal suyunu içermektedir. 1998 bafllang›c›ndan A¤ustos 2009’a kadar olan sürede endeks %193’den fazla yükselmifltir. Rogers Uluslararas› Ürünler Endeksi’nin baflar›s›n›n ETF ve ETN diyar›nda da fark›na var›ld›. 2007 y›l›nda Rogers ismini Elements adl› bir flirkete ödünç verdi. Bu flirket, emtia sektör dilimlerini izlemek için dört ETN’yi bir araya getirmektedir. Bu ETNler Elements Linked to Rogers International Commodity Index Total Return, Elements Linked to Rogers International Commodity Index Agriculture Total Return, Elements Linked to Rogers International Commodity Index Energy Total Return and Elements Linked to Rogers International Commodity Index Metals Total Return. Bu yaz Van Eck Market Vectors-RVE Hard Assets Producers ETF adl› borsa yat›r›m fonunu ç›kard›. The RogersVan Eck Hard Assets Producers Index yat›r›mc› ile uyumlu olarak tasarland› ve küresel hard-asset endüstrisi için bir süpermarket mant›¤› ile hareket edecek flekilde yap›land›r›ld›. Bugün Rogers, yat›r›m yapabilece¤i ihtiyaç ürünleri endeks fonu bulmakta hiç bir sorun yaflam›yor. Asl›na bak›l›rsa, United States Natural Gas,United States Oil Fund, Dow Jones-AIG Livestock Total Return ETN, PowerShares DB Agriculture Fund ve di¤er birçok enstrümanla, emtia sahibi olmak hisse senetleri, bonolar, ve nakit gibi portföy oluflturmada yayg›nlaflm›flt›r. Baz› fonlar›n önemli kamu araflt›rmalar›yla yüzleflmeye devam etmelerine, k›smen Rogers ve RICI sayesinde, emtia yat›r›m›n›n burada kal›c› oldu¤u aç›kça görülmektedir. kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 47 FON DÜNYASI Goldman: Önceli¤imiz Fon Yönetimidir... ankalar›n tasarrufa gitti¤i ve varl›k yönetimi kollar›na sahip olabilme erdemlerini merak ettikleri bir dünyada Goldman Sachs sivriliyor. Marc Spilker, Goldman Sachs Varl›k Yönetimi Baflkan Yard›mc›s› olarak Financial Times’a verdi¤i ilk röportaj›nda, bankan›n sadece yat›r›m yönetimi bölümünü elde tutmak için uzun vadeli taahhüdü olmakla kalmay›p ayn› zamanda bu bölümü faal olarak büyütmekte olduklar›n› belirtti. Spilker, “Stratejimiz büyümektir ve önceli¤imiz bundad›r” dedi. Goldman’›n 19 y›ll›k deneyimli ismi Spilker, di¤er bankalar›n “baflka bir yöne gitti¤ini” bildi¤ini fakat Goldman’›n 10 y›l önce fon yönetimine geçti¤inde sergiledi¤i stratejiyi izledi¤ini söyledi. O zamandan beri Goldman Sachs Varl›k Yönetimi 822 milyar dolarl›k varl›¤› sa¤l›kl› bir flekilde üç gruptaki müflterisi için büyütmeyi baflard›: kurumsal yat›r›mc›lar, varl›kl› bireyler, di¤er bankalar ve fonlar›n› di¤er müflterilere satan arac›lar. Spilker, stratejinin tamamen küresel olabilmek için hala büyümek oldu¤unu belirtiyor. Büyüme bankac›l›k krizinin fliddetlendi¤i dönemde bir kaç y›ll›¤›na beklemeye al›nm›fl ve flirket zay›f performans, fon ç›k›fllar› ve bir dizi üst düzey personel ayr›l›fl› ile krizden pay›n› alm›flt›. Örne¤in, Goldman’›n amiral gemisi Global Alpha Hedge Fonu de¤erinin yüzde 80’ini 12 milyar dolar ile en yüksek noktas›na ulaflt›¤› 2007 ile 2008’in sonu aras›nda kaybetti. Haziran 2008’de, banka tüm bunlara yönetimde de¤iflikli¤e giderek karfl›l›k verdi. Spilker ve bir di¤er deneyimli isim olan Tim O’Neil’› fon B 48 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 Marc Spilker yönetimi flirketinin baflkan yard›mc›lar› yapt›. Goldman, yönetimdeki varl›klar›n 27 milyar dolar düflüflle 771 milyar dolara geldi¤ini aç›klad›¤›nda belki de dibi bu y›l›n ilk çeyre¤inde görmüfl oldu. Buna 11 milyar dolarl›k fon ç›k›fllar› ve gelirlerde yüzde 28 düflüfl de dahildi. O zamandan sonra piyasadaki yükselifl , fonlar› 822 milyar dolar yükseltti ve Goldman tekrar do¤ruldu. Bu Goldman’›n rakipleri için tersiydi. Baz› bankalar için d›fl ç›k›fllar›n birleflimi, üst düzey yat›r›m yöneticilerinin maliyetleri ve sermayeyi yükseltmedeki düzenleyici bask› a¤›r geldi. Bankalar, fon yönetimini müflteri sat›fllar›ndan ay›rmada düzenleyici bask› alt›na girerken müflterilerin d›flardan yönetilseler bile, en iyi fonlara eriflme talepleri art›yor. Yat›r›m dan›flmanlar› da, mevcut bask›ya ek olarak, bankalar›n gider tasarrufu ve banka ürünlerinde ek hizmetlere çok fazla odaklanarak iyi birer fon yöneticisi olup olmad›klar›n› sorguluyorlar. Daha de¤iflken yat›r›m bankac›l›¤›- na karfl›n, istikrar sa¤lamak amaçl› fon yönetimi kollar› kuran Barclays, UBS ve Credit Suisse gibi sektörün a¤›r toplar› bile ölçek ekonomilerinin üstesinden gelmek için mücadele verdiler. Sonuç olarak birkaç›, buna Credit Suisse, ‹talyan UniCredit ve ‹spanyol Santander de dahil olmak üzere, tasarrufa gitti ya da varl›k yönetimi flirketlerini sat›fla ç›kard›lar. Morgan Stanley de kurumsal flirketini satma konusunda görüflmeler yap›yor. Fakat Barclays’in, Barclays Global Investors’› BlackRock’a 13.5 milyar dolarl›k bir anlaflmaya imza atarak satmas› ve dünyan›n en büyük yat›r›m yönetimi grubunu yaratmas› tüm ortam› de¤ifltirdi. Buna ra¤men Spilker’a göre, müflterilerine daha eksiksiz hizmet çeflidine eriflim imkan› veren bankalar iyi birer varl›k yöneticisi sahibi. Spilker ayn› zamanda son finansal krizden sonra beliren ak›m›n, Goldman’›n güçlü yönlerini ortaya ç›karaca¤›n›n alt›n› çizdi. Spilker’a göre ”Müflteriler daha az yönetici ile daha çok fley yapmak” istiyor. Ayn› zamanda kimle anlaflma yaparlarsa finansal yönden güvenilir oldu¤unu bilmek istiyorlar. Spilker bir nevi itiraf da ediyor; “Küresel ayakizi olan bir flirketin de¤er ortaya koymas› daha da zorlafl›yor.” Spilker’in vizyonunda, altyap› için paylafl›lan bir platform kullanarak tavsiye etraf›nda merkezli bir flirket kurmak var. Bu bankan›n, müflterilerin do¤ru yöneticileri ve fonlar› seçmelerine ve portföyü kifliye özel uyarlamalar›na yard›m ederken maliyeti düflürmesini sa¤layacak. Spilker, böylelikle “bu herkes için kazanmakt›r” diyor. Harvard ve Yale vak›flar› hala s›n›f›n›n birincisi mi? Harvard ve Yale vak›f sand›klar› bir süre önce, 2009 Haziran’›nda sona eren en son mali y›llar›nda, portföylerinin oldukça büyük bir kayba u¤rad›¤›n› söylediler. Harvard, en son mali y›l› için, %27’lik bir kay›p bildirdi. Yale ise henüz y›ll›k raporunu aç›klamazken, üniversitenin baflkan›, mezunlara, ayn› dönem için yaklafl›k %30 kay›p beklemelerini söyledi. Bir k›yaslama noktas› olarak, Morningstar’›n veritaban›ndaki tipik dünya varl›k da¤›l›m fonu da, Temmuz 2008’den Haziran 2009’a kadar neredeyse %20 düfltü. Bu sonuçlar dikkate de¤er çünkü Harvard ve Yale’in vak›f portföyleri, yat›r›m dünyas›n›n g›pta etti¤i sonuçlar üretmifltir. Onlar ayn› zamanda art›k temel yat›r›m ilkeleri olarak görülen,,iliflkisi olmayan varl›k s›n›flar› aras›nda çeflitlendirme ve itinal› uzun vadeli varl›k da¤›l›m plan› gelifltirme gibi uygulamalar›n öncüsüdürler. Yat›r›m dünyas›nda yüksek itibar› olan bu kurumlar için, bir ço¤u, geçen y›l›n sat›fl furyas›nda rekabetten daha baflar›l› olacaklar›n› düflünüyordu. Ancak aç›kcas› durum bu olmad›. Geçen y›l›n ola¤anüstü piyasa koflullar›, birçok yetenekli yöneticinin kibirini k›rd› ve her yat›r›mc›, en beceriklileri bile ara s›ra sert bir yolu tecrübe eder. Ancak en iyi yat›r›mc›lar ayn› zamanda hatalar›ndan ders al›rlar ve vak›flar›n son düflük performans›ndan al›nmas› gereken dersler var. H çeflitlendirmeyi gelifltirece¤ini ve risk-uyumlu getirileri güçlendirece¤ini savunuyorlard›. Fakat Harvard ve Yale’deki yat›r›m yöneticileri emtia, gayrimenkul, giriflim sermayesi ve hedge fonlar gibi geleneksel olmayan varl›klar›, kendi vak›f sand›¤› portföylerine dahil ederek bu teoriyi ilk uygulamaya koyanlar›n aras›nda yer ald›lar. Bu yaklafl›m her iki üniversite için de çok baflar›l› sonuç verdi. Hatta o kadar iyi iflledi ki Harvard ve Yale’e benzer pekçok kurum alternatif yat›r›m araçlar›n›n üstüne atlad›. Fon firmalar›, varl›k s›n›flar›na aç›lma imkan› veren, bir grup yat›r›m fonlar› ve ETF’ler ve emtia, döviz kurlar›, küresel gayrimenkul ve mutlak getiri stratejileri gibi daha önce perakende yat›r›mc›lar için mevcut olmayan hedge fon stratejileri kurarak harekete geçtiler. Ancak geçen y›l varl›k s›n›flar›n›n piyasa krizleri s›ras›nda korelasyon kurma e¤ilimi teyit edildi. Bir di¤er deyiflle, piyasa patlad›¤›nda az say›da yat›r›m afla¤› do¤ru giden ak›mdan uzak durabilir. Alternatif varl›k s›n›flar›na büyük aktar›mlar Harvard ve Yale’in ba¤›fllar›n› yayg›n sat›fl furyas›ndan koruyamad›. Benzer bir flekilde baz›lar› etkili çeflitlendiriciler olarak ilan edilen birçok perakende alternatif fon, verilen sözleri yerine getirmede baflar›s›z oldular. Bu, portföyünüze alternatifleri dahil etmemeniz gerekti¤i anlam›na m› geliyor? Tam olarak de¤il. Bir emtiaya ya da gayrimenkul fonuna mütevazi bir kat›l›m çeflitlendirmeyi gelifltirebilir, fakat bu yat›r›mlar›n, piyasadaki her beklenmeyen dönüflten portföyünüzü korumas›n› beklemeyin. Dahas›, çekici, s›nama sonuçlu son moda stratejilerin içine çekilmeyin. 2008 y›l› gerçek dünyan›n ne kadar zorlay›c› olabildi¤ini gösterdi. Likidite Konular› Harvard ve Yale taraf›ndan tutulan birçok alternatif varl›k, haz›rda likit de¤iller ve bu, geçen y›l problem olabilece¤ini gösterdi. Harvard, geçen senenin zay›f sonuçlar›n›n arkas›ndaki faktörlerden biri olarak “likit olmayan varl›k s›n›flar›na agresif ba¤l›l›¤›” belirledi. Alternatifler Çözüm De¤ildir Akademisyenler,,bir portföye iliflkisi olmayan varl›klar›n konulmas›n›n Harvard kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 49 FON DÜNYASI O’NEILL: Ucuz hisse senetleri kalmad› iverNorth Core Oppurtunity Fund’›n müdür yard›mc›s› Stephen O’Neill, yat›r›mc›lar›n belirli bir fon yerine, do¤ru yat›r›m ortakl›¤› yöneticisi seçmelerinin daha iyi olaca¤›n› çünkü kelepirlerin az kald›¤›n› söyledi... Ço¤unlukla menkul k›ymet yat›r›m ortakl›¤› fonlar›na yat›r›m yapan, büyük sermayeli karma fon Morningstar’daki benzerlerinin %99’undan daha iyi performans göstererek, bu y›l %41 yükseldi. Geçti¤imiz y›l içinde North Core Opportunity fund rakiplerinin yine %99’unu geçerek %17 yükseldi. O’Neill, Amerika’n›n en önde gelen yat›r›m fonu yöneticilerinin befl soruda en iyi hisse seçimlerinin yer ald›¤› TheStreet.com’un Fund Manager Five Spot sayfas›na konuk oldu. R Al›fl m› yoksa sat›fl m› taraf›ndas›n›z? O’Neill: Finansal varl›klarda büyük toparlanma, kelepir arayan yat›r›mc›lar için çok az f›rsat b›rakt›. Riskli varl›k s›n›flar›n›n ço¤u, ortalama de¤erlemelerine yak›n ifllem görüyor. Bununla birlikte, RiverNorth Capital, birçok yüksek iskontolu yat›r›m ortakl›¤› için al›fl taraf›ndad›r 50 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 “ RiverNorth Core Oppurtunity Fund müdür yard›mc›s› Stephen O’Neill, yat›r›m ortakl›¤› iskontolar›n›n buharlaflt›¤›n›, bu yüzden yat›r›mc›lar›n do¤ru yönetici seçmesi gerekti¤ini söylüyor. ” çünkü bu fonlar, bu seviyelerdeki piyasa riskini almak için genifl bir emniyet marj› sa¤l›yor. Sizin en iyi fon tercihiniz hangisidir? O’Neill: The SunAmerica Focused Alpha Growth Fund, net varl›k de¤erinden yaklafl›k %15 iskontolu ifllem gören iyi yönetilen bir yat›r›m ortakl›¤›d›r. 290 milyon dolarl›k fon, Tom Marsico ve Ron Baron taraf›ndan yönetilmektedir. Bu yüksek oranl› hisse fonunun net varl›k de¤eri, y›lbafl›ndan bugüne kadar yaklafl›k %27 yükseldi. Daha önemlisi, fonun yaklafl›k %20’sine, hissedarlara, hissele- rini net varl›k de¤erinden paraya çevirmelerine izin veren kurumsal faaliyetleri teklif etme ve/veya destekleme geçmifli olan kurumsal yat›r›mc›lar sahip. Fonun dolar üzerinden 85 sent civar›ndaki ifllem fiyat› ile, bu kurumsal yat›r›mc›lardan birinin eylemci bir liderlik üstlenebilece¤i ve harekete geçmeleri için fon yönetim kuruluna bask› yapabilece¤ine inan›yoruz. Favori yat›r›m kategoriniz nedir? O’Neill: RiverNorth Capital’›n favori seçimlerinin gösterdi¤i gibi, ABD odakl› yat›r›m ortakl›klar›n›n özellikle çekici oldu¤una inan›yoruz. S&P 500 hisselerinde geçti¤imiz 10 y›l içinde yaflanan iki %50 sat›fl piyasas›n›n ard›ndan, günümüzün tarihi yüksek %15 ve üzeri iskontolar› yat›r›mc›lar›n piyasa beta riskini almaktaki tereddütlerini yans›t›yor. ‹skontolar, sabit gelir emtia piyasas› ve geliflmekte olan piyasa hisse fonlar› gibi popüler yat›r›m ortakl›¤› sektörlerinde h›zla küçülüyorken, klasik ABD odakl› hisse fonlar› yüksek iskontolarla ifllem görmeye devam ediyor. ‹nan›yoruz ki e¤er hisse senedi piyasas› yukar› yönde yat›r›mc›lar› flafl›rtmaya devam ederse bu anormallik kendini düzeltebilir. KONFERANS AJANDASI | KASIM – ARALIK 2009 Hedge Risk World Europe 2009 Hedge Risk World Europe 2009 Tarih : 3-5 Kas›m Yer : Hilton London Tower Bridge http://www.terrapinn.com/2009/hedge/ Financial Crises : Causes, Characteristics and Effects Tarih : 23-25 Kas›m Yer : Perth, Avustralya http://www.fccce.net/ The Emerging Markets Private Equity Forum 2009 Tarih : 3-4 Kas›m Yer : Merchant Taylors’ Hall, Londra www.peimedia.com/emlon09 ALFI European Alternative Investment Funds Conference Tarih : 24-25 Kas›m Yer : Centre de Conférences, Kirchberg Lüksemburg http://www.alfi.lu/index.php?id=61 Managed Accounts - The long term structure for hedge fund investment or another tool in the kit Tarih : 4 Kas›m Yer : The May Fair Hotel, Londra http://www.thehedgefundjournal.com/events/managed-accountsconference/managed-accounts.php Hedge Funds World 2009 Tarih : 1-3 Aral›k Yer : Dolder Grand, Zürih http://www.terrapinn.com/2009/zurich/ (A free-to-attend event for institutional investors, funds of hedge funds, endowments and charities, family offices, pension fund consultants and trustees) IOSCO Emerging Markets Committee Annual Conference Tarih : 4-6 Kas›m Yer : Bükrefl http://www.emcbucharest2009.ro/en/ Investment Company Directors Conference Tarih : 11-13 Kas›m Yer : Amelia Island, FL http://www.ici.org/idc/idc_event/conf_09_directors European Private Equity Conference 2009 Tarih : 17-20 Kas›m Yer : Westin Hotel, Paris http://www.icbi-events.com/superinvestor/ The PEI Turkey Forum ‘Partnering for Growth’ Tarih : 23-24 Kas›m Yer : Hyatt Regency, ‹stanbul www.peimedia.com/turkey09 UBS Global Real Estate Conference Tarih : 1-3 Aral›k Yer : Londra Private Equity Exchange Summit Tarih : 2 Aral›k Yer : Hotel Méridien étoile, Paris http://www.private-equity-exchange.com/ EVCA Buyout Forum 2009 Tarih : 2-3 Aral›k Yer : Paris http://www.evca.eu/buyoutforum09/home.html Risk Minds International Risk Management Conference Tarih : 7-11 Aral›k Yer : Hotel President Wilson, Cenevre http://www.icbi-events.com/riskminds/ kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 51 EFAMA UCITS Pazar›nda Trendler Net sat›fllar EFAMA (Avrupa Yat›r›m Fonlar› ve Portföy Yönetimi Birli¤i) 2009 2.çeyrek verilerine göre, UCITS fonlar›nda 30 milyar Euro net para girifli yaflanm›flt›r. Böylelikle 2009 y›l› ilk yar›s›nda toplam net girifller 52 milyar Euro seviyesine ulaflm›flt›r. 2007 y›l›nda bafllayan küresel kriz sonras› UCITS fonlar›nda ard› ard›na devam eden net para ç›k›fl› 2009 y›l›n›n ilk çeyre¤inde 22 milyar Euro net para girifli ile sona ermiflti. Net sat›fllarda dikkat çeken nokta, 2009 y›l› ilk çeyre¤inde para piyasas› fonlar› haricinde tüm kategorilerde net ç›k›fllar gerçekleflmiflken, bu dönemde tersine net ç›k›fllar sadece para piyasas› fonlar›nda görülmektedir. 2. çeyrekte para piyasas› fonlar›ndan önemli ölçüde bir ç›k›fl olmas› da yat›r›mc› tercihindeki de¤iflimi göstermektedir. Piyasalardaki stresin azalmas› ile özellikle hisse senetleri piyasas›nda toparlanma görülmüfl ve Mart ay› ortalar›ndan itibaren sa¤lanan yat›r›mc› güveni ile varl›k da¤›l›m› yavafl yavafl hisse senetleri ve sabit getirili menkul k›ymetlere yönelmeye bafllam›flt›r. 2009 y›l›n›n ikinci çeyre¤inde yafla- 52 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 nan net girifller Hisse Senedi, Bono ve Dengeli fonlarda s›ras›yla 23, 20 ve 17 milyar Euro olarak gerçekleflmifltir. Di¤er yandan para piyasas› fonlar›ndan 25 milyar Euro, di¤er fonlardan ise 5 milyar Euro net ç›k›fllar yaflanm›flt›r. 2009 y›l›n›n ikinci çeyre¤inde özellikle Lüksemburg (10 milyar Euro), ‹ngiltere (9,1 milyar Euro) ve ‹sviçre (8,7 milyar Euro)’de olmak üzere birçok ülkede net girifller gerçekleflmifltir. Toplam UCITS fonlar›n›n yaklafl›k %30’unun kurulu oldu¤u Lüksemburg’ta yer alan hisse ve bono fonlar›na 7 çeyrek dönem süren net ç›k›fllar sonras› s›ras›yla 10,1 milyar Euro ve 12,5 milyar Euro net girifl gerçekleflmifltir. 2006 y›l›n›n son çeyre¤inden bu yana ilk defa ç›k›fl görülen Lüksemburg’daki para piyasas› fonlar›nda ise bu dönemde yaklafl›k 14 milyar Euro ç›k›fl gerçekleflmifltir. Ayn› dönemde ‹talya’da hisse fonlar›nda(236 milyon Euro) 2000 y›l›ndan bu yana ilk defa net girifl gerçekleflti. 2009 ilk yar›s›nda fonlarda en büyük girifl 34 milyar Euro ile Fransa’da gözlendi. ‹lk çeyrekte para piyasas› fonlar›nda 41 milyar Euro girifl ilk yar› rakamlar›n› da etkiledi. Kategorilerine göre UCITS Varl›klar›n›n Da¤›l›m› 2009 y›l›n›n ikinci çeyre¤i sonunda hisse senedi fonlar› net aktif de¤eri 2008 sonuna göre %11,1 oran›nda art›flla ( 128 milyar Euro ) en h›zl› yükselifli göstermifltir. Hisse senedi fonlar›n›, bono ve dengeli fonlar takip etmifl, net aktif de¤erleri s›ras›yla %5,8 ve %5 oran›nda yükselmifltir. Ayn› dönemde para piyasalar› fonlar›n›n varl›klar› da %2,2 oran›nda artm›flt›r. Fon sepeti fonlar›n›n net aktif de¤eri ise %15,6 oran›nda düflmüfltür Fon kategorilerinin 2005 y›l› sonundan itibaren geliflimine bak›ld›¤›nda, 2007 y›l› sonuna kadar istikrarl› flekilde yükselen hisse senedi fonlar›, 2008 y›l› boyunca piyasalar›n afla¤› yönlü trendine paralel düflüfl yaflam›flt›r. 2009 y›l›n›n ilk çeyre¤inde düflüfl trendi yavafllam›fl, sonras›nda trend tekrar yukar› yöne hareketlenmifltir. Bono ve Dengeli fonlarda yatay bir seyir yaflan›rken, Para piyasas› fonlar›nda afla¤› yönlü trend bafllam›flt›r. Avrupa Fon Endüstrisi Net Varl›k De¤erleri Avrupa’da yat›r›m fonlar› büyüklü¤ü 2.çeyrekte bir önceki çeyre¤e göre %6,6 büyüyerek 6,4 trilyon Euro’ya yükseldi. Buna göre, net aktif de¤er UCITS’lerde %7,4 yükseliflle 4,8 trilyon Euro, Non-UCITS’lerde ise %4,2 yükseliflle 1,6 trilyon Euro oldu. 2009 y›l› ikinci çeyre¤inde UCITS’lerin toplam yat›r›mlar içerisindeki pay› 4,8 trilyon Euro ile %75 seviyesinde gerçekleflti. Bu dönemde özellikle Norveç, ‹n- giltere, Lihtenfltayn , Türkiye ve ‹sveç fon endüstrilerinde büyüme görülmüfltür. kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 53 YATIRIMCI K‹TAPLI⁄I Derleyen: Levent Gürses Finans›n Lordlar› inans›n Lordlar›: Dünyay› Y›kan Bankac›lar (Lords of Finance: The Bankers Who Broke the World), çok yerinde bir zamanlama ile ekonomi tarihi ve özellikle 1929 Büyük Buhran›’n› canl› biçimde resmeden bir çal›flma… Yazar Liaquat Ahamed, 1930’lardaki küresel depresyona neden olan güven eksikli¤i ile günümüzün finansal krizine öncülük yapan riskin hesaplanmas›ndaki yan›lsamalar aras›nda paralellik çiziyor. Daha önceki biyografileri ile de ekonomi tarihini kiflisellefltirirken Ahamed, bu kez alt›n standard›na geçifl döneminde dört tarihi karakter üzerine odaklan›yor. Kendini be¤enmifllikleri ve inatç›l›klar› ile modern zamanlar›n en a¤›r depresyonuna neden olan bu dört kifli flöyle: New York Federal Reserve’in morfin kullanan, savurgan Baflkan› Benjamin Strong Jr, ‹ngiltere Merkez Bankas›’n›n maneviyat aray›fl›ndaki Baflkan› Montagu Norman, Fransa Merkez Bankas›’n›n yabanc› düflman› Baflkan› Emile Moreau ve Nazilere yak›n düflüncelere sahip ve do¤umu olmasa da yarad›l›fl olarak Prusyal› olan Reichsbank Baflkan› Hsalmer Schact. Bunlar o dönem dünya F ekonomisini kontrol eden dört ülkenin en önemli finansç›lar›yd›. Washington Post’da kitapla ilgili olarak yer alan bir yaz›da, 1918 y›l›nda dünyan›n dört büyük merkez bankas›n›n bir ateflkes imzalayarak, tüm ülkeleri alt›n standard› disiplinine geri dönmeye zorlad›klar› vurguland›. Yaz›da, Liaquat Ahamed’in bunu çok zarar verici bir karar olarak tan›mlad›¤› ve alt›n standard›n›n 1930 Büyük Buhran›’nda büyük rol sahibi oldu¤u ifade edildi. Alt›n standard›n›n 1930 depresyonundaki rolü ile ilgili olarak daha önce de kitaplar yaz›ld›. Ancak eski bir Dünya Bankas› çal›flan› ve halen hedge fon dan›flman› olan Ahamed, bu öyküyü bir yandan kiflisellefltirirken di¤er yandan dar görüfllü tercihlerin nas›l kötü kararlara öncülük etti¤ini de gösteriyor. Ekonomiyle ilgilenmeyenlerin bile, 20. yüzy›l›n bafl›nda refah ve güç dengesine tarihsel bir bak›fl atacaklar› bu kitap dünya finans tarihi ile ilgili yeni bir kitab›n yazar› duayen ekonomi tarihçisi Niall Ferguson’un dedi¤i gibi, “Bu kitab›n ne kadar iyi bir zamanlama ile yay›mland›¤›n› Ahamed bile öngöremezdi. Tarih tekerrür ettikçe, cazibesi artacakt›r.” Lords of Finance: The Bankers Who Broke the World Liaquat Ahamed Penguin Press, Ocak 2009, 576 sayfa Lehman Brothers’›n bat›fl›n›n öyküsü inansal krizdeki en büyük sorulardan biri de flimdiye dek yan›tlanmad›: Küresel ekonomiyi artç› floklar sarsarken, Lehman Brothers’a ne oldu ve batmas›na niçin izin verildi? Haber de¤eri de olan bu kitapta, Lehman Brothers’in eski baflkan yard›mc›s› bize içerden en do¤ru cevaplar› veriyor. Bir Wall Street çal›flan› olan Larry McDonald kitab›nda, flimdiye kadar hiçbir kitab›n yapmad›¤›n› yap›yor ve oyunun konuflulmayan kurallar›n› ve kültürünü gözler önüne seriyor. Larry McDonald’›n Massachusetts’ten bafllay›p Lehman Brothers’in New York merkezine kadar uzanan insani öyküsüne yer veren kitap, Amazon.com’un en çok satan ekonomi kitaplar› listesinde ilk s›ralarda yer al›yor. “Sa¤duyunun Muazzam Baflar›s›zl›¤›: Lehman Brothers’›n Çöküflünün ‹çerden Öyküsü’nde” (A Colossal Failure of Common Sense: The Inside Story of the Collapse of Lehman Brothers), dev yat›r›m bankas›n›n çöküflünün çaresiz ve insafs›z bir flekilde yaklaflmakta oldu¤una tan›k olanlar›n flahitli¤ine yer F 54 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 veriliyor. New York Times’ta yer alan bir yaz›da kitab›n okuyuculara Lehman Brothers’ta çal›flman›n neye benzedi¤i konusundaki sars›c› duyguyu verdi¤i dile getiriliyor. En tepede, pervas›z ve büyüme ba¤›ml›s› yöneticileri görüyoruz. Burada karfl›laflt›¤›m›z Wall Street ac›mas›z bir yer. Keskin zeka, kibir, h›rs, insafs›zl›k ve di¤er insani özellikler güçlü bir biçimde kar›flarak bazen dev bankan›n servetini artt›r›yor ancak sonunda yok ediyor. Lehman Brothers’in iflas›n›n etkisi hala ölçülmeyi bekliyor. Ancak fluras› kesin ki; bu Amerika’n›n –ve dünyan›n- finansal sistemini mahveden bir darbeydi. Ne yaz›k ki olmas› gerekmiyordu. Bu kitap, olmas› gerekmeyen bir bat›fl›n niçin ve nas›l gerçekleflti¤inin öyküsüdür. Wall Street Journal’in tan›m›yla, flirketini batmayacak kadar büyük olarak tan›mlayan bir CEO’nun bafl›na gelenler… Halen Pangea Capital Management’in baflkan› olan Lawrence G. McDonald, 2008’e kadar Lehman Brothers’in sorunlu borçlar ve de¤iflken menkul de¤erler baflkan yard›mc›s›yd›. A Colossal Failure of Common Sense: The Inside Story of the Collapse of Lehman Brothers Lawrence G. McDonald Crown Business, Temmuz 2009, 368 sayfa Yat›r›mc›n›n Manifestosu ok satan ekonomi kitaplar›n›n yazar› William J. Bernstein, bu kez yaflam boyu bir yat›r›m plan› rehberiyle okuyucular›n karfl›s›nda. Bernstein, piyasalardaki alt üst olufl döneminde, sadece kötü zamanlarda de¤il, iyi zamanlarda da kullan›lacak, derinlemesine kavray›fl ve pratik önerilerle dolu bir çal›flma haz›rlad›. “Yat›r›mc›n›n Manifestosu: Refaha, K›yamet Gününe ve Aras›ndaki Her fieye Haz›rlanmak” (The Investor’s Manifesto: Preparing for Prosperity, Armageddon and Everything in Between), risk ve getiri aras›ndaki iliflkiyi irdelerken; yat›r›mc›lara flu konularda yard›mc› olmay› planl›yor: Yat›r›m endüstrisinde ifl yaparken nas›l hayatta kal›nabilir, piyasa etkinli¤inin pratik anlam›, ne kadar tasarruf edilmesi gerekir, panikler ve ç›lg›nl›klarda ayakta durabilme disiplini nas›l edinilebilir, finansal güvenlik ve özgürlü¤ü sa¤lamak için hangi araçlar kullan›labilir. Yat›r›m ve emeklilik portföylerinin daha ön- Ç The Investor’s Manifesto: Preparing for Prosperity, Armageddon and Everything in Between William S. Bernstein Wiley Publishing, Kas›m 2009, 224 sayfa ceki yönetim stratejileri son finansal krizle beraber ifllevsiz kald›. Bernstein, son iki y›lda finansal ortam›n nas›l de¤iflti¤ini inceledikten sonra, yat›r›mc›lar›n bu ortamda neler yapabilece¤ini ve zaman içinde refah›n› artt›rmak için hangi yat›r›m yaklafl›mlar›n› uygulayabilece¤ini irdeliyor. Yat›r›m ve tasarruf sorunlar›n› kendi sorunu gibi alg›lay›p çözüm gelifltiren Bernstein, tüm teknik öneri ve analizlerin yan› s›ra, yat›r›mc›lara düzenli olarak yön veren duygu ve tav›rlara da yer veriyor. Menkul de¤er seçim ve çeflitlendirme stratejilerinde usta konumundaki William S. Bernstein, bir finansal teorisyen oldu¤u kadar, ba¤›ms›z yat›r›mc›lar›n da kahraman›. Bernstein’›n kitaplar›ndan “Yat›r›m›n Dört Temel Tafl›” Scala Yay›mc›l›k taraf›ndan Türkçe’ye kazand›r›ld›. Son kitab› “A Splendid Exchange; How Trade the World”, ticaretin; savafllar›n, sömürünün ve jeopoliti¤in en önemli unsuru oldu¤unu vurguluyor ve serbest ticaret olgusunu irdeliyor. Stephen Roach’›n Asya’s› sya bölgesi, Morgan Stanley’in k›demli asya uzman› Stephen Roach’›n kiflisel tutkusu oldu. “Yeni Asya’ya Stephen Roach’›n Bak›fl›: Yeni Bir Küreselleflme ‹çin F›rsatlar ve Meydan Okuyufllar”’da (Stephen Roach on the Next Asia: Opportunities and Challenge for A New Globalization) yazar›n sadece Asya konusunda de¤il, genifl anlamda bölgenin küreselleflmifl finansal piyasalara nas›l eklemlendi¤ini de irdeleyen 70’ten fazla araflt›rma makalesi yer al›yor. Kitap, Asya faktörünün statik bir konsept olmad›¤›n›, daha çok sürekli de¤iflen ve geliflen bir bölge oldu¤unu savunuyor. Kitap; Asya’n›n küreselleflmedeki kritik rolü, Çin ekonomisinin yeniden dengeye oturmas›, entegrasyon ve rekabet için yeni bir bölgesel ortak çal›flma ve bu de¤iflimde yaflanacak risklerin aç›k bir biçimde tart›fl›lmas› gibi bölümlerden olufluyor. Okuyucular›n da dünyan›n en dinamik bölgesini anlamas›n› ve buradan karl› ç›kmas›n› hedefliyor. Son üç y›lda Roach taraf›ndan yaz›lm›fl makalelerden olu- A Stephen Roach on the Next Asia: Opportunities and Challenge for A New Globalization Stephen Roach Wiley Publising, Eylül 2009, 432 sayfa flan kitap, modern ekonomi tarihinin en zorlu dönemini de analiz ediyor. Roach, bu flekilde küresel ekonomik krize de bak›yor ve bunun küreselleflme üzerindeki etkilerini tart›fl›yor. Çin’in ekonomisini yeniden dengeye oturturken, karfl›laflaca¤› sorunlar detayl› bir biçimde incelenirken, ticaret konusunda gerilen ABDÇin iliflkilerini de analiz ediyor. Ayr›ca Japonya, Hindistan ve Güney Kore’nin karfl›laflaca¤› sorunlara da yer veriyor. Evet, Asya ekonomileri Çin’in öncülü¤ünde küresel krizden kurtulmufl gibi gözüküyor. Eski Asya’n›n büyümesi her zaman küresel büyüme motorunun kapasitesi ile ilgiliydi. Ancak bu kez Asya’n›n 3.5 milyar tüketicisi bölgedeki ekonomik kalk›nman›n flekillenmesinde gittikçe artan büyük bir rol oynuyor. Yazar, kitab›n sonuç bölümünde, Asya Yüzy›l› umutlar› ve rüyan›n gerçek olmas› için neler yap›lmas› gerekti¤ini aç›kl›yor. Son 30 y›l›na oranla çok farkl› bir döneme giren Asya, Yeni Asya’dan, Asya Yüzy›l›’na geçebilecek mi? Roach, iflte bu de¤erli rehber kitapta bu sorunun yan›t›n› ar›yor. kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 55 KYD ENDEKSLER‹ KYD Fon Endeksleri ENDEKSLER A Tipi B Tipi TAR‹H 31 Aral›k 2007 - 31 Aral›k 2008 31 Temmuz 09 31 A¤ustos 09 30 Eylül 09 31 Aral›k 2007 - 31 Aral›k 2008 31 Temmuz 09 31 A¤ustos 09 30 Eylül 09 DE⁄ER 365.60 480.24 520.37 533.09 1017.96 1064.29 1068.76 1073.41 GÜNLÜK DE⁄‹fi‹M (%) 0.06 2.18 0.26 0.80 0.04 0.05 0.04 0.02 HAFTALIK DE⁄ER (%) 0.65 4.56 0.67 2.14 0.24 0.14 0.05 0.12 AYLIK DE⁄‹fi‹M (%) 3.32 7.52 8.36 2.44 1.15 0.52 0.42 0.44 YILBAfiI DE⁄‹fi‹M (%) -31.25 31.36 42.34 45.82 12.54 4.55 4.99 5.45 KYD YTL Bono Endeksleri ENDEKSLER 30 GÜN 91 GÜN 182 GÜN 365 GÜN 547 GÜN TÜM TAR‹H 31 Aral›k 2007 - 31 Aral›k 2008 31 Temmuz 09 31 A¤ustos 09 30 Eylül 09 31 Aral›k 2007 - 31 Aral›k 2008 31 Temmuz 09 31 A¤ustos 09 30 Eylül 09 31 Aral›k 2007 - 31 Aral›k 2008 31 Temmuz 09 31 A¤ustos 09 30 Eylül 09 31 Aral›k 2007 - 31 Aral›k 2008 31 Temmuz 09 31 A¤ustos 09 30 Eylül 09 31 Aral›k 2007 - 31 Aral›k 2008 31 Temmuz 09 31 A¤ustos 09 30 Eylül 09 31 Aral›k 2007 - 31 Aral›k 2008 31 Temmuz 09 31 A¤ustos 09 30 Eylül 09 DE⁄ER 487.13 521.81 525.65 529.07 633.67 689.95 695.60 701.61 785.05 871.94 880.15 891.05 734.61 842.29 853.40 870.15 160.50 188.28 192.01 196.24 682.82 777.75 788.75 802.90 GÜNLÜK DE⁄‹fi‹M (%) 0.04 0.02 0.06 0.02 0.05 0.02 0.06 0.06 0.06 -0.02 0.07 0.10 0.12 -0.02 0.07 0.17 0.10 -0.01 0.01 0.20 0.08 0.02 0.05 0.14 HAFTALIK DE⁄ER (%) 0.29 0.16 0.15 0.15 0.41 0.16 0.12 0.22 0.60 0.32 0.13 0.30 1.02 0.66 -0.06 0.56 1.03 1.13 -0.20 0.66 0.76 0.86 0.00 0.42 AYLIK DE⁄‹fi‹M (%) YILBAfiI DE⁄‹fi‹M (%) 1.48 0.75 0.74 0.65 1.78 0.89 0.82 0.86 2.58 1.36 0.94 1.24 4.95 2.09 1.32 1.96 6.50 2.95 1.98 2.20 4.69 2.18 1.41 1.79 17.89 7.12 7.91 8.61 18.41 8.88 9.77 10.72 19.32 11.07 12.11 13.50 20.22 14.66 16.17 18.45 19.42 17.31 19.63 22.27 18.60 13.90 15.51 17.59 AYLIK DE⁄‹fi‹M (%) YILBAfiI DE⁄‹fi‹M (%) 1.21 0.07 -0.02 0.15 -2.90 -3.59 1.73 -1.16 0.18 0.39 0.37 0.35 6.65 -3.11 3.30 1.46 3.17 1.77 1.75 1.91 35.77 -1.84 -0.14 -1.29 -0.80 1.28 1.66 2.01 26.2 -2.11 1.13 2.60 KYD FX DIBS Bono Endeksleri ENDEKSLER USD USD - TL EUR EUR - TL TAR‹H 31 Aral›k 2007 - 31 Aral›k 2008 31 Temmuz 09 31 A¤ustos 09 30 Eylül 09 31 Aral›k 2007 - 31 Aral›k 2008 31 Temmuz 09 31 A¤ustos 09 30 Eylül 09 31 Aral›k 2007 - 31 Aral›k 2008 31 Temmuz 09 31 A¤ustos 09 30 Eylül 09 31 Aral›k 2007 - 31 Aral›k 2008 31 Temmuz 09 31 A¤ustos 09 30 Eylül 09 DE⁄ER 127.81 130.07 130.05 130.25 118.28 116.11 118.12 116.75 111.79 113.22 113.64 114.04 121.56 119.00 122.93 124.72 GÜNLÜK DE⁄‹fi‹M (%) 0.24 0.01 0.01 0.01 0.86 -0.52 0.38 -0.33 0.01 0.02 0.02 0.02 -0.34 -0.19 -0.09 0.05 HAFTALIK DE⁄ER (%) 0.33 0.04 0.04 0.04 1.02 -0.56 1.31 0.28 0.04 0.09 0.09 0.09 0.92 -1.23 1.20 -0.74 KYD EUROBOND Endeksleri ENDEKSLER USD USD - TL EUR EUR - TL TAR‹H 31 Aral›k 2007 - 31 Aral›k 2008 31 Temmuz 09 31 A¤ustos 09 30 Eylül 09 31 Aral›k 2007 - 31 Aral›k 2008 31 Temmuz 09 31 A¤ustos 09 30 Eylül 09 31 Aral›k 2007 - 31 Aral›k 2008 31 Temmuz 09 31 A¤ustos 09 30 Eylül 09 31 Aral›k 2007 - 31 Aral›k 2008 31 Temmuz 09 31 A¤ustos 09 30 Eylül 09 DE⁄ER 182.70 206.32 209.82 214.91 169.63 184.83 191.33 193.52 148.08 165.45 167.70 171.90 183.95 199.60 208.41 216.17 GÜNLÜK DE⁄‹fi‹M (%) HAFTALIK DE⁄ER (%) AYLIK DE⁄‹fi‹M (%) YILBAfiI DE⁄‹fi‹M (%) 0.00 0.16 0.07 0.53 0.63 -0.37 0.44 0.19 0.00 0.14 0.11 0.10 -0.35 -0.06 0.01 0.14 0.67 0.51 0.42 -0.31 1.37 -0.09 1.71 -0.06 0.44 0.27 0.31 0.74 1.32 -1.02 1.45 -0.05 12.34 2.78 1.70 2.43 7.82 -0.95 3.52 1.14 4.92 1.57 1.36 2.50 11.64 -1.88 4.41 3.72 0.88 12.93 14.84 17.63 32.53 8.96 12.79 14.08 0.45 11.73 13.25 16.09 25.71 8.51 13.30 17.52 GÜNLÜK DE⁄‹fi‹M (%) HAFTALIK DE⁄ER (%) AYLIK DE⁄‹fi‹M (%) YILBAfiI DE⁄‹fi‹M (%) 1.08 0.59 0.56 0.52 1.26 0.71 0.68 0.63 15.28 5.36 5.95 6.50 17.5 6.41 7.14 7.81 KYD O/N REPO Endeksleri ENDEKSLER NET BRÜT 56 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 TAR‹H 31 Aral›k 2007 - 31 Aral›k 2008 31 Temmuz 09 31 A¤ustos 09 30 Eylül 09 31 Aral›k 2007 - 31 Aral›k 2008 31 Temmuz 09 31 A¤ustos 09 30 Eylül 09 DE⁄ER 269.13 283.55 285.13 286.62 341.88 363.80 366.29 368.58 0.03 0.02 0.05 0.02 0.04 0.02 0.06 0.02 0.22 0.13 0.12 0.12 0.28 0.16 0.15 0.14 SEKTÖR VER‹LER‹ Yat›r›m Fonlar›nda Üçüncü Çeyrek Genel De¤iflim MKB 100 Endeksi y›l›n üçüncü çeyre¤inde nette %28,35, reel olarak da %27,91 oran›nda getiri elde etmifltir. FM A Tipi Endeksi, nette %20,56 , reel olarak %20,14 oran›nda de¤er kazan›rken, FM B Tipi Endeksi, nette %1,32 , reel olarak ise %0,98 oran›nda de¤er kazanm›flt›r. IMKB 100 endeksinin, ilk alt› ayl›k süren yükselifli, y›l›n üçüncü dönemimde de devam etmifltir. FM A Tipi ve FM B Tipi endeksi de dönemi pozitif getiri ile kapatm›flt›r. I Fonlardaki Büyüme ›l›n üçüncü çeyre¤inde, A Tipi fonlar›n portföy de¤eri %28 oran›nda, yat›r›mc› say›s› da %1,24 oran›nda art›fl göstermifltir. B Tipi fonlar›n ise, yat›r›mc› say›lar› %0,44, portföy de¤erleri de %5 oran›nda artm›flt›r. A Tipi fonlarda , Hisse Fonu haricinde yat›r›mc› say›s› azalan fon türü bulunmazken, B Tipi fonlarda, De¤iflken Fon ve Yabanc› Fonlardan ç›k›fl yaflanm›flt›r. Ayr›ca fon türleri ve tiplerinin genel itibariyle ba¤l› olduklar› A Tipi ve B Tipi fon endekslerindeki de¤iflimden ar›nd›rd›¤›m›z, Fon Endekslerine Göre De¤iflim sütununda ise, A Tipi fonlar›n %7,30, B Tipi fonlar›n ise %3,39 oran›nda artt›¤›n›, tüm piyasan›n da toplamda %10,69 oran›nda büyüdü¤ünü görebiliriz. Y Portföylerin Varl›k Da¤›l›mlar› 2 009’un üçüncü çeyre¤inde, tüm yat›r›m fonlar›n›n varl›k da¤›l›mlar› grafi¤ini yanda görebilirsiniz. Dönem dönem ufak de¤ifliklikler olsa da Repo %50, Kamu Borçlanma %40, Hisse %5, BPP %4 seviyelerinde seyretmektedir. kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 57 SEKTÖR VER‹LER‹ Fonlardaki Büyüme ve Enflasyon Fon Endeksleri ve Enflasyon P F ortföy de¤erlerini karfl›laflt›rmak için üstteki tabloda da görebilece¤iniz gibi, bir y›ll›k de¤iflimlerini enflasyondan ar›nd›rd›ktan sonra, bulunduklar› endeksteki de¤iflimlerinden de ar›nd›r›yoruz. Bir y›ll›k sürede fon piyasas›nda; A Tipi fonlar›n %57,05, B Tipi fonlar›n %14,11, tüm pazar›n da %15,07 gibi bir oranda büyüdü¤ünü görmekteyiz. on endeksleri ile enflasyonu karfl›laflt›rd›¤›m›z yukar›daki tabloda, tüm endeksler dönemi art› de¤erlerde kapatm›fl ve enflasyona yenilmemifltir. IMKB endeksine bakt›¤›m›zda, %38,35 reel olarakta %31,42 gibi bir oranda art›fl yaflanm›flt›r. Tip ve Tür Baz›nda Büyüklükler ve De¤iflimler 2 009 y›l›n›n üçüncü çeyre¤inde fonlar›n tür baz›nda da¤›l›mlar›n› gösterdi¤imiz üstteki tabloda, A Tipi fonlar›n portföy de¤erleri %28, B Tipi Fonlar›n portföy de¤erleri %5 oran›nda artarken, tüm piyasa %5 oran›nda büyümüfltür. Tüm piyasan›n yat›r›mc› say›lar›nda yüzdelik bir de¤iflim yaflanmam›flt›r. B Tipi Fonlar tüm piyasan›n %94’lük bir k›sm›n› 58 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 olufltururken, A Tipi fonlar, piyasan›n %6’s›n› oluflturmaktad›r. A Tipi yat›r›m fonlar›n›n doluluk oranlar› %13 oran›nda, B Tipi yat›r›m fonlar›n›n doluluk oranlar›, %21 art›fl göstermifltir. Sonuç olarak; ikinci çeyre¤e bakt›¤›m›zda, portföy büyüklü¤ü ve doluluk oranlar›nda, ilgili dönemde art›fllar yaflanm›flt›r. Fon Endeksleri ve De¤iflimler 2 009 y›l›n›n üçüncü çeyre¤i itibariyle fon endeksleri ile enflasyonu karfl›laflt›rd›¤›m›z yandaki tabloda; IMKB endeksinin geçti¤imiz dönemdeki büyük yükseliflinden dolay› tüm endekslerin artt›¤›n› ve yat›r›mc›lar›n› enflasyona karfl› korudu¤unu görebiliyoruz. Not: De¤iflken Fon Endeksi A ve B tipi fonlardan oluflmaktad›r. Fon endeksleri içindeki maksimum fon say›s› sabit olmakla birlikte, dönemsel olarak azalabilmektedir. Endeksler, yat›r›mc› say›s› ve fon büyüklüklerinin birlefltirilmifl s›ralamas› ile hesaplanmakta, endekse dahil olan ve ç›kan ayr›m› yap›lmaktad›r. Tabloda ki Fonmarket endeksleri ile ilgili tüm bilgileri, nas›l hesapland›¤›n› ayr›nt›l› olarak www.fonmarket.com adresinden inceleyebilirsiniz. FonMarket.com cebinizde. iPhone ve iPod Touch üzerinden FonMarket.com'u Türkçe, ‹ngilizce, Frans›zca ve Rusça takip edebilirsiniz. >> bu özel versiyon için iPhone'unuzdan www.fonmarket.com'a girin kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009 59 SEKTÖR VER‹LER‹ Emeklilik Fonlar›nda Üçüncü Çeyrek De¤er Art›fllar› E Emeklilik fonlar›n›n 2009 y›l› üçüncü çeyre¤inde portföy de¤erlerinin %11,32 art›fl›n›n yan› s›ra pay say›lar›n›n da %4,55 oran›nda artt›¤›n› görebiliyoruz. Emeklilik fon pazar›n›n büyümesi %6,77 civar›nda gerçekleflmifltir. Fonlardaki Büyüme ve Enflasyon P ortföy de¤erlerini karfl›laflt›rmak için yandaki tabloda da görebilece¤iniz gibi bir y›ll›k de¤iflimleri enflasyondan ar›nd›r›yoruz. Bir y›ll›k sürede fon piyasas›n›n, %48,06 büyüdü¤ünü, bu büyümeden enflasyonu ç›kartt›¤›m›zda, emeklilik fonlar›n›n net olarak %40,64 büyüdü¤ünü söyleyebiliriz. Portföylerin Varl›k Da¤›l›mlar› 2 009 y›l›n›n üçüncü çeyre¤inde tüm fonlar›n varl›k da¤›l›mlar› grafi¤ini yanda görebilirsiniz. Dönem dönem ufak de¤ifliklikler olsa da Kamu Borçlanma %71, Repo %13, Hisse %9, Di¤er %5 seviyelerinde seyretmektedir. 60 kurumsal yat›r›mc› ekim-aral›k 2009