ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ
Transkript
ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ
12/2/2014 Bir Üretim Sisteminin Tasarımı ve İyileştirilmesi ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ: Bir Üretim Sisteminin Tasarımı ve İyileştirilmesi DOÇ. DR. KAZIM SARI ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BEYKENT ÜNİVERSİTESİ Bu bölümde bir endüstri mühendisinin üretim sisteminin tasarım ve iyileştirilmesine yönelik yapabilecekleri unsurlar üzerinde durulacaktır. Fiziki varlıklar denildiğinde; tesis, üretim ekipmanı, bilgi teknolojileri, malzeme elleçleme ve depolama ekipmanları kastedilmektedir. Not: Bu ders notunun hazırlanmasında Prof. Jane M. Fraser’ in Introduction to Industrial Engineering adlı kitabından yararlanılmıştır. Bir üretim sisteminin tasarımı ve iyileştirilmesi Bu noktasa aşağıdaki sorulara yanıt aranmaktadır: 1. Bir işletme ne tür fiziki varlıklara sahip olmalı? 2. Bu fiziki varlıklar nerede tutmalı? (Tesis Planlaması) Tesislerin yerleri nerede olmalı? Bu varlıklar tesis veya bina içerinsine nasıl konumlandırılmalı? (Tesis Tasarımı) 3. İşletme malzemeleri nasıl depolar ve hareket ettirir? 4. İşletme bilgiyi nasıl depolar ve yönetir? 5. İşletme maddi varlıklarının bakımını nasıl yapar? 1. Ne tür fiziki varlıklara ihtiyaç duyulmaktadır? Üretilecek ürünün türüne göre kullanılacak ekipmanlarda farklılık gösterebilir. Bir çelik üretim fabrikası Bir hastane Ekipman seçiminde aşağıdaki unsurlara dikkat edilir: 2. İşletmenin Fiziki Varlıkları Nerede Tutulmalı? Tesislerin yerleri nerede olmalı? Yeni bir üretim tesisi kurarken aşağıdaki 3 unsur dikkate alınır 1. Mal veya hizmeti satın alacak müşterilerin lokasyonu, 2. O bölgede mal üretme veya hizmet sunmanın maliyeti, 3. Ham maddenin o bölgeye taşınmasının maliyeti, üretilen ürünün müşteriye ulaştırılmasının maliyeti, Bir restoran için 1. faktör çok önemli iken, otomobil üretimi için 2. ve 3. faktör daha önemlidir. Ürün veya hizmetin tasarım özellikleri Tahmini üretim miktarı Tedarikçilerin sundukları hizmet ve maliyetleri Bir parçanın satın alma maliyeti veya kendi yapma olanağımız ve bunun maliyeti Lokasyon Kararı Lokasyon kararını etkileyen faktörler İşçi Üretkenliği Döviz kuru ve kur riski Maliyetler Görünür maliyetler Görünmez maliyetler Politik riskler, değerler ve kültür Pazara yakınlık Tedarikçilere yakınlık Rakiplere yakınlık 1 12/2/2014 İşçi Üretkenliği Faktör Puanlama Yöntemi PUANLAR (100 ÜZERİNDEN) FAKTÖRLER İşçi Üretkenliği = Üretilen ürün sayısı Kullanılan işçi saati AĞIRLIK DANİMARK A .25 70 60 (.25)(70) = 17.5 İnsan-araba oranı .05 50 60 (.05)(50) = 2.5 (.05)(60) = 3.0 Kişi başına gelir .10 85 80 (.10)(85) = 8.5 (.10)(80) = 8.0 Vergi Yapısı .39 75 70 (.39)(75) = 29.3 (.39)(70) = 27.3 Eğitim ve Sağlık .21 60 70 (.21)(60) = 12.6 (.21)(70) = 14.7 70.4 68.0 1.00 New York (130, 130) X- koordinatı = Chicago (30, 120) 120 – Y- koordinatı = | | | | | 30 60 90 120 150 i iy i i i dix = i lokasyonunun x koordinatı diy = i lokasyonunun y koordinatı Qi = i lokasyonuna gelen veya giden ürün sayısı East-West Arbitrary origin Ağırlık Merkezi Yöntemi åd Q åQ i where | – ix i i TALEP Chicago = 2,000 Atlanta = 2000 Pittsburgh = 1000 New York = 1000 Atlanta (60, 40) åd Q åQ i Pittsburgh (90, 110) 90 – 30 – (.25)(60) = 15.0 Ağırlık Merkezi Yöntemi North-South 60 – DANİMARKA FRANSA İş gücü bulunabilirliği Toplamlar Ağırlık Merkezi Yöntemi AĞIRLIKLI PUANLAR FRANS A Ağırlık Merkezi Yöntemi North-South New York (130, 130) Chicago (30, 120) (30)(2000) + (90)(1000) + (130)(1000) + (60)(2000) x-koordinatı = 2000 + 1000 + 1000 + 2000 = 66.7 120 – Pittsburgh (90, 110) + 90 – Ağırlık Merkezi (66.7, 93.3) 60 – (120)(2000) + (110)(1000) + (130)(1000) + (40)(2000) y-koordinatı = 2000 + 1000 + 1000 + 2000 = 93.3 30 – – | Atlanta (60, 40) | | | | | 30 60 90 120 150 East-West Arbitrary origin 2 12/2/2014 2. İşletmenin Fiziki Varlıkları Nerede Tutulmalı? Montaj Hattı Dengeleme Problemleri AMAÇLARI 1. Düzenli bir malzeme akışını sağlamak 2. İnsan gücü kullanımını en üst düzeye çıkarmak 3. Makine kapasitelerini en üst düzeyde kullanmak 4. İşlemlerin en az sürede gerçekleşmesini sağlamak 5. Boş süreleri veya dengeleme kayıplarını en aza indirmek 6. Malzeme kullanım miktarını en küçüklemek Bu varlıklar tesis veya bina içerisine nasıl konumlandırılmalı? Genel anlamda dört tür yerleşim türü mevcuttur: 1. Ürün Akışına Göre Yerleşim Montaj Hattı Dengeleme 2. 3. 4. Sürece Göre Yerleşim Sabit Konumlu Ürüne Göre Yerleşim Hücresel Yerleşim Sürece Göre Yerleşim Ameliyathane Acil Triaj Odası Sürece Göre Yerleşim: Amaç Acil Kabul Hasta A – kırık ayak Hasta B - Kalp rahatsızlığı Laboratuvar Hangi bölüm hangi bölümün yakınında veya uzağında olmalı ki toplam insan/malzeme seyahat süresi veya mesafesi en kısa olur. İki çözüm yöntemimiz var: Küçük çaplı problemlerde grafiksel çözüm Bilgisayar programları ile optimizasyon Radyoloji Acil Yatakları Eczane CRAFT, ALDEP, CORELAP, Factory Flow, Pro planner Fatura/Çıkış 3. İşletme Malzemeleri Nasıl Depolar ve Hareket Ettirir? Vinç ve küçük vinç Malzeme eleçleme ve depolama ekipmanları 1. Cranes and hoists (vinç ve küçük vinçler) 2. Automated Storage and Retrieval Systems (Otomatik depolama ve Geri Alma Sistemleri) 3. Fork lift trucks, hand trucks, (Forklift ve el arabası) 4. Conveyors, (Konveyör) 5. Pallets, containers, bins, shelves, and racks, (Palet, konteyner, kutu ve raf sistemleri) 3 12/2/2014 Otomatik depolama ve Geri Alma Sistemleri Forklift, Palet Konveyörler Konteyner ve raf sistemleri 4. İşletme bilgiyi nasıl depolar ve yönetir? 4. İşletme bilgiyi nasıl depolar ve yönetir? Bütün sistemler bilgi üretir (makine arızaları, üretim miktarı, hatalı hammadde miktarı) ve anlık bilginin karar süreçlerinde kullanılması gerekmektedir. Bilgi Otomasyonu az maliyet artışı ile üretim sisteminin tüm süreçlerine ait bilgilerin depolanmasını ve gerektiğinde ulaşılmasını sağlar. Bilgi teknolojileri için yatırım söz konusu olduğunda bir endüstri mühendisinin aşağıdaki unsurları dikkatle incelemesi gerekmektedir: 1. El terminalleri 2. Bar kod ve rfid teknolojisi 3. Satış noktası verilerinin toplanması Verimsiz bir süreci otomasyona geçirmemek gereklidir. Bilgiyi oluştuğu anda topla Müşteri için bir değer kat Bilgisayarla çalışılabilirdik eskiye göre iyi durumda, ancak halen bir problem. Bilgi teknolojilerinin bakımına ve bakım maliyetine izin ver 4 12/2/2014 5. İşletme maddi varlıklarının bakımını nasıl yapar? Toplam Üretken Bakım (TPM) üç unsuru sıfırlamayı hedeflemektedir: Makine arızasını sıfırla Ekipman kaynaklı hataları sıfırla Ekipman hız, performans kaybını sıfırla Diğer bir amaç da ekipman kaynaklı yaralanmaların sıfırlanmasıdır. 5