Bildiri özetlerini görmek için tıklayınız.
Transkript
Bildiri özetlerini görmek için tıklayınız.
T.C. ESKĠġEHĠR OSMANGAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK MĠMARLIK FAKÜLTESĠ ENDÜSTRĠ MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ 17.ULUSAL ERGONOMĠ KONGRESĠ “DeğiĢen Türkiye ve Ergonomi” 14-16 EKĠM 2011 BĠLDĠRĠ ÖZETLERĠ EDĠTÖRLER Prof.Dr. Emin KAHYA ArĢ.Gr. Yeliz BURUK 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR i ONUR KURULU Prof.Dr. Hasan GÖNEN Prof.Dr. A. Fahri ÖZOK Prof.Dr. Canan ÇĠLĠNGĠR Prof.Dr. Sevgi ġENSÖZ EskiĢehir Osmangazi Üniv. Rektörü Türk Ergonomi Derneği BĢk. Öğretim Üyesi (ODTÜ) EskiĢehir Osmangazi Üniv. MMF Dekanı DÜZENLEME KURULU Prof.Dr. Doğan EROL Prof.Dr. Serpil AYTAÇ Prof.Dr. Mustafa KURT Prof.Dr. Emin KAHYA Prof.Dr. A.Sermet ANAGÜN Doç.Dr. Nil ARAS Yrd.Doç.Dr. Ġnci SARIÇĠÇEK Yrd.Doç.Dr. Berna ULUTAġ EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Uludağ Üniversitesi Gazi Üniversitesi EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Anadolu Üniversitesi EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi YÜRÜTME KURULU Prof.Dr. Doğan EROL Prof.Dr. Emin KAHYA Yrd.Doç.Dr. Ġnci SARIÇĠÇEK Yrd.Doç.Dr. Berna ULUTAġ ArĢ.Gr. N. Fırat ÖZKAN ArĢ.Gr. F.Burçin ÖZSOYDAN ArĢ.Gr. Yeliz BURUK Kongre BaĢkanı Üye Üye Kongre Sekreteri Üye Üye Üye 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR ii BĠLĠM KURULU Prof. Dr. A.Ġhsan ACAR Ankara Üniversitesi Prof. Dr. Alaettin SABANCI Çukurova Üniversitesi Prof. Dr. Behice DURGUN Çukurova Üniversitesi Prof. Dr. Gülseren KURUMER Dokuz Eylül Üniversitesi Prof. Dr. Tunç DEMĠRBĠLEK Dokuz Eylül Üniversitesi Prof. Dr. Fazilet N. ALAYUNT Ege Üniversitesi Prof.Dr. Emin KAHYA EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Prof.Dr. Doğan EROL EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Prof. Dr. Mustafa KURT Gazi Üniversitesi Prof. Fatma ÖZTÜRK Gazi Üniversitesi Prof. Dr. Hasan EFE Gazi Üniversitesi Prof. Dr. Ahmet Fahri ÖZOK Ġstanbul Kültür Üniversitesi Prof. Dr. Emel ÖZCAN Ġstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Fethi ÇALIġIR Ġstanbul Teknik Üniversitesi Prof. Dr. Hulusi ACAR Karadeniz Teknik Üniversitesi Prof. Dr. CoĢkun ÖZKAN Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Yasemin C. ERENSAL Marmara Üniversitesi Prof. Dr. Canan ÇĠLĠNGĠR O. D. T. Ü. Prof. Dr. Velittin KALINKARA Pamukkale Üniversitesi Prof. Dr. Ahmet PEKER Selçuk Üniversitesi Prof. Dr. Serpil AYTAÇ Uludağ Üniversitesi Prof. Dr. Fatih C. BABALIK Uludağ Üniversitesi Doç.Dr. Nil ARAS Anadolu Üniversitesi Doç. Dr. Ergün ERASLAN BaĢkent Üniversitesi Doç. Dr. Mahmut EKġĠOĞLU Boğaziçi Üniversitesi Doç.Dr. Mithat ZEYDAN Erciyes Üniversitesi Doç.Dr. Metin DAĞDEVĠREN Gazi Üniversitesi Doç. Dr. ġule ÇĠVĠTÇĠ Gazi Üniversitesi Doç.Dr. Mehmet UÇAR Kocaeli Üniversitesi Yrd.Doç. Dr. Serap SEÇKĠNER Gaziantep Üniversitesi Yrd.Doç.Dr. Suat KASAP Hacettepe Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Osman ENGÜR Ġstanbul Üniversitesi Yrd.Doç. Dr. Nurgül KILINÇ Selçuk Üniversitesi Öğr.Gr. Özlem KAYA Hitit Üniversitesi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR iii ÖNSÖZ Kuramsal düzeydeki bilimsel çalıĢmalar ile insan meraklarının artması sonucu geliĢen ve kısaca teknoloji diye adlandırabileceğimiz süreçler, insan yaĢantısını umulmadık boyutlarda etkilemeğe baĢlamıĢtır. Örneğin, iletiĢim ve biliĢim teknolojileri yardımı ile dünyanın bir yöresindekiler; diğer yöresindekilerin yaptıklarından veya yapamadıklarından haberli olabildikleri için sonuçlardan etkilenmektedir. Dünyamızda yaĢam kalitesindeki artıĢlar sonucu uzama eğilimine giren insan ömrü, artan genç nüfus vb nedenlerle, insanların mevcut dünya kaynaklarını verimli kullanmaları gerektiğini tartıĢılamaz konulardan birisi durumuna getirmiĢtir. Verimlilik ilkeleri içinde sağlık ve huzur ile çalıĢabilen insan sayısını artırabilmek için de insana doğal hakkı olan değeri vermek gerekmektedir. ĠĢte tam bu noktada disiplinler arası bilim olan ERGONOMĠ‟nin önemi, iĢçi, iĢveren kesimlerince kavranmıĢtır. Ġnsan doğasına uyan iĢ sistemi tasarlamak için ergonomi biliminin sunduğu olanakların herkes tarafından uygulanması beklenmektedir. Ergonomi Kongrelerinin bir yandan gelenekselliğinin sürdürülmesi, öte yandan amaçladığı farkına varmalar ve yararlar sürekli tarzda devam edebilsin diye; 17.Ulusal Ergonomi Kongresi de düzenlenmiĢtir. Kongre ana temasını’’DeğiĢen Türkiye ve Ergonomi’’ baĢlığında belirlemekle; özel yaĢantımızın ve iĢ yaĢantımızın dinamizmine vurgu yapılmak istenmiĢtir. Kongreler, araĢtırma, bilgi ve ilgi paylaĢımı ile nerede olunduğunu görmeğe fırsat sunan birliktelikler olduğu için önemsenmelidir. 17.Ulusal Ergonomi Kongresi, 14-16 Ekim 2011 tarihlerinde, Türk Ergonomi Derneği ile EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Müh. Mim. Fak. Endüstri Mühendisliği Bölümü’nün ortaklaĢa organizasyonu gerçekleĢtirilmiĢtir. Son 5 yıl içinde Ergonomi Kongrelerinde bildirisi olan meslekdaĢlarımıza, Türkiye‟de Ergonomi ile yakın ilgisi olduğu düĢünülen tüm bölümlere ve ürün tasarımı ile ilgili iĢletmelere kongre hakkında bilgilendirme mesajı, broĢür ve afiĢ gönderilerek; kongremiz etkin bir Ģekilde tanıtılmak istenmiĢtir. Kongreye 117 bildiri özeti gönderilmiĢ olup; her bildiri özeti, farklı üniversitelerden iki akademisyen Bilim Kurulu üyeleri tarafından incelendiğinde; bildirilerin 108‟i sözlü sunuma, 9‟u ise poster sunuma değer görülmüĢtür. Kongreye kayıt yaptırarak bildiri sunacak yazarlar esas alındığında, 7‟si poster olmak üzere 105 bildiri, 5 muhtelif iĢletmelerden uygulama çalıĢmaları ve bir resim sergisi, her oturumda 4 salonda olmak üzere 8 oturumda planlanmıĢtır. Kongreye katılım isteğinin, geçmiĢ dönemlerde gerçekleĢen kongrelerden fark edilir miktarda fazla olması, 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR iv ergonomi disiplinden beklenen yararların ve farkındalığın artacağı umudunu güçlendirmektedir. Bu kongrede, geleneksel sunum ve panelin yanı sıra; çalıĢtaylar ile maddi ödüllü öğrenci proje yarıĢması da planlanmıĢ; ancak yeterli katılım olamadığı için her iki etkinlik de gerçekleĢtirilememiĢtir. Kongre düzenleme kurulu üyelerinin, EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi yanı sıra Anadolu Üniversitesi (EskiĢehir), Gazi Üniversitesi (Ankara) ve Uludağ Üniversitesi (Bursa)‟nden ilgili bölümlerinin öğretim üyelerinden belirlenmiĢ olmasıyla; farklı görüĢ, disiplin, alıĢkanlık ve dinamizmlerden yararlanılmak istenmiĢtir. Ayrıca, bu kongrede mümkün olabildiğince uygulamadaki insanlarla, akademisyenlerin, araĢtırmacıların bilgi ve deneyim paylaĢımına uygun ortam hazırlanmak istenmiĢtir. 17. Ulusal Ergonomi Kongresi‟ne destek veren üniversitemiz üst yönetimine, idari-teknik ve akademik birimlerine, bildiri özeti gönderenlere, bildiri özetlerini değerlendiren Bilim Kurulu üyelerine, kongrede hizmet eden bölümümüz Endüstri Mühendisliği Öğrenci Topluluğu öğrencilerine, kongre salonu görevlilerine, kongremizi maddi ve manevi destek veren, baĢta ana sponsorlar Tupperware A.ġ. ve Ford-Otosan A.ġ. Ġnönü Tesisleri ile kongremizi destekleyen; T.C. EskiĢehir Valiliği, EskiĢehir BüyükĢehir Belediye BaĢkanlığı, MMO EskiĢehir ġb., EskiĢehir Sanayi Odası, Eti Holding A.ġ., Hisarlar Holding A.ġ., Güral Porselen A.ġ., Hatemoğlu A.ġ., Sarev A.ġ., Peyman A.ġ., Kurukahveci Mehmet Efendi, Eker Süt Ürünleri A.ġ. yetkililerine en içten teĢekkürlerimizi sunarız. Kongrenin beklenen yararı sağlaması dilekleriyle, sağlıklı ve baĢarılı kalınız. Prof. Dr. Doğan EROL Düzenleme Kurulu BaĢkanı 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR v ĠÇĠNDEKĠLER Sayfa ANTROPOMETRĠK TASARIM 1 Yüksek Öğretim Öğrencileri Ġçin Ergonomik Sıra Ve Masa Tasarımı 2 Emin KAHYA, Emre GÜLSEREN, Eda GELEN, Sabiha AYDIN Muğla Üniversitesi Belirlenmesi Öğrencilerinin Antropometrik Ölçülerinin 3 Kullanılarak 4 Mobilya Üretim ĠĢçilerinin Antropometrik Verilerine Göre Tezgah Yüksekliklerinin Belirlenmesi (Alan ÇalıĢması) 5 Ertan ÖZEN, Hasan EFE, Ali KASAL, Nadir YILDIRIM El Antropometrisinin Görüntü Belirlenmesinde Paralaks Hataları Analiz Yöntemi Abdullah BEYAZ, Ramazan ÖZTÜRK, Ali Ġhsan ACAR Taner TAġDEMĠR, Kemal ÜÇÜNCÜ, Yasin BALABAN, Aytaç AYDIN BĠLĠġSEL ERGONOMĠ 6 Web Sitesi Tasarımında BiliĢsel Ergonominin Önemi 7 Banu AKGÜN, Emre Özgür BULDUK Bir Fakülte Personelinin Zihinsel ĠĢyükünün Bulanık Ve HiyerarĢik Değerlendirilmesi 8 Ergün ERASLAN, Elif ĠSMAĠLOĞLU Bankamatik Sistemlerinde Kullanılabilirlilik Ergonomik Arayüz Tasarımı Ve 9 Yolcu Uçaklarının Kokpitlerinde Ergonomik Faktörlerin Uçak Kazaları Açısından Ġncelenmesi 10 Gizem AKALP, Ebru YENĠMAN, Utku AYTAÇ Erdener ÖZÇETĠN, Mümtaz S. ERDEM Uzaktan Öğrenimde Ergonomi 11 Ebru YENĠMAN, Gizem AKALP 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR vi Sayfa Cep Telefonlarından Ġnternete EriĢimin Ergonomik Açıdan Ġncelenmesi 12 Berna ULUTAġ, Fırat ÖZKAN ESOGU EM Bölüm Değerlendirilmesi Web Sitesinin Ergonomik Açıdan 13 Fırat ÖZKAN, Berna ULUTAġ Pilot ĠĢyükü Ġle Pilot Hatalarının ĠliĢkisinin Ġncelenmesi 14 Ebru YAZGAN, M.Önder ÖZLER, Asuman ÖZGER Havacılıkta Ġnsan Hatası Ve Kazalar Ġle Ġlgili AraĢtırma ÇalıĢmaları 15 Ebru YAZGAN, Doğan EROL Havacılıkta Ġnsan Kaynaklı Bakım-Onarım Arızaları 16 Asuman ÖZGER, Ebru YAZGAN Gri ĠliĢkisel Analiz Ve Gri Çoklu Karar Verme Yöntemleri Ġle E-Haber Web Sitelerinin Değerlendirilmesi 17 Elif Kılıç DELĠCE, Salih ZEGEREK ÇALIġMA HAYATININ KALĠTESĠ VE ERGONOMĠ 18 AraĢtırma Görevlileri Üzerinde Stres OluĢturan Örgütsel Faktörler (KTÜ Örneği) 19 Kemal ÜÇÜNCÜ, Taner TAġDEMĠR, Aytaç AYDIN, IĢıl AKYÜZ Mobilya Ġmalatı Yapan Küçük Ve Orta Ölçekli ĠĢletmelerde ÇalıĢma Ergonomisinin AraĢtırılması 20 Onur ÜLKER BaĢarılı Sürdürülebilir Ġnovasyon Ve ÇalıĢan Memnuniyetine Etkisi 21 Hüsamettin BAYRAM, Ramazan ġAHĠN, Mustafa KURT Madencilik Sektörü Yöneticilerinin ĠĢ Stresine ĠliĢkin Bir ÇalıĢma - Bir Maden ĠĢletmesi Uygulaması- 22 Cemile GÜRÇAY ÇETĠN, Mehmet ÖZGAN Esenboğa Meydan Kontrol Kulesi‟nde Stres Faktörlerinin Topsis Yöntemi Ġle Değerlendirilmesi 23 Nevra YAMAN, Ediz ATMACA 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR vii Sayfa Otomotiv Sektöründe ÇalıĢan ĠĢgörenlerin ĠĢ Kıyafetlerine ĠliĢkin Memnuniyet Durumlarının Belirlenmesi 24 Saliha AĞAÇ, Saliha ÖZELMAS KAHYA, Nalan GÜRġAHBAZ, Meyrem ARGA ġAHĠNOĞLU ÇalıĢanların Performansını Olumsuz Etkileyen Faktörler 25 E. Sertaç ARI, Hediye KIRLI, Mümine KAYA Üretim Teknolojilerinin ĠĢgören Açısından Değerlendirilmesi (Hazır Giyim Sektörü-Çorum Ġli Örneği) 26 Özlem KAYA, Fatih ÖZÇALIK Sporda Ergonomi 27 Mahmut EKġĠOĞLU ÇalıĢma YaĢamının Kalitesi Üzerinde Etkili Bir Araç: Kalite Çemberleri 28 Özay Umut TÜRKAN Vardiyalı ÇalıĢma Çizelgelerinin HemĢireler Ġçin Değerlendirilmesi 29 Berna ULUTAġ, Havva ÇANKAYA EĞĠTĠM ERGONOMĠSĠ 30 Ergonomi Dersi Alan Ve Almayan Öğrencilerin Ergonomi Algı Durumları 31 Emre Özgür BULDUK, Tufan SÜREN, Sıdıka BULDUK Üniversite Öğrencilerinin Dizüstü Bilgisayar Kullanım Durumlarının Ergonomik Açıdan Ġncelenmesi 32 Fatma ARPACI, ġadan TOKYÜREK Kullanıcı Merkezli Tasarım Eğitimi: Ergonomi Dersi Örneği 33 Burçak ALTAY Ġlköğretim Dersliklerinde Renk Ergonomisi: Trabzon Örneği 34 Muteber ERBAY, Tülay ZORLU Ġlköğretim Dersliklerinde Ergonomik Açıdan Bir Değerlendirme: Trabzon Örneği 35 Tülay ZORLU, Muteber ERBAY 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR viii Sayfa ENGELLĠLER VE YAġLILAR AÇISINDAN ERGONOMĠ 36 Huzurevlerinde Fiziksel Çevrenin YaĢlı Ve Engellilere Uygunluğu 37 Hamza ÇINAR, Abdurrauf TUNCER, Ali Rıza ARSLAN YaĢlılık Ve YaĢlıların Hayatını KolaylaĢtırabilecek DıĢ Mekan Tasarımları 38 Suat KASAP Görme Engellilerin Giysi Satın Alırken KarĢılaĢtıkları Sorunlar 39 Sevim AYDĠNÇ BÖLAT, Hatice YÜKSEL Sağlık Hizmetlerinde Engellilere Yönelik Ergonomi YaklaĢımı 40 Z.Figen ANTMEN, S.Noyan OĞULATA, Emre DAĞAġAN Bir Üniversite YerleĢkesinin Engelli Dostluğu Düzeyinin Tespiti 41 AĢkıner GÜNGÖR, Ozan ÇAPRAZ, M. UlaĢ KOYUNCUOĞLU YaĢlanma, Ev Güvenliği Ve Ergonomi 42 Velittin KALINKARA Ampute Futbol Oyuncularının Vücut Özelliklerine Uygun Spor Giysisi Tasarım Uygulamaları 43 Emine UTKUN, Ziynet ÖNDOĞAN, Serkan ÇINARLI Engelli ÇalıĢanlara Yönelik Algılanan Tutumların ĠĢ Tatmini Üzerine Etkisi 44 Nuran BAYRAM, Metin TEKCAN, Serpil AYTAÇ FĠZĠKSEL ERGONOMĠ 45 Bir Gürültü Kaynağının Çevreye Etkisinin Monte Carlo Yöntemi Ġle Ġncelenmesi 46 R. Aykut ARAPOĞLU, Semih ERGĠN Ġntegral Hesap Kullanılarak Sürekli Bir Gürültü Kaynağının Çevreye Etkisinin Ġncelenmesi 47 Semih ERGĠN, R. Aykut ARAPOĞLU 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR ix Sayfa Sinir Sisteminin Fonksiyonel Anatomisi Ve Ergonomi 48 Behice DURGUN Farklı Fakültelerdeki Öğrencilerin Görme Yeteneklerinin Ölçülmesi Ve Sonuçların Veri Madenciliği Ġle Değerlendirilmesi 49 Serap ULUSAM SEÇKĠNER, Yunus EROĞLU, Nevcihan TORAMAN Ses Dağıtıcı Elemanların Sesin Nesnel Parametreleri Üzerindeki Etkisinin Sultanbeyli Kültür Merkezi Çok Amaçlı Salon Örneğinde AraĢtırılması 50 Mustafa KAVRAZ Radon Gazının Kömür Ocağında ÇalıĢan ĠĢçiler Üzerindeki Etkisi 51 Sefa UZBEY, Eyüp TEL, Nesli ALBAYRAK Ergonomik Açıdan Gürültü Problemi Ve Tekstil Sektöründe Analizi 52 Emre ÖZEL, Mustafa TÜRENGÜL Ġġ GÜVENLĠĞĠ 53 ĠĢçi Sağlığı Ve ĠĢ Güvenliği Kavramının ĠĢçi, ĠĢletme Ve Ülke Ekonomisi Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi 54 Özay Umut TÜRKAN Motorlu Testere Operatörlerinin Düzeylerinin Belirlenmesi ĠĢ Güvenliğine ĠliĢkin Bilgi 55 Muvaffak Osman ENGÜR Tarımda Kullanılan Ġlaçlama Makinalarında ĠĢ Güvenliği 56 Hakan VELĠOĞLU, Okray OREL, Ali Ġhsan ACAR, Ramazan ÖZTÜRK Boru Endüstrisinde Bir ĠĢ Sağlığı Ve Güvenliği Analizi: Doğrama ĠĢi 57 Mahmut EKġĠOĞLU, E. ÖZCAN, M. BAHÇECĠOĞLU, F. KÜÇÜKER, A. ÜNLÜ, Ali ĠġERĠ Bir Mobilya Fabrikasında ÇalıĢanların Makinalara Yatay Ve Dikey ġekilde Parça TaĢımasından Dolayı Kaynaklanan Zorlanmaların Engellenmesi Ve ÇalıĢma Verimliliğini Arttırıcı Yöntem Seçimi 58 Onur ÜLKER, Haldun Ender ERDEM 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR x Sayfa ĠĢ Sağlığı Ve Güvenliğinde Risk Değerlendirme Ġçin Alternatif Bir Yöntem Önerisi 59 Gökhan ÖZÇELĠK, Metin DAĞDEVĠREN, Mustafa KURT Ormancılık Faaliyetlerinde Risk Değerlendirmesi 60 Saliha ÜNVER, H.Hulusi ACAR Hayvancılık Sektöründe ĠĢ Güvenliği Ve Muhtemel Risklerin Değerlendirilmesi 61 Erdal ÖZ, Fazilet N. ALAYUNT Elektrik Üretim Tesislerinde Meydana Gelen ĠĢ Kazalarının Analizi 62 Mustafa KURT, Hüseyin CEYLAN Havacılık Kazalarında UçuĢ Ekibi Faktörünün Analizi Ve Yeni Bir Model Önerisi 63 Emel KIZILKAYA AYDOĞAN, Cevriye GENCER, Ertuğrul ALTUN Hazır Giyim Üretiminde ĠĢ Kazaları Risk Faktörlerinin ÇalıĢan GörüĢlerine Göre Değerlendirilmesi: Örnek Bir Uygulama 64 Nurgül KILINÇ, Ayçin TAġOLUK Tarım Arabaları Ġle ÇalıĢmada Kaza Analizleri 65 Mesut GÖLBAġI, Okray OREL, Ali Ġhsan ACAR, Ramazan ÖZTÜRK The Impact Of Laptop And Desktop Computer Workstatıons On Human Productıvıty 66 Orhan KORHAN, Amir Hossein Habibi ONSORODI Çay TaĢıyan Kadınlarda Değerlendirilmesi Kas Ġskelet Sistemi Maruziyetinin 67 Kas-Ġskelet 68 Birsen ÇELĠK Bağcılıkta Terbiye Sistemlerinden Kaynaklanan Rahatsızlıkları Ve Ergonomik Düzenlemeler Elif Ceren KALINKARA, Velittin KALINKARA 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR xi Sayfa Montaj ĠĢçilerinde Görülen Fiziksel Rahatsızlıklar Ve Risk Faktörleri Üzerine Bir Literatür AraĢtırması 69 Banu GÜNER, Servet HASGÜL HemĢirelerde Diz Ağrısı, ÇalıĢma Postürü ve Fiziksel ĠĢ Yükü Arasındaki ĠliĢkiler 70 R.Nesrin DEMĠRTAġ, Özge BOLLUK Ġmalat Sektöründe KarĢılaĢılan Kas Ve Ġskelet Sistemi Hastalıkları: Literatür AraĢtırması, Gelinen Nokta 71 Yeliz BURUK, Gülcan GOCUKLU Tarım Makinaları Ġmalatı Yapan Bir ĠĢletmede ÇalıĢma DuruĢlarının Analizi 72 Ali Yavuz ġEFLEK, Kazım ÇARMAN Owas Metodu Ġle ÇalıĢma DuruĢlarının Ġncelenmesi Etiket Ve Matbaacılık Sektöründe Bir Uygulama 73 Umut H. ĠNAN, Alper A. YILDIRIM, Cenk KARACĠN, Cansu YILMAZ Bilgisayar Kullanıcılarında ĠĢe Bağlı Üst Ekstremite Kas Ġskelet Hastalıklarının Prevalansı Ve Risk Etkenleri 74 Emel ÖZCAN, Sina ESMAEILZADEH, IĢık ÖZCAN, Tuğba BAYSAK Bilgisayar Kullananlarda ÇalıĢma Ortamının Ergonomisi Ve Kas Ġskelet Sistemi Ağrısı 75 R.Nesrin DEMĠRTAġ, Özge BOLLUK Ġġ ÖLÇÜMÜ VE PERFORMANS DEĞERLENDĠRMESĠ 76 Çok Nitelikli Personeller Ġçin Performansa Dayalı Bir Atama Modeli Ve Uygulaması 77 Sema ÖZÇELĠK, Metin DAĞDEVĠREN Bir ĠnĢaat Firmasında Saha ÇalıĢanlarının Performans Değerlendirmesi 78 Hediye KIRLI, E. Sertaç ARI, Mümine KAYA ĠĢ Ölçümünde Standart Veri Sistemlerinin Kullanılmasına Yönelik Bir Endüstri Uygulaması 79 Burcu YILMAZ, Metin DAĞDEVĠREN, Mustafa KURT 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR xii Sayfa Farklı Niteliklere Sahip ĠĢçiler Ġçin Montaj Hattı Dengelemesinde Ergonomik YaklaĢım 80 Banu GÜNER, Servet HASGÜL MEKANIN ERGONOMĠK TASARIMI 81 Ergonomik Islak Mekanlar: Herkes Ġçin TasarlanmıĢ Banyolarda Dikkat Edilmesi Gereken Tasarım Faktörleri 82 Yasemin AFACAN Muğla‟daki Ġnternet EriĢim Salonlarının Ergonomik Kriterler Açısından Ġncelenmesi 83 Ali KASAL, Mehmet ACAR, Hasan EFE, Selçuk DEMĠRCĠ Bodrum, Fethiye Ve Marmaris‟te Bulunan Eğlence Mekanlarının Tasarım Kriterleri Açısından Ġncelenmesi 84 Mehmet YÜKSEL, Ali KASAL, Mehmet YENĠOCAK Tasarım Stüdyolarının Ergonomik Olarak Ġncelenmesi Ve Öğrenci BaĢarısına Etkisi 85 Hamza ÇINAR, Ali Rıza ARSLAN Kent Ergonomisinde Peyzaj Elemanlarının Rolü; Ġzmir Örneği 86 Aslı GÜNEġ, Handan ÇAKAR, Özlem AKAT Farklı Renklerle Tasarlanan Bir YaĢama Mekanının Ġnsanlar Üzerindeki Psikolojik Etkileri 87 Selçuk DEMĠRCĠ, Ali KASAL, Sezil ALĠYAZICIOĞLU, Mehmet ACAR Mimarlık Ve Ergonomi: Osmanlı Konut Örneklemi 88 Ramiz ABDÜLRAHĠMOV, Serpil BAġLILAR ALTUN Ergonomik Açıdan ÇalıĢma Yeri Düzenlemesi: Ġmalat Sektöründe Bir Uygulama 89 Gülcan GOCUKLU, Yeliz BURUK PSĠKOLOJĠ VE ERGONOMĠ 90 Duygusal Ergonomi Ve Yönetsel Boyutuyla Ġnsan Performansına Etkisi Serpil AYTAÇ 91 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR xiii Sayfa Duygusal Emeğin ĠĢ Tatmini Ve Tükenme Düzeyi Üzerine Etkisi 92 Salih DURSUN, Nuran BAYRAM, Serpil AYTAÇ Afyon Tekstil ĠĢletmelerinde ÇalıĢan ĠĢçilerin Ergonomik Ve Psikolojik Açıdan Verimlilik Ve Motivasyonunu Etkileyen Etmenler 93 Emine ESĠRGENLER, Burcu BAġARAN Hizmet Kalitesi Algısının OluĢmasında Sağlık ÇalıĢanlarının ĠĢ DavranıĢlarının Etkisi 94 Cemile GÜRÇAY ÇETĠN, Sultan KIRDAĞLI Algılanan Eksik Yüklenmenin ĠĢ Kaynaklı Sıkıntı Ve Stres Ġle ĠliĢkisi 95 Mustafa YaĢar TINAR, BarıĢ SEÇER Üretimde ĠĢ Monotonluğu Sorunu Ve Çözüm Yolları 96 Özay Umut TÜRKAN ĠĢ Kaynaklı Sıkıntının ĠĢ Ve YaĢam Doyumuna Etkisi 97 H. ġebnem SEÇER ÇalıĢanın ĠĢte Var Olamaması Üzerinde Öznel Ġyilik Halinin Etkisi 98 Mehmet Töre YILDIRIM, Deniz TAġKAN ve Tunç DEMĠRBĠLEK TARIM VE ORMANCILIK SEKTÖRÜNDE ERGONOMĠ 99 Ormancılıkta KiĢisel Koruyucu Elbiselerin Ve Ekipman Kullanım Durumları Ġle Meslek Kazası Geçirme Durumlarının Değerlendirilmesi 100 Korhan ENEZ, Hulusi ACAR, Murat TOPBAġ, Burak ARICAK Bartın - Kumluca Yöresi Ormancılık Üretim ĠĢlerinde Fizyolojik ĠĢyükünün Ġncelenmesi 101 Kenan MELEMEZ, Metin TUNAY, Tuna EMĠR Bir Tarım Traktörünün Makina Emniyet Yönetmeliği Açısından Değerlendirmesi 102 Hakan VELĠOĞLU, Okray OREL, Hasan SĠLLELĠ, Ali Ġhsan ACAR, Ramazan ÖZTÜRK 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR xiv Sayfa Antalya Yöresinde Tarımsal Ürün ĠĢleyen KuruluĢlarda Ergonomik Sorunlar 103 Nahide Anıl KARAKĠTAPOĞLU, Fazilet N. ALAYUNT TEKSTĠL SEKTÖRÜNDE ERGONOMĠ 104 60 YaĢ Ve Üzerinde Olan Kadınların Sütyen Alırken Ve Kullanırken YaĢadıkları Sorunlar 105 Halime ARSLAN, Neslihan ÇAMURDAN Obez Bayanların Göğüs Çevresi Ölçüsüne Göre Diğer Antropometrik Ölçülerin Dağılımlarının Ġncelenmesi 106 Nurgül KILINÇ, Fatma GÜRSOY, Tuğba AYSEL Genç Büyük Beden Tüketicisi Bayanların Pantolonda KarĢılaĢtıkları Model Kaynaklı Sorunların Ġncelenmesi 107 Songül KURU, Gamze BERKER ÖZDEMĠR Büyük Beden Kadın Tüketicilerin Sütyen Kullanımında KarĢılaĢtıkları Sorunlar 108 Tuba VURAL, Duygu ÇOLAK Sanal Mağazalardan (Web Sitelerinden) Satın Alınan Hazır Giyim Ürünlerinde Giysi-Vücut Uyumuna Yönelik Problemlerin Ġncelenmesi 109 Birsen ÇĠLEROĞLU, Figen ÖZEREN, Hülya YILDIZ Hazır Giyim Ürünlerinde Kadınların Alt- Üst Farklılıklarından Doğan Uyumsuzlukların Belirlenmesi Beden Ölçü 110 Fatma ÖZTÜRK, Esra OK Giysi Konforu Konusunda Türkiye‟deki GeliĢmeler 111 Tuba VURAL, Ömür UÇAR, Esen ÇORUH ÜRÜN TASARIMI VE ERGONOMĠ 112 Farklı Kalıp Sistemleri Ġle Hazırlanan Etek Kalıplarının Ġncelenmesi 113 ġule ÇĠVĠTCĠ, Huriye YILDIRIM, Hülya YILDIZ, Hacer ÖLÇER 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR xv Sayfa EskiĢehir Kent Merkezindeki DıĢ Mekan Fıtness Spor Aletlerinin, Kullanıcılarının Antropometrik Ölçüleriyle Uyumunun KarĢılaĢtırılması Ve Bir Tasarım Önerisi GeliĢtirilmesi 114 N. Aslı KAYA, Önder ERKARSLAN Arkadan Devirmeli Damperli Araçların Ġki Eksen Eğim Açılarının Ölçülerek Sürücüye Kullanım Kolaylığının Sağlanması 115 Serkan DĠġLĠTAġ, Hilmi YANMAZ, Mehmet Akif BÜLBÜL Tenis Kıyafetlerinin Ergonomik Açıdan Ġncelenmesi 116 Miyase ÇAĞDAġ, Zeynep KAYA ÇEġĠTLĠ SEKTÖRLERDEN UYGULAMALAR 117 Robert Bosch Bursa'da Ergonomi YaklaĢımı Ve Stratejisi 118 Hikmet GÖRGÜLÜ Ergonomi Uygulamaları Ve ĠyileĢtirmeler 119 Yıldıray KAYA Ofis Ergonomisi 120 Metin TEKCAN Ford Otosan Otomotiv A.ġ Ergonomi YaklaĢımları 121 Mesut BĠRĠCĠK, Aslı GÜVEN Ġnsan - Makina Sistemlerinin Değerlendirilmesinde Bulanık Modelleme Ve Otomotiv Sektöründe Bir Uygulama 122 Ahmet Fahri ÖZOK, Emre MERCAN Marshall Katılımcı Ergonomi Uygulama ÇalıĢmaları 123 Erdoğan ġENOL, Ahmet Fahri ÖZOK ERGO-SANAT 124 ERGO-SANAT III Öğr.Gr. Mürvet KEYĠK 125 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR xvi ANTROPOMETRĠK TASARIM 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 1 YÜKSEK ÖĞRETĠM ÖĞRENCĠLERĠ ĠÇĠN ERGONOMĠK SIRA VE MASA TASARIMI Emin KAHYA1 , Emre GÜLSEREN2 , Eda GELEN2 , Sabiha AYDIN2 Prof. Dr., EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Müh. Mim. Fak. MeĢelik YerleĢkesi Endüstri Mühendisliği Bölümü 26480 EskiĢehir 2 Endüstri Müh., EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Müh. Mim. Fak. MeĢelik YerleĢkesi Endüstri Mühendisliği Bölümü 26480 EskiĢehir 1 KiĢilerin sosyal, kültürel, ekonomik ve psikolojik isteklerini karĢılarken kullandıkları araç, gereç ve donanımların, insan vücudunun statik beden ölçülerine uygun olarak tasarlanması en uygun ve maksimum düzeyde fayda sağlamaktadır. Bu durum zamanının birçoğunu masa ve sıralarda geçiren okul öğrencileri için büyük önem arz etmektedir. Bu çalıĢmada EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi öğrencilerinin, tasarlanan ölçüm aletiyle, kıç-baldır mesafesi, kıç diz mesafesi, baldır (diz altı) yüksekliği, diz yüksekliği, omuz kasları arası mesafe, kalça geniĢliği, omuz yüksekliği, eriĢim mesafesi ve dirsek yüksekliği ölçümleri alınarak, 68‟i kız, 139‟u erkek öğrenci olmak üzere toplamda 207 öğrenciden elde edilen verilere göre, Mühendislik-Mimarlık Fakültesi öğrencilerinin kullandığı masa ve sıraların uygunluğu araĢtırılmıĢtır. Alınan 207 ölçümün analizi sonucunda mevcut ikili masa ve sıraların, kolçaklı sandalyelerin ve amfilerde kullanılan masa ve sıraların öğrencilere uygunluğu araĢtırılıp, ergonomik ölçülere uygun olduğu tespit edilen masa ve sıra ebatları çalıĢmada sunulmuĢtur. Anahtar Kelimeler : Antropometrik ölçümler, Eğitim Ergonomisi, Masa ve Sıra Tasarımı 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 2 MUĞLA ÜNĠVERSĠTESĠ ÖĞRENCĠLERĠNĠN ANTROPOMETRĠK ÖLÇÜLERĠNĠN BELĠRLENMESĠ Ertan ÖZEN1, Hasan EFE2, Ali KASAL3, Nadir YILDIRIM4 Yrd. Doç.Dr., Muğla Üniversitesi Teknoloji Fakültesi AğaçiĢleri Endüstri Mühendisliği Bölümü, Kötekli/MUĞLA 2 Prof.Dr., Gazi Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Mobilya ve Dekorasyon Eğitimi Bölümü, BeĢevler/ANKARA 3 Doç.Dr., Muğla Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi AğaçiĢleri Endüstri Mühendisliği Bölümü, Kötekli/MUĞLA 4 Öğr. Gör., Muğla Üniversitesi Teknoloji Fakültesi AğaçiĢleri Endüstri Mühendisliği Bölümü, Kötekli/MUĞLA 1 Bu araĢtırma Türkiye‟de daha önceden geniĢ çaplı bir antropometrik çalıĢmanın eksikliği hissedilerek yapılmıĢtır. Yapılan araĢtırmalarda antropometri ile ilgili yapılan ölçümlerin yetersiz olduğu ve Türkiye‟de kullanılan antropometrik ölçülerin Almanya‟da yapılan antropometrik çalıĢmalardan alınarak üretim ve çalıĢmaların yapıldığı görülmüĢtür. Bu çalıĢmada; Türkiye‟deki insanların ortalama ölçüleri bulunarak çalıĢmalarda ve üretimlerde Türkiye‟ye uygun olan ortalama ölçüleri belirlenmiĢtir. Bu amaçla, Muğla Üniversitesi‟nde öğrenim görmekte olan 100 bay ve 100 bayan öğrenci üzerinde ölçümler yapılmıĢtır. Öğrencilerin ayakta, oturarak, dairesel, el, ayak ve derinlik ölçüleri alınarak, ayrı ayrı tablolar oluĢturulmuĢtur. Böylece Türkiye‟deki insanların kapsamlı antropometrik ölçülerinin araĢtırmasının yapılıp Türk insanlarının ortalama ölçülerinin bulunup yapılan çalıĢmalarda kullanılmak üzere 60 ayrı insan ölçüsünü belirlenerek bay ve bayan ortalama ölçüleri elde edilmiĢtir. ÇalıĢma sonucunda, öğrencilerin ortalama, % 5 lik değer, ortanca, % 95 lik değer, standart sapma ölçüleri bulunmuĢtur. Bu çalıĢma sayesinde Türkiye‟deki insanların antropometrik ölçüleri, Türkiye‟deki çalıĢmalarda ve endüstri kuruluĢlarında kullanılabileceği sonucuna varılmıĢtır. Anahtar Kelimeler: Antropometri, Endüstriyel Ergonomi, Ġnsan ölçüleri 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 3 EL ANTROPOMETRĠSĠNĠN GÖRÜNTÜ ANALĠZ YÖNTEMĠ KULLANILARAK BELĠRLENMESĠNDE PARALAKS HATALARI Abdullah BEYAZ 1, Ramazan ÖZTÜRK 2, Ali Ġhsan ACAR 2 1 AraĢ. Gör., Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü, 06130 Aydınlıkevler, Ankara/TÜRKĠYE 2 Prof. Dr., Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü, 06130 Aydınlıkevler, Ankara/TÜRKĠYE En uygun tasarımlar antropometrik verilere bağlı olarak üretilebilmektedir. Antropometrik verilerin ölçülebilmesi için uygulamada farklı yöntemlerden yararlanılabilmektedir. Bu yöntemler arasında yer alan görüntü analiz tekniği, hızlı ve kolay ölçüm yapabilmesinin yanı sıra elde edilen verilerin saklanabilmesi ve karĢılaĢtırılabilir değerler üretmesi açısından da önem taĢımaktadır. Bu çalıĢmada el antropometrisi değerlerinin ölçülmesi amacıyla geliĢtirilmiĢtir bir düzenek kullanılmıĢtır. Bu düzeneği kullanarak daha güvenilir sonuçlara ulaĢabilmek için paralaks hatalarının elde edilmesi teknik açıdan önem taĢımaktadır. Paralaks duruĢ analizlerinin değerlendirilmesinde oluĢan önemli bir hata kaynağıdır. Paralaks hataları objelerin görünümlerini etkiler. ÇalıĢan bir operatörün gözlemi sırasında, operatörün sürekli bir hareket ve açı değiĢimi içinde olmasından dolayı değiĢken olarak paralaks hatası durumu ortaya çıkmaktadır. Bazı araĢtırmacılar paralaks hatasını gidermek için video kayıtları ve farklı açısal değerlendirmeler denemiĢlerdir. AraĢtırma kapsamı içerisinde tarım alet ve makinelerinin çalıĢtırılmasında operatörlerin ellerinin alabildiği bazı pozisyonlar seçilerek antropometrik ölçümler yapılırken farklı açılardan alınan görüntüler yaygın olarak kullanılan bir görüntü analiz programı vasıtasıyla analiz edilmelerine bağlı olarak ölçüm sonuçlarının değerlendirilmesi ile paralaks hataları ortaya konmuĢtur. Anahtar Kelimeler: Görüntü Analizi, El antropometrisi, Paralaks hataları, Tarımsal iĢler 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 4 MOBĠLYA ÜRETĠM ĠġÇĠLERĠNĠN ANTROPOMETRĠK VERĠLERĠNE GÖRE TEZGAH YÜKSEKLĠKLERĠNĠN BELĠRLENMESĠ (ALAN ÇALIġMASI) Taner TAġDEMĠR1, Kemal ÜÇÜNCÜ2, Yasin BALABAN3, Aytaç AYDIN4 ArĢ. Gör., Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü, 61080 Trabzon 2 Yrd. Doç. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü, 61080 Trabzon 3 ArĢ. Gör., Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü, 61080 Trabzon 4 ArĢ. Gör. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü, 61080 Trabzon 1 Temel üretim faktörlerinden insanın yeniden tasarlanması mümkün olmadığına ya da her istenen boyutta ve özellikte insan bulunamayacağına göre; üretim disiplininin sağlanması için insan ölçülerinin dağılımının bilinmesi ve insan-makine sistemlerinin tasarımının bu ölçülere göre yapılması gerekir. ÇalıĢmanın amacı fabrikalardaki insan- makine arayüzlerinde oluĢan ve çalıĢanı etkileyen boyut sorunlarını tanımlamak, optimum insan-makine uyumunu sağlamak için olması gereken makinetezgah boyutlarını belirlemektir. Bu amaçla bir mobilya fabrikasından seçilen ayakta ve makine-tezgah sisteminde çalıĢan 40 iĢçi üzerinde anket çalıĢması ve antropometrik ölçümler yapılmıĢ, ayrıca makine-tezgah sistemi de ölçülmüĢtür. çalıĢma sonucunda; iĢçilerin en çok sırt-bel çevresi ve dizlerinin ağrıdığı, genelde çalıĢırken boyunlarını eğmek zorunda kaldıkları belirlenmiĢtir. boy ortalaması 1718mm, dirsek yüksekliği 1065mm'dir. bu verilere göre optimum tezgah yüksekliği 96,5mm olarak belirlenmiĢtir. Anahtar kelimeler: Antropometri, Ġnsan-makine, Mobilya sanayi, Boyut sorunları 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 5 BĠLĠġSEL ERGONOMĠ 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 6 WEB SĠTESĠ TASARIMINDA BĠLĠġSEL ERGONOMĠNĠN ÖNEMĠ Banu AKGÜN1, Emre Özgür BULDUK2 Öğr. Gör., Gazi Üniversitesi Ankara Meslek Yüksekokulu Teknik Programlar 2 Yrd. Doç. Dr., Karabük Üniversitesi Safranbolu Meslek Yüksekokulu 1 BiliĢsel ergonomi, zihinsel kavrama ve algılama doğrultusunda insanın bilgi, araç ve ortam ile olan etkileĢimini en iyi Ģekilde sağlamak için karmaĢık sistemlerin tasarımında kullanılmaktadır. Ġnternet kullanımındaki artıĢ, web sitelerinin sayısının her geçen gün biraz daha artmasına neden olmuĢtur. Web sitelerinin tasarımlarından kaynaklanan sıkıntılar iĢ veriminde azalmaya yol açmaktadır. Ergonomik açıdan iyi tasarlanmıĢ bir web sitesinin, kullanıcı açısından iĢ verimliliğini arttıracağına hiç kuĢku yoktur. Bu çalıĢmada web sitesi tasarımında biliĢsel ergonominin önemi ve iĢ verimliliği açısından sağladığı faydalar üzerinde durulacaktır. Anahtar Kelimeler: BiliĢsel Ergonomi, Web sitesi, Ġnternet, ĠĢ verimi, Tasarım 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 7 BĠR FAKÜLTE PERSONELĠNĠN ZĠHĠNSEL ĠġYÜKÜNÜN BULANIK VE HĠYERARġĠK DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Ergün ERASLAN1 , Elif ĠSMAĠLOĞLU2 Doç. Dr., BaĢkent Üniversitesi Müh. Fak. Bağlıca Kampüsü Endüstri Mühendisliği Bölümü, 06810 Ankara 2 End. Müh., BaĢkent Üniversitesi Müh. Fak. Bağlıca Kampüsü Endüstri Mühendisliği Bölümü, 06810 Ankara 1 ÇalıĢanların iĢ yüklerini ölçen faktörler genellikle emek yoğun iĢleri dikkate almaktadır. Ancak bilgisayarların devreye girmesiyle görevler çoğunlukla zihinsel planlama ve koordinasyon iĢlerine yani zihinsel iĢ yüküne dönüĢmüĢtür. Zihinsel iĢ yükünün oldukça fazla görüldüğü yerlerden biri de akademik çalıĢmaların yapıldığı ortamlardır. Bir fakültedeki akademik çalıĢanlar ve destek veren idari ve teknik personelin bu açıdan incelenmesi çalıĢmaların verimliliği için önemlidir. Bu çalıĢmada, Türkiye‟de faaliyet gösteren bir vakıf üniversitesinin mühendislik fakültesinde görev yapan akademik, idari ve teknik personel çalıĢma grubu olarak seçilmiĢ ve maruz kaldıkları zihinsel iĢ yüküleri NASA-TLX , SWAT ve MCH tekniklerini dikkate alan bütünleĢik (hiyerarĢik ve bulanık) bir ölçek yardımıyla ölçülmüĢ ve değerlendirilmiĢtir. ÇalıĢma sonunda, riskli bölümdeki zihinsel iĢyüklerini uygun seviyelere çekmek için yapılabilecek ergonomik düzenlemeler önerilmektedir. Anahtar Kelimeler : Zihinsel iĢyükü, NASA-TLX, SWAT, MCH, Bulanık değerlendirme 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 8 BANKAMATĠK SĠSTEMLERĠNDE ERGONOMĠK ARAYÜZ TASARIMI VE KULLANILABĠLĠRLĠLĠK Gizem AKALP1, Ebru YENĠMAN2, Utku AYTAÇ3 1 Öğr. Gör., Uludağ Üniversitesi TBMYO Elektronik ve Otomasyon Bölümü Mekatronik Programı, Görükle,Bursa 2 Öğr. Gör., Uludağ Üniversitesi TBMYO Bilgisayar Bölümü Bilgisayar Programlama Programı, Görükle,Bursa 3 Yüksek Lisans Öğr., Ġstanbul Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Ġstanbul Dünya ekonomisinde son yıllarda yaĢanan ekonomik, politik ve teknolojik eğilimler sonucunda uluslararası iĢbölümü kalıplarının değiĢmesi, ürün ve sermaye piyasalarında rekabetin Ģiddetlenmesi, kamu ve özel sektörün kurumsal açıdan yeniden yapılanması kaçınılmaz bir hale gelmiĢtir. Teknolojik geliĢmeler gün geçtikçe insanlığın bilgi birikimindeki artıĢa paralel olarak toplum ve birey yaĢamına yenilikler kazandırmaktadır. Fiziksel çevreyi iĢe olabildiğince uyumlu hale getirme amacıyla, iĢ ya da görevlerin bilimsel olarak incelenmesi Ģeklinde tanımlanabilen ergonomi, insan faktörünü hesaba katmayan bir iĢ organizasyonu içinde doğmuĢtur. Ondan önce uzun bir dönem boyunca makineler, kullanıcıların özelliklerine bakmaksızın salt teknolojik gerekleri dikkate alarak tasarlanmıĢtır. Aygıtların üzerindeki pedallar, kollar, düğmeler, kullanıcı ve kullanım süreci göz önüne alınmadan yerleĢtirilmiĢ ve bu yüzden gerek makineyi kullanan insan, gerekse makinenin bulunduğu iĢletme ve çevre için olumsuz sonuçlarla karĢılaĢılmıĢtır. Günümüzde teknolojinin her alanda çok yoğun olarak kullanıldığı düĢünüldüğünde ergonomik tasarımların ve kullanılabilirliğin öneminin gittikçe arttığını söyleyebilmekteyiz. Bu çalıĢma, bankamatiklerin (ATM) tarihçesini, özelliklerini, kullanım alanlarını, ana sorunlarını, tasarımlarının müĢteri memnuniyetine etkilerini, engelliler için gerekli tasarım özelliklerini açıklamaya çalıĢmaktadır. Anahtar Kelimeler: Otomatik para çekme makineleri, Ġnsan-makine etkileĢimi, Kullanılabilirlilik, Ergonomik arayüz tasarımı 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 9 YOLCU UÇAKLARININ KOKPĠTLERĠNDE ERGONOMĠK FAKTÖRLERĠN UÇAK KAZALARI AÇISINDAN ĠNCELENMESĠ Erdener ÖZÇETĠN1, Mümtaz S. ERDEM2 ArĢ.Gör., Anadolu Üniversitesi Müh. Mim. Fak. Endüstri Mühendisliği Bölümü, 26555 EskiĢehir 2 Dr., Anadolu Üniversitesi Müh. Mim. Fak. Endüstri Mühendisliği Bölümü, 26555 EskiĢehir 1 GeliĢen teknoloji, yolcu uçaklarının konfor ve güvenliğini her geçen gün artırmasına rağmen, yine de birçok uçak kazası meydana gelmektedir. OluĢan bu kazaların büyük çoğunluğunun sebebi, pilotaj hatalarından kaynaklanmaktadır. Bu durum, uçakta insan faktörünün önemini ortaya koymaktadır. Uçak kokpitlerindeki ergonomik koĢullar, pilotların yolculuk esnasında aldığı kararlar açısından büyük önem taĢımaktadır. ÇalıĢmada, pilotların algılama, karar verme ve uygulama sürecini etkileyen kokpitteki ergonomik faktörlerden, göstergelerin, kumandaların ve uyarı sistemlerinin tasarımı incelenmekte bununla birlikte uçak kazaları üzerindeki etkileri vurgulanmaktadır. Anahtar kelime: Ergonomi, Uçak, Kokpit, Ġnsan mühendisliği 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 10 UZAKTAN ÖĞRENĠMDE ERGONOMĠ Ebru YENĠMAN1, Gizem AKALP2 Öğretim Görevlisi, Uludağ Üniversitesi TBMYO Bilgisayar Teknolojileri Bölümü Bilgisayar Programcılığı Programı, Görükle/ Bursa 16059 1 Öğretim Görevlisi, Uludağ Üniversitesi TBMYO Elektronik ve Otomasyon Bölümü Mekatronik Programı, Görükle/ Bursa 16059 2 Bilgi teknolojilerinin yaygın bir Ģekilde kullanılması ile her alanda olduğu gibi, eğitim süreçlerinde de geliĢmeler yaĢanmaktadır. Çağın gereksinimi haline gelen internet, eğitim teknolojilerinde son yıllarda vazgeçilmez bir unsur olarak yer almaktadır. Bilginin hızlı bir Ģekilde, istendiği zaman ve düĢük maliyetle kiĢilere ulaĢmasında ise, uzaktan öğrenimin büyük bir rolü vardır. Uzaktan öğrenimde ergonominin iki temel boyutu vardır. Bunlardan biri kullanıcının bulunduğu fiziksel ortam, diğeri de bilgisayar programının kullanıcı arayüzüdür. Fiziksel ortam, internet yoluyla öğretimde insanlara ergonomik bir ortam sağlamak gerekir. Kullanıcı arayüzü ise, yazılım sistemlerinde, kullanıcı ile bilgi alıĢveriĢini sağlayan kısımdır. Kullanıcı arayüzü internet ortamlarında; elveriĢlilik, iletiĢim kolaylığı özellikleri ile önem taĢır. Bu yüzden hem fiziksel ortamın hem de kullanıcı arayüzünün kullanıcıya uygun olması gerekir. Uzaktan öğrenim sağlamıĢ olduğu kolaylıklar yoluyla öğretimin ulaĢabilmesi için, internet yoluyla öğretim uygulamalarında ergonomiyi de dikkate almak gerekir. Bu çalıĢma kapsamda öğrenimde ergonomik yaklaĢımlar literatür taraması yapılarak ele ve önerilere yer verilecektir. amacına mutlaka uzaktan alınacak Anahtar Kelimeler: Uzaktan öğrenim, Uzaktan öğrenimde ergonomi, Ergonomi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 11 CEP TELEFONLARINDAN ĠNTERNETE ERĠġĠMĠN ERGONOMĠK AÇIDAN ĠNCELENMESĠ Berna ULUTAġ1, Fırat ÖZKAN2 Yrd.Doç.Dr., EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 26480 EskiĢehir 2 AraĢ.Gör., EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 26480 EskiĢehir 1 Mobil araçlar her geçen gün hayatımızın biraz daha içine girmekte ve hayatımızı kolaylaĢtırmaktadır. Daha önce sadece sözlü iletiĢim ve kısa mesaj gönderme amacıyla kullanılan cep telefonları, teknoloji ilerledikçe, çok fonksiyonlu özellik kazanmıĢtır. Çoğu cep telefonu ile artık, e-mail kontrolü, haber, eğlence ve sosyal paylaĢım web sitelerine eriĢim mümkün hale gelmiĢtir. Yaygın kullanımına rağmen, cep telefonlarından internete bağlanılması öncesinde ve sırasında okunabilirlik, anlaĢılabilirlik gibi ergonomi konuları üzerinde az sayıda akademik çalıĢma bulunmaktadır. Bu çalıĢmada, konunun önemine dikkat çekilmek amaçlanarak, bir anket yardımı ile öncelikle temel problemler belirlenmiĢ ve çözüm önerileri geliĢtirilmiĢtir. Anahtar kelime: Cep telefonlarında ergonomi, Ġnternet eriĢimi, Ürün tasarımı 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 12 ESOGU EM BÖLÜM WEB SĠTESĠNĠN ERGONOMĠK AÇIDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Fırat ÖZKAN1, Berna ULUTAġ2 AraĢ.Gör., EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 26480 EskiĢehir 2 Yrd.Doç.Dr., EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 26480 EskiĢehir 1 Yüksek öğrenim, üniversitelerin farklı birimlerinde genellikle iki ya da dört yıl boyunca verilen eğitim olarak bilinir. Lise öğrenci ve velileri üniversite ve bölüm tercihleri öncesinde, üniversitelerin akademik ve idari çalıĢanları ilgili duyuruları takip ederken, üniversite öğrencileri duyurular, not değerlendirmeleri ve etkinlikleri izlerken bölüm web sitelerinden yararlanırlar. Doğru bilgiye en hızlı Ģekilde ulaĢılabilmesi için bölüm web sitelerinin özenle hazırlanması ve eriĢim, yükleme hızı gibi teknik özelliklerin yanı sıra, okunabilirlik, anlaĢılabilirlik gibi ergonomi ilkelerine uygun olması gerekmektedir. Konunun önemi göz önünde bulundurularak, bu çalıĢmada ESOGU EM bölümünün web sitesi, anketler yardımı ile ergonomik açıdan değerlendirilmiĢ ve öneriler doğrultusunda yapılabilir olası iyileĢtirmeler belirlenmiĢtir. Anahtar kelimeler: BiliĢsel ergonomi, Web sitesi tasarımı, Eğitimde ergonomi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 13 PĠLOT ĠġYÜKÜ ĠLE PĠLOT HATALARININ ĠLĠġKĠSĠNĠN ĠNCELENMESĠ Ebru YAZGAN1 , M.Önder ÖZLER2 , Asuman ÖZGER3 Dr., Anadolu Üniversitesi Sivil Havacılık Yüksekokulu Kalite Yönetim Bölümü Ġki Eylül Kampüsü, 26470 EskiĢehir 2 Öğrt. Pilot, M.Önder ÖZLER Anadolu Üniversitesi Sivil Havacılık Yüksekokulu Pilotaj Bölümü Ġki Eylül Kampüsü 3 Yrd. Doç. Dr., Anadolu Üniversitesi Sivil Havacılık Yüksekokulu Havacılık Elektrik Elektroniği Bölümü Ġki Eylül Kampüsü, 26470 EskiĢehir 1 Hata, insanların anatomik, fizyolojik ve psikolojik yetilerinin sınırlı oluĢundan kaynaklanmaktadır. Hatanın nedenleri; yorgunluk, aĢırı iĢyükü olabileceği gibi; kiĢilerarası yetersiz iletiĢim, yetersiz bilgi iĢleme ve yanılgılı karar da olabilir. Pilot hatası ile ilgili kaynaklar incelendiğinde, pilot iĢyükü ile pilot hataları arasındaki iliĢkiyi gösteren araĢtırma çalıĢmalarının olduğu görülmüĢtür. Bu çalıĢmada pilot iĢyüküne etki eden bazı faktörlerin, iĢyüküne etki etmelerinin durumunu açıklayan önemli bir literatür çalıĢmasına yer verilmiĢtir. ÇalıĢmadaki pilot iĢyüküne etki eden faktörler; pilotun becerisi, geri bildirim, sistemin güvenirliliği, görev gereksinimleri, çevresel gereksinimler ve pilotun yorgunluğu olarak ele alınmıĢtır. Pilot iĢyüküne etki eden bu faktörlerin pilotun iĢyükü üzerindeki etkisi uygulamadaki örneklerle açıklanmaya çalıĢılmıĢtır. Sonuç olarak; pilotun iĢyükü çok fazla veya çok az olduğunda hatalar yaptığı görülmüĢtür. Anahtar Kelimeler : Pilot iĢyükü, Pilot hatası, Havacılık 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 14 HAVACILIKTA ĠNSAN HATASI VE KAZALAR ĠLE ĠLGĠLĠ ARAġTIRMA ÇALIġMALARI Ebru YAZGAN1 , Doğan EROL2 Dr., Anadolu Üniversitesi Sivil Havacalık Yüksekoukulu, Ġki Eylül Kampüsü 26470 EskiĢehir 2 Prof. Dr.,EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Müh. Mim. Fak. MeĢelik YerleĢkesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 26480 EskiĢehir 1 Ġnsan hatası, tüm sistemlerin iĢletilmesinde birçok sebeple ortaya çıkabilir. Hatalar doğrudan teknik sistem tasarımına, çevresel ve kiĢisel faktörlere dayandırılabilir. Ġnsan hatasının sonuçlarını denetlemek ve olası hatayı en aza indirmek için tasarımda, iĢletimde, personel seçiminde ve eğitimde belirli prosedürler uygulanmalıdır. Ġnsan hatası, havacılık kazalarının büyük kısmında; neden oluĢturan veya katkıda bulunan bir faktör olarak ele alınır. Bu çalıĢmada havacılıkta insan hatasının tipleri ve insan hatasına katkıda bulunan faktörler ilgili literatür çalıĢmalarına yer verilmiĢtir. Ayrıca havacılık kazalarının nedenlerinin belirlendiği kaza istatistiklerini içeren araĢtırma çalıĢmalarından bahsedilmiĢtir. Havacılıkta insan hatası ve kazalar konusunda yer alan önemli çalıĢmalarının sunulması ile bu konuda çalıĢacak araĢtırmacıların faydalanabileceği bir kaynak oluĢturmayı hedeflemekteyiz. Anahtar Kelimeler : Ġnsan hatası, Hata tipleri, Havacılık kazaları 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 15 HAVACILIKTA ĠNSAN KAYNAKLI BAKIM-ONARIM ARIZALARI Asuman ÖZGER1 , Ebru YAZGAN2 Yrd. Doç. Dr., Anadolu Üniversitesi Sivil Havacılık Yüksekokulu Havacılık Elektrik Elektroniği Bölümü, Ġki Eylül Kampüsü, 26470 EskiĢehir 2 Dr., Anadolu Üniversitesi Sivil Havacılık Yüksekokulu Kalite Yönetim Bölümü, Ġki Eylül Kampüsü, 26470 EskiĢehir 1 Havacılık sektöründe yapılacak en ufak hatanın bile sonuçlarının ölümcül olmasından dolayı hata kaynağının doğru belirlenmesi çok önemlidir. Hatalara sebep olan çok sayıda nedenin olduğu kabul gören bir gerçektir. AraĢtırmalar havacılıktaki teknolojik ilerlemelere rağmen insan kaynaklı hataların hala çok yüksek oranda kaldığını göstermektedir. Bu çalıĢmada insan kaynaklı bakım-onarım arızaları/hasarları ele alınmıĢtır. Uçak bakım teknisyenin bakım-onarım sırasında yapabileceği olası hatalar örneklerle açıklanmaya çalıĢılmıĢtır. Sonuç olarak konu ile ilgili elde edilen bilgilerin yaygınlaĢtırılması ile havacılıkta olası bakım-onarım kaynaklı kazaların en aza indirgenmesi havacılık emniyeti açısından önem taĢımaktadır. Anahtar Kelimeler : Uçak bakım-onarım, Ġnsan hatası, Bakım teknisyeni, Havacılık örnekleri 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 16 GRĠ ĠLĠġKĠSEL ANALĠZ VE GRĠ ÇOKLU KARAR VERME YÖNTEMLERĠ ĠLE E-HABER WEB SĠTELERĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Elif Kılıç DELĠCE1, Salih ZEGEREK2 Yrd. Doç. Dr. Atatürk Üniversitesi Müh. Fak. Endüstri Mühendisliği Bölümü 25240 Erzurum 2 Atatürk Üniversitesi Müh. Fak. Endüstri Mühendisliği Bölümü 25240 Erzurum 1 Ġnternetin günlük yaĢantımızın ayrılmaz bir parçası haline gelmesi, haber alma ihtiyacının da ağırlıklı olarak internet üzerinden sağlanmasına yol açmıĢ ve bu nedenle e-haber web sitelerinin önemi gün geçtikçe artmıĢtır. Diğer web siteleri gibi e-haber web sitelerinin de etkin kullanımı öğrenebilirlik, eriĢim kolaylığı veya memnuniyet gibi birden fazla kritere bağlı olduğundan bu web sitelerinin ergonomik açıdan değerlendirilmesi, bir Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) problemidir. Bu çalıĢmada, ÇKKV yöntemlerinden Gri ĠliĢkisel Analiz (GĠA) ve Gri Çoklu Karar Verme (GÇKV) yöntemleri ile Türkçe içerikli e-haber web siteleri değerlendirilmiĢtir. Sonuç olarak, e-haber web sitelerinin değerlendirilmesinde GĠA ve GÇKV yöntemlerinin etkin bir Ģekilde kullanılabileceği görülmüĢtür. Anahtar Kelimeler: E-haber web siteleri, Çok kriterli karar verme, Gri iliĢkisel analiz, Gri çoklu karar verme 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 17 ÇALIġMA HAYATININ KALĠTESĠ VE ERGONOMĠ 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 18 ARAġTIRMA GÖREVLĠLERĠ ÜZERĠNDE STRES OLUġTURAN ÖRGÜTSEL FAKTÖRLER (KTÜ ÖRNEĞĠ) Kemal ÜÇÜNCÜ1, Taner TAġDEMĠR2, Aytaç AYDIN3, IĢıl AKYÜZ4 Yrd. Doç. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü, 61080 Trabzon 2 ArĢ. Gör., Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü, 61080 Trabzon 3 ArĢ. Gör. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü, 61080 Trabzon 4 Lisansüstü Öğr., Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü, 61080 Trabzon 1 Bu çalıĢmanın amacı üniversitelerdeki en alt akademik basamak olan araĢtırma görevlilerinin çalıĢtıkları örgüt içindeki çeĢitli faktörlerin kendileri üzerinde oluĢan strese ne kadar etki ettiğini araĢtırmaktır. Bu amaçla hazırlanan anket formu Karadeniz Teknik Üniversitesi bünyesindeki araĢtırma görevlilerine sunulmuĢ ve 203 anket değerlendirmeye alınmıĢtır. Yapılan faktör analizi ve geçerlilik analizleri sonucu anket, demografik bilgiler ve 4 bölüm(takım ruhu ve güven, altyapı ve ekipman, iĢ yükü yoğunluğu ve bölüm sınavları) ve 20 yargıdan oluĢan örgütsel faktörler olarak 5 bölüme ayrılmıĢtır. Ankete katılan araĢtırma görevlilerinin 121‟i erkek 82‟si bayandır. SPSS paket programında yapılan ki-kare sonucunda, otoriter baskının stres oluĢturduğu görüĢünü erkekler red ederken bayanlar tam katılmaktadır. ĠĢ yükü yoğunluğunun stres oluĢturduğu görüĢüne bayanlar erkeklerden daha çok katılım göstermiĢler. Örgütsel dostluk anlayıĢının eksikliğinin stres oluĢturduğu görüĢüne fen bilimleri enstitüsü araĢtırma görevlileri katılırken sosyal bilimler bünyesindekiler red etmektedirler. Anahtar kelimeler: Stres, Stresi etkileyen faktörler, Akademisyen, Üniversiteler 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 19 MOBĠLYA ĠMALATI YAPAN KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLĠ ĠġLETMELERDE ÇALIġMA ERGONOMĠSĠNĠN ARAġTIRILMASI Onur ÜLKER¹ ¹Öğr.Gör., Kırıkkale Üniversitesi Kırıkkale Meslek Yüksekokulu Malzeme ve Malzeme ĠĢleme Teknolojileri Bölümü, 71450 YahĢihan/Kırıkkale Bu çalıĢmada küçük ve orta ölçekli mobilya üreten iĢletmelerin, çalıĢma ortamları incelenmiĢ, iĢ güvenliğini ve iĢçi sağlığını etkileyebilecek fiziksel ve çevresel faktörlerin iyileĢtirme için yöntemler geliĢtirilmiĢtir. Ülkemizde mobilya sektöründe çalıĢan iĢ gücünün eğitim seviyesi diğer branĢlara nazaran daha düĢük seviyede olmasından dolayı pek çok meslek hastalığına ve iĢ kazasına sebebiyet vermektedir. Bu çalıĢmanın amacı mobilya üreten iĢletmelerde karĢılaĢılan ergonomi problemlerini tespit etmek ve onlara çözüm önerisi getirmektir. Mobilya üreten iĢletmelerde çalıĢma ergonomisini etkileyen dört önemli faktör incelenmiĢ, bu faktörlere ait mobilya atölyelerinde yapılan ölçümler değerlendirilmiĢ ve çözüm önerileri getirilmiĢtir. AraĢtırma sonuçları mobilya üretimi, yapan atölyelerin ve küçük ölçekli iĢletmelerin çalıĢma ergonomisine önem vermediğini göstermektedir. Söz konusu iĢletmelerde çalıĢma alanında yapılacak düzenlemelerle, iĢ güvenliğinin ve verimliliğin artacağı düĢünülmektedir. Anahtar Sözcükler: Ergonomi, ĠĢ güvenliği ve iĢçi sağlığı, Mesleki eğitim, Üretim verimliliği, Mobilya üretim ergonomisi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 20 BAġARILI SÜRDÜRÜLEBĠLĠR ĠNOVASYON VE ÇALIġAN MEMNUNĠYETĠNE ETKĠSĠ Hüsamettin BAYRAM1 , Ramazan ġAHĠN2, Mustafa KURT3 ArĢ. Gör., Hitit Üniversitesi Müh. Fak. Endüstri Mühendisliği Bölümü, 19030 Çorum 2 Yrd. Doç. Dr., Gazi Üniversitesi Müh. Fak. Endüstri Mühendisliği Bölümü, 06570 Ankara 3. Prof. Dr., Gazi Üniversitesi, Müh. Fak. Endüstri Mühendisliği Bölümü, 06570 Ankara 1 Günümüzde gerek müĢteri beklentileri gerekse arzda yaĢanan kıyasıya rekabet kurumları kendilerini geliĢtirmeye, müĢterilerine yenilikler sunmaya ve inovasyonlar yaparak bunu devamlı hale getirmeye zorlamaktadır. Fakat inovasyon yapmak üzere odaklanmıĢ bir iĢletmede çalıĢanların buna yönelik politikalardan nasıl etkilendikleri bilinmemektedir. Oysa ki, genelde kurumun çalıĢanlarına yönelik tutumlarını da kapsayan bu tip politikalar çalıĢan memnuniyeti açısından çok önemlidir. Bu çalıĢmada sürdürülebilir inovasyon için öngörülen baĢarı kriterlerin çalıĢan memnuniyetine etkisini analiz etmek üzere Türkiye‟deki bir üniversitede anketler yapılmıĢ ve bu elde edilen verilen Analitik HiyerarĢi Prosesi (AHP) adlı çok ölçütlü karar verme metodu ile değerlendirilmiĢtir. ÇalıĢmanın bir ek sonucu olarak akademik personelin iĢ memnuniyetine etki eden faktörlerin de önem sırası elde edilmiĢtir. Anahtar Kelimeler : Sürdürülebilir inovasyon, ÇalıĢan memnuniyeti, Analitik hiyerarĢi prosesi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 21 MADENCĠLĠK SEKTÖRÜ YÖNETĠCĠLERĠNĠN Ġġ STRESĠNE ĠLĠġKĠN BĠR ÇALIġMA - BĠR MADEN ĠġLETMESĠ UYGULAMASICemile GÜRÇAY ÇETĠN1 , Mehmet ÖZGAN2 Yrd.Doç. Dr., Dokuz Eylül Üniversitesi Ġkt. ve Ġd. Bil. Fak. ÇalıĢma Ekonomisi ve Endüstri ĠliĢkileri Bölümü, DokuzçeĢmeler 35160 Buca Ġzmir 2 Uzman 1 Stres, modern toplum yaĢamında kiĢinin verimliliği ve etkinliği üzerinde olumsuz etkiler yaratan ve çağın hastalığı olarak da ifade edilen bir olgudur. Bu nedenle yaĢamın her diliminde özellikle de çalıĢma hayatında, stresi kabul edilebilir ve baĢ edilebilir düzeye çekmekten öte orada tutabilmek için çeĢitli önlemler alınmaya çalıĢılmaktadır. Bu noktada, madencilik gibi çalıĢma koĢulları pek çok iĢ kolundan farklı olan bir sektörde özellikle çalıĢanlarının stres düzeyini yönetme sorumluluğunda olan farklı kademelerdeki yöneticilerin stres düzeylerinin yanı stres kaynaklarını belirlemek üzerine bir araĢtırma yapmak gerekliliği oluĢmuĢtur. ÇalıĢma Ege Bölgesinde faaliyet gösteren çalıĢanlarla gerçekleĢtirilen anketin sonuçlarına dayanmaktadır. Mühendis, teknisyen ve idari personelden oluĢan ve 129 kiĢi olan örneklemden 72 anket sonuçları değerlendirilebilir özellikte ve %56‟lık bir oranla dönmüĢtür. Değerlendirme sürecinde ortalama, standart sapma, one-way ANOVA, student t testi ve scheffe test kullanılmıĢtır. ÇalıĢmanın genel sonucuna göre örneklemin stres düzeyi düĢüktür. Bununla beraber, iki alt iĢ stresi değiĢkeni olan örgütsel politika ve örgütsel yapının stres düzeyi genel ortalamanın üzerinde oluĢmuĢtur. Stresin nereden kaynaklandığı sorgulandığında, çalıĢanların deneyimlerine dayalı olarak ifade edilen stres alanları ücret eĢitsizliği ve gelir adaletsizliğine iliĢkin örgütsel politikalardan kaynaklanmaktadır. ÇalıĢmada elde edilen diğer araĢtırma sonuçları da analiz edilerek yorumlanmıĢ ve öneriler geliĢtirilmiĢtir. Anahtar Kelimeler : Stres, ĠĢ stresi, Madencilik sektörü 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 22 ESENBOĞA MEYDAN KONTROL KULESĠ’NDE STRES FAKTÖRLERĠNĠN TOPSĠS YÖNTEMĠ ĠLE DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Nevra YAMAN 1, Ediz ATMACA 2 1 Devlet Hava Meydanları ĠĢletmesi, Samsun ÇarĢamba Havaalanı, Samsun 2 Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 06570 Maltepe Ankara Hava trafik kontrol, hava trafik akıĢı ile can ve mal güvenliğinin sağlanmasında giderek daha fazla önem kazanmaktadır. ĠĢin niteliği açısından düĢünüldüğünde de, zorluk derecesi oldukça yüksektir. Hava trafik kontrolörleri, yoğun bir strese maruz kalmakta ve yapılan iĢ dünyada en stresli iĢlerden biri olarak görülmektedir. Belli standartlara göre yürütülmekte olan bu iĢ, en ufak bir hatada bile bir felaketle sonuçlanabilmektedir. Yapılan çalıĢmada, Esenboğa Havalimanı Meydan Kontrol Kulesi‟nde strese neden olan faktörler önem derecelerine göre sıralanarak değerlendirme yapılmıĢtır. Bu amaçla, hava trafik kontrolörleri üzerinde stres yaratan faktörler sıralanmıĢtır. Faktörlerin sıralanmasında, çok ölçütlü karar verme yöntemlerinden TOPSIS yöntemi kullanılmıĢtır. TOPSIS yöntemi ile alternatif seçeneklerin belirli kriterler doğrultusunda ve kriterlerin alabileceği maksimum ve minimum değerler arasındaki ideal duruma göre karĢılaĢtırılması gerçekleĢtirilerek, stres nedenlerinin önem dereceleri belirlenmiĢtir. Anahtar Kelimeler: Hava trafik kontrol, Stres faktörleri, TOPSIS 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 23 OTOMOTĠV SEKTÖRÜNDE ÇALIġAN ĠġGÖRENLERĠN Ġġ KIYAFETLERĠNE ĠLĠġKĠN MEMNUNĠYET DURUMLARININ BELĠRLENMESĠ Saliha AĞAǹ, Saliha ÖZELMAS KAHYA², Nalan GÜRġAHBAZ², Meyrem ARGA ġAHĠNOĞLU2 ¹ Doç. Dr., Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Giyim Endüstrisi ve Moda Tasarımı Eğitimi Bölümü, 06500 BeĢevler/Ankara ² Öğr. Gör. Dr., Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Giyim Endüstrisi ve Moda Tasarımı Eğitimi Bölümü, 06500 BeĢevler/Ankara AraĢtırmada; otomotiv sektöründe çalıĢan iĢgörenlerin iĢ kıyafetleriyle ilgili yaĢadığı problemler saptanarak, çalıĢtığı ortama uygun olması gereken giysi ve kumaĢ özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıĢtır. AraĢtırmanın materyalini; Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği‟ne kayıtlı Kocaeli bölgesinde faaliyet gösteren binek araç üretimi yapan otomotiv fabrikalarında çalıĢmakta olan iĢgörenlerden, anket yardımıyla elde edilen veriler ve ilgili kaynaklar oluĢturmaktadır. AraĢtırmanın örneklemini, ankete gönüllü olarak cevap vermeyi kabul eden binek araç üretimi yapan iki otomotiv fabrikasının kaynak, boyahane, montaj ve pres bölümlerinde çalıĢan 400 iĢgören oluĢturmaktadır. AraĢtırmada Tarama Yöntemi kullanılmıĢtır. AraĢtırma verilerini toplamak için iĢgörenlerin çalıĢma ortamında kullandıkları iĢ kıyafetleriyle ilgili yaĢadığı problemleri ve memnuniyet durumlarını belirlemek için anket formu geliĢtirilmiĢtir. AraĢtırmaya katılan iĢgörenlerin büyük çoğunluğunun; 25-30 yaĢ arasında ve ortaöğretim mezunu olduğu, iĢ kıyafeti olarak ikili takım kullandıkları, iĢ giysilerinin kol evi, kol boyu, cep yerleri, kapama yerleri, sırt, yaka ve manĢetler, pantolon ağı, pantolon beli ve pantolon paçasında sorun yaĢadıkları belirlenmiĢtir. Anahtar Kelimeler: Ergonomi, ĠĢ kıyafetleri, Otomotiv sektörü, Giysi ergonomisi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 24 ÇALIġANLARIN PERFORMANSINI OLUMSUZ ETKĠLEYEN FAKTÖRLER E. Sertaç ARI1, Hediye KIRLI2, Mümine KAYA2 ArĢ. Gör., Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi, Karacaoğlan YerleĢkesi, 80000, Osmaniye 2 ArĢ. Gör., Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Karacaoğlan YerleĢkesi, 80000, Osmaniye 1 Bu çalıĢmanın amacı, inĢaat firmasında çalıĢan beyaz yakalı ve mavi yakalı personelin performanslarını olumsuz yönde etkileyen faktörlerin belirlenmesi üzerinedir. Özellikle inĢaat sektöründe çalıĢan mavi yakalı personelin çalıĢma Ģartları oldukça ağırdır. Ayrıca inĢaat sektöründe iĢlerin büyük ölçüde insan gücüne dayalı olarak yapılması, yani emek yoğun bir sektör olması da çalıĢan performanslarının artırılmasını, özellikle bu sektörde diğer sektörlere kıyasla daha fazla ön plana çıkarmaktadır. ÇalıĢmada performansları olumsuz etkileyen etmenlerin tespit edilmesi amacı ile öncelikle literatür taraması yapılması ile firma yönetiminin de fikirleri alınarak beyaz yakalı ve mavi yakalı personeller için ayrı ayrı anket formları düzenlenmiĢtir. Daha sonra düzenlenen anket formlarının çalıĢanlar tarafından düzenli bir Ģekilde doldurulmaları sağlanmıĢtır. Doldurulan formlar güvenilirlik analizleri yapılarak değerlendirilmeye alınmıĢ ve çalıĢanların performanslarını olumsuz yönde etkileyen etmenlerin belirlenmesi sağlanmıĢtır. Belirlenen bu olumsuzluklar, giderilmesi amacı ile yapılacak olan iyileĢtirmelerin gerçekleĢtirilmesi için çalıĢma sonuçları firma yönetimi ile paylaĢılmıĢ ve önerilerde bulunulmuĢtur. Anahtar Kelimeler: Performans, Performans artıĢı, Beyaz yakalı, Mavi yakalı 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 25 ÜRETĠM TEKNOLOJĠLERĠNĠN ĠġGÖREN AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ (HAZIR GĠYĠM SEKTÖRÜ-ÇORUM ĠLĠ ÖRNEĞĠ) Özlem KAYA1, Fatih ÖZÇALIK2 Öğr. Gör., Hitit Üniversitesi Meslek Yüksek Okulu Tekstil Teknolojisi Bölümü, Samsun Cad. No: 99, 19169, Çorum 2 Öğr. Gör., Hitit Üniversitesi Meslek Yüksek Okulu ĠĢletme Yönetimi Bölümü, Samsun Cad. No: 99, 19169, Çorum 1 Ulusal ve uluslar arası rekabetin gittikçe artması iĢletmeleri, üretim sistemlerini ve teknolojilerini değiĢtirme konusunda zorlamaktadır. Rekabetin artması, ürün yaĢam sürelerinin kısalması, tüketici gereksinim ve isteklerinin hızla değiĢmesi sonucu iĢletmeler, uygun bir maliyet düzeyinde esnek üretim yapılmasına olanak sağlayacak teknolojilere yatırım yapmaktadırlar. Teknolojilerin bu hızlı geliĢimi ile beraber hazır giyim üretimi alanında da yeni yaklaĢımlar ve felsefeler ortaya çıkmaktadır. Üretim süreçleri ve kullanılan teknolojiler hazır giyim iĢletmelerinin, maliyet, esneklik, hız ve kalite boyutlarını etkilemektedir. Ayrıca kullanılan üretim teknolojilerinin ergonomik açıdan uygunluğu ise özellikle iĢgöreni etkileyen bir diğer önemli boyuttur. Bu çalıĢma kapsamında yapılan araĢtırmanın amacı, hazır giyim iĢletmelerinin kullandıkları üretim teknolojilerinin donanım, yönetim ve üretim sistemleri açısından ele alınarak, bu faktörlerin iĢgören üzerindeki psikolojik ve fizyolojik etkisini belirlemektir. Örneklemini Çorum ilindeki hazır giyim iĢletmelerinde çalıĢan 420 iĢgörenin oluĢturduğu araĢtırmanın verileri araĢtırmacılar tarafından geliĢtirilen anket formu ile elde edilmiĢtir. Elde edilen verilerin istatistiksel analizi sonucunda, üretim teknolojilerinin iĢgören üzerindeki etkileri değerlendirilmiĢ, tablolar halinde sunularak yorumlanmıĢ ve öneriler getirilmiĢtir. Anahtar Kelimeler : Üretim teknolojileri, Ergonomi, Hazır giyim iĢletmeleri 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 26 SPORDA ERGONOMĠ Mahmut EkĢioğlu1 Doç.Dr., Boğaziçi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 34342 Bebek-Ġstanbul 1 Ergonomi insanla iĢ ve insanla teknoloji arasındaki etkileĢimi optimize etmeye yönelik araĢtırma yapan ve elde edilen bilgileri insan-iĢ ve insanteknoloji sistemleri tasarımında ve yönetiminde kullanan çok disiplinli uygulamalı bir bilim ve mühendislik dalıdır. Endüstride ve hizmet sektöründe, ergonomi güvenli sağlıklı ve aynı zamanda verimli çalıĢma limitlerini belirlemeye çalıĢır. Bu limitler iĢgücünün maksimum kapasitesinin altındadır ve öyle de olmak zorundadır. Geleneksel olarak tanımlanan çalıĢma ortamının sınırlarını profesyonel spor ve diğer boĢ vakitleri değerlendirme, eğlence ve sağlık için yapılan spor aktivitelerini de içine alarak geniĢletmek mümkün. Bazı farkları gözönünde bulundurmak koĢuluyla, ergonomi prensiplerini bu alanlarda da uygulayarak sağlık ve güvenliğin korunması ve sportif performansın artmasında katkıda bulunulabilir. Ergonomi, endüstride örneğin, enerji harcanımını en azda tutarak verimliliği artırmayı hedefler. Sporda ise, her ne kadar minimum enerji ile maksimum performans elde etme hedeflense de, genel olarak, enerji bedeli ne olursa olsun performansın maksimum olmasına çalıĢılır. Diğer bir fark, çalıĢma ortamında stresi azaltmaya çalıĢırız, halbuki sporda amaç stresi azaltmak değil fakat kontrol etmektir. Bu farklı yaklaĢım iĢ ortamının aksine yarıĢma sporlarının aĢırı rekabete dayanmasıdır. Ergonomi ve spor bilimleri kapsam olarak bazı açılardan örtüĢme gösterirler. Örneğin, metodolojik olarak örtüĢürler: Her iki alan da araĢtırma ve uygulamalarında biyomekanik, fizyolojik ve psikolojik metodlar kullanır. Ortak ilgiler arasında performansı artırmak için donanım, ayakkabı ve elbise tasarımını sayabiliriz. Ergonominin spora katkıda bulunabileceği alanlar arasında örnekler olarak Ģunları verebiliriz: egzersizlerin neden olduğu kas-iskelet rahatsızlıklarının araĢtırılması ve önlenmelerine yönelik çalıĢmalar; sportif donanım ve giysi tasarımında konfor, verimlilik ve güvenlik; seyirci ve sporcuların güvenliği için tasarım; ve engelli sporcular için tasarım. Bu çalıĢmada, ergonominin spora katkıda bulunabileceği alanlar örnekler verilerek incelendi. Anahtar Kelimeler: Ergonomi, spor, tasarım, performans, sağlık, güvenlik 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 27 ÇALIġMA YAġAMININ KALĠTESĠ ÜZERĠNDE ETKĠLĠ BĠR ARAÇ: KALĠTE ÇEMBERLERĠ Özay Umut TÜRKAN1 Yrd. Doç. Dr., Balıkesir Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, ÇağıĢ YerleĢkesi, 10145 Balıkesir 1 Fordizmin temel kurallarından köklü kopmaların ifadesi olarak görülen esneklik kavramı, üretim organizasyonlarının talep ettiği iĢgücünün niteliksel yapısını değiĢmiĢtir. Yeni üretim biçiminin ihtiyaç duyduğu nitelikli iĢgücünü eskinin katı kurallarıyla idare etmenin imkânsızlığı, üretimle beraber yönetim süreçlerinin de yalınlaĢtırılmasını sağlamıĢtır. Ġnsan odaklı bir örgütlenmeyi ifade eden yalın yönetim; iĢyerindeki koĢulların, çalıĢanların beklentileri doğrultusunda sürekli iyileĢtirilmesiyle çalıĢma yaĢamının kalitesinin sağlanmasını ve artırılmasını amaçlamaktadır. ÇalıĢma yaĢamının kalitesi; iĢgücünün fiziki ve psikolojik ihtiyaçlarının karĢılanması üzerinde direkt ya da dolaylı etkisi olan faktörleri bütünsel biçimde ele alarak geliĢtirmeyi amaçlayan ve böylelikle çalıĢma ortamıyla iĢgücünün uyumunu sağlayan bir olgudur. ÇalıĢma ortamları olumsuz koĢullar içeren iĢletmelerde israf, üretim kayıpları, kalitesizlik, iĢ kazaları, iĢgücü devri gibi sorunlarla karĢılaĢılmaktadır. Bu sorunların çözümü; aynı bölümde çalıĢan 5-12 arasındaki gönüllü iĢçinin toplanarak iĢleriyle ilgili bir sorunu belirlemeleri ve bu soruna çözüm önerileri geliĢtirmeleri yöntemi doğrultusunda faaliyette bulunan “kalite çemberleri” yoluyla gerçekleĢtirilebilir. Bu bildirinin amacı; çalıĢanların sorun çözme ve süreç geliĢtirme kapasitelerini kullanabildikleri katılımcı bir ekip çalıĢması olan kalite çemberlerinin çalıĢma yaĢamının kalitesinin geliĢtirilmesi üzerindeki etkinliğini değerlendirmektir. Anahtar Kelimeler: Kalite çemberleri, Esneklik, Yalın yönetim 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 28 VARDĠYALI ÇALIġMA ÇĠZELGELERĠNĠN HEMġĠRELER ĠÇĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Berna ULUTAġ1, Havva ÇANKAYA2 Yrd.Doç.Dr., EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 26480 EskiĢehir 2 EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 26480 EskiĢehir 1 Vardiyalı çalıĢma sistemleri, çalıĢanları fiziksel ve sosyal açıdan olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Konunun öneminden dolayı bu çalıĢmada hemĢirelerin vardiyalı çalıĢma çizelgeleri üzerinde durulmuĢtur. Özellikle bayanlar için çalıĢma saatlerine esneklik kazandıran, ev ve iĢ yaĢamının kalitesini arttırabilmesi için, gün içinde çalıĢılacak saat dilimlerini seçme olanağı tanıyan, gece vardiyalarını ve tatil günlerini sınırlayan bir karar modeli geliĢtirilmiĢ ve farklı senaryolar değerlendirilmiĢtir. Tasarlanan anket yardımıyla, ele alınan serviste görev yapan hemĢirelerin vardiyalı çalıĢma uygulamalarındaki fiziksel ve zihinsel zorlanma düzeyleri tespit edilmiĢ, mevcut vardiyalı çalıĢma çizelgesi irdelenmiĢtir. Daha sonra hemĢirelerin belli çalıĢma dilimleri için atadıkları tercih puanları göz önünde bulundurularak, çalıĢmayı en çok tercih edecekleri zaman dilimleri için vardiya çizelgesi oluĢturulmuĢtur. Ġdeal durumda ise, kiĢinin çalıĢma ve günlük hayatında sosyal ve psikolojik açıdan zorlanmayacağı bir vardiya çizelgesi önerilmiĢtir. Karar modeli, ilgili verilerden hareketle çözülerek çalıĢma çizelgeleri oluĢturulmuĢ, farklı senaryolardan elde edilen sonuçların birbirleri ile göreli üstün ve zayıf yönleri tartıĢılmıĢtır. Anahtar kelimeler: Fiziksel ve zihinsel zorlanma, Vardiyalı çalıĢma sistemleri, HemĢire, ÇalıĢma çizelgesi, Karar modeli 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 29 EĞĠTĠM ERGONOMĠSĠ 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 30 ERGONOMĠ DERSĠ ALAN VE ALMAYAN ÖĞRENCĠLERĠN ERGONOMĠ ALGI DURUMLARI Emre Özgür BULDUK1, Tufan SÜREN2, Sıdıka BULDUK3 Yrd. Doç. Dr. Karabük Üniversitesi Safranbolu Meslek Yüksekokulu AraĢ. Gör., Gazi Üniversitesi Aile Ekonomisi ve Beslenme Eğitimi - Gıda ve Beslenme Eğitimi 3 Prof. Dr. , Gazi Üniversitesi Aile Ekonomisi ve Beslenme Eğitimi - Gıda ve Beslenme Eğitimi 1 2 Ergonomi, insan-makina ve çevre uyumunun en iyi Ģekilde sağlaması için çalıĢmalar yapan bir bilim dalıdır. Ergonominin amacı, kullanılan aletleri ve bulunulan fiziki çevreyi göz önüne alarak insanın fiziksel ve mental yeteneklerini desteklemek suretiyle iĢ verimini arttırmaktır. Ergonomi insanın olduğu her yerde uygulama alanına sahiptir. Ergonomi eğitiminin verilmesi öğrencilerde öğrenmede ve okul baĢarısında güçlü bir etkisi vardır. Bu çalıĢmamızda ergonomi dersi alan ve almayan öğrencilerin ergonomi algı durumları değerlendirilmiĢtir. Anahtar Kelimeler: Ergonomi, Eğitim, Öğrenci, ĠĢ verimi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 31 ÜNĠVERSĠTE ÖĞRENCĠLERĠNĠN DĠZÜSTÜ BĠLGĠSAYAR KULLANIM DURUMLARININ ERGONOMĠK AÇIDAN ĠNCELENMESĠ Fatma ARPACI1, ġadan TOKYÜREK2 Doç. Dr., Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Aile Ekonomisi ve Beslenme Eğitimi Bölümü, 06500 Ankara 2 Yrd. Doç. Dr., Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Aile Ekonomisi ve Beslenme Eğitimi Bölümü, 06500 Ankara 1 Dizüstü bilgisayarlar taĢınabilir olması, hemen her yerde internete bağlanma kolaylığının bulunması nedeniyle evde olduğu kadar okulda da kullanılmaktadır. Üniversite öğrencilerinin dizüstü bilgisayarlarını okulda kullanmaları ileri teknolojilerin sınıf içerisinde kullanımını sağlamaktadır. Ancak dizüstü bilgisayarların kullanıldığı yerlerde rahat bir ortam bulunmazsa öğrencilerin kas iskelet rahatsızlıkları gibi bazı sağlık sorunlarına yaĢamasına neden olabilmekte, öğrenci çeĢitli zorluklarla karĢılaĢmakta, dizüstü bilgisayarların öğrencilerin kullanımına uygunluğunun araĢtırılması gerekmektedir. AraĢtırma üniversite öğrencilerinin dizüstü bilgisayar kullanım durumlarının ergonomik açıdan incelenmesi amacıyla planlanmıĢ ve yürütülmüĢtür. Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi öğrencilerinden dizüstü bilgisayar kullanan ve araĢtırmaya katılmaya gönüllü olan 178 öğrenci araĢtırmaya alınmıĢtır. Örnekleme alınan öğrencilerin % 83.7‟si kız, % 16.3‟ü erkektir. Öğrencilerin günlük ortalama dizüstü bilgisayar kullanım süresi 1.16 0.37 saattir. Dizüstü bilgisayarı çoğunlukla evde kullanırım diyenler % 48.3, bazen okulda kullanırım diyenler % 39.9 oranındadır. Öğrencilerin dizüstü bilgisayar kullanım davranıĢlarından “kanepe, koltukta çalıĢırken kolumun altına destek koyarım” ve “harici bir mause kullanırım” ifadelerinde cinsiyete göre anlamlı farklılık saptanmıĢtır ve erkek öğrenciler kızlara göre daha yüksek ortalama puana sahiptir (p<0.000). Dizüstü bilgisayar kullanımı nedeniyle karĢılaĢılan sorunlardan “ağırlığının fazla olması nedeniyle taĢınmasının bireyi yorması” ve “bilgisayarın aĢırı ısınması” cinsiyete göre anlamlıdır (p<0.005). Anahtar Kelimeler: Üniversite öğrencisi, Dizüstü bilgisayar, Ergonomi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 32 KULLANICI MERKEZLĠ TASARIM EĞĠTĠMĠ: ERGONOMĠ DERSĠ ÖRNEĞĠ Burçak ALTAY1 Dr., Bilkent Üniversitesi Güzel Sanatlar Tasarım ve Mimarlık Fak. Ġç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Böl., 06800 Bilkent Ankara 1 Mekan tasarım sürecinde tasarımcı çoğunlukla ya kendi deneyimlerine, ya da oluĢturduğu „normal, standart‟ bir kullanıcı varsayımına dayanmaktadır. Bu, genellikle yapılı çevreyle kullanıcı arasında uyumsuzluğa yol açmaktadır. Bu çerçevede Bilkent Üniversitesi Ġç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölümü ikinci sınıfta verilen Ergonomi dersinin, temel amacı kullanıcı-merkezli bir tasarım anlayıĢını öğrencilere aĢılamaktır. Bunun için öğrencilerin derse birebir katıldığı üç çalıĢma üzerinde durulacaktır. Ġlkinde empatik modelleme ile öğrenciler koltuk değneği/tekerlekli sandalye veya göz bağıyla üniversite kampüsünü deneyimleyerek, değiĢik kullanıcıların çevreyi algılayıp yaĢamalarını farkedebilmektedirler. Ġkinci çalıĢmada ergonomik sandalye tasarlayıp üreten öğrenciler, ardından tüm üretilen sandalyeleri deneyerek karĢılaĢtırmalı olarak değerlendirmektedirler. Son etkinlikte ise öğrenciler Ģehirde kapalı bir kamu mekanını evrensel tasarım ve ergonomik kriterler açısından incelemekte, ve sunmaktadırlar. Böylece öğrenciler, „farklı kullanıcı‟, „tasarımcı‟, „değerlendirici‟ gibi rollerle kendilerinin ve arkadaĢlarının tasarımlarını ve yapılı çevreyi deneyimlemekte, mesleki sorumlulukları ile kullanıcılarla ilgili algılarını tekrar yapılandırma olanağı bulmaktadırlar. Anahtar kelimeler: Kullanıcı merkezli tasarım, Evrensel tasarım, Ergonomi eğitimi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 33 ĠLKÖĞRETĠM DERSLĠKLERĠNDE RENK ERGONOMĠSĠ: TRABZON ÖRNEĞĠ Muteber ERBAY1, Tülay ZORLU1 Yrd. Doç. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Ġç Mimarlık Bölümü, Kanuni Kampüsü, 61080 Trabzon 1 Eğitim, kurumsal olarak ilköğretimle baĢlar. Aile ortamından ayrılan birey, 6-14 yaĢ grubu içerisinde zamanının büyük bir çoğunluğunu geçireceği, kurumsal eğitimin ilk durağı olan ilköğretimle tanıĢır. Bireyin öğrenme düzeyinin artmasında okul yapılarının konfor koĢulları büyük bir önem kazanmaktadır. Özellikle görsel konfor öğelerinden renk, insanın zihinsel ve fiziksel aktivitesi üzerinde etkili olmakta, psikolojik olarak da etkilemektedir. Bu yönüyle mekan içerisinde donatı, malzeme, ısı ve ıĢık ergonomisi kadar değer kazanmaktadır. Bu çalıĢma eğitim ile mekan iliĢkisini renk bağlamında incelemeyi amaçlamaktadır. Trabzon ili içerisinde merkezde bulunan ilköğretim kurumlarının dersliklerinde renk ile ilgili bir tespit çalıĢması yapılacak, bu konu ile ilgili duyarlılık ortaya konmaya çalıĢılacaktır. Anahtar Kelimeler: Görsel konfor, Renk Ergonomisi, Eğitim yapılarında renk, Algı ve renk. 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 34 ĠLKÖĞRETĠM DERSLĠKLERĠNDE ERGONOMĠK AÇIDAN BĠR DEĞERLENDĠRME: TRABZON ÖRNEĞĠ Tülay ZORLU1, Muteber ERBAY1 1 Yrd. Doç. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Ġç Mimarlık Bölümü Kanuni Kampüsü, 61080 Trabzon Öğrenme-öğretme sürecinde, amaçlanan davranıĢların kazandırılmasında öğrenme ortamlarındaki fiziksel koĢulların rolü büyüktür. Bu sebeple eğitim programının amaçlarının çok iyi etüt edilerek eğitim mekânlarının bu doğrultuda planlanması gerekir. Eğitim yapılarında derslikler öğretim metotlarına uygun olarak, grup çalıĢması, sunu, sergi, üretileni paylaĢma, iletiĢim kurma gibi etkinliklere cevap verebilecek niteliklerde olmalıdır. Sınıflarda özellikle masa ve sandalyeden oluĢan çalıĢma birimlerinde form ve malzemenin yanı sıra boyutların çocuğun yaĢ grubunun antropometrik boyutlarına uygunluğuna dikkat edilmelidir. Aksi takdirde fiziksel rahatsızlıklar, uzun vadede sağlık problemleri, konsantrasyon sıkıntıları oluĢturmakta ve eğitimde verimlilik azalmaktadır. Bu nedenle eğitim yapılarının ve özellikle dersliklerin öğrencinin öğrenme becerilerini arttıracak, fiziksel ve psiko-sosyal tüm gereksinmelerini karĢılayacak, yeterli konfor, sağlık ve güvenlik koĢullarını sağlayacak Ģekilde ergonomik tasarlanması gerekmektedir. Ġlköğretim okullarındaki dersliklerde ergonomik tasarımın önemini ortaya koymayı amaçlayan bu çalıĢma kapsamında Trabzon ili merkezinde belirlenen ilköğretim okullarındaki dersliklerde mevcut duruma iliĢkin bir tespit çalıĢması yapılacaktır. ÇalıĢmada konuya iliĢkin literatür araĢtırmasının ardından Trabzon ili merkezinde belirlenen ilköğretim okullarındaki derslikler; boyut, örgütlenme karakteri ve bu dersliklerdeki sıra boyutlarının çocukların antropometrik boyutlarına uygunluğu ergonomik açıdan değerlendirilecektir. Anahtar Kelimeler: Ergonomi, Eğitim Ergonomisi, Ergonomik derslik tasarımı 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 35 ENGELLĠLER VE YAġLILAR AÇISINDAN ERGONOMĠ 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 36 HUZUREVLERĠNDE FĠZĠKSEL ÇEVRENĠN YAġLI VE ENGELLĠLERE UYGUNLUĞU Hamza ÇINAR1, Abdurrauf TUNCER2, Ali Rıza ARSLAN3 Doç. Dr., Gazi Üniversitesi Teknik Eğitim Fak. Mobilya ve Dekorasyon Bölümü Teknikokullar, 06500 Ankara 2 Öğret., AlaĢehir Sümer Oral Mesleki Eğt. Mrk. Ağaç ĠĢleri Bölümü, 45600 AlaĢehir/Manisa 3 ArĢ. Gör., Afyon Kocatepe Üniversitesi Afyon M.Y.O. Malzeme ve Malz. ĠĢleme Tekn. Bölümü, Ġzmir yolu 7. km 02300 Afyonkarahisar 1 21. yüzyıl Türkiye‟sinde 8 milyondan fazla engelli, 65 yaĢ ve üzeri 5 milyon insan yaĢamaktadır. Herhangi bir fiziksel engelleri olmasa da “yaĢlı” olarak nitelendirilen bireyler ileri yaĢlarının getirdiği sağlık sorunları nedeniyle günlük yaĢamlarında engellerle karĢılaĢmaktadırlar. Hem Ġnsan Hakları Evrensel Beyannamesi hem de T.C Anayasası‟nın ilgili maddelerinde engellilerin korunmaları ve toplum hayatına intibaklarının sağlanmasına yönelik tedbirlerin alınması ile ilgili maddeler vardır. Bu çalıĢmada rehabilitasyon merkezlerinde yaĢayan fiziksel engelli ve yaĢlı bireylerin yaĢam kalitesine yönelik karĢılaĢtıkları sorunların saptanması ve bu sorunların çözümüne yönelik önerilerin getirilmesi amaçlanmıĢtır. Bu amaç doğrultusunda ilk olarak anket ve gözlemler yapılarak sorunlar tespit edilmiĢ ve analizleri değerlendirme kapsamına alınmıĢtır. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) bünyesinde hizmet veren YaĢlı Bakım Huzurevi ve Rehabilitasyon Merkezlerinde yaĢayan yaĢlı ve engelli bireyler ve burada çalıĢan personelin, a) mobilya ve donatı elemanları b) yaĢam alanı özellikleri, c) sosyal etkinlik alanları, d) personelin çalıĢma ortamları, e) merkezin mimarisi ve konumunda sorunlar yaĢadıkları tespit edilmiĢtir. Anahtar Kelimeler : Tekerlekli sandalye kullanıcıları, YaĢlı, YaĢam kalitesi, Huzurevi, Engelli bireyler 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 37 YAġLILIK VE YAġLILARIN HAYATINI KOLAYLAġTIRABĠLECEK DIġ MEKAN TASARIMLARI Suat KASAP1 Yrd. Doç. Dr., Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 06800 ANKARA 1 Teknoloji, sağlık ve beslenme alanındaki geliĢmeler her ne kadar insan ömrünü uzatsa da bizi baĢka sorunlarla baĢbaĢa bırakmaktadır: “Artan YaĢlı Nüfusu ve YaĢlılık Sorunları”. YaĢlılık, beraberinde getirdiği çeĢitli fiziksel yetersizlikler dolayısıyla, insan etkinliklerini kısıtlayan bir süreçtir. Ülkemizde ve dünyada yaĢlı nüfusun hızla artması ve yaĢam süresinin uzaması, yaĢlı insanların iç ve dıĢ mekânlarındaki Ģartlarının incelenerek iyileĢtirilmesi beklentisini de arttırmaktadır. YaĢlı insanların fizyolojisine uygun olmayan tasarımlar onları sınırlandırıyorsa yapılması gereken yaĢlı insanların gereksinimlerine göre tasarımdır. YaĢlılığa bir ergonomi uygulaması olarak yaklaĢtığımızda, çevreye uyum sağlamakta zorlanan yaĢlılar yönelik, fiziksel kayıpları en aza indirmeyi amaçlayan tasarımlar yaĢlılar için önemli bir çalıĢma olacaktır. ÇalıĢmamızda tasarımlarımıza dıĢ mekân tasarımları olarak odaklandık ve. dıĢ mekan tasarımları dahilinde ise bankacılık uygulamalarında, ulaĢımda, teknoloji kullanımındaki (cep telefonu kullanımı) tasarımlarını örnekledik. Görüldüğü üzere ergonomik tasarımların uygulandığı fiziki çevrelerle ve doğru uygulamalarla yaĢlılarımızın hayatın her alanında zorluk çekmesine sebep olan sorunlar en aza indirgenerek onlara ve aslında bizim geleceğimize daha sağlıklı, rahat, güvenli alanlar yaratmıĢ olacağız. Anahtar Kelimeler : YaĢlılık, YaĢlılar için tasarım, Ergonomi ve yaĢlılık, Ürün ve hizmet tasarımı ve Ergonomi, Günlük yaĢamda ergonomi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 38 GÖRME ENGELLĠLERĠN GĠYSĠ SATIN ALIRKEN KARġILAġTIKLARI SORUNLAR Sevim AYDĠNÇ BÖLAT1,Hatice YÜKSEL2 1 Yrd.Doç.Dr.,Ġstanbul Aydın Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Moda ve Tekstil Tasarımı Bölümü, Ġstanbul 2 Öğr.Gör.,Ġstanbul Aydın Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Moda ve Tekstil Tasarımı Bölümü, Ġstanbul Görme engelli, gözde veya beyinde oluĢan bir bozukluğa veya hastalığa bağlı olarak görme yetisi azalmıĢ veya görme yetisini tamamen kaybetmiĢ kiĢidir. Ancakbu bireyler, çoğu zaman kentsel mekan düzenlemelerinin uygun olmaması nedeniyle eğitim, çalıĢma, sağlık vb. haklarından neredeyse mahrum kalarak sosyal çevreden kopmakta ve çoğu zaman özel ihtiyaçlarını karĢılayamamaktadır. Bu durum dikkate alındığında önem kazanan ve incelenmesi gereken konulardan biri de, giysi alıĢveriĢi sırasında karĢılaĢtıkları sorunlardır. Bu araĢtırmada görme engelli tüketicilerin giysi satın alırken, mağaza içi donanımından ve hazır giyim ürünlerinin görme engelli tüketicilere uygun üretilmemesinden dolayı karĢılaĢtıkları sorunlar belirlenmeye çalıĢılmıĢtır. AraĢtırmada betimsel yöntem kullanılmıĢtır. Hazırlanan anketler Ankara ili sınırları içerisindeki 172 görme engelliye uygulanmıĢtır. AraĢtırma bulgularına göre; giysi seçiminde zorluk yaĢadıkları, giyimmağazalarının görme engelli tüketicilerin kolay ve güvenli bir Ģekilde alıĢveriĢ yapmalarına uygun olmadığı görülmüĢtür.Toplumsal yaĢama katılımlarını sağlamak için yapılmasıgerekenlerin yasa ve yönetmeliklerle belirlenmesine rağmen, tanımlanangerekliliklerin üretime, kent yaĢamına ve mimariye yeterince yansımadığı sonucuna varılmıĢtır. Anahtar Kelimeler: Görme, Engelli, Giysi, Tasarım ve satın alma 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 39 SAĞLIK HĠZMETLERĠNDE ENGELLĠLERE YÖNELĠK ERGONOMĠ YAKLAġIMI Z.Figen ANTMEN1 , S.Noyan OĞULATA2 , Emre DAĞAġAN3 Öğr. Gör., Çukurova Üniversitesi Müh. Mim. Fak. Endüstri Mühendisliği Bölümü, Adana 2 Yrd. Doç. Dr., Çukurova Üniversitesi Müh. Mim. Fak. Endüstri Mühendisliği Bölümü, Adana 3 Çukurova Üniversitesi Müh. Mim. Fak. Endüstri Mühendisliği Bölümü, Adana 1 Bu çalıĢma, hastanelere baĢvuran engellilerin muayene öncesi ve sonrası resmi iĢlemlerle ilgilenmek için, inceleme birimleri ve poliklinikler arasında defalarca geliĢ gidiĢlerinden yola çıkılarak onların daha rahat ve kısa sürede iĢlemlerini tamamlamaları gözetilerek hazırlanmıĢtır. Bu iĢlemler sırasında insanların kısa ve uzun mesafeleri yürüdükleri, merdiven inip çıktıkları, ayakta ve oturarak beklemek zorunda kaldıkları ve tuvalet ziyareti yapma gereği oluĢtuğu gözlenmiĢtir. Muayene sırasında soyunup giyinmek, muayene masasına uzanmak durumunda kalabilmektedirler. Tüm bunlar sağlam insanı yoran, hasta insanı zorlayan, engelli hastayı büsbütün yıpratan iĢlerdir. ÇalıĢma süreci boyunca sağlık hizmetlerinde engelli hastaların karĢılaĢtığı güçlükler ergonomik açıdan ele alınmıĢtır. Yapılan anket çalıĢmasıyla engelli kiĢilerin hastanenin fiziksel koĢulları hakkındaki görüĢleri alınmıĢ, bu görüĢleri doğrultusunda iyileĢtirme önerileri sunulmuĢtur. Anket sonuçları bilgisayar ortamına aktarılarak SPSS 15 programıyla sonuçlar analiz edilmiĢtir. Ayrıca uygulama olarak, Adana Özel Ortadoğu Hastanesinin fiziksel açıdan ortaya konan standartlarla birlikte değerlendirilmesi yapılmıĢtır. Anahtar Kelimeler : Ergonomi, Sağlık hizmetleri, Engelli hastalar 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 40 BĠR ÜNĠVERSĠTE YERLEġKESĠNĠN ENGELLĠ DOSTLUĞU DÜZEYĠNĠN TESPĠTĠ AĢkıner GÜNGÖR 1, Ozan ÇAPRAZ 2, M. UlaĢ KOYUNCUOĞLU 2 1 Doç. Dr., Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Fak. Endüstri Mühendisliği Bölümü, Kınıklı YerleĢkesi, Denizli 2 YL öğrencisi, Pamukkale Üniversitesi, Mühendislik Fak. Endüstri Mühendisliği Bölümü, Kınıklı YerleĢkesi, Denizli Bu çalıĢma, ülkemizin en önemli sorunlarından birisi olan, yaĢam alanlarının ergonomik ilkeler altında engelli bireyleri de kapsayacak Ģekilde geliĢtirilmesine katkı sağlamayı amaçlamaktadır. ÇalıĢmada, bir üniversite yerleĢkesinde yer alan açık ve kapalı alanların, engelli bireyler tarafından “eriĢilebilirliği ve kullanılabilirliği” analitik tekniklerle irdelenmiĢtir. Değerlendirme görme ve bedensel engellilik durumlarını kapsamaktadır. Engelli bireylere yönelik eriĢilebilirlik ve kullanılabilirlik kriterleri literatürden elde edilmiĢtir. ÇalıĢma kapsamında çok kriterli karar verme yöntemlerinden Analitik HiyerarĢi Prosesi (AHP), engelli bireylerin bakıĢ açısı ile bu kriterlerin önem derecelerinin belirlenmesinde, Bulanık TOPSIS ve AğırlıklandırılmıĢ 0-1 Puanlandırma yöntemi ise üniversite yerleĢkesindeki alanların engelli dostluğu yönünden toplam puanlarının elde edilmesi için kullanılmıĢtır. ÇalıĢmada elde edilen bulgular, üniversitenin yerleĢkesinin engelliler açısından geliĢtirilmesine yardımcı olacaktır. ÇalıĢmanın diğer eğitim kurumlarında da benzer çalıĢmaları tetiklemesi beklenebilir. Anahtar Kelimeler: Engelli ergonomisi, Engelli dostluk düzeyi, AHP, Bulanık TOPSIS 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 41 YAġLANMA, EV GÜVENLĠĞĠ VE ERGONOMĠ Velittin KALINKARA1 Prof.Dr., Pamukkale Üniversitesi Denizli Meslek Yüksekokulu, 20070 Çamlık -DENĠZLĠ 1 Dünya nüfusu hızla yaĢlanmasına karĢın tüketici olarak yaĢlı nüfusun özellikleri ve gereksinimleri konusunda çok az Ģey bilinmektedir. Fizyolojik, psikolojik ve algısal fonksiyonlarında azalmaya karĢın pek çok yaĢlı insan sağlıklı, genç insanlara göre tasarlanmıĢ ürünleri kullanmaya zorlanmakta, mevcut ürünleri yeteneklerine / limitlerine uydurmaya çalıĢmaktadır. Hızlı teknolojik geliĢme piyasadaki ürün çeĢidini artırırken, yaĢlının yaĢamını sürdürdüğü çevre ile olan iliĢkilerini çok az olumlulaĢtırdığı anlaĢılmaktadır. Günlük yaĢamı her yönü ile farklılaĢtıran bu geliĢmelerin yaĢlıların yaĢamına ve yaĢama alanlarına uygulanması karĢılaĢılan sorunların çözümünde önemli bir faktördür. YaĢlanan insanların bu hızlı teknolojik değiĢime nasıl ayak uyduracağı ve bu konuda toplumun hazır oluĢ düzeyi yaĢlının-yakın çevre ile iliĢkilerini etkileyecektir. Bu konuda yalnızca yaĢlıların değil, bilim insanları, politikacılar, üretici ve tasarımcıların da yaĢanır çevrelerin, araçların ve koĢulların sağlanması konusunda çaba göstermeleri gerekir. Yeni teknolojilerin iĢle ilgili fiziksel güce ihtiyacı azaltma, iletiĢimi kolaylaĢtırma, dıĢ dünya ile sağlıklı iliĢkiler kurma ve güvenliği artırma gibi yaĢlılara pek çok olumlu katkısı vardır. Teknolojinin yaĢlının refahını ve yaĢam kalitesini artırma yönünde kullanılması, yakın çevrenin güvenli olarak tasarımında, kazaların minimuma indirilmesinde ve uygun olmayan çevrenin yarattığı olumsuzluklardan kaynaklanan sağlık giderlerinin en aza indirilmesinde yararlı olacaktır. Bu nedenle yakın çevre, teknolojik sistemler ve araç-gereçler tasarımlanırken potansiyel kullanıcılarla, onların gereksinim ve limitlerinin bilinmesi, değiĢen demografik yapı ve bunun doğurduğu sonuçların evrensel ergonomik tasarımlarla çözümlenmesi gerekmektedir. Bu derleme tebliğde yaĢlanan nüfus, özellikleri, yakın çevre, ev ve ev araçlarından kaynaklanan olumsuzluklar ve güvenliği artıracak ergonomik çözüm yolları üzerinde durulacaktır. Anahtar Kelimeler: YaĢlanma, Ev güvenliği, Ergonomi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 42 AMPUTE FUTBOL OYUNCULARININ VÜCUT ÖZELLĠKLERĠNE UYGUN SPOR GĠYSĠSĠ TASARIM UYGULAMALARI Emine UTKUN1 , Ziynet ÖNDOĞAN2 , Serkan ÇINARLI3 Öğr. Gör., Denizli Pamukkale Üniversitesi Buldan Meslek Yüksekokulu, 20400 Buldan Denizli 2 Prof. Dr., Ege Üniversitesi Tekstil Mühendisliği Bölümü, 35100 Ġzmir 3 Yrd. Doç. Dr., Ġzmir Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 35350 Ġzmir 1 Bu çalıĢmanın konusunu bedensel engelli grubu içinde yer alan ampute futbol oyuncuları oluĢturmaktadır. KiĢinin kol, bacak, ayak veya elinin tümünün veya bir kısmının olmaması durumuna “amputasyon” denir. Ampute futbol bir bacağı olmayan sporcuların kanedyen kullanarak oynadıkları bir futbol türüdür. Kanedyen koltuk altından değil dirsekten güç alarak yürümeye yardım eden yardımcı bir aparattır. Bu çalıĢmanın amacı bedensel engelli bireyler içinde yer alan ampute futbol oyuncularının vücut özellikleri dikkate alınarak spor giysisi tasarım uygulamaları sunmaktır. Giysi tasarımları bu konuda daha önce yapılmıĢ olan “Ampute Futbol Oyuncularının Spor Giysisi Sorunlarına Yönelik Pazar AraĢtırması” çalıĢmasının sonuçları dikkate alınarak gerçekleĢtirilmiĢtir. Bir sonraki hedef ise tasarlanan bu giysilerin prototiplerinin üretilerek oyuncular tarafından giyim konforu açısından değerlendirilmesinin sağlanmasıdır. Anahtar Kelimler: Spor giysisi, Engelli, Ampute, Ergonomi. 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 43 ENGELLĠ ÇALIġANLARA YÖNELĠK ALGILANAN TUTUMLARIN Ġġ TATMĠNĠ ÜZERĠNE ETKĠSĠ Nuran BAYRAM1, Metin TEKCAN2, Serpil AYTAÇ3 Doç. Dr., Uludağ Üniversitesi, ĠĠBF, Ekonometri Bölümü, 16059 Görükle Bursa 2 Dr., BOSCH, Bursa 3 Prof. Dr., Uludağ Üniversitesi, ĠĠBF, ÇalıĢma Ekonomisi ve Endüstri ĠliĢkileri Bölümü, 16059 Görükle Bursa 1 Engelli sorunu, yalnızca engelli bireylerin ya da ailelerinin karĢı karĢıya bulunduğu bir sağlık sorunu değil, sosyal boyutlarıyla toplumu yakından ilgilendiren ve tüm bireylerin ortak çabasını gerektiren bir konudur. ĠĢ bulmaktan, fiziksel, duygusal ve sosyal yaĢama uyum sağlamaya kadar uzanan bir dizi sorunlarla topluma entegre olmaya çalıĢan engellilerin çalıĢma hayatında karĢılaĢtıkları sorunlar sadece fiziksel çevreye uyum sağlamanın dıĢında, psikolojik duyarlılıkları ve çevrenin kendilerine karĢı tutumlarıyla da Ģekillenmektedir. Engelli bireyin iĢinde daha verimli olması ve kendisine uygun bir iĢ bulunmasında önemli bir etken olan mesleki rehabilitasyon hizmetleriyle; bireyin çalıĢma kapasitesini ortaya çıkarmak ve arttırmak, engelli bireylerin sakatlıkları değil, çalıĢma kapasitesi ve özellikleri üzerinde durmak, onlara çeĢitli alanlarda çalıĢma fırsatları yaratmak, çalıĢma yaĢamının içine katılanları iĢe alıĢtırmak ve onları iĢ yaĢamının zorluklarına karĢı korumak toplum olarak hedefimizdir. Bu çalıĢmada engellilere yönelik toplumsal sorumluluğunu yerine getiren bir firmada istihdam edilen engelli çalıĢanların, diğer çalıĢanlar ve yöneticiler tarafından kendilerine yönelik tutumları nasıl algıladıkları sorgulanmaktadır. Ayrıca firma olarak yapılan fiziksel ergonomik iyileĢtirmelerin engelli çalıĢanlar üzerindeki etkisi, iĢ sağlığı ve güvenliği açısından engellilerin özsaygı ve iĢ tatmin düzeyleri ölçülerek, ileride yapılacak yönetsel çalıĢmalar ve ergonomik iyileĢtirmelerde bir ön bilgi sağlanması amaçlanmaktadır. Anahtar kelimeler: Engelli çalıĢan, tutumları algılama, iĢ tatmini, özsaygı 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 44 FĠZĠKSEL ERGONOMĠ 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 45 BĠR GÜRÜLTÜ KAYNAĞININ ÇEVREYE ETKĠSĠNĠN MONTE CARLO YÖNTEMĠ ĠLE ĠNCELENMESĠ R. Aykut ARAPOĞLU1, Semih ERGĠN2 Yrd. Doç. Dr., EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Müh. Mim. Fak. MeĢelik YerleĢkesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 26480 EskiĢehir 2 Yrd. Doç. Dr., EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Müh. Mim. Fak. MeĢelik YerleĢkesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü, 26480 EskiĢehir 1 Gürültünün, maruz kalan insanlara ve çevreye olan - iĢitme kaybı, verim düĢüklüğü, iĢ güvenliği riski gibi olumsuz etkileri uzun yıllardır bilinmektedir. Literatürde yapılan çalıĢmalarda çoğunlukla bir veya birden çok sayıda noktasal gürültü kaynağının çevreye yaydığı gürültü belirlenmiĢtir. Bu çalıĢmanın amacı, bir gürültü kaynağının çevreye yaydığı gürültüyü Monte Carlo yöntemi ile tahmin etmektir. Üzerinde çalıĢılan güç seviyesi bilinen gürültü kaynağının, tek boyutlu, doğrusal ve sürekli olduğu varsayılmıĢtır. Monte Carlo yöntemi ayrıca, doğrusal olmayan gürültü kaynağı ile ölçüm noktası arasında engel bulunması durumunda da sonuç vermektedir. Anahtar Kelimeler: Gürültü belirleme, Sürekli gürültü kaynağı, Monte Carlo Yöntemi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 46 ĠNTEGRAL HESAP KULLANILARAK SÜREKLĠ BĠR GÜRÜLTÜ KAYNAĞININ ÇEVREYE ETKĠSĠNĠN ĠNCELENMESĠ Semih ERGĠN1 , R. Aykut ARAPOĞLU2 Yrd. Doç. Dr., EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Müh. Mim. Fak. MeĢelik YerleĢkesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü, 26480 EskiĢehir 2 Yrd. Doç. Dr., EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Müh. Mim. Fak. MeĢelik YerleĢkesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 26480 EskiĢehir 1 Gürültü, günümüzün en önemli endüstriyel ve çevre sorunlarından biridir. Endüstriyel iĢ makine ve teçhizatlarından kaynaklanan sesler, bir iĢ ortamındaki (kapalı/açık) gürültünün en büyük sebebidir. ĠĢ ortamlarında gerektiği ölçüde yeterli ve etkili tedbirler alınmadığı takdirde, gürültünün çalıĢanlara ve çevreye dönük önemli ölçüde zararı olmaktadır. Örneğin makine endüstrisinde sıklıkla kullanılan yüksek devirli kalıp büküm makineleri, saç kesme tezgâhları, motorlar ve havalandırma sistemine ait klimalar birer gürültü kaynağıdır. Benzer Ģekilde, bir inĢaat veya demiryolu/karayolu yapım Ģantiyesindeki iĢ makineleri, açık iĢ ortamında üretilen gürültüye verilebilecek en yaygın örneklerdir. Bu çalıĢmada, uzun bir doğru boyunca sürekli dağılmıĢ bir gürültü kaynağını modellemek amacıyla analitik bir yöntem önerilmektedir. Önerilen bu yöntem, integral hesabını temel almaktadır. Yöntem sayesinde, gürültü kaynağının çevresinde hangi seviyede gürültü olduğu tespit edilecektir. Anahtar Kelimeler: Gürültü belirleme, Sürekli gürültü kaynağı, Ġntegral hesap 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 47 SĠNĠR SĠSTEMĠNĠN FONKSĠYONEL ANATOMĠSĠ VE ERGONOMĠ Behice DURGUN1 Prof. Dr., Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı, 01330 Adana 1 Günümüzde bilim ve teknolojideki geliĢmeler büyük bir hızla artmakta, sürekli yeni alanlar ortaya çıkmakta ve ergonomi de bu geliĢmelerden etkilenmektedir. Disiplinlerarası karakterinden dolayı, ergonomi sinir bilimleri ile bir kesiĢim alanı oluĢturur. Sinir sistemi vücudun içinden ve çevreden gelen gelen uyarıları alıcılar aracılığıyla alır, bunları iĢler ve uyarana yanıt verir. Böylece, tutma, kavrama, cisimleri hareket ettirme, yük taĢıma gibi fiziksel ögelerin yanısıra duyular, hafıza, dikkat, vizyon, karar verme, planlama, strateji geliĢtirme, moral değerler ve stresle baĢa çıkma gibi zihinsel ögeleri de denetleyen temel mekanizma olarak rol oynar. Ġnsan sinir sisteminin fonksiyonel anatomisinin bilinmesi; günlük yaĢam ve insan– teknoloji etkileĢiminde duyu-motor entegrasyonu, fiziksel ve zihinsel performans, tasarım ve otomasyon sistemlerinin anlaĢılması ve geliĢtirilmesi için yeni ufuklar açar. Sinir sistemi-ergonomi kesiĢim alanı; havacılık, otomotiv sanayi, robotik ve psikososyal konularda teorik ve pratik yaklaĢım sağlayarak, insanın gereksinimi, yeteneği ve sınırlılıklarıyla uyumlu, etkin ve güvenli iĢ ortamı oluĢmasına katkıda bulunur. Anahtar Kelimeler : Nöroanatomi, Ergonomi, Otomasyon, DavranıĢ, Performans 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 48 FARKLI FAKÜLTELERDEKĠ ÖĞRENCĠLERĠN GÖRME YETENEKLERĠNĠN ÖLÇÜLMESĠ VE SONUÇLARIN VERĠ MADENCĠLĠĞĠ ĠLE DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Serap Ulusam SEÇKĠNER1, Yunus EROĞLU2, Nevcihan TORAMAN3 Y.Doç.Dr., Gaziantep Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 27310, Gaziantep 2 ArĢ.Gör., Gaziantep Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 27310, Gaziantep 3 Gaziantep Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 27310, Gaziantep 1 Günlük yaĢamımızda ve iĢ yaĢamımızda baĢarılı olabilmemiz için görme yeteneklerimizin yani optik duyu kanalımızın sınırlarını bilmemiz önemlidir. Bu çalıĢmada, farklı fakültelerde öğrenim gören öğrencilerin görme yeteneklerini ve görüĢ keskinliklerini ölçmek için Stereo Optical Vision Tester cihazı kullanılmıĢtır. Bu test, kiĢilerin görme yeteneklerine göre iĢ yapabilme sınırlarının belirlenmesine yardımcı olabileceği gibi görme yeteneklerine uygun iĢleri seçmelerine ve yatkın oldukları alanlarda kendilerini geliĢtirmelerine de katkı sağlamaktadır. Yapılan testin sonucunda öğrenciler uygun oldukları iĢ gruplarına göre sınıflandırılmıĢlardır. Elde edilen test verileri, Tanagra 1.4 veri madenciliği programı ile detaylı analiz edilmiĢ ve görüĢ parametreleri arasında anlamlı kurallar ve iliĢkiler keĢfedilmiĢtir. Ayrıca öğrencinin mezun olacağı bölüm ile kendisine uygun olan meslek arasında bir karĢılaĢtırma yapılmıĢtır. Farklı bölümlerde okuyan öğrencilerin farklı görme yeteneklerine ve görüĢ keskinliklerine sahip oldukları da saptanmıĢtır. Anahtar Kelimeler: Görme yeteneği, GörüĢ keskinliği, Stereo Optical Vision Tester, Veri madenciliği 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 49 SES DAĞITICI ELEMANLARIN SESĠN NESNEL PARAMETRELERĠ ÜZERĠNDEKĠ ETKĠSĠNĠN SULTANBEYLĠ KÜLTÜR MERKEZĠ ÇOK AMAÇLI SALON ÖRNEĞĠNDE ARAġTIRILMASI Mustafa KAVRAZ1 1 Yrd. Doç. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü, 61080 Trabzon Mimari yapıların iç mekan tasarımları fiziksel konforun sağlanması açısından önem taĢımaktadır. Bu bakımdan konferans, konser, sinema, vb. salonlar akustik açıdan mekan içerisindeki ergonomik koĢulları sağlamak durumundadır. Bu çalıĢma; tasarımı çalıĢmanın yazarı tarafından yapılmıĢ olan Sultanbeyli Kültür Merkezi Çok Amaçlı Salonunda (Ġstanbul) yan duvar yüzeyleri üzerinde bulunan ses dağıtıcı elemanların sesin nesnel parametreleri üzerindeki etkisini araĢtırmaktadır. Bunun için öncelikle salon, içerisindeki tüm fiziki koĢullar sabit tutularak yan yüzeylerdeki ses dağıtıcı elemanların değiĢik yerleĢim durumları için modellenmiĢtir. Daha sonra tüm modeller için ODEON Version 10 programı ile sesin nesnel parametrelerine iliĢkin değerler elde edilmiĢ ve değerlendirmeler yapılmıĢtır. Değerlendirmeler, salonlar için en önemli göstergeler arasında yer alan Reverberasyon Süresi (T30), Erken Düşme Süresi (EDT) ve Netlik (C80) için yapılmıĢtır. Salonda ses dağıtıcı elemanların yer almadığı durum temel değer (base case) olarak ele alınarak, ses dağıtıcı elemanların değiĢik yerleĢim durumlarının nesnel parametreler üzerindeki değiĢim etkisi ISO 3382'de belirtilen jnd (just noticeable difference) değerleri çerçevesinde ortaya konulmuĢtur. Anahtar Kelimeler: Jnd, Ses dağıtıcı, Sesin nesnel parametreleri 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 50 RADON GAZININ KÖMÜR OCAĞINDA ÇALIġAN ĠġÇĠLER ÜZERĠNDEKĠ ETKĠSĠ Sefa UZBEY1 ,Eyüp TEL2 ,Nesli ALBAYRAK3 1 2 Öğr.Gör., Hitit Üniversitesi Müh. Fak. Makina Müh. Böl. Fizik Anabilim Dalı Çorum Doç.Dr., Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü, Osmaniye 3 Çekmece Nükleer AraĢtırma ve Eğitim Merkezi (ÇNAEM), Ġstanbul Yerkabuğunda bulunan çok uzun yarı ömürlü doğal radyoaktif kaynakların ve bunların bozunma ürünlerinin toprak, kayalar, yapı malzemeleri, insanların maruz kaldığı radyasyon ıĢınlanmalarının temelini oluĢturmaktadır. Bu radyoaktif kaynakların çevresel ortamlardaki varlığı düzgün bir dağılım göstermediği görülmüĢtür. Radon, uranyumun bozunumu sonucu oluĢan radyumdan gelen ve doğada bulunan tek radyoaktif gazdır. Radon gazının kaynağının uranyum olması ve uranyumun her yerde farklı miktarlarda bulunması nedeni ile topraklardaki ortalama değerinin belinlenmesi gerekmektedir. Türkiye‟de Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK)‟nun Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği‟nde radon için izin verilen konsantrasyon seviyeleri yıllık ortalama olarak, yer altı madenleri için 1000 Bq/m3 olarak belirlenmiĢtir. Bu çalıĢmada Çorum‟da bulunan kömür ocağında radon gazı ölçümü yapılmıĢtır. Kömür ocağının farklı derinliklerindeki farklı noktalarına 28 adet pasif radon iz detektörü (Cr-39) yerleĢtirilmiĢtir. Detektörler yaklaĢık 54 gün ortamda bırakılmıĢ ve süre sonunda dıĢ ortamla olan bağlantısı kesilerek analizlenmiĢtir. Ölçülen ortalama radon aktivite konsantrasyonu 215,9 Bq/m3 olarak bulunmuĢtur. Bu sonuçların TAEK‟in maden ocakları için belirlediği değerin altında olduğu görülmüĢtür. Anahtar Kelimeler: Radon aktivite konsantrasyonu, Radon gazı, Maden ocaklar 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 51 ERGONOMĠK AÇIDAN GÜRÜLTÜ PROBLEMĠ VE TEKSTĠL SEKTÖRÜNDE ANALĠZĠ Emre ÖZEL1, Mustafa TÜRENGÜL2 ArĢ.Gör., Dumlupınar Üniversitesi Müh. Fak. Merkez YerleĢke Endüstri Mühendisliği Bölümü, 43100 Kütahya 2 Yrd.Doç.Dr., Dumlupınar Üniversitesi Müh. Fak. Merkez YerleĢke Endüstri Mühendisliği Bölümü, 43100 Kütahya 1 Teknolojinin hızla ilerlemesi ile, geliĢen makinalar ve bunların kullanımı esnasında ürettikleri sesler yani endüstriyel geliĢmenin bir yan ürünü olan endüstriyel gürültü, önemli bir sorun haline gelmiĢtir. Endüstriyel geliĢim sürecinde bulunan ülkemizde de ortaya çıkan birçok sosyal problem arasında, iĢçi sağılığını ve iĢ güvenliğini tehdit eden gürültü kirliliği problemi ilk sıralara çıkmıĢtır. Bu gerçek, iĢgörenlerin rahatsız olmasından baĢlayıp, iĢin zorlaĢmasına, verimlilikte düĢmelere, hatta sağlık yönünden kalıcı kayıplara kadar artan olumsuz etkiler oluĢturmaktadır. Bununla da kalmayıp, iĢverenlere ve ülke ekonomilerine de önemli yük getirmektedir. Maruz kalınan gürültü düzeyleri bakımından Tekstil sanayii, özellikle iplik ve dokuma fabrikaları, en riskli çalıĢma alanlarından birisi olarak karĢımıza çıkmaktadır. Bu çalıĢmada; Kütahya‟da faaliyet gösteren üç adet dokuma fabrikasında ses düzeylerinin belirlenmesi, standartlarla karĢılaĢtırılması ve çalıĢanlar açısından riskli bölgelerin belirlenebilmesi için gürültü haritalarının oluĢturulması amaçlanmıĢ ve gerekli ölçümler yapılmıĢtır. Ayrıca, çalıĢanların gürültü hakkındaki yakınmalarını ölçmek için bir anket formu hazırlanmıĢ ve çalıĢan iĢçilere yüz yüze görüĢme yöntemiyle sorulmuĢtur. Anahtar Kelimeler: Ergonomi, Gürültü ölçümü, Gürültü haritası, Tekstil fabrikaları 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 52 Ġġ GÜVENLĠĞĠ 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 53 ĠġÇĠ SAĞLIĞI VE Ġġ GÜVENLĠĞĠ KAVRAMININ ĠġÇĠ, ĠġLETME VE ÜLKE EKONOMĠSĠ ÜZERĠNDEKĠ ETKĠLERĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Özay Umut TÜRKAN1 Yrd. Doç. Dr., Balıkesir Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, ÇağıĢ YerleĢkesi, 10145 Balıkesir 1 Ġsrafı her aĢamada yok ederek maliyetleri en aza indirmenin rekabette baĢarı için temel Ģart haline geldiği ve bu doğrultuda her Ģeyin yalınlaĢtırıldığı günümüz iĢ organizasyonlarında ana hedef, kırılganlaĢan üretimin sürekli akıĢının sağlanması ve böylelikle iĢletme yatırımlarının verimli bir Ģekilde açığa çıkarılmasıdır. ĠĢletmeler, bu hedeflerini gerçekleĢtirmek için ihtiyaç duyacakları her türlü donanımı bedeli mukabilinde satın alma yeterliliğinde olabilirler. Ancak rekabette farkı yaratan, insan faktörünün üretime yansıyan katkısıdır. Uygun çalıĢma koĢullarına sahip iĢçilerin birikimlerini ve yeteneklerini daha baĢarılı Ģekilde sürece aktardıkları bilinmektedir. Bu noktada iĢçilerin öncelikli beklentisi, ruhsal ve fiziksel sağlıklarının korunduğu güvenli bir iĢ ortamının sağlanmasıdır. ĠĢ kazaları ve meslek hastalıklarını azaltan iĢletmeler, iĢgücü ve iĢgünü kayıplarını en aza indirerek kaynaklarını daha verimli kullanabileceklerdir. Bu durum, ülke ekonomisi açısından insana yapılan yatırımların korunması, sağlık harcamalarının düĢmesi, vergi gelirinin artması gibi kazanımları da beraberinde getirecektir. Bu bildirinin amacı; çalıĢanların ruhsal ve fiziksel bütünlük içinde korunmalarının ifadesi olan iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği kavramının psikolojik, sosyal ve ekonomik sonuçlarını iĢ iliĢkisinin tarafları açısından değerlendirmektir. Anahtar Kelimeler: ĠĢçi sağlığı, ĠĢ güvenliği, YalınlaĢma, ĠĢ kazası, Meslek hastalığı 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 54 MOTORLU TESTERE OPERATÖRLERĠNĠN Ġġ GÜVENLĠĞĠNE ĠLĠġKĠN BĠLGĠ DÜZEYLERĠNĠN BELĠRLENMESĠ Muvaffak Osman ENGÜR1 Y. Doç. Dr., Ġstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü, 34473 Bahçeköy- Ġstanbul 1 Motorlu testere ile ağacı kesip devirme iĢleri tüm dünyada en tehlikeli iĢlerden birisi olarak bilinmekte ve bu süreçte diğer orman iĢleriyle karĢılaĢtırıldığında daha çok iĢçi yaralanmakta ya da ölmektedir. Bu çalıĢmada, Türkiye‟nin en çok odun üretimi yapılan bölgelerinde motorlu testere kullanan orman iĢçilerinin bir kontrol listesi ile iĢ güvenliği bilgi düzeyleri ortaya konulmuĢtur. Bunun için 20 sorudan oluĢan bir kontrol listesi hazırlanmıĢtır. Operatörler haberli ve habersiz olarak gözlenmiĢ ve çalıĢmaları görsel olarak kayıt altına alınmıĢtır. Soruların bazıları operatörlerle yapılan görüĢmeler ile bazıları ise gözlemler ve kayıtların ofis ortamında incelenmesi ile yanıtlanmıĢtır. Operatörlerin bilgi düzeyi, iĢi güvenli olarak gerçekleĢtirmek için gerekli olan kiĢisel koruyucular ve çalıĢma alanında güvenli davranıĢlar konusunda düĢük iken, testere güvenlik parçaları konusunda orta seviyededir. Ayrıca operatörlerin %96‟sının yaptıkları iĢ ile ilgili teknikler, güvenlik ve sağlık tehlikeleri, testere kullanımı ve bakımı konularında mesleki eğitim almadıkları, % 4‟ünün ise temel ya da ileri seviyede bir eğitim aldıkları belirlenmiĢtir. Anahtar Kelimeler: Motorlu testere, Operatör, ĠĢ güvenliği, Bilgi düzeyi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 55 TARIMDA KULLANILAN ĠLAÇLAMA MAKĠNALARINDA Ġġ GÜVENLĠĞĠ Hakan VELĠOĞLU1, Okray OREL2, Ali Ġhsan ACAR3, Ramazan ÖZTÜRK3 Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarım Alet ve Makina Test Merkezi Müdürlüğü, Yenimahalle Ankara 2 AraĢ. Gör., Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü, Ankara 3 Prof.Dr., Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü, Ankara 1 Bu çalıĢmada; güvenlik ile ilgili genel bir çerçeve çizen CE iĢareti, dolayısı ile 2006/42/AT Makina Emniyeti Yönetmeliği doğrultusunda TS EN 907 ve ilgili standartlara göre ülkemizde ilaçlama amacıyla kullanılan makinalarda en çok karĢılaĢılan riskler incelenmiĢ ve uygun olmayan koĢullar belirlenmiĢtir. ĠĢlevi ilaçlı sıvıyı bitkilere dağıtmak olan ilaçlama makinaları, bünyesinde birçok risk bulundurmaktadır. Tüm makinalarda karĢılaĢılabilecek temel risklere ek olarak, bu tip makinalar, içerdiği zehirli sıvılar itibari ile ilave riskler taĢımaktadır. Bu makinaların CE iĢaretine esas 2006/42/AT kapsamında uygunluk değerlendirmeleri yapılırken bu ilave riskler de değerlendirilmelidir. ÇalıĢmada, 8 baĢlıkta 21 adet sık karĢılaĢılan uygunsuzluk koĢulu incelenmiĢtir. Bu baĢlıklar; ezilme/sıkıĢma riski, dolanma/dolaĢma tehlikesi, kesme/makaslama/koparma tehlikesi, bakım hazırlık ve kullanma esnasında iĢlenmekte olan veya makinadan fırlayan materyal ve maddelerin sebep olduğu kazalar ile zararlı sıvı gaz duman ve tozlarla temas ile bunların teneffüs edilmesi sonucu oluĢan riskler, makina tasarımında ergonomik prensiplerin ihmal edilmesinden kaynaklanan riskler, insan kabiliyetinin makina ile olan uyumsuzluğundan kaynaklanan riskler, insanın el-kol ayakbacak anatomisinin yetersiz bir Ģekilde göz önünde tutulmasından kaynaklanan riskler, personeli koruyucu ekipmanın kullanılmasındaki ihmal sonucu oluĢan riskler, kendiyürür makina ile hidrolik, havalı ve elektrikli bağlantılar ile ilgili riskler, bakiye risklere karĢı ikaz ve iĢaretlemeler olarak saptanmıĢtır. Anahtar Kelimeler: ĠĢ güvenliği, Makina emniyet yönetmeliği, Ġlaçlama, Pülverizatör 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 56 BORU ENDÜSTRĠSĠNDE BĠR Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ ANALĠZĠ: DOĞRAMA ĠġĠ Mahmut EKġĠOĞLU1, E. ÖZCAN2, M. BAHÇECĠOĞLU2, F. KÜÇÜKER2, A. ÜNLÜ2, Ali ĠġERĠ3 Doç. Dr., Boğaziçi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, Ġstanbul 2 Boğaziçi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, Ġstanbul 3 Öğr.Gr., Fatih Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, Ġstanbul 1 Bu çalıĢmada, Ġstanbul civarındaki bir boru fabrikasının iĢ sağlığı ve güvenliği sorunları incelendi ve çözümler önerildi. Fabrika iĢ sağlığı ve güvenliği kayıtları, kazaların yaralanma, iĢgünü kaybı ve sağlık giderleri yanında çalıĢanların yaĢam kalitelerini de etkilemekte olduğunu gösterdi. 250 mavi yakalı iĢçinin çalıĢtığı fabrikada kaza istatistiklerine göre, 2009 yılında 28 kaza ve 215 iĢgünü kaybı olmuĢtu. Bu değerler bir önceki yıla göre kaza ve iĢgünü kaybı sayılarında azalma olduğunu göstermekteydi: 2008 yılında kaza sayısı 60 ve iĢgünü kaybı 808 gün idi. Ayrıca, bir önceki yıl (2008) yaptığımız çalıĢmada kazaların çoğunun kaynak holü, çekme ve boru düzeltme bölümlerinde meydana geldiğini tespit etmiĢtik (EkĢioğlu ve diğerleri, 2010). 2009 yılında bahsedilen iĢlerde kaza ve iĢgünü sayılarında önemli derecelerde azalmalar olduğunu gördük. ġirket iĢ sağlığı ve güvenliği sorumluları gereken tedbirleri uygulamay koymuĢ ve sonuç da almıĢ görünüyordu. 2009 yılında doğrama bölümü en fazla kaza ve iĢkaybının olduğu bölüm olarak tespit edildi: 28 kazanın 8´i doğrama iĢinde olmuĢ ve 124 iĢgünü kaybına neden olmuĢtu. Bu bölümde görülen kaza ve yaralanma türleri ve sıklık dereceleri ile bu kazalara hangi iĢlerin ve durumların neden olduğu belirlendi. En sık görülen kazalar Ģunlardı: bir nesnenin kesmesi, bir nesnenin çarpması, kayma ve düĢme, iki nesne arasına sıkıĢma. Belirlenen problemleri ortadan kaldırmaya veya azaltmaya yönelik mühendislik ve idari çözümler önerildi. Anahtar Kelimeler: ĠĢ sağlığı ve güvenliği, Kaza, Boru endüstrisi, Hata ağacı analizi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 57 BĠR MOBĠLYA FABRĠKASINDA ÇALIġANLARIN MAKĠNALARA YATAY VE DĠKEY ġEKĠLDE PARÇA TAġIMASINDAN DOLAYI KAYNAKLANAN ZORLANMALARIN ENGELLENMESĠ VE ÇALIġMA VERĠMLĠLĠĞĠNĠ ARTTIRICI YÖNTEM SEÇĠMĠ Onur ÜLKER¹ , Haldun Ender ERDEM² ¹Öğr.Gör., Kırıkkale Üniversitesi Kırıkkale Meslek Yüksekokulu Malzeme ve Malzeme ĠĢleme Teknolojileri Bölümü, 71450 YahĢihan/Kırıkkale ²Öğr.Gör., Kırıkkale Üniversitesi Kırıkkale Meslek Yüksekokulu Malzeme ve Malzeme ĠĢleme Teknolojileri Bölümü, 71450 YahĢihan/Kırıkkale Mobilya sektöründe üretim, makine parkı ve insan gücüne dayanmaktadır. Mobilya sektöründe insan gücü kullanımı parça taĢımanın yanı sıra makineye parça verme, makineden parça alma, kaldırma indirme iĢlemlerini kapsamaktadır. Bu süreçteki taĢıma ve kaldırma iĢlerinin ergonomik koĢullara uygunsuzluğu iĢ kazalarına ve meslek hastalıklarına yol açmaktadır. Buna bağlı olarak iĢletmede iĢ gücü kaybı yaĢanmakta, üretim aksamakta ve iĢletme açısından maliyetler artmaktadır. Bu çalıĢmanın amacı, ergonomik faktörlere uygun çalıĢma ortamını hazırlayacak makine ve teçhizatın nasıl olacağını ve nerede kullanılacağını görsel ve mantıksal olarak açıklamaktır. ÇalıĢmada zorlanma sınır değerlerinin ölçümü için mevcut yöntemler araĢtırılmıĢ. Federal Almanya ĠĢ Güvenliği ve ĠĢ Hekimliği Kurumu (BAUA)‟nun geliĢtirmiĢ olduğu yönteme dayalı hesaplamalar yapılmıĢtır. Bu hesaplamalar sonucunda, geliĢen teknolojinin küreselleĢme ile sağlamıĢ olduğu otomasyon sistemlerine geçilmesinin, ergonominin yanında verimlik ve maliyet açısından Türk Mobilya Sanayisi için fayda değerinin yüksek olduğu tespit edilmiĢtir. AraĢtırma sonuçları ile, mobilya üreten iĢletmelerde, iĢ kazalarının ve meslek hastalıklarının engellenebileceği düĢünülmektedir. Bu Ģekilde mobilya üretim tesislerinin çalıĢma standardının yükselmesi ve verimliliğin artırılması sağlanabilir. Anahtar Kelimeler: Ergonomi, TaĢıma ve kaldırma iĢlemi, Makineye parça verme ve parça alma, Üretim verimliliği, Mobilya üretimi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 58 Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠNDE RĠSK DEĞERLENDĠRME ĠÇĠN ALTERNATĠF BĠR YÖNTEM ÖNERĠSĠ Gökhan ÖZÇELĠK1, Metin DAĞDEVĠREN2, Mustafa KURT3 ArĢ. Gör., Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, Kanuni YerleĢkesi, Trabzon 2 Doç. Dr., Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 06570 Maltepe Ankara 3 Prof. Dr., Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 06570 Maltepe Ankara 1 ĠĢ sağlığı ve güvenliğinde (ĠSG) risk değerlendirme sürecinin amacı, iĢ sisteminin tüm elemanlarından (görev, girdi, çıktı, iĢ akıĢı, çalıĢan, üretim aracı, çalıĢma koĢulları) kaynaklanabilecek riskleri, sistematik bir yolla ortaya çıkarmak, mümkünse ortadan kaldırmak ya da kabul edilebilir seviyeye düĢürmektir. Uygulamada risk değerlendirme süreci için birçok yöntem kullanılmakta olup, bu yöntemler kalitatif ve kantitatif risk değerlendirme yöntemleri olmak üzere iki ana baĢlık altında değerlendirilmektedir. Sahada yapılan çalıĢmalar alternatif yöntemlerin hiçbirisinin tüm iĢletmelerde uygulanabilecek bir yapıda olmadığını göstermektedir. Bununla birlikte risk değerlendirme için tek bir yöntemin kullanılmasının çoğu durumda yeterli olmadığı da bilinmektedir. Bu çalıĢmada, ĠSG‟de risk değerlendirme süreci için Yapısal EĢitlik Modelleme (YEM) ve Analitik Ağ Süreci (AAS) yöntemlerini kullanan alternatif bir yöntem önerilmiĢtir. Önerilen yöntemde ilk olarak risk faktörleri belirlenmiĢ ve YEM ile bir araĢtırma modeli oluĢturularak faktörler arası iliĢkiler analiz edimiĢtir. Böylece AAS‟de bağımlılıkların belirlenmesi için daha hassas bir analiz yapılmıĢ ve analiz sonucu elde edilen iliĢkilere göre AAS ağ yapısı oluĢturulmuĢtur. OluĢturulan ağ yapısına bağlı olarak risk faktörlerine iliĢkin ağırlıklar belirlenmiĢ ve risk faktörleri belirlenen bu ağırlıklar ile beĢli skala kullanılarak değerlendirilmiĢtir. Önerilen yöntemin kullanılması gerçek bir iĢ sistemi üzerinde yapılan uygulama ile gösterilmiĢ ve bu iĢ sisteminde farklı alanlarda oluĢabilecek tehlikelere bağlı riskler önerilen yöntem ile değerlendirilmiĢtir. Anahtar Kelimeler: ĠĢ sağlığı ve güvenliği, Risk değerlendirme, Yapısal eĢitlik modelleme, Analitik ağ süreci 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 59 ORMANCILIK FAALĠYETLERĠNDE RĠSK DEĞERLENDĠRMESĠ Saliha ÜNVER1, H.Hulusi ACAR2 Yrd. Doç. Dr., KTÜ Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Böl., 61080 Trabzon 2 Prof.Dr., KTÜ Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Böl., 61080 Trabzon 1 Ormancılık faaliyetleri büyük bölümü 13.04.2004 tarihli ve 25432 sayılı resmi gazetede yayımlanan ĠĢ Sağlığı ve Güvenliğine ĠliĢkin Risk Grupları Listesi Tebliğ‟inde 4. ve 5. risk gruplarında yer almaktadırlar. Ayrıca aynı resmi gazetede iĢ sağlığı ve güvenliğine iliĢkin Avrupa Birliği (AB) mevzuatı uyumlaĢtırma çalıĢmalarının yapılması da gündeme getirilmiĢtir. Bu kapsamda AB‟nin 89/391 sayılı çerçeve direktifi ve ülkemizce kabul edilen 155 ve 161 sayılı Uluslararası ÇalıĢma Örgütü (ILO) sözleĢmeleri dikkate alınarak 4857 sayılı iĢ kanunu hazırlanmıĢtır. Kanunun 78. maddesine göre çıkarılan yönetmeliklerde iĢverenler iĢ yerinde risk değerlendirmesi yapmakla sorumlu tutulmuĢtur. Risk değerlendirmesi, yapılan iĢ sırasında çalıĢma ortamı, iĢin doğası ya da dıĢ kaynaklı olası tehlikelerin ortaya konulması, tehlike durumlarının oluĢma sıklığı ve Ģiddetinin belirlenmesi, risklerinin hesaplanması ve alınabilecek önlemlerin ortaya konulması olmak üzere dört ana aĢamadan oluĢmaktadır. Ormancılık iĢlerinin büyük bölümü ihale ile ormancılık sektöründe yaptıkları iĢlerle ilgili herhangi bir sosyal güvenceye sahip olmayan geçici/mevsimlik iĢçilere yaptırılmaktadır. Bu durum iĢçilerin orman iĢleri sırasında ne sıklıkta ve ne Ģiddette kazalar geçirdiği hakkında sağlıklı bilgilere ulaĢılmasını ve risk değerlendirmesi yapılmasını zorlaĢtırmaktadır. Bu çalıĢmada, risk değerlendirmesinin aĢamaları anlatılmıĢ, ormancılık faaliyetleri için risk değerlendirmesinin birinci aĢaması olan olası tehlikeler belirlenmiĢ ve diğer aĢamaların gerçekleĢtirilebilmesinde izlenecek yollar açıklanmıĢtır. Ormancılık faaliyetlerinin taĢıdığı olası tehlikeler; fiziksel, kimyasal, biyolojik, psiko-sosyal, iĢ kaynaklı ve iĢçi kaynaklı olarak sınıflandırılarak ortaya konulmuĢ ve uygulamadaki orman mühendisleri, konu üzerine çalıĢan akademisyenler ve orman iĢçilerinin fikirleri alınarak son haline getirilmiĢtir. Anahtar Kelime: Ormancılık faaliyetleri, Risk analizi, Olası tehlikeler, ĠĢ sağlığı, ĠĢ güvenliği 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 60 HAYVANCILIK SEKTÖRÜNDE Ġġ GÜVENLĠĞĠ VE MUHTEMEL RĠSKLERĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ 1 Erdal ÖZ 1, Fazilet N. ALAYUNT2 Yrd. Doç. Dr., Ege Üniversitesi Ege Meslek Yüksekokulu Tarım Makineleri Bölümü, 35100 Ġzmir 2 Prof. Dr., Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Programı,35100 Ġzmir Hayvancılık iĢletmelerinin, çalıĢma yoğunluğu, uzun çalıĢma saatleri ve yüksek düzeyde risk içeren uygulamalara sahip olması, bu sektörün ergonomi ve iĢ güvenliği yönü ile incelenip, değerlendirilmesini zorunlu hale getirmektedir. Tarımın modernleĢmesine paralel olarak hayvancılık endüstrisindeki birçok uygulama mekanize olsa da gerek ergonomik açıdan ve gerekse iĢ güvenliği açısından çalıĢanların sağlığını etkileyebilecek çok sayıda unsuru içinde bulundurmaktadır. Hayvancılık iĢletmeleri temelde bir endüstri dalı olmakla birlikte diğer endüstrilerden tipik farklılıklar gösterir. Bunların baĢında çalıĢılan materyalin canlı bir varlık olması gelmektedir. Hayvanlar ses, ıĢık, gürültü vb. çevresel etmenlere duyarlı ve bunlara farklı tepkiler verebilen canlılardır. Hayvanların doğasında var olan bu tepkilerin bazıları insan sağlığı açısından son derece tehlikeli, hatta ölümcül olabilir. Bu açıdan bu iĢletmelerde çalıĢan kiĢilerin potansiyel tehlike ve risklere karĢı bilinçli olması son derece büyük önem taĢımaktadır. Bu çalıĢmada hayvancılık iĢletmelerinde çalıĢan kiĢilerin güvenliğini ve sağlığını tehlikeye atabilecek unsurlar ve bu unsurlara karĢı alınabilecek önlemler irdelenmiĢtir. Bunun yanı sıra gerek güvenlik açısından ve gerekse ergonomik açıdan risk analizi yapılarak önerilerde bulunulmuĢtur. Anahtar Kelimeler : ĠĢ güvenliği, Hayvan, Hayvancılık iĢletmeleri 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 61 ELEKTRĠK ÜRETĠM TESĠSLERĠNDE MEYDANA GELEN Ġġ KAZALARININ ANALĠZĠ Mustafa KURT1, Hüseyin CEYLAN2 Prof. Dr., Gazi Üniversitesi Müh. Mim. Fak. Endüstri Mühendisliği Bölümü, 06570, Ankara 2 Yrd. Doç. Dr., Kırıkkale Üniversitesi Kırıkkale Meslek Yüksekokulu, 71450, Kırıkkale 1 Günümüzde, elektrik üretim tesisleri büyük öneme sahiptir. Mevcut teknoloji, büyük bir oranda elektrik enerjisi kullanımına bağımlıdır. Bu nedenle; bu tesislerde meydana gelebilecek bir kaza, tesisin tekrar devreye girmesine kadar, bu ünitelerden beslenen endüstriyel kuruluĢların üretimlerinin durmasına, Ģehirlerin aydınlatılamamasına ve diğer birçok maddi zararlara sebep olmaktadır. Yani, bu kazaların çoğu zaman dolaylı maliyetleri doğrudan maliyetlerine göre çok daha fazladır. 2003-2010 yıllarına ait kaza verileri incelendiğinde, bu dönemde EÜAġ (Türkiye Elektrik Üretim A.ġ.)‟a ait Termik ve Hidrolik Santrallerde 813 iĢ kazasının meydana geldiği ve bu kazaların önemli bir kısmının sonuçları itibariyle büyük kazalar olduğu görülür. Son sekiz yılda vuku bulan 813 kazanın %71,7‟si ya ölümle ya da ağır yaralanmalarla sonuçlanmıĢtır. Bu değer Türkiye geneli için % 3,9 civarındadır. Bu durum, elektrik üretim sektöründe ĠĢ Güvenliği çalıĢmalarının ne denli önemli olduğunu ortaya koymaktadır. Gerek etkilerinin büyük olması, gerekse bu kazaların dolaylı maliyetlerinin çok yüksek olması, elektrik kazalarının özellikle incelenmesi gereğini ortaya koymaktadır. Bu çalıĢmada 2003-2010 yılları arasında EÜAġ‟da meydana gelen kazalara ait kaza raporlarından hareketle, elektrik kazaları analiz edilmiĢtir. Özel sektöre ait diğer elektrik üretim tesislerinde meydana gelen kazalar bu çalıĢmanın kapsamı dâhilinde değildir. Ayrıca, SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) ve EÜAġ verilerinden hareketle, Türkiye genelinde meydana gelen kazalar ile EÜAġ kazaları, uluslararası kaza istatistikçilerin de kullandığı, çeĢitli parametreler açısından kıyaslanmıĢtır. Anahtar Kelimeler: ĠĢ kazaları, ĠĢ güvenliği, Elektrik Üretim Tesisleri, EÜAġ 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 62 HAVACILIK KAZALARINDA UÇUġ EKĠBĠ FAKTÖRÜNÜN ANALĠZĠ VE YENĠ BĠR MODEL ÖNERĠSĠ Emel KIZILKAYA AYDOĞAN1 , Cevriye GENCER2 , Ertuğrul ALTUN3 1 Yrd. Doç. Dr,, Erciyes Üniversitesi Müh. Fak. Endüstri Mühendisliği Bölümü, 38039 Kayseri 2 Prof. Dr., Gazi Üniversitesi Müh. Mim. Fak. Endüstri Mühendisliği Bölümü, Ankara 3 Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü Halen dünyada en güvenilir ve en hızlı ulaĢım sisteminin havayolu taĢımacılığı olduğu bilinen gerçektir. Ancak ne kadar güvenli olursa olsun risk faktörünün yüksek olduğu bu ortamda, birçok kazalar meydana gelmektedir. Kazaların sebepleri incelendiğinde, kaza zincirindeki ortak halkanın insan faktörleri olduğu, insan faktörleri içerisinden de ana sebebin uçuĢ ekibi olduğu görülmektedir. Yapılan çalıĢmada havacılık kazaları incelenerek bu kazalara etki eden uçuĢ ekibi faktörü üzerine odaklanılmıĢ; insan faktörleri inceleme modellerinden, insan faktörleri analizi ve sınıflandırılması sistemine uçuĢ ekibi faktörü uyarlanarak yeni bir model önerilmiĢtir. Elde edilen yeni model ile kazalara etki eden uçuĢ ekibi faktörlerinin daha etkin ve doğru bir Ģekilde tespit edilerek, bu sayede kaza oranlarının azaltılabileceği değerlendirilmektedir. Anahtar Kelimeler : Ġnsan faktörü, Kaynak yönetimi, Havacılık kazaları, Ergonomi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 63 HAZIR GĠYĠM ÜRETĠMĠNDE Ġġ KAZALARI RĠSK FAKTÖRLERĠNĠN ÇALIġAN GÖRÜġLERĠNE GÖRE DEĞERLENDĠRĠLMESĠ: ÖRNEK BĠR UYGULAMA Nurgül KILINÇ 1, Ayçin TAġOLUK 2 1 Yrd.Doç.Dr., Selçuk Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Alaaddin Keykubat Kampusü, Giyim End. ve Giyim San. Eğitimi Bölümü, 42075, Konya 2 Uzman, 14081, Mudurnu Bilim ve teknolojinin hızla geliĢmesi üretim süreçlerinin daha karmaĢık bir hal almasına ve çalıĢma hayatında yeni risklerin ortaya çıkmasına ve var olan bazı risklerin ortadan kaldırılmasına neden olmuĢtur. ÇalıĢma hayatındaki iĢ kazası risk faktörlerinin neler olduğunun ortaya konulması iĢ kazalarının azaltılmasına önemli bir katkı sağlayacaktır. Bu araĢtırmanın amacı, hazır giyim üretiminde depo&kesimhane, üretim(dikim), ütü, paket&sevkiyat bölümlerinde iĢ kazalarına neden olabilecek risk faktörlerini belirlemek ve bu faktörlerin risk skorlarını çalıĢanların görüĢlerine dayalı olarak ortaya koymaktır. AraĢtırmanın örneklemini Sakarya Organize Sanayi Bölgesinde faaliyet gösteren bir hazır giyim iĢletmesindeki depo ve kesimhane bölümünde 30, üretim bölümünde 50, ütü bölümünde 30, paket ve sevkiyat bölümünde 30 çalıĢan oluĢturmaktadır. AraĢtırmanın verilerinin toplanmasında anket formundan yararlanılmıĢtır. Risk faktörleri iĢ kazasının meydana gelebileceği üretim bölümlerine göre sınıflandırılmıĢtır. Her bir risk faktörü için risk değerlendirme metotlarından 5x5 L tipi matris yöntemi uygulanarak risk skorları belirlenmiĢtir. Anahtar Kelimeler: Hazır giyim, ĠĢ sağlığı ve iĢ güvenliği, ĠĢ kazaları, Risk analizi ve değerlendirmesi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 64 TARIM ARABALARI ĠLE ÇALIġMADA KAZA ANALĠZLERĠ Mesut GÖLBAġI1, Okray OREL2, Ali Ġhsan ACAR3, Ramazan ÖZTÜRK3 Dr., Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Uluslararası Tarımsal Eğitim Merkezi Müdürlüğü, Yenimahalle Ankara 2 AraĢ.Gör. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü, Ankara 3 Prof.Dr., Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü, Ankara 1 Tarımda neredeyse tüm taĢımacılık iĢlemlerinde tarım arabalarından yararlanılmaktadır. Ekim öncesinde tohumdan gübreye, hasat sonrası buğdaydan domatese, tarım iĢçisi taĢımadan düğünlere kadar kırsal kesimde her alanda tarım arabaları çok yaygın olarak kullanılmaktadır. Ülkemizde her traktöre bir tarım arabası düĢmektedir. Tarımda bu kadar çeĢitli iĢlerde ve yoğun olarak kullanılan tarım arabalarıyla kaza yapılması kaçınılmazdır. Bu kazaların azaltılması ve gerçekleĢen kazaların da en az zarar ile atlatılabilmesi amacıyla alınabilecek önlemlerin belirlenebilmesi için kazaların nedenlerinin çok iyi analiz edilmesi gerekmektedir. Bu çalıĢmada; tarım iĢlerinde çok yaygın olarak kullanılan tarım arabalarına iliĢkin kazaların analizleri yapılmıĢtır. Bu amaçla ülkemizin değiĢik yörelerinde 264 adet tarım arabası kazası bizzat kazayı yapan ya da kazaya maruz kalanlarla yüzyüze yapılan anketler yardımıyla incelenmiĢtir. ÇalıĢmada kazaların tarım arabalarından mı, traktör sürücülerinden mi yoksa çevre Ģartlarından mı kaynaklandığı ortaya konulmuĢtur. ÇalıĢmada, tarım arabasının yaĢı, pozisyonu, bakım kitabı olup olmaması, maddi hasar düzeyi; kazaya karıĢanların cinsiyet ve yaĢları ile eğitim durumları; kazaların oluĢ yeri, zamanı ve biçimi ile yüzey Ģekli ve yüzey koĢulu yanında kazanın oluĢ nedenleri incelenmiĢtir. Sonuçta tarım arabaları ile yapılan kazaların çoğunun arazi ve yol koĢullarının uygun olmamasından, sürücünün teknik bilgi eksikliğinden, sürücü dıĢındaki diğer kiĢilerin emniyet kurallarına uymamasından, uygun olmayan Ģekilde yük ve yolcu taĢınmasından ve operatörün dikkatsizliğinden ileri geldiği belirlenmiĢtir. Anahtar Kelimeler: ĠĢ güvenliği, Tarım arabası, Kaza, Kaza nedenleri 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 65 THE IMPACT OF LAPTOP AND DESKTOP COMPUTER WORKSTATIONS ON HUMAN PRODUCTIVITY Orhan KORHAN1, Amir Hossein Habibi ONSORODI2 Yrd. Doç. Dr., Doğu Akdeniz Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, Gazimağusa KKTC 2 Doğu Akdeniz Üniversitesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Gazimağusa KKTC 1 Occupational injuries pose a major problem in workplaces where computers are widely used. Although increasing popularity of the laptop computers, desktop computers still dominate in the office workstations. The aim of this study is to investigate the development of the work-related musculoskeletal disorders (WRMSDs) and their effect on productivity of office workers in laptop computer workstations and desktop computer workstations. A questionnaire was developed to analyze and understand the ergonomic risk factors which affect the human productivity. Surface electromyogram (sEMG) was also used to measure the muscle activities of office workers at their critical body regions; neck, shoulders, upper back, lower back, forearm, and wrist. The significance of this study to the industry is to provide guidance by designing an optimal computer workstation setup for solving costly health problems and lost productivity in offices where computers are frequently used. Keywords: Work-related musculoskeletal disorders, Productivity, Laptop and desktop computers 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 66 ÇAY TAġIYAN KADINLARDA KAS ĠSKELET SĠSTEMĠ MARUZĠYETĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Birsen ÇELĠK1 , M.Tamer SUSMUġ2 1 ĠĢ HemĢiresi, Rize 2 ĠĢyeri Hekimi,Erzincan Rize‟nin Çayeli ilçesi Madenli beldesinde çay taĢıyan 30 kadın üzerinde yapılan araĢtırmada, Kas Ġskelet Sistemi Maruziyeti LMM 1 ( Leitmerkmalmethode zur Beurteilung von Heben, Halten, Tragen ) ve LMM2 yöntemleri ( Leitmerkmalmethode zur Beurteilung von Ziehen, Schieben ) ile değerlendirilmiĢtir. Leitmerkmalmethode 1 yöntemi, değerlendirildiği metottur. kaldırma, tutma, taĢıma iĢlerinin Birim ağırlığı 5kg ve daha yüksek olan malzemelerin kaldırılması, tutulması ve taĢınması iĢlerinde uygulanmaktadır. Uluslararası literatürde KIM ( Key Indicator Method ) adıyla tanımlanmaktadır. Leitmerkmalmethode 2 yöntemi, itme - çekme iĢlerinin değerlendirildiği metottur. Her iki yöntemin de, akseptans, reliabilite ve validitesi yüksek tespit edilmiĢtir. LMM1 yöntemi ile yapılan değerlendirilmede 20 puanlık risk skoru ile artmıĢ yüklenme, LMM2 yöntemi ile yapılan değerlendirmede bayan çarpanı da dikkate alınarak 54,6 puanlık risk skoru ile aĢırı yüklenme tespit edilmiĢtir. LMM1 ve LMM 2 sonuçları eĢleĢtirilerek, elde edilen veriler ıĢığında çözüm önerileri geliĢtirilmiĢtir. Çözüm önerileri içinde, LMM1 ile yapılan çalıĢmada, yük ağırlık puanına ve LMM2 ile yapılan çalıĢmada zaman ağırlık puanına müdahalenin risk skorunu düĢüreceği tespit edilmiĢtir. Sonuç olarak, çalıĢan sağlığına uygun malzemelerin kullanılması ve çalıĢanların bilinçlendirilmesi dahilinde çay taĢıma iĢleri kabul edilebilir ergonomik risk skoruna ulaĢacaktır. Anahtar Kelimeler : Leitmerkmalmethode 1, Leitmerkmalmethode 2, Çay taĢıyan kadınlar 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 67 BAĞCILIKTA TERBĠYE SĠSTEMLERĠNDEN KAYNAKLANAN KAS-ĠSKELET RAHATSIZLIKLARI VE ERGONOMĠK DÜZENLEMELER Elif Ceren KALINKARA1 , Velittin KALINKARA2 1 Ziraat Müh., Yüksek Lisans Öğrencisi, Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri AD, Antalya 2 Prof.Dr., Pamukkale Üniversitesi Denizli Meslek Yüksekokulu, 20070Çamlık / Denizli Bağcılık ülkemizde tarımsal sektörde önemli ağırlığa sahiptir. Özellikle aile iĢletmesi özellikli bu sektörde çalıĢanlar uygun olmayan terbiye sistemlerinden kaynaklanan kas-iskelet rahatsızlıkları ile karĢı karĢıya kalmaktadır. Bu iĢletmelerin önemli bölümü hala teknolojik sistemlerden yararlanmamaktadır. Teknolojik bağcılık sisteminin uygulandığı çoğu iĢletmede de terbiyede kullanılan el araçları ve düzeneklerden kaynaklanan (eğilme, uzanma, eriĢme, çömelme) sorunlar söz konusudur. Son yıllarda tarımda çalıĢanların performanslarını artırma, iĢ yerinde zorlanmaları azaltma ve çalıĢma ortamındaki sorunları çözmeye yönelik sağlık ve güvenlikle ilgili pek çok çalıĢma yapılmaktadır. Bu çalıĢmalar özellikle uygun teknolojinin uygulanmadığı alanlarda kas-iskelet bozuklukları ve zorlanmalarla karĢılaĢıldığını ortaya koymaktadır. Kasiskelet bozuklukları uygun olmayan duruĢ ve çalıĢma koĢulları ile tarımsal sistemlerin ve ekipmanların insan boyutlarına uygun tasarımlanmaması ile yakından ilgilidir. Kas-iskelet sistemi hastalıkları ve yaralanmaları olasılıkla diğer güvenlik ve sağlık sorunlarına göre tarımsal iĢ gücünü daha fazla etkilemektedir. YaĢam dengesini ve kalitesini sağlamada da kas-iskelet sistemi hastalıkları ve yaralanmalar diğer sağlık ve güvenlikle ilgili rahatsızlıklardan daha etkilidir, çünkü bu sektörde çoğu insan uygun olmayan veya ağır çalıĢmalarla daha sık karĢılaĢmaktadır. Bu çalıĢmada bağcılıkta terbiye sistemlerinden kaynaklanan kas-iskelet rahatsızlıkları ele alınacak, uygun ergonomik düzenlemelerle tarımsal kesimde çalıĢanların yaĢam kalitesini iyileĢtirilmeye dönük önerilerde bulunulacaktır. Anahtar kelimeler: Kas-iskelet bozulmaları, Bağcılık, Terbiye sistemleri, Ergonomi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 68 MONTAJ ĠġÇĠLERĠNDE GÖRÜLEN FĠZĠKSEL RAHATSIZLIKLAR VE RĠSK FAKTÖRLERĠ ÜZERĠNE BĠR LĠTERATÜR ARAġTIRMASI Banu GÜNER1 , Servet HASGÜL2 ArĢ.Gör., Anadolu Üniversitesi Müh. Mim. Fak. Ġkieylül YerleĢkesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 26555 EskiĢehir 2 Yrd. Doç. Dr., EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Müh. Mim. Fak. MeĢelik YerleĢkesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 26480 EskiĢehir 1 Emek yoğun üretimin olduğu montaj hatlarında iĢçiler yoğun fiziksel sıkıntılarla karĢı karĢıya kalmaktadırlar. ĠĢçiler sırt, boyun ağrıları çekmekte, bilek, kol, bacak ve göz rahatsızlıkları görülmektedir. ĠĢ yükünün dengeli olarak atanmaması sonucunda ortaya çıkan fiziksel rahatsızlıklar ve uzun vadede oluĢan meslek hastalıkları yalnızca iĢçiyi etkilememekte montaj hatlarının üretim hızı ve ürün kalitesi gibi göstergelerini de olumsuz etkilemektedir. Bu çalıĢmada, montaj iĢçilerinin maruz kaldıkları iĢ yükünün iĢçiler ve üretim üzerindeki olumsuz etkileri hakkında bir görüĢ kazandırabilmek için literatür taraması sunulmaktadır. ÇalıĢma, montaj hattı iĢçilerinde görülen fiziksel rahatsızlıkları ve bunlara sebep olan risk faktörlerini ortaya koymaktadır. Anahtar Kelimeler : Montaj hatları, Ergonomi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 69 HEMġĠRELERDE DĠZ AĞRISI, ÇALIġMA POSTÜRÜ VE FĠZĠKSEL Ġġ YÜKÜ ARASINDAKĠ ĠLĠġKĠLER R.Nesrin DEMĠRTAġ¹, Özge BOLLUK² ¹ Prof. Dr., EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp Ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı, 26480 EskiĢehir ² AraĢ. Gör., EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı, 26480 EskiĢehir HemĢirelerde iĢle ilgili diz ağrısı (DA) konusundaki araĢtırmalar kısıtlı sayıdadır. Bu nedenle, 151 hemĢireye diz ağrısının prevelansını belirlemek, çalıĢma postürü ve fiziksel iĢ yüküyle iliĢkilerini araĢtırmak için, demografik ve iĢ özellikleriyle ilgili soruları içeren bir anket uygulandı. Ağrı, Görsel Analog Skala‟yla değerlendirildi. HemĢirelerde DA‟nın prevelansı %37.08, Ģiddeti 6,96±2,11 idi ve yaĢ ve vücut kitle indeksi ile iliĢkili değildi (p>0.05). DA ile fiziksel iĢ yükü ve çalıĢma postürleri için odds oranları: odada hasta transferi (OHT) OR=0.76, diğer odaya hasta transferi (DOHT) OR=1.15, pozisyonlama OR=0.90, giydirme OR=0.96, yatak yapma OR=1.09 ve aletleri kaldırma OR=1.08, bir diz üzerinde çömelme OR=0.97, iki diz üzerinde çömelme OR=1.29, gövde rotasyonda ayakta durma OR=1.43, en sık kullanılan pozisyon olan gövde fleksionda ayakta durma OR=4.75, gövde fleksionda, rotasyonda ayakta durma OR=0.882 idi. DA olan hemĢirelerde olmayanlara göre, bakım verilen, OHT, pozisyonlanan, giydirilen (p<0,01) ve DOHT (p<0,05) hasta sayısı daha fazlaydı. Bu çalıĢmada, hemĢirelerde DA‟nın yaygın ve daha ziyade, fiziksel iĢ yüküyle iliĢkili olduğu gözlendi. Anahtar Kelimeler: Diz ağrısı, HemĢire, Mesleki risk faktörleri 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 70 ĠMALAT SEKTÖRÜNDE KARġILAġILAN KAS VE ĠSKELET SĠSTEMĠ HASTALIKLARI: LĠTERATÜR ARAġTIRMASI, GELĠNEN NOKTA Yeliz BURUK1, Gülcan GOCUKLU1 1 AraĢ. Gör., EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Müh. Mim. Fak. MeĢelik YerleĢkesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 26480 EskiĢehir Üretim yapan iĢletmeler, mevcut kaynaklarını verimli bir Ģekilde kullanarak iĢletme amaçlarını gerçekleĢtirmeye çalıĢmaktadırlar. Teknolojik geliĢmeler ve otomasyon, iĢletmelere bu doğrultuda katkı sağlarken, insan-makine iliĢkisinin düzenlenmesini ve insan kullanımına yönelik tasarım, çalıĢma ve yaĢama koĢullarının eniyi hale getirilmesini amaçlayan uygulamalar bütünü olan ergonomik çalıĢmaların yapılmasını kaçınılmaz kılmaktadır. Ġmalat yapan iĢletmelerde çalıĢma ortamı, kimi zaman çalıĢanlar için zorlayıcı kısıtlar içeriyor olabilmektedir. Bu kısıtlarla birlikte iĢin yapılıĢı sırasında maruz kalınan diğer etmenler, çalıĢanlar için yorgunluk ve zorlanmaların yanı sıra uzun vadede meslek hastalığı riskini de ortaya çıkarmaktadır. Kas ve iskelet sistemi rahatsızlıkları, imalat sektöründe karĢılaĢılan meslek hastalıkları içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. ÇalıĢma ortamının kalitesini etkileyen bu rahatsızlıklar ve giderilmesine yönelik alınabilir tedbirler, araĢtırmacıların dikkatini çekmekte ve bu konuya iliĢkin literatürde pek çok yayın bulunmaktadır. ÇalıĢma kapsamında, konu ile ilgili literatür araĢtırması yapılmıĢ olup, eriĢilebilen yayınlar birden fazla kritere göre sınıflandırılarak, gelinen nokta vurgulanmıĢtır. Anahtar kelimeler: DuruĢ bozukluğu, Kas ve iskelet sistemi rahatsızları, ÇalıĢma hayatı kalitesi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 71 TARIM MAKĠNALARI ĠMALATI YAPAN BĠR ĠġLETMEDE ÇALIġMA DURUġLARININ ANALĠZĠ Ali Yavuz ġEFLEK1 , Kazım ÇARMAN2 Dr., Selçuk Üniversitesi Ziraat Fak. Tarım Makinaları Bölümü 42075 Konya 2 Prof Dr., Selçuk Üniversitesi Ziraat Fak. Tarım Makinaları Bölümü 42075 Konya 1 Üretim sistemlerinde verimliliğin arttırılması teknolojik geliĢimlerden faydalanılmasının yanı sıra çalıĢanların çalıĢma duruĢlarının iyileĢtirilmesiyle gerçekleĢtirilebilir. Bu iyileĢtirmelerin gerçekleĢtirilmesi ise ancak ergonomik ilkelerden faydalanılarak sağlanabilir. ÇalıĢma operasyonlarında yapılan ergonomik düzenlemeler iĢçilerdeki fiziki yorulmaların sebep olduğu verim kayıplarını azaltmaktadır. Bu çalıĢmada; tarım makinaları imalatı yapan bir iĢletmede iĢçilerin çalıĢma duruĢları OWAS (Ovako Working Postures Analysing System) yöntemi ile WinOwas paket programı kullanılarak analiz edilmiĢ ve hatalı çalıĢma duruĢları tespit edilerek bu duruĢların nasıl iyileĢtirilebileceğine yönelik alternatif metotlar sunulmuĢtur. Sonuçta mevcut ve önerilen metotlar karĢılaĢtırılmıĢ ve ergonomik iyileĢtirmenin verimliliğe olan katkısı operasyonlardaki standart zaman sürelerinin azalması olarak ortaya çıkmıĢtır. Anahtar Kelimeler : Ergonomi, ÇalıĢma duruĢları analizi, OWAS yöntemi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 72 OWAS METODU ĠLE ÇALIġMA DURUġLARININ ĠNCELENMESĠ ETĠKET VE MATBAACILIK SEKTÖRÜNDE BĠR UYGULAMA Umut H. ĠNAN1, Alper A. YILDIRIM2, Cenk KARACĠN2, Cansu YILMAZ2 1 Yrd. Doç. Dr., Haliç Üniversitesi Müh. Fak. Bomonti YerleĢkesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 34363 Ġstanbul 2 End. Müh.Öğrencisi, Haliç Üniversitesi Müh. Fak. Bomonti YerleĢkesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 34363 Ġstanbul “Önce insan!” sloganı ile çalıĢmalarını geniĢ bir yelpazede sürdüren Ergonomi bilminin amaçlarından biri de çalıĢma duruĢlarının iyileĢtirilmesiyle, çalıĢanın yetenekleri ve iĢ gerekleri arasında bir denge sağlanması; böylelikle iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliğinin en yüksek düzeyde temini ile sistemin toplam verimliliğinin iyileĢtirilmesinin sağlanmasıdır. Bu çalıĢmada, çalıĢma duruĢunun tanımı, çalıĢma duruĢlarının sağlık güvenlik ve verimlilik üzerindeki önemi, yanlıĢ çalıĢma duruĢlarının sebep olduğu meslek hastalıkları, çalıĢma duruĢu tekniklerinden OWAS (Ovako Working Postures Analysing System) yöntemi ve bu yöntemin etiket ve matbaacılık sektöründe üretim yapan bir firmada serigraf iĢ istasyonuna uygulanmasına yönelik bir uygulamaya yer verilmiĢ ve çalıĢma duruĢlarının bu iĢ istasyonunda nasıl iyileĢtirebileceğine yönelik alternatif metotlar sunulmuĢtur. Anahtar Kelimler: Ergonomi, ÇalıĢma duruĢu, OWAS, Antropometrik tasarım 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 73 BĠLGĠSAYAR KULLANICILARINDA ĠġE BAĞLI ÜST EKSTREMĠTE KAS ĠSKELET HASTALIKLARININ PREVALANSI ve RĠSK ETKENLERĠ Emel ÖZCAN1, Sina ESMAEILZADEH2, IĢık ÖZCAN3, Tuğba BAYSAK4 Prof. Dr., Ġstanbul Üniversitesi Ġstanbul Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı Kas Ġskelet Hastalıkları ve Ergonomi Birimi, 34093 2 Uzm. Dr., Ġstanbul Üniversitesi Ġstanbul Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı Kas Ġskelet Hastalıkları ve Ergonomi Birimi, 34093 3 Dr., Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastane Yöneticiliği, 07059 4 Asist. Dr., Ġstanbul Üniversitesi Ġstanbul Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı Kas Ġskelet Hastalıkları ve Ergonomi Birimi, 34093 1 ÇalıĢmanın amacı bilgisayar kullanıcılarında iĢe bağlı üst ekstremite kas iskelet hastalıklarının (ĠÜEKĠH) prevalansını ve postür bozukluğu ile iliĢkisini değerlendirmektir. Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi‟nde bilgisayar kullanarak çalıĢan 297 kiĢi modifiye “Nordic Musculoskeletal Questionnaire” ile sorgulandı. “Ergonomic Questionnaire” ile bilgisayar kullanımı sırasında oluĢan postur bozuklukları değerlendirildi. Semptomların Ģiddeti ile postur bozukluğunun iliĢkisi Spearman yöntemiyle değerlendirildi. ÇalıĢanların yaĢ ortalaması 33,12 ± 5,99 (20-55) yıl idi. ÇalıĢanların %50,1‟inde (n=149) modifiye NIOSH kriterlerine göre ĠÜEKĠH mevcuttu. ĠÜEKĠH‟si olan olgularda son 12 ay içerisinde bölgesel yakınımın prevalansı boyunda %83,9, sırtta %81,9 ve omuzda %80,5 olarak belirlendi. ĠÜEKĠH‟si postur bozukluğu ile semptomların Ģiddeti arasında istatistiksel olarak pozitif anlamlı iliĢki (r=0,251, p<0,001) tespit edildi. ÇalıĢmamızın sonuçları değerlendirildiğinde bilgisayar kullanıcılarında ĠÜEKĠH‟nin yaygın olduğu belirlendi. Bilgisayar kullanıcılarında ĠÜEKĠH‟nin ve etkilerinin azaltılmasında ergonomi eğitimi ve giriĢimleri kapsayan ergonomi programlarının uygulanması yararlı olacaktır. Anahtar Kelimeler: ĠĢe bağlı kas iskelet hastalıkları, Bilgisayar kullanıcısı, Risk etkenleri 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 74 BĠLGĠSAYAR KULLANANLARDA ÇALIġMA ORTAMININ ERGONOMĠSĠ VE KAS ĠSKELET SĠSTEMĠ AĞRISI R.Nesrin DEMĠRTAġ¹, Özge BOLLUK² ¹ Prof. Dr., EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp Ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı, 26480 EskiĢehir ² AraĢ. Gör., EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Anabilim Dalı, 26480 EskiĢehir Teknolojinin ve bilgi iletiĢim ağlarının geliĢmesine bağlı olarak, bilgisayar kullanan kiĢilerin ve bilgisayar ile çalıĢma süresinin giderek arttığı görülmektedir. Bilgisayar kullanımının giderek yaygınlaĢmasına paralel olarak, özellikle kas iskelet sistemi (KĠS), göz ve psikososyal durum ile ilgili bazı sorunların da arttığı gözlenmektedir. Bu çalıĢmada, bilgisayar kullananlarda çalıĢma ortamındaki ergonomik düzenlemeyi ve KĠS ağrısını değerlendirmek amacıyla, bilgisayar kullanan 52 kiĢiye demografik özellikler ve çalıĢma ortamındaki ergonomik düzenlemelerle ilgili bir anket uygulandı. Olguların [ort. yaĢ: 35,42±8.08 yıl; 32 bayan (%61.5), 20 erkek (%38.5) ] günlük bilgisayar kullanma süresi 5,86± 2,18 saatti. KĠS ile ilgili ağrı Ģiddeti, 22‟sinde (%42,3) hafif, 23‟ünde (%44,2) orta, 7‟sinde (%13,5) Ģiddetli olarak belirlendi. Bilgisayar ekranının üst seviyesi 12‟sinde (%23,1) göz hizasının altında, 40‟ında (%76,9) göz hizasında veya üstündeydi. Klavye seviyesi olguların 34‟ünde (%65,4) bel seviyesinin üstünde, 18‟inde (%34,6) bel seviyesinin altındaydı. Yirmisi (%38,5) ergonomik, 32‟si (%61,5) ergonomik olmayan sandalye kullanıyordu. Bel ve ayak desteği 30‟unda (%57,7) mevcuttu, 22‟sinde (%42,3) ise yoktu. Olguların 27‟si (%51,9) kol ve elindeki ağrının verimliliğini etkilediğini, 25‟i (%48,1) ise verimliliğini etkilemediğini bildirdi. Bilgisayar kullananlara yönelik ergonomik eğitimin ve çalıĢma ortamının düzenlenmesinin KĠS ile ilgili ağrıları azaltacağı düĢünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Bilgisayar kullananlar, Ergonomi, Kas iskelet sistemi ağrısı 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 75 Ġġ ÖLÇÜMÜ VE PERFORMANS DEĞERLENDĠRMESĠ 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 76 ÇOK NĠTELĠKLĠ PERSONELLER ĠÇĠN PERFORMANSA DAYALI BĠR ATAMA MODELĠ VE UYGULAMASI Sema ÖZÇELĠK1, Metin DAĞDEVĠREN2 Üretim Kontrol Mühendisi, ASELSAN A.ġ. Çankırı Yolu Üzeri 7. km 06750 Akyurt Ankara 2 Doç. Dr., Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 06570 Maltepe Ankara 1 Yönetsel ergonominin önemli konularından birisi de personel atamasıdır. ĠĢin gerektirdiği özellikler ile personelin taĢıdığı özellikler arasındaki uyumun araĢtırılması ve atamanın bu uyumu enbüyükleyecek Ģekilde yapılması iĢ sisteminde oluĢabilecek birçok olumsuzluğun en baĢtan önlenmesini sağlayacaktır. Bu durum birçok yönetim sisteminin ana özelliklerinden birisi olan proaktif yaklaĢımla da uyumludur. Personel atama kararlarının niteliği ve doğruluğu büyük ölçüde atanan personelin deneyimine, yetkinliğine, iĢe uyumuna, performansına ve kiĢisel özelliğine bağlıdır. Üretim faaliyetlerini gerçekleĢtirmek üzere personelin performansı, kabiliyeti önemli bir kısıt iken; yapılan çalıĢmalarında bu kısıt göz ardı edilmektedir. Özellikle çok özellikli personellerin atamasında bu durum daha fazla dikkat çekmektedir. Bu çalıĢmada çok özellikli personellerin atamasında performans ve beceri faktörünü dikkate alan bir model üzerinde çalıĢılmıĢtır. ÇalıĢmanın birinci aĢamasında, personel performanslarının değerlendirilmesinde kullanılacak kriter/alt kriterler ve öncelikleri belirlenmiĢtir. Ġkinci aĢamada; nitel ve nicel alt kriterler temelinde personellerin performansı değerlendirilerek her bir personelin alt ve üst performans değerleri elde edilmiĢ ve performansa dayalı personel kategorileri oluĢturulmuĢtur. Üçüncü aĢamada; aylık ürün talebini karĢılamak üzere üretim hatlarına en uygun personel ve ürün atamasının gerçekleĢtirilmesi için matematiksel bir model geliĢtirilmiĢtir. GeliĢtirilen modelin uygulaması elektronik sektöründe faaliyet gösteren bir iĢ sistemi üzerinde yapılmıĢ ve elde edilen sonuçlar tartıĢılmıĢtır. Anahtar Kelimeler: Yönetsel ergonomi, Performans değerlendirme, Personel atama 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 77 BĠR ĠNġAAT FĠRMASINDA SAHA ÇALIġANLARININ PERFORMANS DEĞERLENDĠRMESĠ Hediye KIRLI1, E. Sertaç ARI2, Mümine KAYA3 ArĢ. Gör., Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Karacaoğlan YerleĢkesi, 80000, Osmaniye 2 ArĢ. Gör., Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi, Karacaoğlan YerleĢkesi, 80000, Osmaniye 3 ArĢ. Gör., Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Karacaoğlan YerleĢkesi, 80000, Osmaniye 1 ÇalıĢma, bir inĢaat firmasında saha çalıĢanlarının performanslarını değerlendirmek amacıyla yapılmıĢtır. Uygulamanın yapıldığı firmada hâlihazırda herhangi bir performans değerlendirme çalıĢması yapılmadığı tespit edilmiĢtir. Firma, özellikle ekonomik kriz zamanlarında alınacak tedbirlerin sağlıklı ve adil biçimde uygulanabilmesi amacıyla çalıĢanlarının performanslarını ölçme ihtiyacı duymaktadır. Bu anlamda öncelikle performans değerlendirme kriterleri belirlenerek performans değerlendirme formları oluĢturulmuĢtur. OluĢturulan performans değerlendirme formları, çalıĢanların tabi oldukları iki amir tarafından çalıĢanların bilgi/yetenek düzeyleri, iĢ arkadaĢlarıyla iliĢkileri, ast/üst iliĢkileri, göstermiĢ oldukları gayret, sahadaki tutum ve davranıĢları gibi kriterler çerçevesinde değerlendirilmiĢtir. YapmıĢ olduğumuz bu çalıĢmanın her 6 ayda bir tekrarlanarak çalıĢanların almıĢ oldukları performans puanları doğrultusunda ödüllendirilmeleri ya da cezalandırılmaları, maaĢlarının performanslarına göre düzenlenmesi, iĢten çıkarılanların performansları dikkate alınarak uygulanması hususunda iĢletme yönetimiyle ortaklasa karar alınmıĢtır. Anahtar Kelimeler: Performans, Ġnsan kaynakları yönetimi, Değerlendirme kriterleri, Performans puanları, Değerlendirme yöntemleri 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 78 Ġġ ÖLÇÜMÜNDE STANDART VERĠ SĠSTEMLERĠNĠN KULLANILMASINA YÖNELĠK BĠR ENDÜSTRĠ UYGULAMASI Burcu YILMAZ1, Metin DAĞDEVĠREN2, Mustafa KURT3 ArĢ. Gör., Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, Eti Mah., YükseliĢ Sok. 06570, Maltepe, ANKARA 2 Doç. Dr., Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, Eti Mah., YükseliĢ Sok. 06570, Maltepe, ANKARA 3 Prof. Dr., Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 06570 Maltepe, ANKARA 1 ĠĢ ölçümünde dolaylı iĢ ölçüm yöntemlerinden birisi de standart veri ve formül yöntemidir. Standart veri sistemleri (SVS), benzer iĢ elemanlarından oluĢan iĢler için zaman standartları belirlemekte kullanılan, genellikle iĢ elemanları tarafından düzenlenen, bir normal zaman değerleri veritabanıdır. SVS‟de, iĢ Ģartlarının özgün detay ve parametrelerini dikkate alınarak, veritabanından her bir elemanın normal zamanına eriĢilir, bunlar iĢin normal zamanını belirlemek için toplanır ve zaman standardını hesaplamak için uygun dağılım ve dinlenme faktörleri eklenir. SVS‟nin kullanılması özellikle yığın üretimde, parça sayısının ve parça benzerliğinin yüksek olduğu durumlarda büyük avantaj sağlamaktadır. SVS‟nin kullanımıyla standartlaĢma kolaylaĢır, maliyetlerde bir tutarlılık sağlanır ve diğer bilgi sistemlerine veri sağlanabilir. SVS‟lerin önemli avantajlarından birisi zaman standardı belirlemek için direk gözlem yapmaya gerek duyulmaması olup, bu sayede standart zamanlar üretimden önce belirlenebilmektedir. Ayrıca SVS ile iĢlerin hem iĢ elemanlarına bölünerek hem de tek bir bütün olarak ele alınması mümkün olmakta ve standart sürelerin daha duyarlı belirlenebilmesi sağlanmaktadır. Bu çalıĢmada, metal sektöründe faaliyet gösteren bir iĢletme için standart zamanların belirlenmesinde kullanılacak bir SVS kurulmuĢ ve kurulan sistemin standart zamanların belirlenmesinde nasıl kullanılacağı örnek uygulamalar üzerinde gösterilmiĢtir. Anahtar Kelimeler: ĠĢ etüdü, ĠĢ ölçümü, Dolaylı ĠĢ ölçüm yöntemleri, Standart veri ve formül 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 79 FARKLI NĠTELĠKLERE SAHĠP ĠġÇĠLER ĠÇĠN MONTAJ HATTI DENGELEMESĠNDE ERGONOMĠK YAKLAġIM Banu GÜNER1 , Servet HASGÜL2 ArĢ.Gör., Anadolu Üniversitesi Müh. Mim. Fak. Ġkieylül YerleĢkesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 26555 EskiĢehir 2 Yrd. Doç. Dr., EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Müh. Mim. Fak. MeĢelik YerleĢkesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 26480 EskiĢehir 1 Montaj hatlarını dengelerken tüm iĢçilerin tüm iĢleri aynı Ģekilde yaptığı varsayılır. Ancak gerçek hayat problemlerinde bu mümkün olmayabilir. ĠĢçilerin fiziksel kapasiteleri iĢin gereğine uymayabilir. Her iĢçinin her iĢi yapması mümkün olmayabilir. ĠĢçilerin tümü iĢleri standart sürede gerçekleĢtiremeyebilir. Her iĢçinin farklı iĢi yapıĢ süresi var olabilir ya da her iĢçinin iĢler için farklı performans değeri var olabilir. ĠĢçilerin farklı nitelikleri montaj hattı dengeleme probleminde dikkate alınmazsa, iĢçiler ergonomik açıdan farklı iĢ yüküne maruz kalabilir. Farklı yükler iĢçiler arasında farklı düzeyde yorgunluklara sebep olacağından hat dengesinin korunması pek mümkün olmayacaktır. Hattın üretim hızında değiĢme gibi dengeden sapmalar olabilecektir. Bu çalıĢmada iĢçilerin farklı özelliklerden biri olan, iĢi yerine getirme süreleri dikkate alınmaktadır. Her iĢçinin farklı performans değerine sahip olacağı dikkate alınarak bir model sunulmaktadır. GeliĢtirilen modelin sayısal test sonuçları ve değerlendirmeleri iĢçi performanslarının dikkate alınmadığı hat dengeleme model sonuçları ile karĢılaĢtırmalı olarak verilmektedir. Anahtar Kelimeler : Montaj hatları, Hat dengeleme, Ergonomi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 80 MEKÂNIN ERGONOMĠK TASARIMI 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 81 ERGONOMĠK ISLAK MEKANLAR: HERKES ĠÇĠN TASARLANMIġ BANYOLARDA DĠKKAT EDĠLMESĠ GEREKEN TASARIM FAKTÖRLERĠ Yasemin AFACAN1 1 Dr., Bilkent Üniversitesi Güzel Sanatlar Tasarım ve Mimarlık Fakültesi Ġç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölümü, 06800 Bilken, Ankara Konutlarda kullanımların verimli iĢleyebilmesi ve mekanların her türlü kullanıcı isteklerine eĢit olarak cevap verebilmesi tasarım sürecinde alınan kararlarla doğrudan iliĢkilidir. Mimar ve tasarımcıları en zorlayan kararlar ise ıslak mekan çözümlerinin ayrımcılığa yol açmadan gerçekleĢtirilmesidir. Bu anlamda, yaĢlı ve engelli nüfusun hızla artığı günümüz Türk toplumunda özel ve ayrımcı çözümler yerine, herkes tarafından kullanılabilir, eriĢilebilir ve anlaĢılabilir çözümler içeren banyo ve mutfak mekanlarına ihtiyaç vardır. Bu amaçla, dünyadaki banyo literatürü herkes için tasarım, evrensel tasarım ve kapsayıcı tasarım prensipleri doğrultusunda analiz edilmiĢtir. Yapılan analiz sonuçlarına göre herkese uygun ergonomik banyolar için gerekli değiĢkenler setinin faktörleri 8 ana baĢlık altında belirlenmiĢtir: (1)dolaĢım, (2)saklama üniteleri, (3)tuvaletler, (4)lavabolar, (5)duĢ/küvet, (6)beyaz eĢyalar , (7)aydınlatma, (8)malzeme. Ayrıca bunlar arasındaki iliĢkiler farklı kullanıcı gruplarına göre yorumlanmıĢtır. Sonuç olarak, fiziksel yetersizliğin çeĢitlenmesine bağlı olarak kullanıcı ihtiyaçları parametrik artmakta ve ek çözümler yerine bütüncül bir tasarım anlayıĢını gerekli kılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Herkes için tasarım, Ergonomik banyolar, Tasarım faktörleri 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 82 MUĞLA’ DAKĠ ĠNTERNET ERĠġĠM SALONLARININ ERGONOMĠK KRĠTERLER AÇISINDAN ĠNCELENMESĠ Ali KASAL¹, Mehmet ACAR², Hasan EFE³, Selçuk DEMĠRCĠ⁴ ¹Doç. Dr., Muğla Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Ağaç ĠĢleri Endüstri Mühendisliği Bölümü, 48000 Kötekli / MUĞLA ²AraĢ. Gör., Muğla Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Ağaç ĠĢleri Endüstri Mühendisliği Bölümü, 48000 Kötekli / MUĞLA ³Prof. Dr., Gazi Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Mobilya ve Dekorasyon Eğitimi Bölümü, 06500 BeĢevler / ANKARA ⁴Yrd. Doç. Dr., Ege Üniversitesi Ege Meslek Yüksek Okulu Mobilya ve Dekorasyon Programı, Bornova / ĠZMĠR ĠĢi gereği sürekli oturmak zorunda olan veya vaktini fazla hareket etmeksizin oturarak geçiren bireyler, oturarak çalıĢmanın neden olduğu bazı sağlık riskleriyle karĢı karĢıyadırlar. Günlük yaĢamın bir parçası haline gelen bilgisayarlarla ilgili en çok dikkat çeken konulardan birisi sağlığı etkileyip etkilemediğidir. Bu çalıĢmanın amacı, Muğla‟ da faaliyet gösteren tüm internet eriĢim salonlarının ergonomik kriterlere uygunluk açısından incelenmesi ve optimum çalıĢma ortamı için öneriler getirilmesidir. ÇalıĢmada 40 internet eriĢim salonunun ergonomik koĢulları 25 soruluk bir anket uygulanarak sorgulanmıĢ, çalıĢma ortamına iliĢkin özellikler tespit edilerek anket formuna kaydedilmiĢtir. Uygulanan anket sonuçlarına göre Muğla‟ daki internet eriĢim salonlarının %97.5‟ i ergonomik kriterlere uygun olmadığı tespit edilmiĢ, bilgisayar kullanıcılarının sağlık sorunlarını azaltabilmek için Muğla‟ daki internet eriĢim salonlarının ergonomik eksikliklerinin giderilmesi gerektiği, aksi halde kullanıcıların çeĢitli sağlık sorunları ile karĢı karĢıya kalacağı anlaĢılmıĢtır. Anahtar Kelimeler : Ergonomi, Ġnternet kafe, Bilgisayar, Ġnternet 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 83 BODRUM, FETHĠYE VE MARMARĠS’TE BULUNAN EĞLENCE MEKANLARININ TASARIM KRĠTERLERĠ AÇISINDAN ĠNCELENMESĠ Mehmet YÜKSEL¹, Ali KASAL², Mehmet YENĠOCAK³ ¹Öğr. Gör., Muğla Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Mobilya ve Dekorasyon Eğitimi Bölümü, 48000 Kötekli / MUĞLA ²Doç. Dr., Muğla Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Ağaç ĠĢleri Endüstri Mühendisliği Bölümü, 48000 Kötekli / MUĞLA ³Sütçü Ġmam Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü, AvĢar Kampüsü YerleĢkesi, K.MaraĢ Bu araĢtırmada; Muğla‟nın Bodrum, Marmaris ve Fethiye ilçelerinde bulunan bar ve kafeler tasarım kriterleri açısından incelenmiĢtir. Bu amaçla, Bodrum, Marmaris ve Fethiye‟de bulunan (6x3=18) toplam 18 adet eğlence mekanı (kafe ve bar) değerlendirmek üzere incelemeye alınmıĢtır. ÇalıĢma kapsamında, incelenen eğlence mekânlarına ait ölçekli yerleĢim planları çizilmiĢ, fotoğraflar çekilmiĢ ve her bir eğlence mekanına ait bilgiler ve tasarım kriterleri 27 sorudan oluĢan bir anket yardımı ile belirlenmiĢtir. AraĢtırmanın sonucunda, incelenen eğlence mekânlarında ergonomik olmayan mobilyalar ve genel anlamda mekânsal organizasyonda insan sağlığı ve psikolojisi için tehdit oluĢturabilecek eksiklikler ve yanlıĢlıklar tespit edilmiĢtir. Sonuç olarak; belirtilen eğlence mekânları tasarım kriterleri bakımından incelenerek, bu tür eğlence mekanlarından yararlanmak isteyen insanların daha ferah bir ortamda, ergonomik koltuk ve sandalyeden yararlanabilecekleri, daha sağlıklı, güvenli ve çevreci bir ortamda eğlenebilmeleri için öneriler sunulmuĢtur. Anahtar Kelimeler : Eğlence Mekanı, Tasarım kriterleri, Ergonomik bar mobilyaları 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 84 TASARIM STÜDYOLARININ ERGONOMĠK OLARAK ĠNCELENMESĠ VE ÖĞRENCĠ BAġARISINA ETKĠSĠ Hamza ÇINAR1, Ali Rıza ARSLAN2 Doç. Dr., Gazi Üniversitesi Teknik Eğitim Fak. Mobilya ve Dekorasyon Bölümü Teknikokullar, 06500 Ankara 2 ArĢ. Gör., Afyon Kocatepe Üniversitesi Afyon M.Y.O. Malzeme ve Malz. ĠĢleme Tekn. Bölümü, Ġzmir yolu 7. km 02300 Afyonkarahisar 1 Tasarım Stüdyolarının ergonomik olarak incelenmesi ve öğrenci baĢarısına etkisini ölçmeye yönelik bu araĢtırma için Gazi Üniversitesi Mobilya ve Dekorasyon Öğretmenliği Eğitimi Bölümü‟nde tasarım stüdyosu deney alanı olarak tespit edilmiĢtir. Bu amaçla oluĢturulan anket çalıĢması 1.2.3. ve 4. sınıflardan oluĢan 100 öğrenciye uygulanmıĢtır. AraĢtırma sonuçlarına göre tasarım stüdyosunun fiziki yapısının yetersiz olduğu, ayrıca kullanıcıların mevcut iç-dıĢ mekan düzenlemelerinde dolayı kullanım zorlukları ile karĢılaĢtıkları tespit edilmiĢ; bunların ise öğrenci baĢarısına olumsuz yönde etki yaptığı tespit edilmiĢtir. Tasarım uygulamalarına yönelik sınıfların mevcut durumunun rahat ve ferah ortamlar olarak tasarlanıp öğretime sunulmasının gerekliliği ön plana çıkmaktadır. Bunun yanı sıra tasarım stüdyolarının fiziksel görüntü ve donanımlarının iyileĢtirilmesi tavsiye edilmektedir. Anahtar Kelimeler : Tasarım Stüdyosu, Fiziksel Ortam, Sınıf, YerleĢim Düzeni, Ġç Mekân Tasarımı 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 85 KENT ERGONOMĠSĠNDE PEYZAJ ELEMANLARININ ROLÜ; ĠZMĠR ÖRNEĞĠ Aslı GÜNEġ1, Handan ÇAKAR1, Özlem AKAT1 1 Öğr. Gör. Dr., Ege Üniversitesi Bayındır Meslek Yüksekokulu, 35840 Tire yolu Bayındır/Ġzmir Peyzaj mimarlığı, çalıĢmalarında, estetik, fonksiyonel, sürdürülebilir ve insan kullanımına uygun açık mekânların yaratılmasını hedefleyen bir meslek disiplinidir. Kent yaĢamı içerisinde, binalar dıĢında kalan açık alanların planlanması, tasarımı ve sürdürülebilirliğinin sağlanmasında önemli bir rol üstlenen peyzaj mimarlığı disiplini, çalıĢmalarında, estetik özelliklerin yanında iĢlevselliği, ergonomik ve antropometrik verilere dayandırılarak yapılan planlama ve tasarımlarla sağlamaktadır. Mesleğin, kent içindeki hizmet alanı olarak tanımlanan açık alanlar; yapısal ve bitkisel elemanlardan oluĢan, peyzaj donatı elemanlarıyla bezenmiĢ, kullanıcıyla birebir iliĢkide olan peyzaj elemanları kompleksinden meydana gelmen mekânlar olarak karĢımıza çıkmaktadır. Açık bir mekânın verimliliği, tasarım profilinde arzu edilen kullanıcı potansiyeline ulaĢılmasıyla değerlendirilebilir. Bu mekânların verimliliği ve sürdürülebilirliği, bütünü oluĢturan öğelerin tekelinde ve genelinde oluĢturduğu ergonomiyle doğru orantılı olarak iliĢkilendirilmelidir. ÇalıĢmada, Ġzmir il merkezinde bulunan KarĢıyaka, Konak, Buca, Bornova ve Çiğli ilçeleri ile periferde yer alan Bayındır, Tire ve Torbalı ilçelerindeki örnek alanlar, barındırdıkları peyzaj elemanlarıyla ergonomik açılardan değerlendirilerek, donatılarına ve konumlarına göre mukayese edilerek incelenmiĢ, karĢılaĢılan sorunlar ortaya konularak, çözüm önerilerinde bulunulmuĢtur. Anahtar Kelimeler: Peyzaj Mimarlığı, Peyzaj elemanları, Donatı elemanları, Ergonomi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 86 FARKLI RENKLERLE TASARLANAN BĠR YAġAMA MEKANININ ĠNSANLAR ÜZERĠNDEKĠ PSĠKOLOJĠK ETKĠLERĠ Selçuk DEMĠRCĠ¹, Ali KASAL², Sezil ALĠYAZICIOĞLU³, Mehmet ACAR² ¹Yrd. Doç. Dr., Ege Üniversitesi Ege Meslek Yüksek Okulu Mobilya ve Dekorasyon Programı, Bornova / ĠZMĠR ²Doç. Dr., Muğla Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Ağaç ĠĢleri Endüstri Mühendisliği Bölümü, 48000 Kötekli / MUĞLA ³AraĢ. Gör., Muğla Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Ağaç ĠĢleri Endüstri Mühendisliği Bölümü, 48000 Kötekli / MUĞLA Renk, nesneleri algılamamızda ve onlarla iletiĢim kurmamızda rol oynayan en önemli öğelerden biridir. Renk konusunda oldukça fazla kaynak olmasına rağmen, renklerin mekânlarda kullanımı ve psikolojik etkileri konusunda kaynaklar sınırlıdır. ÇeĢitli renk kombinasyonları ile tasarlanmıĢ mekânların insanlar üzerindeki psikolojik etkileri ve uyandırdığı duygular belirlenebilir. Bu çalıĢmanın amacı çeĢitli renk kombinasyonları ile tasarlanmıĢ mekânların, insanlar üzerindeki psikolojik etkilerini belirlemek ve tasarımcıların iĢini kolaylaĢtıracak, daha bilinçli ve fonksiyonuna uygun ortamlar(mekânlar) yaratılmasına katkıda bulunabilecek bir kaynak oluĢturmaktır. ÇalıĢmada insanların çevrelerinde zamanlarının büyük bir bölümünü geçirdikleri “YaĢama Mekânı”(salon), değiĢik renk ve tonlamalar(Tonlama, Sıcak Renkler, Soğuk Renkler, Zıt Renkler) ile tasarlanarak sanal ortamda üç boyutlu olarak modellenip görselleĢtirilmiĢtir. ÇalıĢmada 200 kiĢiye, tasarlanan mekânlar ile ilgili 54 ayrı duyguyu ve bu duyguların yoğunluğunu ölçen bir anket uygulanmıĢtır. UygulanmıĢ olan anket istatistiksel anlamda değerlendirilmiĢtir. Bu çalıĢmanın sonucunda çeĢitli renk kombinasyonları ile tasarlanan mekanların insanlar üzerinde belirgin psikolojik etkilerinin olduğu görülmüĢtür. Anahtar Kelimeler : Renk, psikolojik etkileri, Görsel algı Ġç mekanda renk kullanımı, Renklerin 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 87 MĠMARLIK VE ERGONOMĠ: OSMANLI KONUT ÖRNEKLEMĠ Ramiz ABDÜLRAHĠMOV1, Serpil BAġLILAR ALTUN2 1 Prof. Dr., Azerbaycan Mimarlık ĠnĢaat Üniversitesi Mim. Fak., Mimarlık Konstrüksiyonlar ve Abideleri Restorasyonu, Bakü, Azerbaycan 2 Öğr. Gör., Dumlupınar Üniversitesi Kütahya MYO. Mimarlık ve ġehir Planlama Bölümü, Germiyan Kampüsü, Kütahya Mimarlıkta mekan, fiziksel, sonrasında sosyal ve psikolojik gereksinimleri karĢılamak zorundadır. Mekanın; iĢlevine ve kullanıcı sayısına uygun boyutta tasarlanmıĢ olması, insanın statik ve dinamik antropometrik boyutlarına bağlı kalması, fiziksel büyüklüklerin yanı sıra psikolojik büyüklükleri dikkate almıĢ olması, özetle bir mekanın taĢıyacağı en az gereksinimleri karĢılayarak kullanıcıda zorlanma, rahatsızlık ve yorgunluk yaratmaması gerekir. Deneysel çalıĢmalar, mekan kullanımının ve büyüklüğünün zaman içerisinde değiĢebildiğini ve kültürel farkların olduğunu göstermiĢtir. Günümüz konutuyla Osmanlı konutu arasında bu durum gözlemlenebilmektedir. Osmanlı konutu; baĢta yörenin malzeme kaynakları ve coğrafi durum (özellikle iklim) olmak üzere, iktisadi durum, yapı kültürü-ustaları, diğer uygarlıklar ve dinin etkisi altında ĢekillenmiĢtir. Osmanlı konutu iç mekanında, günümüzde uygulanan antropometrik boyutlara uygun tasarımlar görüldüğü gibi yer tasarrufu ve çeĢitli nedenlerle günümüz standartlarıyla bağdaĢmayan özgün çözümler de zevkle izlenebilmektedir. ÇalıĢmanın amacı; mimarlık sektörü dıĢındaki farklı disiplinler için konut mekanında ergonomi konusunu ele alırken Osmanlı evlerinde uygulanan kültürüne özgü çözümleri paylaĢmaktır. Anahtar Kelimeler : Osmanlı, Mimarlık, Konut, Ergonomi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 88 ERGONOMĠK AÇIDAN ÇALIġMA YERĠ DÜZENLEMESĠ: ĠMALAT SEKTÖRÜNDE BĠR UYGULAMA Gülcan GOCUKLU1, Yeliz BURUK1 AraĢ. Gör., EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Müh. Mim. Fak. MeĢelik YerleĢkesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, 26480 EskiĢehir 1 ÇalıĢma ortamı, kimi zaman çalıĢanın performansından en yüksek düzeyde yararlanılmasını engelleyecek teknolojik kısıtlar içeriyor olabilir. Bu kısıtların yol açtığı problemler, ergonomik tasarımlar ve antropometrik karakteristiklerin dikkate alınması ile giderilebilir ya da azaltılabilir. Ergonomik açıdan çalıĢan performansının eniyilenmesi için iĢletmelerin ergonomik faaliyetlerde bulunarak uygun çalıĢma koĢulları oluĢturması kaçınılmazdır. Söz konusu faaliyetler temelde, ergonomik iĢ yeri tasarımı ve mevcut iĢ yerlerinin ergonomik açıdan yeniden düzenlenmesi çalıĢmalarını kapsamaktadır. Düzenleme yapılmayan çalıĢma ortamlarında ise yaĢanabilir duruĢ bozukları ile fiziksel zorlanmalar, uzun vadede meslek hastalığı riskini ortaya çıkarabilmektedir. Bu sebeple, çalıĢma ortamlarının ergonomik açıdan değerlendirilmesi iĢletmeler ve çalıĢanlar için büyük önem taĢımaktadır. ÇalıĢma kapsamında, bir iĢletmedeki süreç için antropometrik ölçüler dikkate alınarak çalıĢma yeri düzenlemesi yapılmıĢ, sunulan çözüm yöntemi antropometrik ve fiziksel açıdan değerlendirilmiĢtir. Anahtar kelimeler: Antropometri, DuruĢ bozukluğu, ÇalıĢma ortamı 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 89 PSĠKOLOJĠ VE ERGONOMĠ 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 90 DUYGUSAL ERGONOMĠ VE YÖNETSEL BOYUTUYLA ĠNSAN PERFORMANSINA ETKĠSĠ Serpil AYTAÇ1, Prof. Dr., Uludağ Üniversitesi ĠĠBF ÇalıĢma Ekonomisi ve Endüstri ĠliĢkileri Bölümü Yönetim ve ÇalıĢma Psikolojisi Anabilim Dalı, 16059 Bursa 1 Nörobiyoloji alanındaki önemli geliĢmeler, biliĢsel süreçler ile beyin etkinliklerinin duygusal davranıĢları arasında karĢılıklı önemli bir etkileĢim ve iletiĢim olduğunu göstermektedir. Ġnsan performansının ortaya çıkması, fizyolojik, biliĢsel, yönetimsel ve örgütsel etkenlerin yanında Makroergonomik açıdan, çalıĢan kiĢinin duygusal davranıĢlarına da bağlıdır. Bu bildirinin amacı; nörobiyoloji ve psikoloji ile bilgi ve deneyim altyapısına dayanan bilgiler ıĢığında insan performans düzeyinin uygulamadaki etkinliğini irdelemektedir. Beynin bilinen fonksiyonlarını inceleyerek Duygusal Ergonominin performans artıĢına ve verimliliğe katkısını ortaya koyan bu bildiri; biliĢsel süreçlerin daha iyi iĢlemesi, bireysel amaçların gerçekleĢtirilmesine yardımcı olunması, çalıĢana kendi değerliliğinin arttığı bilincinin verilmesi, örgütsel sadakatin oluĢturulması ve fizyolojik değiĢimlere etkin uyum sağlanması gibi konuları kapsamanın yanında duyguların nasıl kontrol altına alınabildiği ve duyguları yönetmenin çalıĢanlara ve yöneticilere ne tür imkanlar vereceği doğrultusunda duygusal zekayı da tartıĢmaktadır. Anahtar Kelimeler: Performans, Ergonomi, Duygusal Ergonomi, Stres, ĠĢ tatmini, Duyguların yönetimi, Duygusal zeka 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 91 DUYGUSAL EMEĞĠN Ġġ TATMĠNĠ VE TÜKENME DÜZEYĠ ÜZERĠNE ETKĠSĠ Salih DURSUN1, Nuran BAYRAM2, Serpil AYTAÇ3 AraĢ. Gör., Uludağ Üniversitesi ĠĠBF ÇalıĢma Eko. ve End. ĠliĢkileri Bölümü, 16059 Görükle Bursa 2 Doç. Dr., Uludağ Üniversitesi ĠĠBF Ekonometri Bölümü, 16059 Görükle Bursa 3 Prof. Dr., Uludağ Üniversitesi ĠĠBF ÇalıĢma Eko. ve End. ĠliĢkileri Bölümü, 16059 Görükle Bursa 1 ÇalıĢma yaĢamında duygusal emek; çalıĢanların hizmet verdikleri esnada, kendilerinden beklenen duyguları sergilemeleridir. Çoğu mesleğin özellikleri nedeniyle insan odaklı olduğu dikkate alındığında, hizmet götürdükleri kiĢilere karĢı bir takım duyguları sergilemeleri beklenmektedir. HemĢireler, acil servis çalıĢanları, hostesler, sosyal hizmet uzmanları, çağrı merkezi çalıĢanları, satıĢ elemanları gibi meslek grupları bunlar arasında yer almaktadır. Bir duygu yönetimi süreci olan duygusal emek, sergilenen duygularla, gerçekte hissedilen duygular arasındaki iliĢkiye bağlı olarak çalıĢanlar üzerinde bazı olumlu veya olumsuz etkiler yaratabilmektedir. Bu çalıĢmanın amacı, sosyal hizmet uzmanları tarafından sergilenen duygusal emeğin, iĢ tatmini ve tükenme düzeyleri üzerindeki etkisini incelemektir. ÇalıĢanların duygusal emek düzeyini ölçmek için, Brotheridge ve Lee (2003) tarafından geliĢtirilen ve 2008 yılında revize edilen, Türkçeye çevirisi ve uyarlaması tarafımızca yapılan “Duygusal Emek Ölçeği” kullanılmıĢtır. Ayrıca, çalıĢanların iĢ tatminini açıklamak için Blayfield ve Rothe (1951) tarafından geliĢtirilen ve Bilgin (1995) tarafından dilimize uyarlanarak güvenirliği saptanmıĢ olan “ĠĢ Tatmini Ölçeği” ile çalıĢanların tükenme düzeylerini açıklamak için, Maslach ve Jackson (1986) tarafından geliĢtirilen ve Ergin (1992) tarafından Türkiye‟de geçerlik ve güvenirlik çalıĢması yapılmıĢ olan Maslach TükenmiĢlik Ölçeği kullanılmıĢtır. Verilerin analizinde ise, frekans dağılımları, korelasyon ve regresyon analizleri kullanılmıĢtır. ÇalıĢmaya katılan 103 kiĢiden elde edilen bulgulara göre, sosyal hizmet uzmanlarının iĢlerini yaparken sergilemeleri gereken duygular ile gerçekte hissettikleri duygular arasında uyumsuzluk olduğunda iĢ memnuniyetlerinin azaldığı, tükenme düzeylerinin yükseldiği tespit edilmiĢtir. Anahtar Kelimeler: Duygusal emek, Sosyal hizmet uzmanı, Stres tepkileri, ĠĢ memnuniyeti 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 92 AFYON TEKSTĠL ĠġLETMELERĠNDE ÇALIġAN ĠġÇĠLERĠN ERGONOMĠK VE PSĠKOLOJĠK AÇIDAN VERĠMLĠLĠK VE MOTĠVASYONUNU ETKĠLEYEN ETMENLER Emine ESĠRGENLER1 , Burcu BAġARAN2 Öğr. Gör., Selçuk Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Giyim Endüstrisi ve Giyim Sanatları Eğitimi Bölümü, Alaeddin Keykubat YerleĢkesi, Selçuklu, Konya 2 AraĢ. Gör., Selçuk Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Uygulamalı Sanatlar Eğitimi Bölümü, Alaeddin Keykubat YerleĢkesi, Selçuklu, Konya 1 ĠĢletmelerin en temel problemlerinden birisi verimliliktir. ĠĢ gücünde verimliliği ve motivasyonu sağlamak için çalıĢanların psikolojik ve fizyolojik ihtiyaçları iyi tespit edilmeli, çalıĢılan ortamın ergonomik koĢulları uygun Ģekilde düzenlenmelidir. ÇalıĢma ortamında rahat ve mutlu olmayan hiç kimseden verimlilik beklenemez. Ele alınan bu çalıĢmada tekstil iĢletmelerinde çalıĢan iĢçilerin verimlilik ve motivasyonunu etkileyen ergonomik ve psikolojik etmenler tespit edilmeye çalıĢılmıĢtır. AraĢtırmanın evrenini Afyonkarahisar tekstil iĢletmelerinde çalıĢan iĢçiler oluĢtururken, örneklem olarak 100 iĢçi araĢtırmaya katılmıĢ, 13 soruluk anket uygulanarak sonuçları istatistiki açıdan değerlendirilmiĢtir. AraĢtırmanın temel bulgularına bakıldığında, çalıĢanların çoğunluğu 20-30 yaĢ grubunda, evli, çalıĢma süreleri 0-2 yıl arasında değiĢmektedir. Verimliliği düĢüren etmenlerin baĢında kimyasal madde kullanımı, iĢten çıkarılma riski, stres, iĢ kazaları, gürültü gibi fizyolojik, psikolojik ve ortamın ergonomisine dayalı faktörler gelmektedir. Anahtar Kelimeler: Verimlilik, Motivasyon, ĠĢ Ergonomisi, Psikoloji ve Ergonomi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 93 HĠZMET KALĠTESĠ ALGISININ OLUġMASINDA SAĞLIK ÇALIġANLARININ Ġġ DAVRANIġLARININ ETKĠSĠ Cemile GÜRÇAY ÇETĠN1 , Sultan KIRDAĞLI2 Yrd.Doç. Dr., Dokuz Eylül Üniversitesi Ġkt. ve Ġd. Bil. Fak. ÇalıĢma Ekonomisi ve Endüstri ĠliĢkileri Bölümü, DokuzçeĢmeler 35160 Buca - Ġzmir 2 Uzman, Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi Hasta Hizmetleri Ekip ġefi, MithatpaĢa Cad. 35340 Ġnciraltı - Ġzmir 1 Hizmet, niteliği gereği sunulduğu yerde tüketilen bir iĢ, eylem, çaba, kurumsal olay ya da baĢarım olarak tanımlanmaktadır. Bu noktada çalıĢmanın amacı, teknoloji ve emek yoğun hizmet sunan, sonuçları hizmeti alanların yaĢamsal devamlılıklarındaki hayat kalitelerini direkt belirleyen sağlık sektöründe, hizmet kalitesi algısının oluĢmasında ve devamlılığında sağlık çalıĢanlarının davranıĢlarına dönük algının yarattığı etkinin sonuçlarını ortaya koymaktır. ÇalıĢmada, hizmet kalitesi algısının oluĢmasında sağlık çalıĢanlarının iĢ davranıĢlarının etkisini ölçmek amacı ile hastane hizmetlerine uyarlanmıĢ olan SERVQUAL ölçeği kullanılmıĢtır. Uygulama, Ġzmir ilinde Sağlık Bakanlığına bağlı iki hastanede 460 hasta ile gerçekleĢtirilmiĢtir. Kullanılan anket üç bölümden oluĢmaktadır. Ġlk bölümde demoğrafik bilgilere, ikinci bölümde beklenilen hizmet kalitesini tespit etmeye, üçüncü bölümde ise algılanan hizmet kalitesine iliĢkin ifadeler yer almaktadır. Likert 5‟li ölçeği kullanılmıĢtır. Hizmet kalitesine iliĢkin boyutlar fiziksel özellikler, güvenilirlik, heveslilik, güven ve empati olarak alınmıĢtır. SPSS 16.0 programındaki analizlerde hastanelerden birinde en fazla memnuniyet “empati” diğerinde “fiziksel özellikler” boyutunda oluĢmuĢtur. OluĢturulan ana hipotez ve alt hipotezler sınanmıĢ, sonuçlar nedenlendirilerek değerlendirilmiĢ, öneriler geliĢtirilmiĢtir. Anahtar Kelimeler : Sağlık hizmeti, Algılanan hizmet kalitesi, ĠĢ davranıĢları, Hasta tatmini 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 94 ALGILANAN EKSĠK YÜKLENMENĠN Ġġ KAYNAKLI SIKINTI VE STRES ĠLE ĠLĠġKĠSĠ Mustafa YaĢar TINAR1, BarıĢ SEÇER2 Prof. Dr., Dokuz Eylül Üniversitesi Ġkt. ve Ġdari Bilimler Fak. DokuzçeĢmeler YerleĢkesi ÇalıĢma Ekonomisi ve Endüstri ĠliĢkileri Bölümü, 35160 Ġzmir 2 Yrd. Doç. Dr., Dokuz Eylül Üniversitesi Ġkt. ve Ġdari Bilimler Fak. DokuzçeĢmeler YerleĢkesi ÇalıĢma Ekonomisi ve Endüstri ĠliĢkileri Bölümü, 35160 Ġzmir 1 Eksik istihdam, çalıĢma iktisatçıları açısından ücret ve verimlilik düĢüklüğü boyutu ile değerlendirilen bir kavramdır. Eksik istihdamın, iktisadi boyutunun dıĢında endüstri psikologları tarafından da incelenen ve çalıĢanların sahip oldukları nitelikler ve becerilerin iĢlerinin gerektirdiği düzeyin üstünde olduğunu düĢünmelerine iĢaret eden öznel bir boyutu da bulunmaktadır. “Algılanan eksik istihdam” da diyebileceğimiz bu olgu, ergonomide “eksik yüklenme” kavramıyla örtüĢmekte, çalıĢanın iĢini rutin, basit, mücadele gerektirmeyen ve sıkıcı olarak nitelendirmesine neden olmakta, aĢırı yüklenmede olduğu gibi bir stres kaynağı olarak değerlendirilmektedir. Buradan hareketle, araĢtırmada bireyin eksik yüklenme durumuna odaklanılarak bunun iĢ kaynaklı sıkıntı ve stres ile iliĢkisi incelenecektir. Eksik istihdamın ülkemizde daha çok kamu personelinin karĢılaĢtığı bir durum olmasından yola çıkarak, araĢtırma örneklemi kamu personeli arasından seçilecektir. Buna göre, kamu personelinin eksik yüklenme algılaması ile iĢ kaynaklı sıkıntı ve stres düzeyi arasındaki iliĢki değerlendirilerek, “kamu sektöründe iĢ-birey uyumu” açısından daha önce dikkate alınmamıĢ bir boyut gündeme getirilmeye çalıĢılacaktır. Anahtar Kelimeler : Eksik yüklenme, Algılanan eksik istihdam, ĠĢ kaynaklı sıkıntı, ĠĢ stresi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 95 ÜRETĠMDE Ġġ MONOTONLUĞU SORUNU VE ÇÖZÜM YOLLARI Özay Umut TÜRKAN1 Yrd. Doç. Dr., Balıkesir Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, ÇağıĢ YerleĢkesi, 10145 Balıkesir 1 Endüstri devrimi sonrasında yaĢanan makineleĢmenin bir sonucu olan iĢ monotonluğu kavramı; A.Smith‟in iĢ bölümü yaklaĢımı doğrultusunda basitleĢtirilerek rutin hale getirilen bir iĢin, çalıĢanlar tarafından standart tempoda ve sürekli tekrarlanan Ģekilde yapılmasının neden olduğu bıkkınlık ve yorgunluk hali olarak tanımlanabilir. F.W.Taylor‟un yazdığı Bilimsel Yönetim Teorisi‟nin de esaslarından olan iĢ bölümü yaklaĢımı, H. Ford‟un kayan bant sisteminde insanı adeta makineleĢtirmiĢ ve iĢ monotonluğu oluĢturarak çalıĢanlar için bir mutsuzluk unsuru haline gelmiĢtir. Kayan bant sistemi, günümüzün esneklik gerektiren yalın üretim organizasyonunda da kullanılmaktadır. Ġnsan odaklı bir yaklaĢım olan yalın üretimin talep ettiği yüksek nitelikli iĢgücünü, geçmiĢin niteliksiz iĢgücü gibi görmek ve yönetmek mümkün değildir. Dolayısıyla iĢ monotonluğu, yalın süreçte ortaya çıkmadan önlenmesi gereken bir sorun olarak nitelenmektedir. Bu bildirinin amacı; iĢgücünün yaptığı iĢten tatmin hissi duymasına engel olan iĢ monotonluğu sorununun çözüm yollarını ortaya koymaktır. ÇalıĢmada; iĢgücünün yetki ve sorumluluklarının artırılması, onlara farklı iĢler yaptırılarak yeni beceriler kazandırılması, takım çalıĢmalarına katılımlarının sağlanması, çalıĢma ve dinlenme sürelerinin esnetilmesi ve diğer öneriler, iĢ monotonluğunun çözüm yolları olarak değerlendirilecektir. Anahtar Kelimeler: Monotonluk, Kayan bant, Esneklik, Yalın üretim 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 96 Ġġ KAYNAKLI SIKINTININ Ġġ VE YAġAM DOYUMUNA ETKĠSĠ H. ġebnem SEÇER1 Yrd.Doç.Dr., Dokuz Eylül Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi ÇalıĢma Ekonomisi ve Endüstri ĠliĢkileri Bölümü, DokuzçeĢmeler YerleĢkesi 35160 Buca / Ġzmir 1 Sıkıntı, farklı disiplinlerin kapsamında yer almakla birlikte, örgüt literatüründe çalıĢanların duygusal durumlarının incelenmesiyle güncellik kazanmıĢ ve genellikle birey üzerinde olumsuz etkileri vurgulanan bir durumu göstermektedir. Bir tanıma göre sıkıntı, bireyin mevcut faaliyetinde yaygın ilgi eksikliği hissettiği geçici duygusal durumdur. Bunun yanında, sıkıntı bireyin hoĢnutsuzluk ve memnuniyetsizlik ile karakterize ettiği olumsuz bir tecrübesi olarak da ifade edilmektedir. Dolayısıyla iĢ kaynaklı sıkıntı, iĢ doyumsuzluğunun bir sebebi olabilecek bir niteliğe sahiptir. Diğer yandan, yaĢamın çeĢitli alanlarından kaynaklanan doyumun, yaĢam doyumunu etkilediği belirtilmektedir. Gerçekten yaĢama birçok özel alandan oluĢan genel bir yapı olarak yaklaĢılabilir ve yaĢam doyumunun bu alanlardaki doyumun sonucu olduğu düĢünülebilir. Bu nedenle, iĢ kaynaklı sıkıntının neden olduğu iĢ doyumsuzluğunun yaĢam doyumunu da olumsuz yönde etkileyeceği düĢünülebilir. AraĢtırmada bu iliĢkiden hareketle, bireyin iĢ kaynaklı bir sıkıntı yaĢaması durumunda, iĢ ve yaĢam doyumunun bundan nasıl etkilendiğine odaklanılacaktır. Bu çerçevede birey-iĢ uyumu açısından önem taĢıyan bu iliĢki, beyaz yakalı çalıĢan örnekleminde araĢtırılarak, beyaz yakalı çalıĢanların iĢ ve yaĢam doyumlarının sağlanması yönünde yeni ipuçları elde edilebilecektir. Anahtar Kelimeler: ĠĢ kaynaklı sıkıntı, ĠĢ doyumu, YaĢam doyumu 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 97 ÇALIġANIN ĠġTE VAR OLAMAMASI ÜZERĠNDE ÖZNEL ĠYĠLĠK HALĠNĠN ETKĠSĠ Mehmet Töre YILDIRIM1, Deniz TAġKAN1 ve Tunç DEMĠRBĠLEK2 Öğrenci., Dokuz Eylül Üniversitesi Ġkt. ve Ġd. Bil. Fak. DokuzçeĢmeler YerleĢkesi ÇalıĢma Ekonomisi ve Endüstri ĠliĢkileri Bölümü, 35160 Ġzmir 2 Prof.Dr., Dokuz Eylül Üniversitesi Ġkt. ve Ġd. Bil. Fak. DokuzçeĢmeler YerleĢkesi ÇalıĢma Ekonomisi ve Endüstri ĠliĢkileri Bölümü, 35160 Ġzmir 1 ĠĢgücü verimliliğinin hesabında; sadece iĢyerine gelmeyen çalıĢanların maliyeti değil, iĢyerinde olmasına rağmen çeĢitli nedenlerle performansını tam olarak sergileyemeyenlerin maliyeti de yer almaktadır. Göz ardı edilen bu maliyet kümesi, “iĢte var olamama” (presenteizm) maliyetidir. ĠĢte var olamama; iĢin gereğinden, iĢ ortamından, kiĢisel ve çevresel kaynaklı etkiler sebebiyle, çalıĢan üzerinde oluĢan baskı ve dolayısıyla ortaya çıkan verimlilik kaybı olarak ifade edilebilmektedir. ĠĢte var olamama, iĢyeri presenteizmi ve hastalık presenteizmi olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bildiri, iĢte var olamama üzerinde öznel subjektif iyilik halinin etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Amprik araĢtırma, ihracata yönelik üretim yapan ve TKY sistemi olan bir tekstil iĢletmesinde gerçekleĢtirilecektir. AraĢtırmanın analizinde; iĢte var olamama bağımlı değiĢken iken, öznel iyilik hali (ruhi/duygusal iyilik hali, fiziki iyilik hakli ve yaĢam doyumu) ve demografik özellikler (yaĢ, cinsiyet, medeni durum, eğitim düzeyi, iĢyeri kıdemi, vd.) bağımsız değiĢken olarak alınacaktır. Bulgulardan hareketle, iĢte var olmanın nasıl sağlanabileceği ile bireysel ve örgütsel verimlilik düzeyinin nasıl artırılabileceği tartıĢılacaktır. Anahtar Kelimeler: ĠĢte var olamama, Öznel iyilik hali, Verimlilik 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 98 TARIM VE ORMANCILIK SEKTÖRÜNDE ERGONOMĠ 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 99 ORMANCILIKTA KĠġĠSEL KORUYUCU ELBĠSELERĠN VE EKĠPMAN KULLANIM DURUMLARI ĠLE MESLEK KAZASI GEÇĠRME DURUMLARININ DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Korhan ENEZ1, Hulusi ACAR2, Murat TOPBAġ3, Burak ARICAK1 Yrd.Doç.Dr., Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Böl. Orman ĠnĢaatı Geodezi ve Fotoğrametri ABD 2 Prof. Dr., KTÜ Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Böl. Orman ĠnĢaatı Geodezi ve Fotoğrametri ABD 3 Doç. Dr., KTÜ Tıp Fakültesi Halk Sağlığı ABD 1 ĠĢ sağlığı ve güvenliğinin ayrılmaz bir parçası olan kiĢisel koruyucu elbise ve ekipmanların kullanılması her iĢ kolunda olduğu gibi ormancılıkta da önemlidir. Ormancılıkta üretim iĢlerinde çalıĢanların aktüel durumu hakkında bilgi edinmek için bu çalıĢma yürütülmüĢtür. Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü sınırları içerisinde bulunan tarımsal kalkınma kooperatiflerinde ormancılık faaliyeti gösteren toplam 2994 kiĢi bulunmaktadır. Hedef kitleyi oluĢturan bu topluluk içerisinden sistematik örnekleme ile tespit edilen 378 kiĢiye yüz yüze anket yöntemi uygulanmıĢtır. Böylece ormancılıkta üretim iĢçilerinin kaza durumları ve kiĢisel koruyucu elbise ve ekipman kulanım durumlarına ait bilgiler elde edilmiĢtir. Ormancılıkta üretim iĢçilerinin %86,3 „ü günlük kıyafetle çalıĢtığını ifade etmiĢtir. Kullanılan ekipmanlar içerisinde de eldiven %54 oranıyla ilk sırada yer almaktadır. ÇalıĢanların %56.6‟sı meslek yaĢantısı süresince iĢ kazası geçirdiğini ifade etmiĢtir. Bununla birlikte eldiven kullananların %59.3‟ünün kaza geçirdiği tespit edilmiĢtir. Anahtar Kelimeler: Ormancılıkta üretim iĢçiliği, KiĢisel koyucu elbise ve ekipman, ĠĢ kazası, Trabzon 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 100 BARTIN - KUMLUCA YÖRESĠ ORMANCILIK ÜRETĠM ĠġLERĠNDE FĠZYOLOJĠK ĠġYÜKÜNÜN ĠNCELENMESĠ Kenan MELEMEZ1, Metin TUNAY2, Tuna EMĠR3 Yrd.Doç.Dr. Bartın Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü, 74100 Bartın 2 Prof.Dr. Bartın Üniversitesi, Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü, 74100 Bartın 3 ArĢ.Gör. Bartın Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü, 74100 Bartın 1 Ormancılıkta odun hammaddesi üretim iĢleri, ağır çalıĢma koĢullarında değiĢik el aletleri ve makineleri kullanan orman iĢçileri tarafından gerçekleĢtirilmektedir. Bu çalıĢmada, Bartın- Kumluca yöresi, motorlu testere operatörü, traktör sürücüsü ve diğer yardımcı üretim iĢçileri üzerinde polar nabız ölçer cihazı yardımıyla fizyolojik iĢyükü ölçümlerine ait veriler kaydedilmiĢ ve bilgisayar ortamına aktarılmıĢtır. Her üç iĢ grubunda çalıĢan orman iĢçilerine ait fizyolojik iĢyükü değerleri (%HRR) hesap edilmiĢ, iĢ grupları arasında istatistiki anlamda bir fark olup olmadığının belirlenmesi amacıyla varyans analizi ve tukey testi yapılmıĢtır. Arazi çalıĢmaları sonucu elde edilen kalp atımı ve fizyolojik iĢyükü değerleri sırasıyla, motorlu testere operatörlerinde 108 at/dak, %36.59, traktör operatörlerinde 94 at/dak, %20.19 ve yardımcı iĢçilerde 107 at/dak, %32.07 olarak bulunmuĢtur. Motorlu testere ile yapılan iĢlerin orta ağırlıklı iĢlerden diğerlerinin hafif iĢ grubunda olduğu belirlenmiĢtir. Anahtar Kelimeler: Ormancılık, Üretim iĢleri, Orman iĢçisi, Fizyolojik iĢyükü, Nabız 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 101 BĠR TARIM TRAKTÖRÜNÜN MAKĠNA EMNĠYET YÖNETMELĠĞĠ AÇISINDAN DEĞERLENDĠRMESĠ Hakan VELĠOĞLU1, Okray OREL2, Hasan SĠLLELĠ3, Ali Ġhsan ACAR4, Ramazan ÖZTÜRK4 Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarım Alet ve Makina Test Merkezi Müdürlüğü, Yenimahalle Ankara 2 AraĢ.Gör., Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü, Ankara 3 Doç.Dr., Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü, Ankara 4 Prof.Dr., Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü, Ankara 1 Bu çalıĢmada; makina direktifinin birçok özelliğini barındıran TS 5066 EN 1553 isimli C tipi standart temel alınarak, klasik yaklaĢım çerçevesinde standardın bir tarım traktörüne yeni yaklaĢım standardı ile uygunluğunun ortaya konulması amacıyla genellikle antropometrik yönden bir değerlendirme yapılmıĢtır. Değerlendirmede 15 madde dikkate alınmıĢtır. Bunlar; kumandaları harekete geçirme mesafesi, binme basamağı, korkuluklar ve el tutakları, platformlar, hareketli güç aktarma parçaları, servis hizmeti ve bakım için destekler, hidrolik hatlar ve aksesuarlar, pedalların ölçüsü, direksiyon boyutları, kabin acil çıkıĢ boyutları, görüĢ alanı, motorun çalıĢtırılması ve durdurulması, kriko kullanımı, batarya konumu ve yakıt deposu konumu olarak belirlenmiĢtir. Değerlendirme sonucunda tarım traktöründe 5 maddede uygunsuzluk belirlenmiĢtir. Anahtar Kelimeler: Tarım traktörü, Antropometri, Makina emniyet yönetmeliği 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 102 ANTALYA YÖRESĠNDE TARIMSAL ÜRÜN ĠġLEYEN KURULUġLARDA ERGONOMĠK SORUNLAR Nahide Anıl KARAKĠTAPOĞLU1, Fazilet N. ALAYUNT2 Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü, 35100 Bornova, Ġzmir 2 Prof. Dr., Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü, 35100 Bornova, Ġzmir 1 Son yıllarda hızla artan ürün iĢlemeye paralel olarak makineleĢme, iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği çalıĢmaları gündeme getirilmiĢtir. Günümüzde çalıĢanların, çalıĢma ortamının sağlığı, güvenli hale getirilmesi sadece endüstride değil, tarımda da önemli bir problem oluĢturmaktadır. ÇalıĢma ortamlarının, geliĢmiĢ ülkelerde yapılan incelemelerle, her geçen gün biraz daha geliĢtiği dikkate alındığında ülkemizde bu tür çalıĢmaların sınırlılığı dikkati çekmektedir. Bu nedenle bu araĢtırmada, Antalya yöresinde tarımsal ürün iĢleyen kuruluĢlarda çalıĢanların ergonomik özellikleri ile iĢçi sağlığı ve iĢletmenin iĢ güvenliği açısından mevcut durumun ne ölçüde düzenlendiği belirlenmiĢtir. AraĢtırmanın evrenini, Antalya yöresinde bulunan 60 iĢletmede çalıĢan toplam 361 kiĢi oluĢturmaktadır. Hazırlanan anketlerde 252 kiĢi ile yüz yüze görüĢülmüĢtür. Yapılan değerlendirmeler sonucunda, elde edilen sonuçların bazılarını Ģu Ģekilde verebiliriz; yetkililerin %20‟si erkeklerden oluĢmaktadır. ÇalıĢanların %45‟i ilköğretim mezunudur. %42‟si 18-30 yaĢları arasındadır. %45‟i kas ağrısı rahatsızlığıyla karĢılaĢmıĢtır. ÇalıĢanların %37‟si ani hareketten Ģikayetçidir. ÇalıĢanların %33‟ü en fazla acıyı eğilme hareketlerinde duymaktadır. %45‟i çuval taĢıma hareketinde çok yorulmaktadır. Anahtar Kelimeler: Antalya yöresi, Ergonomik sorunlar, Tarımsal ürün iĢleyen kuruluĢlar 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 103 TEKSTĠL SEKTÖRÜNDE ERGONOMĠ 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 104 60 YAġ VE ÜZERĠNDE OLAN KADINLARIN SÜTYEN ALIRKEN VE KULLANIRKEN YAġADIKLARI SORUNLAR Halime ARSLAN¹, Neslihan ÇAMURDAN² ¹Yrd.Doç.Dr., Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Giyim Endüstrisi ve Moda Tasarımı Bölümü, ANKARA ²Yükseklisans Öğrencisi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Giyim Endüstrisi ve Giyim Sanatları Eğitimi Anabilim Dalı Vücudun fiziksel sağlığını koruyan, ruhsal kaygı ve endiĢeleri gideren, dıĢ giyime iyi bir görünüĢ kazandırmayı amaçlayan, vücuda istenilen görünümü sağlayarak form kazandıran ve doğrudan tene giyilen giysiler iç giyimi oluĢturmaktadır. Ġç giyimlerde bütün giyim ürünleri gibi modanın etkisiyle Ģekillenmektedir. YaĢlılık, insan yaĢamında yer alan doğal ve kaçınılmaz bir dönem olarak kabul edilir. YaĢlanma, insanları toplum olarak ilgilendirdiği kadar bireyi de yakından ilgilendiren bir durumdur. 60 yaĢ ve üzerinde olan kadınların sütyen alırken ve kullanırken yaĢadıkları sorunlar sağlık yönünden incelendiğinde; kullanılan tekstil yüzeyi ve diğer malzemelerin cilde zarar vermemesi, vücudun fonksiyonlarını yerine getirmesine engel olmaması, tercih edilen beden ölçülerinin rahat hareket etmeyi sağlaması olarak değerlendirilebilir. Bu araĢtırma, 60 yaĢ ve sonrası kadınların standart ölçülerini yansıtan, kullanıcı açısından rahatlığı ve kullanım özelliği ile kullanıcı memnuniyetini arttıracak olması iç giyim üreticileri açısından önemlidir. Bu çalıĢma sadece kadın iç giyimi olan sütyenle ve 60 yaĢ ve sonrası yetiĢkin kadınlarla sınırlıdır. Yapılan bu araĢtırma sonucunda elde edilen iç giyimin mamül ölçülerinin üretici firmalar tarafından kullanılmasıyla mamül vücut uyumu arttırılarak kullanıcı memnuniyetinin sağlanması amaçlanmıĢtır. Anahtar Kelimeler: Giyim, Ġç giyim, Sütyen 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 105 OBEZ BAYANLARIN GÖĞÜS ÇEVRESĠ ÖLÇÜSÜNE GÖRE DĠĞER ANTROPOMETRĠK ÖLÇÜLERĠN DAĞILIMLARININ ĠNCELENMESĠ Nurgül KILINÇ 1, Fatma GÜRSOY 2, Tuğba AYSEL3 Yrd.Doç.Dr., Selçuk Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Alaaddin Keykubat Kampusü, Giyim End. ve Giyim San. Eğitimi Bölümü, 42075, Konya 2 ArĢ.Gör., Selçuk Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi, Alaaddin Keykubat Kampusü, Giyim End. ve Giyim San. Eğitimi Bölümü, 42075, Konya 3 Uzman, 16000, Bursa 1 Tüm dünyada obezitenin her geçen gün artması, obez insanlara ait giyim ihtiyacında da aynı oranda artıĢa neden olmaktadır. Bu kapsamdaki tüketicilerin önemli problemlerinden birisi olan vücut ölçülerine uyumsuzluk, klasik giysi üretim yöntemlerindeki serileme mantığıyla çözümlenememektedir. Giysilerin vücuda iyi uyum sağlamasında, iĢlevsel olmasında ve rahat hareket olanağı sağlamasında da önemli etkisi olan antropometrik ölçümlerin, hedeflenen tüketici gruptan alınmasıyla oluĢturulmuĢ beden ölçü tablolarının hazırlanması bu sorunun giderilmesinde önemli bir rol oynayacaktır. Bu araĢtırmanın amacı, üst beden giysilerin üretiminde ve beden numaralarının belirlenmesinde önemli bir rol oynayan göğüs çevresi ölçüsüne göre, diğer antropometrik ölçülerin dağılımlarını ortaya koymaktır. Bu araĢtırmada, örneklem grubu, Marmara Bölgesindeki Endokrinoloji Polikliniklerine müracaat eden 312 obez bayandan oluĢmaktadır. AraĢtırmacılar tarafından örneklem grubundan alınan antropometrik ölçüler göğüs çevresi ölçülerine göre 6 alt grupta sınıflandırılarak, her bir grup için diğer ölçülerin ortalamaları belirlenmiĢtir. Belirlenen bu ortalamalar giyim üretiminde yararlanılan serileme tablolarının oluĢmasına ve obez kadın tüketicilerin giysilerinin vücuda uyumunun iyileĢmesine katkı sağlayacaktır. Anahtar Kelimeler: Hazır giyim, Antropometri, Beden ölçüleri, Obez bayanlarda antropometri, Vücuda uyum 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 106 GENÇ BÜYÜK BEDEN TÜKETĠCĠSĠ BAYANLARIN PANTOLONDA KARġILAġTIKLARI MODEL KAYNAKLI SORUNLARIN ĠNCELENMESĠ Songül KURU1, Gamze (BERKER) ÖZDEMĠR2 1 rd. Doç.Dr., Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Giyim Endüstrisi ve Moda Tasarımı Eğitimi Bölümü, Ankara 2 Giyim Endüstrisi ve Moda Tasarımı Eğitimi Alan Uzmanı, Ankara ġiĢmanlık 21. yüzyılın en büyük sorunlarından biridir. ġiĢmanlık sağlık problemleri ile birlikte pek çok sorunu da beraberinde getirmekte ve yaĢam kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir. Ġdeal vücut ölçülerinden uzaklaĢan kiĢilerin kendilerine olan güvenleri azalarak toplumdan soyutlanma gibi problemlerle karĢı karĢıya kalmaktadırlar. Bu araĢtırmada genç büyük beden tüketicisi bayanların büyük beden pantolonda karĢılaĢtıkları model kaynaklı sorunları belirlemek amacıyla hazırlanan anket formu, Ankara ilinde yaĢamakta olan 18–35 yaĢ arası genç yaĢ grubuna giren bayanlara uygulanmıĢtır. Bu araĢtırma verilerine göre, genç büyük beden bayan giysilerinden pantolonda model kaynaklı sorunlar yaĢandığı anlaĢılmıĢtır. Bu sorunların yaĢanmaması veya en aza indirilebilmesi için önerilerde bulunulmuĢtur. Anahtar Kelimeler: Genç büyük beden, Pantolon, Konfor 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 107 BÜYÜK BEDEN KADIN TÜKETĠCĠLERĠN SÜTYEN KULLANIMINDA KARġILAġTIKLARI SORUNLAR Tuba VURAL1, Duygu ÇOLAK2 Prof. Dr., Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Giyim Endüstrisi ve Moda Tasarımı Eğitimi Bölümü Moda Tasarımı Eğitimi ABD, 06500 BeĢevler / ANKARA 2 Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Giyim End. ve Giyim Sanatları Eğitimi ABD., Merkez Kampüs GiriĢi Milas Sok. No:15 06500 Teknikokullar / ANKARA 1 Sütyen, tasarımından dikimine kadar tüm aĢamalarında üzerinde titizlikle durulması gereken oldukça komplike bir üründür. YanlıĢ sütyen kullanımı sağlık sorunlarına yol açabildiği gibi, uzun vadede meme formunda da olumsuz etkiler yaratabilmektedir. Özellikle bu sıkıntılar, büyük beden sutyen kullanıcılarında daha yoğundur. AraĢtırmanın temel amacı, büyük beden sutyen kullanıcılarının sütyen kullanımından kaynaklanan sorunlarını belirlemektir. AraĢtırmanın evrenini, 18-64 yaĢları arasındaki yetiĢkin ve sütyen kullanımını etkileyecek fiziksel rahatsızlığı bulunmayan, 95cm ve üzeri göğüs çevresi ölçüsüne sahip Türk kadınları oluĢturmaktadır. Örneklem grubunu ise, Ġzmir ilinde, tesadüfî yöntemle seçilmiĢ 95 ve üstü göğüs çevresi ölçüsüne sahip 176 kadın oluĢturmaktadır. Verilerin frekans ve yüzde dağılımları ile bağımsız örneklem için tek yönlü varyans analizi (ANOVA), varyans analizinde grupların ikili olarak karĢılaĢtırılmasında çoklu karĢılaĢtırma testlerinden Tamhane‟s T2 istatistiksel yöntemleri kullanılmıĢtır. AraĢtırmada, büyük beden sutyen kullanıcılarının, sütyenlerinde deformasyon olan yerler ve sütyen kullanımındaki sorunları ile ilgili bulgulara yer verilmiĢtir. Anahtar kelimeler: Hazır giyim, Ġç giyim, Sütyen, Büyük beden, Sütyen deformasyonu 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 108 SANAL MAĞAZALARDAN (WEB SĠTELERĠNDEN) SATIN ALINAN HAZIR GĠYĠM ÜRÜNLERĠNDE GĠYSĠ-VÜCUT UYUMUNA YÖNELĠK PROBLEMLERĠN ĠNCELENMESĠ Birsen ÇĠLEROĞLU1, Figen ÖZEREN2, Hülya YILDIZ 3 Yrd.Doç.Dr.,Gazi Üniversitesi, Sanat ve Tasarım Fakültesi Moda Tasarımı Bölümü, 06500 BeĢevler Ankara 2 Öğr.Gör.Dr.,Çukurova Üniversitesi, Adana Meslek Yüksekokulu, Tekstil Bölümü, Adana 3 Yüksek Lisans Öğrencisi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 06500 BeĢevler Ankara 1 Hazır giyim sektörünün geliĢmeye devam ettiği günümüzde giysi-vücut uyumuna yönelik beklentiler de artıĢ göstermektedir. Ortalama ölçülere göre üretilen ürünlerin farklı vücut yapılarına sahip tüketiciler tarafından kullanılması nedeniyle, giysi-vücut uyumundan kaynaklanan müĢteri memnuniyetsizlikleri önemli bir sorunu oluĢturmaktadır. Elektronik ortamda yapılan alıĢveriĢlerin giderek cazibesini arttırması, hazır giyim iĢletmelerinin sanal ortamda web siteleri, sanal mağazalar veya çoklu alıĢveriĢ sitelerinde artarak yer almalarını sağlamıĢtır. Bugün birçok hazır giyim iĢletmesi hem kendi web siteleri hem de alıĢveriĢ siteleri ile tüketiciye ulaĢmaya çalıĢmaktadır. Gerçek mağaza ortamında ürüne dokunarak ya da hissederek elde edilen duygular, giysilerin provası sanal mağaza ortamında gerçekleĢememektedir. Bu nedenle elektronik ortamlarda yapılan hazır giyim alıĢveriĢlerinde giysi vücut uyumuna yönelik sorunların yaĢanması muhtemeldir. AraĢtırmada; sanal alıĢveriĢ yapan kadın ve erkek tüketicilerin aldıkları giysilerde vücut uyumuna yönelik yaĢadıkları problemlerin belirlenmesi amaçlanmaktadır. AraĢtırma, konuya iliĢkin problemlerin belirlenmesi sonucunda, sanal mağazaların tasarım ve uygulamalarına öneriler geliĢtirmesi ve sanal mağaza müĢteri memnuniyetlerinin arttırılması bakımından önemlidir. Anahtar Kelimeler: Hazır iyim, Giysi vücut uyumu, Sanal mağaza, Tüketici 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 109 HAZIR GĠYĠM ÜRÜNLERĠNDE KADINLARIN ALT- ÜST BEDEN ÖLÇÜ FARKLILIKLARINDAN DOĞAN UYUMSUZLUKLARIN BELĠRLENMESĠ Fatma ÖZTÜRK1 , Esra OK2 Prof., Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Giyim Endüstrisi ve Moda Tasarımı Eğitimi Bölümü Teknikokullar, Ankara 2 Öğr. Gör., Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Giyim Endüstrisi ve Moda Tasarımı Eğitimi Bölümü Teknikokullar, Ankara 1 AraĢtırmanın amacı, alt-üst beden ölçü farklılığına sahip kadınların takım halindeki hazır giyim ürününü satın alırken yaĢadıkları sorunları ortaya koymaktır. AraĢtırmada betimsel yöntem kullanılmıĢtır. Evrenini, Ankara ilinin oluĢturduğu araĢtırmanın; örneklemini random yöntemiyle belirlenmiĢ, 385 kadın oluĢturmaktadır. AraĢtırma verileri anket yoluyla elde edilmiĢtir. Anketin geliĢtirilmesinde uzman görüĢünden ve deneme uygulamalarından yararlanılmıĢtır. AraĢtırma sonucunda elde edilen verilere ait sayısal değerler ve yüzdelikler, SPSS 15.0 programında istatistiksel analiz yapılarak hesaplanmıĢtır. Ayrıca araĢtırmaya katılan kadınların yaĢ, eğitim durumu, doğum sayısı, alt- üst beden ölçüleriyle hazır giyim ürünlerinden tayyör/ döpiyes satın alırken geniĢlik ve uzunluk ölçülerinden, form ve model özelliğinden kaynaklanan uyum sorunları arasında istatistiksel iliĢkinin ölçülmesi için x² (Ki-kare) iliĢki analizi kullanılmıĢtır. Analiz sonuçları P< 0.05 anlamlılık düzeyinde değerlendirilmiĢtir. AraĢtırmanın sonucunda; oransız vücut ölçülerine sahip kadın tüketicilerin takım halinde satılan hazır giyim ürünlerinden, tayyör/ döpiyes satın alırken; ceket, etek ve pantolon kalça çevresi ölçülerinin dar gelmesinin karsılaĢtıkları en önemli sorunlardan biri olduğu belirlenmiĢtir. Anahtar Kelimeler : Oran, Oransız beden, Hazır giyim, Tayyör, Döpiyes 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 110 GĠYSĠ KONFORU KONUSUNDA TÜRKĠYE’DEKĠ GELĠġMELER Tuba VURAL1, Ömür UÇAR2, Esen ÇORUH3 ¹Prof.Dr., Gazi Üniversitesi, Sanat ve Tasarım Fakültesi Moda Tasarımı Bölümü, BeĢevler/ANKARA ²Doç.Dr., Gazi Üniversitesi, Sanat ve Tasarım Fakültesi Moda Tasarımı Bölümü, BeĢevler/ANKARA ³Yrd.Doç.Dr., Gazi Üniversitesi, Sanat ve Tasarım Fakültesi Moda Tasarımı Bölümü, BeĢevler/ANKARA Tekstil ve hazır giyim endüstrisindeki geliĢmelere bağlı olarak bireylerin giysilerden beklentileri artmıĢ ve giysi konforu kavramı önem kazanmıĢtır. Bu kavram ile birlikte; modaya uygun giysi tasarımı ve iyi kalitede giysi üretimi yerini konforlu giysi tasarlanması ve üretilmesine bırakmıĢtır. Giysi konforu, bireyin giysi içerisinde kendini rahat hissetmesi anlamına gelmektedir. Ġnsan vücudunun yirmi dört saat boyunca bir tekstil ve hazır giyim ürünü ile temas halinde olduğu düĢünülürse giysi konforunun gerekliliği daha kolay anlaĢılmaktadır. Dolayısıyla bireyin sürekli temas halinde olduğu bir ürünün konforlu olması beklentisi büyük önem kazanmaktadır. Günümüz tüketici eğilimleri, hızlı rekabet koĢulları, giyside farklılık yaratma gibi nedenler tekstil ve hazır giyim üreticilerini konforlu giysi üretme arayıĢına götürmüĢtür. Dolayısıyla dünyada hem tekstil materyali hem de hazır giyim ürünleri konusunda konforu artıracak çalıĢmaların yapıldığı görülmektedir. Temel araĢtırma niteliğinde olan bu çalıĢmada ise, Türkiye‟de giysi konforu konusunda yapılan araĢtırmalar incelenerek gelinen nokta belirlenmeye çalıĢılacak ve gelecekte giysi konforunu artıracak çalıĢmaların neler olabileceği konusunda bir öngörü oluĢturulacaktır. Anahtar Kelimeler: Giysi, Konfor, Giysi konforu 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 111 ÜRÜN TASARIMI VE ERGONOMĠ 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 112 FARKLI KALIP SĠSTEMLERĠ ĠLE HAZIRLANAN ETEK KALIPLARININ ĠNCELENMESĠ ġule ÇĠVĠTCĠ1, Huriye YILDIRIM2, Hülya YILDIZ2, Hacer ÖLÇER2 Doç.Dr., Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Giyim Endüstrisi ve Moda Tasarımı Bölümü, 06500 BeĢevler, Ankara 2 Yüksek Lisans Öğrencisi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, , 06500 BeĢevler, Ankara 1 Hazır giyim ürünlerinin tüketici ihtiyaçlarını karĢılayabilmesi için ürünün bedene, vücut tipine ve günün modasına uyum sağlaması gerekmektedir. Giyim endüstirisnde üretilen bir ürünün baĢarısı ise büyük ölçüde iyi hazırlanmıĢ kalıba bağlıdır. Bu araĢtırma, farklı kalıp sistemleri ile hazırlanan 38 beden temel etek kalıplarının incelenmesi amacıyla planlanmıĢtır. AraĢtırmada; Müller, Metrik, Fransız ve Ġtkib Kalıp Sistemleri olmak üzere dört farklı kalıp sistemi ele alınmıĢtır. Bu sistemlerde 38 baz beden ölçüleri kullanılarak temel etek kalıpları hazırlanmıĢ ve üretilmiĢtir. 38 beden ölçülerinde normal vücut yapısına sahip 35 kadın denek üzerinde hazırlanan etek kalıpları vücuda uygunluğu açısından denenmiĢtir. Hazırlanan eteklerin vücut ugyunluğunu belirlemek için bir ölçme araçı geliĢtirilerek uygulanmıĢtır. AraĢtırmada hazırlanan bu ölçme aracı ile elde edilen verilere çeĢitli istatiksel iĢlemler uygulanarak eteklerin vücuda uygunluk durumu tespit edilmiĢtir. AraĢtırma sonucunda, 38 beden ölçülerine sahip 35 kadın üzerindeki deneme verileri doğrultusunda, araĢtırma kapsamında incelenen dört farklı sistemden en uygunun Fransız kalıp sistemi olduğu sonucuna ulaĢılmıĢtır. Anahtar Kelimeler : Giyim, Kalıp, Etek, Vücuda Uygunluk, Ergonomi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 113 ESKĠġEHĠR KENT MERKEZĠNDEKĠ DIġ MEKAN FITNESS SPOR ALETLERĠNĠN, KULLANICILARININ ANTROPOMETRĠK ÖLÇÜLERĠYLE UYUMUNUN KARġILAġTIRILMASI VE BĠR TASARIM ÖNERĠSĠ GELĠġTĠRĠLMESĠ N. Aslı KAYA1, Önder ERKARSLAN2 ArĢ. Gör., Ġzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Gülbahçe YerleĢkesi Mimarlık Fakültesi Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü, Urla Ġzmir 35430 2 Doç. Dr., Ġzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Gülbahçe YerleĢkesi Mimarlık Fakültesi Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü, Urla Ġzmir 35430 1 Bu çalıĢmanın amacı, EskiĢehir kent merkezindeki dıĢ mekan fitness spor aletlerinin ölçülerinin, kullanıcılarının antropometrik verileriyle uyumlu olup olmadığını saptamak ve seçilen bir dıĢ mekan fitness aletini, elde edilen bilimsel verilerin ıĢığında yeniden tasarlamaktır. Bu çalıĢmaya, EskiĢehir kent merkezinde yaĢayan 50 kadın ve 50 erkek dıĢ mekan fitness aleti kullanıcısı katılmıĢtır. Katılımcıların yaĢ aralığı 18 ila 79, yaĢ ortalaması 31,2‟dir. ÇalıĢma dahilinde kullanıcıların boy, omuz yüksekliği, yana uzanım mesafesi, kavrama (parmak eklemi) yüksekliği, ön kol uzunluğu, üst kol uzunluğu, omuz-parmak ucu mesafesi, diz yüksekliği, ayak bileği yüksekliği ve el uzunluğu ölçüleri toplanmıĢ, SPSS v13 programı ile analiz edilmiĢ, elde edilen veriler mevcut dıĢ mekan fitness aletlerinin ölçüleri ile karĢılaĢtırılmıĢtır. KarĢılaĢtırma sonucunda uyumsuzluklar saptanarak seçilen ürün, elde edilen verilere göre yeniden tasarlanmıĢtır. Ayrıca, yapılan hareketin insan biyomekaniği ile uyumu karĢılaĢtırılmıĢ, tespit edilen uyumsuzluğun dıĢ mekan fitness aletinin mekanizmasından kaynaklandığı belirlenmiĢ ve doğru hareketi elde etmek adına yeni bir mekanizma tasarlanmıĢtır. Anahtar Kelimeler: Ergonomi, Antropometri, Endüstriyel tasarım, DıĢ mekan spor aleti, Biyomekanik 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 114 ARKADAN DEVĠRMELĠ DAMPERLĠ ARAÇLARIN ĠKĠ EKSEN EĞĠM AÇILARININ ÖLÇÜLEREK SÜRÜCÜYE KULLANIM KOLAYLIĞININ SAĞLANMASI Serkan DĠġLĠTAġ1, Hilmi YANMAZ2, Mehmet Akif BÜLBÜL3 Yrd. Doç. Dr., Hitit Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği, Çevre Yolu Bulvarı No: 8 19030 ÇORUM 2 Öğr.Gör., Hitit Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Elektrik Programı, Gazi Cad. No: 99 19169 ÇORUM 3 Öğr.Gör., Hitit Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Bilgisayar Programcılığı Programı, Gazi Cad. No: 99 19169 ÇORUM 1 Bu çalıĢmada, damperli araç sürücülerine yönelik kullanım kolaylığı sağlaması amacıyla mikrodenetleyici tabanlı damper uyarı ve bilgilendirme sistemi (DUBĠS) tasarlanmıĢ ve gerçekleĢtirilmiĢtir. DUBĠS, aracın Ģasi ve damperine yönelik X-boyuna ve Y-enine eksen eğim açılarının, MikroElektro-Mekanik Sistem (iMEMS) eğimölçerler yardımıyla gerçek zamanlı ölçülmesi prensibine dayalı mikrodenetleyici tabanlı donanım ve mikroC dili ile geliĢtirilmiĢ yazılımdan oluĢmaktadır. DUBĠS‟in Stabila eğimölçer ile yapılan kalibrasyonu sonucunda, eğim ölçümlerinin ±75º aralığında ±1º doğrulukta yapılabileceği anlaĢılmıĢtır. Prototip damperli araç üzerinde DUBĠS‟e yönelik elde edilen deneysel sonuçlar, damperli araçlar için sürücüye pratik, hızlı ve güvenilir bir Ģekilde yazılı, sesli ve animasyon içerikli karar desteğinin verilebileceğini göstermiĢtir. Bu sayede sürücünün araç ve dampere olan hakimiyeti artacak; böylelikle de hem devrilme, köprüye çarpma vb. can ve mal kaybına yol açabilecek istenilmeyen kazaların önüne geçilebilecek hem de araç kullanımı iyileĢtirilerek ekonomiye önemli ölçüde katkı sağlanmıĢ olacaktır. Anahtar Kelimeler : Damperli araç, Eğimölçer, iMEMS, Mikrodenetleyici, DUBĠS 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 115 TENĠS KIYAFETLERĠNĠN ERGONOMĠK AÇIDAN ĠNCELENMESĠ Miyase ÇAĞDAġ1 ,Zeynep kaya2 Yrd. Doç., Selçuk Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi Moda Tasarımı Bölümü, Alaeddin keykubat Kampüsü Selçuklu-Konya 2 Yüksek Lisans Öğrencisi, Selçuk Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi Moda Tasarımı Bölümü,Alaeddin keykubat Kampüsü Selçuklu- Konya 1 Tenis; günümüzdeki en popüler sporlardan birisidir. Her yaĢta insanın oynadığı milyonlarca insanın seyrettiği bir olimpiyat sporudur. Tenis sporunun temelinin çok eskilere dayanması köklü bir spor olması bu sporun ekonomik, sosyo-kültürel alanda da öne çıkmasını sağlamaktadır. Günümüzde bu spora yapılan yatırımlar devam etmektedir. Tenis sporunda en önemli konulardan bir tanesi de sporcuların kıyafetleridir. Bu konuda büyük firmalar sürekli olarak Ar-Ge çalıĢmaları yapmaktadır. Her geçen gün tekstil alanındaki yapılan araĢtırma ve yeniliklerle kat edilen geliĢmeler sonucunda sporcuların göstermiĢ oldukları performanslarda artıĢlar gözlenmektedir. Üretilen kıyafetlerin ergonomik yapısı, sürtünme katsayılarının düĢürülmesi hatta sporcuların beden ölçüleri göz önüne alınarak yapılmasına karĢın üretilen kıyafetlerde hiçbir zaman moda göz ardı edilmemektedir. Tenis sporunun tarihsel süreci, bu süreçte kıyafetlerin geçirmiĢ olduğu değiĢimler, kıyafetlerin ergonomik yapısı kıyafetlerin üretiminde kullanılan teknolojiler ve kumaĢlar ile bu sporun moda ile olan etkileĢimlerinin değerlendirilmesini amaçlayan bu araĢtırmanın ilk bölümünde tenis sporu hakkında bilgi verilmiĢ, ikinci kısımda spor tekstil ürünlerin teknik özellikleri incelenmiĢ, üçüncü bölümde ise bu alanda kullanılan kumaĢlar bu kumaĢların özellikleri, kumaĢların ergonomi ve performans üzerindeki etkileri tüm detayları ile ele alınmıĢ ve yapıları ayrıntılı Ģekilde analiz edilmiĢtir. AraĢtırmada ayrıca kullanılan kumaĢlar resimler ile desteklenmiĢtir. Anahtar Kelimeler : Tenis , Ergonomi, Moda 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 116 ÇEġĠTLĠ SEKTÖRDEN UYGULAMALAR 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 117 ROBERT BOSCH BURSA'DA ERGONOMĠ YAKLAġIMI VE STRATEJĠSĠ Hikmet GÖRGÜLÜ1 1 ĠĢ Planlama Müh., Robert Bosch A.ġ., Organize Sanayi Bölgesi YeĢil Cadde No:27, 16159 Yüksek çalıĢan memnuniyetinin ve verimliliğinin sağlanması ergonomik olarak tasarlanmıĢ iĢ yerleri ile mümkündür. Bu anlayıĢ kapsamında fabrika üst yönetiminin de desteği ile RBTR yaptığı tüm çalıĢmalarda ergonomiyi ön koĢul olarak değerlendirmekte, gerek tasarım aĢamasında gerekse mevcut durumda %100 ergonomi hedefiyle yola çıkmaktadır. Yöntem ve uygulama olarak Endüstri Mühendisliği bölümünün görevi olmakla birlikte, %100 ergonomi yaklaĢımı, herkesin sorumluluğu haline gelmiĢtir. Anahtar Kelimeler : Ergonomi 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 118 ERGONOMĠ UYGULAMALARI VE ĠYĠLEġTĠRMELER Yıldıray KAYA1 1 ĠĢ Planlama Müh., Robert Bosch A.ġ., Organize Sanayi Bölgesi YeĢil Cadde No:27, 16159 BURSA BPS (BOSCH Production System) prensibiyle yapılan tasarımlarda ve tasarlanan imalat sistemlerinde manual iĢ yüklerinin artması, ayakta ve yürüyerek çalıĢılan yerlerin ve stok alanlarının ergonomik tasarımını zorunlu kılmaktadır. Birtakım değerlendirme kriterleri ve özel yazılımlarla analiz edilen yerlerde uygunsuzlukların giderilmesi için fabrika üst yönetiminin de takibinde teknik veya metodik önlemler tanımlanmaktadır. ÇalıĢanları ve iĢ yerinin sorumlularını da iĢin içine çekerek oluĢturulan ekiplerin ortaya koyduğu yaratıcı fikirler ile birlikte ortaya çıkan ergonomi uygulamaları veya iyileĢtirmeleri ivedilikle devreye alınmaktadır. Anahtar Kelimeler : BOSCH Üretim Sistemi, Ergonomi, ĠyileĢtirme 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 119 OFĠS ERGONOMĠSĠ Metin TEKCAN1 1 ĠĢyeri Hekimi, Robert Bosch A.ġ., Organize Sanayi Bölgesi YeĢil Cadde No:27, 16159 BURSA Robert BOSCH Bursa‟da yeni bir uygulama olan Ofis Ergonomisi, imalattaki çalıĢan memnuniyeti yaklaĢımımızı ofis alanlarında da hissettirmek, imalatta belli bir noktaya getirdiğimiz ergonomiyi ofis çalıĢanları için de gözetip, onlara kendilerini daha rahat hissedebilecekleri, daha verimli ve innovatif olabilecekleri çalıĢma ortamları yaratmak hedefi ile baĢlatılmıĢtır. Anahtar Kelimeler : Ofis Ergonomisi, Memnuniyet 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 120 FORD OTOSAN OTOMOTĠV A.ġ ERGONOMĠ YAKLAġIMLARI Mesut BĠRĠCĠK1, Aslı GÜVEN2 ĠSG&Planlama Müdürü, Ford-Otosan A.ġ. Ġnönü Fab. Bozüyük Kütahya Karayolu 8.km ĠNÖNÜ-ESKĠġEHĠR 2 Endüstri Müh.& Fabrika Ergonomi Uzmanı, Ford-Otosan A.ġ. Ġnönü Fab. Bozüyük Kütahya Karayolu 8.km ĠNÖNÜ-ESKĠġEHĠR 1 GeliĢen teknoloji,rekabet koĢulları ve imalat hızı ile, insan-makine-çevre uyumunun önemi gün geçtikçe artmaktadır. Biz de Ford Otosan ailesi olarak; bu gerekliliklerin farkında olup, tasarladığımız sistem ve proseslerde ergonomik uyumluluk gerekliliklerinin sağlanması için çalıĢmaktayız. Ergonomi çalıĢmaları, Ģirketimizde uygulanan S.O.S (Safety Operating System) ana baĢlıklarından biri olmaka birlikte,özel bir kurul ve ekip tarafından takip edilir. SunuĢumuzda Ford Otosan A.ġ bünyesinde yapılan ĠSG ve Ergonomi ÇalıĢmalarından bazıları olan; alanda antropometri çalıĢması, ErgoLab uygulamaları, psiko-test yöntemi ve düzenli olarak uygulanan GDS (Güvenli DavranıĢ Skalası) yönteminden bahsedilecektir. Anahtar kelimeler; Ergonomi, Antropometri, Psiko-test 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 121 ĠNSAN - MAKĠNA SĠSTEMLERĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠNDE BULANIK MODELLEME VE OTOMOTĠV SEKTÖRÜNDE BĠR UYGULAMA Ahmet Fahri ÖZOK1, Emre MERCAN2 Prof.Dr., Ġstanbul Kültür Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü, Ataköy YerleĢkesi E5 Karayolu Londra asfaltı üzeri, Bakırköy, 34156 / Ġstanbul 2 End.Yük.Müh., Mercedes-Benz Türk A.ġ. , HoĢdere Fabrikası, Sıvat Deresi HoĢdere Köyü Mevkii, BahçeĢehir, 34500 / Ġstanbul 1 Ergonomi biliminin temel felsefesi olan iĢin insan için oluĢturduğu problemlerin nedenlerini ortaya koyma ve bunları çözme yaklaĢımı doğrultusunda ĠĢ Sistemlerinin verimliliğini, sistemin merkezinde yer alan insan öğesinin çalıĢma koĢullarının rahatlığını, güvenliğini de sağlayarak artırabilmek için, sistemin insan odaklı olarak, insanın sistemle yaptığı fiziksel ve fiziksel olmayan etkileĢimleri de göz önünde bulundurarak analiz edilmesi ve çeĢitli performans faktörlerine göre Ergonomik açıdan değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda Ġnsan-Makina Sistemlerinin Ergonomik Değerlendirilmesi kapsamında geliĢtirilmiĢ mevcut yöntemlerden hareket edilerek özellikle Otomotiv Sektörü‟ndeki üretim süreçlerine odaklanılmasına, buradaki insan-makina ara kesitlerinin Ergonomik değerlendirilmesinde sözel ifadeler içeren subjektif tanımlamaların da kullanılabilmesine ve bu sözel ifadelerin matematiksel ifadelere çevrilebilmesine olanak tanıyan, Bulanık Kümeler Teorisi ve Bulanık Mantık temelli, Mamdani Bulanık Çıkarım yöntemi bazlı bir uzman sistem olarak tanımlanabilecek Ġnsan-Makina Sistemi Ergonomik Değerlendirme Modeli geliĢtirilmiĢtir. Bu model ile analiz edilen ve çeĢitli Ergonomik kriter gruplarına göre değerlendirilen iĢ istasyonlarının Ergonomik kriterler açısından taĢıdıkları risk derecelerinin ve “Ergonomik Performans” değerlerinin ortaya konulması mümkün olmaktadır. GeliĢtirilen model, otomotiv sektöründe faaliyet gösteren, yolcu ve belediye otobüslerinin üretildiği Mercedes-Benz Türk A.ġ. HoĢdere fabrikasındaki karoseri, montaj ve boyahane kısımlarındaki iĢ istasyonlarının Ergonomik değerlendirilmesinde uygulanmıĢ, söz konusu iĢ istasyonları için Ergonomik değerlendirme kriteri bazlı Ergonomik Performans değerleri belirlenmiĢtir. Anahtar Kelimeler: Ergonomik Değerlendirme, Ġnsan-Makina Sistemi, Bulanık Mantık, Mamdani Bulanık Çıkarım Yöntemi. 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 122 MARSHALL KATILIMCI ERGONOMĠ UYGULAMA ÇALIġMALARI Erdoğan ġENOL 1, Ahmet Fahri ÖZOK 2 Marshall Boya Ve Vernik Sanayii A.ġ. DOSB Tuna Cad. No:1 Dilovası / Kocaeli 2 Prof. Dr., Ġstanbul Kültür Üniversitesi Ataköy kampüsü, Bakırköy-Ġstanbul 1 Marshall Ġnsan Kaynakları Bölümünün önemle ele aldığı konulardan birisi de çalıĢanlarının, ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği açısından son bilimsel verilere uygun olarak görevlerini yerine getirmesidir. Doğaldır ki bu bağlamda içinde çalıĢtığı sistemin diğer elemanlarıyla insan arasındaki etkileĢimi bütün kuramsal ve uygulamadaki faktörleri ile gözönüne alan Ergonomi en çok katkıyı sağlayacak bilim dalı olarak görülmüĢtür. Marshall iĢte bu nedenle “Ergonomi Eğitim ve Uygulama Projesi”ni iĢletme içinde gerçekleĢtirme kararı almıĢtır. Bu bağlamda daha önce denenmiĢ ve çok olumlu sonuçlar elde edilmiĢ bir model ıĢığında üst yönetimden baĢlayarak tüm yöneticilere ve daha sonra tüm mavi ve beyaz yakalılara temel eğitimler verilmiĢ ve daha sonra seçilen pilot iĢ istasyonlarında yapılan çalıĢmalarla Ergonomik açıdan düzeltmeler elde edilmiĢtir. ÇalıĢanların hareketleri, tüm çevre koĢullarının incelenmesi, bilgi akıĢı, iĢlemler ve çalıĢanların konfor sınırları göz önüne alınarak pilot iĢ istasyonlarında kimyasal gaz ve tozlar, antropometrik değerler, biomekanik zorlanmalar, fizyolojik ve psikolojik etkenler vb gibi tüm faktörler pilot çalıĢmalar sırasında incelenmiĢtir. ÇalıĢmaların sonunda Ergonomi kavramının tüm iĢletmede kalıcı hale gelmesi için bir üst “Ergonomi Kurulu” kurulması da kararlaĢtırılmıĢtır. Anahtar Kelimeler :ĠĢ sağlığı ve güvenliği, Katılımcı ergonomi, Pilot iĢ istasyonu, Kurumsal kültür, Ergonomi üst kurulu 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 123 ERGO - SANAT 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 124 E R G O - SANAT 3 ( ĠĢ - Bilim Sanatı 3 ) Ġġ YAġAMI Mürvet KEYĠK1 Öğr.Gör. Selçuk Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Uygulamalı Sanatlar Eğitimi Ana Sanat Dalı 42003 Kampüsü Selçuklu Konya 1 Ġnsanlar günlük hayatlarının ve iĢ yaĢamlarının kalitesi yönünden ergonominin önemini bilmelerine rağmen yanlıĢ fiziksel duruĢ-oturuĢ alıĢkanlıklarını sürdürmeye devam etmektedirler. ĠĢ yaĢamında oluĢa gelen fiziksel hareketlerin, insan bedeninde yanlıĢ-doğru duruĢlarının sanatsal bir yaklaĢımla anlatılması amaçlanmıĢtır. Bu çalıĢmada, kadın - erkek vücudunun çalıĢma anındaki rastgele oluĢan pozisyonlarının gözlemlenmesiyle, insan vücudunun iskelet, kas yapısından esinlenerek özgün estetik bir anlatım biçimine dönüĢtürülen siluetler fon kartonları üzerine guaĢ boya tekniği ile görsel sanatsal bir anlatım boyutu oluĢturularak ergonominin sanatsal olarak da anlatılabileceği düĢünülmüĢtür. Duyguların belli kalıplara konulmadan, insan yaĢamının her döneminde bulunan sanat; esnek, estetik ve iĢlevsel bir yapıya sahip olan insan vücudunun olumlu-olumsuz yönlerinin ergonomik açıdan vurgulanması ile sanatın etkileme gücünün, insanlar üzerinde olumlu ve kalıcı yönü olabileceği düĢüncesi ele alınarak, akademik bir çalıĢmaya sanatsal boyut katılmaya çalıĢılmıĢtır. Anahtar Kelimeler: 1. Ergonomi, 2.Sanat, 3. ĠĢ YaĢamı 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim 2011 ESKĠġEHĠR 125