k 46 ile kompakt iplik eğirmede yüksek kaliteli ipliklerin ekonomik
Transkript
k 46 ile kompakt iplik eğirmede yüksek kaliteli ipliklerin ekonomik
XIII. Uluslararası İzmir Tekstil ve Hazır Giyim Sempozyumu 2-5 Nisan 2014 K 46 İLE KOMPAKT İPLİK EĞİRMEDE YÜKSEK KALİTELİ İPLİKLERİN EKONOMİK ÜRETİMİNDE MÜKEMMELLİK Urs Flach Rieter Türkiye Satış Sorumlusu Rieter, iplik eğirme makineleri üretiminde büyük olasılıkla en iyi bilinen isimdir. Yaklaşık 220 yıllık tarihi ve gelecek odaklı, teknolojiye dayalı ruhu, Rieter’i bu endüstride en tanınmış adres yapmaktadır. Rieter balya açıcıdan tüm dört eğirme makinesine kadar sistem sağlayıcı olarak tektir ve bütün eğirme işlemlerinin detayları, avantajları ve özel karakteristikleri ile ilgili ayrıntılı bir tanıtım yapabilmektedir. Ancak, konuşmanın odağı, tek emiş kanalı ve sert silindirleriyle çok düşük enerji tüketiminin sağlandığı tek sistem olan iyi yapılandırılmış kompakt sistemi olacaktır. Mekanik eğirme, Rieter’in buluşu olan “eğirme çarkı” veya daha bilinen adıyla “selfaktör” ile başlamıştır. 19. yüzyılın başlarında, selfaktörle birlikte, ring iplik eğirme tarihi başlamıştır. İlk üretim sadece İngiltere’de gerçekleşmiş ve kısa süre sonra Rieter lider konuma gelmiştir. 20. yüzyılın başlarında itibaren, ta ki ITMA 1967’de Çeklerin geliştirdiği rotor eğirme sisteminin tanıtımına kadar, mevcut sistemlerin yerini almıştır. Rotor iplikçiliği, 70’li yılların sonlarında 80’lerde ve 90’larda, ring iplikçiliğindeki yeniden doğuştan önce, özellikle denim için resim tekrar değişmeden öncesine kadar, ses getirmeye devam etmiştir. Bu durum eğirme kapasitesinin Batı Avrupa ve ABD’den yeni gelişen pazarlara kaymasıyla paralel olarak gerçekleşmiştir. 1999’da ITMA’da üçüncü oyunca ilk defa tanıtılmıştır: Bugüne kadar yenilemeyen özellikleriyle Kompakt İplik Eğirme Sistemi. İlk firmalar, Rieter’in K makineleri ile Suessen’in EliTe makineleridir ve bu makineler hala bu pazardaki liderlerdir. 10 yıldan az bir süre önce başlayan en yeni oyuncu, hava jetli eğirmenin de farklı özellikleri ve avantajları vardır. Oldukça yüksek üretim hızları ancak lif boyu ve iplik numarası açısından sınırlı kullanımıyla bugün için niş bir oyuncudur ancak gelecekte gerçek bir oyuncu olması beklenmektedir. Eğirme işlemleri çeşitlilik gösterse de benzerlikleri mevcuttur 20-30 m/dk gibi düşük eğirme hızlarına sahip ring ve kompakt eğirme işlemleri diğer sistemlerle kıyaslandığında 3 işlem adımından oluşmaktadır: fitil üretimi, eğirme ve bobinleme. Fitil üretimiyle şerit kalınlığı 1/5-1/10 oranında azalmakta ve bir miktar büküm verilmektedir. Ring ve kompakt eğirme makineleri bu düşüşü ekonomik olarak yapamadığı için fitil üretimine ihtiyaç duyulmaktadır. Ring ve kompakt eğirme, çıkış silindirlerinin giriş silindirlerinden hızlı dönmesiyle, fitilin nihai iplik numarasına inceltilmesinden ve sonrasında ipliğe iğ dönüşleriyle büküm verilmesinden oluşmaktadır. Büküm, eğirme üçgenine doğru kendiliğinden ilerlemekte ve düzgün bir büküm seviyesine imkan sağlamaktadır. Kompakt iplik eğirmede, çekim işleminden sonra, büküm işleminden önce bir yoğunlaştırma ve paralelleştirme işlemi eklenmektedir. Daha sonra, iki sistemde de bobin makinesiyle küçük kopslar büyük bobinlere tekrar sarılmaktadır. Rotor iplik eğirme sistemi (diğer adıyla açık uçlu eğirme sistemi) tamamen farklı çalışmaktadır. Tek adımda şeridin işlenmesi ve hazır bobinlerin elde edilmesinden oluşmaktadır. İşlem, liflerin tarak benzeri, küçük bir açıcı silindir ile ayrılmasıyla başlar. Tek tek ayrılan bu lifler basıncın yardımıyla, dönen rotorun içine beslenmekte, merkezkaç 386 XIII. Uluslararası İzmir Tekstil ve Hazır Giyim Sempozyumu 2-5 Nisan 2014 kuvvetinin etkisiyle rotorun yivine yerleşmektedir. Bu lif bileziğini bir iplik ucu ile (ön merkezden sağlanan) buluşturup ve geri çektiğinizde, lifler mevcut olanı büyüterek yeni bir iplik oluşturmaktadır. Üretim, yaklaşık 100-200 m/dak çıkış hızıyla gerçekleşmektedir. Hava jetli eğirme de yine ring iplikçiliği gibi bir çekim sistemiyle çalışmaktadır. Farklı olarak, büküm, tanjansiyel (teğetsel) hava basıncıyla gerçekleşmekte ve böylece lifler iplik gövdesinin çevresine sarılmaktadır. İşlem hızı 400 m/dak’yı aşabilmektedir. Farklı sistemlerin uygulama olanakları Ring iplikçiliği, iplik numarası ve lif tipi açısından en yaygın sistemdir. Yüksek mukavemet, düşük kütle varyasyonu ve yüksek tüylülük değerleri, ring ipliklerini birçok kullanım yeri için ideal hale getirmiştir. Kompakt iplikçiliği de benzer alanlarda kullanılmakta ancak çok düşük tüylülük ve yüksek mukavemet değerleri, bu ipliklerin gömleklik kumaşlar ve yatak çarşafları gibi yüksek kaliteli ürünlerde, bunun yanı sıra kaliteli örme ürünlerde kullanılmasına olanak sağlamaktadır. Genellikle kompakt iplikleri Ne 20’den daha ince üretilmektedir. Rotor iplikler yüksek dayanımlarıyla biraz kaba ipliklerdir ve hammaddeyle ilgili düşük gereksinimleri vardır. Daha çok kalın ipliklerde, iş giysilerinde ve teknik alanlarda kullanılmaktadırlar. Hava jetli eğirme, günümüzde esasen viskon ve belirli karışımlarda kullanılırlar, üretilen iplikler yüksek boncuklanma dayanımına sahiptir ancak mukavemetleri ring ipliklerine gore daha düşüktür. Günümüzde daha çok örmecilikte kullanılmaktadır. Rieter’in kompakt sisteminin diğerlerine göre temel farkları: Rieter’in K sistemleri tüm diğer sistemlerden 3 noktada farklılaşır: - Yıpranması söz konusu olan apronlar yerine sert yoğunlaştırma silindirleri Yoğunlaştırma ve lif toplama tüpü için tek emiş kanalı Enerji tüketimini azaltmak için hava kılavuz elemanı Sert silindirler sadece yıpranma sorununu ortadan kaldırmaz aynı zamanda daha hassas bir eğirme ortamı sağlar. Bu durum, özel eğirme geometrisiyle birlikte, diğer sistemlere göre daha yüksek eğirme hızlarına çıkılmasına imkan sağlar. Bu aynı zamanda Rieter’n yoğunlaştırma işlemini daha düşük enerji tüketimi ile sağlamayı başarabilmesinin nedenlerinden biridir. Bu sistem, hem kopan iplik uçlarındaki lif materyalini, hem de yoğunlaştırma prosesindeki emiş beslemek için, normal ring iplik makinesindekine benzer ana emiş kanalını kullanmaktadır. Bu, apronlu yoğunlaştırma sistemlerindeki ilave emiş sistemlerine kıyasla %75 daha az enerji tüketimi ile sonuçlanmaktadır. Sonuç olarak, Rieter, yoğunlaştırma prosesini, düşük enerji tüketimi ile sonuçlanan hava kılavuz elemanı ile sağlamaktadır. Rieter daha uzun makineler için, sistemi çift taraflı emiş sistemi ile desteklemektedir: sadece ayak (uç) kısmından değil baş kısmından da. Bunun neden fizik kurallarına gore şöyle açıklanmaktadır: daha uzun kanallar enerji tüketimini orantısız olarak artırmaktadır. Bu, aynı zamanda, Rieter’in emişi makinenin tam ortasından ikiye bölmesinin de sebebini oluşturmaktadır. 387 XIII. Uluslararası İzmir Tekstil ve Hazır Giyim Sempozyumu 2-5 Nisan 2014 Ancak yoğunlaştırma, sadece “i”’deki noktadır. Çok düşük enerji tüketimi için dengelenmiş 4 iğ kayış tahriki, iyi test edilmiş eğirme geometrisi ve daha bunun gibi birçok avantaj, başarılı ve ideal bir eğirme işleminin temelini oluşturmaktadır. Bu durum, Rieter’n kurulumuyla bitmez, bir yaşam ortağı olarak, sürekli müşteri desteği ve danışmanlık ile devam eder. 388