Yeni Türk Lirası.
Transkript
Yeni Türk Lirası.
Deloitte. Deloitte. Tax Yeni Türk Lirası. Deloitte. www.deloitte.com.tr Uyarı: Bu Rehberin hazırlanmasında T.C. Merkez Bankası, T.C. Maliye Bakanlığı ve www.ytl.gen.tr adresindeki veriler kullanılmıştır. Hazırlanan bu çalışma için gerekli özen ve titizlik gösterilmiş olsa da, DRT Denetim Revizyon Tasdik Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş. (Member of Deloitte Touche Tohmatsu) bu Rehberde çıkabilecek hatalardan dolayı ve yer verilen açıklamalarla ilgili olarak kullanıcıların uğrayabilecekleri zarar için herhangi bir sorumluluk kabul etmez. İlgililerin yanlış yapmamak için profesyonel danışmanlık almaları tavsiye olunur. i Deloitte. İçindekiler Önsöz........................................................................................................................................ iii I. Genel Değerlendirme .............................................................................................................. 5 ^ Türk Lirasından neden sıfır atılıyor?...................................................................... 5 ^ Türk lirasından sıfır atılmasının faydaları............................................................... 7 ^ Yeni Türk Lirası ile ilgili Kanun ve düzenleme yapma yetkisi olanlar..................... 8 ^ Türk Lirasından ne zaman sıfır atılacaktır? ............................................................ 8 ^ Neden yürürlük tarihi 1 Ocak 2005? ..................................................................... 8 ^ Neden yeni para biriminin ismi “Yeni Türk Lirası”? ............................................. 8 ^ YTL tedavüle girdiğinde TL’de kullanılabilecek mi? .............................................. 8 ^ 2005 yılından sonra para biriminde “Yeni” ibaresi sürekli olacak mı? .................... 9 ^ Paradan sıfır atılması enflasyonist baskı oluşturur mu? .......................................... 9 ^ Türk Lirası ile Yeni Türk Lirası arasındaki değişim oranı ve Yeni Kuruşa Tamamlama.................................................................................................................... 10 ^ YTL Banknot ve Madeni Paraların Kupür Kompozisyonu ................................. 10 ^ YTL’ye geçişle birlikte TL’ye yapılan atıflar......................................................... 10 ^ 2005 yılı süresince mal ve hizmet bedellerini gösteren fiyat etiketleri................... 11 ^ Döviz kurlarının gösteriminde herhangi bir değişiklik olacak mı? ........................ 11 ^ Ödeme kaydedici cihazların Yeni Türk Lirasına uyumu....................................... 11 ^ Yeni Türk Lirasının görüntüsü............................................................................ 11 II. Para ve Sermaye Piyasalarında Karşılaşılabilecek Durumlar .................................................. 13 ^ Menkul kıymetlerin kupür basımında herhangi bir kısıtlama var mı? ................... 13 ^ Sabit getirili menkul kıymetler için açılan ISIN kodlarında herhangi bir değişiklik var mıdır? ....................................................................................................................... 13 ^ Yatırım Fonları fiyatlandırması............................................................................ 13 ^ Repo ve Borsa Para Piyasası gibi piyasalarda durum ne olacak?........................... 13 ^ Hisse senetleri fiyatlandırması ve lot tanımı......................................................... 14 ^ YTL’ye geçiş sürecinde hisse senedi takaslarında herhangi bir sorun yaşanabilir mi?14 ^ İstanbul Altın Borsası’nda yapılacak işlemler....................................................... 14 III. Ticaret ve Vergi Mevzuatı İle İlgili Uygulamalarda Karşılaşılabilecek Durumlar .................. 15 ^ Anonim şirket asgari esas sermayeleri ile limited şirket asgari sermaye paylarının itibari değerlerinde herhangi bir değişiklik olacak mı?...................................................... 15 ^ Beyannamelerle ilgili özel bir düzenleme var mı?................................................. 16 ^ 2004 yılı harcamalarından kaynaklanan ücretlilerde vergi indirimi uygulamasında özel bir durum söz konusu mu?...................................................................................... 16 ^ Vergi hesaplamaları ve Yeni Kuruş ..................................................................... 17 ^ 2005 yılında verilecek Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyannameleri ekinde yer alan karşılaştırmalı Bilanço ve Gelir Tablosu hangi para birimi üzerinden sunulacaktır?.......... 17 ^ Dönüşüm sırasında oluşan olumlu veya olumsuz farklar vergi matrahının hesabında nasıl dikkate alınacak?..................................................................................... 17 i Deloitte. ^ Banka ve sigorta şirketleri dönüşüm sırasında oluşan olumlu farklar için BSMV ödeyecek mi? .................................................................................................................. 18 ^ Çek karnelerinin değiştirilmesi halinde değerli kağıt bedeli ödenecek mi? ............ 18 ^ TL banknot ve madeni paraların yeni çıkarılacak YTL banknot ve madeni paralarla değiştirilmes işlemini sırasında vergi kimlik numarasını tespiti zorunlu mu? .................... 18 IV. Muhasebe Uygulamalarında Karşılaşılabilecek Durumlar .................................................... 19 ^ Fatura, sevk irsaliyesi gibi belgeler ne zamandan itibaren YTL ile düzenlenecektir?19 ^ Yapılacak muhasebe kayıtları ve düzenlenen belgelerde YTL ve YKr kullanımı .. 19 ^ Önceki dönemlere ait olan fatura ve belgelerin durumu ...................................... 19 ^ Özel hesap dönemine sahip olan mükellefler kayıtlarını ne zaman atacaklar? ...... 20 ^ İşletme hesabı esasına göre defter tutanların durumu ne olacak? ......................... 20 ^ Kayıtlardaki dönüştürme işlemi nasıl yapılacaktır?............................................... 20 ^ Yuvarlamalar sonucu çıkan farkların kayıtlara yansıtılması................................... 21 ^ Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin YTL dönüşümünde özellik arz eden bir durum var mı? ................................................................................................................ 21 ^ Çek ve senet portföyünün YTL dönüşümünde özellik arz eden bir durum var mı?22 ^ 2005 yılı içerisinde hem TL hem de YTL tedavülde olacaktır. Bu durumda kayıtlar nasıl tutulacaktır? ............................................................................................................ 23 ^ 2005 yılında 2004 yılına ait bir iade faturası gelmesi halinde nasıl bir yol takip edilmelidir? ..................................................................................................................... 23 ^ Hesaplarda iz bedeli ile takip edilen kayıtların yeni durumu ne olacaktır? ............ 23 ^ YTL uygulamasının başlaması ile birlikte faturada KDV nasıl hesaplanacaktır? ... 24 ^ YTL uygulaması ile birlikte ÖTV nasıl hesaplanacaktır?...................................... 24 ^ 1 YKr’nin altındaki mal ve hizmetlerin fiyatları nasıl belirtilecektir? .................... 24 ii Deloitte. Önsöz Ünlü iktisatçı Thomas Gresham’a ait “kötü para iyi parayı kovar” özdeyişinin anlamını Türk toplumu neredeyse çeyrek asırdır süren enflasyon nedeniyle çok rahat anlayabilmektedir. Son bir kaç yılda uygulanan politikalar sonucu yaşanan olumlu gelişmeler nedeniyle enflasyon kontrol altına alınmış görünmektedir. Kontrol altına alınan enflasyon ve Avrupa Birliği ile yürütülen olumlu görüşme süreci, yıllardır TL’ndan sıfır atılarak ekonominin güvenilir bir para birimi ile işlemesinin sağlanmasının önemini ortaya koymuştur. Bu nedenlerle, Ocak 2004’de kabul edilen 5083 sayılı Kanun ile Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin para biriminin “Yeni Türk Lirası” olmasına karar verilmiştir. Söz konusu Kanunun gerekçesinde belirtildiği üzere; Ülkemizde 1980-2002 döneminde yaşanan enflasyonist süreç emisyon hacmine yansımış olup; emisyon hacmi bu süreçte 27.4 kat artmıştır. Bu gelişmenin bir sonucu olarak 1980 yılına kadar dolaşımdaki en büyük banknot 1.000 Türk Lirası iken, 2002 yılı sonunda en büyük banknot 20.000.000 Türk Lirası olmuştur. Enflasyonist süreç öncesi güvenilir bir para birimi olan TL ile ilgili orta yaş grubu ve üzerinde olan insanlarımızın kuruşlar ile ifade ettikleri okul harçlıklarına ilişkin çocukluk anılarını şaşkın ve anlamsız bakışlarla dinleyen gençler bu anıların neyi ifade ettiğini “YENİ TÜRK LİRASI” tedavüle girdiğinde daha iyi anlayacakları ve kendileri de gelecek kuşaklara anlatabilecekleri tam tersi hatıralara sahip olacakları şüphesizdir. Paramızdan altı sıfır atılarak bir milyon Türk Lirasının bir Yeni Türk Lirasına (1.000.000 TL = 1 YTL) eşitlenerek yeni bir para birimine geçilmesi ile Türk ekonomisi yeni bir sürece girecektir. Ancak, bu süreçte (TL’den YTL’ye geçiş) sorunları da beraberinde getirecek olup, bu sorunlara çözümlerimiz bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. YTL’nin her zaman iyi para olarak kalıcı olması ve Ülkemize hayırlı olması dileğiyle. Saygılarımızla, Abdulkadir Kahraman Kıdemli Vergi Müdürü iii Deloitte. YENİ TÜRK LİRASI TÜRK LİRASINDAN ALTI SIFIR ATILMASI 4 Member of Deloitte Touche Tohmatsu Deloitte. Bölüm 1 I. Genel Değerlendirme ^ Türk Lirasından neden sıfır atılıyor? Bilindiği üzere, Ülkemizde 1970’lerden beri süre gelen yüksek enflasyon, parasal değerlerin milyar, trilyon ve hatta katrilyon gibi çok sıfırlı rakamlarla ifade edilmesine neden olmuş ve olmaktadır. Bu dönemde yaşanan enflasyonist süreç emisyon hacmine yansımış olup; emisyon hacmi 1980 yılına göre 52,32 kat artarak 31 Ağustos 2004 tarihi itibariyle 13,9 katrilyon TL olmuştur. Bu çerçevede, banknotların 31 Aalık 2003 itibariyle dağılımı aşağıda görülmektedir. Kupür 20.000.000 10.000.000 5.000.000 1.000.000 500.000 250.000 Diğer Toplam Kaynak: TCMB Adet 427.479.572 130.239.508 97.107.002 244.274.021 145.749.658 54.452.878 148.990.628 1.248.293.267 % 34,2 10,4 7,8 19,6 11,7 4,4 11,9 Miktar (trilyon TL) 8.549,6 1.302,4 485,5 244,3 72,9 13,6 7,2 % 80,1 12,2 4,5 2,3 0,7 0,1 0,1 Diğer taraftan bu süreçte tedavüldeki kağıt paraların değeri sürekli düşmüş ve 1981 yılından bu yana 11 kez olmak üzere, ortalama her iki yılda yeni bir üst para tedavüle çıkarılmak zorunda kalınmıştır. 5 Member of Deloitte Touche Tohmatsu Deloitte. Ülke Endonezya Kamboçya Lübnan Mozambik Paraguay Romanya Vietnam Türkiye Kaynak: TCMB $ Kupür Karşılığı 100.000 12,0 100.000 25,1 100.000 66,0 100.000 4,2 100.000 16,1 1.000.000 31,0 100.000 6,4 20.000.000 15,0 Tutarlar 13.01.2004 tarihi itibariyle Financial Times’da yayımlanan değişim oranlarıdır. Bu sürecin sonucunda gelinen noktada tedavüldeki banknot kompozisyonu şu an itibariyle 250.000, 500.000, 1.000.000, 5.000.000, 10.000.000 ve 20.000.000 Türk Liralık banknotlardan oluşmakta ve dünyadaki en üst değerli banknot 20.000.000 TL ile sadece Türkiye Cumhuriyeti tarafından kullanılmaktadır. Elde bulundurduğumuz bu rekor, paramızın itibarını da olumsuz yönde etkilemekte ve parasal değerlerin ifadesi bakımından dünyada rastlanmayan büyüklüklere ulaşması nedeniyle hem ifade edilmesi hem de yazılmasında çeşitli zorluklarla karşılaşılmaktadır. Enflasyon nedeniyle bol sıfırlı rakamların kullanılması sonucu muhasebe, bankacılık ve çeşitli diğer kayıt işlemleriyle buna bağlı ödeme sistemleri ve yazılım programlarında da sorunlar ortaya çıkmaktadır. Tüm bu olumsuzluklar nedeniyle, ekonomik birimler ellerinde banknot tutmak istememekte ve bunun sonucu olarak mevcut banknotlar ekonomide daha hızlı dolaşmaktadır. 6 Member of Deloitte Touche Tohmatsu Deloitte. Yüksek Enflasyon Banknotların Yüksek Devir Sayısı Daha Çok Vezne İşlemi - Daha yüksek üretim, dağıtım ve stoklama maliyeti - Daha yüksek operasyon riski - Sürekli üst değerde yeni banknot gereksinimi Kaynak: Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası ^ Türk lirasından sıfır atılmasının faydaları Türk lirasından sıfır atılması ile genel bir sadeleştirilme yapılması uygulama açısından pratik bir çözüm olarak görülmektedir. Bunlardan bazıları TCMB tarafından açıklandığı üzere aşağıdaki gibidir: • • • • • Bol sıfırlı rakamların yarattığı sorunların (parasal değerlerin yazılması ve ifade edilmesi, vezne işlemleri, muhasebe ve istatistik kayıtları, bilgi işlem programları, ödeme sistemleri, fiyat etiketlemeleri v.b.) ortadan kalkacak, Enflasyonun tek haneli rakamlara düşmesi ve tedavüle çıkan YTL ile enflasyonla mücadelede para ve maliye politikalarının kararlılığı daha net ortaya konacak, Uygulamanın ileri aşamada YTL olarak 100 YTL’den büyük iki yeni üst kupür daha çıkartılacak ve bu sayede enflasyonla mücadelede bir adım daha atılmış olacak, Madeni para birimi kullanma alışkanlığı tekrar artacak, Kuruş’la işlem yapma yaygınlaşacak ve bu sayede dolaşımdaki banknot kalitesi iyileşecek, Tek haneli enflasyon ve YTL ile birlikte Türk Lirasının itibarı da yükselecek. 7 Member of Deloitte Touche Tohmatsu Deloitte. ^ Yeni Türk Lirası ile ilgili Kanun ve düzenleme yapma yetkisi olanlar Türkiye Cumhuriyeti Devletinin para biriminin Yeni Türk Lirası olduğu, 31.01.2004 tarih ve 25363 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5083 sayılı Kanun ile belirlenmiştir. Yeni Türk Lirası ile ilgili gerekli düzenlemeleri yapmaya; Hazine Müsteşarlığı’nın bağlı olduğu Devlet Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Sermaye Piyasası Kurulu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, yetkili kılınmıştır. ^ Türk Lirasından ne zaman sıfır atılacaktır? 5083 sayılı Türkiye Cumhuriyeti’nin Para Birimi Hakkında Kanun’un yürürlük tarihi 1 Ocak 2005 olarak belirlenmiş olup; bu tarihten itibaren Türkiye Cumhuriyeti’nin yeni para birimi “Yeni Türk Lirası” (YTL) ve alt birimi ise “Yeni Kuruş” (YKr) olarak tanımlanmıştır. Bir Yeni Türk Lirası 100 Yeni Kuruşa eşittir. ^ Neden yürürlük tarihi 1 Ocak 2005? YTL’nin 1.1.2005 tarihinden itibaren girmesinden amaç; Yeni Türk Lirasına geçiş ile ilgili düzenleyici kurumlar tarafından yapılacak hazırlık ve düzenleme çalışmalarına imkan tanınması, defter ve kayıtların tutulmasında kolaylık sağlanmasıdır. ^ Neden yeni para biriminin ismi “Yeni Türk Lirası”? Yeni para biriminin ismi belirlenirken Cumhuriyet döneminin para birimi olan ve uluslar arası alanda Türkiye ile özdeşleşen Türk Lirası ibaresi aynen muhafaza edilmiştir. Bunun nedeni; parasından sıfır atarak yeni para birimine geçen ülkeler genelde yeni para birimi olarak eski para birimlerinin başına “Yeni” ifadesini eklemesi ve daha sonra yapılan bir para birimi değişikliği ile de bu ifadeyi kaldırarak eski para birimine dönmeleridir. (Afganistan, Arnavutluk, Beyaz Rusya, Brezilya, Bulgaristan, Çin, Finlandiya, Fransa, İsrail, Kuzey Kore, Güney Kore, Laos, Makedonya, Meksika, Nikaragua, Peru, Polonya, Romanya, Rusya, Tayvan, Uganda, Uruguay, Vietnam, Yunanistan, Zaire gibi). ^ YTL tedavüle girdiğinde TL’de kullanılabilecek mi? Diğer ülke uygulamalarında olduğu gibi; hem TL’nin YTL ile değiştirilmesinde süre yönünden yaşanabilecek sıkıntıların aşılması, hem de YTL’nin kredibilitesinin olumsuz etkilenmemesi ve her iki para biriminin takibinde yaşanabilecek zorlukların önüne geçilebilmesi için 1.1.2005-31.12.2005 tarihleri arasında TL banknot ve madeni paralar ile YTL banknot ve madeni paralar bir yıl birlikte tedavülde olacaktır. 8 Member of Deloitte Touche Tohmatsu Deloitte. Ancak, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası banknotların birlikte tedavülü ve değiştirilmesine ilişkin esaslar belirlerken, madeni paraların birlikte tedavülü ve değiştirilmesine ilişkin esaslar ise Hazine Müsteşarlığı tarafından belirlenecektir. 2006 yılının başından itibaren ise sadece YTL tedavülde olacaktır. Ancak TL banknotlar bu tarihten itibaren 10 yıl boyunca sadece Merkez Bankası (Merkez Bankası Şubesi olmayan yerlerde T.C. Ziraat Bankası) tarafından değiştirilecek, on yılın sonunda (31.12.2015) zamanaşımına uğrayacaktır. ^ 2005 yılından sonra para biriminde “Yeni” ibaresi sürekli olacak mı? 2005 yılında YTL’ye geçildikten bir kaç yıl sonra yapılacak değişiklikle para biriminin önündeki “Yeni” ibaresi kaldırılarak tekrar TL’ye dönüş yapılacaktır. TL’ndan YTL’na ve nihai aşamada TL süreci aşağıdaki gibi olacaktır. Piyasada tedavülde olan paralar 2005 Öncesi TL 2005 Yılı TL YTL YTL 2005 Sonrası "Yeni" ibaresi kalkar... 2005'den sonraki bir kaç yıl içinde ^ TL Paradan sıfır atılması enflasyonist baskı oluşturur mu? Ankara Sanayi Odası'nın gerçekleştirdiği anket çalışmasının sonuçlarına göre, halkın yüzde 51'i YTL'na geçişin enflasyonu yükselteceği kanısında bulunmaktadır. Sanayiciler de, parasal geçişin iyi uygulanmaması halinde bu riskin ortaya çıkabileceğini düşünmektedir. 9 Member of Deloitte Touche Tohmatsu Deloitte. T.C. Merkez Bankası, Avrupa İstatistik Kurumu Eurostat verilerine dayanarak Euro’ya geçiş süreci ve bu sürecin fiyat artışlarına etkisinin 2002 yılının ilk altı ayında ülkeden ülkeye %0 ile %0,16 arasında değişmiş olduğunu örnek göstermekte, fakat bu artışın %0,2 geçmemesi nedeniyle enflasyonist etkinin sınırlı olacağını belirtmektedir. ^ Türk Lirası ile Yeni Türk Lirası arasındaki değişim oranı ve Yeni Kuruşa Tamamlama Türk Lirası ile Yeni Türk Lirası arasındaki değişim oranı; Türk Lirasından altı sıfır atılarak, bir milyon Türk Lirası eşittir bir Yeni Türk Lirası (1.000.000 TL = 1 YTL) olarak belirlenmiştir. YTL cinsinden yapılacak işlemlerde bir Yeni Kuruşun altındaki tutarları ödemeye olanak verecek madeni para bulunmaması nedeniyle yarım Yeni Kuruşun üzerindeki değerlerin bir üst Yeni Kuruşa tamamlanması; yarım Yeni Kuruş ve altındaki değerlerin ise dikkate alınmaması öngörülmüştür. Böylece, tamamlama işlemlerinin birim fiyatlarda değil, işlem sonuçlarında ve ödeme aşamasında gerçekleştirilmesi, ödeme kayıtlarının virgülden sonra en çok iki hane ile yapılması amaçlanmaktadır. ^ YTL Banknot ve Madeni Paraların Kupür Kompozisyonu YTL banknotlar ve madeni paraların kupür kompozisyonu aşağıdaki gibi olacaktır: YTL Banknotlar: Madeni Paralar: 1, 5, 10, 20, 50 ve 100 YTL 1, 5, 10, 25, 50 YKr ve 1 YTL TCMB, diğer ülke örneklerini de göz önüne alarak 6, 7 kupürden fazla kupür tercih etmemiştir. Zira kupür çeşitlerinin çok fazla olduğu durumlarda bazı kupürler kullanım dışı kalmaktadır. ^ YTL’ye geçişle birlikte TL’ye yapılan atıflar 5083 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesine göre, Türk Lirasının yerine Yeni Türk Lirasına geçiş nedeniyle, en geniş anlamıyla herhangi bir hukuki ilişkide (kanunlarda ve diğer mevzuatta, idari işlemlerde ve yargı kararlarında, hukuki sonuç doğuran herhangi bir belgede), ödeme ve değişim araçlarında, Türk Lirasına veya liraya yapılan atıfların, bir milyon Türk Lirası eşittir bir Yeni Türk Lirası (1.000.000 TL = 1 YTL) değişim oranı esas alınarak “Yeni Türk Lirasına” atıf yapılmış kabul edileceği ve geçerli sayılacağı hükme bağlanmıştır. YTL’na geçiş taraflar arasında varolan hukuki ilişkilerin şartlarında değişikliğe yol açmayacak veya herhangi bir edimi ifa ederken taraflardan birine mazeret öne sürme ya da bu hukuki ilişkiyi tek taraflı olarak değiştirme veya feshetme hakkı vermeyecektir. Söz konusu Kanunun geçici 2 nci madde ile; tarafların, TL üzerinden yapılan her türlü hukuki muamele ile kıymetli evrak ve hukuki sonuç doğuran diğer işlem ve belgeleri bir milyon Türk Lirası eşittir bir Yeni Türk Lirası (1.000.000 TL = 1 YTL) değişim oranı esas 10 Member of Deloitte Touche Tohmatsu Deloitte. alınarak 31.12.2005 tarihine kadar, bu tarih dahil Yeni Türk Lirasına göre değiştirmeleri halinde bu muamele ve düzenlenecek belgelerin vergi, resim, harç ve diğer yükümlülüklerden muaf olacağı hükme bağlanmıştır. Örneğin, 15.5.2005 tarihinde taraflar arasında varolan bir kira sözleşmesinin değişim oranı esas alınarak yeniden akdedilmesi halinde imzalanacak olan sözleşme damga vergisine tabi olmayacaktır. ^ 2005 yılı süresince mal ve hizmet bedellerini gösteren fiyat etiketleri Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 12 nci maddesi çerçevesinde düzenlenecek etiket ve tarife listelerinde; Yeni Türk Lirasının tedavüle çıkacağı 1.1.2005 tarihinden başlayarak, Türk Lirası ve Yeni Türk Lirası banknot ve madeni paraların birlikte tedavülde olacağı 31.12.2005 tarihine kadar bütün mal ve hizmet bedellerinin 2005 yılı boyunca TL ve YTL değerlerinin ayrı ayrı gösterilmesi zorunludur. ^ Döviz kurlarının gösteriminde herhangi bir değişiklik olacak mı? T.C. Merkez Bankası tarafından günlük olarak açıklanan döviz kurları virgülden sonra en fazla beş hane olacak şekilde aşağıda örneği belirtildiği gibi gösterilecektir. Alış Kuru 1,4260 0,23814 1,3245 Döviz 1 ABD Doları 1 Danimarka Kronu 100 Japon Yeni ^ Satış Kuru 1,4329 0,23931 1,3333 Ödeme kaydedici cihazların Yeni Türk Lirasına uyumu Maliye Bakanlığı ödeme kaydedici cihazların (yazar kasalar) YTL’na uyumu ile ilgili olarak 60 Seri nolu Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanunla İlgili Genel Tebliğde ayrıntılı açıklamalar yapılmıştır. Tebliğe göre ödeme kaydedici cihaz üretici veya ithalatçıları, Maliye Bakanlığına müracaat ederek gerekli izni aldıktan sonra, daha önce onaylananlar da dahil olmak üzere tüm ödeme kaydedici cihazlarını YTL ve YKr’u esas alacak tarzda düzenleyecekler ve düzenleme işlemleri, en geç 31.3.2005 tarihine kadar tamamlanacaktır. 1.1.2005 tarihinden (bu tarih dahil) sonra satılacak bütün ödeme kaydedici cihazlar, YTL ve YKr esasına göre işlem yapacak özellikte olacak ve bu özelliği taşımayan cihazların satışı yapılamayacaktır. ^ Yeni Türk Lirasının görüntüsü YTL ile ilgili banknotların resim ve görüntülerinin çoğaltılması ve yayınlanmasına ilişkin boyut, renk, malzeme, çözünürlük, üzerinde bulunacak ibareler ve benzeri hususlarla ilgili şartlar Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca belirlenecek ve Resmi Gazetede ilan edilecektir. 11 Member of Deloitte Touche Tohmatsu Deloitte. İlan olunacak şartlara uymayan kişiler hakkında fiil daha ağır bir suça vücut vermediği takdirde cezai müeyyide uygulanması (bir milyar beş yüz milyon liradan beş milyar liraya kadar ağır para cezası) öngörülmüştür. TCMB tarafından yapılan açıklamalara göre; Yeni Türk Lirasının görüntüsü, 2005 yılına girişten hemen önce görüntüleri ve güvenlik önlemleri kamuoyuna tanıtılacaktır. 12 Member of Deloitte Touche Tohmatsu Deloitte. Bölüm 2 II. Para ve Sermaye Piyasalarında Karşılaşılabilecek Durumlar ^ Menkul kıymetlerin kupür basımında herhangi bir kısıtlama var mı? Menkul kıymetler 1, 5, 10, 50, 100, 500, 1.000, 10.000, 50.000, 100.000, 500.000 ve 1.000.000 YTL değerindeki birimler halinde basılacaktır. Kuruş, nominal değerlerde kullanılmayacaktır. İhalelerdeki minimum alış miktarları “250.000.000 TL”den 100 YTL’ye değiştirilmiştir ve artış miktarı ise 5.000.000 TL’den 1 YTL’ye dönüştürülmüştür. ^ Sabit getirili menkul kıymetler için açılan ISIN kodlarında herhangi bir değişiklik var mıdır? Sabit getirili menkul kıymetler için tanımlanan ISIN kodlarında herhangi bir değişiklik olmayacaktır. Ancak bu menkul kıymetlerin 1.1.2005’den sonra değerleri YTL olarak gösterilecektir. Yeni Kuruş hanesi olarak ise virgülden sonra 3 hane kullanılacaktır. Örnek: Değer TL YTL 80.644 80,644 91.511 91,511 ISIN kodu TRT250505T19 TRB210704T13 ^ Yatırım Fonları fiyatlandırması Sermaye Piyasası Kurulu'nun 26.08.2004 tarih ve 36/1084 sayılı kararı gereği, yatırım fonları birim pay değerleri, 1.1.2005 tarihinden itibaren, YTL cinsinden virgülden sonra altı (6) haneli olarak gösterilecektir. ^ Repo ve Borsa Para Piyasası gibi piyasalarda durum ne olacak? İMKB Tahvil ve Bono Piyasası’nda 1.1.2005 tarihi itibariyle borç/alacak bakiyeleri YTL’ye çevrilecektir. 13 Member of Deloitte Touche Tohmatsu Deloitte. Örnek: 31.12.2004 tarihinde 3.1.2005 vadeli (3 günlük), %14 net faizden 150.000.000.000 TL ile repo işlemi yapan bir yatırımcının 03.01.2005 tarihinde repo dönüş tutarı (150.172.602.739 TL) 150.172,60 YTL olarak dikkate alınacaktır. ^ Hisse senetleri fiyatlandırması ve lot tanımı Şu andaki uygulamaya göre; 1.000 TL üzerinden gösterilen piyasa fiyatı YTL’ye geçişle birlikte 1 YTL’ye tekabül eden tutar üzerinden gerçekleşecektir. YTL’ye geçiş ile en küçük para biriminin 1 YKr olması ve kuruşla ifade edilen değerlerin izlenme zorunluluğundan dolayı piyasa fiyatı gösterimi de YKr’da olacaktır. Halen “1.000.000 TL nominal = 1.000 adet = 1 lot” olan düzenleme 1.1.2005 tarihinden itibaren “1.00 YTL nominal = 1 adet = 1 lot” olarak düzenlenmiştir. Nominal 31.12.2004’e kadar (TL) 1.1.2005 ve sonrası (YTL) 1.000 1 1 1 4.750 4,75 Adet Örnek Birim Fiyat 1 Lot = 1.000 adet =1.000.000 TL Nominal ^ 1 Lot = 1 Adet = 1 YTL Nominal YTL’ye geçiş sürecinde hisse senedi takaslarında herhangi bir sorun yaşanabilir mi? Bu tarz bir sorun yaşamamak için, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda (İMKB) Yeni Türk Lirası'nın (YTL) tedavüle gireceği 1 Ocak 2005'ten önceki 30 - 31 Aralık perşembe ve cuma günleri işlem yapılmayacaktır. İki günlük sürede, Takasbank Yeni Türk Lirası'na uygun bilanço ve diğer hesapları düzenleme fırsatı bulacaktır. ^ İstanbul Altın Borsası’nda yapılacak işlemler İstanbul Altın Borsası'nda da YTL'ye geçiş tarihi olan 1.1.2005 tarihinden itibaren birimler gram yerine kilogram ile ölçülecektir. 14 Member of Deloitte Touche Tohmatsu Deloitte. Bölüm 3 III. Ticaret ve Vergi Mevzuatı ile İlgili Uygulamalarda Karşılaşılabilecek Durumlar ^ Anonim şirket asgari esas sermayeleri ile limited şirket asgari sermaye paylarının itibari değerlerinde herhangi bir değişiklik olacak mı? 5083 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi gereğince; anonim ve limited şirketler ile ilgili asgari esas sermaye ile asgari sermaye paylarının asgari itibari değerleri de sıfır atılma işlemine tabi olacaktır. Bu işlem nedeniyle, anonim şirket hisse senetlerinin asgari itibari değerinin Yeni Türk Lirasına dönüştürülmesinde ve limited şirket ortaklık haklarının kullanılmasında ortaya çıkabilecek tereddütlerin giderilmesi ve bu değerlerin yeni para birimine uygun hale getirilmesi amacıyla; 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun A.Ş. ve Ltd. Şti.’ler ile ilgili 399 ve 524 üncü maddelerinin değiştirecek bir Kanun tasarısı hazırlanmıştır. Tasarıya göre; anonim şirket hisse senetlerinin değeri en az bir Yeni Kuruş olup; bu kıymet ancak en az birer Yeni Kuruş olarak tanımlanmıştır. Diğer taraftan, limited şirket mukavelesinde aksine hüküm olmadıkça, her bölümü yirmibeş Yeni Türk Lirasından aşağı olmamak şartiyle bir payın bölünmesi ve bölünmüş payların devrine izin verilmektedir. Buna değişikliklere ilave olarak 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununa geçici 1 inci madde eklenmesi suretiyle; Yeni Türk Lirası cinsinden itibari değeri Yeni bir Kuruşun (onbin Türk Lirasının ) altında bulunan hisse senetlerinin itibari değerinin yeni para birimine uygun hale getirilerek intibak süresi içinde bir Yeni Kuruşa (Onbin Türk Lirasına) yükseltilmesi ve hisse senedi sahiplerinin temettü ve ortaklık haklarının kullanılmasında ortaya çıkabilecek tereddütlerin giderilmesi amaçlanmaktadır. Geçici 1 inci madde hükmü aşağıdaki gibidir: “Hisse senetlerinin itibari kıymeti bir Yeni Kuruş ve katları şeklinde olmayan anonim şirketler 31.12.2009 tarihine kadar, 399 uncu maddesine intibak edecektir. Bakanlar Kurulu Kararı ile 31.12.2009 tarihinde sona erecek intibak süresi beş yıla kadar uzatılabilir. İntibak süresince anonim şirket hissedarlarının itibari değeri ne olursa olsun sahip olduğu paylardan doğan hakları saklıdır. Şirket yönetim kurulu payların 399 uncu maddeye intibak ettirilmesini sağlayacak yöntemleri uygulamakla yükümlüdür. 15 Member of Deloitte Touche Tohmatsu Deloitte. Birinci fıkrada belirtilen sürenin sonunda bir Yeni Kuruşa tamamlanmamış paylar için kesir makbuzu düzenlenir. Bu madde kapsamında intibak amaçlı olarak yapılacak sermaye artırımı ve esas mukavele değişikliklerinde, şirket esas mukavelesinde aksine hüküm bulunsa dahi 372 nci maddede yer alan nisaplar uygulanır ve imtiyazlı paylar genel kurulu yapılması şartları aranmaz. Bu madde kapsamında intibak amaçlı olarak 400 üncü maddesi çerçevesinde yapılacak işlemlerde her pay sahibinin muvafakati aranmaz. 5083 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakkında Kanun gereğince münhasıran intibak amaçlı yapılacak anasözleşme değişikliklerinin tescili, her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır.” Tasarıya göre, 500 TL itibari değerli bir hisse senedinden altı sıfır atıldığı takdirde bu hisse senedinin Yeni Türk Lirası cinsinden asgari itibari değeri 0,05 Yeni Kuruş olacaktır.. ^ Beyannamelerle ilgili özel bir düzenleme var mı? Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan 13 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile yapılan açıklamalar gereği; 2004 yılı vergilendirme dönemine ilişkin olmakla birlikte, 1.1.2005 tarihinden sonra verilecek KDV, Muhtasar, Geçici Vergi ve Kurumlar Vergisi gibi beyannameler ile belgelerin düzenlenmesi sırasında para birimi YTL’nın esas alınacağı ve söz konusu beyannameler ve belgelerin YTL üzerinden düzenleneceği açıklanmıştır. ^ 2004 yılı harcamalarından kaynaklanan ücretlilerde vergi indirimi uygulamasında özel bir durum söz konusu mu? 13 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile yapılan açıklamalara göre; 2004 yılı harcamalarından kaynaklanan ücretlilerde vergi indirimi uygulamasında, vergi indirimine esas alınacak belgeler 2004 yılında yapılan harcamalara ait olacağından belgelerdeki para birimi TL olacaktır. Bu nedenle, 2004 yılında yapılan harcamalar karşılığında alınan belgelerdeki tutarlar ile azami indirim tutarının belirleneceği 2004 yılı vergi matrahı TL üzerinden belirtildiğinden, 20.1.2005 tarihine kadar verilecek Vergi İndirimine Ait Bildirimler TL üzerinden doldurulacaktır. Ancak, 1.1.2005 tarihinden itibaren ücretlerin YTL olarak ifade edilmesi ve mahsubunun aynı para birimiyle ifade edilen değerler oranında yapılabilecek olması nedeniyle, TL olarak hesaplanan vergi indirimi tutarı bildirimi alan kurum tarafından YTL’na çevrilerek Muhtasar Beyannamede mahsup konusu yapılacaktır. 16 Member of Deloitte Touche Tohmatsu Deloitte. ^ Vergi hesaplamaları ve Yeni Kuruş 13 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile yapılan açıklamalara göre; 01.01.2005 tarihinden itibaren ödeme aşaması ve işlem sonuçlarında kullanılacak en küçük para birimi 1 Yeni Kuruş olacağı için hesaplanan vergiler de en az 1 YKr olacaktır. Hesaplanan verginin yarım YKr altında olması halinde bu vergi dikkate ve hesaplara alınmayacaktır. Ancak, hesaplanan vergi yarım YKr ve üzerinde ise 1 YKr’ye tamamlanacaktır. Örneğin, 1.1.2005 tarihinden sonra bir banka şubesi tarafından 2 ABD doları satıldığını ve doların YTL karşılığının da 1,5 YTL olduğunu varsayalım. Kambiyo muamelelerinde satış tutarı üzerinden hesaplanacak Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) 0,3 YKr (3 YTL X 0,001 = 0,003 YTL) olacaktır. Bu durumda, hesaplanan vergi yarım YKr’un altında olduğu için dikkate alınmayacaktır. Satış tutarının 5 YTL olması halinde ise hesaplanan vergi yarım YKr olacağı (5 YTL X 0,001= 0,005 YTL) ve yarım YKr’lar 1 YKr’a tamamlanacağı için hesaplanan vergi 1 YKr olarak dikkate alınacaktır. ^ 2005 yılında verilecek Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyannameleri ekinde yer alan karşılaştırmalı Bilanço ve Gelir Tablosu hangi para birimi üzerinden sunulacaktır? 13 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile yapılan açıklamalara göre; Bilanço ve Gelir Tablolarının karşılaştırmalı olarak (önceki dönem-cari dönem) düzenlenmesindeki amaç söz konusu tabloların kıyaslanarak analizinin yapılması olduğundan önceki döneme ait olan tablolarda kullanılan para birimi ile cari döneme ait para biriminin aynı olması gerekmektedir. Bu nedenle, 2004 mali yılı işlemlerine ilişkin olarak düzenlenen ancak, 1.1.2005 tarihinden sonra verilmesi gereken Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyannameleri ekinde yer alan karşılaştırmalı Bilanço ve Gelir Tablolarında kullanılacak para birimi YTL olacaktır. ^ Dönüşüm sırasında oluşan olumlu veya olumsuz farklar vergi matrahının hesabında nasıl dikkate alınacak? 13 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile yapılan açıklamalara göre; 1.1.2005 tarihi itibariyle YTL para birimine dönüştürülen bilançoda ortaya çıkan ve tek düzen hesap planında yer alan 679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar hesabında izlenecek olan olumlu farklar vergi matrahının hesabında gelir olarak dikkate alınacaktır. Bilançoda ortaya çıkan ve tek düzen hesap planında yer alan 689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar hesabında izlenecek olan olumsuz farklar ise vergi matrahının hesabında kanunen kabul edilen gider olarak dikkate alınacaktır. 17 Member of Deloitte Touche Tohmatsu Deloitte. ^ Banka ve sigorta şirketleri dönüşüm sırasında oluşan olumlu farklar için BSMV ödeyecek mi? 13 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile yapılan açıklamalara göre; banka ve sigorta şirketleri 1.1.2005 tarihi itibariyle yapılan YTL para birimine dönüşüm nedeniyle ortaya çıkan olumlu farklar için ayrıca BSMV hesaplamayacaklardır. ^ Çek karnelerinin değiştirilmesi halinde değerli kağıt bedeli ödenecek mi? 13 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile yapılan açıklamalara göre; çek karnelerinin değişimi yasal açıdan zorunlu olmamakla birlikte, YTL’na geçişin teşvik edilmesi ve kullanım sırasında olabilecek muhtemel karışıklıkların önlemesi amacıyla banka müşterilerinin ellerindeki mevcut TL ibareli çek karnelerini, mevcut çek karnelerinin tam olarak iade edilmesi şartıyla, 1.1.2005 tarihinden itibaren aynı sayıda YTL ibareli çek karneleri ile değiştirmek istemeleri halinde değişim işlemi değerli kağıt bedeli tahsil edilmeden yapılacaktır. ^ TL banknot ve madeni paraların yeni çıkarılacak YTL banknot ve madeni paralarla değiştirilmesi işlemi sırasında vergi kimlik numarasını tespiti zorunlu mu? 13 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile yapılan açıklamalara göre; Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, bankalar ve özel finans kurumlarının TL banknot ve madeni paraları yeni çıkarılacak YTL banknot ve madeni paralarla değiştirme işlemini yaparken bu işlemlere muhatap veya taraf olan gerçek ve/veya tüzel kişilerin vergi kimlik numarasını tespit etmeleri ve bu işlemlere ilişkin belge, hesap ve kayıtlarında vergi kimlik numaralarına yer vermeleri zorunlu değildir. 18 Member of Deloitte Touche Tohmatsu Deloitte. Bölüm 4 IV. Muhasebe Uygulamalarında Karşılaşılabilecek Durumlar ^ Fatura, sevk irsaliyesi gibi belgeler ne zamandan itibaren YTL ile düzenlenecektir? 13 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile yapılan açıklamalara göre; 5083 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin yürürlük tarihinin 1.1.2005 olması nedeniyle, 31.12.2004 tarihi sonuna kadar düzenlenecek tüm belgeler (fatura, sevk irsaliyesi, v.b.) Türk Lirası üzerinden düzenlenecek ve tüm muhasebe kayıtları Türk Lirası üzerinden yapılacaktır. Dönem sonu işlemleri, bilanço ve gelir tablosu Türk Lirası üzerinden düzenlenecektir. Bu belgeler ve muhasebe kayıtları 1.1.2005 tarihinden sonra da aynen oldukları gibi muhafaza edilecektir. Kanunda belirtilen değişim oranı esas alınarak 1.1.2005 tarihi itibariyle 31.12.2004 tarihli muhasebe kayıtları Yeni Türk Lirasına dönüştürülecek ve dönüştürülen bu tutarlar ilk kayıt maddeleri olarak muhasebeleştirilecektir. ^ Yapılacak muhasebe kayıtları ve düzenlenen belgelerde YTL ve YKr kullanımı 13 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile yapılan açıklamalara göre; 1.1.2005 tarihinden itibaren düzenlenecek tüm belgeler ve yapılacak muhasebe kayıtları sadece Yeni Türk Lirası ve Yeni Kuruş üzerinden olacaktır. En küçük para birimi 1 YKr olduğu ve YTL cinsinden yapılan işlemlerin sonuçlarında ve ödeme aşamalarında yarım YKr ve üzerindeki değerler 1 YKr’ye tamamlanacağı için en küçük muhasebe ve fatura değeri 1 YKr olacaktır. 2005 yılı boyunca Türk Lirası ve Yeni Türk Lirasının birlikte kabul edilmesi ve 2005 takvim yılında bütün mal ve hizmet bedellerinin etiket ve tarife listelerinin Türk Lirası ve Yeni Türk Lirası para birimleri üzerinden ayrı ayrı gösterilmesi halinde de YTL esas alınacaktır. ^ Önceki dönemlere ait olan fatura ve belgelerin durumu 13 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile yapılan açıklamalara göre; önceki dönemlere ilişkin olmakla birlikte 1.1.2005 tarihinden sonra düzenlenecek faturalar, verilecek beyannameler ve bildirimlerin de, ücretlilere yapılacak vergi indirimi 19 Member of Deloitte Touche Tohmatsu Deloitte. kullanılan Vergi İndirimine Ait Bildirim hariç, Yeni Türk Lirasına dönüştürülmesi ve Yeni Türk Lirası üzerinden düzenlenmesi ve hesaplara kaydedilmesi gerekmektedir. ^ Özel hesap dönemine sahip olan mükellefler kayıtlarını ne zaman atacaklar? 13 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile yapılan açıklamalara göre; Maliye Bakanlığınca özel hesap dönemi tayin edilen mükellefler de 1.1.2005 tarihinde normal vergilendirme dönemine sahip diğer mükellefler gibi işlem yapacaklardır. Ancak, bu mükellefler 31.12.2004 tarihi itibariyle geçici mizan çıkartacaklar, mizanda yer alan hesapları diğer mükelleflerin tabi oldukları esas ve usuller çerçevesinde YTL para birimine dönüştürecekler ve bu tutarları 1.1.2005 tarihli açılış maddesi olarak muhasebeleştireceklerdir. Diğer mükellefler için tespit edilmiş muhasebe kayıt, saklama, belge ve bildirim düzeni bu mükellefler için de geçerli olacaktır. ^ İşletme hesabı esasına göre defter tutanların durumu ne olacak? 13 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile yapılan açıklamalara göre; bilanço esası dışında işletme hesabı esasına göre defter tutan diğer mükellefler de 1.1.2005 tarihinden itibaren YTL para birimine göre defter tutacaklardır. Bu mükellefler 2005 yılına devreden dönem sonu mal tutarları toplamı ve amortismana tabi iktisadi kıymetler gibi kayıtlarını YTL’na dönüştürerek kaydedeceklerdir. Bu mükellefler de durumlarına uyan hususlarda ilgili düzenlemelerde bilanço esasında belirtilen düzenlemelere uyacaklardır. ^ Kayıtlardaki dönüştürme işlemi nasıl yapılacaktır? 13 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile yapılan açıklamalara göre; hesaplardaki toplam TL tutarların YTL’ye dönüşümünde bulunacak tutar ile alt hesapların daha sonra ayrı ayrı dönüşümü halinde bulunacak tutarlar toplamı tamamlamalar (yuvarlamalar) nedeniyle eşit olmayabilecektir. Bu nedenle başlangıçta alt hesapların tek tek Yeni Türk Lirasına çevrilmesi suretiyle bulunan toplam tutarın muhasebe kaydı yapılacaktır. İşletmeler 31.12.2004 tarihli bilanço hesaplarında yeralan TL değerleri 1.1.2005 tarihinde ilk işlem olarak YTL para birimine dönüştüreceklerdir. Tek Düzen Hesap Planına uygun bir şekilde defter-i kebir hesaplarında yer alan TL tutarların YTL’na dönüşümü işlemlerine ana hesabın varsa alt hesaplarını oluşturan muavin hesaplardan başlanacak ve bu şekilde ana hesap toplamına ulaşılacaktır. 20 Member of Deloitte Touche Tohmatsu Deloitte. Örnek: (X) İşletmesinin 31.12.2004 tarihli 120 Alıcılar Hesabının kapanış ve 1.1.2005 tarihli açılış maddesi aşağıda belirtildiği şekilde olacaktır: 31.12.2004 ve 1.1.2005 tarihleri itibariyle 120 Alıcılar hesabı 120 120 01 120 01 01 120 01 02 120 06 120 06 01 120 06 02 ^ TL Bakiye 5.738.275.200,00 5.367.510.400,00 5.142.503.200,00 225.007.200,00 370.764.800,00 120.452.400,00 250.312.400,00 Alıcılar Adana Müşterileri A A.Ş. B A.Ş. Ankara Müşterileri E A.Ş. F A.Ş. YTL Bakiye 5.738,27 5.367,51 5.142,50 225,01 370,76 120,45 250,31 Yuvarlamalar sonucu çıkan farkların kayıtlara yansıtılması 13 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile yapılan açıklamalara göre; 1.1.2005 tarihinde YTL para birimine göre dönüştürülen bilanço, açılış maddesi olarak kaydedilecektir. Bilançoda ortaya çıkabilecek olumlu veya olumsuz farklar, tek düzen hesap planında yer alan 679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar veya 689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar hesabında izlenerek hesaplarda denklik sağlanacaktır. ^ Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin YTL dönüşümünde özellik arz eden bir durum var mı? 13 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile yapılan açıklamalara göre; amortismana tabi iktisadi kıymetlerin (ATİK) TL birimindeki değerleri YTL’na dönüştürülürken her bir iktisadi kıymet için ayrı ayrı dönüşüm işlemi yapılacaktır. Aynı şekilde bu iktisadi kıymetlerin birikmiş amortismanları da ayrı ayrı YTL’na dönüştürülecektir. 21 Member of Deloitte Touche Tohmatsu Deloitte. Örnek: (Y) İşletmesinin 31.12.2004 ve 1.1.2005 tarihleri itibariyle 255 Demirbaşlar ve 257 Birikmiş Amortismanlar hesabı aşağıdaki gibi olacaktır. ^ 255 Demirbaşlar 255 01 Mobilya Takımı 255 02 Bilgisayar Borç (TL) 3.522.476.100,00 2.267.712.300,00 1.254.763.800,00 Borç (YTL) 3.522,47 2.267,71 1.254,76 257 Birikmiş Amortismanlar 257 01 Mobilya Takımı 257 02 Bilgisayar Alacak (TL) 1.611.580.140,00 1.360.627.380,00 250.952.760,00 Alacak (YTL) 1.611,58 1.360,63 250,95 Çek ve senet portföyünün YTL dönüşümünde özellik arz eden bir durum var mı? 13 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile yapılan açıklamalara göre; çek ve senet portföylerinde bulunan değerlerin YTL’ye dönüştürülmesi işlemlerinde de yukarıdaki örnekte belirtildiği şekilde işlem yapılacaktır. Her bir çek veya senet tutarının ayrı ayrı YTL para birimine dönüştürülerek ana hesap tutarına ulaşılması ile muavin hesaplara inilmeden sadece ana hesap tutarı toplamının YTL’na çevrilmesi durumunda fark ortaya çıkabilecektir. Ayrıca, daha sonraki tarihlerde işlem yapılması sırasında her bir çek veya senet tutarının YTL’ye dönüştürülmesi gerektiğinden her bir çek veya senet tutarı YTL’ye dönüştürülerek çek ve senet portföyü toplam tutarları bulunacaktır. Örnek: (Y) İşletmesinin 31.12.2004 tarihi itibariyle 101 Alınan Çekler ve 121 Alacak Senetleri hesapları aşağıdaki şekildedir ve 1.1.2005 tarihinde ise tablonun sağında belirtildiği gibi olacaktır. 22 Member of Deloitte Touche Tohmatsu Deloitte. Borç (TL) 827.728.200,00 500.443.200,00 327.285.000,00 Borç (YTL) 827,73 500,44 327,29 Borç (TL) 14.905.842.500,00 13.390.417.500,00 1.515.425.000,00 Borç (YTL) 14.905,85 13.390,42 1.515,43 101 Alınan Çekler 101 01 Portföydeki Çekler 101 02 Tahsildeki Çekler 121 Alacak Senetleri 121 01 Portföydeki Senetler 121 02 Tahsildeki Senetler ^ 2005 yılı içerisinde hem TL hem de YTL tedavülde olacaktır. Bu durumda kayıtlar nasıl tutulacaktır? 5083 sayılı Kanunda belirtildiği üzere, tedavülde bulunan Türk Lirası banknotlar ile madeni paraların 1.1.2005-31.12.2005 tarihleri arasında yeni çıkarılacak Yeni Türk Lirası banknotlar ve madeni paralarla birlikte tedavül edeceği belirtilmiştir. Buna göre, isteyen mükellefler her iki para birimini Kasa hesabında açılacak YTL ve TL alt hesaplarında izleyebileceklerdir. Belirtilen dönemde TL ile YTL para birimlerinin birlikte tedavülü fatura ve diğer belgelerde yeralacak miktarların YTL olarak düzenlenmesini etkilemeyecektir. Bu nedenle tüm mal ve hizmetler için düzenlenen fatura ve diğer belgeler YTL üzerinden düzenlenecek ve aynı şekilde muhasebe kayıtları da YTL para birimi üzerinden yapılacaktır. Ancak, işletmelerin 2004 ve öncesi yıllara ilişkin olarak müşterilerine verdikleri dekont, hesap özeti gibi belgeler TL üzerinden düzenlenebilir. ^ 2005 yılında 2004 yılına ait bir iade faturası gelmesi halinde nasıl bir yol takip edilmelidir? 13 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile yapılan açıklamalara göre; 1.1.2005 tarihinden önce satılan ve faturası TL üzerinden düzenlenmiş malların bu tarihten sonra iade edilmesi halinde, faturadaki tutarlar YTL’na dönüştürülerek hesaplara alınacak ve düzenlenecek iade faturaları YTL para birimi üzerinden düzenlenerek muhasebe kaydı yapılacaktır. ^ Hesaplarda iz bedeli ile takip edilen kayıtların yeni durumu ne olacaktır? 13 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile yapılan açıklamalara göre; hesaplarda iz bedeli ile takip edilen kayıtlarda en küçük para birimi olan 1 YKr kullanılacaktır. 1.1.2005 tarihinden önceki kayıtlarda ekonomik ömrü dolan amortisma 23 Member of Deloitte Touche Tohmatsu Deloitte. tabi iktisadi kıymetlerin 1 TL olan iz bedelleri de 1 YKr’a dönüştürülecek ve hesaplara 0,01 YTL olarak kaydedilecektir. ^ YTL uygulamasının başlaması ile birlikte faturada KDV nasıl hesaplanacaktır? 13 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile yapılan açıklamalara göre; mal ve hizmet teslimlerine ilişkin olarak düzenlenecek fatura veya fatura yerine geçen belgelerde farklı ve aynı orana tabi birden fazla mal ve hizmet bedeli gösterildiğinde Katma Değer Vergisi; her bir farklı oran için ayrı ayrı olmak ve aynı orana tabi mal ve hizmetlerin matrah toplamları dikkate alınarak hesaplanacaktır. Örnek : Mal Cinsi A Malı B Malı C Malı D Malı Toplam Mal Bedeli % 8 KDV % 18 KDV Toplam KDV ^ Matrahı 223,90 348,24 Tutar KDV % 123,45 8% 100,45 8% 231,14 18% 117,10 18% 572,14 KDV Tutarı 17,91 62,68 80,59 KDV Tutarı 9,88 8,04 41,61 21,08 YTL uygulaması ile birlikte ÖTV nasıl hesaplanacaktır? Ayrıca; Özel Tüketim Vergisi kapsamına giren mallar için düzenlenen fatura veya fatura yerine geçen belgelerde KDV uygulamasından farklı olarak her bir mal için ayrı ayrı ÖTV hesaplanması gerekmektedir. ^ 1 YKr’un altındaki mal ve hizmetlerin fiyatları nasıl belirtilecektir? 1.1.2005 tarihinden sonra bazı mal ve hizmetlerin birim fiyatları 1 YKr’nin altında olabilecektir. 1 YKr’nin altındaki mal ve hizmetlerin birim tutarları maliyet muhasebesi hesaplarında noktadan sonra ihtiyaç duyulan basamak kadar olabilecek şekilde kaydedilecektir. Örneğin, 1.1.2005 tarihinden önceki birim fiyatı veya tarifesi 121 TL olan bir mal 1.1.2005 tarihinden itibaren 0,0121 Ykr veya 0,000121 YTL olarak maliyet hesaplarına kaydedilecektir. Ancak, bu tür mal ve hizmetlerin en küçük fatura değeri 1 Yeni Kuruş olacak ve 1 Yeni Kuruş olarak gelir ve gider hesaplarına alınabilecektir. Alt toplam, vergi matrahı ve fatura toplamında Kanunda belirtilen tamamlama ve 1 YKr esaslarına 24 Member of Deloitte Touche Tohmatsu Deloitte. uyulması şartıyla mal veya hizmetlerin 1 YKr altındaki birim fiyatlarının fatura detaylarında veya diğer belgelerde gösterilmesi mümkündür. Mükellefler 1 YKr’un altındaki birim fiyatlarını veya tarifelerini internet, basın ve diğer kanallarla tüketicilere duyurulabilecektir. İşletmelerin ticari mallar veya mamuller hesaplarında bulunan ve toplam tutarı 1 YKr’un altında olan mallar da 1 YKr olarak hesaplara alınacaktır. Değeri 1 YKr’un altında birden fazla mala sahip olunması halinde bu malların tümünün tek bir hesapta toplanarak kayıt yapılması mümkün olup buna ilişkin olarak bilanço dipnotlarında gerekli açıklama yapılacaktır. 25 Member of Deloitte Touche Tohmatsu Deloitte. Deloitte Türkiye Ofisleri DRT Denetim Revizyon Tasdik Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş. İstanbul: Büyükdere Cd. Yapı Kredi Plaza B Blok Kat:6 34330 Levent – İstanbul Tel: 90 212 339 84 00 Fax: 90 212 339 84 84 Ankara: İran Cad. 33/4 06700 Gaziosmanpaşa Ankara Tel: 90 312 455 47 00 Fax: 90 312 455 47 48 Daha fazla bilgi için lütfen web sitemizi ziyaret edin. www.deloitte.com.tr Deloitte Türkiye, 2 şehirde merkezi olan, Türkiye genelinde 350’nin üzerinde çalışanıyla hizmet veren Türkiye’nin en hızlı büyüyen profesyonel hizmet şirketlerinden biridir. Deloitte Türkiye, profesyonel hizmet sektörünün liderlerinden, 150’den fazla ülkede yaklaşık 120.000 çalışanıyla uluslararası düzeyde denetim, vergi ve danışmanlık hizmeti veren Deloitte Touche Tohmatsu’nun üye şirketidir. Deloitte Touche Tohmatsu, İsviçre mevzuatına göre kurulmuş bir firma olup, Deloitte Touche Tohmatsu ve hiçbir üye firması diğer üye firmaların eylem ve yükümlülüklerinden sorumlu tutulamaz. Her bir üye firma, “Deloitte,” "Deloitte & Touche," "Deloitte Touche Tohmatsu," ve benzeri isimler altında faaliyet gösteren ayrı ve bağımsız birer yasal varlıklardır. Bu noktada tanımlanan hizmetler, Deloitte Touche Tohmatsu’nun bağlı olduğu mevzuata göre değil üye firmaların faaliyet gösterdikleri ülke mevzuatlarına uygun olarak sunulmaktadırlar. Üye firmaların hepsi aynı hizmetleri sunmamaktadır. Bu yayın sadece genel bilgi içermektedir ve özel muhasebe, finans, yatırım, iş dünyası, vergi ve diğer alanlarda danışmanlık hizmeti verme amacıyla hazırlanmamıştır. Bu yayın profosyonel bir danışmanlık ve hizmet yerine geçmemektedir ve sizi ya da şirketinizi karar verme ve harekete geçme konusunda kaynak teşkil etmemelidir. Karar vermeden ya da harekete geçmeden önce gerekli niteliklere haiz bir profesyonel danışmana danışmanız gerekir. Bu yayındaki bilgilerin kesinliği konusunda en iyi gayreti göstermiş olmamıza rağmen oluşabilecek yanlışlıklardan Deloitte ya da herhangi bir ilgili kurum, bu yayındaki bilgilerden dolayı hiç bir kişi ya da kuruma karşı sorumlu değildir. Tüm sorumluluk sadece bu bilginin kullanıcısına aittir. Member of Deloitte Touche Tohmatsu © Deloitte 2004. Her hakkı saklıdır. 1 Member of Deloitte Touche Tohmatsu