2023 hedeflerimizi koruyoruz
Transkript
2023 hedeflerimizi koruyoruz
ZAFER ÇAĞLAYAN / S.34 BARILLA / S.44 PETROL OUT ELEKTRİK IN / S.64 RİGEL RESTAURANT / S.68 ETÜDERGİ ’İN YAYIN ORGANIDIR YENİ UFUKLAR: İYİ TARIM GÜVENİLİR GIDA HABER: BÜYÜK BULUŞMA GERÇEKLEŞTİ PERSONEL FARK YARATIR SAYI : 12 OCAK - ŞUBAT - MART 2012 EDİTORYAL Etkinliğimiz artacak MELİH ŞAHİNÖZ ETÜDER Yönetim Kurulu Başkanı T ürkiye’ninenbüyükimalatsektörüolangıdaveiçecek endüstrisi,yıllık200milyarTLişhacminesahipve doğrudan1milyonkişiyiistihdamediyor.75milyona yaklaşannüfusumuzahergüngüvenligıdalar sağlamanınzorluğubiryana,sektörünrekabetçiyapısınınartıyor oluşudabizlerihergeçengündahazorşartlardaçalışmaya sevkediyor.Bununlabirlikte,asılkonumuzuntemelde“insan sağlığı”olduğununbilincindeyizvehergüntüketilenmilyonlarca gıdaürününütüketicilereulaştırmanındakeyfiniyaşıyoruz. Geridebıraktığımızyıl,zorluklarladolubiryıloldu.Kimi stratejistlergelecekyılındagıdafiyatlarıüzerindekibaskıların artacağı,güvenilirgıdayaulaşımınzorlaşacağıbiryılolacağı uyarısındabulunuyor.Buanlamda,gıdaveiçecekendüstrisinde emeksarfedenherkesindahasorumludavranmasıgerektiğini düşünüyorum. Benzerkonuları,TürkiyeGıdaveİçecekSanayiiDernekleri Federasyonu’nun(TGDF)düzenlediğiTGDFGıdaKongresi 2011’dedekonuştuk.“GlobalGelecek,Globalİşbirliği” sloganıylagerçekleşenveABD’denAvrupaBirliği’ne,OrtaDoğu veKörfezBölgesi’ndenUzakAsya’yakadardünyagıdave içeceksektörününüstdüzeyyöneticileri,kararalıcılarıve düzenleyicikuruluşlarından500kişininkatıldığıkongreninana başlıkları“SürdürülebilirGıdaGüvenliği,TedarikveArzı”, “SürdürülebilirTicaret,RekabetveEtik”,“Beslenme,Sağlık, TüketiciveMedya”ve“SürdürülebilirÇevre”idi.ETÜDER YönetimKuruluBaşkanıolarakbendekongrekapsamındabir sunumgerçekleştirdimvesektörümüzeilişkinbilgiaktardım. Bilindiğiüzeredünyanüfusu7milyaraulaştıvebunüfusun büyükbirkısmıhalenşehirlerdeyaşıyor.Şehirleşmeiseyeni ekonomikvesosyaldeğerlerlebirlikteyenibiryaşamtarzı oluşturuyor.Artıkevlerimizindışındadahaçokzamangeçiriyoruz, hattadiyebilirizki“Dünya,evlerimizindışındadönüyor.” Evlerimizindışındakibudünyanınekonomikhacmiise Türkiye’de15milyardolarolaraköngörülüyor.Üstelikbu pazarınyıllıkbüyümeoranıdayüzde14civarında…Busüreçte ETÜDERolaraksorumluluklarımızıbiliyorvebudoğrultuda faaliyetlerimizedevamediyoruz.Temelkonumuz“insansağlığı” vebuanlamdagıdagüvenliğininilkadımınındaçalışan personelineğitimiolduğubilgisindenhareketle,busayımızda, insankaynağımızıneğitimikonusunaodaklanmayaçalıştık. ETÜDERGİiçeriğinizenginleştirenbirbaşkakonuğumuzise T.C.EkonomiBakanıZaferÇağlayanoldu.SayınBakanımıza, önümüzdekiyılvekısavadelidönemdeTürkiyevedünya ekonomisiyleilişkilisorularımızkadar,sektörümüzeilişkin sorulardasorduk… ETÜDERDENdisiplinbaşlığımızdaiseUniproGenelMüdürü OğuzÖzkan’ıziyaretettikvekeyiflibirsohbetgerçekleştirdik. HepimiziniyitanıdığınıdüşündüğümOğuzÖzkan,Türk pastacılığınınduayenisimlerindenbirtanesivehemyetkinliği, hemdeUnipro’nungücüylepastacılıksektörüneyol göstermeyedevamediyor. BusayımızdatanıttığımızMARKALARiseBARILLAve KOMİLİoldu.Herikisidegıdasektörününliderisimleriolanbu markalarınkuruluşöykülerininyanısıratüketicigüvenininasıl kazandıklarıvegeleceğenasılbaktıklarınailişkindipnotlarıda sizeaktarmayaçalıştık. HersayımızdaolduğugibiHABERLER,YENİUFUKLAR, DENEYİMKONUŞUYOR,TEKNOLOJİveKÜLTÜRSANAT sayfalarımızdayineilgivebeğeniyleokuyacağınızı düşündüğümüzkonuvekonuklarımızıbulacaksınız. Sonolarak,geçtiğimizEkimveKasımaylarındameydana gelendepremlerinacısınıunutmadığımızı,elimizdengelenher türlümaddi,maneviyardımıVan’dakivatandaşlarımızla paylaştığımızıvepaylaşmayadevamedeceğimizidebelirtmek isterim. İnsanlıkadına,kayıplaryerinekazançlarınbololduğu; barış,huzurvesükûnunhükümsürdüğübirdünyadileğiyle mutluyıllar. Saygılarımla. ETÜDERGİ 5 SORUMLUYAZIİŞLERİMÜDÜRÜ EminKemalOKAN YÖNETİM ETÜDER AtatürkMah.GirneCad.TercanİşMerkezi No:29Kat:1Ataşehir/İstanbul w w w . e t u d e r . o r g . t r i n f o @ e t u d e r . o r g . t r 02164569690 REKLAMVEREZERVASYON EbruCÖMERT info@etuder.org.tr Yayımlananyazıvefotoğraflarınhakkı ETÜDERGİ’ye,ilanlarınsorumluluğu iseilansahiplerineaittir. Üçaydabiryayımlanır,ücretsizdir. YAYINAHAZIRLIK GENELYÖNETMEN MetinGÜLBAY GÖRSELYÖNETMEN YavuzKARAKAŞ EDİTÖR TolgaÇATAL GRAFİKTASARIM ErdalBAYRAKTAR DÜZELTMENEDİTÖR ErselERGÜZ FOTOĞRAFEDİTÖRÜ MuratGÜNEY FOTOĞRAF DamlaSALORÖZPINAR,NihatMALÇUK TELEFON 02166811821 BASKI DünyaYayıncılıkA.Ş. GlobusDünyaBasınevi 100.YılMahallesi34440BağcılarİSTANBUL Tel:02126290808 YAYINTÜRÜ Yaygınsüreli İÇİNDEKİLER SAHİBİVEYAYINYÖNETMENİ ETÜDERadınaMelihŞAHİNÖZ melih.sahinoz@etuder.org.tr 8 HABER Büyükbuluşmagerçekleşti TürkiyeGıdaveİçecekSanayiiDernekleriFederasyonu’nun(TGDF) düzenlediğiTGDFGıdaKongresi2011,geçtiğimizKasımayında yapıldı.Kamu,sanayiveakademidünyasınıbirarayagetirenTGDF GıdaKongresi2011,“GlobalGelecek,Globalİşbirliği”sloganıyla gerçekleştirilirken,kongreye,ABD’denAvrupaBirliği’ne,OrtaDoğu veKörfezBölgesi’ndenUzakAsya’yakadardünyagıdaveiçecek sektörününüstdüzeyyöneticileri,kararalıcılarıvedüzenleyici kuruluşlarından500kişikatıldı. 14 HABER DiverseySumaGeceleri hızkesmedendevamediyor 18 HABER ANUGA’yaTürkdamgası 20 HABER Hatay,DünyaGastronomi Şehrioluyor 28 KAPAK Enönemlikaynakinsankaynağıdır Evdışıtüketimkanallarınıngelişimisektöreilişkintüm aşamalarıntamamenyenilenmesini,gelişmesiniveuluslararası standartlarauyumunuda zorunlukılıyor.Gıda sektörününenönemli başlıklarındanbiriisegıda güvenliği…Üsteliksadece üretimaşamasındadeğil, gıdalarınsonkullanıcıya ulaşıncayakadarolan süreçlerindedegıdagüvenliği zincirininbozulmamasıçok önemli.Uzmanlar,bu anlamıylagıdagüvenliğinin başlangıçnoktasıolarakda personelineğitiminiişaret ediyor. 34 SÖYLEŞİ 2023hedeflerimizikoruyoruz T.C.EkonomiBakanıZaferÇağlayan,Türkiye’nin2023 vizyonunailişkinhedeflerinikoruduğunadikkatçekerken, “Avrupaülkeleri2008yılındayaşananekonomikdurgunluğun olumsuzetkilerinihenüztelafiedememişkenbudefaborç krizinegirdi.Krediderecelendirmekuruluşlarınınİtalya,İspanya veYunanistan’ınnotlarınıaşağıyönlürevizeederken Türkiye’ninnotunuikiderecebirdenyükseltmesi, ekonomimizinartıkkrizlerdedahaesnekbiryapıyasahip olabildiğiningüzelbirgöstergesidir”diyor. 40 YENİUFUKLAR İyitarım,güvenilirgıda 44 MARKA Dünyanınmakarnadevi:Barilla 48 ETÜDERDEN Türkpastacılığının duayenmarkası:Unipro UnileverprofesyonelürünlerservisiUnipro’nunGenelMüdürü OğuzÖzkan,sektördeki30yılavarandeneyimiyle,Türk pastacılıksektörününbüyümevegelişmesinebüyükkatkılarda bulunanbirprofesyonel.26yıldırUnipro’nunbaşındaolan OğuzÖzkanilesektörü,Unipro’nunfaaliyetleriilesektöre katkılarınıveelbetteETÜDER’ikonuştuk. 52 MARKA Komili...Türkiye’ninilkmarkası 56 TEKNOLOJİ Petrolout,elektrikin Enerjiyeduyduğumuzaçlık, günümüzdünyasınınen büyüksorunlarındanbiri. Malum,petroltürevienerji kaynaklarınınömürlerisınırlı vegelişmişdünyaülkelerinin temelkonularınınbaşında, yenienerjikaynaklarını aramakvebukaynakları günümüzdünyasınaadapte etmekgeliyor.Hibritve elektrikliaraçlardabu çabalarınbirürünüolarak artıkdahafazlakarşımıza çıkıyor.Üstelikelektrikliticari araçlaraartıkTürkiye’dederastlamakmümkün… 62 DENEYİMKONUŞUYOR GürerAykal: Müziksanatlarınengüzelidir 68 MEKÂN Boğaz’da balıkkeyfi Dünyanınengüzel manzarasınısunarİstanbul Boğazı…RigelRestaurant isebumanzaranınengüzel seyirnoktasındadır.Helebir debalıkmevsimiiseRigel’in keyfinedoyumolmaz… 72 GEZİ Venedik:Kanallarşehri 120’yeyakınadacıküzerinekurulanVenedik,dünyanın engüzelşehirlerindenbiri.Kanalları,festivalleri,köprüleri, gondollarıveGotikmimarisiileheryılmilyonlarcaturist ağırlayanVenedik,Türkseyyahlarındagözdesi konumunda. 80 AJANDA ETÜDERDEN HABERLER Büyük buluşma gerçekleş Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu’nun (TGDF) düzenlediği TGDF Gıda Kongresi 2011, geçtiğimiz Kasım ayında yapıldı. K amu,sanayiveakademidünyasını birarayagetirenTGDFGıda Kongresi2011,“GlobalGelecek, Globalİşbirliği”sloganıylaÇeşmeAltın YunusResort&ThermalHotel’de yapılırken,kongreye,ABD’denAvrupa Birliği’ne,OrtaDoğuveKörfezBölgesi’nden UzakAsya’yakadardünyagıdaveiçecek sektörününüstdüzeyyöneticileri,karar alıcılarıvedüzenleyicikuruluşlarından500 kişikatıldı. Gıda,TarımveHayvancılıkBakanı MehdiEker,SağlıkBakanYardımcısıAgah Kafkas,TGDFBaşkanıŞemsiKopuzve FoodDrinkEuropeBaşkanıJesusSerafin Perez’inaçılışkonuşmalarıylabaşlayan kongrede,YaşarHoldingOnursalBaşkanı SelçukYaşar,2007NobelBarışÖdülü sahibiAvrupaAkdenizİklimDeğişikliği MerkeziİklimEtkisiBölümüYöneticisiProf. Dr.RiccardoValentini,ILSIAvrupa DirektörüNicovanBezlen,GıdaTarımve HayvancılıkBakanlığıMüsteşarYardımcısı Dr.NihatPakdil,GıdaveKontrolGenel MüdürlüğüGıdaKontrolveLaboratuvar DaireBaşkanıMehmetBeykaya,Unilever DünyaSatınAlmaBaşkanıMarcEngel, ABDTarımBakanlığı(USDA)DışHizmetleri Birimi(OGA)GenelMüdürYardımcısı RalphGifford,KalkınmaBakanlığıDPT TarımDairesiBaşkanıMehmetTarakçıoğlu, 8 ETÜDERGİ “ ” Dünyamız 4,6 milyar yaşında ve 7 milyarıncı insan dünyaya gözlerini açtı. 2050 yılında dünya nüfusunun yüzde 70’i şehirlerde yaşayacak. Halen Türkiye nüfusunun yüzde 77’ye yakın büyük bölümü il ve ilçelerde yaşıyor; şehirleşme, ekonomik ve sosyal değerlerle birlikte ekolojik dengeyi de derinden etkiliyor. SEKTÖRDEN HABERLER SağlıkveBeslenmePlatformuBilimsel ÇalışmalarBaşkanYardımcısıDr.Julian Stowell,TürkDiabetCemiyetiBaşkanıProf. Dr.NazifBağrıaçıkileETÜDERYönetim KuruluBaşkanıMelihŞahinözbaştaolmak üzere,10’uyabancı30’uTürk,sektörün öndegelen40ismikonuşmacıolarakyer aldı. “SürdürülebilirGıdaGüvenliği,Tedarik veArzı”,“SürdürülebilirTicaret,Rekabetve Etik”,“Beslenme,Sağlık,TüketiciveMedya” ve“SürdürülebilirÇevre”olmaküzeredört anabaşlıktaiçeriklerinsunulduğuve tartışmayaaçıldığıkongredebirkonuşma yapanETÜDERYönetimKuruluBaşkanı MelihŞahinöz,sunumuna,“Dünyamız4.600 milyonyaşındave7milyarıncıinsan dünyayagözleriniaçtı”sözleriylebaşladıve izleyicilereçarpıcıbilgileraktardı.2050 yılındadünyanüfusununyüzde70’inin şehirlerdeyaşayacağını,halenTürkiye nüfusununyüzde77’yeyakınbüyük bölümünündeilveilçelerdeyaşadığını söyleyenŞahinöz,şehirleşmeninekonomik vesosyaldeğerlerlebirlikteekolojikdengeyi dederindenetkilediğininaltınıçizdi. Şahinöz,yeniyaşamtarzları,çalışmahayatı veaileyapısınınyenitüketimalışkanlıklarını körüklediğiniveaynınedenleyenitüketim kanallarınınortayaçıktığınıvurguladığı konuşmasında,restoranlar,büfeler,kafeler, eğitimkantinleri,oteller,ulaşımşirketleri, sporsalonları,cateringşirketleri,hastaneler veofislerbaştaolmaküzeregıdatüketim kanallarınınyenidenşekillendiğivedünyanın evlerimizdışındadöndüğünüsöyledi. MelihŞahinöz,konuşmasında,evdışı tüketimkanalınınpazarpayının15milyar dolarolduğubilgisinipaylaşırken,bu “ ” “Global Gelecek, Global İşbirliği” sloganıyla düzenlenen kongreye, ABD’den Avrupa Birliği’ne, Orta Doğu ve Körfez Bölgesi’nden Uzak Asya’ya kadar dünya gıda ve içecek sektörünün üst düzey yöneticileri, karar alıcıları ve düzenleyici kuruluşlarından 500 kişi katıldı. pazarınyıllıkbüyümerakamınındayüzde 14olduğunusöyledi.Busüreçte ETÜDER’insorumluluklarındandasözeden Şahinöz,ETÜDER’inamacınınevdışı tüketimnoktalarındakistandartları uluslararasıölçeğeçıkarmakveinsanların sağlıklıbeslenmelerinekatkısağlamak olduğunusöyledi.“Dahaazambalaj kullanıyoruz.Sektörelkarbonayakizimizi azaltmaçalışmalarımızıbaşlatıyoruz” diyerekçevreyeduyarlılıklarınıdadile getirenŞahinöz,sunumunu,“Evdışıtüketim günümüzdebaşlıbaşınabüyüyenbir sektördür.İhtiyaçlarıveöncelikleritüm otoritelerceözelolarakelealınmalıdır” mesajıylatamamladı. ETÜDERGİ 9 SEKTÖRDEN HABERLER Makarna ihracamız yükseliyor Türkiye Makarna Sanayicileri Derneği (TMSD) Başkanı Murat Bozkurt, ihracatın makarna üretimindeki payının yüzde 47’ye yükseldiğini ve 5 kıtada 140 ülkeye ihracat yaptığımızı söylüyor. T MSDtarafından AnkaraRixos Otel’de düzenlenenDünya MakarnaGünü Yemeği’ndekonuşanMurat Bozkurt,2011makarnaüretim tahminininyaklaşık850binton olduğunusöylerken,ihracatında400 bintonaulaşacağınıkaydetti. TMSDBaşkanı,ihracatınüretimdeki toplampayınınyüzde50’leregeldiğine dikkatçektiğikonuşmasında“Sektör olarakgeçmişyıllardabirhatayapıyor, bütünyumurtalarıaynısepete koyuyorduk.1990’lıyıllarınbaşlarında Amerika,1990’lıyıllarınbitimindeise Rusyaanapazarımızdı.Rusyakriziyle birliktesektörümüzdekapasite,ciddibir sorunhalinegelmeyebaşladı.İhracatın çeşitlendirilmesikonusunugündemimize aldıkveartıkyumurtalarıteksepete koymamamızgerektiğinidüşündük. Afrika’daçokciddibirpazaroluşturduk. Asyapazarımızdagelişiyor.AncakAmerika veAvrupa’dailksıralardadeğiliz.Avrupa’da 20bintonlukkotavar.Bunarağmen 140’tanfazlaülkeyeihracatyapıyoruz.10 yıldaihracatımız14katartarken,ihracatın toplamüretimiçindekipayıdayüzde 9’lardanyüzde47’lereulaştı.Anapazarımız şuandaAfrikagibigözüküyorama5kıtaya daciddiihracatımızvar”dedi. MakarnasanayisininTürkiyegeneline yayılmış21fabrikadanoluştuğubilgisinide aktaranBozkurt8bintonkapasitede olanfabrikalarolduğugibi200 bintonun üzerinde kapasitesi olan fabrikaların da bulunduğunu vesektörün yıllıkkurulu kapasitesininde 1,7milyontona ulaştığıbilgisini aktardı.Ancak kullanılabilir 10 ETÜDERGİ kapasitemizin 1,2milyonton olduğunubelirtenBozkurt, kapasitesorunununtümdünyadaolduğunu veTürkiye’dedetüketiminçokdüşük,kişi başınaaltıkiloolarakölçüldüğünüsöyledi. Burakam,makarnanınençoktüketildiği İtalya’da27-28kiloyakadarçıkıyor. ToplantıdasözalanTürkiye İhracatçılarMeclisi (TİM)Başkanı Mehmet Büyükekşi ise Türkiye'nin dünyamakarna üretiminden yüzde32 oranındapay aldığını,makarna ihracatındaiseİtalya ileyarışiçinde olduğumuzuveikinci sıradabulunduğumuzu söyledi.“Enbüyükpazar olabilmemiziçinmutlaka Amerika’daantidampingle ilgilimücadelemizi sürdürmemizgerekiyor”diyen Büyükekşi,son10yılda ihracatımızıntümdünyayaüçkat arttığınıamabuartışınAmerika’dayüzde3 olarakgerçekleştiğibilgisiniaktardı. T.C.GıdaTarımveHayvancılıkBakanı MehdiEkerisetoplantıdakikonuşmasında Türkiye'ninihtiyacındanfazlabuğdayürettiği zamanlardabilekalitesorununedeniyle ithalatyapmakzorundakaldığını,2005 yılındanitibarensetarımsalüretimdeverim vekaliteninartmasıylabusıkıntınınortadan kalktığınısöyledi.KonuşmasındaTürkiye'de tarımdaverimliliğinarttığıbilgisinide paylaşanEker,“8seneevvel24milyon hektarlıkalanda23milyardolarhasılaelde ediyordu.Türkiye,dünyaülkeleriiçinde 11'incibüyüktarımülkesiydi. 2010'daiseaynıalanda 61,8milyardolartarım hasılasıeldeettikve dünyada7.ülkeolduk” dedi. Van'dameydana gelendepremede değinenBakanEker, yaralarınenkısa süredesarılacağını söyleyerek,Türkiye MakarnaSanayicileri Derneği’ninbölgeye 100tonmakarna göndereceğinide açıkladı. SEKTÖRDEN HABERLER En çok tükem harcaması İstanbul’da yapıldı Binbirçiçek’e bir ödül daha… Türk bal sektöründe öncü rol üstlenen Altıparmak Gıda’nın markası Binbirçiçek, World Consumer Academy tarafından “2011 Avrupa Kalite Ödülü”ne layık görüldü. T ürkiyeİstatistikKurumu(TÜİK)özelliklebölge bazındatüketimharcamasıoransaltahminlerinin verilebilmesiamacıyla2008,2009ve2010 yıllarındayapılanHaneHalkıBütçeAnketlerininveri setlerinibirarayagetirerek,sonuçlarıüçyılı kapsayacakşekildeyayımladı.HaneHalkıTüketim Harcamalarıbölgeselsonuçlarınagöre,toplam tüketimharcamasınınyüzde23,9’ununİstanbul’da oturanhanehalklarıncayapıldığıgörülüyor. Düzey-1’dekibölgeleritibarıylayapılansıralamaya göreİstanbul’u,yüzde14,4ileEge,yüzde11,7ile AkdenizBölgesiizliyor.KuzeydoğuAnadolu Bölgesi’ninpayıisesadeceyüzde2…Kuzeydoğu AnadoluBölgesindedehanehalkıharcama bütçesininyaklaşıküçte1’iningıdavealkolsüz içeceklereayrılmasıisedikkatçekicibirbaşkaayrıntı olaraköneçıkıyor.KuzeydoğuAnadolu’dahane halklarınıntüketimamaçlıyaptığıharcamalariçinde enyüksekpayıyüzde30,3ilegıdavealkolsüz içecekleralırken,bubölgedeharcamalardakien düşükpayıyüzde1,2ileeğitimhizmetlerioluşturuyor. OrtaAnadoluBölgesiyüzde16,8ileulaştırma harcamalarınaenyüksekpayıayırırken,Orta-Doğu AnadoluBölgesiyüzde12,3ileendüşükpayıayıran bölgeoldu.GüneyDoğuAnadoluBölgesieğlenceve kültürilelokantaveotelharcamalarınayüzde1,9, KuzeydoğuAnadoluBölgesihaberleşmeyeyüzde 3,9,BatıMarmaraiseeğitimhizmetlerineyüzde1,1 ileendüşükpayayıranbölgelerolarakbelirlendi. 12 ETÜDERGİ T ürkbalsektöründeöncürol üstlenenAltıparmakGıda’nın markasıBinbirçiçek’inkalitesi, 26Kasım’daLondra’da gerçekleştirilen“2011Uluslararası AvrupaKaliteZirvesi”kapsamındadüzenlenenödültöreninde“2011 AvrupaKaliteÖdülü”iletaçlandırıldı. WorldConsumerAcademytarafındangerçekleştirilenaraştırma sonucunda;girişimcilikveinovasyonayönelikbaşarılarıilkeedinerek, sürdürülebilirrekabetavantajınıeldeedenfirmalarınödüllendirildiği törendeödülüBinbirçiçekmarkasıadınaAltıparmakGıdaPazarlama DirektörüGürsalGürardaaldı. Törendealdıklarıherödülündahaiyiyeulaşmakiçinkendilerini motiveettiğiniifadeedenGürarda;“Böylesineönemlibir organizasyondaödülalmaktandolayıçokmutluyuz.Binbirçiçek markasınıngüvenilirliğininarkasındaAltıparmakGıda’nınbaluzmanlığı yatıyor.Türkiye’nintek,Avrupa’nınenkapsamlıdörteşdeğerbalihtisas laboratuvarındanbiriolan,AltıparmakGıda’yaaitARGEveKaliteKontrol Laboratuvarı’ndakikalitekontrolveizlenebilirliksistemisayesinde, tüketicilerle,sofralarındayeralanbalınTürkiye’ninhangiyörelerinden, hangiarıcılarındantoplandığıvehattahangiçiçeklerdeneldeedildiği bilgisipaylaşılabiliyor.BulaboratuvardaISO17025LaboratuvarKalite GüvenceSistemleriuygulanıyor.Tüketicilerimiz,aldıklarıbalısaflığıve kalitesindentamolarakeminbirşekilde,güvenletüketiyor.2009 senesindeAltıparmakbünyesinekatılanBinbirçiçek’insüzmeçiçek balları,ağırlıklıolarakOrtaveDoğuAnadolu’nunkırçiçeklerinden;çam ballarıiseağırlıklıolarakKöyceğizveMarmarisyörelerindenözenle derleniyor”dedi. SEKTÖRDEN HABERLER Tükecilerin Gıda Bilgilendirmesi Yönetmeliği onaylandı Avrupa Birliği’nin tükecilerin açık, tutarlı ve kanıtlanmış bilgiye ulaşmasını sağlamak amacıyla hazırladığı Tükecilerin Gıda Bilgilendirmesi Yönetmeliği, Avrupa Parlamentosu’nda onaylanarak kabul edildi. Suma Geceleri hız kesmeden devam ediyor D T üketicilerinGıdaBilgilendirmesiYönetmeliği’nin AvrupaBirliğiResmiGazetesi’ndeyayımlanıp yürürlüğegirmesininardındangıdaişletmelerine adaptasyoniçinikiyılsüreverilecek.100işçiden dahaazçalışanıolanveyıllıkcirosu5milyonavrodan azolandahaküçükişletmelerinuyumuiçinisebeş yıllıkbirsüreöngörülüyor.YönetmeliğinAvrupa Parlamentosu’ndagerçekleşenoylamasında, işlenmişgıdalarınyüksek,ortavedüşükseviyedetuz, şekerveyağiçerdiğinigöstermekiçinkullanılması önerilen“trafikışığısistemi”yaniürünambalajlarında kırmızı,sarıveyeşilileişaretlenmişbeslenme değerlerininkullanılmasıileilgilisistemisereddedildi. 14 ETÜDERGİ iverseySumaGeceleri’ninikincisiolanYeşilGece,Diversey TürkiyeveKafkasya/AsyaCumhuriyetleriGenelMüdürüCem Yengül’ünkatılımıylaChilaiBebek’tegerçekleşti. GecedebirkonuşmayapanDiverseyTürkiyeveKafkasya/Asya CumhuriyetleriGenelMüdürüCemYengül,SealedAir’inişbirimi Diversey’in“Hijyenlezzetkadarönemlidir”mottosunuvurgulayarak, Diversey’insürdürülebilirlikanlayışıileşekillendirdiğiARGE çalışmalarınınbirsonucuolarakmüşterilerinesunduğukonsantre ürünlerdenbahsetti.“Hijyenkonusu,hayatımızınheraşamasında önemliyken,restoran,kafevecateringgibisektörlerdebuönemhayati düzeyeulaşıyor.Sumamarkamızileuluslararasıbilgi,uzmanlıkve deneyimlerimizikullanarakmutfakhijyeninesistemanlayışıile yaklaşıyoruz”diyerekkonuşmasınadevamedenYengül,hijyen konusundabirüstseviyeyegeçerekyiyecekiçeceksektöründeçalışan müşterilerinekonsantreürünlerönerdiklerinivemutfakhijyenindeki konsantreürünleriolanSmartdose,SumaOptifill,SumaRevoflowve SumaDQFMiledahaazdozdadahaetkilisonuçlarlasuveenerji tasarrufusağladıklarınınveminimumatıklaçevreyikoruduklarınınaltını çizdi.Günümüzdeişletmelerinhijyenanlayışlarınıgeliştirdiklerinede dikkatçekenYengül,işletmelerinayrıcaçevresorunlarınakarşıdason dereceduyarlıolduklarınıvebuyüzdenkonsantreürünleritercih ettiklerinibelirterekgeceyeChilaiBebekadınakatılanAngelGroup’ada bukonudakihassasiyetlerindendolayıtakdirlerinisundu. HatırlanacağıüzereSumaGeceleri’ninilkigeçtiğimizeylülayında VogueRestaurant’dagerçekleştirilmişvegecedebirkonuşmayapan G2MYönetimKuruluBaşkanıMelihŞahinöz,Diverseyilesürdürüleniş birliğindenmemnuniyetduyduğunubelirterek,evdışıtüketim sektöründe30yıldırüreticiveişletmelerarasındaköprügörevi gördükleri,gıda,sarfvetemizlikmalzemelerindenoluşan10binden fazlaürününülkegenelindedağıtımvelojistikhizmetlerinisağladıkları bilgisiniaktarmıştı. SEKTÖRDEN HABERLER Diversey’in sırrı 20 yıllık güçlü ekibinde Profesyonel temizlik ve hijyen ürün/sistemleri alanında dünya lideri Diversey’nin Gıda ve İçecek Hijyeni Grubu çalışanları, 20 yıldır bir arada, başarılı çalışmaları ile dikkat çekiyor… D ahatemizvesağlıklıbirgelecek misyonudoğrultusunda,175ülkedeki satışoperasyonuylaprofesyonel temizlikvehijyenürün/sistemlerialanında dünyalideriDiversey’ninGıdaveİçecek HijyeniGrubu,buyıl20.yaşınıkutluyor. 1991yılındaaltıkişilikbirekipleyolaçıkan GıdaveİçecekHijyeniGrubu,emin adımlarlailerleyerekbaşarılıprojeleriile Türkiyepazarınaörnekoldu.Grup,47kişilik uzmanvegüçlüekibininyarattığısinerjiile hedeflerinigüngeçtikçebüyütüyor. DünyadaolduğugibiTürkiye’dede “uluslararasıtecrübe,ulusalözen”felsefesi ilefaaliyetlerinisürdürenDiverseyGıdave İçecekHijyeniGrubu,alanındauzmanve deneyimlikadrosuilesütvesütürünleri üreticileri,alkollüvealkolsüziçecek üreticileri,hertürlüişlenmişgıdaüreticileri iletarım,ilaçvekozmetiksektörünehizmet veriyor,doğruhijyenvesanitasyon uygulamalarıkonusundabaşarılıprojeler geliştirerekmüşterilerine“eniyi”yisunmak içinçalışıyor. GıdaveİçecekHijyeniGrubu’nun20 yıllıkbaşarısınınsırrıisebüyümeye odaklanmıştakımruhu,işisahiplenme, güçlümotivasyon,teknikyaklaşımve uzmanlık.Müşterilerininhijyenstandartlarını ürün,sistemvehizmetleriilesürekli yükselterekmarkadeğerleriniartıranve uzmanlarıaracılığıylamüşterilerininortağı gibiçalışanGıdaveİçecekHijyenGrubu, başarısınındevamıiçinyeniteknolojilere, mühendislikhizmetlerineveARGE çalışmalarınasürekliyatırımyapıyor. Türk AVM’leri Avrupa’da birincilik için yarışıyor Uluslararası Alışveriş Merkezleri Birliği’nce, “Avrupa Alışveriş Merkezleri Ödülü”nün verileceği yarışmada Türkiye’den Antalya Özdilek AVM, Marmara Forum ve Torium AVM de finalistler arasına girdi. A vrupa’nıneniyialışverişmerkezlerinin belirleneceğiyarışmanınfinalistleri, Fransa’nınCanneskentindeyapılan dünyanınenbüyükgayrimenkulfuarı MAPIC’teaçıklandı.Avrupa’nıneniyisi seçilmekiçinbaşvuranlararasındayeralan 16finalistarasındaTürkiye’dendeüçAVM yeralıyor.Ortabüyüklükkategorisinde Antalya’danÖzdilekAVM,büyükkategoride iseİstanbul’danMarmaraForumveTorium AVMödülalmakiçinyarışacak. Türkiye'ninyanısıraAlmanya,Hollanda, Belçika,Avusturya,ÇekCumhuriyeti, Fransa,İsveç,NorveçvePortekiz’denfinale kalanAVM’lerŞubatveMartaylarındajüri tarafındangezilipdeğerlendirildiktensonra, ödüller,16Nisan2012’deBerlin’de düzenlenecekAvrupaAlışverişMerkezi Konferansısırasındaaçıklanacak. MAPICkapsamındaCannesFestival 16 ETÜDERGİ Sarayı’ndagerçekleştirilen“Türkiye’deneler oluyor?”başlıklıpaneldekonuşanAlışveriş MerkezlerivePerakendecilerDerneği (AMPD)BaşkanıMehmetNane,perakende sektöründeTürkiye’nindünyada10’uncu, Avrupa’daise7’incisıradaolduğunu söyleyerek,“Avrupa’dagıda perakendesinde5’inci,gıdadışıperakende de8’inciyiz.2010yılındakitoplam perakendehacmimiz171milyardolar.Bu rakamın75milyardolarıisemodern perakende.1,8milyonçalışanı,23milyon metrekaresatışalanıileTürkiyebirfırsat ülkesi”dedi. Türkiye’ninbirçokalandahergeçen günbüyüdüğünüdilegetirenAlışveriş MerkeziYatırımcılarıDerneği(AYD)Başkanı HakanKodaliseTürkiye’de24milyaravro olanalışverişmerkeziyatırımının2015 yılında36milyaravroyaulaşacağı, AVM’lerdehalen350binolançalışan sayısınında2015yılında500bine ulaşacağınıbilgisiniaktardı.102’si İstanbul'da,32’siiseAnkara’daolmak üzereTürkiye’debugüniçin291AVM’nin faaliyetgösterdiğinisöyleyenKodal, AVM’lerintoplamkullanımalanınınsa7,3 milyonmetrekareolduğununaltınıçizdi. SEKTÖRDEN HABERLER ALGİDA KONYA’DA DA ÜRETİME GEÇİYOR Algida’nın Konya Organize Sanayi Bölgesi’nde yapacağı 70 milyon avroluk yarım için arsa tahsisine ilişkin sözleşme, Unilever ile Konya Organize Sanayi Bölgesi yönemi arasında imzalandı. 1 15ülkede5milyaravronunüzerindeciroileen büyükdondurmaşirketiolanUnilever,Algida markasıvebilinendiğermarkalarıile dondurmaürünleriniÇorlu’dakifabrikanınardından Konya’dadaüretecek.Fabrikadayapılanüretim,iç pazarınyanısıraAfrika,OrtaDoğuveTürk Cumhuriyetleribaştaolmaküzerebirçokülkeye hitapedecek.Türkiye’ninenmodernOSB'lerinden biriolanKOSbölgesindekifabrikanın2013yılında faaliyetegeçmesiplanlanıyor.KOS’tayaklaşık300 binmetrekarealanüzerindeinşaedilecek fabrikadakiüretimAlgidailebaşlayacak. TGDFGıdaKongresi2011’dekikonuşmasında KonyayatırımınadadeğinenUnileverTürkiye, Rusya,OrtaDoğu,KuzeyAfrika,OrtaAsyave KafkasyaBaşkanYardımcısıveUnileverTürkiye CEO’suİzzetKaraca,önümüzdekiyılyapacakları 100milyondolartutarındakiyatırımınbüyükkısmını Konya’dasatınaldıklarıarazidedondurmafabrikası yatırımıiçinkullanacaklarınısöyledi. KonyayatırımınailişkinbilgilerverenUnilever TürkiyeGıdaPazarlamaBaşkanYardımcısıve YönetimKuruluÜyesiMustafaSeçkiniseAlgida’nın yaptığıyatırımlarınvebilinçlendirmeçalışmalarının etkisiylekişibaşıdondurmatüketimrakamlarının arttığınıbelirterek,hedeflerinin2015’ekadarkişi başıtüketimiikiyekatlayıp5,6litreseviyesine getirmekolduğunuaçıkladı. 18 ETÜDERGİ Sana lezzetlerini paylaşmak ark çok daha keyifli! T ürkiye’detam58yıldırmutfaklarınenbüyükyardımcısıolanSana, www.sanabirtarifimvar.comİnternetadresindemarifetliev hanımlarınatariflerinipaylaşmaimkânıverirken,Sana ambalajlarındakişifrelersayesindebirbirinden güzelhediyelerkazanmafırsatıdasunuyor. Hediyelerintoplananpuanlaragöre verildiğiİnternetsitesineüyeolanhünerliev hanımlarının,puanbiriktirebilmekiçinSana ambalajlarındançıkanürünkodlarınısiteye yüklemeleri,enbeğenilenlerlistelerinegirmeleri, lezzetdolusofralarındanbirtarifeklemeleri,tarif beğenmelerivearkadaşlarınısiteyeüyeolmayadavetetmelerigerekiyor. Lezzetdolusofraların,ağızdadağılankurabiyelerin,çıtırçıtır böreklerin,tamkıvamındapişmiştencereyemeklerininvetanetane dökülenpilavlarınsırrınınpaylaşıldığısiteyeüyeolanherkes,dizüstü bilgisayar,kahvemakinası, kameragibibirbirinden güzelhediyelerinsahibi oluyor. Marifetlievhanımlarını birerlezzetustasına dönüştürenSana, sofralarınızılezzetlendirirken, özelfırsatlarsunmaya devamedecek. ANUGA’ya Türk damgası D ünyanınenbüyükgıdaveiçecekfuarıANUGA2011’eTürk firmalarıyoğunkatılımgösterirken,ETÜDERYönetimKurulu BaşkanıMelihŞahinözbaşkanlığındaki40kişilikETÜDERheyeti defuardaincelemelerdebulunduvegörüşmelergerçekleştirdi. BuyılAlmanya’nınKölnşehrinde31’incisidüzenlenenANUGA2011 fuarınaETÜDERüyesi30firmadan40kişilikheyetkatılırken,fuardagıda sektöründedünyadakisongelişmelerveyükselentrendlereilişkin gözlemlerdebulunuldu.ETÜDERüyeleriadınafuarıdeğerlendiren ETÜDERYönetimKuruluBaşkanıŞahinöz,ANUGAfuarınıngıdanın dünyadakiyerininveyönününgörüldüğübirplatformolduğununaltını çizdivesektörüngelişmesiadınafuarakatılımınönemliolduğunu söyledi. Buyıl100ülkeden6bin600firmanınürünleriylekatılımgösterdiği fuarda,Türkfirmaları,4binmetrekarelikalandagövdegösterisi yaparken,fuara197’siTürkiye’denolmaküzere200’denfazlaTürk firmasıkatıldı. SEKTÖRDEN HABERLER GELENEKSEL ÇAY KEYFİ YENİLENDİ! Ev dışı gıda sektörünün lider şirke Unilever Food Soluons, demleme Türk çayı lezzenden vazgeçemeyen misafirleri için müşterilerine yeni “Lipton Profesyonellere Özel Harman Dökme Çayı” sundu. Ç ayseverlereeniyilezzetiveçaydeneyimini sunmakiçinhazırlanan“Lipton ProfesyonellereÖzelHarmanDökmeÇay”, UnileverFoodSolutionsportföyüneeklendi. Evdışıtüketimeözelhazırlananharmansayesinde dökmeçayıngelenekselkeyfiLiptonkalitesiile buluşuyor. Çaytutkusunu120yıllıkuzmanlığıyla harmanlayanLipton,profesyonellerinihtiyaçlarına artıkdökmeçayiledecevapverirken,kendine özgüharmanı,demiverengiyleTürktüketicilerin damaktadınauygunbirçayseçeneğiolarakda dikkatçekiyor. “LiptonDoğuKaradenizDemlikPoşetÇay”ve “LiptonJumboDemlikPoşetÇay”ıdaportföyünde bulunduranUnileverFoodSolutions,sunduğu profesyonelmalzemelerileyoğunrekabet ortamında,müşterileriniveonlarınmisafirlerini anlayarak,evdışıgıdasektörününreferansmerkezi olmayıhedefliyor.UnileverFoodSolutions,‘hergün ilhamkaynağınız’parolasıylamutfakvebeslenme konularındaişortaklarınailhamkaynağıolmaya devametmeküzeremüşterilerininihtiyaçlarını dikkatealarakçalışmalarınısürdürüyor. Hatay, Dünya Gastronomi Şehri oluyor B irleşmişMilletlerEğitim,Bilimve KültürÖrgütü’ne(UNESCO) gastronomişehriolaraküyeolan Hatay,DünyaGastronomiŞehriunvanını almayolundailerliyor.GüneyKore’nin başkentiSeul’debirarayagelen UNESCO’yagastronomişehriolaraküye olanşehirler,“DünyaGastronomiŞehri” unvanınıalabilmekiçinyarışırken,Hatay, Seul’deyapılantoplantıdafinalekalandört şehirdenbirisiolmayabaşardı. Seul’dakitoplantıyakatılanHatay BelediyeBaşkanıLütfüSavaş,yapılansunumdandelegasyonlarınçok etkilendiğiniaktardıveHatay’ınsahipolduğukültürmirasıile“Dünya GastronomiŞehri”olmayolununaçıkolduğunudilegetirdi.Savaş,finale kalmalarınınuluslararasıbirbaşarı olduğunusöylerken,“Hatayüçbüyükdine evsahipliğiyapan,kadimbirkültürmirası olanşehirdir.600’denfazlayemek çeşidimizmevcut.Hâlihazırdaşehirde gastronomiturlarıdüzenleniyor.Hatay, DünyaGastronomiŞehriolmayıhak ediyor”dedi. HalendünyadasadeceüçşehirDünya GastronomiŞehriunvanınıalmabaşarısını gösterdi.İlkkez2005yılında Kolombiya’nınPopayanşehribuunvanı alırken,2010yılındaÇin’inChengduşehriveardındandaİsveç’in ÖstersundşehriDünyaGastronomiŞehriunvanınalayıkgörülmüştü. Nostaljik Coca-Cola şişeleri yeniden raflarda C oca-Cola,125.yılınaözelolaraktarihinedamgavurandört nostaljikşişetasarımınıtekrarpiyasayasürdü.Hutchinsonisimliilk Coca-Colaşişesininyanısırakoleksiyoncularıngözdetasarımı olankonturşişeninilkhalideyenidenraflarda. TüketicilerinmarkayaolansevgisiniölçenMarkaSevgiEndeksi’ne göreCoca-Cola,tümCoca-Cola sistemiiçindeençokTürkiye’de seviliyor.Busevgidenhareketle yolaçıkanCoca-ColaTürkiye, Coca-Colaseverlerive koleksiyoncularınımutluetmek amacıyla,125.yıladamgasını vurannostaljikşişelerineyeniden hayatverdi.Mutlulukdolu125 yılınanısına,sınırlısayıdaüretilen dörtnostaljikşişetasarımı,özel ambalajlarıylaraflardayerini alırken,zincirmağazalar,bazı restoranvecafelerde bulunabiliyor. 20 ETÜDERGİ SEKTÖRDEN HABERLER Sağlık Bakanlığı sudaki endişeleri sonlandırdı: “Damacana su sağlıklı” Kamuoyunda uzun bir süre tartışılan ambalajlı suların sağlıksız olduğu iddiaları, Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu’nca çürütüldü ve damacana suların sağlıklı olduğu bilgisi kamuoyu ile paylaşıldı. D amacanalardabulunanBisfenol-A (BPA)maddesindenyolaçıkılarak, ambalajlanmışsularailişkinbazı medyaorganlarındaveköşeyazılarında sıkçatartışılaniddialar,geçtiğimiz aylardaSağlıkBakanlığıBilimKurulu tarafındanincelendive iddialarıngerçeği yansıtmadığıortayaçıktı. SağlıkBakanlığı’nın konuylailgili açıklamasında,Bilim Kurulu’nun“damacanaların suambalajlamasında yasaklanmasınıgerektirecek şuandaherhangibir bilimselverininolmadığınıve damacanaların kullanılabileceği”bilgisi aktarılıyor.Türkiye’deiçme suyuambalajlamasındaiki anamalzemekullanıldığı, bunlarınPETvedamacana olduğununbildirildiğiaçıklamada PET’deBPA’nınbulunmadığı, damacanalardaiseBPA’nınkullanıldığı kaydediliyor.Yineaynıaçıklamada,BPA’nın gıdaambalajları,inşaatveotomotivsektörü gibidünyadayaygınolarakinsanladirekt temasedençeşitlialanlardakullanıldığı bilgisiaktarılırken,gıdaambalajındayer alanBPA’nıngıdayabulaşarak sindirimsistemiyoluylavücuda alınabileceğinedikkat çekilmesinerağmensağlık açısındanriskoluşturacak günlükalınanBPAdüzeyinin AvrupaGıdaGüvenliği Otoritesi(EFSA)tarafından belirlendiğianımsatılıyor. Açıklamayagöredamacana sularındakiBisfenol-Amiktarı budüzeyinçokaltında… Açıklamada,“Yapılan hesaplamalaragörebir kişininrisklidüzeyde Bisfenol-Aalmasıiçingünde 600litredamacanasuyu içmesigerekmektedir” ifadesidekullanılmış… AmbalajlıSuÜreticileriDerneği(SUDER) isesözüedileniddialarabilimselgerçeklerle yanıtverdi.SUDERBaşkanıAdnanÇavuş, damacanasularıntüketiciyeulaşımındakien güvenliyolunpolikarbonatambalaj malzemesiolduğunu,yapılanbilimsel araştırmasonuçlarınındaBPAiçeren şişeleringüvenilirliğinidesteklediğini vurguladığıaçıklamasındatüketicilerin,kesin bilimselverilerevesonuçlaradayanmayan haberlernedeniyleendişelenmelerininyersiz olduğunubelirtti.“PetşişeambalajındaBPA bulunmadığıgibi,damacanasularımızda hiçbirsağlıkriskitaşımamaktadır. Kamuoyunugerçekbilgilerleaydınlatmak bizimgörevimiz.Hiçkimsekendisininve ailesininsağlığınınbozulmasınıistemez. Bilimselaraştırmalardamacanalarda bulunanBPAmaddesinin,otoriteler tarafındanbelirlenenoranların200kat altındabulunduğuiçininsansağlığınazarar vermediğinigöstermektedir”diyenÇavuş, Türkiye’deşişelenensularınSağlık Bakanlığı’ncaruhsatlandırıldığınıvesağlık müdürlükleritarafındansıklıkla denetlendiğinibelirterek,sağlığaaykırıbir durumtespitedildiğindedetesisin kapatıldığınıvurguladı. En lezze tamamlanıyor Ürünlerini 5 kıtada 70 ülkeye ihraç eden Assan Foods, uluslararası pazardaki gücünü Türkiye pazarına da yansıtıyor ve Assan-Kingtom markasıyla ev dışı tüketim kanallarındaki profesyonellere yönelik yeni et sosları sunuyor. A cıBarbeküSosu,bibervedomates salçasının,acıpulbiber,soğan, sarımsakbaharatlarıile zenginleştirilmesivebukarışımaçoközel tütsüaromasınınilaveedilmesiilehazırlanmış. BirdiğersosdaAcıSos.Acıbibersalçasının, domatessalçasıileyumuşatıldığı,acıbiberve baharatlarlazenginleştirilmesisonucuelde edilenhafifbaharatlı,çokacıbirsos.AssanKingtomCurryKetçaptaisegeleneksel 22 ETÜDERGİ domatesketçabınıcurrybaharatıile zenginleştirmişvesoyasosuile lezzetlendirmiş.Hafifacılı,tatlıbirsosolan CurryKetçap,tavukyemeklerineveHint mutfağıgibidünyamutfaklarınaçok yakışıyor. Assan-Kingtometsosları,2litrelikplastik şişelerdesunuluyor,gereklezzetvekalite gereksekullanımkolaylığıaçısındanşefler tarafındanbeğeniylekarşılanıyor. SEKTÖRDEN HABERLER Eker Gıda sütlü tatlıları ile firmalara maliyet avantajı sağlıyor 2007’de sütlü tatlıların ambalajlanmış olarak market raflarına girmesini sağlayarak sektörüne öncülük eden Eker Gıda, bir ilke daha imza atarak, hazır yemek sektörü için catering sütlü tatlıları üretti. S ütvesütürünlerikonusunda34yıldır tüketicilerinilezzetvekaliteile buluşturanEkerGıda,2007’denbu yanamarketraflarındantatlıseverlereulaşan sütlütatlılarınayenibirkategoriekledi. EkerGıda,cateringsütlütatlıçeşitleri; keşkül,sütlaç,çikolatalıpudingvesakızlı muhallebiilehazıryemeksektörününtatlı ihtiyacınıdahauygunmaliyettevedaha sağlıklıürünlerlekarşılamayıamaçlıyor.125 gramlıkambalajlarıileüretilenEkercatering sütlütatlılarınrafömrüiseEker’indiğer perakendenoktalarınaverdiğisütlütatlıları gibiyine21gün. EkerSütÜrünleriAŞ’ninYönetimKurulu BaşkanYardımcısıNevraEker,hazır yemekfirmalarınıntatlıtedarikini,eniyi hizmetveserviskalitesiileüstlenmeyivebu kanaldauygunfiyatvekaliteyleçözüm ortağıolmayıamaçladıklarınısöylerken, “Ekersütlütatlıları,bilgisayarlıkapalıdevre sistemdestandartreçetedeüretiliyor. Dolayısıyla,herhangibirustanın üretimindekigibilezzetvekıvamda farklılıklarolmuyor.Ekersütlütatlıdaüretim maliyetinettir,standarttır,değişiklik göstermez.Tozyadadirektmalzemeden yapılansütlütatlıdaihtiyaçtanfazlaveya eksikporsiyonüretimi,pişirmedeyada taşımadakayıplargibisorunlarEkerhazır sütlütatlıdagörülmez.Tümürünlerimizi Ekerlezzeti,kalitesivegüvencesiile sunuyoruz”diyor. “Hayata Çikolata”, 28 yeni ürünü tükeciyle buluşturdu Nestlé Türkiye Çikolata ve Şekerleme Grubu, “Hayata Çikolata” sloganıyla 28 yeni ürününü tüketicileriyle buluşturdu. Bunların arasında bisküvi kategorisinde yer alan beş ayrı ürün de bulunuyor. B ursaKaracabey’dekifabrikasının üretimkapasitesini30bintonaçıkaran NestléTürkiyeÇikolataveŞekerleme Grubu,Türkiyepazarına28ayrıyeniürün sunarken 24 ETÜDERGİ yenikategorileredegirişyaptı.Nestlé’nin çikolatadakiuzmanlığınıbisküvivekurabiye kategorisinetaşıdığıyenibeşçeşitürünü NestléÇokodamlave KremalıKurabiye, NestléBol ÇikolatalıBisküvi, Nestlé Marshmallowlu Bisküvi,Nestlé Çikolatalı Parmak Bisküvi,Nestlé ÇikolataKaplıKöstebekKurabiyeoldu. Nestlé’ninyeniürünleriveuzmanlığını taşıdığıyenikategorilerleilgilibilgiveren NestléTürkiyeÇikolataveŞekerlemeGrubu GenelMüdürüDevrimCöbek,“Nestléolarak yeniürünlergeliştirirkentüketicilerimizin beğenileriniveihtiyaçlarınıgözönünde bulunduruyoruz.Nestlé’ninürünleriçokgeniş birtüketiciprofilinehitapediyor. Tüketicilerimizkaliteli,lezzetli,birokadarda uygunfiyatlıürünleritercihediyor.Bizde Nestléolarakonlarınbubeklentisinecevap vermeyeçalışıyoruz”diyor. SEKTÖRDEN HABERLER Divan Grubu, pastane, restoran ve rıncılıkta da büyüyecek Koç Holding’in turizm markası Divan Grubu, otelcilikte yurt dışına açılmaya hazırlanıyor. Bununla birlikte Divan Grubu, “In Bakery” adıyla fırınlar açacak, restoran sayısını da artıracak. İ stanbulElmadağ’dakiotelini55milyon dolarayenileyenDivanGrubu,büyüme hedeflerinigenişletereksürdürüyor. GrubunCEO’suMarcosBekhit,Divan Grubu’nunbüyümeyedevamedeceğini, otelcilikyanındarezidans,pastane,restoran vefırıncılıktadabüyüyeceklerinisöylerken, şuandayediolanotelsayılarını2016yılında 26’yaçıkarmakistediklerinivurguluyor. Otelcilikdışındapastane,restoran, fırıncılıkolmaküzereüçfarklıgruptahizmet verenDivanGrubu’nunbugünekadaren fazlabüyüyenyatırımıçikolataoldu.20olan pastanesayısını2016’yakadar60’a çıkarmayıhedefleyenDivanGrubu,dokuz olanrestoransayısınıda33’eçıkaracak. Bununlabirlikte,bugünekadar süpermarketlerdeInBakerymarkasıyla hizmetverdiklerifırıncılıkkonseptinide mağazadışınataşımayahazırlananDivan Grubu,yeninesilfırıncılıksegmentinede adımatmakistiyor.Grup,bununiçinde halenMacroCenter’larda13,Migros’larda dokuz,BursaKoçtaşveYenibosnaKoçtaş’la toplam24noktadayeralanInBakery’yibir fırınmarkasıhalinegetiripbirçoklokasyonda eşzamanlışubeleraçmayı,aynızamandada aynımarkaileyurtdışınadaaçılmayı planlıyor. OtelcilikteisegeçenüçaydaSamsun, GaziantepveAdana’daotelprojelerinin anlaşmalarınıimzalayanDivanGrubu, Diyarbakır,DenizliveMalatya’dakiotellerin deprojelerininhazırlandığı,Kayseri, KastamonuveEskişehir’dedeyatırımcılarla görüşmelerinsürdüğübilgisiniaktarıyor. DivanGrubuOtellerveRestoranlardan SorumluGenelMüdürYardımcısıMuratGün de,2010yılında“PreferredHotelGroup” üyeliğianlaşmasıylaotelleriniuluslararası arenayadataşıdıklarınıbelirtiyorve “İşletmeciliğiniyapacağımızilkyurtdışı otelimizbuyılınsonundaErbil’deaçılacak. YatırımcısıTürkiyelibirgrup.Saint Petersburg,Budapeşte,BerlinveViyanaiçin degörüşmelersürüyor.Türkiye’dençıkıp dünyayayayılanbirotelcilikmarkasıolmak istiyoruz”diyor. Coca-Cola İzmir Fabrikası’ndan dünya rekoru Coca-Cola İçecek İzmir Fabrikası, 1 litre içecek üretimi için kullanılan su miktarını 2,43 litre olan dünya ortalamasının altında 1,19 litre seviyesine düşürerek bir dünya rekoruna imza attı. İ zmirFabrikası’nın2009yılında Coca-ColaAvrasyaveAfrikaGrup BaşkanlıkÇevreÖdülleri’ndeeniyi performansgösterenfabrikaseçildiğini hatırlatanFabrikaMüdürüMutluBabacan, “Sukullanımınınyanısıraenerji kullanımındadaçokönemlibirçalışmaya imzaattık.Petşişirmebasıncınıdünya ortalamasıolan30-35bardan17bara düşürerekyüzde40oranındaenerji tasarrufusağladık”derken,projeile kilovatsaatbaşına30şişeolanverimlilik oranını51’eçıkardıklarını,bugünekadar35 barkabuledilenvesorgulanmayanbu rakamıyarıyarıyaindirmelerinindebüyük dikkatçektiğinisöyledi.Suveenerji 26 ETÜDERGİ tüketimindesağlananbuönemlitasarruf nedeniyledeğişikülkelerdenfabrikalarına ziyaretlerdüzenlendiğibilgisinideaktaran Babacan,yenisutüketimindeki2012yılı hedeflerinide1,19’dan1litreyeçekmek olarakaçıklıyor. Coca-Colaİçecek Kurumsalİlişkiler MüdürüAykan Gültenise Coca-Cola’nın Türkiye’deen çevreci yönetilen şirketler arasında yeraldığınısöylüyorveTürkiye’dekisekiz fabrikanınortalamayıllıksuveenerji tüketimiyleatıkdeğerlerinindünya ortalamasınınaltındaolduğunun,İzmir fabrikasınınbukonudaöncülükettiğinin altınıçiziyor. KAPAK / EĞİTİM En önemli kaynak insan kaynağıdır Ev dışı tüketim kanallarının gelişimi sektöre ilişkin tüm aşamaların tamamen yenilenmesini, gelişmesini ve uluslararası standartlara uyumunu da zorunlu kılıyor. Gıda sektörünün en önemli başlıklarından biri ise gıda güvenliği… Üstelik sadece üretim aşamasında değil, gıdaların son kullanıcıya ulaşıncaya kadar olan süreçlerinde de gıda güvenliği zincirinin bozulmaması çok önemli. Uzmanlar, bu anlamıyla gıda güvenliğinin başlangıç noktası olarak da personelin eğitimini işaret ediyor. 28 ETÜDERGİ KAPAK G erçektendebiröncekisayımızda“Gıdadepolarınasıl kurulur”sorumuzuncevabındadahiinsankaynaklarının eğitiminedikkatçekmişvelojistikdanışmanıMetin Çavuşlar’ınsöyleyişiyle,“İnsankaynağımızıdüzeltmeden paletteknolojisinden,rafsistemlerinden,depogirişçıkışlarının önemindensözetsekdefaydasıolmayacaktır”demiştik. Öyleya,depoyönetiminde,enönemliunsurlardanbirideinsan kaynakları.Sadecegıdagüvenliğianlamındadasöylemiyoruzüstelik… Milyondolarlarharcayarakkurduğunuztamteşekküllü,hertürlügıda güvenliğistandardınauyumsağlamışdeponuz,çalıştırdığınızinsan kaynaklarıeğitimlideğilse,hiçbiranlamifadeetmeyecektir.Gıda GüvenliğiDerneğiYönetimKuruluBaşkanıveKaliteSistemGrubu GenelMüdürüSamimSanerdebenzerkelimelerleaynısorunaişaret ediyor:“Gıdagüvenliği,bukonuyaüstyönetimininanmasıvebu konudaişyapacakelemanlarıneğitilmesiylebaşlar.Gıdagüvenliğini personeluygular.Personel,eğerkonununöneminianlamamışve inanmamışisetümyapılanlargöstermeliktirvefirmayakalıcıbirfaydası yoktur.Firmalarınyapacağıendoğruvestratejikönemiolanyatırım, personeleyapacağıyatırımyanieğitimdir.Bunugörmeklazım,çünkü farkıpersonelyaratır.” Ürünlerindepoyagirişleri,yerleşimleriveçıkışlarısüresinceinsan kaynağımızherandepoladığımızürünlerleetkileşimhalindedirve üzülereksöylemeliyizkiellerimiziyıkamayaüşendiğimizbirtoplumda, gıdalarlahaşırneşirolaninsankaynağınınözelliklebilinçlendirilmesi, gıdagüvenliğikonusundaeğitilmesivebelkidedepoşartlarındanönce sıklıklapersonelinyeterliliğivekişiselhijyenlerininkontroledilmesi gereklidir.Buaçıdanbakarsakdafirmalarınyapacağıendoğruve stratejikönemiolanyatırımın,personeleyapacağıyatırımyanieğitim olacağıçokaçıktır.Gıdasektöründe,özelliklegıdadepolarındaki personeleğitimleridediğimizdeiseneyazıkkiaklagelenveelletutulur neredeysetekeğitimprogramıETÜDER-GEMolaraköneçıkıyor. Buradakendinibeğenmişlikyapmadığımızıbelirtmemizgerekiyor. Sektöründuayenisimlerinindahicevapvermektezorlandıklarıbirkonu olaneğitimkonusundaETÜDER’inmüthişbirçabaveısrargösterdiği, tümkesimlercedilegetiriliyor. Bizdeinsankaynaklarınıneğitimikonusunadikkatçekmekiçin ETÜDER-GEMvebenzerieğitimprogramlarınısahneyeçıkaralımve sektörünendeneyimliisimlerinekonumuzlailgilidüşüncelerinisoralım istedik.Herzamanolduğugibi sesimiziduyarakbizeyanıtveren ilkisimSamimSaneroldu… SamimBeyileyaptığımızsöyleşiyi ilerleyensayfalarımızda okuyacaksınızancakisterseniz gelin,konuyubirazdaha eşeleyelimvealtındançıkan gerçeklerihepberabergörelim… alaninsankaynağının,ürünleringüvenliğininasılkoruyacağınıbilmesi ilemümkünolabilir.Bunedenlegıdagüvenliğindeenönemlifaktör, tüketicidedâhilolmaküzeretümçalışanlarıntopyekûneğitimidir.Ne yazıkkiTürkiye’dekitüketicibilinci,gıdagüvenliğikonusundagelişmiş ülkelereoranlabirhayligeridebulunuyor.Bundaeğitimdüzeyininyanı sıra,alışkanlıklarındaönemlibiretkisivar.Gıdanınhazırlanması, saklanmasıvetüketilmesiaşamalarındagenelolarakalışkanlıklarabağlı yanlışuygulamalarasıklıklarastlayabiliyoruz.Sokaktasatılanve birçoğumuzunvazgeçemediğiseyyarsatıcılardantutundasemt pazarlarındaaçıktasatılansütürünlerine,gıdadepolarında“birşey olmaz”diyerekgıdaürünlerivetemizlikürünlerininbirarada tutulmasınayadadepolardahayvanbeslenmesinevaranakadarpek çokyanlışıgörmezdengeliyoruz.Dolayısıylabirkezdahatekrar etmeliyizki,gıdagüvenliğindeenönemlifaktör,tüketicidedâhilolmak üzeretümçalışanlarıntopyekûneğitimidir… Bununlabirlikte,küreselrekabetingerekliliklerindenolanüretim standartlarınedeniyleülkemizdekigıdaüretimivegüvenligıda bilincindedeyıllariçindeyükselenbirgrafikizlendiğinisöylemeliyiz. Türkiye’dekiyabancıfirmalarınsayısınınartmasıyadayurtdışındaki firmalarlaişbirliklerigeliştirenTürkfirmalarındanbustandartlarıntalep edilirhalegelmesiylegıdagüvenliğikonusundakieğitimli profesyonellereolanihtiyaçartmayadevamediyor.Aynınedenlegıda sektöründeçalışanşirketler,kendieğitimihtiyaçlarınıyinekendi kaynaklarıileçözmeyevepersonelleriningıdagüvenliğibilincinisürekli günceltutmayaçalışıyor.Oysagıdagibitoplumuilgilendirenönemlibir konudadevletdesteğininsonderecesınırlıkaldığıveşirketlerineğitim programlarınındesteklenemediği,üniversiteleringıdamühendisliği bölümlerindebilegıdagüvenliğieğitimininçoksınırlıbirşekilde verildiğidebirgerçek. YıllarönceTVekranlarındanyükselen“Eğitimşart”esprisi,aslında çokciddibireksiğimizeişaretediyorvetrajikomikbirgerçeği vurguluyordu.Herkonudaolduğugibigıdagüvenliğikonusundada eğitiminşartolduğugüngibiortada…Amakimişirketkendiöz kaynaklarınıkullanıyorvepersonelinineğitimfaaliyetleriniönemsiyor, kimişirketdekonuyuhiçumursamıyoryadaumursayamıyorve kulaktandolmabilgileriaktarmaklayetiniyor.Sonuçtaayaktakalacak olan,eğitimeönemverenvegıdagüvenliğindekistandartlarıntamamını yakalayanlarolacak.Çünküartıktoplumdatükettiğigıdalarıngüvenliği ilesorusormayabaşlıyor.Örneğin ABD’deyapılanbiraraştırmayagöre, halkınyüzde73’ü,bugünyedikleri gıdalarlailgilibeşyılöncesinegöre ETÜDER Gelişim Modülü, dahafazlakaygıduyuyor.Öte gıda güvenliği, ürün ve yandanküreselleşmeveuluslararası hizmet kalitesi ile hijyen ticaretinyaygınlaşmasıilegıda ürünlerininkaynağındanüretimine, standartlarını her zaman en nakliyesindentüketiminekadar üst düzeyde tutmayı amaç uzananhalkadagıdagüvenliğini edinen bir program. artırmakveriskleriniazaltmak Program yeni bir oluşum konusundabirtakımdeğişiklilerin değil, yıllardır başarıyla yürütülüyor ve sektörün yapılmasıvedahakalıcıönlemlerin gelişimi için büyük önem arz ediyor. Programın amacı, alınmasızorunlulukhalinegelmiş “Gıda depolarında eğitimsiz insan kalmasın” durumda.Üstelikbirkezdahaaltını sloganıyla, gıda lojistiği sektöründe çalışan personeli çizmektefaydavar,şirketleringıda gıda güvenliği temel ilkeleri hakkında bilgilendirerek güvenliğipolitikasınınperformansı, gıda güvenliği ve müşteri memnuniyetine yönelik çalışanpersonelingıdagüvenliği bilinç oluşturmak. Kalite Sistem Grubu ile ortaklaşa konusundakiyeterlilikleriyledoğru gerçekleştirilecek eğitimlere, mal kabul personeli, depo orantılıdır. personeli, mal toplayıcılar, sevkiyat personeli, sürücüler Sözünözü,eğitimiçin ve yardımcı personel ile şef düzeyinde bölüm ayıracağınızbütçevezaman,sizeiş yöneticileri katılabilirken, gıda lojistiği konusunda bilgi gücükaybıvemaliyetolarakdeğil sahibi olmak isteyen diğer meslek grupları da artankazançveprestijolarakgeri eğitimlere kabul ediliyor. Üstelik bu eğitimin şirketinize dönecektir.G maliyeti, kişi başı sadece 25 TL... ETÜDER-GEM nedir? Gıda güvenliğinde insan faktörü Gıdalarıngüvenliğitarladaki üründenbaşlayaraktüketimanına kadargıdanınsağlığazarar vermeyecekşekildekorunmasıyla sağlanabilir.Birgıdaürününün tüketimehazırhalegelenekadar geçirdiğiekim,hasat,depolama, işlenme,ambalajlanma,tüketime sunum,satınalınanürünün saklanması,pişirilmesive tüketilmesievrelerinintümünde birdengüvenliğinsağlanabilmesi iseancakbusüreçlerdegörev ETÜDERGİ 29 KAPAK / EĞİTİM “ ” Farkı personel yaratır Gıda Güvenliği Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Samim Saner, gıda güvenliğinin başlangıç noktası olarak insan kaynaklarının eğitimini işaret ediyor ve “Gıda güvenliği, bu konuya üst yönetimin inanması ve bu konuda iş yapacak elemanların eğitilmesiyle başlar. Gıda güvenliğini personel uygular. Personel, eğer konunun önemini anlamamış ve inanmamış ise tüm yapılanlar göstermeliktir ve firmaya kalıcı bir faydası yoktur. Firmaların yapacağı en doğru ve stratejik önemi olan yatırım, personele yapacağı yatırım yani eğitimdir. Bunu görmek lazım, çünkü farkı personel yaratır” diyor. 30 ETÜDERGİ KAPAK G ıdaGüvenliğiDerneğiYönetimKuruluBaşkanıveKalite SistemGrubuGenelMüdürüSamimSaner,gıda sektöründekienönemlikonubaşlıklarındangıda güvenliğikonusundasektörünenyetkinisimlerindenbir tanesi.Doğalolarak,gıdagüvenliğininbaşlangıçnoktasıolaninsan kaynaklarınıneğitimikonusundasorularımızıSamimSaner’eyönelttik. Yeni iş ve yaşam şekilleri, beraberinde yeni tüketim alışkanlıklarını da getiriyor ve bu nedenle ev dışı tüketim kanallarının önemi giderek artıyor. Türkiye’deki ev dışı tüketim kanalıyla ilgili görüşleriniz nedir? Şuanyaşadığımızzamandiliminibizdenöncekilerle karşılaştırdığımızdaçokciddideğişikliklerolduğunugörüyoruz. İnsanoğluson2000yıllıktarihindeilkdefabukadarevinindışında gıdatüketmeyebaşladı.Diğertaraftanevimizdehazırladığımız gıdalardadayinetarihteilkdefakendibulunduğumuzcoğrafyanın dışındaüretilmişolanbukadarçokmiktardaveçeşittehammaddeyi tüketmeyebaşladık.Yurdundörtbirtarafındangelenürünlerbiryana; peynirİtalya’dan,etArjantin’den,soslarÇin’den,yağMalezya’dan, mısırBrezilya’dangeliyor.Birdiğerönemlitespitiseçokdeğilbundan 50-60yılönceortalamabirinsanıngünlüktükettiğigıdaçeşidi4-5iken bugünbaktığımızdaşuanortalama15civarındafarklıgıdatürü tüketiyoruz.Eskidenbakkalraflarındagıdaolaraksatınalabildiğimiz ürünsayısı20-30’ugeçmezkenbugünraflardaerişilebilenürünsayısı binlerleifadeediliyor.Yanibüyükbirarzvetaleppatlamasıilekarşı karşıyayız.Bununenönemlinedeniniiseinsanlığınrefahseviyesinin gelişmesiveşehirleşmeoluşturuyor.Gittikçeartansayıdakadının çalışıyorolmasıvedışarıdayemeğitercihetmesiyadaevdekendi pişirsedahidahakolayhammaddelerikullanmayıtercihetmesi gerçeğinideburadaunutmamakgerekiyor.Birdiğerönemlisosyal nedendeinsanlarıngıdayıartıkyalnızkarnınıdoyurmakiçindeğil,aynı zamandafarklılezzetleritatmak,kültürleritanımak,zevkalmakvebir sosyalleşmearacıolarakdagörmesindeyatıyor.Bütünbusosyalve ekonomikgelişmelersonucundaisetoplumungıdatüketimprofili tamamendeğişiyorveevdışıtüketimkanalındaciddibirbüyüme yaşanıyor.Önümüzdekigünlerdebugelişiminhızlaartarakdevam etmesikaçınılmazbirgerçek. Ev dışı tüketim kanallarının çoğalmasıyla birlikte gıda güvenliği konusu da önemini artırmaya başladı. Gıda güvenliği konusunda Türkiye’deki durumu nasıl değerlendiriyorsunuz? Refahseviyesininartması,beraberindetüketicibilincininartmasını getiriyorvetüketicilerisağlıklarıkonusundadahatitizveseçiciolmaya yönlendiriyor.Tüketicigittikçesağlığınıvegıdagüvenliğinidahaçok sorguluyor,araştırıyorvegüvenmediğigıdalarısadecekarnını doyurmakiçinsatınalmakistemiyor.Butabiikiçokönemlibir gelişme.Ziragıdagüvenliğiancaktüketicilertarafındantalepedilmeye başlandığındagerçektenyaygınlaşabilir.Gıdagüvenliğitabiikitüketici sağlığınınkorunmasıiçinbirolmazsaolmaz,amaaynızamanda kuruluşlarınkurumsallaşması,markalaşmasıverekabetgücü kazanmasınındaanahtarınıoluşturançokönemlibirdisiplin.Ülkemiz genelindeneyazıkkibirkayıtdışıyadamerdivenaltısorunumuzvar. Bugenelsorun,aynenevdışıtüketimkanalınındaenönemli sorunlarındanbirisinioluşturuyor.Türkiye’degıdagüvenliğiseviyeleri neyazıkkiçokbüyükbirdeğişkenlikgösteriyor.Birtaraftaancak AvrupaBirliği’ninöndegelenülkelerindeörneklerinerastlayacağımız seviyedeüretimtesisleri,depolar,lojistikmerkezlerivarken,diğer taraftaülkemizehiçamahiçyakışmayankoşullardaüretimveişin ticaretiniyapankuruluşlaryeralıyor.Buaşılmasıgerekençokönemli birsorun.Busorununçözülmesiiçintüketiciyadamüşterinin güvenilirgıdayıtalepetmesiçokönemlibiradım.Bubilincin ETÜDERGİ 31 KAPAK / EĞİTİM “ İnsanlar gıdayı artık yalnız karnını doyurmak için değil, aynı zamanda farklı lezzetleri tatmak, kültürleri tanımak, zevk almak ve bir sosyalleşme aracı olarak da görüyor. Bütün bu sosyal ve ekonomik gelişmeler sonucunda ise toplumun gıda tüketim profili tamamen değişiyor ve ev dışı tüketim kanalında ciddi bir büyüme yaşanıyor. geliştirilmesistratejikönemesahipolanbirkonu.Diğertaraftanhep yakındığımızdenetimeksikliğikonusuvar.Önümüzdekigünlerde çıkacakyenimevzuatlarileözelgıdagüvenliğidenetimhizmetinin sektördeuygulamayageçmesibekleniyor.Bugelişmenin,sektörün gelişimininönündebüyükbirengeloluşturanmerdivenaltıilehaksız rekabetinönlenmesikonusundaönemlibiradımolacağına inanıyorum. Gıda güvenliğinin önemli aşamalarından biri de insan kaynaklarının gıda güvenliği konusunda doğru bilgilendirilmesi. Bu konuda sürdürülen eğitim programları hakkında neler söyleyebilirsiniz? Çokdoğrubirnoktayadeğindiniz,teşekkürler.Evet,gıda güvenliğindealtyapıçokönemlibirşeyamadahaönemlisigıda güvenliğineüstyönetimininanmasıvebukonudaişyapacak elemanlarıneğitilmesi.Gıdagüvenliğinipersoneluygular.Personel, eğerkonununöneminianlamamışveinanmamışisetümyapılanlar göstermeliktirvefirmayakalıcıbirfaydasıyoktur,sadecebirgider kalemidir.Ülkemizdekidurumageldiğimde,genelanlamda,gıda güvenliğialanındaeğitimeverilenöneminyetersizolduğunu söyleyebilirim.Firmalarınyapacağıendoğruvestratejikönemiolan yatırım,personeleyapacağıyatırımyanieğitimdir.Bunugörmeklazım, çünküfarkıpersonelyaratır.EğitimkonusundaETÜDER’inçokhassas olduğunubiliyorum,sektörüngıdagüvenliğiiletanışmasıETÜDER’in yıllaröncebaşlattığıeğitimlerileoldu. ETÜDER-GEM yani ETÜDER Gelişim Modülü, gıda güvenliği, ürün ve hizmet kalitesi ile hijyen standartlarını her zaman en üst düzeyde tutmayı amaç edinen bir program. Benzer programların çoğalması ve Türkiye’de gerçekçi, kabul edilebilir gıda güvenliğine ulaşılabilmesi için neler yapılabilir? Bu konuda kamu ve özel sektöre hangi görevler düşüyor? ETÜDER-GEMgerçektenülkemizdebenzeriolmayaneşsizve vizyonsahibibirproje.BuanlamdaETÜDERyönetimivetümüyelerini bucesaretlerindendolayıgerçektenkutlamaklazım.Projesenelerden beribaşarıylayürüyorvesektörüngelişimiileETÜDER’inmarka bilinirliğininartmasındabüyükbirfaydasıoldu.Aslındabuproje sadeceETÜDERüyeleriiçindeğil,aynızamandaülkemizdekibirçok sektörelSTKiçindeörnekalınmasıgerekenbirbaşarıörneği.Butip programlar,aslındadevletinyapmasıgerekenbirçoksorumluluğu 32 ETÜDERGİ ” yerinegetiriyorvedesonuçtadevletinişinikolaylaştırıyor.Onedenle hemtüketicisağlığınınkorunması,hemdesektörünuluslararası standartlarauygunverekabetçibirşekildegelişebilmesiiçinbutip programlarındevlettarafındanmaddiaçıdandesteklenmesi,bence çokönemlibiradımolacaktır. Ne yazık ki ülkemizde halen, gıda depolarında çalışacak personel “niteliksiz” olarak değerlendiriliyor. Bu yaklaşımla ilgili neler söyleyebilirsiniz? Busonderecegerikalmışbirbakışaçısı.ETÜDER’inönayak olmasıilebukonunundeğişebileceğineinanıyorum.Çalışanın motivasyonu,kendinesaygısıveözgüveniaçısındançokönemlibir olaybu.Ancakburadayapılmasıgereken,depolamapersonelinin niteliksahibiolduğunugösterebileceğinizeğitimprogramlarını geliştirmekvebunuresmenönermektir.Buşekildesektörüneğitim gereklilikleriniresmianlamdastandardizeetmişolabilirsiniz. AB uyum sürecinde gıda güvenliği ile ilgili eksiklerimiz nedir? Bu anlamda iş gücünün eğitimi konusunda neler yapılmalı? GıdagüvenliğikonusundaABuyumsürecimizebaktığımızda,son 10yıldaülkemizdeinanılmazgelişmelergerçekleştiğinivebirçok gelişmenindekapımızdabeklediğinisöyleyebiliriz.Değişiklikler sadecemevzuatuygulamalarınınşekilseldeğişimindenibaretdeğil: Bakanlığınismi,yapısı,teşkilatıvegenelbakışıiletopyekûnbir değişimsüreciiçerisindeyiz.Anayapıyıoluşturan5996sayılıve kısacaGıdaKanunuolarakbilinenkanun13.6.2010tarihindeResmi Gazete’deyayımlanıpyürürlüğegirdi.Ancakbildiğinizgibikanunlar sadeceneyinyapılmasıgerektiğinisöyleyençokgenel dokümanlardır,esasönemliolanisekanunabağlıolanveişin detaylarınıaçıklayanyönetmelikvetebliğlerdenoluşanikincil mevzuattır.İkincilmevzuatınbüyükbirkısmıhazırlandıveşuanonay aşamasında.Belkidebudergiyayımlandığındabuikincilmevzuatda yayımlanmışolacak.Yenimevzuatıngetirdiğienönemlideğişikliklerin başında,artıkgıdagüvenliğindesorumluluğunişsahibinebırakılması geliyor…Onedenlebundansonraişsahiplerinidahafarklıamadaha gerçekçivesonuçodaklıbirgündeminbeklediğinisöyleyebilirim. KanımcabuaşamadaETÜDER’inkendialanındahizmetveeğitim standartlarınıbelirleyenbirSTKolaraköneçıkması,sektörünsağlıklı gelişimiaçısındansonderecefaydalıolacaktır.G SÖYLEŞİ / ZAFER ÇAĞLAYAN 34 ETÜDERGİ SÖYLEŞİ T.C. Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan: hedeflerimizi koruyoruz “ ” T.C. Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, Türkiye’nin 2023 vizyonuna ilişkin hedeflerini koruduğuna dikkat çekerken, “Avrupa ülkeleri 2008 yılında yaşanan ekonomik durgunluğun olumsuz etkilerini henüz telafi edememişken bu defa borç krizine girdi. Kredi derecelendirme kuruluşlarının İtalya, İspanya ve Yunanistan’ın notlarını aşağı yönlü revize ederken Türkiye’nin notunu iki derece birden yükseltmesi, ekonomimizin artık krizlerde daha esnek bir yapıya sahip olabildiğinin güzel bir göstergesidir” diyor. B ir süredir, AB kaynaklı gelişecek yeni bir ekonomik krize ilişkin söylemler çoğalmış durumda. Sizin bu söylemlere ilişkin görüşleriniz nedir? Gerçekten bir kriz endişeniz var mı ve buna ne kadar hazırlıklıyız? 2008ve2009yıllarındakimalikrizinekonomiyidaraltıcıetkilerini hafifletebilmekiçinizlenengenişleticimalipolitikalarındaetkisiyle, AvroBölgesi’ndekiçeşitliülkelerdeborçvebütçekrizlerinin yayıldığınıvederinleştiğinigözlemliyoruz.2009yılınınKasımayından buyana,Yunanistan,İrlanda,Portekizvesonolarakİtalyave İspanya’nınAvroBölgesi’ndekikrizdendoğrudanetkilendikleriçok açık.Ayrıca,AlmanyaveFransabaştaolmaküzereAvroBölgesi’nin enbüyükekonomilerininvebuülkelerdekimalikuruluşların üstlendikleridolaylıriskinyükselmekteolduğunadatanıkoluyoruz. Bahsigeçenborçvebütçesorunlarınabağlıolarakkemersıkma politikalarınınuygulanmayabaşlaması,2011yılınınikinciçeyreğinden itibaren,küreselbüyümebeklentileriniolumsuzyöndeetkilemeye başladı.UluslararasıParaFonu(IMF)tarafından20Eylül2011 tarihindeyayımlanan“DünyaEkonomikRaporu”ndada,küresel ekonomininbüyümetahminleri2011yılıiçinyüzde4,3’tenyüzde4’e ve2012yılıiçinyüzde4,4’tenyüzde4’edüşürüldü.IMF’ninAvro Bölgesi’neilişkinbüyümetahminiiseNisanayındayüzde1,6iken, Haziranayındaönceyüzde1,8’eyükseltildi,Eylülayındaisetekrar yüzde1,6’yaindirildi.Diğertaraftan,ülkemiz,gerekekonomik büyümeperformansıyla,gerekseborçvebütçeyönetimiylekendisini ayrıştırıyor.Türkiyeekonomisi,2010yılındakiyüzde9’lukbüyümenin ardından,2011yılınınilkyarısındadayüzde10,2oranındabir büyümekaydetti.Üçüncüçeyrekbüyümemizseyüzde8,2olarak gerçekleşti.Üççeyrekbüyümeortalamamızabakarsakyüzde9,6ile Çin’inüççeyrekbüyümesinigeçmişdurumdayız.2010yılında22AB ülkesi,MaastrichtKriterleri’ndenbiriolan“ABülkelerininbütçe açığınınGSYH’yeoranıyüzde3’ügeçmemelidir”kuralınıyerine getiremedi.BuülkelerarasındaFransa,Almanyaveİngilterede bulunuyor.Yine14ABülkesi,MaastrichtKriterleri’ndenbiriolan“AB ülkelerinindevletborçlarınınGSYH’yeoranıyüzde60’ını geçmemelidir”kuralınıyerinegetiremezkenTürkiyeyüzde42ilebu oranısağlamayıbaşarmıştı.HatırlatmakisterimkiTürkiye ekonomisindekigelişmelerindeetkisiyle,S&P,20Eylül2011 tarihindeTürkiye'ninBB+olanyerelparacinsindenkredinotunu BBB-’ye,kısavadelikredinotunuiseB2denA-3’eyükseltti.Yerelpara cinsindenkredinotumuzunyükselmesinedayanakolarak,finans sektöründekiiyileşmenindevametmesiveyerelpiyasalarınderinlik kazanmasıgösterilmişti.Aynıaçıklamadaayrıca,Türkiye’deki bankalarınyeterince“sermayeleştiği”belirtilmiş,Türkiye’deki bankalarınortalamasermayeyeterlilikoranının(CAR)yüzde17 düzeyindeolduğuvurgulanmıştı.S&P’ninnotartırımı,olumlubir gelişmeolmaklabirlikte,geçkalmışveyetersizbirgelişmedir.S&Pve diğeruluslararasıderecelendirmekuruluşları,piyasadakigelişmeleri yansıtmaktageçkaldıklarıiçin2008-2009malikrizindedeyoğun olarakeleştirilmişlerdi.Nitekimmevcutdurumdadaülkelerin notlarınınriskdüzeyinimakulşekildeyansıttığınısöylemekgüçtür. Halen,Türkiyeyerelparacinsindenenaltdüzeydeyatırımyapılabilir kategorisindebirülkeiken,AvroBölgesi’ndekrizinetkilerinebüyük ölçüdeaçıkdurumdakiİtalya,notindiriminerağmen,yatırımyapılması önerilmeyendüzeylerinbeşbasamaküzerindeyeralıyor.Uzunbir cevapolduancaközetlersek,enbüyükihraçpazarımızolanAvrupa Birliği’ndetalebinazalmasının,Türkiye’ninihracatınıolumsuzyönde etkilemesimuhtemeldir.Buolasılığıgözönündebulundurarak,her türlügelişmeyiçokyakındantakipediyoruz.AB’yeolanihracatımızda yaşanmasımuhtemelbirgerilemeyipazarçeşitlendirmesiniartırarak ETÜDERGİ 35 SÖYLEŞİ / ZAFER ÇAĞLAYAN “ ” “Türkiye, 2010 yılındaki yüzde 9’luk büyümenin ardından, 2011 yılının ilk yarısında da yüzde 10,2 oranında büyüdü. Üçüncü çeyrek büyümemizse yüzde 8,2 olarak gerçekleş. Üç çeyreklik ortalamamıza göre yüzde 9,6 ile Çin’i geçmiş durumdayız.” aşmayıdüşünüyoruz.Zaten2004yılındaihracatımızınyüzde58’iAB ülkelerineyapılırken,2010yılınagelindiğindebuoranyüzde46’lara gerilemişti.Bunda,aynıdönemde,KuzeyAfrika’nınihracatımızdaki payınınyüzde3’tenyüzde6’ya,YakınveOrtaDoğu’nunpayının yüzde13’tenyüzde20’ye,ÇinveHindistangibiülkelerinyeraldığı diğerAsyaülkelerininpayınıniseyüzde4’tenyüzde8’eyükselmesi roloynuyor.Önümüzdekidönemdeisegelişmekteolanülkelerinve özelliklegelişmekteolanAsyaülkelerininyüksekekonomik performansınınbüyükölçüdedevametmesibekleniyor.Dolayısıyla, küreselvebölgeselekonomilerdekitümdalgalanmalararağmen, genelihracatımız2010yılındayüzde11,5arttı.2011yılıOcak-Ekim dönemindeiseihracatımızgeçenyılınaynıdöneminegöreyüzde 20,2oranındaartışkaydetti.Hattakrizinenyoğunolarakgözlendiği Yunanistan’aihracatımız,2011yılınınOcak-Ekimdönemindeyüzde 9,8oranındaartışkaydetmişgözüküyor.GörülüyorkiABülkelerine ihracatperformansımızdabirdüşüşgözlenmediğigibiaksineartışlar kaydediliyor.Bundansonrakisüreçtedeolasıkayıplarındiğer pazarlardatelafisiiçingereklianalizlerüzerindeçalışıyoruz.Bunun ötesinde,ülkemiz,krizlerdenfırsatlarçıkarmayıbaşarmayeteneğine desahiptir.Örneğin,Avrupa’dakikriznedeniylemalisıkıntıyagiren bazıfirmalar,birleşmevedevralmayoluylasatınalınabiliyor.Bu şekilde,hembölgedekipazarpayımızgüçlendirilmekte,hemde markalaşmayolundaönemliadımlaratılmaktadır. 36 yılınınOcak-Ekimdönemindeise112milyardolaraulaştı.2023 yılında500milyardolardeğerindekihedefeulaşmakiçin,2011-2023 dönemindeyıllıkortalamayüzde12civarındaihracatartışı sağlanmasıgerekiyor.2008-2009dönemindekimalikrizerağmen, 2004-2010dönemindeyıllıkortalamaihracatartışımızınyüzde15 düzeyindegerçekleştiğinianımsatmakisterim.Türkiye’ninihracat, üretimveyatırımüssühalinegelmesi,ülkemizdeyaratılankatma değerinartırılması,teknolojikdönüşümünhızlandırılması,yapısalve kalıcıbirdönüşümüngerçekleştirilmesiiçinyoğunçalışmalar yapıyoruz.Öncelikle,buyılbakanlıklardayapılandüzenleme,bu yöndeönemlibiradımdır.Bilindiğiüzere,DışTicaretMüsteşarlığı’nın bünyesindekifaaliyetlerle,teşvik,yabancısermaye,yurtdışında yatırımlarvedövizkazandırıcıhizmetler,EkonomiBakanlığı bünyesindetekbirçatıaltındatoplandı.Böylece,birbiriylesonderece sıkıbağlarıolanbukonularınkoordinasyoniçerisindeortakhedeflere yöneltilebilmesiiçinenuygunzeminoluşturuldu.Bukapsamda, örneğin,teşviksistemigözdengeçirilmeyebaşlandığıgibiönemlibir düzenlemedeihracatartışınınsağlanmasıvedışticaretaçığının azaltılmasınayönelikolarakİhracataDönükÜretimStratejisi oluşturuldu.Bukapsamdakihedefimiz;sürdürülebilirihracatartışını sağlamak,ihracattapazarveürünçeşitlenmesinigerçekleştirmek, ihracatadönüküretiminteknolojikgelişiminisağlamak,yurtiçinde yaratılankatmadeğerinartırılmasınıteminetmek,üretimleihracatın birlikteelealındığıbütünselbirstratejigeliştirmektir. 2023 hedefimiz 500 milyar dolarlık ihracat olarak belirlenmiş, ihracatın ithalatı karşılama oranının da yüzde 80 olacağı öngörüsü ortaya konulmuştu. Bu hedeflere ulaşma sürecinde hangi noktadayız? Son dönemde, Türkiye’nin bugüne dek iyi ekonomik ilişkiler geliştirdiği ülkelerdeki siyasi belirsizlik, bakanlığınıza ve elbette Türkiye’ye nasıl yansıyor? Vizyonumuz,TürkiyeCumhuriyeti’nin100.yıldönümüolan2023’e gelindiğinde,ülkemizindünyadakienbüyük10ekonomidenbiri olması,ihracatımızın500milyardolaraulaşmasıvedünya ticaretindenaldığımızpayınyüzde1,5düzeyineyükselmesi doğrultusundadır.İhracatımız2010yılında113,9milyardolar,2011 Türkiyeolarak2002yılındanitibarentümkomşuveçevre ülkelerimizleticariveekonomikilişkilerimiziuzunvadelistratejik planlarçerçevesindeyönlendirmekteyiz.Buradaöncelikekonomik entegrasyonunveikiliticariilişkilerinartırılmasıilebölgehalklarının refahınınhakettiğiseviyelereyükseltilmesidir.2011yılıbaşındanbu ETÜDERGİ SÖYLEŞİ yanaOrtaDoğuveKuzeyAfrika’dayaşananveArapBaharıadı verilensüreçsonucundauzunyıllardırsürenrejimlerhalktarafından devrildi.Buülkeleribekleyenyenidönemeçiseözgürveadil seçimlerinbiranöncegerçekleştirilmesi.İçindebulunduklarıbu süreçteTunus,MısırveLibya’yadestekolmaksadecebuülkelerin halklarınınhakettiğirefahakavuşmasınadeğilbölgenintümünün istikraravekalıcıbarışakavuşmasınadahizmeteder.Suriyeve Yemenileilgilitemennilerimizdehepbuyöndedir.Bununlabirlikte sürecinbiranöncesonuçlanaraksiyasibelirsizliklerinsonbulması elbetteticariveekonomikilişkilerimizeolumluyansıyacaktır. Benzer şekilde, biliyoruz ki Türkiye’nin ihracatının büyük bir kısmı halen AB ülkelerine gerçekleşiyor. Bu durum ise bu bölgelere bağlı risklerimizi artırıyor. Türk ürünlerinin yeni pazarlara açılması konusunda çalışmalarınız/hedefleriniz nelerdir? Avrupaülkeleri2008yılındayaşananekonomikdurgunluğun olumsuzetkilerinihenüztelafiedememişkenbudefaborçkrizine girdi.Krediderecelendirmekuruluşlarınınİtalya,İspanyave Yunanistan’ınnotlarınıaşağıyönlürevizeederkenTürkiye’ninnotunu ikiderecebirdenyükseltmesi,ekonomimizinartıkkrizlerdedaha esnekbiryapıyasahipolabildiğiningüzelbirgöstergesidir.Bilindiği üzere,AvrupaBirliğihalenülkemizinenönemliihracatpazarı. HâlihazırdaihracatımızınyarısınayakınınıABülkelerine gerçekleştiriyoruz.ABülkeleriTürkiyeiçinvazgeçilmezbirpazar olmaklabirlikteihracatımızdapazarçeşitlendirmesiiçinhertürlüdış ticaretpolitikasınıdahayatageçirdik.2009yılındagöreve başladığımda,etkisiküreselölçektehissedilenküreselekonomik krizinülkemizihracatıüzerindekietkilerininasgariyeindirilmesinin ardından,kısavadedegelenekselpazarlarımızdakipayımızın korunmasıveartırılmasınaekolarakihracatımıziçinyenihedef pazarlartespitedilmesiamacıyla,kısaveortavadede odaklanılmasındafaydaolanhedefveöncelikliülkelerintespit edilmesiiçinbirçalışmayaptık.Buçalışmada,ithalatlarıdaralmayan vekrizdönemindedebüyümeyedevamedenülkelertemelolarakele alınmıştı.Sözkonusuçalışmanınbirdiğerözelliğiiseyinetalimatımla kurulanveticareteilişkintümkamukurumvekuruluşlarıileilgilitüm siviltoplumkuruluşlarındantemsilcilerinyeraldığıPazaraGiriş KomitesiveÇalışmaGruplarıtarafındanyapılanteknikanalizlere dayanmasıdır.Gerçekleştirdiğimiztümbuçalışmalarneticesinde, ABD,Çin,Rusya,Hindistan,Brezilya,Kanada,Polonya,Nijerya,Mısır, İran,SuudiArabistan,Cezayir,Libya,ÜrdünveKatar15hedefülke olarakbelirlendi.2010yılındasadece15hedefülkeyeyönelikolarak biri(Nijerya)SayınCumhurbaşkanımız,ikisi(BrezilyaveKatar)Sayın Başbakanımız,üçüise(ABD,KanadaveNijerya)şahsım başkanlığındaolmaküzerealtıadetgenelticaretheyeti organizasyonugerçekleştirdik.Buziyaretlerde,hemüstdüzeyresmi temaslar,hemdeheyeteeşlikedenişinsanlarımızınilgiliülkedeki muhataplarıylaişgörüşmeleriyapmalarınısağladık.Bunlarınyanısıra yine2010yılında15hedefülkeyeyönelikdörtsektörelticaretheyeti, beşmüteahhitlikheyetigerçekleştirildi;900kadarfuarafirmalarımızın iştirakiBakanlığımıztarafındandesteklendi,ikisiTürkihraçürünleri, altısısektörelTürkihraçürünleriolmaküzeretoplam80fuaraisemilli düzeydekatılımsağlandı.Ayrıca2010yılıbaşındayapılandüzenleme ile15hedefülkearasındayeralanABD,Çin,Brezilya,Hindistan, Kanada,NijeryavePolonya’dadüzenlenenfuarlara+10puanlıkek katılımdesteğisağladık.Tümbuçalışmalarsonucunda,2010yılında toplamihracatımızyüzde14artarken15hedefülkeyeolan ihracatımıziseyüzde18oranındaarttıve25,6milyardolaroldu. Şüphesizkisözkonusuartış,hemyurtdışıpazarlarlailgilibilgi akışının,hemdeticareteilişkinkurumvekuruluşlararasındaki etkileşiminbirsonucudur.Bubağlamda,özelsektörkurumve kuruluşlarımızlailetişimhalindekısaveortavadedeodaklanmamız gerekenpazarlarıntespitineilişkinçalışmalarımızabaşlamış durumdayız.Bukapsamda,ihracatımızıngelişimive2023hedefimiz içinpotansiyelarzedenpazarlarıtespitediyoruzvesözkonusu çalışmamızdahemAvrupaBirliğiülkelerigibigeleneksel pazarlarımızdakipayımızıngeliştirilmesine,hemdedahaönce gidilmemişolanUzakDoğu,LatinAmerikaveSahraaltıAfrika ülkelerindeyeralmayıhedefliyoruz. Bir önceki sorumuzla bağlantılı olarak, yurt dışı pazarlara girmek isteyen firmalarımız için de yeni bir yol haritası/destek hazırlandı mı? Cumhuriyetimizin100.yıldönümüolan2023yılındaki hedeflerimizeulaşmakiçin50binolanihracatçısayımızı100bine çıkartmamızbüyükönemarzediyor.İhracatımızıntabanayayılması içindefirmalarımızarasındaKOBİ’lerinihracatkabiliyetlerinin iyileşmesi,ihracatgerçekleştirmeyenKOBİ’lerinihracata başlayabilmesihedeflerimizeulaşmadaönemlibirunsurdur. Kümelenmeanlayışınıtemelalan,projebazlıhedefpazarvehedef sektörodaklı,terziişibiranlayışlaUluslararasıRekabetçiliğin GeliştirilmesininDesteklenmesiHakkındaTebliğisimlidevletyardımı mekanizmasını23Eylül2010tarihindeyürürlüğesoktuk.Budestekle birlikte“işbirliğikuruluşu”tanımınıdevreyesoktukvesonrasında gelenyoğuntalepüzerinekapsamınıgenişlettik.İşbirliğikuruluşunun desteklenmesianlayışıaynızamandadevletyardımlarıişleyiş mekanizmasınınbasitleştirilmesiamacınıgüdüyorveşirketbazlı bireyselbaşvurularyerineişbirliğikuruluşlarınınbaşvurularıile bürokratikişlemlerdenkaynaklananetkinlikkaybınıngiderilmesini amaçlıyor.YineRekabetçilikTebliği,enaz5pazara,1milyondolar üzerindeihracatyapanfirmasayısınıartırmavizyonuiletasarlandı.Bu vizyonumuzçerçevesinderekabetçiliktebliğininhedefleri;potansiyel ihracatçılarınortayaçıkarılması,üreticifirmalarınihracatyapma kapasiteleriningeliştirilmesi,firmalarınhedefpazarlara yönlendirilmesi,bufirmalarındüzenliihracatyapmalarının sağlanmasıdır.Böylece,ülkemizintümyereldinamikleriniişbirliği ETÜDERGİ 37 SÖYLEŞİ / ZAFER ÇAĞLAYAN Türkiye’ninmarkalaşmasınıhedefliyoruz.Hizmetsektörüiçinde gastronomisektörünebaktığımızda;dünyagenelindegastronomi sektörünün2005-2009arasındayıllıkortalamayüzde4,8 büyüdüğünügörüyoruz.BuoranAvrupa’dayüzde3,3düzeyinde Gıda sektörü, her dönemde olduğu gibi günümüzde de gerçekleşirken,Asya-Pasifikbölgesindeyüzde6,9düzeyinde ekonomi sistemimiz içinde çok önemli bir yere sahip. gerçekleşti.2010-2014arasındaiseAvrupa’dayüzde3,AsyaÖzellikle yeni iş ve çalışma süreçleriyle birlikte ev dışı Pasifikbölgesindeyüzde5,2düzeyindeolmaküzere,dünya tüketim kanalları da gıda sektörü içerisinde güçlü bir pazar genelindeyıllıkortalamayüzde3,4büyümeöngörülüyor.Küresel oluşturmuş durumda. Türkiye’deki ev dışı tüketim düzeydegıdaharcamalarınınkendiiçindekidağılımına kanallarının mevcut durumu ile ilgili nasıl bir yorum baktığımızda;harcamalarınortalamayüzde40’ıgıdahizmetlerinden yapabilirsiniz? (evdışıtüketim)oluşurken,yüzde60’ıperakendegıdaveiçecek Ülkemizdesanayileşmevekentleşmeninartması,hizmet harcamalarındanoluşuyor.Gıdahizmetiharcamalarınınpayı, sektörününgelişimi,milligelirinartışıveTürkinsanınınrefah gelişmişlikvegelirdüzeyiylebirlikteartar.Gastronomisektörünün seviyesininyükselmesiylevatandaşlarımızevdışındadahafazla kendiiçindekiyapısınabaktığımızda;pazarpayınınyüzde52’sini yemeyebaşladı.Şehirlerdeevhanımlarınıngörüşmelerinievdışında restoranvekafeleroluşturuyor.Bugrubuyüzde24paylafast-food, lokantavekafetarzıyerlerdeyapmayıtercihetmeleri,sektörünhizmet yüzde21’leişyerleri,okulvehastanelerdekilokantalartakipediyor. sektöründekiağırlığınınhergeçenyılarttığınınönemlibirgöstergesi Bilindiğiüzere,gastronomisektörüemekyoğunbirsektördür. olarakkarşımızaçıkıyor.Kadınistihdamınınartması,yoğuniş Dolayısıylafaaliyetgiderlerininyaklaşıkyüzde25-30’unuçalışan temposundanyemekyapmayazamanayıramama,tüketimtarzının maaşlarıoluşturur.Yurtdışındakirakiplerimizgenellikleortayada değişmesigibietkenlerebağlıolarakayaküstürestoranlar,otellerve küçükölçekliveürünçeşidiileyapısıbirbirinebenziyor.Dolayısıyla hazıryemekhizmetiverenfirmalarınsayısıönümüzdekidönemde ürünfarklılaştırmasıvekatmadeğer,gerçektenfarklılıkvedeğer giderekartacak.Evdışındakigıdasektörününgelişimiylesektördeki yaratabilir.Türkiye’ningastronomisektörüdediğimizde;turizm istihdamdaaynışekildeartıyor.Evdışıyemeksektörününgelişimi, belgesibulunan1000’inüzerindetesistenve300bininüzerinde tüketiciyedoğrudanhizmetsunanfirmalarınyanısırasektördeki doğrudanistihdamdanbahsediyoruz.2008yılındatoplamhacmi43 firmalaragıdatedarikisağlayanfirmalardanmobilya-tekstilsektörüve milyardolaraulaşmışken,küresel endüstriyelmutfaksektörüne krizindeetkisiyle2009yılında32 kadarçeşitlisektörleride milyardolarınadüşmüşbir etkiliyor.Biz,bakanlıkolarakev 2010 yılında toplam ihracamız yüzde sektördenbahsediyoruz.Bunun dışıtüketimsektörünedaha 14 artarken 15 hedef ülkeye olan yaklaşık16milyardolarınıtam genişbirperspektifkenbakarak “Gastronomi”kavramı ihracamız ise yüzde 18 oranında ar ve hizmetrestoranlarıoluştururken, 12milyarABDdolarınıdakafeve çerçevesindedeğerlendiriyoruz. 25,6 milyar dolar oldu. Bu kapsamda, barlaroluşturuyor.Toplam Bukapsamda,“10yılda10 istihdamınyarısınınhizmet DünyaMarkası”vizyonuyla ihracamızın gelişimi ve 2023 hedefimiz sektöründegerçekleştiğini, çıktığıyoldahızlailerleyen için potansiyel arz eden pazarları tespit hizmetsektöründekiistihdamın TURQUALITY®,etkialanının yüzde10’ununda“konaklamave giderekgenişlediğininaltını etmeye de devam ediyoruz. yiyecekhizmetleri”başlığıyla çizmeliyim.Bubağlamda, gastronomiyledoğrudanyada yürürlüğegirenTebliğiletüm dolaylıilişkiliolduğudüşünüldüğünde,yaklaşık1,2milyonkişinin zenginliğiyleAkdeniz,OrtaDoğu,OrtaAsyamutfaklarınıbirleştiren istihdamınınsektördensağlandığıtahminediliyor.Yaklaşıkolarak Türkmutfağınınyurtdışınaaçılmasıvesözkonususektördefaaliyet 1,2milyonistihdamyaratanbirsektörünyurtdışındadahada gösterenfirmalarımızınkendimarkalarıileyüksekkalitedeürettikleri güçlenmesi,hemyurtiçindeistihdamıartıracak,hemdeyurt ürünlerinyüksekkatmadeğereldeetmesininveküreselarenada dışındakivatandaşlarımızınistihdamınıolumluetkileyecektir. daharekabetçibiryapıyakavuşmasının,ülkeimajının Gastronomisektörününhizmetihracatıiçindekipayının oluşmasınadakatkısağlayacağıdüşüncesiyle; yükselmesiyle,yalnızcaihracatgelirleriartmayacak;Türkiye gastronomisektörüTURQUALITY® bünyesinedâhil imajıgüçlendirilecek.Türkiye’ningüçlüimajıyla,Türkiye edildi.Buamaçla,TURQUALITY®’ninesaslarını menşelimalvehizmetleriçinrekabet,fiyateksenindenmarka belirleyenTebliğçerçevesindekendimarkalarıylayurt ekseninetaşınacaktır.Bukapsamda,esashedefimizortave dışındaaçılanrestoran,lokantavekafelerinkiralarıve uzunvadedeTürkiye’ninkendisinibirmarkahaline dekorasyonharcamaları;bubirimlerinişletilmesiiçin getirmektedir.Gastronomibuimajınönemlibir gerekliolankalitevehijyenbelgeleri;istihdam parçasıdır.2009yılındatoplam52milyon edilenaşçıveşeflerinbrütmaaşları; turistinziyaretettiğiİspanya’da, danışmanlık,tanıtımvemarkatescili yapılanaraştırmalardayüzde harcamalarıdestekkapsamına 10’lukkesimingastronomi alındı.Ayrıca,zincirrestoranlar turizmikapsamında içindediğerTURQUALITY® İspanya’yıtercihettiği firmalarıgibiMarkalaşmaYol belirlenmiştir.Türk Haritasıoluşturulacakve mutfağınındoğruveetkin beşerivekurumsalaltyapıları tanıtımıylagastronomi desteklenecek.Böylelikle, turizmimizindünyadaöne Türkmutfağınıntemsilcisi çıkmamasıiçin zincirrestoranların hiçbirsebep markalaşması, bulunmamaktadır.G dolayısıyla vizyonuilehareketegeçirerekülkeçapındaihracatseferberliği başlatmışbulunuyoruz. “” 38 ETÜDERGİ YENİ UFUKLAR / İYİ TARIM UYGULAMALARI Güvenilir gıda için atılan en doğru adımlardan biri olan “İyi Tarım Uygulamaları” giderek yaygınlaşıyor. Peki, uzun bir hazırlık döneminin ardından geçtiğimiz yıl hayata geçirilen iyi tarım uygulamaları hakkında ne biliyoruz? T ürkiye’ninAvrupaBirliğiuyumsürecindekiönemli adımlarındanbiriolarak,T.C.Gıda,TarımveHayvancılık Bakanlığı’nıngeçtiğimizyılbaşlattığı“İyiTarımUygulamaları” (İTU),Türktarımındaçığıraçacakbirdönemindebaşlangıcı oldu.1997’deAvrupa’daoluşturulmayabaşlananvehalen tümdünyadaenyaygınkabulgörenGlobalGapnormlarınınTürk tarımıiçindeaynengeçerliolmasıanlamınagelenİTU,Türktarımında büyükbirdeğişimintemelkilometretaşıolacak. Geçtiğimizyıl,ilkkezperakendesektörününlidermarkalarından birindebaşlatılanİTU’yu,enbasithaliyle,tümmeyvevesebzelerin sertifikalıolaraksatılmasıolarakdaanlatabiliriz.Buanlamda,üretim süreçlerindeİTUkullanançiftçilerinlogoluvesertifikalıgüvenilirgıda ürünleribiryıldırtüketicileresunulurken,buyenistandartlarlameyve sebzelerintamamıüretimdensofrayakadarkayıtlıhalegelmişoldu. 40 ETÜDERGİ T.C.Gıda,TarımveHayvancılıkBakanlığı’nınbaşlattığıveyaş meyvesebzedeABstandartlarınıyakalayanİTUçalışmasında,“İyi Tarım,İyiGelecek”sloganıylaTürktüketicisinineniyitarımürünlerini güvenlealmasıiçinülkeçapındaetkinliklerdüzenlenirken,İTU’nun temelamacıisehemgeleceknesillerinsağlıklıbeslenmesi,hemde Türkiye’dekitarımarazilerinindahaverimliveüretkenolmasıolarak öneçıkıyor. Türk çiftçisinin standartları yükselecek T.C.Gıda,TarımveHayvancılıkBakanlığı,İTUileöncelikleTürk çiftçisininverimlilikvekaliteodaklıüretimyaparak,dünyastandartlarını yakalamasınıhedefliyor.BuhedefiçinİTU,ürününgüvenliğikadar üretimşartları,çiftçiningelişimigibipekçokunsurudaiçeripsüreçleri tamamenkayıtlıhalesokarken,Türktarımınındünyaölçeğinde YENİ UFUKLAR gelişmesinidesağlayacak.BöyleceİTUsertifikalıüreticisayısıarttıkça, ürünlerdeverimliliklebirlikteucuzlamayabaşlayacak. KonuylailgiliherplatformdagörüşlerinidilegetirenT.C.Gıda, TarımveHayvancılıkBakanıMehdiEkerise“Bizimhedefimizvetüm çabamızTürkiye’nintarımalanındakimüthişpotansiyelinieniyişekilde değerlendirmek,bununsonucundadaüreticivetüketiciiçinenyüksek faydayısağlamak.İTU’yuyurtçapınayaymak,büyükbirçağdaşlaşma hamlesidir”diyerekİTU’yaverdikleriönemivurgularken,diğeryönüyle konununherşeydenöncebirsosyalsorumlulukprojesiolduğunada işaretediyor:“Buaynızamanda70milyonuilgilendirenbirsosyal sorumlulukprojesidir.İnsanneslininsağlıklıbirşekildedevamıiçinbu gerekiyor.Üretençiftçide,tüketenvatandaşda,onlarınçocuklarıda ancakbubilinçlehareketeder,bubilinçleüretirvetüketirsedaha sağlıklınesillerdoğacak.Çiftçibuyöntemlezararetmeyecek,aksine verimliliğiartacak.Buuygulamailetarımbilimselyöntemlerleyapıldığı içinihracatolanağıdaartacak.Bizmekanizmayıdeğiştirdikveiyitarımı desteklemekapsamınaaldık.İTUkapsamındasözleşmeyapan üreticiyediğerüreticilerenispetendahayüksekbirdestekveriyoruz. Bizimbualandaverdiğimizdestektohumdanbaşlayıp,ürününsigorta edilmesinekadarheraşamadadevamediyor.Ambalajlamatesisi kuranlara500binlirayakadarolanyatırımbedelininyüzde50’sine destekveriyoruz.Ürünü,dona,doluyakarşısigortalarsa,poliçe bedelininyarısınahibeveriyoruz.Buyılselidesigortakapsamınaaldık. Aletekipmaniçinyüzde50hibedestekveriyoruz.Damlasulamaiçin yüzde50hibedestekveriyoruz.Kapalımekânlardadöllemeiçinartık hormonyerinebambusarısıkullanılıyor.Bununiçindekolonibaşına 50liradestekveriyoruz.Tarımdanışmanıuygulamasıgetirdik. Danışmanlarlasözleşmeyapanüreticiyede225liradestekveriyoruz. Ayrıcaçiftçimizedönümbaşınateşvikveriyoruz,ZiraatBankası aracılığıylayüzde60’akadarindirimlikrediimkânısağlanıyor. Geçtiğimizyıl475milyonliralıkkredifaizisübvansiyonuuyguladık. Böylece8milyarliranınüzerindekredikullandırdık.İTUkapsamındaki çiftçiZiraatBankasıkredisiniyüzde13yerineyüzde5,2faizle kullanıyor.Aradakifarkıbizkarşılıyoruz.Dolayısıylaiyitarımyapan çiftçiyehempazargarantisi,hemteşvik,hemdekredidesteği veriliyor.” İTU nedir? AzöncedesöylediğimizgibienbasithaliyleİTU,tamamensağlıklı sebzemeyvedemek.İTUsistemi;temelolarak,1997yılındaAB ülkelerindeEuropeGapadıilebaşlayan,ardındanGlobalGapadını alanstandartlarınTürkiye’yeuyarlanmasısürecinikapsıyor.Yanimeyve sebzedeilaçkalıntısı,toprakvesuanalizigibisorguvekayıtların zorunluolduğubirstandartgetirenvedenetleyenİTU,böylece denetimlivekayıtlıüretimisertifikalandırıyor.Sertifikasürecindekirutin kontrollersayesindeisemeyvesebzedesağlıkvestandartlara uygunsuzlukriskienazaineceğiiçin,meyvesebzeüreticilerininihracat potansiyellerideartmışoluyor.Sistem,tarımürünlerininenyüksek besinvehijyenikdeğerdetüketiciyeulaşabilmesiiçin236farklıölçütün yerinegetirilmesiniöngörürken,bunagöre;üretiminheraşamasıkayıt altınaalınıyor,üreticinintarlayaatılacaktohumunseçimindentoprakta üretiminyapılmasınınçevreyeolasıetkisine,kullanılacakilacın standardındantarladaçalışanişçilerinsağlığınakadarçoksayıda kritereuygunhareketetmesiteminediliyor.Türkmeyvesebze üreticisininözellikledışpazarlardakigücünüartırmakiçinsistemi hayatageçirenTarımBakanlığı,sisteminyaygınlaşmasıiçinetkin çalışmalarınadadevamediyor. Dahabasitbiranlatımlaisebakanlıktarafındanyetkilendirilen kuruluşlarıninceleyipsertifikaverdiğiüreticilerdenmeyvesebzesatın alacakolansatışkanallarınıntüketicilereulaştıracaklarıürünlerde, sağlıkaçısındantümdenetimleryapılmakzorunda.Örneğinsertifika sahibiüreticilerdençalıştırdıklarıpersonelintamamınıkayıtaltınaalması bekleniyor.Benzerşekildeüretimaşamasındayapılanherişlemin, çevreyeolasızararlarıdaaraştırılırken,çevreyezararverebilecek uygulamalarındaönünegeçiliyor,tarlalardakullanılantümambalajve ETÜDERGİ 41 YENİ UFUKLAR / İYİ TARIM UYGULAMALARI konvansiyoneltarımadasonverecekolanİTU,yanlışlardan arındırılmış,insanaveçevreyedahasaygılıtarımıhedeflemesi açısındansondereceönemli.Çünkügünümüzdesağlıklıyaşam bilincininartmasıylabirlikteinsanlardahasağlıklıolaraktanımlananve hiçbirkimyasalkullanılmadanüretilenorganikürünlereyönelme Birkezdesatırsatıryazalımki,İTU’nunöneminetolarak eğiliminde.Gıdagüvenliğivekalitesininyanısıraçevreyevedoğayada anlaşılabilsin: dahaçokönemvermeyebaşlayantüketiciler,klasiküretimyerine çevredostuüretimteknikleriiledoğalveyadoğalayakınortamlarda G Tümürünlerkayıtaltınagiriyor. yetiştirilmişürünleritercihediyor. G Herürün,herüreticidehasatöncesipestisit(ziraiilaçkalıntısı) BuanlamıylaİTU,BirleşmişMilletlerDünyaGıdaveTarımÖrgütü analizinetabitutuluyor. (FAO)tarafından,“Tarımsalüretimsistemininsosyalaçıdan G İlaçkalıntısıTürkGıdaKodeksideğerlerinegöreinceleniyor. yaşanabilir,ekonomikaçıdankârlıveverimli,insansağlığınıkoruyan, G Sulamasularınınkimyasalvemikrobiyolojikanalizleriyapılıyor. hayvansağlıkverefahıileçevreye G Sadecesağlıklıüretimiçin önemverenbirhalegetirmekiçin gereklibakanlıktarafındanizin uygulanmasıgerekenişlemler” verilentarımilacıkullanılıyor.Buda demekoluyorkigelişigüzelziraiilaç İTU, tamamen sağlıklı sebze meyve özetindeolduğugibide tanımlanabilir.Çünküyazının kullanılamıyor,programlıve demek. İTU sistemi; temel olarak, başındanbuyanasöylediğimizgibi standartlaragörekullanımzorunlu İTU’nunamacı,insansağlığınave kılınıyor. 1997 yılında AB ülkelerinde çevreyezararvermeyeceküretimin G Tarımişçileritarlada EuropeGap adı ile başlayan, ardından yapılmasıolaraköneçıkıyor. çalışırkenözelkıyafetlergiyiyor. Aslında,İTU’nunTürkiye’deki Özellikleilaçlamadakişisel GlobalGap adını alan standartların geçmişi,2010’dandahaeskiye korunmaönlemleralınıyor,ilaçlama Türkiye’ye uyarlanması sürecini uzanıyor.2004yılındayayımlanarak yapılırkenkoruyucuelbise,maske yürürlüğegirenİTUYönetmeliğiile giyiliyor.Tarımişçilerininyemek kapsıyor. 2006yılındanitibaren yiyebileceklerivedinlenebilecekleri yetkilendirilmeyebaşlayanözel temizalanlaroluşturuluyor. kontrolvesertifikasyonkuruluşları G Çevreyeduyarlıuygulamalar nedeniylebunusöylüyoruz.Halenonunüzerindekuruluşkontrolzorunlukılınıyor.Atıklar,ambalajlar,kutulartoplanarak,çevreyezarar sertifikasyonfaaliyetindebulunmaküzerebakanlıktarafından vermedenimhaediliyor;toprakvesukaynaklarınıntemizkalması yetkilendirilmişdurumda.Yinebakanlıktarafındanilmüdürlüklerinde sağlanıyor. çalışanziraatmühendislerinevetarımdanışmanlarınayönelik G Tarımişçilerinehijyen,ilkyardım,gübre,ilaçkullanımıeğitimleri eğitimlerverilmeyeveböyleceiller,ilçelerveyaköylerdebulunan veriliyor. üreticilerinbilgilendirilmesiçalışmalarınadadevamediliyor.Bununla G Üreticininbirimalandanenyüksekverimvekaliteyi birlikte,henüzsektördekitümpaydaşvetüketicilerinİTUkonusunda yakalayabilmesiiçinbirtarımdanışmanıgözetimindefaaliyetlerini yeterlibilgiyesahipolduğunusöylemekiçindahaçokerken.Bu sürdürmesibekleniyor.Ayrıcaüretimöncesitoprakvesuanalizleri konudakienbüyükyanılgılardanbirisiorganiktarımileİTU’nun yapılarakenuygunverimisağlayacakgübrelemevesulamaprogramı karıştırılması.Organiktarımsürecindekimyasallarınkullanımınaizin sağlanıyor. verilmez.Sadecehastalıkvezararlıdurumunagöreorganiküretimde G İTUsiteminedâhilolanmeyvesebzeveyaörtüaltıüreticilere kullanılmasınaizinverilenorganikkökenligübrelerilebitkikoruma T.C.Gıda,TarımveHayvancılıkBakanlığı;alanbazlıhibedesteğinin ürünlerikullanılabilir.Aynızamandaorganiktarım,üretimalanlarıve yanındaZiraatBankası’ndanveTarımKrediKooperatifleri’ndendüşük verimliliktekikısıtlarnedeniyleüretimpotansiyelisınırlıbirtarım faizliucuzkredidesteğiveriyor. çeşididir.Bunedenledebüyüknüfuslarınorganiktarımile G Üreticinindoğrugübre,ilaçvefidekullanması,buyollaverimini beslenmesimümkündeğildir.BununlabirlikteİTU,tarımın artırmasıböylecedahaazmasraflaüretimyapmasısağlanıyor. kendisidir.Yanialternatifbirtarımsalmodeldeğildir.Kimyasalilaçve G İTUileüretimyapanlar,ihracattailaçkalıntısısorunuilekarşı gübrelerinkullanımınainsansağlığınaveçevreyezararvermeyecek karşıyagelmediğiiçinihracatpotansiyeliartıyor. ölçüdeizinverilirken,ürünleryetkiliveakreditelaboratuvarlarda kalıntıanalizinetabitutulurveinsansağlığıaçısındanzararlıkimyasal Konvansiyonel tarıma son maddeolupolmadığınınkesintespitiyapıldıktansonratüketicilere Geçmişteilaç,gübre,sugibimateryallerindozaşımı,yanlış sunulur. G uygulamazamanıgibibazıyanlışlarlayapılantarımşekliolan kutular,atıklar,özelkonteynerlerdetoplanaraketkinbiratıkyönetimi sistemiyledeğerlendiriliyor.Böylecetoprağınverimivebereketi korunuyor,geleceknesilleriçinsağlıklıbirçevresağlanıyor. “” 42 ETÜDERGİ MARKA / BARILLA Dünyanın makarna devi: 1877 yılında İtalya’nın Parma şehrinde kurulan Barilla, Türkiye’de Filiz, Yunanistan’da Misko, İsveç’te Wasabröd ve Meksika’da Yemina ile Vesta ticari markalarıyla üretim yapan bir gıda devi… Değişik türlerde makarnalar üreten ve dünyanın en önemli makarna üreticilerinden biri olan Barilla, halen İtalya’da yüzde 40-45, ABD’de ise yüzde 25 pazar payına sahip bulunuyor. 44 ETÜDERGİ MARKA 1 877yılında,PietroBarillatarafındanküçükbirmakarnave ekmekfırınıolarakParma’da,VittorioEmanueleCaddesi’nde kurulanBarilla,bugündünyanınenöndegelenİtalyangıda gruplarındanbiri.Makarnasektöründedünyada,makarna soslarısektöründeAvrupa’da,unlumamullersektöründe İtalya’da,gevrekekmeksektöründeiseİskandinavülkelerindeliderolan Barilla,Türkmutfaklarınadayabancıbirisimsayılmaz.Barilla’nın1994 yılındabaşlayanTürkiyeserüveni,bugünpazarliderliğiylebaşarılıbir şekildedevamediyor.Bubaşarıda,2003yılındaFilizGıda’yıbünyesine katmasınınyanısırasonyıllardaBarillamakarnasosları,Wasagevrek ekmekvesandviçlerileGranPavesikrakerlerinindeTürkiyepazarına sunulmuşolmasınınpayıelbetteçokbüyük… Dünyaüzerindekibirçokyatırımında18binkişiyeistihdamsağlayan Barilla’nınyıllıkcirosu6milyardolarıaşmışdurumda.130yıldıraynıaile tarafındanyönetilen,biraileşirketiolmasınarağmenkurumsallaşmanın tümadımlarınıatanvegünümüzde4.jenerasyonkardeşlertarafından idareedildiğihaldeinsankaynaklarındasondereceşeffafveöngörülü davrananBarilla,ARGEveteknolojiyeyaptığıönemliyatırımlarileürün kalitesinegösterdiğiözensayesindebugündünyaçapındapopülerbir gıdamarkasıolmuşdurumda. Barilla’nıngünümüzde14’üİtalya’da,40’ıİtalyadışındanolmak üzere54üretimtesisibulunuyorvebutesislerin10’u,üretimhatlarına hammaddesağlayandeğirmenlerdir.BununlabirlikteBarilla,heryıl Barilla,MulinoBianco,Voiello,Pavesi,Wasa,Harry’s,LiekenUrkorn, GoldenToastandKamps,Alixir,AcademiaBarilla,Misko,Filiz,Yemina veVestamarkalarıaltında3milyontonayakınürünüdesofralara taşıyor,Barillaürünleri125’inüzerindeülkeyeihraçediliyor. Misyonundan güç alarak büyüyor Barilla,bugündünyanınsayılıgıdaüreticilerindenbirikonumunda. BuliderliğeulaşırkenBarilla’nınenbüyükdayanaknoktasıdaşirketin birnumaralımisyonuolanve1877yılındanberiuygulanagelen “Beslenmeninneşelibirdeneyim,birtat,birpaylaşımveşefkatşekli olduğunainanan”felsefesidir.Barilla,aynızamanda,yüksekkalitede içeriğivesadetarifleriyleİtalyanmutfağınınidealbirbeslenmemodeli olduğunu,5duyumuzabenzersizbirdeneyimsağladığınısöylüyorve tamdabunedenle“Günlükyaşantılarınasağlık,lezzetveyemekyeme zevkikatarakinsanlaradahaiyibiryaşamsağlarız”vizyonunagönülden bağlıhareketediyor. Peki,buvizyondoğrultusundeneleryapılıyor?ÖrneğinBarilla ürünleri“iyibeslenme”yi,“mükemmellezzeti”ve“tatminedicibir deneyimi”garantiedecekşekilde üretiliyor.“Lezzet”igarantietmekiçin Barilla Gıda AŞ, 34 ülkeden yüksekkaliteli,güvenilir,zenginvedoğal “hammaddeler”;“dahasağlıklı”ürünler sorumlu, 150 milyon dolar ciro ve içinengelişmişüretimteknikleri 420 çalışana sahip… kullanılıyor.Buamaçla,işinenbaşında, hammaddelerinseçiminde,buişe kendiniadamışbirAraştırmaTakımıçalışıyorvenihaiürününkalitesini etkileyecekheraşamayı(buğdaycinsi,havadurumu,toprakcinsi, üretimdeçevreyesaygı)denetliyor.Herüretimpartisindenalınan örneklerleyapılananalizler,ürünizlenebilirliğiveperiyodikkalite toplantıları,böylelikle,herzamanveherüründe,üstelikdünyanındört birköşesindeaynıkaliteyitaahhütediyor. Türkiye pazarında geçen 17 yıl MakarnadeviBarilla’nınTürkiyemacerası1994yılındabaşladı. Aradangeçen17yıldaTürkiyepazarınınliderikonumunayükselen Barilla,2003yılındaFilizGıda’yıbünyesinekatarakTürkiye’deki operasyonlarınaBarillaGıdaAŞadıyladevametmeyebaşladı.Bununla birlikteBarillaGıdaAŞ’ninbaşarılıstratejikyönetimininpazarliderliğinde kuşkusuzönemlibirrolüvar.BilindiğiüzereBarilla’nınOrtaDoğuve AfrikapazarlarınınyönetimideBarillaGıdaAŞ’yebağlısürdürülüyor. PietroBarilla’nın,“Çocuklarımızayedirmeyeceğimizhiçbirşeyi ETÜDERGİ 45 MARKA / BARILLA Makarna hakkında... G Makarna, protein içeren durum buğdayı/irmiğinden yapılır, G Makarna, mineral, protein ve lif bakımından zengin içeriğiyle besin değeri yüksek ve sağlıklı bir karbonhidrat kaynağıdır, G Makarna, günlük enerji ihtiyacının karşılanmasında önemli bir besindir, G Makarna şişmanlatmaz çünkü pişmiş makarnanın kalorisi ekmekten daha düşüktür, G Makarna uzun sürede sindirilir ve bu sayede uzun süre tok tutarak kilo vermenize ya da kilonuzu korumanıza yardımcı olur, G Makarna düşük yağ ve tuz oranına sahiptir ve tamamen bitkisel olduğu için kolesterol içermez, G Makarna hem pratik, hem de besleyicidir. Üstelik ekonomiktir. 46 ETÜDERGİ üretmeyeceğiz”sözündenhareketle,125yıldıraynıkalitedeürünler üretenBarilla,halendünyanınenitibarlıgıdaşirketivetümsektörler sıralamasındaisedünyanınenitibarlı19.şirketikonumundabulunuyor. AzönceBarilla’nınküreselölçekte3milyontonüretim gerçekleştirdiğinisöylemiştik.BurakamaTürkiye’ninkatkısıiseyaklaşık 100bintoncivarında.BarillaGıdaAŞ’ninCEO’suGüneşKarababa, OrtaDoğuveAfrikapazarlarıylabirlikteişhacmininbüyüyeceğinivebu kapasiteyikarşılayacakyatırımlarınplanlarınıyaptıklarınısöylüyor.Yine GüneşKarababa’yagöre,makarna,aslındaTürkleresondereceyakın biryiyecekveAnadolu’nuneriştegeleneğinedeniyleTürkiye’deki makarnakültürüdeçokhızlıkabuledilmişvehalengelişiyor.Öyleki GüneşKarababa,Bolu’dakifabrikalarınındünyadakitümBarilla tesisleriiçindekalitesiyleüstsıralardayeraldığınıveyakınbirzamanda bufabrikadanOrtaDoğuveAfrika’yadaihracatyapılacağının müjdesinideveriyor. Bununlabirlikte,GüneşKarababa’nınmedyayadasıklıklayansıyan açıklamalarındaolduğugibi,Türkiye’dekimakarnatüketimininhalen düşükseviyelerdeolduğunudasöylemeliyiz.LibyaveLübnan’dabile kişibaşınatüketimmiktarıTürkiye’ninçoküzerindebulunuyor. Türkiye’dekimakarnatüketiminiartırmanınyolununpazaradaha yenilikçiürünleringirmesindengeçtiğinidüşünenBarilla,birçok yenilikçiürünüTürkiyepazarınagetirmektegecikmemiş.Örneğinson yıllardamarketraflarındagörmeyealıştığımızTortellini,FilizÖzel Lezzetler,FilizAktifvedondurulmuşmakarnalar,sadeceBarilla tarafındanüretilenTamBuğdaymakarnasıBarillaIntegraleveen önemlisidünyadasadeceBarilla’daolan,yüzde25’isebzepüresi makarnaPiccolinigibi…ElbettemakarnasoslarıArrabiata,Basilico, NapoletanavePestoRossoilebirBarillaklasiğiolanPestoGenevese, Wasamarkalıekmekvesandviçlerideunutmamakgerek. Ev dışı tüketim kanalında da iddialı BarillaGıdaAŞ,günümüzünönemlipazarlarındanbiriolarak gördüğüevdışıtüketimkanalınadaözelbirönemveriyor.Buamaçla kurulmuşözelbirorganizasyonudabünyesindebulunduranBarilla GıdaAŞ,distribütörleriaracılığıylayaklaşık7binevdışıtüketim noktasınaulaşıyorvebupazarayöneliksadevedondurulmuşdolgulu makarnalarıylayineevdışıtüketimkanallarınaözelmakarnasoslarını sektörlepaylaşıyor.Bununlabirlikte,evdışıtüketimkanallarındangelen taleplerideinceleyenBarillaGıdaAŞ,restoranlardangelentaleplere göremutfakkadrolarınaeğitimlerveriyor,yenimenülerin hazırlanmasındadesteksağlıyorveParma’dabulunanBarillaAcademy ilekoordinelibirşekildeevdışıtüketimkanalındangelentalepleri yanıtlamayaçalışıyor. G ETÜDERDEN / OĞUZ ÖZKAN Türk pastacılığının duayen markası: Fotoğraflar: Damla Salor Özpınar ve Unipro Arşivi Unilever profesyonel ürünler servisi Unipro’nun Genel Müdürü Oğuz Özkan, sektördeki 30 yıla varan deneyimiyle, Türk pastacılık sektörünün büyüme ve gelişmesine büyük katkılarda bulunan bir profesyonel. 26 yıldır Unipro’nun başında olan Oğuz Özkan ile sektörü, Unipro’nun faaliyetleri ile sektöre katkılarını ve elbette ETÜDER’i konuştuk. 48 ETÜDERGİ ETÜDERDEN U luslararasıkalitestandartlarınıveenileriüretimtekniklerini Türkgıdaendüstrisinekazandıranöncükuruluşlardanbiri olanUnileverProfesyonelÜrünlerServisiUniproGıda San.veTic.A.Ş.,Türkiye’dekiilkpastacılıkyağve margarinlerininüretiminibaşlatmasınınharicindeyenilikçi veliderkimliğiylede,Türkpastacılıksektörününgelişimiiçinbirçok ilkeimzaattı.Unipro’nunilkleriarasındahemenaklımızagelenler PastacılıkEğitimMerkezi’nisektörünhizmetinesunması,sektörünilk yayınıolan“PastacıdanPastacıya”isimlidergininyayımlanması, pastaneimalathaneleriiçin“HijyenServisi”nioluşturmasıveelbette pastacılıklailgilihertürlüsoruveçözümiçinbaşvurulabilecek “TelefonlaDanışmaHattı”nıhayatageçirmesiolaraksıralanabilir. Türkiye’dekipastaneleringereksinimleriniprofesyonel standartlardakarşılamayayönelikolarak,GenelMüdürOğuzÖzkan’ın söyleyişiylehammaddeüretimigerçekleştirenUnipro,daimaen yükseksağlıkstandartlarında,enkalitelimalzemelerkullanılarakve modernteknolojiyleüretimyapıyor. İstersenizgelin,hızlagelişenpastacılıksektörüneyönverenlider markaUniprohakkındadahaayrıntılıbilgileri,OğuzÖzkanile yaptığımızkeyiflisöyleşiileaktaralım. Tamamenevdışıtüketimeyönelikpastacılıkveendüstriyel kategorilerindefaaliyetgösterenUnipro,kuruluşununilkyıllarında Unileverbünyesindekibirdepartmanolarakfaaliyetgösteriyordu. Unilever’inTürkiye’dekiüretimserüveniisebilindiğiüzere1953yılında margarinüretimiilebaşladı.Odöneminilkmarkalarınıhepimiziyi biliyoruz:SanaveVita…1960’lıyıllardanitibarensehalenUnipro’nun enbüyükfaaliyetalanındakiürünlerolanpastacılıkyağve margarinlerininüretiminebaşlandı.DolayısıylaUnipro’nunmarkalarının daçokeskiveköklüolduğunusöyleyerekbaşlamalıyız. Unipro’nun asıl faaliyet alanı endüstriyel margarin ve yağlardır değil mi? Evet,biztamamenendüstriyel,dahadoğrubirtabirleprofesyonel sektörehitapedenürünlerleilgileniyoruz.Buanlamıylabizimsattığımız ürünlerinhammaddeolduğunu,pastaneveküçük-orta-büyükgıda üreticilerininhammaddeleriniürettiğimizidesöyleyebiliriz. Elbette sadece yağdan söz etmiyoruz… MargarinveyağlarınharicindeUnileverbünyesindeüretilmeyen çikolatagrubuilepastacılıkhazırkarışımlarıgruplarıdabizim sorumluluğumuzda.Dolayısıylaözetlersek,profesyonelpazarı kategorizeediyoruzaslında…Temeldeüçkategorivar.Bunlarınilki pastacılıktırkiburadaelyapımıdediğimizgelenekselüretimiişaret ediyoruz.İkincikategoriendüstriyelkategorisidirveburadadagıda endüstrisiniişaretediyoruz.Sonolarakda“foodservice”yada cateringolaraktanıdığımızevdışısektörüişaretediyoruz.Biz,buüç kategorininilkikisindefaaliyetgösteriyoruz.Unilever’incateringe yönelikbirbaşkaşirketibulunuyorveokategoriyi,yaniHORECAtabir ettiğimizotel,restoranvekafelereyönelikevdışıhizmetleritamameno şirketimizyürütüyor.Biz,1960’lıyıllardanberiTürkiye’deüretim yapıyoruz.1985yılındaiseyaptığımızişidahadaprofesyonelleştirmek içinUnipro’nuntemelleriniattıkve1988’denitibarenyönetimsel yapımızıtamamlayarakevdışıfaaliyetlerimizebaşladık. Ne kadar süredir bu sektördesiniz? BenUnilever’de27,Unipro’daise26yılımıdoldurdum. Ev dışı tüketim pazarının büyüme hızını nasıl değerlendiriyorsunuz? Pazarıizlediğinizdebuaçıkolarakfarkediliyor.Hepimizbirşekilde gününbiröğününü,çoğuzamankahvaltıveöğleyemeğiolmaküzere ikiöğününüevdışındageçiriyoruz.Dolayısıylason20–30yılda Türkiye’dekiişhacmininbüyümesiylebirlikteevdışındakitüketimde artmayabaşladı.Amatabiibupazarıçokiyianalizetmekdeneyazık kimümkündeğil.Bununnedeniisesektördekikayıtdışılığın ETÜDERGİ 49 ETÜDERDEN / OĞUZ ÖZKAN fazlalığıdır.Buanlamdaevdışıkanallarıntamhacminidesöylememiz mümkündeğil.Birdebupazarınçokkarışıkolduğunuunutmamalıyız. Türkiye’de50binrestoranvardiyoruzamaburakamaküçük kasabalardakirestoranlardadâhildir,diğeryandanİstanbul’dakien lüksrestoranlarda…DolayısıylaaslındaTürkiye’deevdışıtüketim kanallarındahizmetverenişletmelerinsayısalbüyüklüğüilecirosal büyüklükleriniayırtetmiyoruz.Buanlamdabiz,sonuçtasatışve pazarlamadayaptığımıziçindoğrustratejiyitakipedebilmekadına, kendiiçimizdeönceliklefaaliyetgösterdiğimizpazarları,ardındanda ürünveürüngruplarımızıkategorizeediyoruz. Pastacılıkta kullanılan yağlar ile restoranlarda kullanılan yağlar arasında ne gibi farklar var? Restoranlarda,bildiğimiz,evlerimizdekullanılanyağlarındaha büyükboyutlardaolanlarıkullanılırancakpastacılıktakullanılan yağlarınyapısalfarklarıvardır.Dolayısıyladapastacılıksektörüiçin geliştirdiğimizyağlariçinciddibirARGEçalışmamızdavar.Neticede margarinolarakansakdatereyağıalternatifiolanbitkiselyağların üretilmesindeUnileveröncübirroloynamaktadır.Biranlamdadoğayı taklitetmeyeçalıştığımızdasöylenebilir.Diğeryandanbiz,üretim süreçlerimizedevamederkensektörümüzüneğitimineyönelikdepek çokçabasarfediyoruz.Pastacılıkustalarıvekalfalarıiçin düzenlediğimizakademikeğitimprogramlarınınyanısırahijyen standartlarınıyükseltmeyeyönelikolaraksıksıksektörtemsilcilerine yönelikeğitimlerdüzenliyoruz.Vebusöylediğimeğitimleri1960’lı yıllardanbuyanaaralıksızsürdürüyoruz.Geçtiğimizikiayiçinde yaklaşık5bölgedebutipeğitimfaaliyetidüzenledik,ilgilibölgelerdeki pastaustaları,aşçıveşefleribirarayagetirdikveonlarıdünyadaki gelişmelerveyeniürünlerimizkonusundabilgilendirrik,yeni reçetelerimizipaylaştıkvedemoçalışmalarıyaptık.Bunuyaparken, yanipastacılıksektöründekiusta,kalfaveçıraklarıeğitirkendiğer yandandaonlarahijyenkonusundayenibilgileraktarıyoruz,kitaplar paylaşıyoruz.Yineüçaydabirpastanelereyönelikolarak hazırladığımızyayınlarımızıyayımlıyoruz. Unipro Eğim Merkezi Batı dünyasında yapımı bir sanat halini alan pasta ve pastacılığın Türkiye’deki temelleri, geçtiğimiz yüzyılın başında atılmış. Özellikle Rus İhtilalinden kaçan Beyaz Rusların beraberlerinde getirdiği pastacılık kültürünün, Türkiye’deki Rum ustaların becerileriyle harmanlanması sonucu gelişmeye başlayan Türk pastacılığı, Türkiye’de de Batı’da olduğu gibi babadan oğula, usta-kalfa ilişkisiyle ilerleyerek canlılığını korumuş. Ancak ayrı durum, pastacılık ve ekmekçiliğin yaratıcı yeni atılımlara girmesini, yeni elemanların yetişmemesi ve usta eksikliğine de yol açmış. Ne yazık ki Türkiye’de pastacılık üzerine eğitim veren bir resmi kurum olmadığı gibi özel eğitim kurumlarının doğuşu da ancak birkaç yıl öncesine uzanıyor. Oysa mevcut bilgilerini pekiştirmek ve gelişmeleri aktarmak düşüncesiyle hizmet veren Unipro Eğitim Merkezi, 1985 yılından bu yana profesyonellere yönelik çalışmalarına devam ediyor. Unipro Eğitim Merkezi ustaları, düzenledikleri pastacılık kurslarına katılacak ustaları davet etmek, piyasada karşılaşılan problemleri yerinde çözebilmek veya yeni çeşitlerin geliştirilmesinde yardımcı olmak amacıyla düzenli piyasa ziyaretleri yapıyor, sektör çalışanlarını dünyadaki gelişmeler konusunda bilgilendiriyor, yeni reçeteleri sektörle memnuniyetle paylaşıyor. 50 ETÜDERGİ Peki, sektörün bu çabalarınıza yaklaşımı nasıl? Bunu ticari bir iş ilişkisi olarak mı görüyorlar yoksa gerçekten bu eğitim çalışmalarını önemsiyorlar mı? Buçabalarıgerçektenönemsediklerini,eğitimlerimizden faydalanmayaçalıştıklarınıvehattabirhaylidefaydalandıklarını söyleyebilirim.Bizimaçımızdanbueğitimlerinbirbaşkakazanımıda sektörüngelişimi,düzenegirmesivedolayısıyladasektörün büyümesidir.Sonuçtabüyüyenvegelişen,bilinçlenensektördeiş yapmakhemdahakolay,hemdedahakeyiflihalegeliyor. Pastacılık sektörünün Türkiye’deki büyüklüğü nedir? Hakettiğiyerdeolmadığınısöyleyebiliriz.Dahaalmamızgereken çokmesafevar.Bununenönemlinedenlerindenbiritoplumungelir düzeyinindüşüklüğüdür…Ancakyinedeifadeetmeliyimkihiç ummadığımızbölgelerimizdebileAvrupakalitesindevehattadahada iyidurumdaolanpastanelerimizdeyokdeğil.Dolayısıylapastane kültürümüzünyükseldiğinidesöylemeliyiz. Pasta ve tatlı farklı şeyler midir? Galiba Türkiye’de pastadan çok tatlı kültürü hâkim, öyle değil mi? Yöreselolarakdeğişmeklebirliktesöylediğinizdedoğrulukpayı var.GüneyveGüneydoğu’yadoğrugittikçeşerbetlitatlıların yaygınlaştığınıgörüyoruz.Baklavavebaklavatürevişerbetlitatlılar bizimendeğerlikültürelürünlerimizdenbiridir.Diğeryandanpasta kültürününbizeBatı’dangeldiğidebirgerçek,özellikleRusya’dan bizegelenbirtatlıkültürüvarbiliyorsunuz.HalenKaradeniz’dekitatlı ustalarımızın,İstanbul’dakiRumtatlıustalarınınyeteneklerinihepimiz iyibiliyoruz.BaylanveMarkizisimleriniunutmamızmümkünmü? SonuçtaBatı’dangelenbupastacılıkkültürü,Türkiye’deyoğrulmuşve büyükorandadakabuledilmişkültürdür. ETÜDERDEN Ev dışı tüketim kanalında pastanelerin konumu için ne söyleyebilirsiniz? Toplamevdışıtüketimpazarınınbüyüklüğünütamolarak bilmemizmümkündeğil,azöncesöylediğimnedenlerdendolayı… Amaörneğin10milyarTLdersek,bununyaklaşıkyüzde20’si pastacılıksektörüneaittir.Çünküpastacılarıntemelhammaddelerinin kullanımınıazçokbilebiliyoruz;un,yağveşekerikastediyorumelbette. Dolayısıylatoplampazarınyağ,unveşekertüketiminebakarsak, yaklaşıkolarak1,5milyarTLcivarındabirbüyüklüğesahipolduğunu söylemekmümkün. Peki, Türkler hangi pasta türünü seviyor? Örneğin meyveli mi yoksa çikolatalı pasta mı tercih ediyor? Dolayısıylaüretimstandartlarımızauygunolaraküretimyapıyoruz.Yani üretimstandardımız6aydiyorsaonauygunbirüretimgerçekleşiyor. Elbettebusürelerartırılabiliramabunagerekyokki.Yağı10derecede saklarsanızdahauzunsürekullanabilirsinizamaaynıyağgüneş altındabirgündedebozulabilir.DolayısıylabizimARGEçalışmalarımız kadar,doğrusaklamavekullanmakoşullarıdaönemlidir.Buanlamda biz,ürünlerimizinhangişartlardasaklandığınıdamümkünolduğunca kontrolediyoruz.Bizimtümdistribütörlerimizbelirliaralıklarla denetimlerdengeçerlervedenetimlerdedüşükpuanalan distribütörlerimizeağıryaptırımlarımızdavardır.Budenetimlerve depolamastandartlarıUnileverdünyasınınyıllardıruyguladığı standartlardırvebizdebustandartlarauyumludavranmakzorundayız. Tambirayrımyapamamamaçikolatayadadüşkünlüğümüz Peki, örneğin pastaneleri de denetleyebiliyor musunuz? olduğuçokaçık.ÖzellikleBatı’danDoğu’yagidildikçeçikolata Hayır,amaonlaradailgilisaklamakoşullarınayönelikeğitimler tüketimininartmasıilginçtir.Tabiibirdeşuvar,çikolatayısevmemek vermeyegayretediyoruz.Bizimdüzenligerçekleştirdiğimiz mümkünmü?Özellikle eğitimlerimizinbirayağıdabudur çocuklarınçikolatalıpastaları aslında.Yaniişortaklarımızayönelik tercihettiğinidebiliyoruz. düzenlediğimizeğitimlerimizintamamı Oğuz Özkan, sektördeki en önemli Bununlabirliktemevsimsel reçetepaylaşmaküzerineolmuyor, olarakmeyvelipastalarada farklarını mesleki eğitime verdikleri standartlarımıza,sektördeki iştahlıyız.Biz,işortağımızolan gelişmelereyönelikeğitimlerde önem olarak özetliyor. Sektör AltınMarkailebirlikteçikolata düzenliyoruz. üretimideyapıyoruz.Tıpkı çalışanlarının daima yanında Kratermarkamızdaolduğugibi, Bu eğitimler, gerçekten de gıda olduklarını söyleyen Özkan, meslek sektörünün biliyorsunuzoradadaG2Mile gelişimi için çok birlikteçalışıyoruz.Çikolatadaki odaları, okullar ve ticari kuruluşlarla önemli. Biliyorsunuz ETÜDER’in markamızınismiiseFestino. amaçlarından birisi de sürdürdükleri dayanışma ve sektöre kuruluş Sektörümüzdegerçekçikolata bu… kullanıldığıgibikokolintabir yönelik yayıncılık çabalarını ısrarla Elbette…Amasadeceüreticilerin edilenvebitkiselyağlardan yadasektörün,hangiaşamasında vurguluyor. yapılançikolatabenzeriürünler olursaolsunsorumluolanların dekullanılabiliyor.Neden bilinçlenmesininyanısıratoplumunda gerçeğinikullanmıyordabenzeriürünükullanıyorsunuz bilinçlenmesigerekli.Yanibirnihaikullanıcı,uygunolmayanbir derseniz,bazıteknikzorunluluklarımıznedeniylekokolin ürünilekarşılaştığındaüreticiyeulaşabilmelivegerekiyorsa bazlıürünlerdekullanılıyor.Çünkübazıürünlerdegerçek üreticiüzerindebirbaskıoluşturabilmeli.Örneğin,bizimiçinde çikolatakullanmakgerçektenzor…Elbettekimizaman olduğumuzevdışıtüketimsektöründekimüşterilerimiz, fiyatpolitikalarıgereğincedeçikolatabenzeriürünler “uygunolmayanürünlerinadeditoplamürünlerin1/3’ünü tercihediliyor,bunudasöylemeliyim.Bizimherikitürde geçersesendenmalalmam”derse,üreticilerkendidepove deürünlerimizvar,yanihemgerçekçikolata,hemde nakliyeağlarınıdahasıkıkontroletmeihtiyacı kokolinbazlıürünlerüretiyoruz.Amaağırlıklısatışımız hissedeceklerdir. gerçekçikolataüzerindegerçekleşiyor.Elbetteyağ satışlarımızınyanındaçikolatasatışımızdahaküçük Unipro, ETÜDER’in en yeni üyelerinden birisi. rakamlardakalıyorancakyıldanyılaizlediğimizde Bir parça da ETÜDER’e ilişkin çikolatasatışımızınvesektördeçikolata görüşlerinizden söz eder misiniz? kullanımınındaarttığınısöyleyebilirim. Evet,ETÜDER’eyeniüyeolduk Şöylesöyleyeyim,bizimtoplam amabenETÜDERYönetimKurulu ciromuzunyüzde5kadarıçikolata BaşkanıMelihŞahinöz’üçokuzun kaynaklıdır.Amaburadaşunundaaltını senelerdirtanıyorumvebu çizmemizgerek,burakambizim sektördekiçabalarınıdayakından işimizinkarakteristiğinedeniyleböyle. biliyorvetakdirediyorum. Sonuçtabizimasılişimizçikolata ETÜDER’inhassasiyetgösterdiği üretmekdeğil…Asılişiçikolata konular,aslındahepimizinhassas üretmekolanveyıllardırsektöre olmasınıgerektirenamabugüne hizmetedençoksayıdasaygınüretici kadarihmaledilmişkonulardır. devar,örneğinElit,Pelit,Mabelgibi… DolayısıylaETÜDER’inözellikle tedarikçileranlamındaöncülük Bir yandan da dayanıklı ürünler yapmasıdaçokönemlidir.Bir yapıyorsunuz. Raf ömrü uzun ürünler anlamdaETÜDERbaşlıbaşınabirsosyal yaparken nasıl bir ARGE çalışmasına sorumlulukprojesidirdiyebilirizçünkügıda ihtiyaç duyuluyor? güvenliğindeenönemligörevüreticilerkadar Bizimüretiminiyaptığımızyağlaraltı tedarikçilerededüşüyor.Bunedenlede ayilebirsenearasındakullanılabilir. ETÜDERçatısıaltındabulunmaktangurur Amasonuçtaorganikürünlerdiryağlar, duyuyoruzvedahaçokdesteklenmesi yaniengençyağeniyiyağdırdiyebiliriz. gerektiğiniifadeediyoruz.G “ ” ETÜDERGİ 51 MARKA / KOMİLİ Türkiye’nin ilk markası Türkiye’nin en köklü zeytinyağı markası olan Komili, yüzyılı aşkın süredir sofralarımıza tabiatın mucizesi olan zeytinyağının en lezzetlisini ve en kalitelisini sunuyor. 52 ETÜDERGİ MARKA 1 878’debaşlayanyolculuğunu,1923’tenbuyanaAyvalık’ta sürdürenKomili,2008yılındaülkemizinöndegelenzeytinyağı üreticilerindenAnaGıda’nınbünyesinekatıldı.133yıldır tüketicisinefarklıdamaktatlarınahitapedenürünlersunan Komili;Sızma,EgeSızmasıveRivieraZeytinyağı’nınyanısıra ÖzelÜrünlerSerisiilesofralarışölene,yemekleriziyafetedönüştürüyor. Komili’nin,AyvalıkveKörfezzeytinlerindeneldeettiğiveasitoranı yüzde8’denazolanNatürelSızmaZeytinyağıeşsizlezzetiiledamak tadınavesağlığınadüşkünolanlarınvazgeçilmezi.Zeytininkokusunu veyoğuntadınıhissetmeyiisteyenlerisetercihiniEgeveMarmara Bölgesizeytinlerindeneldeedilen,buramburamkeskinzeytin kokusuylaEgeSızması’ndanyanakullanıyor.RivieraZeytinyağıise özelolarakdengelenmişvehafifletilmişlezzetiylezeytinyağınınkendine hastadınıvekokusunuağırbulanlariçinvazgeçilmezbirlezzet... Komili,ÖzelÜrünlerSerisi’ndekiErkenHasat,TaşBaskı,Çekirdeksiz Sıkma,ColdPressed,0,3veOrganikSızmazeytinyağıçeşitleriylede farklıbeklentilerecevapveriyor. İstersenizgelin,bu133yıllıkdevmarkanınhikâyesine,insanlık kadareskitarihiolanzeytinveonuişleyeninsanlarınöyküsünebiraz dahayakındanbakalım…Bueşsiztarihibilgileriçinelbetteenbüyük referansımız,Komili’ninresmiİnternetsitesioldu.Büyükorandabu sitedenöğrendiğimizbilgilerışığında,Komili’ninhikâyesinikaleme almayavesizlereaktarmayaçalıştık. Komili'ninöyküsü1878yılındaMidilliAdası'ndabaşlıyor.Oyıllarda Midilli,Osmanlıtoprağıdır.KomiliHasan,MidilliAdası'ndasabunve zeytinyağıüreterekgeçiminisağlarkenaile,LozanAntlaşması'ndan sonramübadelegereğiAyvalık'agöçederveKomilimarkasının öyküsüdeburadadevameder.Ancakoyıllar,daha“marka” kavramınınbilinmediğiyıllardır.AncakHasanKomili,“kalitesizürünle alıcıyıbirkez,kendiniebediyenkandırırsın”diyerekyolaçıkarve kuşaklarboyusürecekKomilimarkasınıntohumlarınıatar.KomiliAilesi de“Birmarkanın,zeytinağacıgibigereklizamanlardabudanabilirse ölümsüzolacağıinanışıyla”,hepzamanınilerisindehareketederve markanınyenilikçivekaliteliduruşundanhiçvazgeçmez. Komili,doğalolarakzeytinileözdeşleşmişbirmarka.Öyleki133 yıldırsürenüretimmaratonundasürekligelişiyorveyeniürünleriçin çalışmalarınadevamediyor.Komili’ninensonürünüiseözenleseçilen zeytinlerinçekirdekleriçıkarılaraksıkılmasıylaeldeedilen“Çekirdeksiz Sıkma”.ErkenHasat,TaşBaskı,ColdPressed,0,3veOrganikSızma ürünlerindenoluşanÖzelÜrünlerSerisiilesofralarılezzetlendiren Komili,yeniürünü“ÇekirdeksizSıkma”iledamakzevkineözen gösterenlerefarklıbirseçenekdahasunuyor. Türkiye’dezeytinyağıkültürüoluşmasınabüyükkatkılarsağlayan Komili’ningüvencesiyleüretilen“ÇekirdeksizSıkma”,özenleseçilen Ayvalıkzeytinlerinden,sıkmaişlemindenönceçekirdeğiçıkarılarak eldeediliyorveyöreninkendinehasnefiskokuluzeytinlerinin mükemmellezzetiniiçindebarındırıyor.Duyusalözellikleriiledeöne çıkanürünyüksekorandameyvemsitadıylaözelsalatave yemeklerinizedeğerkatmakiçinsofralardakiyerinialıyor.Sonyıllarda geliştirilenveTürkiye’deilkdefaKomilitarafındankullanılançekirdeği çıkartılmışzeytinlerdenzeytinyağıeldeetmetekniği,natürel zeytinyağınınkalitesininartmasınıdasağlıyor. Komili Özel Ürünler Serisi’nin Duyusal Özellikleri Komili Taş Baskı: Zeytinin taş baskı yöntemi kullanılarak ezilmesiyle elde edilen, yumuşak ve buruk lezzetiyle zeytinyağı meraklılarının tercih edeceği natürel sızma zeytinyağı. Komili Erken Hasat: Henüz olgunlaşmamış yeşil taneli zeytinlerin meyvemsi tat ve kokularının en yüksek olduğu dönemde dalından toplanıp sıkılmasıyla elde edilen, aromatik değerleri bakımından yoğun natürel sızma zeytinyağı. Komili Organik Sızma: Organik tarım yöntemleriyle özel olarak yetiştirilen zeytinlerden elde edilen, meyvemsiliği orta düzeyde natürel sızma zeytinyağı. Komili 0,3: Özel olarak toplanan zeytinlerin hemen zeytinyağına dönüştürülmesi ile elde edilen ve çok az bulunan yoğun yeşil meyvemsi tadıyla âlâ natürel sızma zeytinyağı. Komili Çekirdeksiz Sıkma: Özel olarak çekirdeği çıkarılmış zeytinlerden elde edilen, olgun zeytin tadıyla yumuşak natürel sızma zeytinyağı Komili Cold Pressed: Özel olarak dalından toplanıp aynı gün içinde 27°’nin altında soğuk su kullanılarak sıkılan zeytinlerden elde edilen, eşsiz meyvemsi tat ve kokuya sahip dengeli natürel sızma zeytinyağı. İnsanlık kadar eski Komili,asırlıkbirgeleneğidevamettiriyor.Amazeytin,asırlardeğil binlerceyıldırinsanlarlaiçiçe…İstersenizbirparçadazeytinve zeytinyağıkültürününtarihindenbahsedelim. Zeytin,kuşkusuzinsanoğluileyaşıtbirmeyve.Zeytinağacına ilişkinbugünelimizdekieneskibulgular,EgeDenizi’ndekiSantorini Adası’ndayapılanarkeolojikçalışmalaradayanıyor.Buçalışmalarda39 binyıllıkzeytinyaprağıfosilleriortayaçıkarılırken,KuzeyAfrika’daki SahraBölgesi’ndegerçekleştirilenarkeolojikaraştırmalardaiseMÖ12 binyılınaaitzeytinağacıbulgularınarastlandı.Bununlabirlikteilkzeytin hasadınınneredevekimlertarafındanyapıldığıisehâlâbirmuamma. ETÜDERGİ 53 MARKA / KOMİLİ Zeynyağının faydaları G Zeytinyağı hücreleri korur. Zeytinyağının içinde bulunan oleiprine adlı madde sayesinde hücreler yenilerek kansere karşı hücreleri korur. G Zeytin ağacının dalları, yaprakları ve reçinesi olduğu kadar, yağı da yıllardır ilaçların bileşimlerinde yer alan doğal maddelerden birisidir, doğal bir ilaçtır. G Zeytinyağı, derinin foliküllerine penetre olabildiği için, dokuların yara veya iritasyonunda ve enfeksiyonlara karşı faydalıdır. G Sindirim sistemini olumlu etkiler; zeytinyağı mideyi çepeçevre koruyucu bir tabakayla sararak mide asitini azaltır. G Gastrit ve ülsere karşı korumada etkin yardım sağlar. Hazmı en kolay olan zeytinyağı besinlerin bağırsaklar tarafından çok daha iyi emilmesini sağlayarak bağırsakların çalışmasını düzenler. G Zeytinyağı safra kesesinin kontraksiyonlarını (kasılma) ve safra salgılanmasını uyararak safra taşı oluşum riskini azaltır. G Sabah kahvaltıdan önce alınan 1 veya 2 çorba kaşığı zeytinyağı, basit kronik kabızlığa iyi gelir. G Anne sütünde de bulunan E vitamini ve oleik asit içeriği ile zeytinyağı, normal kemik gelişimine katkıda bulunur. Anne karnında ve doğumdan sonra bebeğin beyninin olduğu kadar, genel olarak sinir sisteminin gelişimini de desteklediğinden, gebe ve emziren annelere özellikle yararlıdır. G Zeytinyağı yaşlanmanın, hem genel olarak doku ve organlar, hem de beyin fonksiyonları üzerindeki etkilerini geciktirmektedir. G Kan şekeri seviyesinin düşmesine yardım eder. G Kötü kolesterol LDL'yi azaltırken, iyi kolesterol HDL'yi artırır. G Kalp dostu; zeytinyağı hayvansal yağların tersine kandaki kolesterol miktarını ve dolayısıyla kalp krizi riskini azaltır. G Zeytinyağı sağlık ve güzellik kaynağıdır. Cilde ve saçlara çok faydalıdır. Cildi besler, korur ve yumuşatır. G Romatizma probleminiz varsa, zeytinyağının içine ezilmiş defne yapraklarını koyun ve bir krem haline gelinceye kadar karıştırarak ağrıyan yerlerinize sürebilirsiniz. G Alkol almadan önce ve sonra bir kaşık zeytinyağı içmek hem hazmı kolaylaştırır hem de sarhoşluğu hafifleştirir. 54 ETÜDERGİ Ancakbildiğimizbirşeyvar,odazeytinkültürününGiritlilertarafından Akdeniz’eyayıldığı…Tarihibilgiler,zeytinyağıüretimineilişkinen belirginizlerinAkdeniz’intamortasındakiGiritmedeniyetine,MÖ 4.500yıllarınadekuzandığınıgösteriyor.Güçlüticaretfilolarınasahip Giritlileringerçekleştirdiğizeytinyağıticaretiningünümüzdekiencanlı tanıkları,KnossosveFaistossaraylarınınyıkıntılarıarasındabulunan2 metrelikzeytinyağıküpleridir.“Pithoï”denilenbudevküplerleberaber bulunantabletlerdeise,ogünküzeytinyağıticaretininnerelere yapıldığınıvezeytinyağınınnerelerdeüretildiğinedairbilgileryeralıyor. Akdenizhavzasında,özellikledeEge’debinlerceyıldırzeytintarımı yapılıyor.Birzeytinağacınınortalamaömrü300-400yıldır.Ancakbin, hatta3binyaşındazeytinağaçlarınadarastlanmıştır.Bunedenle, zeytinağacınınadı,mitolojivebotanikte“ölümsüzağaç”tır.Zeytinile ilişkilienönemlikültürelbettezeytinyağıdırvezeytinyağı,yinebinlerce yıldırbirsağlıkiksiriolarakkullanılmaktadır.Zeytinyağıkültüründe, binlerceyıldanbuyanadeğişmeyenbaşkabirgelenekde,zeytinden yağçıkarmayöntemidir.Bununnedeni,zeytinyağının,zeytinlerin soğukprestengeçirilmesiyleeldeedilmesivehiçbirkimyasal işlemegerekduymadanyenilebilmesidir.İştebuyüzden, bugünhâlâOrtaDoğu’darastlananzeytinüretme yöntemiyle,yaklaşık6binyılöncekizeytinyağıelde etmeyöntemiarasındahiçbirfarkyoktur:Zeytinler ezilerekhamurhalinegetirilir.Dahasonrabuhamur sıkılırveyaprestengeçirilir.Ensonundaiseyağ,zeytin meyvesininsuyundan(karasu)ayrıştırılır.Kalitelizeytinyağıeldeetmek içinzeytinlerin,hasattansonramümkünolanenkısasüreiçinde işlenmesigerekir.Çünküzeytinbekletilirsefermanteolur,buise zeytinyağınınkalitesinindüşmesineyolaçar.Ancak,zeytinin“bol” olduğudönemlerde,bekletilmemecburiyetidedoğabilir.Budurumda işlemedenbekletilenzeytinler,genellikle20-30santimyüksekliğindeki yığınlarşeklinde,iyihavalandırılmışveserindepolardasaklanır.Kaliteli natürelzeytinyağıüretimindebirçokidealkoşulunbiraradabulunması gerekir.Zeytinyağınıntadınıvekalitesini,yöreiklimindentoprağın verimine,zeytinintoplanmaşeklindenkullanılangübreye vemekanikezmemakinelerininözelliklerinekadarher şeybelirler.Rivieratipizeytinyağındaisekalite, üretimtesisininrafinasyonteknolojisi,natürel zeytinyağınınyüzdesiveniteliğiyledoğru orantılıdır.Üretilenzeytinyağınınkalitesini belirlemekisebambaşkabiruzmanlıkalanıdır. Natürelzeytinyağındakalitedendiğinde,iki faktörönemtaşır.Birincisi,kimyasalanalizlerle ölçülebilenasitoranıdır.İkincifaktöriselezzet vekokuyutespitetmeveölçmedir.Tadım uzmanlarıtarafındangerçekleştirilenbu işleme“degüstasyon”adıverilir.Tadım uzmanlarınınbirikiminebağlıolarak gerçekleştirilendegüstasyon,zeytinyağına vurulankalitedamgasınınenönemli aşamasıdır. Türkiyebulunduğucoğrafikonumve sahipolduğuAkdeniziklimiözellikleriyle İtalya,İspanya,YunanistanveTunusgibi diğerAkdenizülkeleriylebirliktedünyanın öndegelenzeytinvezeytinyağı üreticilerindendir.Üretimegelincedane zeytinyoğunlukluolarakAydın,İzmir, Balıkesir’deyapılıyor.Ortalama100milyon olanzeytinağacısayısıdagüngeçtikçede artıyor.DevletİstatistikEnstitüsüTÜİK araştırmalarınagöre,Türkiye’deüretilen zeytinlerinyüzde68’iyağüretimineve yüzde28’idesofradakullanılmaküzere yetiştiriliyor.G TEKNOLOJİ / HIBRIT ARAÇLAR “ Enerjiye duyduğumuz açlık, günümüz dünyasının en büyük sorunlardan biri. Malum, petrol türevi enerji kaynaklarının ömürleri sınırlı ve gelişmiş dünya ülkelerinin temel konularının başında, yeni enerji kaynaklarını aramak ve bu kaynakları günümüz dünyasına adapte etmek geliyor. Hibrit ve elektrikli araçlar da bu çabaların bir ürünü olarak artık daha fazla karşımıza çıkıyor. Üstelik elektrikli ticari araçlara artık Türkiye’de de rastlamak mümkün… 56 ETÜDERGİ ” TEKNOLOJİ / HIBRIT “ Enerjiye duyduğumuz açlık, günümüz dünyasının en büyük sorunlardan biri. Malum, petrol türevi enerji kaynaklarının ömürleri sınırlı ve gelişmiş dünya ülkelerinin temel konularının başında, yeni enerji kaynaklarını aramak ve bu kaynakları günümüz dünyasına adapte etmek geliyor. Hibrit ve elektrikli araçlar da bu çabaların bir ürünü olarak artık daha fazla karşımıza çıkıyor. Üstelik elektrikli ticari araçlara artık Türkiye’de de rastlamak mümkün… 56 ETÜDERGİ ” TEKNOLOJİ H ibrityadamelezotomobiller,aslındayenibirfikirdeğil. Geçtiğimizyüzyılınbaşındakiotomotivdevriminindaha ilkyıllarındabilehibritkavramıbiliniyor,hattahibrit otomobilörnekleriüretiliyordu.Örneğin1902yılında, henüz27yaşındakiFerdinandPorsche’ungeliştirdiği “Mixte-Wagen”istenildiğindebenzinli,istenildiğindeelektrik motoruylailerleyebiliyordu.ViyanalıbirfaytonüreticisiolanLudwig LohnerilebirlikteçalışanFerdinandPorsche,4silindirlibirDaimler motorunaaküler,birjeneratörveelektrikmotorlarıeklemiş,buhaliyle Mixte-Wagenisimliotomobili,benzinlimotorudurduğundabile akülerinürettiğigüçleçalıştırmayıbaşarmıştı.Dahadaötesi,otomotiv devrimindenyarımyüzyılönce,1835’te,HollandalıProfesör Stratingh’intamamenelektrikmotoruylaçalışanbirotomobil ürettiğini,aynıtarihlerdeABD’deThomasDavenport’undaprimer bataryalıbirelektrikliyolaracınınuygulamasınıyaptığınıbiliyoruz. Ancak1.DünyaSavaşı’nınardından,hernehikmetse, otomobillerdekielektrikmotorlarıtarihsahnesindençekildive otomotivpiyasasısaltpetroltürevlimotorsistemleriyleyolunadevam etti. Ancakartıkpetroltürevlienerjikaynaklarıhızlatükeniyor.Dünya, herzamankindendahafazlaenerjiyeihtiyaçduyarken,yeniyada yenilenebilirenerjikaynaklarınaolanilgideartıyor.1920’lerdenbu yana,adetapetroliçenotomobillerinyerini,yakınbirgelecekte, alternatifenerjilerleçalışanaraçlaralacak.Birasıröncegörmezden gelinenhibrityadaelektrikmotorlarıyenidenhatırlanıyorve önümüzdeki10yıldadünyagenelinde10milyonotomobilinbu teknolojilerikullanacağıöngörülüyor. Diğeryandanhibrityadaelektrikmotorlarınıkullanan otomobillerin,çevredostuolduklarıdasugötürmezbirgerçek.Öyle ya,hergünşehirlerimizdeciritatanmilyonlarcaaracınyarattığıkirlilik, geleceknesilleriüzerindedetehditoluşturuyor.Geçmişegöredaha bilinçliolantoplum,artıkdahatemizbirçevrehayaliyleyaşıyorve sözünüettiğimizhibrityadaelektrikmotoruteknolojisidebuhayalin gerçeğedönüşmüşhaliolarakilgigörüyor. Hibrit otomobil ne demek? Otomotivsanayisindekihibritteknolojisinienbasithaliyle,hem benzin,hemdeelektrikleçalışanotomobilolaraközetleyebiliriz.Bu araçlardabenzinileçalışanmotorunyanısırabirelektrikmotoruda bulunurvearaçistenildiğizamanbenzinharcamasınıkeserekelektrik gücüyleyolunadevameder.Hibritteknolojisi,yazımızınbaşındanberi söylediğimizgibisonyıllardahızlayaygınlaşmayabaşladı.Özellikle petrolfiyatınınsürekliyükseldiğigünümüzdebenzinharcamasının azaltmasıdahibritaraçlarıntüketicilergözündekitercihedilirliğini artırıyor. Konumuzubirparçadahaaçalım:Hibritaraçlartemelde,benzinle çalışanmotorlarınısadecearacınilkhareketindeyadayüksek hızlardakullanıyor.Örneğinaraçbenzinmotoruylakalktıktansonra, otomatikolarakelektrikmotorunageçiyor.Araçsaatte80kilometre hızaulaşıncayakadardaelektrikmotoruçalışmayadevamediyor.80 kilometrelikhızgeçildiğindeisearaçyenidenbenzinlimotorunu kullanmayabaşlıyor. Burayakadarherşeygüzelancakelektrik motorunagüçsağlayanakülerinömrüvenekadar süreyle,nerelerdeşarjedilebileceğibilgisiişleribir parçakarıştırıyor.Bukarışıklığınilknedeni,akülerin ömürleri,yanitamdoluaküilenekadarmesafe gidilebileceği.Günümüzdeüretilenhibrit otomobillerdebumesafegiderekartsadaortalama 200kilometreolaraköneçıkıyor.Bitenbirakününtam olarakşarjsüresiiseortalamayedisaat…Ancakbu sürenindüşürülmesiveörneğinbirsaatteşarjın tamamlanmasıyönündedeciddiçabalardevamediyor.Bununla Hibrit manğına yakın plan Günümüz otomobil kullanıcılarının araçlardaki en büyük beklentilerinden biri de düşük yakıt tüketimi. Bu amaçla sürekli çalışan üreticiler, otomobillerin dururken veya yokuş aşağıya indiğinde yakıtın da boşa yandığını biliyor. Birçok üretici, halen kullanılan birçok otomobil modelinde yokuş aşağıya iniş sırasında “cut-off” sistemiyle yakıtı kesiyor. Ancak zamanla cut-off teknolojisiyle kıyaslanamayacak olan hibrit teknolojisi öne çıkmaya başladı. Bu teknolojide otomobiller kırmızı ışıkta veya sıkışık trafikte durduğu zaman ya da yokuş aşağı kendi ağırlığı ile hareket ettiğinde yakıt kullanmayan motorun yerine hem motoru besleyen, hem de otomobilin tekerleklerine güç sağlayan elektrik motoru görev yapıyor. Yerine ve üreticiye göre diferansiyel, motor ve kavrama arasında görev yapan elektrik motoru, hareketini sahip olduğu bataryalardan alıyor ve yine bu bataryalar araç tarafından dolduruluyor. Hibrit otomobillerin çoğunda kullanılan parçaların daha fazla yer kaplaması, bu araçlarda sadece küçük ölçülere sahip CVT şanzıman kullanılmasına sebep oluyor. Bu sayede performansını koruyan otomobil, hem çevreyi kirletmiyor hem de daha az yakıt tüketimi sağlıyor. Hibrit otomobiller 0-12km/s ve 80 km/s üstü hızlarda benzinli motoru kullanırken 12 ile 80 km/s’lik dilimde ise elektrikli motorunu kullanıyor. Araç kalkışlarda ve frenlemelerde şarj olduğundan ek bir şarja da ihtiyaç kalmıyor. Bu anlamda hibrit otomobiller melez bir motor sistemi kullanır. Bu sistemler birbirini takviye eden iki motor ile çalışır, yani bir içten yanmalı motor ve bu motorun krank miline yekpare monte edilmiş bir DC merkezlenmiş (Hub) elektrik motoru… Bu elektrik motoru frenleme özelliğine de sahiptir ve frene basıldığında öncelikli amaç bataryaların dolmasıdır. Yani bu motorlar hem dönüş hareketi sağlarlar, hem de dönüş hareketini elektrik enerjisine dönüştürür. ETÜDERGİ 57 TEKNOLOJİ / HIBRIT ARAÇLAR Hibrit teknolojisine geçmeden önce… Buraya kadar okuduklarınızda hibrit teknolojisinin ne kadar yararlı ve çevre dostu olduğundan söz ettik. Ancak konuya karşı pencereden bakanlar da yok değil. Örneğin Howstuffworks isimli İnternet sitesi, hibrit otomobil almamak için 5 nedeni bakın nasıl sıralamış: 1. Daha az konfor, daha fazla fiyat: Benzinli bir otomobile, standart bir modele göre daha fazla para ödediğiniz zaman normalinden çok daha konforlu bir otomobile sahip oluyorsunuz. Standart bir otomobilden daha pahalı olan hibrit modeller için ise durum daha farklı. Hibrit otomobile ödediğiniz daha fazla para ile daha ekonomik araca sahip oluyorsunuz ve çevreyi daha az kirletiyorsunuz. Aynı zamanda hibrit arabalar standart arabalar gibi yolda iyi performans gösteremiyor. Yakıt ekonomisi düşünülerek üretildikleri için bu araçların yürüyen aksamları yüksek sürate ve performanslı kullanıma uygun değil. Dur-kalk teknolojisi sık sık hissedilir ve bazen biraz kullanışsız olabiliyor. Son olarak, hibrit araçlar henüz performans arabası değil. 2. Yakıt ekonomisi sürüş tarzına bağlı: Daha düşük hızda (saatte 65 kilometre) tam hibrit arabalar sadece kendi elektrik motorunu kullanarak ilerliyor. Kırmızı ışıklarda ya da sıkışık şehir trafiğinde dururken, motor tamamen gaz kesiyor. Kalkış için araç vitese takıldığında yeniden çalışıyor. Günün çoğunda şehir içinde, düşük hızla, dur-kalk yaparak sürüyorsanız, hibrit araba kilometre başına yakıt tüketiminde daha iyidir. Ancak, hız yaptığınız uzun yolculuklarda benzinli ve dizel arabalar hibritlerden daha iyi performans gösterir. 3. Temiz dizel daha çok kilometre yapar: Geçtiğimiz yıllarda, küçük otomobillerde bulunan Euro normlarına uygun olarak üretilen yüksek performanslı dizel motorlar, dünya pazarlarında önemli bir yer kazandı. Yakıt ekonomisine gelinince, dizel arabalar şehir içinde neredeyse bazı hibritler kadar iyi. Hatta uzun yol performansları da göz önüne alındığında dizel araçlar hibritlerin oldukça önüne geçiyor. 4. Ekstra maliyeti telafi etme: Birçok yeni hibrit araba sahibi, araçları için başta yaptıkları yüksek masrafları, aracın yakıt tüketimindeki farkla kapatacaklarını tahmin ediyorlar. Benzinli araçlarla olan fiyat farkını karşılamak içinse bakım masrafları hariç en az 150-200 bin kilometre fazla yol yapabilmek gerekli ki bu da çoğu otomobil kullanıcısı için iki seneyi bulabilir. Hibrit otomobiller akaryakıt fiyatları arttıkça iki yıl gibi kısa bir sürede fiyatlarını telafi edebilir, peki ya akaryakıt fiyatları düşerse? 5. Yüksek fiyatlar: Hibrit versiyonlar genellikle aynı arabanın geleneksel modelinden daha yüksek fiyatlara satılıyor. Ekstra maliyetlerin çoğu da hibritlerde bulunan yeni benzin tasarrufu teknolojisinin maliyetinden ileri geliyor. Satılan hibrit otomobillerin standart modeller arasında, neredeyse sıfır kilometre alt segment bir otomobil alacak kadar fiyat farkı mevcut. 58 ETÜDERGİ birlikte,araçseyirhalindeykenyadaherfrenebasıldığındadahi akülerinşarjedildiğinidesöylemeliyiz.Yanibiranlamda,akünün bitmesi,ancakbenzininizindebitmişolmasıveotomobilinsadece elektrikmotoruylaçalışmasıhalindesözkonusuoluyor… Gelecekonyılda,üretilecekaraçlarınbüyükçoğunluğununhibrit yadasadeceelektrikmotoruylaçalışacağınıtahminetmekgüçdeğil. 2020’dedünyaüzerinde10milyondanfazlahibritotomobilolacağı öngörülüyor.Ancakhemenekleyelimki,otomotivsanayisinipetrol türevliyakıtlardantamamenkurtaracakvesadeceelektrikleçalışacak otomotivkonseptleridegeliştirilmeyedevamediliyor.Sadece elektrikleçalışacakotomobillerinönündekienbüyükengel,öncelikle performans,ardındandaakülerinfazlayerkaplarken,çabuk tükenmesi.Biliminsanlarıgelecektedahaküçükamadaha performanslıakülergeliştirebilirse,elektrikliotomobillerçağınada geçişyapacağımızdaneminolabilirsiniz. Türkiye’deki elektrikli araç pazarı Bunoktadakendimizleçeliştiğimizidüşünebilirsiniz.Öyleya,bir öncekisayfadaelektrikliaraçlarınTürkiye’deseyirhalindeolduğunu söylemiştik.Azöncesöylediğimizsözlerisefabrikaçıkışlıyanibüyük otomotivdevlerininfabrikabantlarındançıkaracağıaraçlariçin geçerli.Yoksapekçokfirma,halenbenzinlimotorlafabrikadançıkan araçlarımodifiyeederekelektrikmotorlarıyladonatıyor.Türkiye’deki elektrikliaraçlardabuşekildemodifiyeedilmişaraçlar.Örneğinüç yıldırelektrikliaraçlarüzerineçalışanBDOtomotiv,Avrupaülkelerinin ardındanTürkiyepazarınadahizmetvermeyebaşlamışdurumda.2,5 ile17metreküphacimleresahiphafifticariaraçlarınyüzde100 elektrikmotorlumodelleriniüretenBDOtomotiv,buaraçlarla ortalama200kilometregidilebileceğiniveakülerinsekizsaatteşarj edilebileceğibilgisinipaylaşıyor.Üstelikbüyükalışverişmerkezlerive büyükotoparklardakurulannormalvehızlışarjistasyonlarında aracınızışarjedebilmeşansınızdavar.Şimdiliksadeceİstanbulluların yararlanabildiğibuhizmetin,önümüzdekiyıllardaTürkiyegenelinede yayılmasıdüşünülüyor. BDOtomotiv,birazöncedesöylediğimizgibidizelmotorlu araçlarımodifiyeederek,yanidizelmotorlarınıelektrikmotorlarıyla değiştirerekgerçekleştirdiğibuüretimindedesadeceticariaraçları hedefalmış.ŞirketinsahibiOsmanBoyner,medyayadayansıyan açıklamalarındaözelliklelojistikfirmalarınıhedeflediklerini,aktarma merkezlerineyakınnoktalarakurduklarışarjistasyonlarında,akülerin TEKNOLOJİ / HIBRIT ARAÇLAR Türkiyeli elektrik devi BD Otomotiv, Boyner Ailesi tarafından kurulan ve Türkiye ile Avrupa’nın metropol şehirlerinde “Ulaşımın Elektriklendirilmesi” vizyonu etrafında odaklanan bir firma. Bu amaçla, elektrikli araçların dağıtım, üretim ve şarj altyapısı konusunda faaliyet gösteren BD Otomotiv, kurumsal ve bireysel ihtiyaçlara yönelik en uygun “e-mobility” ürün ve hizmetleri sunarken, Türkiye ve bazı Doğu Avrupa ülkelerinde, BYD ve FISKER marka araçların dağıtımına yönelik satış ve servis ağını da yönetiyor. BD Otomotiv, üretim faaliyetlerini ise İtalya ve Türkiye’deki montaj hatlarında, “hafif ticari araçları elektrikli araca dönüştürmek” olarak gerçekleştiriyor. Bu anlamda da BD Otomotiv, ürün kategorisinde, toplam brüt ağırlığı 1,5 ton ile 3,5 ton arasında değişen kapalı kasa ve kombi tipi araçları hedeflemiş durumda. Bunlara ek olarak BD Otomotiv, elektrikli araç kullanan müşterilerine şarj hizmeti sağlamak için Türkiye’deki önemli geçiş noktalarında mülkiyeti kendisine ait olmak üzere şarj cihazları da kuruyor. Geçtiğimiz yıl ilki açılan bu şarj istasyonlarının sayısının da hızla arttığının altını çizmekte yarar görüyoruz. Bununla birlikte BD Otomotiv’in hafif ticari araç segmentini, önümüzdeki yıl Türkiye yollarında göreceğimiz binek otomobil modeliyle geliştireceğini de söylemeliyiz. Dışarıdan şarj edilebilir elektrikli araç (PHEV-Plug-in Hybrid Electric Vehicle) segmentinde F3DM modeliyle dünyada seri imalata başlayan ilk firma olan BYD’nin geliştirdiği tamamen elektrikli model olan e6, bataryası tam doluyken 300 kilometre menzile sahip dünyadaki tek elektrikli araç olarak dikkat çekiyor… 60 ETÜDERGİ yarımsaattebileşarjedileceğibilgisiniaktarıyor.Üstelikbuhizmet,BD Otomotivkullanıcılarıiçinücretsiz… Diğerbiraçıdan,yineelektriklimotorteknolojisiçokuzağımızda değil,Bursa’dadaüretiliyor.Renault’unelektriklibirmodeliBursa fabrikasındaseriüretimegeçmişdurumda.Ancakneyazıkkielektrik motoruylaçalışanbubinekaracıTürkiyeyollarındabirsüredaha göremeyeceğizçünküşarjistasyonlarıylailgilialtyapıeksikliğimizbir süredahadevamedecekgibigözüküyor. Öteyandanhenüzpetroltürevliotomobillerekıyaslapahalıüretim süreçlerinedeniylegelişmişülkelerdedahihükümetler,elektrikli araçlarıteşviketselerdehibritaraçlarüzerindekivergiyükünüazaltma konusundatereddütleryaşıyor.Bununnedeniiseçokaçık:Petrolve petrolürünlerindenalınanÖzelTüketimVergisi(ÖTV)devletleriçinde enbüyükgelirkalemiolmaözelliğinitaşıyor.Aslındayakıtfiyatlarının yüksekliğidevletlerinuyguladığıÖTV’denkaynaklanıyor.Böylesine yüklübirgelirkaleminiisehiçbirdevletkaybetmekistemiyor. Dolayısıyla,ilerleyenyıllarda,buaraçlarınınsayısınınçoğalmasıyla, büyükgelirkaybınauğrayacakdevletlerinbukezdeelektriküzerinden ÖTValmayabaşlayacaklarınıdatahminedebiliyoruz. Ayrıca,bilindiğiüzereelektrikfiyatlarıdaülkeleregöredeğişiyor, sonuçtaelektriğiTürkiyeörneğindeolduğugibiithalediyorsanız, “dünyadabenzineençokparayıödeyenbiziz”yerine,“dünyada elektriğeençokparayıbizödüyoruz”söyleminikullanacağımızda kesinbirgerçek…Buanlamdadaözellikleelektrikleçalışan otomobillerin,klasikotomobillerinyerinialmasıvedahayaygınbir tüketicikitlesineulaşmasınındaenaz15-20yılsürebileceği belirtiliyor.ÖrneğinAlmanya,2020yılınakadarelektrikleçalışan1 milyonotomobilintrafiğeçıkmasınıplanlıyor.Oysaistatistikleregöre buhedefeulaşmakdaçokzor:BugünAlmanya’da50milyonbinek araçvarvebunlardanyalnızcabirkaçbinadedielektrikleçalışıyor. Oysabelkibirazdatuhafşekilde,aynısürecinTürkiyeiçinçokhızlı işleyeceğidedüşünülüyor.Araştırmavedanışmanlıkalanlarında faaliyetgösterenFrost&Sullivantarafındanhazırlanan“Türkiye’de OtomotivEndüstrisinin360DereceCEOPerspektifi”başlıklırapora göre,2017yılınakadarTürkiye'de46bininüzerindeelektrikliaracın satılmışvebuaraçlariçin50bininüzerindeşarjnoktasınınkurulmuş olacağıöngörülmüş. Benzerşekildehükümetkanadındandaözellikleelektrikliaraçların destekleneceğiyönündemesajlargelmeyedevamediyor.Bilim, SanayiveTeknolojiBakanıNihatErgün,elektrikmotorluaraçlarınyeni dönemdeotomotivsektörününodaklandığıalanlardanbiriolacağını herplatformdavurgularken,Türkiye'ninelektrikmotorluaraçlar konusundageçkalmadığını,bukonudadünyadaalınacakçokmesafe bulunduğunuveherkesinyolunbaşındaolduğunusöylüyor.Yine BakanErgün,1600cc'ninaltındakimotorgücünekarşılıkgelen elektrikliaraçlarınÖTV'sinindeyüzde3olarakbelirlendiğinivebu rakamın,buteknolojiningeliştirilmesiiçinçokönemlibirteşvik olduğununaltınıçiziyor. Sonolarakelektrikliaraçlaraduyduğumuzilgininboyutlarınıdaha iyianlatacakbirhaberidesizlerlepaylaşalım.Denetimvedanışmanlık firmasıDeloitte'unyaptığıbiraraştırmayagöreTürktüketicilerin elektrikliaraçlarailgisioldukçayoğun. Deloittetarafındanyayımlanan“ElektrikliAraçlarlaİlgiliGerçekler veTüketiciBeklentileri”başlıklıraporagöre,Türkiye'devetüm dünyadatüketicilerinelektrikliaraçlarınşarjsüresininkısaltılması, sürüşmenzilininuzatılmasıvefiyatlarınınindirilmesineyönelik beklentileriolduğunuortayakoyarken,rapor,ayrıcaTürkiye'de tüketicilerinyarısındanfazlasınınelektrikliaracaancakbenzinli otomobillerkadarparaödeyebileceğinedeişaretediyor.Araştırmaya katılanlarınyüzde85'indenfazlasıiseelektrikliaraçsatınalırkenveya kiralarken;sürüşmenzili,şarjkolaylığıveşarjmaliyetininsonderece önemliyadaönemliolduğukanaatinde.Raporda,Türkiye'deilk adımıatacaklarınoranıyüzde40ikenalmayaisteklilerinoranınınise yüzde50olduğubilgisideaktarılıyor. G Fotoğraflar: Nihat Malçuk ve BİFO Arşivi DENEYİM KONUŞUYOR / GÜRER AYKAL 62 ETÜDERGİ DENEYİM KONUŞUYOR “ ” Çoğu konservatuvarın kuruluşu, biliyorsunuz, Atatürk’e dayanır. Çünkü Atatürk güzel sanatlarla yürümeyen bir ilerlemenin çağdaş olamayacağını her zaman söylemiştir. Onun için bizim de görevimiz, Atatürk’ün istediği doğrultuda, bu güzel müziği, bu çok sesli müziği olabildiğince Türkiye’de yaşatır hale getirmektir. Gürer Aykal kimdir? Müzik eğitimine Ankara Devlet Konservatuvarı’nda başlayan Gürer Aykal Necdet Remzi Atak’ın öğrencisi olarak 1963 yılında Keman Bölümü, Adnan Saygun’un öğrencisi olarak da 1969 yılında Kompozisyon Bölümü’nden mezun oldu. Aynı yıl devlet bursu kazanıp İngiltere’ye giderek Londra’da Guildhall Müzik Okulu’nda André Previn ve George Hurst gibi önde gelen şeflerin yanında orkestra şefliği okudu. 1972’de Guildhall Müzik Okulu ve Kraliyet Müzik Akademisi İleri Şeflik Bölümlerini birincilikle bitirdi. Ardından İtalya’ya giden Aykal, Accademia Musicale Chigiana’dan Şeflik Nişanı aldı ve Santa Cecilia Akademisi’ni Franco Ferrara’nın asistanlığını yaparak bitirdi. Bu arada Adnan Saygun’un isteği üzerine Pontificio Istituto di Musica Sacra’da Bartolucci ile Gregoryen koro müziği ve Rönesans çok sesli öğrenimi de gördü. 1975 yılında Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nın sürekli şefliğine atanan Aykal, daha sonra bir süre Devlet Opera ve Balesi’nin genel müdürlüğünü yaptı. Avrupa ülkelerinin önde gelen orkestraları ile sayısız konserler veren Aykal, ABD’de Indiana (Bloomington), Teksas Tech ve UTEP üniversitelerinde ileri orkestra şefliği dersleri de verdi. Halen Bilkent Üniversitesi ve Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Devlet Konservatuvarı’nda eğitimcilik görevini sürdüren Aykal, müzik alanındaki uluslararası başarıları ve hizmetleri nedeniyle 1981 yılında “Devlet Sanatçısı” unvanına layık görüldü. Aykal halen, 1999’da kurduğu ve 2008 Eylülü’ne dek sürekli şefliği ile genel müzik yönetmenliğini sürdürdüğü Borusan İstanbul Filarmoni Orkestrası’nın onursal şefi olarak görevine devam ediyor. ETÜDERGİ 63 DENEYİM KONUŞUYOR / GÜRER AYKAL B orusanİstanbulFilarmoniOrkestrası’nınOnursalŞefiGürer Aykal,Türkiye’ninyetiştirdiğienyetenekliorkestra şeflerindenbiri.YazsonundatalihsizbirkazageçirenGürer Aykalilebukazanınhemenöncesinde,Borusanİstanbul FilarmoniOrkestrasıilekatıldıklarıD-Marin7.Turgutreis UluslararasıKlasikMüzikFestivalikapanışkonserininsonprovasında birarayageldikvekeyiflibirsöyleşigerçekleştirdik. duyuyorum.Diğertürlü,eserlerdekontrolünüzolamazzaten. Sizin döneminizle bugünü karşılaştırırsak, müzik eğitimi hakkında ne söyleyebilirsiniz? Ben,AnkaraDevletKonservatuvarı’ndaokudumbiliyorsunuz.O dönemdekonservatuvarıngirişsınavlarısankibirfutbolmaçıgibi kalabalıkolurdu.Şimdilerdeböyledeğilbiliyorsunuz.Birdeo dönemdedevlet,birpolitikaolarak,yetenekliçocuklarıarayıp bulmakiçinmüzikmüfettişleriniTürkiye’ninçeşitliyerlerine Çok merak ediyorum, 80 sanatçının aynı anda çıkardığı her gönderirdi.Örneğinbeni,Diyarbakır’dabuldular.Tabiibuarada bir notayı nasıl ayırt ediyorsunuz? izinverirsenizeklemekisterim,benimbabamköyenstitüsünde Bu,inanınbirmarifetdeğil.Eğerorkestraşefiysenizbunuzaten müziköğretmeniydi.Ben69yaşındayımamaneyazıkkiköy bilecek,buyetkinliğeerişmişolacaksınız. enstitüsüneyetişemedim.Yinedebabam,bizleriköyenstitüsü terbiyesindeyetiştirmiştir.Herşeyineğitimlebaşladığını,ilkkez Bazen eser sahibinin bile hissedemediği, duyamadığı babamdanöğrenmişimdir.Müzikmüfettişleribenibulduklarında, notaları işaret ederek, “Orası olmadı, baştan alalım” benzatenyetenekliydim, diyorsunuz… babamdankalıtsalolarako Benimişimbu.Benhepsinin yeteneğialmıştım.Eğer notalarınıduyuyorum.Bu,elbette Benim şansım, babamdı. Çünkü yetenekliysenizveçokçalışarako eğitimkadarkalıtımladailgilidir. babam beni Ankara Devlet yeteneğinizipekiştirirseniz, Haniannebabalarımızdanbize geçenkalıtımsalhastalıklarvardır, Konservatuvarı’na gönderebildi. Kolay sonuçtaorkestraşefliğinekadar ilerleyebilirsiniz.Eğeryeteneğiniz örneğinşekergibi…Amainsana değil, 11 yaşında bir çocuk evinden yoksaistediğinizkadarçalışın, şekergeçtiğigibimüzikkulağıda geçiyor.Benimbabamdan ayrılamaz. Geceleri, iyi hatırlıyorum, maalesefolmaz.Ancakiyibir dinleyiciolabilirsiniz.Örneğin aldığımkalıtımdaodur.Benim hep ağlardım ben… orkestraşefleribirenstrümanıçok kulağım,mutlakkulakolarak iyiçalışırlar.Benkemankadar adlandırılanbiryetenektedir. piyanoyudaiyiçalıyorum.Zaten Mutlakkulakyadamutlakperde küçükken,birağaçbuldummuhemenbirenstrümanyapar, yeteneğinesahipolanlar,duyulanbirnotayıbirreferansalmadan, çalardım.Benimşansım,tekrarsöyleyeyimbabamdı.Çünkü başkabirnotaylakarşılaştırmadantanıyabilir.Buyetenek, babambeniAnkaraDevletKonservatuvarı’nagönderebildi.Kolay eğitilmemişvenotabilgisiolmayankişilerdedebulunabilir. değil,11yaşındabirçocukevindenayrılamaz.Geceleri,iyi Doğuştangelebileceğigibisonradandakazanılıp,geliştirilebilir. hatırlıyorum,hepağlardımben… Ben,siziniçerideduyduğunuzmüzikalseslerinhepsininotaolarak “” 64 ETÜDERGİ DENEYİM KONUŞUYOR İstekli değil miydiniz yoksa? Hayır,benmüzisyenolacağımıhepbiliyordum.Amainsanın evindençıkıp,yatılıokumasıhiçdekolaydeğil.AnkaraDevlet Konservatuvarı’nınolmasıdatabiibüyükbirşanstıbenimiçin.Çoğu konservatuvarınkuruluşu,biliyorsunuz,Atatürk’edayanır.Çünkü Atatürkgüzelsanatlarlayürümeyenbirilerlemeninçağdaş olamayacağınıherzamansöylemiştir.Onuniçinbizimdegörevimiz, Atatürk’ünistediğidoğrultuda,bugüzelmüziği,buçokseslimüziği olabildiğinceTürkiye’deyaşatırhalegetirmektir.Ben,hayatımıbu amacavakfettimzaten.Anadolukonserlerimiz,yetiştirdiğim öğrencilerim,Türkeserlerinidünyanınhemenherülkesinde seslendirmeçabalarımhepbununsonucudur.Türkmüziğinibir anlayabilsek,aslındabugünyaşadığımızbuayrılmalar,fraksiyonlar tamamenortadankalkacaktır.TürkmüziğindeKaradenizmüziğide, Güneydoğumüziğide,Egemüziğidekaynaşmıştır. Sizin bu misyonunuzda, yani Türk müziğini tanıtma konusunda, ABD’de uzun süre yaşamış ve konserler vermiş olmanızın da etkisi olabilir mi? Elbette,oradabiryıliçinde,eğitimkonserleriharicindehemen hemenyılda30konserveriyorsunuz.ABD’deeğitimkonserleride yaptım.Heryıl5’inci,6’ncısınıflarakonserlerveriyorsunuz.Konser öncesioçocuklarabenitanıtırkenTürkiye’dendebahsediliyor,NATO üyesiolduğumuzsöyleniyorvedemokratikülkeolduğumuz anlatılıyordu.Ardındanbensahneyeçıkıyordum.Yılda14binçocuğun bukonserleregeldiğinidesöylemeliyimkineyaptığımızdahaiyi anlaşılsın:16yılboyuncayılda14binöğrenciyeTürkiye’yianlatmış oldumben…Bunabirdeheryıl30ayrıkonserolmaküzere18yılı ekleyin…Dolayısıylaben,kendimi,ülkemeborcumuödemiş addediyorum.BunarağmenhâlâAnadolu’dakonserlervermeye çalışıyorum.ÇünküTürkinsanımüziğeçokyetenekli,gerçektençok yetenekli.Hanidiyorlarya,“orkestraErzurum’agitmişamaErzurum, Erzurumolalıböylezulümgörmemiş”,busözlerhalkınsözlerideğil, maalesefbazıbürokratlarınesprileridir.Ben,Anadolu’nunneresine gidersemgideyimhephoşkarşılandım.BirseferindeNemrut’ta konserverdik,Vivaldi’ninMevsimler’iniçaldık.Şehirdengelenlerkısa kolluelbiselerlegelmişlerveonlarüşürken,oranınyerlileri battaniyelerinialtındabizidinlediler.Fakatkonsersonunda,bazı gazeteciler,hoşolmayanbirşekilde,obattaniyelerinaltındabizi dinleyenlere“neanladın”gibiayıpvesaçmabirsoruyönelttiler.Ama necevapaldılarbiliyormusunuz:“Buseslerulvisesler,huzur duydum.”İşteVivaldi’ninAnadolu’dakiengüzelyorumubudur.Birkez dezannediyorumUrfa’da,birninekonserimizegelmiş.Yanındada torunuvar.Aynısoruyuoninemedesordularveondandaşuyanıtı aldılar:“Vallahibenanlamadımamatorunlarımöğrensindiyegeldim.” İştegüzelinsanımınyanıtıbudur… Klasik müzik zor mudur? Hayır,hiçzordeğildir.Kitapokumakzormudur?Siznasılbir toplumuniçindeolacaksınız?Demokrasiyinasılkavrayacaksınız?Çok sesliliğibilmedenolurmu?Bizhâlâdemokrasininilerisi,gerisiyle uğraşıyoruz.Hâlbukibununkökenieğitimdir,müziktir.Eğersen müziklebueğitimihalkınaverebiliyorsan,halkınınbumüziği dinlemesiniveçoksesliliğitanımasınısağlıyorsanozatençoksesli politikayadaaçıkbirbeyinesahipolacaktır. Klasik müziği hep yabancı bestecilerle bağdaştırıyoruz. Oysa klasik müzik üzerine eserler veren onlarca Türk bestecisi de var değil mi? Azönceiçeridedinlediniz,FazılSay’ınİstanbulSenfonisi’niçaldık… Ben,Türkbestecilerineserleriniyönetirkençokamaçoközen gösteririm.Kendikültürümçünküveonueniyişekildesunmamlazım. Onlarınneyazmakistedikleriniiyiceanlamalıyımkidoğruşekilde çalabilelim.Onuniçinben,eserleriCD’dendinlemem,kendim çalışırım.FazılBey’ineserindedeböyleoldu,CD’dendinleyemem, kendimçalışırımdedim.Notalarıokurkenmüziğiduyabiliyorumçünkü. Veeseriçalışarak,eserinduygusunahâkimolabiliyorumkikonserde deoduyguyusanatçıarkadaşlarınaaktarıyorveaynıduyguyu onlardangerialabiliyorum. Öyleyse bir eseri, her orkestra şefi başka yönetiyor galiba? Elbette,beneserinasılalgılıyorsamöyleyönetiyorum.Birbaşka şefbaşkaalgılayabilirveyönetebilir.Ancaktümbunlarbelirli doğrularınüzerindeilerler.Yoksa“banagörebuböyledir”tarzındabir yönetimfarklılığıolamaz. Diyelim ki orkestradan istediğiniz tonu bir türlü alamıyorsunuz? Uğraşırım…BenGürerAykal’ım,“Nomercymaestro-Acımasız meastro”(gülüyor).Benimistediğimiçalarlar. Dört saatlik bir provadan çıktık ama hiç öyle bir sertliğinizi görmedik? Hayır,hayır,sertlikdeğil…Orkestrambenimneistediğimiçokiyi bilir,gözümdenanlarlar…Olmaziseçalışmayadevamederiz,örneğin yarınyineçalışacağız(gülüyor).Çalıştıkçadahaiyiolacağızamaşunu dasöylemeliyim,buprovadakapalıalandaydıkamakonserimizaçık havadaolacak.Bunedenletonumuzu,açıkhavayagöreayarlamaya çalışıyorum. Eserleri siz mi seçiyorsunuz ya da çalacağınız eseri nasıl belirliyorsunuz? ETÜDERGİ 65 DENEYİM KONUŞUYOR / GÜRER AYKAL Bukezbenseçmedim.İstanbulSenfonisizatenisteniyordu,ikinci bölümdekipiyanokonçertosunu,DmitriŞostakoviçbestesiniFazılSay istedi.SonbölümdekiTrompetKonçertosuiseyineFazılSay’ıneseri biliyorsunuz.Dolayısıylaüçüncüparçayıbenistedimçünküazöncede söyledim,Türkbestecilerineserleriniçalarken,sahneyekoltuklarım kabararakçıkıyorum.TürkBeşleribizimöncülerimizdiramaonlardan sonraokadarçokbestecimizolduki…TürkBeşleri’ndenAdnan Saygunbenimöğretmenimdir,aynışekildeUlviCemalErkinde öğretmenimdi.NecilKazımAkses’iyakinentanıyorum.CemalReşit Reyiseçokçokyakınımdır. kurabilirlerdi…Amabuiştekâryoktur.Biletlerimizenpahalıbiletlerdir amadünyadakihiçbirorkestrabiletgelirleriileyaşayamaz.Dolayısıyla herorkestranındesteklenmesilazım.Sponsorlukönemliamaburada devletinyinesorumluluklarıvar.Böyleyetkinbirorkestravarsa,devlet oorkestrayıyaşatansistemekolaylıksağlamalıdır.Ozamanhem orkestranınyaşamaşansıuzar,hemdeyeniorkestralarındoğumuna olanaksağlanmışolur.Peki,bizneyapıyoruz?Hemvergimizi veriyoruz,hemdeovergileringeridönüşlerinialamıyoruz… Hâlbuki müzik ruhun gıdasıdır diyoruz ama müzik eğitimine sıra gelince, burun kıvırıyoruz… Devlet Sanatçısı ödülünü beraber almıştınız değil mi? Evet…Müzik,sanatlarınhattagüzelsanatlarınengüzelidir.Çocuk eğermüziğibiliyorsamatematiğideiyioluyor,fenbilimlerideiyi oluyor.Müzik,eğitimdeçokönemliamabizdeseçmeliders.Olurmu böyle?Müzikleçocuklaraçoksesliliğiöğretmedenolurmu?Oçabuk öğrenirzaten,onundoğasındavarçokseslilik.Sonradiyorlarkimüzik öğretmenizoryetişiyor,elbettezoryetişiramasenyatırımını yapacaksın,paraayıracaksınki müziköğretmeniyetiştirebilesin. Bizdecoğrafyaöğretmenigiriyor Müzik, sanatların hatta güzel müzikderslerine…Benimelimde olsa,inanın,ilkikiyılmüzikve sanatların en güzelidir. Çocuk eğer matematiktenbaşkadersvermem müziği biliyorsa matematiği de iyi çocuklara. Yanekadarayıpdeğilmi?Bennekadargencim,CemalReşitRey nekadaryaşlı…Vebirlikteödülaldık.BunedenleDevletSanatçısı ödülünühiçbirzamanunutmuyorum,gururduyuyorumkiCemalReşit Reyilebirliktebuödülelayıkgörüldüm. Peki, eser seçimlerinde kurumunuzun bir yönlendirmesi oluyor mu? “” Hayır.Herorkestranınbirdili vardırbiliyorsunuz.BenBorusan İstanbulFilarmoniOrkestrası’nı kurduğumzaman,Beethoven çaldırarakişebaşladım.Çünkü oluyor, fen bilimleri de iyi oluyor. biliyorsunuzBeethovenmüziğin Peki, acaba toplumumuz Müzik, eğitimde çok önemli ama anayasasıdır.BizTürkiye’de bunu talep etmediği için bu anayasadabilmiyoruz(gülüyor). eğitim eksik kalıyor olabilir mi? bizde seçmeli ders. Olur mu böyle? Oysademokrasi,enüstdüzeyde Toplumonubilmezki…Bir karşındakininhaklarıdır.Bizdetam kasabadakivatandaşbilmiyorki tersi…İştebenorkestranınkuruluşundamüziğinanayasasınıiyi çocuğunabueğitimiverseevladıbukadarilerigidebilecek…O öğrettimvebirdilimizoldu.80kişişuandaaynıdilikonuşuyor. kendisimüzikdersigörmediki…Seçimleröncesindepartilerinseçim Biliyorsunuzorkestradakisanatçılarımızınhepsiüniversitemezunu, vaatlerinebaktınızmı?Benbaktım,AKPdiyorki,etiğiminyanında hepsiçokyetenekliamabiraradaçaldıklarızamanancakorkestranın enstrümandersleriverilerekkimliğinkorunmasıdiyor.BDPdiyorki, dilineulaşabiliyorsunuz.Dilioluşmuşorkestradazaten bölgeselkonservatuvarlarkuracağız…CHP,birşemsiyealtında saygınbirkonumkazanıyor.Tabiisöylemeliyimki, toplayacağızdiyor…Yanihepsi,biryerindenmüziğin AsımKocabıyık,BorusanHoldingKurucuve önemineişaretediyor,müziğeyerveriyorama OnursalBaşkanı,öyleilgilikibizimle… Meclisegirdiklerindeovaatlerhemen Birorkestrayıyaşatmakkolay uçupkayboluyor.Önce birişdeğildir,orkestra sözveriyorlar,sonra kuracağına unutuyorlar. banka Onuda 66 ETÜDERGİ DENEYİM KONUŞUYOR geçtim,peki,kaçımızokuyoruzovaatleri?Birkerekaçımızokuma yazmabiliyoruz?YinedeTürkiyesonundabilimedönecek,buna inancım,umudumtam.Çünküsanatçıumudunuyitirirmi? Bundan sonra neler yapacaksınız? Fransa’daYunanmeslektaşlarımlabirprojegerçekleştireceğiz.Biz zatenYunanlarlaherzamaniyiilişkilerkurdukvekuruyoruzdaama bizirahatbırakmıyorlarki.Oysaikiülkebirbirimizenekadar benziyoruz.BakınbenAtinaDevletSenfoniOrkestrası’naSaygun Senfoni’yiçaldırdım.KolaydeğildirSaygunSenfoniamaokadargüzel çaldılarki,ayaklarıylaalkışlıyorlardıkonserbittiğinde.Üstelik orkestralarpeköylealkışlamazlarda…Çünküonlarınmüziğiydiaynı zamanda… Bir parça sosyal hayatınızdan da konuşabilir miyiz? Örneğin torunlarınızı çok sevdiğinizi biliyoruz ve geçtiğimiz günlerde sizi ziyaret ettiler. Neler yaptınız birlikte? Çokgüzeller…Beniavuçlarınıniçindeoynatıyorlar(gülüyor).Benim beştorunumvarvedoyumsuzlar.Onlaramüzikdeöğretiyorum.Biraz piyanoçalıyorlaramabendahaçokritimlerinigeliştirmekistiyorum. Ritimikavrarsanız,hayatlabütünleşirsiniz,işlerinizdeyolundagitmeye başlar.Ritimhayatınheranındadır:hernefesbirritimdir,herdakika, heray,heradım…Bizyaşayanbirçevreniniçindeyizveritimikavrayan çocuklarkendigüveninidekavrar. Son bir şey sormak istiyorum, çok dinç gözüküyorsunuz? Üstelik çok ciddi bir performanstan az önce çıktınız. Ancak yorgunluğunuz piyanonun başına oturduğunuzda bir anda geçiverdi? Bunu nasıl yapıyorsunuz? Sizinparaveripyaptığınızsporlarvarya,iştebizoperformansı yapalımdiyebizeparaveriyorlar(gülüyor).Geneldeorkestraşeflerinin nabızlarıazatar,sebebinibilmiyorum,amakonserlerdebu138’e kadarçıkar.Dolayısıylasizbirlitrekanıvücudunuzdadolaştırırken,biz otempodabeşlitrekanıdolaştırıyoruzvücudumuzda.Sanıyorumbu nedenlededahadinçkalabiliyoruz. Bir de söylemeden duramayacağım, çok duru bir Türkçe kullanıyorsunuz, tebrik ederim. BenhiçArapçaduymadımki,onusizlerkonuşuyorsunuz.Neden dilimiziboyundurukaltındatutuyoruzki?Türk’ünkarakterinediroysa bağımsızlıkdeğilmidir?Benodilleriatalımdemiyorum,Arapçayada FarsçabüyükuygarlıklarındilleriamabizTürk’üz,bizindilimiz Türkçe…Benbirdilbilimcideğilim,benbirTürk’üm.Benülkeme olgunlukgetirmeklegörevlendirilmişimvebunedenledeTürkçe konuşuyorum.Bazenbanaismimisoruyorlar,söylemiyorum.Sonra adımısoruyorlar,ozamanyanıtveriyorum.İsimkelimesininTürkçe olmadığınıbilmiyoruzki!CevapdiyoruzoysaonunTürkçesivar: Yanıt…Biz,maalesefnekadarkarmançormankonuşursak,konuşma dilimizenekadaryabancıkelimeeklersekkendimiziokadarkültürlü sanıyoruz.Hayır…Yanılıyoruz.YunusEmre’direngüzeli, Karacaoğlan’dır,AşıkVeysel’dir,CanYücel’dir,NazımHikmet’tir…Ben ABD’deyaşadımdemiştimya,oradanbirhikâyeanlatayımsize… OradaMısırlıdostlarımvardı,zamanzamandabenievlerinedavet ederlerdi.Oradakonuşurkenbanadiyorlardıki,Türkçedehemyanlış anlamdakullandığımız,hemdehatalıtelaffuzettiğimizArapçaneçok kelimevar…Vebunusöylerkenkahkahalarlagülüyor,alayediyor. Sanıyorkibendegüleceğimamabenimiçimiçimiyiyoraslında.Yani benimkonuştuğumveTürkçesanarakkullandığımArapçakelimeler yüzündenbeniyerindibinesokuyor…Benbunlarıçokyaşadımve onuniçinTürkçeyikorumayaçalışıyorum.Orkestramdadakimse banaArapçabirkelimesöyleyemez.Kimse“evvel”demez,“önce” der…Baksenkullanıyorsun,“yada”diyorsun,“mesela”diyorsunama Türkçemizde“örneğin”var,kullanmıyorsun… Türk müziği dünyada nasıl algılanıyor? Tını olarak, renk olarak? BenTürkmüziğiyönettiğimheryerdeövgüleraldım.Çok bestecimizvaramabumüziğibilmiyorlar.Birörneklekapatayımizin verirseniz.Anlatacağımhikâye,kavgamınilklerindendir.Norveç’te SaygunSenfoniyönetmekistedimancakonlarÇaykovskiistediler. BendeSaygunSenfoniyapmakistediğimivetanımadıklarıiçinkarşı çıktıklarınısöyledimamaısrarlaistemediler.BendeÇaykovski yapmayacağımısöyledimçünkübenÇaykovskiyapacağımdane olacak,sadeceparakazanacağım.BununüzerineNorveç’egitmedim. Fakatçokilginç,dörtaysonrabiryazıgeldiveSaygunSenfoni’yi kabulettiklerinisöylediler.Amabizimprogramlarımızikiyılönceden yapılıyorbiliyorsunuz.Dolayısıylaertesiyılgidebildimancakve çalışmayabaşladık.İyidebirorkestraydıveyarımsaattemüziğiniçine girdiler.İkincigününsonundaartıkeserbayağıçıkmıştı.Osıradaikinci flüttekisanatçıyanımageldi,elindedebirkitapvar.Üzerindepamuk resimleriolanbirkitap…Dediki,“Maestrosizbilmezsiniz,sizSaygun yönetmekistedinizvekabuledilmediniz.Benkomisyondaydım.Ben deonlara,‘edebiyatıböylegüzelolanülkeninmüziğidegüzeldir’ diyerekbukitabıaldım.”Kitap,YaşarKemal’inkitabıydı…Komisyon kitabıokuduktansonrakararınıdeğiştirmişanlayacağınız…Şimdi Norveç’ehergittiğimdeTürkbesteciistiyorlar. Türkleri sadece savaşır zannediyorlar galiba? Savaşmıyoruzda(gülüyor)…Bizsonderecetemizinsanlar topluluğuyuz.Ben,TürkmüziğidiyeanlatırkendeAnadolu’dakitüm müziklerdensözediyorum.“NeMutluTürkümDiyene”sözübizim kökenimizleilgilideğilki…BuradaTürkolmaktansözediyoruz aslında…Budoğaçokgüzelbirdoğaamayaratıcılığımızdan korkuyorlar.Diyorlarki“Türklerbarbar”.Böylegüzelmüziğiolanbir kültürbarbarolabilirmi?Benbarbarkaçülkebiliyorum(gülüyor).G ETÜDERGİ 67 Yazı: Banu Sarı Arslan - Fotoğraflar: Damla Salor Özpınar MEKÂN / RİGEL RESTAURANT 68 ETÜDERGİ MEKÂN Dünyanın en güzel manzarasını sunar İstanbul Boğazı… Rigel Restaurant ise bu manzaranın en güzel seyir noktasındadır. Hele bir de balık mevsimi ise Rigel’in keyfine doyum olmaz… ETÜDERGİ 69 MEKÂN / RİGEL RESTAURANT Ç engelköy’de,adınıaldığıyıldızgibi,parıltısını,muhteşem Boğazmanzarasıvelezzetlibalıkmenüleriyletamamlayan RigelRestaurant,ikiyüzyıllıktarihimekânınorijinal dokusundamüşterileriniağırlıyor.2005 yılındaaçılanRigelRestaurant,o gündenbuyanabalıkyemeyikeyifbilenlerin öncelikliadreslerindenbiri… ÖncemekânaisminiverenRigelyıldızındansöz edelim:Rigel,çıplakgözlegörebildiğimiz,bu nedenledeyüzyıllarboyuncadenizcilereyol gösterenbiryıldız.ÖylekiRigel’inparlaklığı Güneşimizintam50binkatınaulaşıyor. Gökyüzününbuenparlakyıldızı,müthişışıltısını Boğaz’ınışıltısınaortaketmişveÇengelköy kıyılarındaki,gurmelerineniyibalıkrestoranları arasındagösterdiğiRigelRestaurant’adaadını vermiş. RestoranMehmetOvacık,MusaKarataş,Avni ŞahinveCemilBalcıisimlidörtortaktarafından işletiliyor.Eniyibalığısunmahedefiyleçıktıklarıbu yoldaİstanbul’unenbilinenmekânlarındanbiri halinegetirdikleriRigel’inhikâyesiniMusaKarataş veAvniŞahin’dendinledik. “Rigel’insırrınedir”diyesorduğumuzda,Musa Karataş,“tümortaklarınhemmutfağahemde salonahakimolması”yanıtınıveriyor.“Hepimiz çekirdektenyetiştik”diyenKarataş,busayedehem çalışanlarlaçokiyidiyalogkurduklarını,hemde işletmeciliğinpüfnoktalarınıbildiklerinivurguluyor. Mekânda40’ayakınpersonelinhizmetverdiğini aktaranKarataş,kendilerinibiraileolarak gördüklerinideifadeediyor.GerçektendeRigel’e girdiğinizdemekânınsamimihavasıhemen dikkatiniziçekiyor.Konuklarıylatektekilgilenen restoransahipleri,kendinizievinizdehissedeceğiniz biranlayışlamisafirleriniağırlıyor. Rigel’egittiğinizdetanıdıksimalarla karşılaşmanızdaçokmümkün.ÇünküAvniŞahin, sanatvesporcamiasıileişdünyasınınbirçokisminin Rigel’inmüşterisiolduğunu,özellikleotomotivve sağlıksektörününiştoplantılarıveseminerlerineevsahipliğiyaptıklarını belirtiyor.HermevsimaçıkolanRigel’inkapasitesiiseiçvedışmekân olarakayrıayrı250kişilik.İçmekânda,üstkatikisalondanoluşuyor.Bu bölümdebüyükgruplarçeşitliorganizasyonlariçinbirarayagelebiliyor. İkikatlıtaşbina,konuklarınafarklıbiratmosfersunarkentarihsel dokusuylalezzetyolculuğunuzdasizeeşlikediyor. MusaKarataşveAvniŞahin,işleriniseverekyapmalarınınbaşarıyı getirenenönemlietkenlerdenbiriolduğunuısrarlavurguluyor. “Dünyayabirdahagelsemyinebumesleğiseçerim”diyenKarataş, ruhunuzukoymayacağınızbiriştebaşarıyıhiçbirşekilde yakalayamayacağınızısöylüyor.AvniŞahinisedünyanınengüzelama aynızamandaenzorişiniyaptıklarınadikkatçekiyorveyemeğinbir kültürolduğunuifadeediyor:“Bizinsanlarınzevkinehitapetmeye çalışıyoruz.Sonuçtaherkesevindeyemeğiniyiyor.Burası,insanlara keyifsunmakiçinvar.Keyfevezevkehizmetvermekzordur.Hazır gıdalar,fastfoodlarbununbirsonucu.Çünküoradahizmetyok.Bu noktadabizlerinfarkıortayaçıkıyor.Kısacasıolayasadeceyemek yemekolarakyaklaşmakdoğrudeğil.Lezzeti,hizmetkalitesiyle birleştirmelisiniz.BelirtmeliyimkiTürkiye’dekiservisanlayışı, Avrupa’nınçoküzerindedir…” RigelRestaurant’ınlezzetlerinegelirsek…Helekibalıkmevsiminde Rigel’iziyaretederseniz,gerçektenunutulmazbirdeneyim yaşayacağınızıgarantiediyoruz.Özelliklebalıkçökertme,kalamar dolma,yaprakkalamarızgara,ahtapotızgara,düğmeliahtapot,balık mantı,balıkadana,balıkbeğendi,karidespazıdolmaveenginarlı 70 ETÜDERGİ Balık çökertme: Kibritpatateslerikızartın.İnce incedoğranmışmantar,taze soğan,domatesvekaridesten birsoshazırlayıpüzerinedökün. Filetobalığıızgarayapıpkibrit patateslerinüzerineyerleştirinve aynısostanyedirerekservis yapın.Ölçülermi?45yıllık ustanınölçüsüelivegözü elbette… “ Avrupa yakasındaysanız, Kuruçeşme, Ortaköy ya da Bebek'ten motorla ücretsiz olarak Rigel’e gelebilirsiniz. Anadolu yakasından geliyorsanız Beylerbeyi'ne indikten sonra Kuleli’ye doğru devam edin. FSM Köprüsünden geliyorsanız da Kavacık’tan sahile inin ve Üsküdar’a doğru devam edin. Çengelköy’de kime sorsanız Rigel’i gösterecektir. MEKÂN levrekdolmamasalarışenlendirmeklekalmıyor,damakzevkinizideen üstseviyedetatminediyor.Tavsiyemizhepsindentatmanızolabilir ancak…SaydığımızlezzetlerinyanısıraTürk,YunanveFransız mutfaklarınaaitzenginmenülerdendetercihyapabilirsiniz.Rigel'in mutfağınagirenhermalzemegünlükvetazeolarakalınıyor.Bugüne kadarRigel’inkapısındanbuzhanebalığıyadaşoklanmışbalıkgirdiği görülmemiş.YazaylarındaBoğazmanzarasıeşliğindelezzetli yemeklerintadınabakabileceğinizgibikışaylarındadamekânıntarihi dokusunuhissederekoldukçakeyiflisaatlergeçirmenizmümkün. Rigel’inmeşhur,damakçatlatanspesiyallerininüstadıiseyalnız Rigel’indeğil,TürkmutfağınınenönemliisimlerindenbiriolanCemil Usta’danbaşkasıdeğil.10yaşındanberiyemekyapanCemilUsta, işineaşklabağlıbiraşçıvebalıkrestoranlarıpiyasasındailkleri yaratmasıylaünlü...CemilUsta’nınRigelmenüsünekattığıbalık mantısı,balıkpizzası,balıkdürüm,balıkadanavebalıkkokoreçgibi lezzetlerhemçokdeğişik,hemdeçoközeltatlar. CemilUsta,babasınınlokantasındaonayardımederekmesleğe başlamışve“Üretmekbanazevkveriyor”diyor.Üretenvebirbirinden güzelyemeklereimzaatanCemilUsta’yıbulmuşkenspesyallerinden birinintarifinialmamakdaolmazdıelbet…G ETÜDERGİ 71 GEZİ / VENEDİK 72 ETÜDERGİ GEZİ Kanallar şehri 120’ye yakın adacık üzerine kurulan Venedik, dünyanın en güzel şehirlerinden biri. Kanalları, fesvalleri, köprüleri, gondolları ve Gok mimarisi ile her yıl milyonlarca turist ağırlayan Venedik, Türk seyyahların da gözdesi konumunda. ETÜDERGİ 73 GEZİ / VENEDİK K uzeyİtalya'da,AdriyatikDenizi’ninenuçnoktasında bulunanVenedik,birkanallarülkesi.Karaya,Özgürlük Köprüsüisimli4kilometreuzunluğundakibirkarave demiryoluköprüsüylebağlanan,VenedikLagünü üzerindeki120’yeyakınadacıküzerinekurulubirada şehriolanVenedik’te,adalarıbirbirindenayıran170kanal,bununla birliktekanallarüzerindenadalarıbirbirinebağlayan400’denfazla köprübulunuyor.ÖzellikleOrtaÇağveYeniÇağboyunca,Akdeniz ticaretininyarattığızenginlikleAvrupa’nınenönemliticaretbaşkenti olanVenedik,aynıdönemdeticaretüstünlüğükazanmakiçinOsmanlı İmparatorluğuiledezamanzamankarşıkarşıyagelmiş,bunarağmen enbüyükticaretilişkilerinideyineOsmanlılarlagerçekleştirmişti.Bu nedenleolsagerek,Venedik’teçoksayıdaTürkeserinerastlamak mümkün.BununlabirlikteVenedik’inkuruluşundanitibarenkent üzerindesürenBizansetkisininizlerinidehalenVenedik’inher meydan,kanalveyapısındagörebiliyoruz.ÖylekiVenedik’inen önemlikoruyucularındanbirideBizansKraliçesiAzizeTheodora’dan başkasıdeğil.DolayısıylaVenedik’tegöreceğinizyapılaryada eserlerin,biranlamda,sizlereoldukçatanıdıkbirgörüntü sergileyeceğinidesöyleyebiliriz. Venedik’eenkolayulaşım,İstanbulüzerindendirekuçuşlarla gerçekleştiriliyor.Ancakistersenizİtalyaturunuzunsondurağıolarak BolognayadaVeronaüzerindenVenedik’eulaşabilir,hattaAdriyatik Denizi’negerçekleşengemiturlarınıdatercihedebilirsiniz.Venedik’in tekhavaalanıolanMarkoPoloHavaalanı’ndanşehirmerkezineise yaklaşıkyarımsaatlikbiryolculuklaulaşılıyor. Dünyanın en güzel meydanı KuşkusuzVenedik’inenönemliyeri,AzizMarcoMeydanı…Çünkü AzizMarcoMeydanıhemVenedikturlarınınbaşlangıçnoktası,hemde kentinenbüyükvegösterişlimeydanıolduğuiçinVenedik’tebilinen eniyibuluşmamekânı.Üstelikmeydan,Venedik’inenönemliveturist akınınauğrayanyapılarıyladaçevrilmişdurumda. AncaköncelikleVenedik’intarihindendebirparçabahsetmeliyiz. Kentinkuruluşuileilgilibilgilerkesinolmamaklabirlikte,tarihçiler, Venedik’inRomadönemindenitibarenönemlibiryeresahipolduğu konusundahemfikir.Venedik’inismininyükselişindeisekuşkusuz VenedikCumhuriyeti’ninetkisibüyük.BatıRomaİmparatorluğu’nun yıkılışınınardındanBizansegemenliğinegeçenVenedik,kültürel olarakBizansetkisindekalmayadevametsede8.yüzyıldanitibaren VenedikCumhuriyetiolaraktarihsahnesindeboygöstermeyebaşlar. SayısıbinleribulandenizticaretfilosuileAkdenizveKaradeniz’de sürenticaretikontrolüaltınaalanVenedikCumhuriyeti,hızla zenginleşir.ÖteyandanVenedik,sadeceparanınbaşkentiolmakla kalmaz;Doğuuygarlıklarındaneldeettiğibilimselyeniliklernedeniyle Avrupalıgençbiliminsanlarıiçindebirçekimmerkeziolmayabaşlar. Biryandanbilimselgelişim,diğeryandanticaretinsağladığızenginlikle hızlagüçlenenVenedikdonanması,4.HaçlıSeferi’nedeliderlikeder veİstanbul’unişgaledilmesiylesonuçlananbuseferdeLatinordularını yönlendirir.OişgalsırasındaVenediklilerinyağmaladığıBizanseserleri, halenVenedik’inçeşitliyapılarında“gururla”sergileniyor.Sonraki yüzyıllarda,AkdenizticaretininkontrolüiçinuzunsüreOsmanlı İmparatorluğuilemücadeleedenVenedikCumhuriyeti,Napolyon’un 18.yüzyıldakentiişgaletmesiveardındankentiAvusturya-Macaristan İmparatorluğu’nahediyeetmesiüzerinebinyıldırsürdürdüğüvarlığının ardındantarihsahnesindensilinir.ArdındanVenedik,birkomünolarak yenidenİtalyaCumhuriyeti’nekatılır. Bukısatarihdersindensonra,SuŞehri,MaskelerŞehri,Köprüler Şehri,KanallarŞehriyadaBatıkŞehirolarakdaanılanVenedik’i gezmeyekaldığımızyerdendevamedebiliriz. YenidenAzizMarcoMeydanı’ndayız;NapolyonBonaparte’ın“Aziz MarcoMeydanı,dünyanınengüzeldanspistidirvesadecemavi gökyüzü,onunçatısıolmayalayıktır”sözüyleövdüğüvegeçmişi9. yüzyıladayananmeydanda…Başlangıçtapazaryeriolarakkurulan, tarihiboyuncaGoethe’denVerdi’ye,ThomasMann’danHemingway’e 74 ETÜDERGİ GEZİ kadarbirçokünlüziyaretçiyikendisinehayranbırakanmeydanda… 175metreuzunluğuve82metregenişliğindekimeydan, günümüzdekafelerin,mağazaların,üstükapalıgalerilerinbulunduğu mermerbirsalonşeklindebulunuyor.MeydanınbirucundaAziz MarcoKilisesiyeralırken,meydanısaranDüklerSarayıileÇanKulesi, ayrıcameydandaarz-ıendamedengüvercinlerlekendinizibirmasalın içindehissedeceğinizigarantiediyoruz.AzizMarcoMeydanı’nın denizeyakınolanikitarafındakiikisütundandasözetmeliyiz. SütunlardanbirindeşehrinkoruyucusuAzizMarco’yutemsiledenve Venedik’insembolühâlinegelmişbronzaslanheykeli;diğerindeise AzizMarco’danönceşehrinkoruyucusuolanBizansKraliçesi Theodora’nınheykelibulunuyor.Kente1125yılındagetirildiği düşünülensütunlar,bugünküyerlerine,1172yılındamimarNiccolo Starantoniatarafındankonulmuş. Venedik’te huzur bulmak Venedik’inenbüyükmeydanınaisminiverenAzizMarco, Hıristiyaninanışınagöredörtİncilyazarındanbiri.YineHıristiyan inanışınagöreİskenderiye’deyaşayanAzizMarco,birgecerüyasında “Venedik’tehuzurbulacağını”söyleyenbirmelekgörmüş.Rüyanın gerçekleşebilmesiiçinde,AzizMarco’yaaitolduğuiddiaedilenkutsal kemikler,828yılındaMısır’ınİskenderiyekentindenVenedik’e kaçırılmışvehemenardındandaAzizMarcoKilisesi’ninyapımına başlanmış.Böylece,AzizMarco’nunVenedik’inkoruyucuaziziolduğu tescillenmiş…RivayetokiAzizMarco’nunkutsalkemiklerinikaçıraniki Venediklitacir,Arapgörevlilerikandırmakiçinkutsalemanetleribir domuzfıçısınayerleştirmiştir! ŞehrinkoruyucuaziziAzizMarco’yaaitolduğuiddiaedilen kemiklerinkorunmasıamacıylayapılanveaynıisimlimeydanaismini verenAzizMarcoKilisesi,Bizansmimarisininengüzelörneklerinden biriolarakVenedik’egelenturistlerinakınınauğramayladadevam ediyor.DükGiustinianoPartecipazio’nunisteğiyleyapımınabaşlanan kiliseninilkinşaatı832yılındabiterancakyapı976’dagerçekleşenbir ayaklanmasırasındazarargörür.Yenidenrestoreedilenyapıyı beğenmeyenDükDomenicoContarini,kiliseyiyıktırırve1063’te yetenekliöğrencilereyenidenbirprojeyaptır.Bugüngördüğümüz kilise,yapımı1073’tetamamlananbusonkilisedir.Venedik Cumhuriyeti’ninkozmopolityapısınauygunolarakkilisemimarisinde, ağırlıklıolarakBizansöğeleribulunmaklabirlikte,yapımındakullanılan parçalarnedeniyleGotik,İslamveRönesansmimarilerindendeizler bulabilirsiniz. BeşbüyükkapıyasahipikikatlıAzizMarcoKilisesi’nin(aslenbir bazilikadır)terasındaise“MahşerinDörtAtlısı”olarakanılan muhteşematheykellerinigöreceksiniz.Azöncesözünüettiğimizve İstanbul’uişgaledenVenediklilerinpayınadüşenyağmanınendeğerli eserleriiştebuheykeller…Sanattarihçilerinegörebubronzheykeller, MÖ4.yüzyıldaYunanistan’dayapılmışvehalenAntikÇağdan günümüzesağlamolarakkalançokbüyükboyutlardakitekyaldızlı bronzatgrubuolarakdabiliniyorlar. AzizMarcoKilisesi’ninbirbaşkazenginliğidahavar,odadevasa mozaikleri.Tavandakimozaiklerindörtbinmetrekaredenfazlayer tuttuğunusöylersek,belkinedemekistediğimizdahaiyianlaşılabilir. Budevasamozaiklerinedeniyle“AltınKilise”olarakdaanılanyapının kimimozaiklerininbinyıldandahaeskiolduğudasöylenceler arasında… AzizMarcoKilisesi’ninhemenyanındakiDüklerSarayıiseİtalyan Gotiği’ninengüzelörneklerindenbiriolarakgösteriliyor.Gotikdiye andığımızbumimarininismininneredengeldiğinideaktaralım isterseniz.Odönemdeiçkarartıcıbulunanbuyapılara,Avrupalılar, hemkorktuklarıhemdehorgördükleriGotlardanötürübuismi vermişler…DüklerSarayı’nınihtişamınınardındakiamaçisekente gelenleriilkandanitibarenetkilemekmiş.Pembevebeyazdanoluşan, Venedikdüklerininikametveyönetimmerkeziolanyapınınbir bölümünün,tarihinbirdönemindehapishaneolarakkullanıldığınıda eklemeliyiz.AzizMarcoMeydanı’nınbatıtarafıboyuncauzanan ETÜDERGİ 75 GEZİ / VENEDİK kütüphanebinasıisemimarPalladio’nuneseri. Meydandakibirbaşkaönemlivedikkatçekiciyapıiseünlü CampanilediSanMarcoyaniÇanKulesi…15.yüzyıldayapılankulede, sanatvebilimiçiçegeçmişdurumda.Burçsembollerinintasvir edildiğiÇanKulesi’nincephesinde,gökyüzününvegününbütün hareketlerigörülebilir.Kuleninüstündeki“Mori”isimliinsanheykeli, kulenininşaedildiğiyıldanbuyanadurmaksızınellerindekibalyozlarla saatiçalıyor.Asansörleçıkılabilenkulenin100metreyükseklikteki terasından,Venedik’ineşsizmanzarasınadatanıkolabilirsiniz. GelelimAzizMarcoMeydanı’nailişkinmutlaka görülmesigerekensonesere:HasretKöprüsü…Dükler Sarayıvehapishanearasındakapalıbirköprüolan HasretKöprüsü,baroküsluptainşaedilmiş. Hapishaneyegidenlerin,gitmedenöncegün ışığıveVenedik’igördüğüsonyerolması, köprününbuismialmasındaetkiliolmuş. Kanallara doğru Venedikbirkanallarşehridemiştik.Bu kanallarınenbüyüğüvebirgerdanlıkgibi kentesaranBüyükKanal’ageldisıra… BüyükKanal,büyükbirSçizerekkenti baştansonradolaşıyor.Buradayapılan gondolturlarınakatılarakkanalboyunca birçokyeri,kanalüzerindekieneskiveen ünlüköprüolanRialtoKöprüsü’nü görebilirsiniz.Orijinaliahşapolanköprü1440 yılındakionarımdaadetayenidenveyine ahşapolarakyapılmışvebuonarımsırasında köprüyedükkânlardailaveedilmiş.Buyapısıyla RialtoKöprüsü,Venedik’inencazibelialışveriş merkezlerindenbiriolarakdagösteriliyor.Gondol demişken,Venedik’insembollerindenbirdiğeriolan gondollardandasözetmeliyiz. Birkeregondollar,gerçek anlamdaVenedikhayatının vazgeçilmezleriçünkü denizileiçiçegeçen Venedik’incaddeve sokaklarınıdabukanallar oluşturuyor.Yanibiryere 76 ETÜDERGİ gitmekistersenizyayürümenizyadabirgondolabinmenizgerekiyor. ÇünküVenedik’temotorlutaşıtlaruzunbirsürediryasaklanmış durumda.Uzunluğu11metreolandört,beşkişilikbukayıklar,aynıel tarafındançizilmişçesinebirbirinebenziyor.Bununnedeniise18. yüzyıldaVenedikdüklerindenbirinin,gondolcularınarasındaki çekişmeyiönlemekiçingondollararasındabirfarkolmamasınıistemiş olması.Bununiçintümgondollarsiyahaboyanmışvegondolları birbirindenayıracaksüslemelerdenkaçınılmış.Bununlabirlikte Venedik’teokadarçokgondolvarki,kanallardakigondoltrafiğini düzenlemeküzeretıpkıcaddelerdeolduğugibiçeşitlitrafik levhalarımevcutvebusukentinde,huzurkolgeziyor. Venedik’in diğer hazineleri: Murano camları ve Venedik evleri Venedikdeyinceaklagelenbirbaşkaşeyise ünlüMuranocamları.Adını,Venedik’teki MuranoAdası’ndanalanbucamlarınünütüm dünyayayayılmışdurumda.Efsaneyegöre, Venedikdüklerindenbiri,camüretimindeki sırlarınınçalınmasındanendişeettiğiiçin kenttekitümcamustalarıveailelerinibu adayahapsetmiş.Tarihçilerin1291yılına tarihledikleribuolaydanbuyanaMurano Adası,dünyanıncammerkezikonumunda. Ancakhemenbiruyarıyapalım,eğerbir Muranocamıalmakisterseniz,mutlaka yapıldığıyerdeneminolunçünküsonyıllarda ÇinişiMuranocamlarıolduğundandasıkçasöz ediliyor.Sizsizolun,eğerbirMuranocamıalmak istiyorsanız,mutlakaMuranoAdası’nıziyaretetmeye çalışın. BirparçadaVenedikevlerindensözedelimçünkü rengârenkdışcepheleri,çiçeklerlesüslübalkonları,birbirinin aynısuretleriandıranpencereleriyleVenedikevleri,kentetarifizor birgüzellikkatıyor.Evlerintavanlarıçoğunluklaahşapçıtalarla desteklenmiş,dahabüyükbinalarıntavanveduvarlarıisefresklerle süslenmişyadakumaşkaplanmış.Evlerinbirkapısısokağa,birkapısı dakanalaaçılıyor.Bubenzersizmimari,insanışaşırtmaklakalmıyor, biryandanürkütüyor,birazdahüzünlendiriyor.Suyunaşındırdığıbu evlerinbirkısmıhalenterkedilmişdurumdaçünküVenedik, geçmiştekigörkemligünlerinikorumayaçalışsadaVenedikliler yavaşyavaşkentiterkediyor…Kanalaaçılankapılarınçoğu suyabattığıiçinartıkkullanılamıyor.Buevlerebakınca, zamanınOrtaÇağdadurduğu GEZİ / VENEDİK hissinekapılıyor,birgörüntühem nasılböylegüzelhemdetekinsiz olur,anlamlandıramıyorsunuz. Maskelerinizi takın ve kim olduğunuzu unutun! Venedik,zenginlikiçindebüyüse,binyıl ayaktakalsadaelbettekötüanılarvehatıralarada sahip.Örneğin1576yılındaçoksayıdaVenediklininhayatını kaybettiğivebasalgınıgibi.AncakVenedikliler,buacıverensalgının sonaermesişerefine,heryılşubatayındabirfestivaldüzenliyor. Venedikmaskelerininvedükkânlardaçoksayıdamaskesatılmasının nedenide,iştebuVenedikKarnavalı...Karnavalgeleneğinin temelinde,geçmiştesosyalsınıflararasındakiilişkileridüzenleyen kurallarınkarnavalsırasındaunutulması,yüzünetaktığımaske sayesindekişininkimliğinigizleyipgündelikyaşamıdolduranboğucu kurallardansıyrılmasıdüşüncesiyatıyor.Karnavalınsimgesiolan veHıristiyanlıköncesikültürdenkalanmaskeler,odönemde günlükyaşantınınbirparçasıymış.Özelliklekimliğinigizlemek isteyenlerinbaşvurduğumaskekimilerinegöre,etik değerlerinkaybındadaroloynuyormuş.Bu nedenledebirsüresonramaskekullanımı, sadecekarnavallasınırlanmış. VenedikKarnavalı,1576tarihliveba salgınınsonaermesişerefine düzenleniyordedikdemesineancak aslındakarnavalıntarihi,gayriresmî yazışmalaragöre1094yılınakadar uzanıyor.Birdönem,Fransızişgali sırasındayasaklamalaramaruzkalan karnaval,1979’datekrardüzenlenmeye başladı.Yenidendoğuşuylabirlikteise karnavalınentelektüelkimliğinevurgu belirginleştirilerek,etkinliğinamacınınyıldabirkezdeolsa zenginvefakirarasındakifarkınkalktığı,herkesin eşitlendiğibirdemokrasisimgesiolduğugörüşügüçlendi. 78 ETÜDERGİ Dünyanındörtbiryanındangelenon binlercekişikarnavalınbüyüsüne kapılıp,güncelhayatlarınıetkisialtına alansorunlarıbirtarafabırakıyorve üzerlerinegiydikleribirbirindengözalıcı kostümvemaskelerleadetakimliklerinden sıyrılıyor. VenedikKarnavalı,maskeleradınabiryaratıcılık platformuoluşturuyor.Festivalboyuncaenönemliözellik, ailelerinortakhareketetmeleri.Aileüyeleriaynıtemayasahipmaskeler takarakbirlikduygusunupekiştiriyor.Maskelerherşeyden yapılabiliyor;kumaş,deri,tahta,metal…Engözdeolanlarise,deri üzerinedeğerlitaşlarbezenmişolanmaskelerverenklikuştüyleriile süslenmişolanlar. Karnaval,heryılAzizMarcoMeydanı’ndakiÇanKulesi’nde,saat 12.00’demelekkostümügiymişbirgençkızınuçmasıylabaşlıyor. “MelekUçuşu”isebirkaçyılöncesinekadar“TürkUçuşu”olarak adlandırılıyordu.Hikâyeyegöre1500’lüyıllarınortalarında Osmanlı’danbirakrobatVenedik’egelmişvebu akrobat,maharetinigöstermekiçinAzizMarco Meydanı’nınyakınındakibirgemininyelken direğindenÇanKulesi’nebirhalatgerdirmiş. Ardındandaelindesopası,yelken direğindençankulesinekadaryürüyerek birdengegösterisiyapmış.Sonraki yıllardabugösteri,TürkUçuşuolarak karnavalınvazgeçilmezlerindenbiriolmuş. Renklikıyafetlerevemaskelereuygun olarak,karnavalmeydanıdagözalıcıbirşekilde süsleniyor.Ongünboyuncadevameden karnavalınruhunauygunşekildehazırlanarak, adetabüyülübirbahçeyiandıranmeydanveVenedik, birçoksanatetkinliğineevsahipliğiyapıyor.Yılboyuncabu dönemiheyecanlabekleyenler,muhteşemkıyafetleriyle;Orta Çağdanberizarifbirihtişamsergileyensarayları,kiliselerive köprüleribüyülübiratmosferiniçinealıyor.G AJANDA HAZIRLAYAN: NERMİN SAYIN Etkinlik gündemi... Oi Va Voi Babylon’a konuk oluyor D ahahiçbiralbümleriyayınlanmadan,BBCRadio3WorldMusicBoundryCrossing veListenerkategorilerindeödülalanOiVaVoi,Yiddişkonuşmadilinde“Aman Tanrım”anlamınageliyor.EbeveynleriYahudigöçmeniolanOiVaVoi, kökenlerinebağlıkalarakbildiklerini,hissettiklerini,moderndünyanındiliyle, yaşadıklarıanınargosuyla,şimdikizamanıyakalayıp,geçmişzamanayüzçevirmeden müziklerinetaşıyor.GruphalabazıYahudidüğünlerindeperformanssergiliyor. Grup,“LaughterThroughTears”isimlialbümleriöncesindedemoCD’leriolan“Digital Folklore”veverdiklerikonserlerledehatırısayılırbirhayrankitlesineulaşmıştı.Müzikleri soul,ska,triphop,drum’nbassveBalkanritimlerininhoşbirkombinasyonundanoluşan OiVaVoi’ninbumüthişgeçeceğikesinolankonserini,7Ocaksaat23:30’daBabylon’da izleyebilirsiniz. Sinek Kadar Kocam Olsun Başımda Bulunsun H aticeMeryem'inbüyükbeğeniyleokunanromanı“SinekKadarKocamOlsun, BaşımdaBulunsun”danuyarlanantiyatrooyunu,müthişbirkadrotarafından sahneleniyor.Oyunda,kadınıngözünden“kocalar”anlatılırken,“Dulbiradamın ikincikarısıolsanızneyapardınız?Yakocanızayyaşsa?Bircücenin,birsazaşığının,bir şairinkarısınelerhisseder?Kocanızsinekkadardaolsa,başındabulunmasınıister miydiniz?”gibisorularayanıtaranıyor. ŞehirTiyatrolarısanatçısıHülyaKarakaş’ınyönettiğioyundaSunaKeskin,Oyaİnci, ÖzgeÖzberk,DuyguYetiş,ÖzlemÇakar,ŞirinSevinçveVeyselDikerrolalıyor.Bir konkenpartisinineksenindekurulanoyununasılsürpriziisekarısıhastalandığıiçin oyunbozulmasındiyeoyununiçinedüşenvekadınlıkhallerinikâhmaçobirerkek,kâh kadınkılığınagirerekanlatacakolanVeyselDiker… “SinekKadarKocamOlsun,BaşımdaBulunsun”isimlitiyatrooyunusizikâh güldürecek,kâhevliliğinizisorgulatacak,kâhçokağlatacak.Oyunu,7Ocaksaat 15:30’daProfiloKültürMerkeziKüçükSalon’daizleyebilirsiniz. Tamirane konserleri devam ediyor K endilerinehasmüziktarzlarıylabirfenomenedönüşenve9kişilikbir orkestradanoluşanNorveçliprogresifcaztopluluğuJagaJazzist,21 Ocakakşamıilkkezİstanbul’dakihayranlarıylabuluşacak. Caz,rockveelektronikayıbirleştirdiklerimüzikleri,sıradışıkimliklerivefarklı stilleriyledünyadaönemlisayıdabirhayrankitlesinipeşindensürükleyenJaga Jazzist,ritmik,melodikveaynızamandahipnotizeedicitarzlarıyla müzikseverlerinhafızasındaözelbirizbırakmaküzereTamirane’yegeliyor.Jaga Jazzist’inözgüntarzınınvekategorizeedilememesininnedenlerininbaşında şüphesizbucaz“ordusunu”oluşturanbirbirindenyeteneklimüzisyenlerinJaga Jazzistdışındabirçokfarklıprojedeyeralıyorolmasıvar.Norveçvediğer İskandinavülkelerindençıkanhemenhementümönemlimüzikalkayıtlarakatkı getirmişolanJagaJazzistüyeleri,birbirindenfarklımüziktarzlarındanilhamalan sondereceyeteneklivesıradışımüzisyenler.Buyeteneğingöstergesiolarak;17 yıllıkuluslararasımüzikkariyerlerinerağmen29ile35yaşlarıarasındadeğişen gençgrupüyeleriyleJagaJazzist,sayısızuluslararasıcaz,rockveelektronik müzikfestivalindesahnealdı. Dahaönceizlediğinizhiçbircazkonserinebenzemeyenbueşsizdeneyimi,21Ocaksaat22:30’danitibarenTamirane’deyaşayabilirsiniz. 80 ETÜDERGİ AJANDA Beyaz perdeden... Düşler Bahçesi B aşrollerindedörtkezAltınKüreadayıolanScarlettJohansson;OscarödüllüaktörMattDamonve yakınzamanda“Somewhere/BaşkaBirYerde”isimlifilmdekibaşarılıperformansıyladikkatleri çekengençoyuncuElleFanning’inyeraldığı“DüşlerBahçesi”,önümüzdekiaysinema salonlarındakiyerinialacak. Filminkonusuiseşöyle:EşiniyakınzamandakaybedenBenjamin(MattDamon),ikiçocuğuylaberaber yenibirhayatayelkenaçabilmekadınayenibirevetaşınmayakararverir.Taşındıklarıevinarkabahçesinin birhayvanatbahçesiolduğunufarkedenBenjamin,ailesinivehayvanatbahçesiniayaktatutmakiçinbir ekipkurar.BöyleliklegüzellergüzeliKelly(ScarlettJohansson)iledetanışanBenjamin,biryandanKellyile arasındagelişenilişkininheyecanınıyaşarken,biryandandaçocuklarınınhayvanatbahçesindekidostlarıyla yakaladığısıcak,duyguluvebirokadardaeğlencelihikâyesinetanıkolur. BenjaminMee’ninbiyografisindenuyarlananfilminkitabıdaTürkiye’deCalistoKitap’tanaynıisimle raflardakiyerinialmayahazırlanıyor. Sesini Duyur, Bahar Gelsin Y önetmenAhmadAbdalla’nınilkçalışması“Heliopolis”inardındançektiği,tamamıCanon7Dile çekilmişilkuzunmetrajlıfilmolan“Mikrofon”,İstanbulFilmFestivali’ndeAltınLaleÖdülü’nelayık görülmüşvegösterildiğifestivallerdeizleyicinindebeğenisinikazanmıştı.Mısır’ınçokkültürlüliman kentiİskenderiye’ninaltınıüstünegetirenmüzikalbiryolculukolanfilm,konusukadarmüzikleriylede dikkatçekiyorveyaklaşmaktaolanbirhalkhareketininayakseslerinedeyerveriyor. Etkileyicimüziklerivezenginkarakteryelpazesiyledikkatçeken“Mikrofon”da,Khaledadlıgençbir adamın,uzunyıllarkaldığıAmerika’dan,grafitisanatçıları,hiphop,rockvecazmüzisyenleriyledolu sanat/müzikcamiasınıkeşfettiğimemleketiİskenderiye’yedönüşükonuediliyor.Khaled,buhareketli kenttehemrenklisanatvemüzikcamiasınıkeşfedecek,hemdeyaklaşanbirhalkhareketininayak seslerineşahitolacaktır. Aln Küre adayı “The Descendants” vizyona giriyor 2 005yılındaEniyiUyarlamaSenaryodalındaOscaralanyolveşarapöyküsüSideways filmininyazarveyönetmeniAlexanderPayne’ninsonfilmi“TheDescendants”Hawaii’de geçenmizahiveyeryertrajikbiröyküsunuyor.GeorgeClooney’yibaşroldeseyrettiğimiz yapımbuseneHollywoodFilmFestival’indeustaoyuncuyayılınaktörüödülünügetirirken,son olarakLosAngelesSinemaEleştirmenleriBirliğitarafındanEnİyiFilmseçildi,AltınKüre’dedeEn İyiFilmveEnİyiErkekOyuncudâhil5daldaadaygösterildi… BaşrolündeOscarödüllüGeorgeClooney’yiseyrettiğimizedebiyatuyarlaması“The Descendants”,birdenizkazasındaeşiağıryaralananveHawaii’debüyükbirarazinin mirasçılarındanolanMatt’in,kazasonrasındaikikızıylayenidenbirbağkuruşununhikâyesini anlatılıyor.Mizahidramatikbiratmosferedesahiphikâye,duygusalyönüağırbasanetkileyicibir yapımolarakdaniteleniyor. DünyaprömiyerieylülayındaTorontoUluslararasıFilmFestivali’ndegerçekleştirilenyapım, eleştirmenlerdendeoldukçayükseknotalmayıbaşardı.FilminTürkiyevizyontarihiise24Şubat 2012... ETÜDERGİ 81 AJANDA Kitapçı rafı... Matemak, farklı şeylere aynı adı verme sanadır H ayatınızatesadüflerinyönverdiğiniveyaşamınbir“kaostan”ibaretolduğunamıinanırsınızyoksaher karmaşavebelirsizliğinardındabirdüzenyattığınamı?Yıldırımlarlaağaçdalları,kandamarlarıylaşehir sokaklarıarasındakibenzerliklerehiçdikkatettinizmi?Sizcekurallarıkimkoyuyor? SırpkatliamcıBanovich’iyakaladıktansonra,JamesFensteradlımatematikçininkonuşmacıolarakdavetedildiği DünyaTicaretÖrgütütoplantısınınhemenöncesindebirpatlamaylaesrarengizbiçimdeöldürülmesiniaraştırmaya başlayanINTERPOLajanıHenriPoincarédeyaşamınkaostanibaretolduğunudüşünüyordu.Biryandanailesini acımasızkatillerdenkorumayaçalışanPoincaré,biryandandagittikçedahaesrarengizbirhalalanbombalama soruşturmasınıyürütür.BusıradadaküreselleşmekarşıtlarındanDirilişSavaşçıları’na,açgözlüfonyöneticilerinden NASAbilimadamlarınauzananbirgirdabasürüklenirvebüyükbüyükdedesi,dahimatematikçiJulesHenri Poincaré’ninyolgöstericiliğindehayatavedoğayabaşkagözlebakmayı,karmaşavebelirsizliğiniçindekidüzeni görmeyiöğrenir. LeonardRosen’inKaosisimlikitabı,matematiktendine,ekonomidenbiyolojiyeuzanansıradışıkurgusu;unutulmaz karakterleriveyönelttiğisarsıcısorularileuzunsüreakıllardansilinmeyecekbirroman. Julian Assange: Onaylanmamış Otobiyografi W ikiLeaksveJulianAssange…Dahabirkaçyılöncehayatımızagirerek,çeşitçeşitkomploteorileri kadar,İnternetkamuoyunun“yenibirdünya”umutlarınayönelikhayalgücünüateşleyenbirbirinden ayrılmazikiisim.MarshallMcLuhan’ınöngörüsü,50yılbilegeçmedengerçekoldu:Küreselbirköye dönüşendünyamızdabuikiisim,sadecebirkaçyılgibikısasüreiçindetümezberleribozdu,bildikdünya görüşlerininsağdansolatümyelpazesinidağıttı;herikitaraftandaeleştirive/veyaövgüalarakkendibildiği yoldaişiniyapmayadevamediyor.KendibildiğiyolunneolduğunuiseJulianAssangebukitaptaanlatmış. Avustralya’dageçençocukluğuveilkgençliğindenberi“adil”birdünyanınpeşindekoşanAssange,içinde bulunduğumuzileriteknolojiçağında,iktidarsahiplerininartıkişlerinigizliceyürütemeyeceğini,busürecin, büyükşirketlerin,bankalarınveelbettedevletin,kapalıkapılarardındayürüttüğüişlerigözlerönünesererek, tektekinsanları,halkı,kısacasıkamuyugüçlendirecekWikiLeaksgibiöncülerleyürüyeceğinisöylüyor: WikiLeakstümdünyadaiktidarıdenetleyen,bualandabasınıngelenekselyeriniüstlenençağdaşbir mekanizmadır.WikiLeaks,güçlüyüiktidarındansoyuyor;bunuda,onungizliişlerçevirmegücünüelinden alarakyapıyor.Bugüçolmazsa,yaşamındahaadilolacağınainanıyor. Steve Jobs Kitabı Ç oksatanBenjaminFranklinveAlbertEinsteinbiyografilerininyazarıWalterIsaacson,Apple’ın kurucularındanSteveJobs’ın,kendisiyletamişbirliğiiçindeyazılmıştekbiyografisini,bukitaptaokuyucuya sunuyor. GeçtiğimizaylardahayatınıkaybedenveyüzyılındâhileriarasındaanılanSteveJobs’laikiyıldanuzunsüre boyuncayapılankırktanfazlaröportajın-ayrıcayüzdenfazlaakrabasıyla,arkadaşıyla,hasmıyla,rakibiyleveiş arkadaşıylayapılangörüşmelerin-temelalındığıbukitap,kusursuzluktutkusuylaveazmiylealtıendüstride(kişisel bilgisayarlar,animasyonfilmler,müzik,telefonlar,tabletbilgisayarlarvedijitalyayıncılık)çığıraçmışyaratıcıbir girişimcinininişliçıkışlıhayatınıvegüçlükişiliğinianlatıyor. 82 ETÜDERGİ