Uçuş/Uçuş Test Başkanlığı bünyesinde bulunan TUSAŞ Uçuş
Transkript
Uçuş/Uçuş Test Başkanlığı bünyesinde bulunan TUSAŞ Uçuş
UÇUŞ YOĞUN BİR YIL Uçuş/Uçuş Test Başkanlığı bünyesinde bulunan TUSAŞ Uçuş Okulumuzda iki adet R-44 Robinson tipi helikopter ile 400 saate yakın eğitim uçuşu yapılmıştır. 2011 yılında projelere göre gerçekleştirilen uçuşlar ile ilgili Uçuş/Uçuş Testleri Başkanlığı altında test pilotlarımız, uçuş test mühendislerimiz, uçuş yönlendirme ve uçuş destek ekibimiz ile Şirketimiz bünyesinde devam etmekte olan çok sayıda projeye ait uçuş ve uçuş test faaliyetleri başarıyla gerçekleştirilmektedir. Bu kapsamda 2011 yılı içerisinde şu ana kadar 1000 saatin üzerinde uçuş testi icra edilmiştir. Ayrıca yine 2011 yılı projelere göre uçuş saatleri 2 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 detaylı bilgi aşağıdaki şemada bulunmaktadır. Şirketimiz bünyesinde gerçekleştirilmekte olan yoğun uçuş faaliyetlerinde emeği geçen personelimizi kutluyor, kazasız ve emniyetli uçuşlar diliyoruz. Uçuş / Uçuş Testleri Başkanlığı İçindekiler TUSAŞ-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. ISSN 1301-6075 İçindekiler ...................................................................................... 3 TAI’NİN SESİ 92 TUSAŞ ADINA SAHİBİ Muharrem DÖRTKAŞLI Yayın Kurulu’ndan .......................................................................... 4 SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ Işık TOSUN Yönetim’den .................................................................................. 5 YAYIN KURULU Bican ÇELİK (Başkan) Aslıhan ERSAN KARACA İş Geliştirme Faaliyetleri ............................................................... 6-8 Bilge TOKMAKÇIOĞLU Hande ERDEM Nevin ÜÇYILDIZ Uğur BAYDUR FOTOĞRAFLAR Ferda GÜNAYDIN Tasarım ve Mühendislik Faaliyetleri ............................................. 9-14 Organizasyon, Fuar ve Sergiler .................................................. 15-19 İDARE YERİ TUSAŞ-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. P.K. 18, Kavaklıdere 06692 Tesislerimizden ........................................................................ 20-30 Ankara / TÜRKİYE Tel: (312) 811 18 00 Faks: (312) 811 14 25 Personelimizden ...................................................................... 31-42 www.tai.com.tr TASARIM, GRAFİK UYGULAMA Etkileşim Grafik Tasarım Havacılık Tarihi Köşesi .............................................................. 43-49 Tel: (312) 441 71 93 BASKI Ziyaretçilerimiz ........................................................................ 50-51 Ankara Ofset Basında TUSAŞ ........................................................................ 52-53 Aktüel ..................................................................................... 54-55 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 3 Yayın Kurulu’ndan Değerli Okurlarımız, Bu soğuk kış günlerinde, elinizde sıcak bir içecekle, Şirketimiz ile ilgili içinizi ısıtan haberleri okuyacağınız dopdolu bir sayı hazırladık. Bir önceki sayımızda yıl sonunda çıkacak olan dergimizde sizlerle nice güzel haber ve başarı hikayesi paylaşacağımızı belirtmiştik. Sözümüzü tuttuk… Son altı ayda aralarında İnsansız Hava Aracımız ANKA ile T129 ATAK Helikopterimizin 4 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 bulunduğu özgün ürünlerimiz başarılı test uçuşları gerçekleştirdi, bunların detaylarını ilerleyen sayfalarda bulacaksınız. Bu yıl, 2009 ve 2010 yılı verilerine göre yapılan çeşitli araştırma ve sıralamalarda yükselerek birçok ödül aldık. Geride bıraktığımız dönem içinde, bayrağımızı gururla dalgalandırdığımız uluslararası organizasyonlar ile bu organizasyonlarda en çok ilgi toplayan ürünlerimiz hakkındaki haberleri de yine bu sayımızda veriyoruz. İmza attığımız yeni sözleşmeler ile ilgili detayları da bu sayımızda sizlerle paylaşmaktan büyük mutluluk duyuyoruz. Hepimiz için gurur ve başarılarla geçen bir dönemi daha tamamlarken, 2012 yılında da tüm paydaşlarımızı gururlandıracak nice haberi yine bu sayfalarda paylaşmayı umuyor, bu vesile ile hepinize sağlıklı, mutlu ve başarılı bir yeni yıl diliyoruz. Saygılarımızla, YAYIN KURULU Yönetim’den Kıymetli Okurlarımız, TUSAŞ Ailesi`nin Değerli Mensupları; Yoğun bir çalışma yılının ve bütçe döneminin sonuna geldik. Bir yandan yıl içi performansımızı gözden geçirirken, bir yandan da önümüzdeki dönemin planlamasını gerçekleştirmekteyiz. Birkaç gün içerisinde nihai rakamlarımız resmi olarak ortaya çıkacaktır ve sonrasında sizlerle bunları paylaşıp, birlikte değerlendirmeler yapacağız. Ancak, şimdiden şunu söyleyebilirim: 2011 Yılı Bütçe Hedeflerimizi gerçekleştirdik ve tarihi rakamlara ulaştık. Son altı yıldır olduğu üzere, yine şirket tarihinin tüm rekorlarını açık ara artırdık ve "Bir Milyar Dolar Ciro, Yarım Milyar Dolar İhracat" bandına dayandık. Emeği geçen tüm çalışanlarımızı ve katkısı olan tüm paydaşlarımızı şimdiden içtenlikle kutluyorum. Ancak, hazırlıklarını tamamlamakta olduğumuz yeni yıl bütçesine baktığımda da, koşturmaya daha yüksek motivasyonla devam etmemiz gerektiğini görüyorum. Bu yeni ve iddialı hedeflere ulaşma konusunda hiç bir tereddüdüm yok; sizlere olan güvenim tam. Zaten bugüne kadar sizlere duyulan güveni hep ispatlaya geldiniz ve bizleri müşterilerimize karşı hiç mahcup etmediniz; sağolun, varolun. Yılsonu performansı ve yeni yıl hedeflerini bir sonraki sayımızda, rakamlar resmileştikten sonra, sizlerle paylaşacağımı tekrar belirtmek; şirketimiz için belki de rakamlarla ölçülemeyecek değerde başka başarılarımızdan da kısaca bahsetmek istiyorum: Bir havacılık şirketini en çok zorlayan, en çok heyecanlandıran, tüm dikkatleri üzerine çeken ve şirketin performansı ile ilgili küresel manada fikir veren ve bana göre de en önemli gördüğüm husus İLK UÇUŞ'tur. Bu kapsamda yıl içerisinde tek projede örnek yaşanması bile yeteri derecede kıymetlidir. Bakın son bir yıl içerisinde şirketimizde hangi İLK UÇUŞ'lar gerçekleştirildi: • ANKA • ATAK • SİVRİSİNEK • C130 ERCİYES • T38 ARI • F16 PO4 • F16 MSM • S2E SAR Projeleri bu aşamaya getiren ve testleri gerçekleştiren tüm personelimizi içtenlikle kutluyorum ve kazasız, hayırlı uçuşlar diliyorum. Bu vesile ile yeni yılınızı kutluyor, aileniz ve tüm sevdiklerinizle birlikte, sağlıklı, başarılı ve huzurlu bir yıl geçirmenizi diliyor, içten sevgi ve saygılarımı sunuyorum. Muharrem DÖRTKAŞLI Genel Müdür TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 5 İş Geliştirme Faaliyetleri TUSAŞ AVRUPA’NIN EN İYİLERİ ARASINDA TUSAŞ, Avrupa İş Ödülleri yarışmasında “Ruban d’Honneur” (Onur Kurdelesi) alan ilk Türk havacılık firması oldu. Şirketimiz, Avrupa iş dünyasının mükemmellik, en iyi uygulama ve yenilikçilik konularının değerlendirildiği ve Avrupa’nın en iyilerinin seçildiği 2011 Avrupa İş Ödülleri 2011 Yarışması’na özel bir davetle katılarak ülkemizi temsil etti. Yarışmaya 150 Milyon Euro ve üzerinde ciroya sahip şirketlerin yer aldığı “Yılın Şirketi” kategorisinde katılan Şirketimiz, ülke çapında 100’ün üzerinde katılımcı arasından 25 ülke temsilcisi arasına girmeyi başardı. Bahse konu başarıya yönelik sertifika, 13 Haziran 2011 tarihinde İstanbul’da düzenlenen törende Genel Müdürümüz Muharrem Dörtkaşlı’ya takdim edildi. Yarışmanın bir sonraki aşamasında Şirketimiz, kendi kategorisinde Avrupa’nın en önde gelen şirketleri arasında finale kalan 10 firma arasına girmeyi başararak, “Ruban d’Honneur” (Onur Kurdelesi) nişanını almaya hak kazandı ve bu alanda ödül alan ilk Türk havacılık firması oldu. 22 Kasım 2011 tarihinde İspanya’nın Barselona kentinde düzenlenen görkemli ödül törenine katılan Genel Müdürümüz Muharrem Dörtkaşlı bu prestijli ödülü tüm ekip arkadaşları adına aldığını belirtti. Avrupa İş Ödülleri Hakkında: Bu yıl beşincisi düzenlenen ve başladığı 2007 yılından bu yana Avrupa'nın en saygın ve prestijli ödülleri arasında gösterilen 2011 Avrupa İş Ödülleri, HSBC, Infosys, RSM International ve İngiltere Ticaret Bakanlığı'nın Uluslararası Kurumu (UTKI) tarafından desteklenmektedir. Seçildikleri ülkenin en iyi örneklerinden biri olma şartını karşılayan aday şirketler, 11 kategoride mükemmeliyet, en iyi uygulamalar ve yenilikçilik kriterleri çerçevesinde iş, akademi, siyaset ve medya dünyasından seçkin isimlerin yer aldığı jüri tarafından değerlendirilmektedir. Yarışma, şirketlerin başarılarını Avrupa çapında kanıtlaması için önemli bir fırsat olarak kabul edilmektedir. 6 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 İş Geliştirme Faaliyetleri FROST & SULLIVAN’DAN TUŞAŞ’A ÖDÜL Şirketimiz İnsansız Hava Aracı “ANKA” ile Yılın Ürünü Ödülü’ne layık görüldü. Liderlik, teknolojik inovasyon, müşteri hizmetleri ve stratejik ürün geliştirme gibi alanlarda bölgesel ve global başarılara imza atan, üstün başarı ve performans gösteren şirketlere verilen “Frost & Sullivan En İyi Uygulama Ödüllleri” bu yıl 29 Eylül 2011 tarihinde Londra Jumeriah Carlton Tower Oteli’nde düzenlenen törende sahiplerini buldu. Şirketimiz, geliştirdiği Orta İrtifa Uzun Havada Kalış (MALE) Sınıfı İnsansız Hava Aracı “ANKA” ile Frost & Sullivan Danışmanlık Şirketi tarafından “En İyi Uygulama Ödülleri” adı altında dağıtılan ödüllerden “Havacılık ve Uzay Alanı’nda Yılın Ürünü” ödülüne layık görüldü. Törende Şirketimiz adına ödülü Strateji ve Teknoloji Yönetimi Başkanı Yılmaz Güldoğan aldı. Frost & Sullivan tarafından her yıl, yeni araştırmalar yapan, bu araştırmalar sonucunda sektöre adaptasyon, değişim veya rekabet gücü anlamında katkıda bulunan veya bulunması beklenen şirketlere verilen, daha önceki yıllarda BMW, DELL, EADS, Locheed Martin gibi havacılık ve savunma sektörünün önde gelen firmalarına verilen ödül, şirketlerin Ar-Ge programının kalite ve derinliğinin, şirketin bu çabaya girmesini sağlayan vizyon ve risk alma cesaretinin de tescili anlamına geliyor. Son yıllarda en çok teknoloji gerektiren savunma segmenti olarak görünen İnsansız Hava Aracı pazarında önde gelen rekabetçiler arasında bulunmakta olan Şirketimiz, Türk MALE İHA sınıfında “ANKA” ile lider konumda bulunuyor. Şirketimiz, ANKA’daki bu başarısını 200 mühendisten oluşan deneyimli ve özverili ekibine borçludur. ASO’DAN İHRACAT ÖDÜLÜ ALDIK Ankara Sanayi Odası'nın (ASO) 48’inci Yıl Ödül Töreni, ASO 1. Organize Sanayi Bölgesi'nde 13 Aralık 2011 tarihinde gerçekleştirildi. Ödül töreninde 48 başarılı sanayiciye kurumlar vergisi, gelir vergisi, ihracat, ar-ge, ve çevre ödülleri verildi. Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik’inde katıldığı törende Şirketimiz “2010 Yılı İhracat Ödülü”ne layık görüldü. TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 7 İş Geliştirme Faaliyetleri TCI, TEDARİKÇİ OLARAK ONAYLANDI TUSAŞ, Türk Hava Yolları ve THY Teknik A.Ş. müşterek ortaklığı ile, uçak kabin içi ürünleri ve komponentlerin tasarımını, üretimini, lojistik desteğini, modifikasyonunu ve pazarlamasını gerçekleştirmek üzere 28 Aralık 2010 tarihinde kurulan Türk Kabin İçi Sistemleri-Sanayi A.Ş (TCI) ilk tasarım ürününü vermeye hazırlanıyor. TCI Kabin İçi Sistemleri A.Ş.’nin ilk ürünü olan Boeing 737-800/900 yolcu uçağına ait G1 galleyi’nin tasarımı ve yapısal montajı tamamlandı. G1 galleyi’nin tasarım ve üretim kalitesi, A330 VIP uçağının iç tasarım ana yüklenicisi olan Gore Design firması yetkilileri tarafından 18 Kasım 2011 tarihinde yapılan incelemelerde uygun bulundu ve TCI bu proje için galley tasarım ve üretimini gerçekleştirmek üzere tedarikçi olarak onaylandı. TCI (TURKISH CABIN INTERIOR) Türkiye 2023 vizyonuna ilk adım olarak nitelendirilebilecek bir açılım olan Girişim Şirketi; THY A.O., THY Teknik A.Ş. ve Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. (TUSAŞ) ortaklığında kuruldu. TCI, uçak kabin içi ürünleri ve komponentlerin üretimini, lojistik desteğini, modifikasyonunu ve pazarlamasını gerçekleştirecektir. %100 yerli alt parçalardan üretilmesi hedeflenen ürünler, ülkemizde yerli tedarik zinciri kurulması ile dolaylı istihdam ve iş hacmini artıracaktır. Ekonomiye çarpan etkisi ile bir çok tedarikçi bu prestijli iş koluna dahil edilecek ve sertifika sahibi olmaları sağlanacaktır. Projelenen Ürünler; Galley (uçak mutfağı), Crew rest (mürettebat dinlenme odası), Magazine racks (dergi kutusu), Literature pocket (gazete ve basılı evrak kutusu), Divider&wind screen (kabin içi bölücü sistemleri ve güneşlikler), Doghouse&bustle (çeşitli ekipmanlar, acil durum ekipmanları için dolaplar), Stowage (genel kullanım amaçlı küçük dolap), Coatroom (elbise dolabı), Video control compartment (görüntü sistem odası), Stairhouse (dinlenme odası giriş bölümü) ve benzeri kabin içi ürünler. “FUEL FLOOR” MONTAJ HATTINA TESLİM EDİLDİ JSF/F-35 Müşterek Taarruz Uçağı programı çerçevesinde Şirketimiz tarafından imalatı gerçekleştirilen ilk “Fuel Floor”, montaj hattına teslim edildi. JSF/F-35 Orta Gövde - J355 Assembly’de kullanılmak üzere imal edilen bu karmaşık yapısal parça, programdaki 2200’ü aşkın CTOL (Konvansiyonel - Yatay İniş Kalkış Yapabilen) uçak için, program süresince dünyada tek kaynak olarak Şirketimizde üretilecektir. 8 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 Tasarım ve Mühendislik Faaliyetleri HABERLEŞME UYDULARININ ÜLKEMİZDE ÜRETİLMESİ İÇİN ÖNEMLİ BİR ADIM DAHA ATILDI Şirketimiz ile TÜRKSAT A.Ş. arasında TÜRKSAT-5A Milli Haberleşme Uydusu’nun, TUSAŞ bünyesinde kurulmakta olan Uydu Montaj Entegrasyon ve Test (UMET) tesislerinde üretilmesi konusunda yapılan işbirliği anlaşması 5 Eylül 2011 tarihinde imzalandı. Ülkemizde geliştirilecek olan haberleşme, gözlem, bilimsel uydularının montaj, entegrasyon ve testlerinde de kullanılabilecek olan UMET’e TÜRKSAT A.Ş.’nin de finansman katkısı bulunuyor. İmzalan sözleşme ile birlikte, TÜRKSAT-5A haberleşme uydusu, TÜRKSAT’ın isterleri doğrultusunda, Şirketimizin ana yüklenici olacağı proje modeli ile TUSAŞ ve TÜRKSAT uzman mühendisleri tarafından birlikte, milli olarak geliştirilerek üretilecek. Ülkemizin uydu ve uzay teknolojilerindeki her türlü teknolojik kabiliyetleri değerlendirebileceği projenin protokolü gereği, yerli haberleşme uydusunun azami 60 ay içinde geliştirilerek yörüngeye yerleştirilmesi öngörülüyor. TÜRK HAVA KURUMU İLE ÜNİVERSİTESİ İŞBİRLİĞİ PROTOKOLÜ İMZALANDI 28 Ekim 2011 tarihinde tesislerimizde gerçekleşen tören ile; Türk Hava Kurumu Üniversitesi ile Şirketimiz arasında “İşbirliği Protokolü” imzalandı. Türk Hava Kurumu Genel Müdürü Osman Yıldırım ve Genel Müdürümüz Muharrem Dörtkaşlı tarafından imzalanan protokolde insanlı, insansız her türlü hava ve uzay platformlarının tasarımı üretimi ve entegrasyonu alanlarında tüm imkan ve kaynaklarını seferber etmeleri ve ülkenin ihtiyacı olan araştırma geliştirme programlarında işbirliği tesis etmek başlıca faaliyet alanları olarak belirlendi. Üniversite sanayi işbirliğinin çalışma alanlarının genişletilmesi, mühendislik ve havacılık alanlarında öğretim yapan üniversitelerle etkin bir iletişim ağı oluşturması açısından büyük önem taşıyan protokol ile Türk Hava Kurumu ile bir süredir devam etmekte olan işbirliği çalışmaları çerçeve anlaşması olarak sonuçlandı. TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 9 Tasarım ve Mühendislik Faaliyetleri HÜRKUŞ UÇAK SERTİFİKASYONU İMZALANDI Şirketimizin tasarım ve üretim aşamalarını gerçekleştireceği, özgün bir eğitim uçağı prototipi tasarlanmasının amaçlandığı “Hürkuş Uçak Sertifikasyonu” Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz ve Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım’ın katılımlarıyla gerçekleştirilen törende imzalandı. 18 Ekim 2011 tarihinde Ulaştırma Bakanlığı binasında gerçekleştirilen törende protokol, Savunma Sanayii Müsteşarı Murad Bayar ve Ulaştırma Bakanlığı Müsteşarı Suat Hayri Aka tarafından imzalanırken, törende Genel Müdürümüz Muharrem Dörtkaşlı ve STM Genel Müdürü Recep Barut ve yetkililer de bulundu. İmzaların atılmasının ardından bir konuşma yapan Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım, bu protokol ile birlikte özgün bir eğitim uçağı prototipinin tasarlanması, geliştirilmesi, test ve doğrulanmasının yapılması, üretim ve sertifikasyonunun gerçekleştirilmesi ve sisteme ait teknik veri paketinin oluşturulmasının hedeflendiğini kaydederek, “2023 yılında kendi uçağını yapan bir konuma gelmesi hedeflenen ülkemizin sertifikasyon otoritesi kabiliyeti ile gelişmiş ülkelerin yardımına ihtiyaç duymayan büyük Türkiye hayali içinde bu adımın önemli bir kilometre taşı olmasını bekliyoruz" dedi. Yıldırım, Türkiye'nin 2023 için bütün parçaları, şekli ve modeliyle, ''Türk Malı'' denecek özgün bir uçak yapma hedefi olduğuna işaret ederek “Yeni kurulan bir devletin tanınması neyse, bir uçak yapıp uluslararası semalarda uçurmak aynı şey. Bu belki de uçak yapmaktan daha çetin bir iştir. Şu anda biz onun adımını atıyoruz'' dedi. Hürkuş adı verilen, Vecihi Hürkuş anısına Türk sivil havacılığının kendi özgün uçağını geliştirmeye yönelik ilk adım olacak bu eğitim uçağının sertifikalandırılması, test edilmesi ve onaylanmasının Türk Sivil Havacılığı ile Savunma Sanayii Müsteşarlığı tarafından yapılacağına işaret eden Yıldırım, Türk Sivil Havacılığı’nın dahil olduğu EASA sistemi içerisinde bu yetkiye sahip olduğunu belirtti. EASA'dan alınan desteğe devam edileceğinin altını çizen Yıldırım, Savunma Sanayii Müsteşarlığı’nın TUSAŞ marifetiyle teknik imkan ve kabiliyetleriyle eksik uzman ihtiyacını karşılayacağını ve böylece kendi özgün uçağımızın yapımına ve bunun belgelendirilmesine yönelik çok önemli bir projenin başlatılmış olduğunu belirterek, “Ülkemize, milletimize ve sivil havacılık sektörümüze hayırlı olsun.” dedi. Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz da Türkiye'nin artık kendi uçağını kendisi yapan bir ülke olduğunu kaydetti. Bakan Yılmaz, havacılıkta iki slogan olduğunu hatırlatarak, “Birinci olarak ‘İstikbal Göklerdedir’, ikincisi ise ‘Kendi Uçağını Kendin Yap’. Gemin varsa denizi, uçağın varsa havanı kullanırsın. Eğer uçak üretmezsen sertifikana ihtiyaç yok. Şu an uçak üretmeye başladık, bu protokolde emeği geçen herkese teşekkür ediyorum” dedi. Türk Başlangıç ve Temel Eğitim Uçağı (HÜRKUŞ) Geliştirme Programı, Mart 2006’da Savunma Sanayii Müsteşarlığı ile TUSAŞ arasında imzalanan anlaşma ile yürürlüğe girmiştir. Gece ve gündüz görev yapabilme kabiliyetine sahip HÜRKUŞ eğitim uçağı ile intibak, görerek, aletli uçuş, seyrüsefer, gece ve kol uçuşu eğitimleri yapılabilecektir. Program kapsamında iki ayrı uçak konfigürasyonu geliştirilmektedir: • HÜRKUŞ A: EASA ile CS-23 gereksinimlerine göre sertifikalandırılan temel konfigürasyon • HÜRKUŞ B: Entegre aviyonikler (HUD, MFD, INS/GPS ve Görev Bilgisayarını kapsayan) ile geliştirilmiş konfigürasyon 10 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 Tasarım ve Mühendislik Faaliyetleri A400M PARAŞÜTÇÜ KAPISI DAYANIM TESTİ SONUÇLANDI A400M projesi kapsamında, sertifikasyon testlerinden biri olan Paraşütçü Kapısı Dayanım Testi’nde toplam 37125 açma-kapama döngüsü tamamlandı. Sonuçlanan bu sertifikasyon sisteminin kurulumu A400M projesine katkı sağlamasının yanı sıra Şirketimize maddi ve manevi değeri yüksek bir kabiliyet de kazandırmış oldu. A400M AILERON VE SPOILER YORULMA TESTLERİNDE TİP SERTİFİKASI İÇİN GEREKLİ DÖNGÜ SAYISI GEÇİLDİ A400M Programı kapsamında Kanatçık ve 1 Numaralı Hava Freni; II. Sertifikasyon Test Parçaları Yorulma Testleri’nde 1667 Uçuş Döngüsü 17 Eylül 2011 tarihinde tamamlandı. Böylece alıcıya teslim edilecek olan A400M Platformu Kanatçık ve Hava Freni parçaları adına Tip Sertifikası yayımı öncesinde zorunlu olan ‘Bir Yıllık Uçuş İzni’ verilmiş oldu. Avrupa Havacılık Güvenliği Ajansı’na (EASA) 20 Eylül 2011 tarihinde uçuş izni bilgilendirmesi yapıldı. A400M Programı kapsamında; 20,000 Tam Uçuş Döngüsü ve 5,000 Hasarlı Uçuş Döngüsü olmak üzere planlanan Kanatçık ve 1 Numaralı Hava Freni II. Sertifikasyon Test Parçaları Yorulma ve Hasara Tolerans Testlerine kesintisiz olarak devam ediliyor. TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 11 Tasarım ve Mühendislik Faaliyetleri HÜRKUŞ FIRLATMA KOLTUĞU TESTLERİ YAPILDI Şirketimiz tarafından tasarlanan Türk Başlangıç ve Temel Eğitim Uçağı HÜRKUŞ’un Pilot Kurtarma Sistemi kapsamında, Martin- 12 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 Baker Aircraft firması ile birlikte gerçekleştirilmekte olan kalifikasyon sürecinin önemli bir aşaması olan Sıfır Hız, Sıfır İrtifa (0/0) Testi 13 Ekim 2011 tarihinde İngiltere'de gerçekleştirildi. Arka kokpitten en küçük fiziksel ölçülere sahip, ön kokpitten ise en büyük fiziksel ölçülere sahip testte mankenlerinin fırlatılması sonrasında, her iki koltuğun paraşütlerinin tam olarak dolduğu ve mankenlerin fırlatma sırasında hasar görmediği tespit edildi. Başarıyla tamamlanan teste TUSAŞ ekibinin yanı sıra, Avrupa Sivil Havacılık Otoritesi (EASA) temsilcileri de gözlemci olarak katıldı. Tasarım ve Mühendislik Faaliyetleri TERMİNOLOJİ BİRLİĞİ ÇALIŞMALARI Amaç Bilgi ve düşüncelerin insanlar arasında paylaşılması olarak tanımlanabilecek iletişim sürecinin, doğru ve etkili bir şekilde gerçekleştirilmesi, özellikle işletmeler açısından işlerin doğru yürütülmesinde büyük önem arz etmektedir. Doğru ve etkili iletişim, paylaşılan mesajın doğru olarak iletilmesi ve alınmasıdır. Aksi durumda iletişim problemleri ve dolayısıyla süreçlerde aksamaya neden olan faaliyet ve davranışlar ortaya çıkabilmektedir. Bu kapsamda, organizasyon seviyesinde ortak bir terminolojinin oluşturulmasını sağlayarak, doğru ve etkili iletişimin gerçekleştirilmesine katkıda bulunmak amacıyla TUSAŞ Terminoloji Birliği Sistemi geliştirilmiş ve 2010 yılının Ocak ayında kullanıma alınmıştır. Terminoloji Birliği Çalışma Takımı Terminoloji gözden geçirme ve düzenleme çalışmaları, Terminoloji Birliği Çalışma Takımı üyeleri tarafından başlatılmıştır. Bu çalışmada en önemli kaynak olarak havacılık ile ilgili teknik terminolojinin Türkçeleştirilmesi amacıyla tercüme grubu tarafından başlatılan ve beş yıllık bir çalışmanın sonunda oluşturulan “TUSAŞ Sözlük” kullanılmıştır. Terminoloji gözden geçirme çalışmaları sürerken, yazılım gereksinimleri araştırılmış ve yazılımın TUSAŞ’ta geliştirilmesi yönünde alınan karar doğrultusunda, program istek dokümanı oluşturulmuştur. Terimlerin gözden geçirilme çalışması, sistemin kurgulanmasıyla eş zamanlı olarak tamamlanmış ve verilerin sisteme transferi Ocak 2010’da gerçekleşmiştir. Terminoloji veri tabanı, 26 Ocak 2010 tarihinde kullanıma sunulmuştur. Çalışanlarımızın değerli önerileriyle, TUSAŞ terminolojisi, havacılık ve uzay sektöründe başvurulan temel ve standart bir kaynak olma yolunda gelişmektedir. Terminoloji Birliği Çalışması İçin Yararlanılan Kaynaklar TUSAŞ Terminoloji Verileri: • TUSAŞ Sözlük, • TUSAŞ yönetmelikleri, • Takım Tasarım ve NC Programlama Mühendisliği Bölümü Terminolojisi, • Ürün Bütünlüğü Bölümü Terminolojisi, • Entegre Ürün Destek Bölümü Terminolojisi. Sektörel geçerliliği olan kaynaklar: • Hava Kuvvetleri Komutanlığı Havacılık ve Teknik Terimler Sözlüğü, • Airbus Reference Language • Havacılık ve Uzay Terimleri Sözlüğü, • Aviyonik Sözlüğü / © 2001 Rockwell Collins. Terminoloji Birliği Sistemi TUSAŞ Portal aracılığı ile erişim sağlanabilen bu sistem sayesinde çalışanlarımız, terminolojinin kullanımına dair sektördeki araştırma, gözlem ve çalışmaları sonucu sahip oldukları bilgileri, diğer çalışanlar ile paylaşabilmekte ve terminoloji veri tabanının gelişmesine katkıda bulunabilmektedir. Bir başka ifade ile terminoloji veri tabanının güncellenmesi ve veri tabanına yeni terimlerin eklenmesi, çalışanlarımızın sisteme öneri eklemeleriyle mümkün olabilmektedir. TUSAŞ Terminoloji Birliği Sistemi, özellikle havacılık ve uzay sanayi projelerinin geliştirilmesi sırasında ihtiyaç TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 13 Tasarım ve Mühendislik Faaliyetleri duyulabilecek terimlerin Türkçe ve İngilizce karşılıklarının ve kısaltmalarının yanı sıra, terimler ile ilgili tanımlara da kolayca ve hızlıca ulaşılabilen bir sistem olarak tasarlanmıştır. Sistem, Wikipedia ve Google ile entegre edilerek çalışanlarımızın, farklı kaynaklardan daha fazla ve detaylı bilgiye ulaşabilmeleri sağlanmıştır. Sistemin kullanıcıya yönelik kabiliyetleri: • İngilizce ve Türkçe kısaltma alanlarında yer alan kelimelerden herhangi biri ya da birkaçı ile sorgulama yapılabilmesi, • Aranan terim, sözcük ya da kısaltmanın veri tabanında bulunmaması durumunda yazım hatası denetimi gerçekleştirilerek varsa eğer benzer terim, sözcük ve kısaltmaların, “Muhtemel Sonuçlar 14 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 Listesi” olarak kullanıcıya sunulması, • Sorgulama sonrasında bulunan kayıtlar ile ilgili arama sonuçlarının listelendiği Wikipedia ve Google sayfalarına ulaşılabilmesi, • Sisteme yeni kayıt eklenmesi, mevcut kayıtlarda değişiklik yapılması ve mevcut bir kaydın silinmesi için öneri girişlerinin mümkün olması, • “Kayıt Ekle” ve “Kayıt Değişikliği” öneri tipleri için öneri ekleme aşamasında aynı kayıt kontrolü yapılarak veri tabanında yer alan bir kaydın, öneri olarak sunulmasının engellenmesi ve durumun ekranda gösterilen bir mesaj ile kullanıcıya bildirilmesi, • Sisteme öneri ekleyen kullanıcının, önerisinin kabul durumuna dair e-posta aracılığı ile bilgilendirilmesi, • Kullanıcının sisteme eklediği tüm önerilerin, kullanıcıya tablo halinde sunulması. Sistem; kullanıcı önerileri ile sürekli güncellenen ve güçlenen veri tabanı, kolay kullanıma sahip arayüzü gibi nitelikleri ile özellikle havacılık terminolojisinin öğrenilmesine, teknik terim dağarcığının geliştirilmesine ve kullanılan terimlerin tüm çalışanlarımız tarafından aynı şekilde anlaşılmasına yardımcı olmaktadır. Sonuç olarak terminolojiyi iyi bilmek, terimleri doğru kullanmak ve doğru anlamak özellikle havacılık sektörü açısından oldukça önemlidir. Bu olgu ve terminoloji veri tabanının, çalışanlarımızın önerileri ile sürekli gelişen bir sistem olması gerçeği, TUSAŞ Terminoloji Birliği Sistemi’nin değerini artıran unsurlar olarak görülmekte ve TUSAŞ Terminoloji Birliği Sistemi’nin etkin bir şekilde kullanılmasının, terimlerin farklı anlamlarda kullanılması sonucu ortaya çıkabilecek iletişim problemlerini azaltacağı düşünülmektedir. Fatma MUTLU: 2009 yılında TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Bilgisayar Mühendisliği Bölümü’nü tamamlayan Fatma Mutlu, 2010 yılında da aynı üniversitenin Endüstri Mühendisliği Bölümü’nden çift anadal programı kapsamında mezun olmuştur. Üniversite dönemindeki stajlarından ikisini, Şirketimiz Aviyonik, Elektrik ve Yazılım Mühendisliği Grup Müdürlüğü bünyesinde yer alan Mühendislik Destek Şefliği’nde yapan Mutlu, bu stajları esnasında TUSAŞ Terminoloji Birliği Sistemi’nin geliştirilmesine önemli katkılar sağlamıştır. 2010 yılında Şirketimizde Yazılım Sertifikasyon Mühendisi olarak Mühendislik Destek Şefliği’nde işe başlayan Fatma Mutlu, bu görevinin yanı sıra TUSAŞ Terminoloji Birliği Sistemi’nin bakımına yönelik çalışmaları da gerçekleştirmektedir. Organizasyon, Fuar ve Sergiler YENİ FİKİRLERE DESTEK Şirketimiz, her yıl olduğu gibi bu yıl da, üniversite öğrencileri arasında teknolojiye ve yenilikçiliğe dayalı girişimciliği teşvik etmek ve desteklemek amacıyla düzenlenen “Yeni Fikirler Yeni İşler (YFYI) En İyi Teknolojik İş Fikri 2011” yarışmasına Savunma Sanayii Kategorisi’nde sponsor olarak destek verdi. Yarışmaya sağladığımız katkıdan dolayı ODTÜ Rektörlüğü tarafından Şirketimiz adına ODTÜ arazisinde YFYI Ağaçlandırma Bölgesi’ne Toros Sediri Fidanı dikildi. Savunma Sanayii Müsteşarlığı’nın ana sponsorluğunda “Yeni fikirler içinizde kalmasın” sloganıyla gerçekleşen yarışma, genç beyinleri davet ederek, üniversite öğrencileri arasında savunma sanayii hakkında farkındalık oluşturmak amacıyla düzenleniyor. Yarışmaya katılan kişi ya da ekiplerin fikirlerinin teknolojik olarak bir yenilik getirmesi ya da farklılık yaratması gerekiyor. Bu sene beşincisi düzenlenen yarışmanın final töreni 10 Kasım 2011, Perşembe günü ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi’nde gerçekleştirildi. Türkiye’nin çeşitli üniversitelerinden öğrenim görmekte olan 500 başvuru arasından yapılan titiz elemeler sonucu; 75 Bin TL’lik Elginkan Vakfı Teknoloji Ödülü Kapileroskop Projesi ile Kaleidoscope ekibine verildi. Kaleidoscope ekibi aynı proje ile 50 Bin TL’lik Türk Telekom Büyük Ödülü’nün de sahibi oldu. 50 Bin TL’lik SSM Büyük Ödülü’nü ise YEF isimli projeleri ile Heavy Science ekibi aldı. MİLLİ HELİKOPTERE "ORTAK AKIL" DESTEĞİ Türkiye'nin ''2023 Vizyonu'' çerçevesinde ortaya koyduğu yeni sanayi hamleleri arasında yer alan ''Milli Helikopter'' projesi kapsamında Savunma Sanayii Müsteşarlığı tarafından ''Ortak Akıl Buluşması'' gerçekleştirildi. Milli helikopter hedefine ilişkin tüm paydaşların bir araya getirilmesi yoluyla yaratıcı düşüncelerin paylaşımını sağlamak için yapılan toplantı, 29 Eylül 2011 tarihinde yapıldı. Savunma Sanayii Müsteşarı Murad Bayar’ın ev sahipliğinde gerçekleştirilen ve Atılım Üniversitesi tarafından desteklenen toplantıda Atılım Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Abdurrahim Özgenoğlu’nun konuşmasının ardından SSM Helikopter Dairesi Başkanı Köksal Liman, helikopterin kısa tarihi, Türkiye’nin helikopter geçmişi ve SSM’nin helikopter sanayisi vizyonu konularında bir sunum yaptı. Toplantıda, kamu kurum, kuruluş, üniversite, araştırma kurumu, savunma sanayii firması, işletmeci, belediye ve sivil toplum örgütünden 150 temsilci bir araya getirilerek yerli helikopter üretimine ilişkin 1513 fikir üretildi ve üretilen fikirler önceliklendirildi. TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 15 Organizasyon, Fuar ve Sergiler JET EĞİTİM UÇAĞI VE MUHARİP UÇAK KAVRAMSAL TASARIM PROJESİ SÖZLEŞMESİ İMZALANDI Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz Savunma Sanayii Müsteşarı Murad Bayar Savunma Sanayii Müsteşarlığı (SSM) ile Şirketimiz arasında 23 Ağustos 2011 tarihinde “Jet Eğitim Uçağı ve Muharip Uçak Kavramsal Tasarım Projesi” sözleşmesi imzalandı. Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın 2020’li yıllardan sonraki Jet Eğitim Uçağı ve Muharip Uçak ihtiyacına yönelik olarak imzalanan sözleşme ile, harekât ihtiyaçlarının belirlenmesi, gereksinim analizi çalışmaları, hava aracı ve system-altsistemlerinin kavram tanımlaması, milli imkân ve kabiliyetler ile yapılabilirliğin araştırılması, uluslararası işbirliği modelleri çalışmaları gerçekleştirilecek ve sözleşme’nin sonunda, gerçekleştirilen teknik ve idari çalışmaların çıktıları Savunma Sanayii İcra Komitesi tarafından değerlendirilerek Proje’nin bir sonraki aşaması için nihai karar oluşturulacak. Bu kapsamda Şirketimizin Balgat Tesisleri’nde gerçekleştirilen Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz, Hava Kuvvetleri Komutanı Org. Mehmet Erten, Milli Savunma Bakan Yardımcısı Hasan Kemal Yardımcı, Savunma Sanayii Müsteşarı Murad Bayar ile birlikte Genelkurmay, MSB, SSM, Hv.K.K., TSKGV ve Savunma Sektöründen askeri ve sivil yetkililerin katıldığı imza töreninde SSM Uçak Dairesi Başkanı Yakup Taşdelen tarafından proje hakkında Hava Kuvvetleri Komutanı Org. Mehmet Erten 16 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 TUSAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Yalçın Kaya detaylı bilgilerin yer aldığı bir sunum gerçekleştirildi. TUSAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Yalçın Kaya törende yaptığı konuşmada, kendi savaş ve jet eğitim uçağının tasarım ve üretiminin ilk adımı olan bir sözleşmeyi imzalayan bir şirket konumuna gelmiş TUSAŞ’a ulaşmanın gururunu yaşadığını belirterek, bu durumun yarattığı sorumluluk duygusuyla hareket edeceklerini ifade etti. Yalçın Kaya’nın ardından konuşan Murad Bayar, hava araçlarında da özgün teknoloji ve tasarımla ihtiyaçları karşılama hedefine yönelindiğini belirterek, sözleşmenin bu hedef TSKGV Genel Müdür Yardımcısı Fikri Gönültaş Organizasyon, Fuar ve Sergiler Soldan sağa; TUSAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Yalçın Kaya, TSKGV Genel Müdür Yardımcısı Fikri Gönültaş, Hava Kuvvetleri Komutanı Org. Mehmet Erten, Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz, Savunma Sanayii Müsteşarı Murad Bayar. doğrultusunda en sağlıklı adımları atmak üzere yapıldığını ifade etti. Projenin arkasında durulabilir ve desteklenebilir olması için Türkiye’nin bütün gücünün, imkanının ve aklının bir araya getirilmesi gerektiğinin altını çizen Bayar, bu sayede doğru yol haritası çizilebileceğini belirtti. Son olarak kürsüye gelen Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz, TUSAŞ’ın hiçbir ayrımcılık yapmadan, kim ne biliyorsa bu yetenek havuzuna herkesi katkı vermeye çağıracağına ve sonuçta iki yıllık süreçte ve onu takip eden 20. Yıllarda Hava Kuvvetlerinin ihtiyacı olan hem eğitim hem de muharip uçağı milli imkânlarla üretip teslim edeceğine inandığını belirterek,” Bu Türkiye için gururdur, bu Türkiye için onurdur.” dedi. Toplu fotoğraf Yılmaz’ın konuşmasının ardından sözleşme anısına hazırlanan anı sertifikasına imza atıldı. İmzanın ardından TUSAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Yalçın Kaya, sözleşmenin imzasında emeği geçenlere günün anısına hazırlanan plaketleri takdim etti. Projenin Ülkemiz ve Hava Kuvvetlerimizin için hayırlı olmasını diliyoruz. DUBAI AIRSHOW 2011 Şirketimiz, 13-17 Kasım 2011 tarihleri arasında Birleşik Arap Emirlikleri, Dubai’de düzenlenen Dubai Airshow’a bir stand ile iştirak etmiştir. Birleşik Arap Emirlikleri’nin 40’ıncı Yılı olması sebebiyle ayrı bir önem taşıyan fuara 100 milyon’un üzerinde yatırım yapılmış ve 50 ülkeden 900’ü aşkın firma katılmıştır. Türkiye’den katılan Türk Hava Yolları dışında tek firma olan TUSAŞ, fuar boyunca ziyaretçilerden ve özellikle delegasyonlardan büyük ilgi görmüştür. Özgün ürünlerin ortaya çıkması ve sayılarının giderek artmasıyla birlikte, her geçen yıl biraz daha farklılaşan TUSAŞ standı, tamamen yerli imkanlar ve Türk mühendisleri tarafından geliştirilen Orta İrtifa Uzun Havada Kalışlı İnsansız Hava Aracı “ANKA”, Türk Başlangıç ve Temel Eğitim Uçağı “HÜRKUŞ” ve T129 Taaruz ve Taktik Keşif Helikopteri “ATAK” projeleri başta olmak üzere; F-16, C-130, T-38, S-70 gibi değişik platformlar üzerinde uyguladığı modernizasyon projeleri, JSF ve A400M gibi iştirak ettiği uluslar arası projeler ile ziyaretçilerin ilgi odağı oldu. Fuar boyunca Şirketimiz standını aralarında MSB Müsteşar Yardımcısı Tümg. Nihat Kökmen, Hv.K.K. Harekat Başkanı Tümg. Ateş Mehmet İrez, Abu Dhabi Büyükelçisi Vural Altay, Dubai Başkonsolosu Ümit Yalçın ve THY Genel Müdürü Temel Kotil’in bulunduğu birçok üst düzey sivil ve askeri yetkili ziyaret etmiştir. TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 17 Organizasyon, Fuar ve Sergiler ASD 2011 YILI KONVANSİYONU’NA KATILDIK Savunma Sanayii Müsteşarlığı (SSM) ve Savunma Sanayii İmalatçılar Derneği (SASAD) işbirliği ile düzenlenen, Avrupa Havacılık ve Savunma Sanayii Derneği Konvansiyonu bu yıl 6-7 Ekim 2011 tarihlerinde İstanbul Hilton Otel’de düzenlendi. Her yıl başka bir ülkede düzenlenen ve Ulusal Savunma Sanayii Şirketleri ve Uluslararası Orjinal Ekipman Üreticilerinin temsil edildiği konvensiyona, Şirketimiz Gümüş Sponsor olarak destek verdi ve bir stant ile katılım sağladı. Genel Müdürümüz Muharrem Dörtkaşlı’nın da katılarak yetkililerde temasta bulunduğu konvensiyonda gerçekleştirilen “ASD Savunma Sanayii” konulu oturuma, Entegre Uçak Grup Başkanımız Özcan Ertem konuşmacı olarak katıldı. GEO 8. GENEL KURUL TOPLANTISI’NA KATILDIK Dünyanın, “Yer Gözlem” alanındaki en büyük organizasyonu olan Küresel Yer Gözlem Grubu’nun (Group on Earth Observation-GEO) 8. Genel Kurul Toplantısı, 16-17 Kasım 2011 tarihlerinde TÜBİTAK’ın ev sahipliğinde, İstanbul’da gerçekleştirildi. Etkinlikte uzay alanındaki faaliyetleri ile yer alan Şirketimiz, katılımcılar tarafından yoğun ilgi ile karşılanırken, standımızı TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Yücel Altunbaşak ile birlikte ziyaret eden Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün’e, Yapısal ve Uydu Grup Başkanımız Bekir Ata Yılmaz tarafından projelerimiz ve kabiliyetlerimiz hakkında bilgi verildi. Etkinliğe Amerika Birleşik Devletleri, Rusya Federasyonu, Çin, Japonya, Brezilya, Hindistan, Almanya gibi uzay faaliyetlerinde yetkin 85 üye ülkeden; ayrıca, Avrupa Komisyonu, Avrupa Uzay Ajansı, Dünya Meteoroloji Organizasyonu’nun da üyesi olduğu 61 uluslararası kuruluştan 600’e yakın üst düzey temsilci katıldı. Genel Kurul Toplantısı’nın yanı sıra; GEO Komite Toplantıları, katılımcı ülkelerin ve kuruluşların faaliyet ve ürünlerini tanıtılabileceği sergi ve özel oturumların da düzenlendiği etkinlik 17 Kasım 2011 tarihinde sona erdi. “Uluslararası bir kuruluş olan GEO, dünyamızın uzaydan gözlemlenmesi ve bu yolla elde edilen verilerin Afetler, Meteoroloji, Su, Şehir Planlama, Tarım, Eko Sistem, Enerji, Sağlık gibi alanlarda kullanılması amacına yönelik olarak çalışmakta olup, elde edilen veriler GEO üyesi olan 90 ülke arasında ücretsiz olarak paylaşılmaktadır.” AUVSI 2011'DE ŞİRKETİMİZİ TEMSİL ETTİK Şirketimiz, 16-19 Ağustos 2011 tarihleri arasında Washington DC’de düzenlenen dünyanın en büyük İnsansız Sistemler Fuarı olan AUVSI’s Unmanned Systems North America 2011'e özgün insansız hava aracı ve hedef uçak sistemleri 18 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 ile katıldı. Orta irtifa Uzun Havada Kalışlı İnsansız Hava Aracı “ANKA” nın 1/5 modeli, Hedef Uçak Şimşek ve Turna platformları ile katıldığımız fuarda, geliştirmiş olduğumuz ürün ve teknolojiler, dünyanın birçok yerinden gelen misafirlere tanıtıldı. AUVSI 2011 Konferansı kapsamında gerçekleştirilen fuarda 450’nin üzerinde katılımcı firma yer alırken 40’tan fazla ülkeden 6500’ün üzerinde askeri ve sivil, resmi ve özel kurumlardan temsilciler fuarı ziyaret ettti. Uluslararası basın kuruluşları tarafından da büyük ilgi gören fuarda, Pazar Geliştirme Şefi İsmail Hakkı Ateş, The Wall Street Journal Gazetesi’nden Nathan Hodge ile ANKA ve TUSAŞ’ın insansız hava araçları kabiliyetleri üzerine bir röportaj gerçekleştirdi. Birçok ülke temsilcisinin ve sanayicilerin yoğun ilgisini çeken standımızda hedef uçak ve sistemlerine yönelik hizmet satışı, uluslararası insansız hava platformu geliştirme çalışmalarında ortaklık ve ANKA platformunun yabancı kullanıcılara tanıtım ve pazarlanmasına yönelik birçok toplantı ve görüşme gerçekleştirildi. Organizasyon, Fuar ve Sergiler ULUSLARARASI C-130 KULLANICILARI KONFERANSI’NA KATILDIK Şirketimiz, 17-20 Ekim 2011 tarihleri arasında Amerika Birleşik Devletleri’nin Atlanta kentinde düzenlenen “Uluslararası C-130 Kullanıcıları Konferansı ve Sergisi”ne (Hercules Operators Conference 2011-HOC 2011) katıldı. Söz konusu konferansta açılan TUSAŞ standında başta C-130 Aviyonik Modernizasyonu olmak üzere, ürün ve kabiliyetlerimiz sergilendi. 80’in üzerinde firmanın katıldığı HOC 2011 Konferansı ve Sergisi’nde 60’tan fazla bildiri sunumu gerçekleştirildi. Sergi süresince, TUSAŞ standına yapılan ziyaretler kapsamında muhtelif teknik ve ticari görüşmeler gerçekleştirildi. Pazar Geliştirme Şefi İsmail Hakkı Ateş ve Erciyes Aviyonik Sistemler Lideri Erdem Dağdelenler’in Şirketimizi temsil ettiği konferansta, C-130 Aviyonik Modernizasyonu Programı ve kabiliyetlerimiz ile ilgili gerçekleştirilen bildiri sunumu, katılımcılardan büyük ilgi gördü. “ECM FORUM 2011”E KATILDIK Bilişim Destek Müdürümüz Gülsen Bayramusta, 15 Kasım 2011 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirilen “EMC FORUM 2011”e davetli konuşmacı olarak katıldı. Bayramusta forumda, Temmuz 2010’da, eski yazılımın yerine tümüyle teknolojisi yenilenerek kullanıma alınan “EMC Documentum-İçerik Yönetimi” uygulamasının, seçimi, kurulması, devreye alınması, yeni uygulamanın iş süreçlerine olan etkisi, faydaları ve hedeflerini bilişim teknolojileri kullanıcılarıyla paylaştı. Dinleyiciler tarafından ilgi ile takip edilen sunumun ardından Şirketimiz ve projelerimiz ile ilgili bilgi alışverişi yapıldı. ŞİRKETİMİZİ 2011 SCADE KULLANICI KONFERANSI’NDA TEMSİL ETTİK Şirketimiz 13-14 Ekim 2011 tarihlerinde Paris'te gerçekleştirilen “SCADE User Group Conference 2011”e davetli konuşmacı olarak aktif katılım sağladı. Model tabanlı emniyet kritik yazılım geliştirme aracı olan SCADE'in, C-130 Modernizasyon (ERCİYES) ve İnsansız Hava Aracı (ANKA) projelerinde kullanımı üzerine hazırlanan sunum 50'nin üzerinde uluslararası şirket ve 140'ın üzerinde katılımcıyla paylaşıldı. Aviyonik, Elektrik ve Yazılım Grup Müdürlüğü’nden Tasarım Uzmanları Hüseyin Serkan Gencer ve Ufuk Suat Aydın’ın gerçekleştirdiği ve dinleyiciler tarafından ilgi ile karşılanan sunumun ardından Şirketimiz ve projelerimiz ile ilgili bilgi alışverişi yapıldı. TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 19 Tesislerimizden ANKA UÇUŞ TEST PROGRAMI DEVAM EDİYOR işlevleri kontrol edilmiştir. Bu aşamada elde edilen bulgularla sistemde ve uçuş performansında birçok iyileştirme uygulanmıştır. 22 Ekim 2011 tarihinde gerçekleştirilen beşinci uçuş ile birlikte havacılıkta “zarf genişletme” olarak bilinen ve hava aracının değişik irtifa, hız ve menzillerde emniyetli bir biçimde uçtuğunun ve performans gereksinimlerini sağladığının kademeli olarak denendiği ikinci aşamaya girilmiştir. ANKA Kalkışta Türk Silahlı Kuvvetleri’nin keşif ve gözetleme ihtiyaçları doğrultusunda Şirketimiz tarafından geliştirilen Türk İnsansız Hava Aracı “ANKA”nın 30 Aralık 2010 tarihinde yapılan ilk uçuşundan bu yana toplam yedi adet test uçuşu gerçekleştirilmiştir. İlk dört uçuştan oluşan birinci aşamada hava aracının uçabilirliği görülmüş ve aracın uçuş kontrol, itki, iniş takımları ve elektrik sistemleri ile Veri Linkleri ve Yer Kontrol İstasyonu’nun temel 20 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 ANKA Test Ekibi Tesislerimizden Yer Kontrol İstasyonu ve Mühendislik Test İstasyonu İki saatten fazla süren uçuş testi boyunca hava aracı planlandığı şekilde 10.000 ft irtifa ve 100 kts hıza ulaşmıştır. Test planında yer alan yüze yakın test noktasında trim ve dönüş manevraları gerçekleştirilerek otopilot ve uçak performansı ile hava veri sistemi kalibrasyonu için veri toplanmıştır. Test aynı zamanda motor, katlanır iniş takımı gibi uçak sistemlerinin yanı sıra komuta kontrol sistemleri ve veri linklerinin de performanslarının doğrulanması fırsatı vermiştir. 22 Kasım 2011 tarihinde gerçekleştirilen ve altı saat süren altıncı test uçuşunda test hedefi olan 18.000 ft irtifaya (6000 m) sorunsuz ulaşılmış, farklı irtifalarda otopilot performansını belirlemeye ve sistem performansını tespite yönelik pek çok test manevrası gerçekleştirilmiştir. Aerodinamik tanımlama, hız ve irtifa olarak uçuş performansı, otopilot, otomatik iniş kalkış sistemi ve haberleşme sistemi gibi alanlarında toplam 240 test noktası başarıyla geçilmiştir. Beşinci ve altıncı uçuştan oluşan ikinci test aşamasında uçuş zarfı genişletme hedeflerine ulaşılmış ve otomatik uçuş kontrol sistemlerinin performans testleri büyük oranda tamamlanmıştır. 11 Aralık 2011 tarihinde yapılan yedinci uçuşla birlikte içinde otomatik kalkış/iniş sistemi, buzdan koruma sistemi ve motor tadilatlarının entegrasyonlarının doğrulanacağı üçüncü aşamaya girilmiştir. Yaklaşık dört saat süren bu uçuşta otomatik kalkış/iniş sistemine hassas koordinat bilgisi Kalkış Tırmanışı Sırasında İniş Takımları Toplanması TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 21 Tesislerimizden ANKA Sistem Entegrasyon Laboratuarı sağlayan radar ve GPS tabanlı algılayıcıları denenmiş ve sistemin temel yapıtaşı olan iniş/kalkışa özel otopilot çalıştırılmıştır. Yerden gönderilen komutlarla otomatik test manevraları gerçekleştirilmiş ve otopilotun ayarlamaları yapılmıştır. Bu otopilot ile bir seri yaklaşma ve pas geçme manevrası tamamlanmıştır. ANKA, yedekli seyrüsefer/hava veri algılayıcılarından gelen bilgilerin ve komutların Uçuş Kontrol Bilgisayarı (UKB) tarafından değerlendirilerek tamamen elektriksel sinyaller ANKA Seyir Halinde 22 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 üzerinden hareketli yüzeylerin ve itki sisteminin kontrol edildiği gelişmiş bir “Fly-by-Wire” uçuş kontrol sistemine sahiptir. Hava aracının otomatik kontrolü ve seyrüseferinin yanısıra donanım yedeklemelerinin yönetimi ve algılayıcı filtrelenmesi amacıyla TUSAŞ’ta birçok algoritma geliştirilmiş ve yazılıma başarıyla uygulanmıştır. Her bir testte toplanan veriler ışığında simülatördeki hava aracı modeli ve buna bağlı otopilot kazanç ayarları/limitleri güncellenmektedir. Güncellenen yazılımlar Sistem Entegrasyon Laboratuarı’nda (SEL) test edilmekte ve pilotların görüşleri alınmaktadır. Teste hazırlık çalışmaları kapsamında test provaları ve intibak çalışmaları da yine bu laboratuarda yürütülmektedir. Bundan sonraki uçuşlarda OİKS otopilotu ile önce pilotlu daha sonra da tam otomatik iniş ve kalkışlar yapılması hedeflenmiştir. Test kampanyası, daha yüksek elektrik güç üretme kapasitesine sahip dizel motor ve elektro atımlı buzdan koruma sistemi gibi planlı ANKA Son Yaklaşmada Tesislerimizden entegrasyon çalışmalarının doğrulamalarını da içerecektir. Son aşamada, gece/gündüz görüş sağlayacak ASELFLIR-300 kamerasının sisteme entegrasyonunun yapılması ve testlerinin tamamlanmasının ardından ANKA İHA Sistemi ilk harekat kabiliyetini kazanmış olacaktır. Üretimde de birçok kilometre taşı başarıyla tamamlanmış durumdadır. İkinci prototip hava aracı uçuşa hazır olup, ilk uçuşunu yapmak üzere Test Meydanı’na intikal edene kadar TUSAŞ’ta değişik entegrasyon ve test aktivitelerine destek vermesi planlanmıştır. Diğer prototiplerin üretim ve montaj çalışmaları da hızla devam etmektedir. Prototip sayısındaki artışın sağlayacağı esneklik ve süreklilik ile birlikte uçuş test programı ivme kazanacak ve ANKA en kısa zamanda göreve hazır hale gelecektir. M. Remzi BARLAS: 1967 İzmir doğumlu olan M. Remzi Barlas, ODTÜ Havacılık Mühendisliği Bölümü’nden 1989 yılında mezun olmuş, 1992 yılında Virginia Tech’te yüksek lisans eğitimini tamamlamıştır. Yurt içi ve yurt dışında savunma ve havacılık alanındaki çeşitli kuruluşlarda Tasarım Mühendisi, Sistem Mühendisi, Proje Yöneticisi ve Danışman ünvanlarıyla değişik görevler üstlenen M. Remzi Barlas, 1989 yılında göreve başladığı TAI’de halen Entegre Uçak Grubu’na bağlı İHA Sistemleri Mühendislik Müdürü ünvanıyla ANKA Teknik Yöneticisi ve ANKA Test Yöneticisi görevlerini yürütmektedir. ANKA İniş Rulesinde TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 23 Tesislerimizden BASINDA ANKA Tesislerimizden ANKA’MIZIN UÇUŞU İLE İLGİLİ YORUMLAR ANKA’mızın başarılı uçuşunun sosyal medyada yer almasının ardından, haber ile ilgili yapılan yorumlar; Sabır arkadaşlar bunlar uzun süreli çalışmalar sonuç alınacaktır muhakkak. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 14:08 İstikbal göklerdedir. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 14:07 Allah’ına kurban bee işte böyle olmalı. Ulu Önder “İstikbal göklerdedir” demiş. Göklerdeki tüm araçlarımız Türk malı olacak Allah’ın izniyle. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 13:59 esirgemeyeceksin. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 13:55 aslanlarım kim tutar bizi. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 13:15 Milli yerli savunmaya çok ihtiyacımız var. Çok iyi bir haber. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 13:50 Gurur duydum. Çalışanların heyecanı beni de heyecanlandırdı. Allah yolunuzu açık etsin. Misafir, 25 Ekim 2011 ,Salı 13:12 Harikasınızzzzz... Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 13:50 Yeter ki kendimiz yapalım. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 13:43 Emeği geçenlere büyük teşekkür. Türkiye için çok iyi bir adım. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 13:39 Bu ve bunun gibi bir takım özellikleriyle İsrail yapımı Heronlara nazaran üstün özellikleri bulunuyor. Her parçası ve yazılımı Türk mühendislerinin eseri olan Anka’ya 2012 yılında entegre edilecek olan radar sistemiyle bulutların arasından dahi görüş sağlayabilecek. Geçtiğimiz günlerde Malazgirt isimli insansız hava helikopteriyle de bu konuda atılım yapan Türkiye 2012 yılında uzaya göndereceği ilk Türk istihbarat ve haberleşme uydusu Göktürk ile güvenlik ve istihbarat konusundaki dışa bağımlılığından da tamamen kurtulmuş olacak. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 13:58 Bayılıyorum böyle gelişmelere, haydi hayırlısı! Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 13:35 Anka 17 metre kanat genişliği ve 600 kg’lık ağırlığıyla sınıfının en üst kapasiteli uçaklarından. 7.000e yakın ve ağırlıklı olarak radara yakalanmayan malzemeden üretilen Anka gizli istihbarat görevlerinde de mühim bir eksiği kapatıyor. 24 saat havada kalma özelliği bulunan Anka 200 km’lik bir menzile sahip. Gündüz ve gece görevlerini mükemmelen yerine getiren uçak 155 beygir gücünde dizel bir motora sahip. Otomatik kalkış ve iniş özelliği de bulunan Anka merkezle irtibatının kopması durumunda üsse sağ sağlim geri dönebilme özelliğiyle de bir ilk. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 13:57 Hayaldi geçek olmasına birkaç adım kaldı. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 13:23 Böyle mühendislerin varsa desteği Bravo Türkiyem, bravo TAI. Bravo Türk mühendislerine. Bize bu yakışır. Yola devam, yolunuzu kesmek isteyenlere aldırış etmeyin. Mutlaka yıkıcı eleştiriler yapıp sizi durdurmak ve moralinizi bozmak isteyenler olacaktır. Bunlara bakmayın, var gücünüzle çalışın. Helal olsun size. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 13:34 Gönülden tebrikler tüm emeği geçenlere... Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 13:28 Galeriyi izledim ne diyeyim gözlerim doldu. Emeği geçenlere milletin bir ferdi olarak benim hakkım helal olsun. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 13:21 Rabbim sana şükürler olsun. Bugünleri görecek miydik? Türk kuşu semalarda. Atatürk’ün ruhu şad olsun. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 13:18 Unutmayın biz Türküz. Allah’ın izniyle herşeyi yaparız, yeter ki birlik beraberlik olsun Türkü, Kürdü, Laz’ı, Çerkez’i biz bir bütünüz. Bu millet bu devlet bizler için var, helal olsun Helal olsun işte Büyük Türkiye. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 13:12 Harika bir video. Bu zor günlerde çok güzel moral oldu. Bunlara çok ihtiyacımız var. Allah ülkemize, devletimize, milletimize zeval vermesin. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 13:09 Emeği geçen herkese teşekkürler. 100 lira fazla olsun yerli olsun, hem para ülkede kalsın, hem de teknolojimiz gelişsin. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 13:07 Helal olsun sonuna kadar mühendislerimizi destekleyelim. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 13:07 Emeği geçenlere milletten selam olsun. Saygılar ve sevgiler sizin içindir. Canı gönülden göreve başlamasını diliyoruz. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 13:07 Alkışlıyorum sizleri, iyi ki varsınız. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 13:06 Çamurdan olsun bizim olsun. Savunma sanayii sonuna kadar desteklenmeli. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 13:03 Anka-İHA bunlar modelleri geliştirecektir. Daha da büyük projeler yapacaktır. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 12:58 Ne mutlu emeği gecen herkese teşekkür ederim. Bir de ilerde silahlısını da yaparsak çok güzel olacak. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 12:58 Tebrik ediyorum ve devamını bekliyoruz. Yeter artık dışa bağımlılık! Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 12:57 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 25 Tesislerimizden Helal olsun size herşey, tebrikler. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 12:56 Helal olsun, tebrik ediyorum, emeği geçenleri. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 12:50 Devletimize bu güzelliği nasip etmekte vesile olan tüm çalışanları tebrik ediyorum. Devletimize dair yaptıkları çalışmalardan ötürü de ayrıca teşekkür ediyorum... Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 12:50 Helal olsun, işte bunları görmek istiyor artık bu ülke! Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 12:48 Emeği geçen herkesten Allah razı olsun. Güç ve özgün fikirler nasip etsin. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 12:48 Allah yolunuzu açık etsin. Size güvenimiz sonsuz. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 12:47 Emeği geçenlere teşekkürler. Allah razı olsun. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 12:46 Biraz daha çabuk, ülkemizin acil ihtiyacı var. Emeği geçenlerin ellerine sağlık. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 12:45 Türkiye’de yaşamaktan Türk vatandaşı olmaktan mutluyum... Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 12:42 iyi şeyleri yapmalarını nasip etsin rabbim. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 12:24 Sizi çooook seviyoruuuuuzzzzzzz. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 13:25 Bu habere oturup ağlanır. Yaptıklarımız yapacaklarımızın teminatıdır. Türkiyem benimmmmmmm. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 12:23 Allah daha iyilerini yapmayı nasip eder inşallah. Terör belasına en büyük darbe bu araçlar olur inşallah. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 12:31 Son günlerde duyduğum en iyi haber. Tebrikler Türk Mühendisleri. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 12:29 Ar-Ge’ye bütçe, mühendislere destek ve koruma bakın ne Anka’lar çıkıyor. Yolunuz açık olsun yiğitler. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 12:28 Sizinle gurur duyuyoruz. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 12:28 Helal olsun, elinize sağlık. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 12:27 Jet uçağımızı da yapacağız inşallah. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 12:25 Allah böyle işleri yapan mühendislerimizden razı olsun. Hep böyle şeylerin üretimi olsun, daha daha Hiç birşey için geç değildir gerideysek önlerine geçmeyi de biliriz. Emeği geçen herkese teşekkürler... Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 12:14 Tebrik ediyorum. Türkiye’de bu ve benzeri mühendislik çalışmasını rahatlıkla yapacak kalifiye mühendislerimiz var kullanalım lütfen. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 12:13 Helal olsun yapanlara, yaptıranlara. Aklınıza yüreğinize sağlık. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 12:07 İşteee süperrr bir haber... Helal olsun. Tebrik ediyorum, kutluyorum ve destekliyorum. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 11:38 Bağımsızlık budur. Misafir, 25 Ekim 2011, Salı 11:34 SONRA UNDAN Ş U Ç U I MESAJ RIL Ğİ BAŞA MÜZE İLETTİĞİ İ D R İ T Ş ÜDÜR’Ü ERÇEKLE şıdığı HİNDE G AR’IN GENEL M İ R A anın ta T 1 m Y 1 a ş A 0 a 2 B u D M İ b EK URA ğlanan IZIN 22 EŞARI M ıracak mde sa e n ANKA’M SANAYİİ MÜST ö d kazand ir k b e . r n A tü te M üyük bir ye SAVUN dan hiç önem b e’ye stratejik , y e B alarımız kısa zamanda iy k m m r e e ü s r r T a in “Muh mi’miz nsla en 011 KA Siste bir performa terine Ekim 2 N 2 A 2 ın k ız ı ece nvan uçağım çekleştirdiği etleri e , TAI camiasın ksilmey v e v u ANKA t r K o e il lı g le p h ü a to n im il r o si gü arfı, Türk S dilekle Cumarte uşunu uçuş z ırılması d n a ç le z u a iy i k ar arım.” Beşinc süre itib ilgisini bu ten kutl e k v e r ı ü y ım dığı b kullan tamamla an Müsteşar la ıy r a ş Bayar steşarı yaşay rek ba . Murad ayii Mü n a S geliştire sizlerle birlikte Bey'den aldım n a nı Savunm zlü eme heyeca aruk Ö bu alanda eg lduğu ve F ız ım c o Yardım izin bizlerden üst düzeyde ğu n cı oldu e a y in ti Ülkem in ih s ti la n z le a r bek e en f sistemle in bu yeteneğ iz askerim 26 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 Tesislerimizden HELİKOPTERİMİZ ATAK GÖKLERDE Türkiye’de üretilen ilk T129 ATAK Helikopteri prototipi, 17 Ağustos 2011 tarihinde, ilk uçuşunu gerçekleştirdi. “P6” adı verilen ve Türkiye’de Akıncı tesislerinde üretilen ilk prototip olan T129 helikopterinin ilk test uçuşu, TUSAŞ test pilotları Adnan Meral ve Gökhan Korkmaztürk tarafından başarıyla gerçekleştirildi. 17 Ağustos 2011 tarihinde, günün ilk ışıklarıyla birlikte başlayan çalışmaların devamında, saat 06:30 esnasında motor çalıştıran helikopterimiz, 25 dakikalık başarılı bir uçuşun ardından ilk test safhasını tamamladı. Yapılan motor ve sistem kontrollerinin ardından, bir dizi test adımını da içinde barındıran uçuşun ikinci safhası da tamamlandı. Türk Havacılık ve Savunma Sanayii’nde atılmış büyük bir adım olarak da nitelendirilen T129 ATAK Helikopteri’nin ülkemize ve Türk Silahlı Kuvvetleri’ne stratejik anlamda önemli bir güç katması bekleniyor. Test süreçlerinin de tamamlanmasının ardından, Türk Kara Kuvvetleri’ne en kısa sürede teslim edilmesi için yapılan çalışmalara aynı hızda devam edilen T129 ATAK Helikopteri’nin 2012 yılının 2’nci çeyreğinde Türk semalarındaki yerini alması planlanıyor. ATAK Helikopter Programı, Türk Kara Kuvvetleri Komutanlığı’nın ihtiyacı olan 59 adet kesin, 32 adet opsiyonel Taarruz/Taktik Keşif Helikopteri’nin, kullanıcı ihtiyaçları doğrultusunda özgünleştirilip, üretilmesi ve entegre lojistik destek sağlanmasına yönelik olarak 7 Eylül 2007 tarihinde SSM, TUSAŞ, Aselsan ve AgustaWestland arasında imzalanan sözleşmeler doğrultusunda, 2 Temmuz 2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir. ATAK Helikopter Programında, TUSAŞ ana yüklenici, Aselsan ve AgustaWestland firmaları da alt yükleniciler olarak yer almaktadır. ATAK Programı, planlanan takvim ve bütçe çerçevesinde devam etmekte olup, 2012 yılının ikinci çeyreğinde ilk teslimatın yapılması planlanmaktadır. T129 ATAK Helikopteri, beş palli rotor sistemi, tekerlekli iniş takımları, güçlü ve ileri teknoloji LHTEC-CTS 800 motoru, yeni nesil hedef tespit sistemi, entegre kask sistemi, etkin, hassas ve özgün silah sistemleri, sayısal kokpit mimarisi, görev bilgisayarları ve gelişmiş uçuş ve atış kontrol sistemleri ile yüksek manevra ve uçuş kararlılığına, sıcak ve yüksek irtifa koşullarında üstün performansa, üç saat havada kalış ve uzun menzile ve her türlü hava koşullarında gündüz/gece harekât icra etme kabiliyetine sahiptir. Yüksek performansı, üstün manevra kabiliyeti, asimetrik silah yükü, düşük görüş, ses ve radar silueti, yüksek seviyede darbeye mukavemeti ve balistik toleransı T129 helikopterine çok çeşitli muharebelerde çok yönlü üstün harekât yeteneği kazandırmaktadır. TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 27 Tesislerimizden T129 ATAK ORYANTASYON PROGRAMI TAMAMLANDI 4. Kara Havacılık A. Komutanlığı, Hv.Ulş.Grp. Komutanlığı ve 5. ABM Komutanlığı’na bağlı toplam 197 personel Şirketimizi ziyaret etti. Program kapsamında Şirketimiz ve T129 hakkında bilgi alan 105 pilot, altı mühendis ve 86 teknisyenden oluşan katılımcılar, toplantıların sonrasında tesislerimizi gezerek,T129 Uçuş İşlemleri Hangarı’nda helikopteri inceleme fırsatı buldular. Şirketimiz Entegre Helikopter Grup Başkanlığı tarafından gerçekleştirilen ve Kara Havacılık Komutanlığı ile Kara Havacılık Okul Komutanlığı’nın koordinasyonunda düzenlenen “T129 ATAK Oryantasyon Programı” tamamlandı. 9 Eylül-21 Ekim 2011 tarihleri arasında yapılan, sekiz ayrı birimden yedi grubun katıldığı program süresince Kara Havacılık Komutanlığı, Kara Havacılık Okul Komutanlığı, 1. Kara Havacılık A. Komutanlığı, 2. Kara Havacılık A. Komutanlığı, 3. Kara Havacılık A. Komutanlığı, ATAK PROGRAMI KALİFİKASYON SÜRECİ BAŞLADI ATAK Programı Kalifikasyon Süreci Başlangıç Toplantısı, Savunma Sanayii Müsteşarlığı ve Kara Kuvvetleri Komutanlığı’ndan ilgili personelinin katılımı ile 1 Kasım 2011 tarihinde başlatıldı. Bu kapsamda, KKK. lığı’nın harekat ihtiyaçlarını karşılamak üzere TUSAŞ tarafından üretilmekte olan ve SSM’ye teslim edilecek T129 helikopterinin test ve değerlendirilmesinin yanı sıra sözleşmede yer alan kullanıcı isterlerinin tam ve eksiksiz olarak karşılandığının gösterimi gerçekleştirilecek. 28 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 Kalifikasyon sürecinin ilk aşamasında T129A modelinin kalifikasyonu yapılacak ve müteakip aşamada T129B modelinin kalifikasyonu gerçekleştirilecektir. Tesislerimizden GÖKTÜRK-1 PROJESİ GÖZDEN GEÇİRME TOPLANTISI TAMAMLANDI Şirketimiz ile Thales Alenia Space France (TAS-F) arasında 2010 yılında imzalanan IP (Industrial Participation) kontratı kapsamında, GÖKTÜRK-1 Keşif ve Gözetleme Uydusu Projesi’nin Gözden Geçirme Toplantısı 6 Ekim 2011 tarihinde tamamlandı. Bu kapsamda Uçuş Modeli (UM) Mission Module Structure (MMS) Panelleri Proses Kalifikasyonu-1 süreci tamamlanarak, üretime başlama onayı alındı. MMS Proses Kalifikasyon-2 sürecinin çalışmaları ise tüm hızıyla devam ediyor. Bu önemli kilometre taşının tamamlanması ile Şirketimiz, uzay sektöründe uluslararası bir firma olan TAS-F firmasına Europian Space Agency (ESA) standartlarında ilk uydu komponentini üretmiş olacak. Proje kapsamında Şirketimiz tarafından işletmesi yapılacak olan Uydu Montaj Entegrasyon ve Test (UMET) tesisinin TUSAŞ’ta kurulması, Direct Particiation (DP) iş paketi kapsamında uydu sistemlerine yönelik sistem mühendisliği, sistem tasarımı, üretim, entegrasyon/test faaliyetlerinde ve sorumlu olarak belirlendiği alt sistemlerde ana yüklenici firmaya karşı sorumlu olarak gerçekleştirilen çalışmalar halen devam ediyor. R-İHA OTOPİLOT SİSTEMİ İLK UÇUŞUNU GERÇEKLEŞTİRDİ TUSAŞ tarafından BAR-GE Projesi olarak yürütülmekte olan, “Türk Özgün Döner Kanatlı İnsansız Hava Aracı (R-İHA) Projesi” kapsamında, Türkiye’de döner kanatlı sistemlerde geliştirilen ilk yerli otopilot sistemi, 22 Kasım 2011 tarihinde ilk uçuşunu gerçekleştirdi. İnsansız otonom uçuş kabiliyeti kazandırılması amacıyla yürütülen mühendislik çalışmaları doğrultusunda, helikopter için matematik model geliştirilmiş, test standı ve serbest uçuş testleri ile doğrulanmış, otopilot yazılımı geliştirilen kontrolcü donanımı üzerinde çalıştırıldı. 8 Eylül 2011’de bağlı olarak test düzeneğinde, 7 Ekim 2011’de serbest askı uçuşunda ilk otopilotlu uçuşlar gerçekleştirilmiş olup, 22 Kasım 2011 tarihinde ise ilk serbest uçuş gerçekleştirildi. Bundan sonraki süreçte, TUSAŞ tarafından geliştirilen otopilot sisteminin insanlı platformlara entegrasyonu için gereken çalışmalara da hız verildi. TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 29 Tesislerimizden F-16 POIV UÇUŞU GERÇEKLEŞTİRİLDİ F-16 POIV Projesi kapsamında üretim/montajı tamamlanan F-16D uçağı ile ilk fabrika üretim test uçuşu, Şirketimiz Test Pilotları Ercan Çelik ve Murat Özpala tarafından 11.11.2011 tarihinde saat 11:11’de gerçekleştirildi. Böylece çift kişilik F-16D uçağı, ilk defa Şirketimiz pilotları tarafından test edilmiş oldu. MELTEM II PROJESİ’NDE İLK ARA TESLİMAT GERÇEKLEŞTİ Meltem II Projesi kapsamında ID - Ara Teslimat - konfigürasyonunda Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na teslim edilmesi planlanan ilk uçağımız olan MPA2, 12 Ekim 2011 tarihi itibariyle Kocaeli Cengiz Topel Havaalanı’na intikal etti. F-16 SERİ MODERNİZASYON PROJESİ’NDE İLK TESLİMAT GERÇEKLEŞTİ Hava Kuvvetleri Komutanlığı (Hv.K.K.) envanterindeki 165 adet F-16 uçağının aviyonik modernizasyonunu kapsayan F-16 Montaj Seri Modernizasyon Projesi (MSM) kapsamında modernizasyonu tamamlanan ilk F-16 uçağı, 2 Kasım 2011 tarihinde Hv.K.K.’ya teslim edildi. YANGIN TATBİKATLARIMIZI TAMAMLADIK Şirketimiz Tatbikat Denetleme Kurulu tarafından Yangın Eğitimi ve Acil Tahliye amacıyla periyodik olarak düzenlenen tatbikatlardan bir yenisi 8 Eylül 2011 tarihinde yapıldı. Acil durumlarda personelin en kısa sürede binaları terk etmesini sağlamak amacıyla yapılan tatbikatta 30 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 binalarda çalışan ve yangın ekip listelerinde görevlendirilen personel ile yardımcı ekipler görevlerini eksiksiz yaparak, olası afetlere hazırlıklı olduklarını gösterdiler. Tatbikat, personelin kısa sürede binaları terk etmesi ile sorunsuz bir şekilde tamamlandı. Diğer bir tatbikatımız ise 8 Aralık 2011 tarihinde gerçekleştirildi. Tatbikatta, Havadan Erken İhbar ve Kontrol Uçağı (HİK) Projesi kapsamında tesislerimizde modifikasyon işlemleri tamamlanan ve hali hazırda test uçuş faaliyetleri devam eden Boeing B737-700 tipi 22 numaralı uçakta, motor yangını ve bu durumda uçak mürettebatının tahliyesini gerektiren bir acil durum örneklendi. Yangından Koruma, Sağlık Hizmetleri, Uçuş İşlemleri, Güvenlik ve İş Güvenliği personelinin koordineli bir çalışma alışkanlığı kazanması, olayların en az maddi ve manevi hasarla atlatılması için gerekli hazırlıkların gözden geçirilmesi amacı ile yapılan tatbikat da, sorunsuz olarak tamamlandı. Personelimizden YENİ YÖNETİM KADROMUZ TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 31 Personelimizden GÖREV DEĞİŞİKLİKLERİ 18 Kasım 2011 tarihinde yapılan Yönetim Kurulu Toplantısı sonucunda yeni teşkilat yapısı ve görevlendirmelere ilişkin alınan kararlar doğrultusunda şirketimizin yeni yönetim kadrosu şekillenmiş olup, görev değişiklikleri ile yeni atamalar aşağıda sunulmuştur. Bekir Ata Yılmaz, Yapısal ve Uydu Grup Başkanlığı’ndan Yapısal Grup Başkanlığı’na, Serdar Ölez, Entegre Uçak Grup Başkanlığı’na bağlı Operasyonlar Grup Müdürlüğü’nden İHA Sistemleri Başkanlığı’na, İbrahim Keskiner, Entegre Uçak Grup Başkanlığı’na bağlı Aviyonik Elektrik ve Yazılım Mühendisliği Grup Müdürlüğü’nden Uzay Sistemleri Başkanlığı’na, Cemal Nadir Sayın, Üretim Başkanlığı’ndan Uçuş ve Uçuş Testleri Başkanlığı’na, Abdullah Naki Polat, İmalat Mühendisliği ve Teknolojileri Grup Müdürlüğü’nden Sanayi Operasyonları Başkanlığı’na, Oya Tansu, İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürlüğü’nden İnsan Kaynakları Başkanlığı’na, Yılmaz Güldoğan, Stratejik Planlama ve Endüstriyel İşbirliği Başkanlığı’ndan Strateji ve Teknoloji Yönetimi Başkanlığı’na, Gürsel Eraslanoğlu, Entegre Uçak Grup Başkanlığı’na bağlı Yapısal Mühendislik Müdürlüğü’nden Mühendislik Grup Müdürlüğü’ne, Mustafa Remzi Barlas, Entegre Uçak Grup Başkanlığı’na bağlı İHA Sistemleri Müdürlüğü’nden İHA Sistemleri Başkanlığı’na bağlı Mühendislik Grup Müdürlüğü’ne, Cüneyt Sohta, Entegre Uçak Grup Başkanlığı’na bağlı Program Müdürlüğü’nden Programlar Grup Müdürlüğü’ne, Sunar Oktay, Entegre Helikopter Grup Başkanlığı’na bağlı Atak Program Müdürlüğü’nden Programlar Grup Müdürlüğü’ne, Aydoğan Yazıcı, Yapısal Grup Başkanlığı’na bağlı Yapısal Montaj Müdürlüğü’nden Operasyonlar Grup Müdürlüğü’ne, İlhami Tanyolu, Entegre Uçak Grup Başkanlığı’na bağlı F-16 Grup Müdürlüğü’nden Operasyonlar Grup Müdürlüğü’ne, Kılıç Ali Temiz, Entegre Helikopter Grup Müdürlüğü’ne bağlı Mühendislik Hizmetleri Müdürlüğü’nden İnsan Kaynakları Başkanlığı’na bağlı Eğitim Müdürlüğü’ne, Halit Ulular, Üretim Başkanlığı’na bağlı İmalat Müdürlüğü’nden Sanayi Operasyonları Başkanlığı’na bağlı Kompozit İmalat Müdürlüğü’ne, Handan Özdemir, Entegre Uçak Grup Başkanlığı’na bağlı Eğitim Uçakları ve İHA Operasyonları Müdürlüğü’nden Kurumsal Yönetim Sistemleri Başkanlığı’na bağlı Kurumsal Kaynak Yönetimi Müdürlüğü’ne, Dilek Sert, Teknik Hizmetler Başkanlığı’na bağlı Bilişim Hizmetleri Müdürlüğü’nden Kurumsal Yönetim Sistemleri Başkanlığı’na bağlı Bilgi Yönetimi Sistemleri Müdürlüğü’ne, Kemal Gündüz, Tesisler ve Varlık Yönetimi Başkanlığı’na bağlı Tesisler Planlama, Mühendislik ve Yatırımlar Müdürlüğü’nden İHA Sistemleri Başkanlığı’na bağlı Operasyonlar Müdürlüğü’ne, Teoman Güngör, Yapısal Grup Başkanlığı’na bağlı Uzay Sistemleri ve Teknolojileri Müdürlüğü’nden Uzay Sistemleri Başkanlığı’na bağlı Program Müdürlüğü’ne, Mustafa Erdal Kazancı, Üretim Başkanlığı’na bağlı Üretim Planlama ve Kontrol Müdürlüğü’nden Yapısal Grup Başkanlığı’na bağlı Uçak Yapısalları Program Müdürlüğü’ne, Semih Seçkin, Teknik Hizmetler Başkanlığı’na bağlı Yardımcı Sanayi Operasyonları Müdürlüğü’nden Tesisler ve Varlık Yönetimi Başkanlığı’na bağlı Tesisler Planlama, Mühendislik ve Yatırımlar Müdürlüğü’ne, Gülsen Bayramusta, Teknik Hizmetler Başkanlığı’na bağlı Bilişim Destek Müdürlüğü’nden Tesisler ve Varlık Yönetimi Başkanlığı’na bağlı Bilgi Teknolojileri Müdürlüğü’ne, Hasan Murat Aldoğan, Entegre Helikopter Başkanlığı’na bağlı Genel Maksat Helikopteri Programı Müdürlüğü’nden Entegre Uçak Grup Başkanlığı’na bağlı Tx/Fx Programı Müdürlüğü’ne, Mehmet Metin Bozdemir, Üretim Başkanlığı’na bağlı Kompozit Teknolojileri Müdürlüğü’nden Sanayi Operasyonları Başkanlığı’na bağlı Üretim Planlama ve Kontrol Müdürlüğü’ne, Uğur Çakır, Entegre Uçak Grup Başkanlığı’na bağlı Yazılım Mühendisliği Müdürlüğü’nden Uzay Sistemleri Başkanlığı’na bağlı Ürün Müdürlüğü’ne, Arif Köksal, Üretim Başkanlığı’na bağlı İmalat Mühendisliği Müdürlüğü’nden Sanayi Operasyonları Başkanlığı’na bağlı Yardımcı Sanayi Operasyon Müdürlüğü’ne atanmıştır. Kendilerine yeni görevlerinde başarılar dileriz. 32 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 Personelimizden ATAMALAR Temmuz 2011’de: Hikmet Burak Turanoğuz, “Metalik Hammadde Planlama ve Tedarik Lideri” kadrosuna, Fatih Erdiç, “JSF Montajları Lideri” kadrosuna, Özgür Yarıkkaş, “Kompozit Montaj Lideri” kadrosuna, Ağustos 2011’de: Çağlar Hakkı Özyurt, “Güç Elektroniği ve Elektrik Sistemleri Tasarım Lideri” kadrosuna, Elif Dirgin, “IKS Tasarım ve Analiz Lideri” kadrosuna, Duygu Sarıkaya, “Sistem Emniyeti Güvenilirlik Lideri” kadrosuna, Ahmet Bilge Uygur, “UMET-Isıl Vakum Testleri Lideri” kadrosuna, Tolga Küçükkaya, “UMET-Mekanik, Akustik ve Kütle Özellikleri Testleri Lideri” kadrosuna, Mine Alemdaroğlu Tem, “Ürün-Süreç Teminatı, Standartlar ve Kalifikasyon Yönetimi Lideri” kadrosuna, Fatih Boran, “Yazılım Geliştirme Lideri” kadrosuna, Ahmet Özkan, “Yörünge Yönelim Belirleme Kontrol Sistemi Tasarım ve Analiz Lideri” kadrosuna, Barış Eroğlu, “Yük ve Yapısal Analiz Lideri” kadrosuna, Mehmet Fatih Sayarlar, “Donanım Şefi” kadrosuna, İnci Munyas Elmas, “Göktürk-II Projesi Teknik Yönetim Şefi” kadrosuna, Kutlay Aydın, “Uzay Sistemleri Aviyonik ve Elektrik Teknolojileri Şefi” kadrosuna, Selim Serdar, “Uzay Sistemleri Yer İstasyonu ve Operasyonları Şefi” kadrosuna, Emre Karalarlı, “Yazılım Entegrasyonu Şefi” kadrosuna, Eylül 2011’de: Serkan Akın, “Entegre Sistemler Muayene Şefi” kadrosuna, Ekim 2011’de: Onur Dağ, “Elektrik Sistemler Lideri” kadrosuna, Ümit Yücekan, “Uçuşa Elverişlilik ve Sertifikasyon Şefi” kadrosuna, Kasım 2011’de: Cem Çandar, “Test ve Değerlendirme Lideri” kadrosuna, Sadık Emre Alpay, “Program Yöneticisi” kadrosuna atanmıştır. Kendilerine yeni görevlerinde başarılar dileriz. PERSONEL İSTATİSTİKLERİ CİNSİYET MEDENİ HALİ YAŞ ORTALAMASI EĞİTİM DÜZEYİ YABANCI DİL SEVİYESİ* 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 kadın 555 %14 erkek 3401 %86 Kasım 2011 sonu itibarı ile evli 2814 %71 bekar 1142 %29 -29 1383 %35 30-39 1285 %32 40+ 1288 %33 ilköğretim lise/eml 123 1295 %3 %33 TUSAŞ’ta çalışan toplam personel sayısı: 3956 TUSAŞ’ta çalışan toplam mühendis sayısı:1510 myo 570 %14 üniv. 1968 %50 orta 173 %12 iyi 784 %55 mükemmel TOPLAM 473 3956 %33 teknik personel sayısı: 3037 idari personel sayısı: 919 * Yabancı Dil Seviyesi istatistikleri, mesleki açıdan dil bilmesi zorunlu olan personel sayısı üzerinden hesaplanmıştır. TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 33 Personelimizden YÖNETİM KADROMUZA YENİ KATILANLAR VOLKAN ŞİMŞEK Volkan Şimşek 1995 yılında Gazi Üniversitesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü’nden mezun olup, 1995-1997 yıllarında KABEL Kablo Elemanları A.Ş. şirketinde Endüstri Mühendisi olarak profesyonel çalışma hayatına başlamıştır. Bu görevde tüm şirket genelinde standart zamanların belirlenmesine yönelik çalışmalar gerçekleştirmiş, bu çalışmalar ile German MTM Association e.V. bünyesinde verilen MTM (Methods Time Measurement) Uzmanlığı’na hak kazanmıştır. Askerlik Görevini 1997 yılında kısa dönem olarak Eskişehir 1. Hava İkmal Bakım Merkezi’nde gerçekleştirmiş, 1997 yılında TUSAŞ İş Planlama Müdürlüğü’nde Endüstri Mühendisi olarak göreve başlamıştır. TUSAŞ’ta sekiz yıllık uzmanlık sürecinde işgücü planlama, kapasite ihtiyaç planlaması, standart zamanların belirlenmesi, sistem geliştirme, süreç yönetimi, sürekli iyileştirme ve yalın üretim felsefesinin kuruluş genelinde yayılımı kapsamında çalışmalar gerçekleştirmiş, bu faaliyetlere yönelik olarak şirket içi ve şirket dışı eğitimler vermiştir. 2005 yılında Endüstri Mühendisliği alanında Yüksek Lisans’ını tamamlamış, 2006 yılında TUSAŞ Kurumsal Kaynak Yönetimi Şefliği’ne atanmıştır.Türkiye Kalite Derneği KALDER tarafından organize edilen Ulusal Kalite Hareketi çerçevesinde verilen TUSİAD-KALDER Ulusal Kalite Ödülü Sürecinde üç yıllık Kalite Ödülü Değerlendiriciliği deneyimi mevcuttur. 1 Aralık 2011 tarihinde İnsan Kaynakları Müdürlüğü görevine atanan Volkan Şimşek evli ve iki çocuk babası olup İngilizce bilmektedir. BORA BÜYÜK 1975 yılında Ankara’da doğan Bora Büyük, ortaokul ve lise öğrenimini İzmir Özel Amerikan Lisesi’nde tamamlamıştır. 1998 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü’nden mezun olmuş, aynı yıl TUSAŞ-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş.’de sözleşmeli personel olarak İş Gücü Planlama bölümünde çalışma hayatına başlamıştır. 1999-2000 yılları arasında askerlik hizmetini tamamladıktan sonra 2004 yılına kadar TUSAŞ’ta İş Gücü ve Kapasite Planlama Mühendisi olarak görevine devam etmiştir. 2005 yılında Hugo Boss Tekstil San.Ltd.Şti’de Proje Lideri olarak Yalın Üretim ve Toplam Üretken Bakım uygulamalarına liderlik etmiştir. 2006 yılında PMS Polietilen Mamulleri Sanayi A.Ş.’de Fabrika Müdürü olarak görev almıştır. 2008 yılında TUSAŞ’taki görevine geri dönerek sırasıyla Kıdemli İşgücü ve Kapasite Planlama Uzmanı, Yöntem Analizi ve İyileştirme Şefi, Kurumsal Risk ve Süreç Yönetimi Şefi olarak çalışmalarını sürdürmüştür. Yalın Üretim, Toplam Üretken Bakım ve 6 Sigma teknikleri konularında çok sayıda eğitim ve uygulama gerçekleştirmiş olup 2002 yılında Yalın Enstitü Derneği’nin kuruluşunda Denetim Kurulu üyesi olarak görev almıştır. 1 Aralık 2011 tarihinde Kurumsal Yönetim Sistemleri Başkanlığı’nda Kurumsal Gelişim Müdürü olarak atanan Bora Büyük, iki çocuk sahibi olup, iyi derecede İngilizce bilmektedir. ÖZHAN KAZIM KOCAMAN 1967 yılında Artvin’de doğan Özhan Kazım Kocaman, İlköğretimini ve Lise Eğitimini Kırıkkale’de tamamlamış, Gazi Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü’nden 1990 yılında mezun olmuştur. 1992 Yılında askerlik görevini Genelkurmay Başkanlığı’nda tamamlayan Kocaman, 34 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 1992 Yılında TUSAŞ Mali İşler Müdürlüğü’nde muhasebe memuru olarak göreve başlamış, 1998 Yılında Mali İşler Uzmanı, 2005 yılında ise Genel Muhasebe Uzmanı olarak görevine devam etmiştir, 2005 Yılında Genel Muhasebe Lideri görevine, 2007 yılında Genel Muhasebe Şefi görevine atanmıştır. 1998 yılından itibaren Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ruhsatı sahip olan Özhan Kazım Kocaman, 1 Aralık 2011 tarihinden itibaren Genel Muhasebe ve İştirakler Müdürü görevine atanmıştır. Özhan Kazım Kocaman evli ve bir çocuk babasıdır. Personelimizden SAADET KORKEM 1963 yılında Bolu’da doğan Saadet Korkem, 1985 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İşletme Bölümü’nden mezun olmuştur. 1 Ağustos 1985 tarihinde TUSAŞ’ta Ödemeler Yöneticisi olarak göreve başlayan Saadet Korkem, sırasıyla Endüstriyel Muhasebe Süpervizörü ve Endüstriyel Muhasebe Şefi olarak görev yapmıştır. Bu süreç içerisinde maliyet muhasebesi, bordro ve seyahat hizmetleri ile ilgili faaliyetleri yürütmüştür. 1 Aralık 2011’de Endüstriyel Muhasebe ve Bütçe Müdürlüğü’ne atanan Saadet Korkem evli ve iki çocuk annesi olup, İngilizce bilmektedir. UFUK ÜNALMIŞ 1968 yılında Siirt’de doğan Ufuk Ünalmış, 1990 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi, Makine Mühendisliği Bölümü’nden mezun olmuştur. Askerlik görevini takiben 4 Mayıs 1992 tarihinde TUSAŞ Montaj ve Uçuş İşlemleri Kalite Teminatı Müdürlüğü’nde Kalite Kontrolör olarak çalışmaya başlamış ve sırası ile Casa Projesinde Kalite Kontrol Mühendisi, Tedarik Müdürlüğü’nde Tedarik Uzmanı ve Ekim 2005-Kasım 2011 tarihleri arasında Destek Malzemeleri Planlama ve Tedarik Şefi olarak görev yapmıştır. 1 Aralık 2011 tarihinde Tesisler ve Varlık Yönetimi Başkanlığı’na bağlı Endüstriyel Güvenlik ve Sosyal Hizmetler Müdürlüğü’ne atanan Ufuk Ünalmış, evli ve bir çocuk babası olup İngilizce bilmektedir. ENGİN KARABAY 1964 yılında Tokat’ta doğan Engin Karabay 1987 yılında Gaziantep, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Makine Mühendisliği Bölümü’nden mezun olmuştur. Sırasıyla STFA İnşaat ve Gür-İş İnşaat firmalarının çeşitli şantiyelerinde çalıştıktan sonra 1989 yılında TUSAŞ Takım Tasarım ve İmalat Bölümü’nde çalışmaya başlamıştır. Sırasıyla Takım İmalat Mühendisliği, Takım Tasarım ve İmalat Şefliği, Sac Metal ve Boru İşlemleri Şefliği görevlerini yapmıştır. 1 Aralık 2011 tarihinde İmalat Müdürlüğü görevine atanan Engin Karabay evli ve bir çocuk babası olup İngilizce bilmektedir. MEHMET ASILDEVECİ 1979 yılında Ankara’da doğan Mehmet Asıldeveci, 2000 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümü’nden mezun olmuştur. 1 Nisan 2004 tarihinde Şirketimizde İmalat Mühendisi olarak göreve başlayan Mehmet Asıldeveci, detay ve kompozit parça İmalat Mühendisliği aktivitelerinden sorumlu olarak lider, İmalat Mühendisi ve İmalat Mühendisliği Şefi olarak görev yapmıştır. 1 Aralık 2011’de İmalat Mühendisliği Müdürlüğü’ne atanan Mehmet Asıldeveci İngilizce bilmektedir. TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 35 Personelimizden ŞENOL SERGEN 1968 İzmir doğumlu Şenol Sergen, 1989 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi, Uçak ve Uzay Bilimleri Bölümü’nden mezun olmuş ve uzman araştırmacı olarak TÜBİTAKSAGE’de rüzgar tüneli tasarımı, 227mm balistik füze ve 2.75” roket projelerinde çalışmış; ürün tasarımı, test ve uçuş mekaniği alanlarında hizmet vermiştir. 1992-93 yılları arasında CASA firmasında, CASA3000 bölgesel yolcu uçağı projesinde ve hesaplamalı akışkanlar dinamiği yöntem geliştirme konularında çalışmıştır. Askerlik hizmetini 5. Ana Bakım Merkez Komutanlığında ArGe personeli olarak yapmıştır. 1996’dan bu yana TUSAŞ’ta hizmet vermekte olan Şenol Sergen, insansız hava araçları için yer kontrol istasyonu geliştirme, uçuş performans hesaplamaları, tasarım kalite teminatı çalışmaları ve hedef uçak projelerinde sistem mühendisliği ve proje teknik yöneticiliği yapmış; 2002 yılından sonra sırasıyla Uçuş Bilimleri Şefi ve İHA Şef Mühendisi görevlerini üstlenmiştir. 1 Aralık 2011 tarihinde ANKA Ürün Müdürlüğü’ne atanan Şenol Sergen, bekar olup, amatör fotoğrafçılık ve motosiklet sürücülüğüyle ilgilenmektedir. EROL OĞUZ 1975 Çanakkale doğumlu olan Erol Oğuz, 1999 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi, Elektrik-Elektronik Fakültesi, Elektrik Mühendisliği Bölümü’nden mezun olmuştur. 2000-2007 yılları arasında Kara Kuvvetleri Komutanlığı 5. Ana Bakım Merkezi Komutanlığı’nda Aviyonik Sistemler Bakım, Onarım ve Test Mühendisi göreviyle hizmet vermiştir. 2007 yılında göreve başladığı TUSAŞ’da Aviyonik Sistem Lideri, Aviyonik Entegrasyon Şefi görevlerinin ardından 1 Aralık 2011 tarihinden itibaren yeni kurulan İHA Sistemleri Başkanlığı’nda Mühendislik Grup Müdürlüğü'ne bağlı Mühendislik Müdürü olarak atanmıştır. Evli ve bir çocuk babasıdır. ELİF AVDAL 1976 yılında Afyon’da doğan Elif Avdal, 2000 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Makine Mühendisliği Bölümü’nden mezun olmuştur. Mayıs 2000 tarihinde TUSAŞ kadrosu ile SSM Teknik Hizmetler Daire Başkanlığı, Deniz Araçları 36 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 Müdürlüğü’nde teknik destek uzmanı olarak göreve başlayan Elif Avdal, Temmuz 2004 tarihinden itibaren TUSAŞ bünyesinde İnsansız Hava Araçları projelerinde sırasıyla Proje Yöneticisi, Alt Sözleşme Yöneticisi ve Program Yöneticisi olarak görev yapmıştır. Elif Avdal, 1 Aralık 2011 tarihinden itibaren yeni kurulan İHA Sistemleri Başkanlığı'na bağlı Program Müdürlüğü'ne atanmıştır. Personelimizden OSMAN MURAT ATAOĞLU 1964 yılında Ankara’da doğan Osman Murat Ataoğlu, 1987 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Havacılık Mühendisliği Bölümü’nden mezun olmuştur. 1988-1990 yılları arasında THK Türkkuşu Genel Müdürlüğü’nde Uçak Bakım Mühendisi ve Uçak Bakım Kontrol Şefi olarak görev yapmıştır. Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nda askerlik hizmetini tamamladıktan sonra Şubat 1992’de TAI’de Mühendislik Hizmetleri bölümünde göreve başlamıştır. Sırasıyla F-16 Liaison Engineer, CASA CN-235 Liaison Engineer, CN-235 MRB Engineer, ZIU Lead MRB Engineer olarak görev yapmış HD-19, ZIU Tasarım Projeleri, ATAK Helikopter Programı ihalesi gibi çeşitli çalışmalarda görev almıştır. ATAK Program Müdürlüğü’nde Program Lideri olarak görevli iken 2000 yılında TUSAŞ bünyesine dahil olmuş ve 2000-2005 yılları arasında çeşitli ihale çalışmalarında görev almış ve Program Lideri olarak görev yapmıştır. TAITUSAŞ birleşmesi ile birlikte 2005 yılında Özgün TİHA (ANKA) Program Yöneticisi olarak görevlendirilmiş ve 2009 yılında T-38 Aviyonik Modernizasyon (ARI) Program Yöneticiliği’ne transfer olmuştur. Program Yönetimi, Sistem Mühendisliği, Kalite Denetçiliği vb. konularda çeşitli eğitim ve sertifikaları bulunmaktadır. 1 Aralık 2011’de Entegre Helikopter Grup Başkanlığı’nda Genel Maksat Helikopter Program Müdürü olarak atanan O. Murat Ataoğlu bekar olup İngilizce bilmektedir. KADİR EBEPERİ 1963 yılında, Ankara‘da doğan Kadir Ebeperi, 1989 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Metalurji Mühendisliği Bölümü’nden mezun olmuştur. 1993 yılında TAI Kalite Teminatı Müdürlüğü’nde, Inspektör olarak göreve başlamıştır. Sırasıyla F-16 Projesinde SWBS 0134 Formenliği, Cougar Projesinde SWBS 114 Formenliği, Boeing montajlarında formenlik ve Şeflik görevlerini yürüttükten sonra 1 Aralık 2011 tarihi itibariyle Yapısal Montaj Müdürlüğü’ne atanmıştır. İngilizce bilen Kadir Ebeperi, evli ve bir erkek çocuk babasıdır. ERDAL GENÇ 1962 yılında Kırşehir’de doğan Erdal Genç, 1985 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Havacılık Mühendisliği Bölümü’nden mezun olmuştur. 1986-1988 yıllarında Kayseri HİBM Komutanlığı’nda çalışmış ve askerlik görevini yapmıştır. 1988 yılında TUSAŞ’ta F-16 Montaj Formeni olarak işe başlamış, sırasıyla Cougar Süper Puma Helikopteri, Agusta AW-139 Helikopteri ve JSF Orta Gövde Projelerinde Montaj şefi olarak görev yapmıştır. 1 Aralık 2011 tarihi itibariyle Yapısal Grup Başkanlığı’na bağlı Yapısal Montaj-2 Müdürlüğü’ne atanan Erdal Genç evli ve 2 çocuk babası olup İngilizce bilmektedir TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 37 Personelimizden TERSİNE BEYİN GÖÇÜ PROJESİ BAŞLATTIK Tamamen TUSAŞ ve Türk mühendislerince yürütülmekte olan Başlangıç ve Temel Eğitim UçağıHÜRKUŞ, Hedef Uçağı-TURNA, Orta İrtifa Uzun Havada Kalışlı (MALE) İnsansız Hava Aracı-ANKA, Gözlem Uydusu GÖKTÜRK-2, Avrupa Konsorsiyumlarında Sivil ve Askeri Ortak Geliştirme Projeleri A400M ve A350XWB, Sabit ve Döner Kanatlı Hava Platformlarının Egemen Modernizasyon Projeleri ATAK, YARASA, ERCİYES ve ARI projelerinde görevlendirilmek üzere yurt dışında yaşayan seçkin mühendisleri ülkemize ve Şirketimize davet ederek “Tersine Beyin Göçü Projesi” başlattık. Söz konusu projeler doğrultusunda, son dönemlerde özellikle AR-GE faaliyetlerine ağırlık verilmesi, kalifiye iş gücüne ihtiyaç duyulması ve beyin göçünün olumsuz etkilerinin daha yoğun hissedilmeye başlanması “Tersine Beyin Göçü Projesi”nin gerekliliğini fazlaca ortaya koydu. Şirketimiz, mevcut projelerimiz ile eşsiz bir deneyim elde etmekte olan yetenekli Türk mühendislerimizin yanı sıra, başka ülkelerdeki fırsatları değerlendirmek amacıyla ülkemizden ayrılmak durumunda kalan, uzmanlık alanlarında yetkin vatandaşlarımıza bu proje ile çağrı yapıyor. Ortak bir fikir ya da amaca hizmet için bilgi, beceri ve deneyimlerin paylaşılmasının hedeflendiği projeye şu ana kadar Amerika ve Avrupa’dan 100’ün üzerinde aday başvuruda bulundu. Yurt dışında yaşayan ve projelerimizde görev alarak Ülkemize ve TUSAŞ’a katkıda bulunmak isteyenler web sitemizde bulunan (www.tai.com.tr) “Tersine Beyin Göçü Aday Kayıt Girişi” ile başvuru yapabilir. Personelimizden ACI KAYBIMIZ Şirketimizde 2005 yılında işe başlayan Mühendislik Grup Müdürlüğü’nde “Tasarım Uzmanı” olarak görev yapmakta olan çok değerli arkadaşımız Yunus Emre Baydır’ı, geçirdiği trafik kazası sonucu 1 Kasım 2011 tarihinde kaybettik. Baydır’ın cenazesi aynı gün, çalışma arkadaşlarının ve yakınlarının katılımıyla Eskişehir’de toprağa verildi. TUSAŞ ailesi olarak değerli çalışma arkadaşımıza Allah’tan rahmet, ailesine başsağlığı ve sabır diliyoruz. ŞİRKETİMİZDE YENİ SINAV SİSTEMİ UYGULANMAYA BAŞLIYOR Şirketimize teknisyen alımlarında uygulanmakta olan teknik sınav sistemi 16 Eylül 2011 tarihinde değiştirildi ve 17 Eylül 2011 tarihinde yapılan 243 mekanik adayının girdiği sınavda ilk uygulaması gerçekleştirildi. Teknisyen alımlarının ilk basamağını teşkil eden teknik sınav için şirket bünyesinde sınav soru bankası oluşturulurken, Bilişim Hizmetleri Müdürlüğü’nün tasarladığı alt yapı ile sorular rastsal olarak soru bankasından seçildi. Bu sayede sınav soru kâğıtlarının otomatik olarak hazırlanması sağlandı. Yeni sınav sistemi ile birlikte çoktan seçmeli sorulardan oluşan sınavın cevap kâğıtları optik okuyucu tarafından otomatik olarak okunabilecek ve sisteme otomatik olarak yüklenebilecek. Sınav hazırlama ve değerlendirme sürecinin hızlandırıldığı bu sistemle, sınavlar üzerinde olabilecek insan faktörü etkileri tümüyle ortadan kaldırıldı ve sistemde şeffaflık sağlandı. TUSAŞ’LI DART ŞAMPİYONU Teknik Hizmetler Başkanlığı Yardımcı Sanayi Operasyonları Müdürlüğü personelinden Serkan Yalız “MedCup 2012” Malta oyunlarında mücadele ederek gümüş madalya kazanan Türk Dart Erkek Milli Takımı’nda görev aldı. 19-22 Mayıs 2011 tarihleri arasında Malta'da düzenlenen Akdeniz Dart Şampiyonası’nda Milli Takımımız finalde Fransa'ya 9-4 yenilerek gümüş madalya elde etti. Çalışma arkadaşımızı ve Dart Erkek Milli Takımı’mızın diğer üyelerini tebrik ediyoruz. TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 39 Personelimizden TUSAŞ KOROLARI’NDAN COŞKULU VE ANLAMLI KONSER Büyük Önderimiz Mustafa Kemal Atatürk’ün doğumunun 130’uncu yılı münasebetiyle, Şirketimiz bünyesinde faaliyet gösteren Türk Sanat Müziği ve Türk Halk Müziği Koroları’nın oluşturduğu ortak koro tarafından 18 Kasım 2011 tarihinde “Atatürk’ü Anma Konseri” gerçekleştirildi. MEB Şura Salonu’nda gerçekleştirilen konserin ilk bölümünde konuşan Eski Kültür Bakanlarından Prof.Dr. Talat 40 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 Halman, Atatürk’ün kültür ve sanata verdiği öneme dikkat çekti. Atatürk’ün sevdiği şarkı, türkü ve aryaların seslendirildiği konserde, ODTÜ Halk Bilimleri Topluluğu ile ODTÜ Eşli Danslar Topluluğu tarafından gerçekleştirilen Seğmen ve Efe Oyunları ile vals gösterileri izleyicilerin beğenisini topladı. Ünlü Türk Halk Müziği Sanatçısı Sümer Ezgü, TRT saz sanatçıları, Ankara Devlet Opera ve Balesi solistleri ve Musa Göçmen Yaylı Sazlar Orkestrası’nın da TUSAŞ Koroları’na eşlik ettiği konser, izleyicilere coşkulu ve duygulu anlar yaşattı. Personelimizden YILLAR GEÇTİKÇE... Haziran-Aralık 2011 itibariyle yirmibeşinci, yirminci, onbeşinci, onuncu ve beşinci yılını dolduran arkadaşlarımızı kutluyoruz. 25. YILINI DOLDURAN PERSONEL: Ali Haydar Büyükcan, Şaban Tek, Kemal Gündüz, Şaban Tek, Kemal Gündüz, Mustafa Kamil Soydemirgil, Ahmet Özcan, Atasoy Tuygun, Çiğdem Ön, Nedim Temiz, Gökhan Emir, Ali Yılmaz Güldoğan, Olcay Yüksel, Recep Saygın, Süleyman Bektan, Hüseyin Gökdemir, Mustafa Erdal Kazancı, Recep Akçay, Halil Atilla, Yalçin Yılmaz, Sabriye Gül Vural, Ayşegül Ergun, Cengiz Tuç, Yüksel İlhan, Yusuf Tan. 20. YILINI DOLDURAN PERSONEL: 25. YILINI DOLDURAN PERSONEL Muharrem Dörtkaşlı, Turgay Ekremçevik, Yasemin Kargaoğlu, Ömer Kumtepe, Özlem Dalgıç, Ahmet Soykan, Yaşar Aslantuğ, Hasan Durmuş, Kabil Işıktaş, Semra Nalçabasmaz, Özden Baltacı, Ayşe Tunca Şenol, Aziz Mahmut Kudret Akın, Refik Ermetin, Hasan Koçak, Ayşe Güzel, Funda Akıncı, Ali Mete Türker, Sema Yelda Kovuk, VedatMerdek, Meryem Pala, Aydın Akgün, Hüseyin Şahin, Nezih Karakuş, Ramadan Türk, Ahmet Çoşkun, Cihat Yolcu, Necdet Filiz, Ali Ürün, Zekai Köseoğlu, Hacı Mehmet Vurucu, Özkan Özmen, Yücel Özdemir, Selami Hasırcı, Yusuf Yiğit, Yaşar Aslan, Erdoğan Eren, Burhan Erdoğan, Metin Ayhan, Hacı Mehmet Özger, Sedat Şimşek, Semra Gündoğmuş, Kasım Sarıdoğan, Aydın Demir, Dursun Büyük, Kemal Tuncel, Haydar Dumlupınar, Dursun Sarıkaya, Murat Sorguç, 20. YILINI DOLDURAN PERSONEL Canan Bayram, Seyit Ali Aydar, Cahit Töre, Murat Şimşek, Mehmet Bulut, Ayhan Çelik, Aydın Çalışkan, Yusuf İşler, Zakire Türkyılmaz, Şenol Değirmen, Aygün Çalışkan. 15. YILINI DOLDURAN PERSONEL: Hacı Bayram Karslı, Oktay Güneği, Ahmet Yıldırım, Ömer Günhan, Gülçehre Karel, Sefer Köknel, Şenol Yerli, Erdoğan Kaplan, Ahmet Sarı, Halit Kaya, Selma Kanat, Nesrin Öztürk, Özcan Altunhan, Aylin Özelgen, Sultan Karagöllü, Hacı Mehmet İçme, Erdinç Erdoğan, Yunus Selçuk Yüksel, Enhar Ulusoy, Rafet Kelhasan, Ayhan Çetinkaya, İlker Şimşek, Çetin Altıok, Bayram Akay, Hamza Abacı, Can Dağtekin, Rağıp Recep Telören, Boran Yiğitcan, Emin Sonkaya, Erhan Solakoğlu, Adıgüzel Çetin, Işık Tosun, 15. YILINI DOLDURAN PERSONEL Ayşe Temiz, Yusuf Çınar. TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 41 Personelimizden 10. YILINI DOLDURAN PERSONEL: Hakan Erçelik, Burak Gürün, Aysun Türkmen, Cemal Dönmez, Mehmet Gök, Aydın Fazlıoğlu, Nevzat Ata. 10. YILINI DOLDURAN PERSONEL 5. YILINI DOLDURAN PERSONEL 5. YILINI DOLDURAN PERSONEL: Fikret Tunç Doğan, Tolga Demirel, Kemal Güneş, Sadık Ateş, Timur İnceler, Cem Karaca Şeker, Burhan Yasin Kaya, Ahmet Ayvar, Sezai Demirdaş, Ebru Özgüney, Başak Kavcar, Hasan Püskül, Özlem Aykoç, Ahmet Barlık, Fatih Coşkun, Derya Köken, Tuğba Karpuzoğlu, Ufuk Teke, Ahmet Akçakaya, Erdem Avşar, Doruk Pamir, Tuğba Bıyıklı, Özkan Çakır, Nehar Çevik, Sarp GranitTemür, Sertel Asım Ünsal, Ali Özer, Gözde Demircioğlu, Ceylan Toraman, Hale Erdem, Metin Yavaşoğlu, Hakan Koyuncu, Serkan Kaya, Nurullah Çağlar, Ömer Arslan, Taner Akgül, Selami Baş, Hasan Eğrice, Hakan Güneş, Gülsüm Özden Özkan, Burak Değer, Murat Durmuş, Gülcan Binici, Aylin Sezer, Melahan Fazlıoğlu, Demet Aslan, Recep Doğangüzel, Hakan Güneş, Ahmet Erkayaoğlu, Çetin Yollu, Seyit Şekerci, Ramazan Kıral, Mustafa Ataseven, Kazım Aydoğan, Mehmet Pilaydın, Regaip Alp, Durmuş Kocadağ, Uğur Semerci, Özgür Özkırım, Ali Serkan İnkaya, Hakan Çelik, Murat Özenen, Metin Semerci, Beytullah Küçükoğlu, Seda Şenol Atasoy, Onur Özatkan, Evren Burak Özer, Alper Uyanık, Özer Tekinşen, Hulusi Ali Kasap , Halil Kıymaz, Öznur Ezertaş, Mustafa Fatih Koçak, EmreEken, Halide Göknur Aydoğan, Ayşe Köse, Tuğba 42 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 Ünlü, Sami Akpınar, Kadir Akkuş, Özgür Dokuyucu, Fatma Sütcü, Salim Özgün, Seçkin Arıbal, Yakup Aslantaş, Serkan Kalaycıoğlu, Hasan Şimşek, Selim Eroğlu, Tolga Arslan, Ahmet Yıldırım, Sıtkı Ünsal, Mehmet Aslan, Mehmet Aytunç Arabacı, Murat Çetinel, Pınar Yüce, Cihan Ünal Yılmaz, Benan Aylangan, Kadir Uçar, Emine Zeynep Şemşir, Önder Demirci, Cansu Taşkıran, Burcu Gürhan, Kerem Adıgüzel, Gülay Coşansu, Hasan Saraç, Gökhan Toktaş, Barış Şenocak, Kıvanç Ülker, İbrahim Can, Gürkan Burgucu, Davut Çikrikci, Fatih Mehmet Özcan, Murat Şenyilmaz, Arzu Erkan, Dinçer Kocamaz, Umut Demirhisar, Fatma Dilay Akyazi, Okan Yıldırım, Fatih Çakmak, Erdem Besimoğlu, Elif Dirgin, Murat Ünver, Caner Özdemir, Doğan Erol, Serdar Turan, Oğuz Coşgun, Ümit Yıldırım, Muhammet Bilal Akarçay, Ümit Topaloğlu, Osman Ölmez, Ömer Gündüz, Koray Aydin, Yasin Yüregir, İsmail Basti, Turgay Karabiber, Ethem Candan, Salih İzgi, Serdar Tosun, Cemil Coşkun, Öner Sağlam, Cumhur Atak, Hakan Kavak, İnci Munyas Elmas, Beytullah Çelik, Ümit Baloğlu, Ethem Küçük, Çağlar Hakki Özyurt, Onur Tarakçioğlu, Serdar Ünal, Nesrin Çavuş, Mahmut Emre Başaran, Şirin Yüksel, Mehmet Yazgan, Orkun Aslan, Özgür Yarikkaş, Uğur Köseoğlu, Ferdi Coşgun, Onur Esenlik, Hüseyin Erman Özer. Havacılık Tarihi Köşesi Yazan: İsmail YAVUZ Uçak Mekanik Öğretmeni TUSAŞ Eğitim Merkezi ESKİŞEHİR TAYYARE FABRİKASI 1930 VE TAYYARE MÜHENDİSİ SELÂHATTİN ALAN Sevgili TAI’nin Sesi okurları, Daha önceki sayılarımızda TOMTAŞ ve Kayseri Tayyare Fabrikaları’nı yazmıştım. Bu sayımızda ise TOMTAŞ-Tayyare Onarım ve Motor Türk Anonim Şirketi döneminde kurulan diğer bir farika olan Eskişehir Tayyare Fabrikası’nın kuruluşunu okuyacaksınız. Birinci Dünya savaşı süresince uçak endüstrimizin olmayışı büyük sıkıntılara sebep olmuştu. Kurtuluş savaşımızda bu noksanlık ve çaresizlik ümitsiz durumlar yaratmıştır. Bugün dahi uçak ve uzay endüstrimizin teknolojisi gelişmiş ülkeler seviyesinde olmayışı bizi büyük sıkıntılara sokmakta, ülkemizin eğitimin, sağlık, bilim gelişmelerine harcayacağımız paraları savunma sanayimiz için harcamaktayız. Genç Türkiye Cumhuriyeti’nin büyük önderi Mustafa Kemal ATATÜRK savunma sanayii konusunda en ileri teknolojiyi temsil eden havacılık sanayinin kurulması için direktif vermiş ve gerekli kanunların TBMM’de çıkmasına liderlik etmiştir. Havacılık sanayinin temeli oluşturan unsurlar ham madde, makine tezgâhları, gerekli alan ve teçhizattır. Fakat en önemlisi yetişmiş uçak araştırma-geliştirme, tasarım, imalat, montaj mühendisleri ile yetenekli teknisyenleridir. İstenildiği zaman teçhizat ve donanımı para ile satın alabilirsiniz fakat bilgili-tecrübeli değerlerin yetişmesi uzun zaman alır dolayısı ile tecrübeyi satın almanız mümkün değildir. Bunun içindir ki İstiklal Savaşı’nı görmüş devlet idarecileri hava sanayinin kurulmasında yetişmiş personelin önemini kavrayarak eğitim için yurt dışına birçok mühendis ve teknisyen göndermiştir. 1925 yılında Hava Müsteşarlığı tarafından Tomtaş projesi kapsamında seçilen Yzb. Mazlum Keysük, Hamdi, Rakım ve Sabri mühendislik ‘‘MMV-I’’ Eğitim ve Keşif Tayyaresi 1932 e-posta: iyavuz@tai.com.tr Eskişehir Tayyare Fabrikası 1930 (1. Hava İkmal Bakım Merkezi Arşivi) eğitimine, teknisyen Suphi Çidam, Haldun Rızatepe, Arif, Rasih, Sıtkı, Zaki Ethem, Kamil Şeref ile toplamda 18 teknisyen Almanya’ya eğitime gönderilmişlerdir. Daha sonraki yıllarda Türk Tayyare cemiyeti tarafından belirlenen beş aday Fransa’ya mühendislik eğitimine gönderilmiştir. Buradaki esas amaç hava sanayisinin kurulması için gerekli bilgi ve tecrübeli personeli yetiştirmek ve daha sonra kendi ayakları üzerinde durmaktır. Bu nedenle 1925 yılında Uçak Fabrikası kurulması kararı alınırken 1926 yılında ise Yeşilköy’de Tayyare Makinist Mektebi kurulmuş ve gerekli teknik eleman ihtiyacını sağlaması planlanmıştır. Yine 1926 yılında Kayseri Tayyare Fabrikası ile birlikte Kayseri Tayyare Makinist mektebinin açılması hiçte tesadüf değildir. Aynı tarihlerde İstanbul’da Yüksek Mühendis Mektebi (İTÜ) bulunmakta memleketin mühendis ihtiyacını karşılamaktadır. İlk Uçak Fabrikalarımızı kuran TOMTAŞ-Tayyare Onarım ve Motor Türk Anonim Şirketi olarak 7 Eylül 1925 yılında %51 hissesi Milli Müdafaa Vekaleti ve %49 hissesi Alman Uçak üreticisi Junkers Flugzeugwerke A.G firmasının TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 43 Havacılık Tarihi Köşesi olmak üzere merkezi Ankara’da bir Anonim şirket olarak kurulmuştur. Başına Refik Koraltan getirilmiştir. Almanya’nın Hamburg limanından İskenderun’a getirilen malzemeler zor şartlar altında Kayseri’ye taşınarak hangarlar inşa edilmiş, makine ve tezgahlar ile elektrik santralı kurulmuştur. Personelin bir kısmı Almanya’ya eğitim için gönderilmiş, eş zamanlı olarak Kayseri Makinist Mektebi kurularak eğitimlere başlanmıştır. Bu teşebbüs çerçevesinde, Kayseri ve Eskişehir’de iki uçak fabrikası kurulması planlanmıştır. 1926 yılında şirketin kuruluş sözleşmesi gereği Eskişehir Tayyare Tamir Fabrikası da inşa edilmiştir. Kayseri uçak imalatını yapmak, Eskişehir ise yapılan uçakların bakım ve onarım yapma maksatlı olarak kurulmuş ve hizmet vermiştir. İlk Uçak Fabrikalarımızı kuran Tayyare Onarım ve Motor Türk Anonim Şirketi,‘TOMTAŞ’ döneminde Kayseri’de imal edilecek olan uçakların bakım ve onarım amacı ile Eskişehir Tayyare Tamir Fabrikası 1926 yılında 44 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 kurulur ve hizmete açılır. Tesisler halen 1. Hava İkmal Bakım Merkezi olarak hizmet vermektedir. 1930 yılında Fransa’da tahsilini tamamlayan ilk uçak mühendislerimiz yurda dönmeye başlamışlardır. Bunların içinde uçak gövde yapısı ile en çok ilgilenen Selahattin Reşit Alan göze çarpmaktadır. Selâhattin Reşit Alan, 1930 yılında Milli Müdafaa Vekâleti (Milli Savunma Bakanlığı) adına Eskişehir Tayyare Fabrikası’nda işe başlamıştır. Ancak, o zamanki kadrolarda uçak gövde teknisyenlerine, aerodinamikçilere, statikçilere, uçak ressamlarına, imalat metot mühendislerine yer verilmemiştir. Gerekli Aerodinamik vasıfları test edecek rüzgâr tüneli yoktur. Milli savunma bakanlığı yurt içinde yapılacak yerli tip uçağın ne tip hizmet yapacağını da tespit edememiştir. Selâhattin Reşit Alan sadece Türkiye’de uçak yapabileceğini ispatlamak için ortaya atılmıştır. Fransa’da mühendislik eğitimi esnasında Amatör Pilot brövesine de sahip olan Selâhattin Reşit Alan Eskişehir Tayyare Tamir Fabrikası’nda görevli bulunduğu sırada kendi inisiyatifi ile MMV-I (Milli Müdafaa Vekâleti1) kodu ile Eğitim ve Keşif uçağı projesini hazırlamıştır. Uçak Tamir Fabrikası marangoz atölyesi usta başlarından Mehmet ile birlikte küçük bir imalat ekibi kurup prototip imalatına başlamıştır. Selâhattin Reşit Alan, 1932 yılı Ekim ayında Prototip yapımını tamamlamıştır. Prat&Whitney Motorunu ve pervanesi ABD’den getirtmiş, diğer tüm aksamını yerli olarak Kayseri ve Eskişehir Uçak Tamir fabrikasında imal ettirmiştir. Çok zor şartlarda uçağını tamamlayan Selâhattin Alan, 1932 yılı Ekim ayı sonlarında test uçunu başarı ile yapmıştır. Fakat o zaman ki Milli Müdafaa Vekâleti MMV-I uçağı ile ilgilenmemiştir. MMV-1 Tayyaresi 1931-1932 yıllarında Selâhattin Reşit Alan tarafından tasarlanıp, imal edilmiştir. Çift kanatlı, iki kişilik, tek motorludur. Motor sehpası dural boru, gövde aksamı çelik boru ile güçlendirilmiş olup, üstüne ahşap konstrüksiyon (gövde yapısı) ve bez kaplama olarak imal edilmiştir. Uçağın uzunluğu 7.4 metre, Havacılık Tarihi Köşesi kanat uzunluğu 15 metre, kanat genişliği 1.5 metre’dir. Motoru 2000 devirde 300 HP gücündeki Prat&Whitney ve Hamilton Fabrikası’ndan çelik pervanesi ABD’den satın alınmıştır. Sürati 200 km/h ve 2,5 saat havada kalabilecek şekilde dizayn edilmiştir. 1932 Ekim ayında deneme uçuşları başarı ile sonuçlandırmıştır. Selâhattin Alan, kendi tasarladığı Milli Müdafaa Vekaleti-1, “MMV-1” uçak prototipini, marangoz atölyesinde imal etmiştir. Ne yazık ki Milli Müdafaa Vekaleti’nden gerekli ilgi ve desteği göremediğinden projesi protip aşamasında kalmıştır. Bunun üzerine Selâhattin Bey Eskişehir Tayyare Fabrikası’ndan istifa ederek ayrılmak zorunda kalmıştır. Bunun üzerine Selâhattin Alan, 1935 yılında Nuri Demirağ ile anlaşır ve Nuri Demirağ Uçak Fabrikalarında çalışmaya başlar. Projelerini burada geliştirir. NuD-36 ve NuD-38 Uçaklarının tasarımlarını ve imalatlarını gerçekleştirir. 1938 yılında kendi yaptığı NuD-36 uçağı ile İnönü meydanına inişte hendeği görmeyerek pilotaj hatası yapar ve uçak kabotaj olur Selâhattin Reşit hayatını kaybeder. Bu büyük kayıp Türk havacılık sanayii için çok talihsiz bir durumdur. Eğer Selâhattin Bey hayatını kaybetmemiş olsaydı, Nuri Demirağ Uçak Fabrikaları kapanmak zorunda kalmayabilirdi. Çünkü yaptığı uçaklarda başarılı olmuştu. 1936 yılında NuD.36 kodu yaptığı uçakları hiçbir kırım olmadan tam 16000 saat uçmuş ve 290 pilot yetiştirmiştir. Bu uçaklarda pilot olarak yetişen ve sonradan hocalık yapan Uçak Y. Mühendisi Mehmet Kum’un ifadesine göre o zamanda yapılan uçaklara göre “mükemmel” niteliktedir çünkü hiçbir kırımımız olmadı demiştir. Vecihi Hürkuş, kitabında Selâhattin Reşit Alan’dan bahsetmiş kendisinin çok iyi bir mühendis ve çok iyi bir kişilik olduğunu yazmıştır. Selâhattin Beyin kaybından çok büyük üzüntü duyduğunu eğer yaşamış olsaydı Türk havacılığını farklı noktalara getirebileceğine inandığını ifade etmiştir. Vecihi, Selâhattin Beyin amatör pilot sertifikasının tecrübe pilotluğu için yetersiz olduğunu, tecrübe pilotunun uçuş saatinin çok fazla olması gerektiğini de kitabında belirtmiştir. Hava sanayindeki eksikliği bizzat yaşayan büyük önder Mustafa Kemal Atatürk, savunma ve harp sanayi konusundaki son teknolojiyi temsil eden havacılık sanayinin kurulmasını devamlı desteklemiştir. Bu nedenle Cumhurbaşkanlığı döneminde birçok mühendisin ve teknisyenin yurt dışında eğitim almalarını bizzat onaylamıştır. Daha sonra bu Uçak Fabrikaları’nın ve okulların Türkiye’de kurulmasını sağlamıştır. 1 Kasım 1937 yılı TBMM açılış konuşmasında açıkça Hava sanayinin ne kadar önemli olduğunu ifade etmiş ve bu konuda Türk mühendis ve teknisyeninin yetişmiş olduğunun farkında olduğunu şöyle ifade etmiştir; “Hava Kuvvetlerimiz için yapılmış olan üç yıllık program, büyük milletimizin yakın ve şuurlu alakasıyla, şimdiden başarılmış sayılabilir. Bundan sonrası için bütün ‘‘ALAN II - Nu.D-36’’ Eğitim ve Keşif Tayyaresi 1936 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 45 Havacılık Tarihi Köşesi tayyarelerimizin ve motorlarının memleketimizde yapılması ve harp sanayimizin de bu esasa göre inkişaf ettirilmesi iktiza eder.’’ Bu konuşması ile Atatürk’ün ilk etapta Tomtaş Kayseri ve Eskişehir Tayyare fabrikalarının kurulmasını sağlamış olduğunu ve sonraki yıllarda ise Etimesgut Uçak Fabrikası ile Gazi Uçak Motor Fabrikası’nın kurulmasını işaret ettiğini açıkça anlıyoruz. Türkiye 1923-38 arasında, yani Atatürk döneminde, her konuda müthiş ilerlemeler kaydetmiştir. Bu konuyu incelediğimizde eğitim, Kaynakça sağlık, sanayi, ulaşım, ekonomi gibi tüm alanlarda görmekteyiz. Mesela bu dönemden sadece bir iki örnek verecek olursak, 3700 km. demiryolu, şeker fabrikaları, Etibank maden ocakları, Sümerbank kumaş endüstrisi kurulmuştur. Üstelik savaştan çıkan bir ülke sıfır borçlu ve Osmanlı borçlarını da ödemiştir. En önemlisi ise, bu dönemde insanların görüş ve düşüncelerinin değişmiş olmasıdır. Türkiye’nin çağdaş bilim çağına geçmiş olmasıdır. Kendine güvenen insan topluluğunun oluşmaya başlamasıdır. İşte bu sayımızda işlediğimiz Selâhattin Reşit Alan tıpkı Vecihi Hürkuş, Nuri Demirağ, Ali Yıldız, Bedriye Tahir Gökmen, Sabiha Gökçen, Eribe Hürkuş gibi cesaretli ve bilgili, kendine güvenen insanlarımızın yetişmeye başlamış olmasıdır. İşte Selâhattin Alan 1932 ve 1936 yıllarında yaptığı uçaklar ile bunu ispatlamıştır. Selâhattin Reşit Alan ile Nuri Demirağ uçak fabrikalarının dönemi Atatürk’ün buhranlı, yani devlet işlerine bakamadığı ve Atatürk’ü kaybettiğimiz döneme gelir. Mustafa Kemal’ini çok erken 1. Vecihi Hürkuş, Bir Tayyarecinin Anıları YKB yayınları, İstanbul, 2000 s.318-325 2. Por Raşit, Kayseri Hava İkmal Bakım Merkezi K.Tarihçesi, Kayseri 1983, s.1 3. Okar Avni, Türkiye’de Tayyarecilik 1910-1924, İstanbul, 2004, s.112 4. Kaymaklı Hulusi, Havacılık Tarihinde Türkler 2, Kültür Ofset Anakara 1997, s.351-354 5. Adıgüzel M.Bahattin, Türk Havacılığında İz Bırakanlar, THK Basımevi, Ankara 2006, s.208 46 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 ve dünyanın krizli yıllarında kaybeden Türkiye, tam bağımsız yapısından ödün vererek alınan yanlış politik kararlar neticesinde 1950 yılında, büyük çabalarla yaptığı uçak fabrikası tesislerini kapatacak bilgili ve tecrübeli insan gücünü de dağıtacaktır. Çünkü ondan sonra gelen liderlerin ekonomik ve yönetim bakımından tam bağımsız yapının ne demek olduğunu anlayamadıklarını ve Atatürk’ün açtığı yolu izlemediklerini görmekteyiz. Bu nedenledir ki hala dışardan teknoloji satın almak zorunda kalmışızdır. Oysa Atatürk teknolojiyi satın almak yerine, yurt dışına öğrenciler göndererek teknoloji ve dolayısı ile sanayii kendi ülkesinde üretmiştir. Maalesef öğrencilerin yurt dışına gitmeleri ise adeta kötü bir alışkanlık ve özenti olarak kalmıştır. Bugün bize düşen görev, bilinçli hareket ederek bağımsız hava sanayimizi yaşatmak, en üst seviyede kendi uzay ve havacılık teknolojimizi üreterek, egemen ürünler yapma zorunluluğu değil midir? Ne dersiniz? Not: Ali Yıldız (1938 yılında 14 saat 20 dakika havada kalarak dünya rekoru kıran Planörcümüz), Bedriye Tahir Gökmen (İlk sivil bayan pilotumuz 1933), Sabiha Gökçen (Dünyadaki ilk bayan savaş pilotu 1935) Eribe Hürkuş (İlk Paraşütçü bayan Şehidimiz 29 Ekim 1936). 6. Dervişoglu M. Fatih, Türkiye’nin Havacılık Efsanesi Nuri Demirağ, Ötüken, İstanbul 200 7. Deliorman M. Necmettin, Nuri Demirağ’ın Hayat ve Mücadeleleri, Nu.D Matbaası, İstanbul 1957 8. 1. Hava İkmal Bakım Merkezi Arşivi 9. Mustafa Kılıç Arşivi, Araştırmacı-Yazar 10. Stuvert Cline Arşivi, Araştırmacı-Yazar Havacılık Tarihi Köşesi TÜRKİYE’NİN İLK KADIN HAVA ŞEHİDİ ERİBE HÜRKUŞ VEFATININ 75’İNCİ YIL DÖNÜMÜNDE 30 EKİM 2011 TARİHİNDE CEBECİ ŞEHİTLİĞİNDE ANILDI Türkiye’nin ilk kadın hava şehidi Eribe Hürkuş’u, vefatının 75’inci yıl dönümünde kabri başında andık. Türkiye’nin ilk kadın hava şehidi Eribe Hürkuş’u, vefatının 75’inci yıl dönümünde, 30 Ekim 2011 tarihinde Cebeci Şehitliğ’i’nde gerçekleştirilen tören ile andık. Tayyareci Vecihi Hürkuş Müzesi Derneği Başkanı Bahadır Gürer tarafından hazırlanan anma törenine Şirketimiz adına TUSAŞ Yönetim Geliştirme Derneği Başkan Yardımcısı İsmail Yavuz, Türk Hava Kurumu adına Mustafa Kılıç, Menekşe Havacılık Ltd. Şti. adına Erdoğan Menekşe katıldı. 29 Ekim 1936 yılında Hipodrom’da yapılan Cumhuriyet Bayramı kutlamalarında, yaptığı atlayışta paraşütünün açılmaması sonucu hayatını kaybeden Eribe Hürkuş’un anma törenine Gönül Hürkuş rahatsızlığı nedeni ile katılamazken, TVHMD Başkanı Bahadır Gürer törende yaptığı konuşmada Eribe’nin göstermiş olduğu cesaretin ne derece önemli olduğunu vurgulayarak, Mustafa Kemal Atatürk yolundaki Türk gençliğine bir örnek olduğunu anlattı. Erdoğan Menekşe ise kendisinin ve paraşütçü Türk gençliğinin Şehit Eribe Kulübü ile yetiştiğini vurgulayarak, cesaretli bir önder olarak Eribe’yi saygıyla andığımızı ifade etti. İLK KADIN HAVACI ŞEHİDİMİZ ERİBE HÜRKUŞ (1918-10.10.1936) ERİBE, Bulutlara sarıldın, kalbimizdesin bütün, Ne çıkar sana kefen olduysa paraşütün… ERİBE’NİN HAYATI Vecihi Hürkuş’un kız kardeşi Remziye Hanım 1898 İstanbul doğumludur. Vecihi Bey’in Milli Mücadele için, Anadolu’ya Atatürk’ün yanına geçmesinden “…Küçük Eribe’nin hatırası, paraşütizmdeki hevesinden ötürü, bizim için bir kat daha azizdir. Bu satırlar, İnönü ve çocuklarının, Güzel Eribe’nin kahraman hatırasına derin saygıları ve gıptalarıdır.” İsmet İnönü / Başbakan 09.11.1936 “…Başbakan, en sevinçli bayramımızın en elemli vak’ası olan Eribe’nin ölümü karşısında susamamış, küçük bir esintiye bile ses veren bir saz teli kadar hisli bir baba olarak içinin ateşini dökmeye çalışmıştır... Türkkuşu çocukları; Eribe gibi bayan arkadaşlara malik olduğunuz için sizi tebrik ederim.” Fuat Bulca / THK Genel Başkanı “…Muhakkak merasimde paraşütle atlamak istiyordu. “Eğer, ben atlayamazsam ölürüm.” diyordu...” Naciye Toros / Paraşütçü, Planörcü sonra, İngilizler Vecihi Bey’in Annesi Zeliha Niyir Hanımı rahat bırakmazlar. Niyir Hanım, kızı Remziye, torunu Eribe ve Emel ile Anadolu’ya, Eskişehir’e kaçarlar. 12 Ocak 1921 günü Eskişehir, Yunanlılar tarafından bombalanır. Remziye Hanım 23 yaşında şehit olmuştur. Bir hafta önce Remziye Hanım’ın eşi Binbaşı Bedri Bey’in TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 47 Havacılık Tarihi Köşesi şehitlik haberi gelmiştir. Aile yastadır. Zeliha Niyir Hanım, Yetim torunları Emel ve Eribe ile Ankara’ya göç eder. “Ricat felaketinin musibetleri içinde henüz bir yaşını doldurmadan” zor şartlarda, 1920 doğumlu Emel hastalanır ve ölür. O da bir savaş kurbanı, bir şehittir. Eribe, anneannesi Zeliha Niyir Hanım ve Vecihi Bey’in yanında, himayesindedir. Vecihi Beye, “Baba” demektedir, Vecihi Bey de Eribe’ye “Kızım” demektedir. Eribe, Kadıköy Kız Ortaokulunda öğrenciyken 1932-1933 yıllarında Vecihi Bey’in Kadıköy’deki Sivil Tayyare Mektebinde öğrencidir. Pilotluk öğrenmekte ve iyi bir havacı olmak için can atmaktadır. Eribe’nin yalnız uçuşları vardır. Vecihi Sivil Tayyare Mektebinin kapanması sonrası, Türkkuşu’nun kuruluşunda için Vecihi Bey’in Ankara’ya çağrılması ile aile Ankara’ya taşınır. Eribe de Türkkuşu’nda eğitim almaya başlar. Vecihi Bey anlatıyor: “Eribe benim okulumda yetişmiş, cüretli bir uçucu ve Türk havacılığının ruhen çok erken yükselmiş bir vücudu idi. Onun uçuşlarından duyduğum zevk her şeyin üstünde idi. Yavrum son günlerin yani Cumhuriyet Bayramı için yaptığımız canlı faaliyetin tesiri ve arkadaşlarının devamlı atlayışlarını seyretmesi neticesi olacak, benden paraşütle atlamak müsaadesi istemişti.” “… Ben onun paraşütle atlamasını değil, benim gibi uçmasını istiyordum….” 29 Ekim 1936 “Bu büyük gün, kim bilirdi ki hayatıma korkunç bir ıstırap sahifesi olacakmış... Sabah erken saatlerde meydanda toplanmış, bütün elmanlar ve ekipler o gün yapacağımız gösteri programının hazırlığına başlamıştık. Yavrum yanıma gelerek benden yeni bir atlayış izni istemişti. “Ne 48 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 olur babacığım bir atlayış” diye yalvaran bu ses beni adeta büyülemişti. “Beş dakika sonra yavrumun bindiği tayyare yükseliyordu, Çiftlik üzerinden geniş bir turla hangarlarımız üzerine yaklaşan bu tayyare atlayış yüksekliğini almıştı. Hangarlar üzerinde motör sesi kesildi ve hızında azalma görüldü. Bu hareket bir atlayış hazırlığı idi. Macun Çiftliği istikametinde süzülen tayyarenin kanadı üzerinde bir karartı belirdi ve biraz sonra bu karartı tayyareden ayrıldı…” “… Bir an, bir saniye ve sonra bu saniyeler çoğaldı fakat boşlukta uçan yavrumun hareketinde bir değişiklik görülmüyordu. Evvela düz akışla başlayan hareket kısa bir zaman sonra virile kapılarak havanın boşluğu içinde yuvarlanmaya başladı…” “… Tayyareden ayrılışından sonra 100, 200, 400 ve 600 metre düşüş halinde yavrum bir taş gibi her an büyüyen bir hızla boşlukta yuvarlanıyor, paraşütünü açmıyordu…” “… Tam 600 metre düşüşten sonra bir an yavrumun üzerinde beyaz bir kubbe görüldü. Evet, paraşüt açılmıştı Ama ne idi bu menhus tesadüf? Açılan paraşütü, uçan bir yıldızın kuyruğu gibi büzdü ve sonra yavrum dumanlı gözlerimde kayboldu. Koşuyorum. O yere koşuyorum, nasıl bir koşuş bu; heyecanım bende şuur diye bir şey bırakmamış ki bacaklarıma hâkim olamıyorum ve düşüyorum, yine sıçrıyor koşuyor ve koşuyorum, yanıma yetişen motörlü araçları istiskal eden bir his var içimde, çocuklar; “Hocam gel, gel” diye bağırıyorlar, güvenim yok ben onlardan daha çabuk yetişeceğim yavruma inancı var içimde..” “… Nihayet yavrumun yanındayım, karşılaştığım hazin sahne ile ruhumu karartan korkunç hadise arasında, manası anlaşılmayan bir tezat var. Totom 800 metreden düşüyor ve şimdi yaşıyor: Makulata sığmayan bu hali ifade edecek tek kelime MUCİZE. Yalnız yaşamak değil hem de konuşuyor. Ben mi öldüm Ya Rabbim? Heyecanla üstüne atılıyorum ve yavruma sarılıyorum. Beni görünce gözlerinde beliren bir sevinç hali var. Gülüyor, gülmeye çalışıyor. Yavrum çektiği büyük acıyı, suni tebessümü ile etrafına hissettirmemeye gayret ederek bir hata sandığı hareketini mazur göstermek için: “Babacığım kabzayı çektim, çektim çok uğraştım ama paraşüt açılmadı. Sonra yedek kabzayı açtım. Sonrasını bilmiyorum babacığım” diye inliyordu. “… Doktorlar muayenelerinde ıstıraplarını soruyorlar o sadece ciğerlerinden muzdarip olduğunu normal bir insan gibi konuşarak Havacılık Tarihi Köşesi söylüyordu. Muayenelerden sonra doktorlara yavrumun sıhhatinde tehlike olup olmadığını soruyordum. Doktorlar, “Vecihi Bey, hayatı tehdit eden bir hal olsa böyle normal konuşamaz. Müsterih olun” diyorlardı. Bu vaziyette yavrumu doktorların nezaret ve ihtimamlarına bırakarak o güne ait büyük vazifemin ifasına gittim. Yanımda benimle birlikte gelen talebelerim de vardı. Onlar o günün programında görevli ve merasimde paraşütle atlayacak çocuklardı. Fakat şahit oldukları korkunç hadise henüz 20 yaşını doldurmamış bu gençlerin duygularında makûs tesirini yapmaktan hali kalmamıştı. Bu mevzuda talebelerimle aramızda şöyle bir muhavere geçmişti…” “Hocam Eribe şimdi ne olacak?” “Çocuklar, bu hadise bir kazadır. Bu vakıa ile Eribe sizlere, Türk çocuğuna has olan kahramanlık duygusundan bir misal göstermiş oldu. Şimdi tedavi olacak ve istirahat edecek ve tabii her acı gibi bu da geçecek ve unutulacak. Siz hepiniz onun ağabeylerisiniz.” Görüyordum ki hadisenin doğurduğu teessür ve tereddüt bütün gençlerin yüzlerinde ve ifadelerinde çok açıktı. Bu reaksiyonu değiştirmek ve tereddüdü yok etmek zarureti doğmuştu. Nitekim diğer bir talebe: “Hocam, artık Eribe atlayamaz değil mi?” diye sordu…” “… Bu sualden irkildim ve heyecanın yarattığı korkuyu daha kuvvetle his ettim. Anladım ki bu ruhlarda havacılık branşının beklediği irade ve azim konusunda titreşen izler var. İşte bunu gidermek için büyük acımı talebelerime hissettirmemeye çalışarak: “Ne dedin? Eribe mi? O yalnız bugün için sizlerle beraber atlamayacak. Yarın hastahaneden çıktıktan sonra tekrar sizlere katılacak ve sizlerle beraber uçacak ve atlayacaktır.” Bu kısa beyanatım talebelerim üzerinde iyi bir tesir yaptı fakat benim kalbim kanıyordu. Bir tarafta yavrum, öbür yanda o büyük günün kutsal ödevi, için için inleye inleye sevgili talebelerimi istinatsız boşluklara atmak için gidiyordum.” “… Hep o değişmeyen havacılık ideali için... Saat 15.00, henüz uçuşlar bitmiş ve bütün vazifeler yerine getirilmişti…” Eribe ağır bir ameliyata alınır. “… Tam dört saat sonra yavrumun güzel sesini duyarak Ulu Tanrıya şükrettim. O henüz kloroformun tesiri altında sakindi fakat ıstırap içinde kıvrandığı belli idi. Buna rağmen o ıstırabı bana his ettirmemek için; “Babacığım üzülme, iyiyim” diyordu. Uzandım yavrumun terli alnına dudaklarımı koydum. Dudaklarımdan kalbime bir ateş aktı, yavrum yanıyor, inleyerek, “Su, Babacığım, su” diyordu. İşte ıstırabımın en had devresi bu idi, onun her arzusunu yapmak bana bir zevk, bir teselli idi. Ancak bu istediği suyu vermek elimden gelmiyordu. Çünkü doktorlar men etmişlerdi. Tekrar doktora koştum ve yalvardım, “İmkânsız” sözü ile karşılaştım. “İç yaralar açıktır, su ölüme sebep olur” diyordu. Yavrum ise “Su” diye inliyordu. Çocuğumun yanına giremez oldum. Onun “Suuuu” diye yalvaran sesi ve hele “Babacığım ne olur bir maşrapa su verin de içimin ateşini söndüreyim” diyen sesi yalnız kulaklarımı, duygularımı değil bütün benliğimi eziyor ve eritiyordu. Bu sahneye şahit olamaz bir hale düşmüştüm…” “… Operasyondan sonraki zaman, insan tahammülü anlamı ile bağdaşması mümkün olmayan bir zamandı. Yavrumun bu mücadelesi tam dokuz saat devam etti, yavrum komalar halinde bile hep uçuyor ve hep atlıyor, sonra da “Babacığım, açtım açtım fakat o açılmadı“ diye inliyordu. Sabah saat 6.10 Bu andaki değişmeyen kaide tecellisini göstermişti. Gözleri son bir defa “Anne” feryadı ile etrafında aranmış ve kapanmıştı. Doktorlar ve hemşireler etrafında ve yanı başında ve bütün bakışlar onun kapalı gözlerinde, sessiz ayakta idik. Bir feryat, bir hıçkırık tufanı, yaşlar artık beni dinlemedi. Bütün sevgimi, şefkatimi, ümidimi ve her şeyimi bağladığım evladıma feryat idi bu…” “… Bekleyenler, kıpırdamağa cesaret edemeyenler, acı hakikatin korkusu ile dalgın bekleyenler koşuştular. Yeniden oraya döndüğümde, odasında kimse kalmamıştı. Bembeyaz sanki kardan bir örtü ta başa kadar çekilmişti. Ellerim titreyerek örtüyü tuttum ve sıyırdım. Gözlerim yaştan bulutlanmıştı. Sanki bir tül, ince şeffaf bir şey arkasında görünen güzel yüz, gülümseyen dudaklar, rahat uyuyan yavrum... “ “… Eğildim hala ılık alnından öperken sanki beni dinliyor, bana gülüyordu. Veda ettim ve kan vermek emeliyle soyunarak fırlattığım ceketimi aldım yürüdüm…” http://www.tayyarecivecihi.com TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 49 Ziyaretçilerimiz MİLLİ SAVUNMA BAKANI İSMET YILMAZ TUSAŞ’TA Milli Savunma Bakanı Sn. İsmet Yılmaz’a TUSAŞ Ynt.Krl.Bşk. Yalçın Kaya tarafından gümüş kartal takdim edildi. Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz ve beraberindeki heyet 1 Ekim 2011 tarihinde tesislerimizi ziyaret etti. Savunma Sanayii Müsteşarı Murad Bayar, TSKGV Genel Müdürü Hayrettin Uzun, Müsteşar Yardımcıları Dr. Faruk Özlü, Serdar Demirel, Sedat Güldoğan, MSB, SSM ve TSKGV temsilcilerinin de katıldığı Savunma Bakanı Sn. İsmet Yılmaz Tesislerimizi gezdi. ziyarette Şirketimiz grup başkanları ve üst düzey yöneticileri ile biraraya gelen Yılmaz’a Şirketimizin teknik imkan ve kabiliyetleri ve ürünleri hakkında bilgilerin yer aldığı bir sunum yapıldı. Sunumun ardından yöneticilerimiz ile birlikte tesislerimizi gezen Yılmaz, halihazırda Şirketimizde yürütülmekte olan projeler ile ilgili detaylı bilgi aldı. Soldan Sağa; SSM Müsteşar Yrd. Faruk Özlü, Savunma Sanayii Müsteşarı Murad Bayar, Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz, TSKGV Genel Müdürü Hayrettin Uzun, TUSAŞ Ynt.Krl.Bşk. Yalçın Kaya ZİYARETÇİLERİMİZ İngiltere Gnkur. Bşk. Org. Sir David Richards 2 Ağustos 2011 6 Eylül 2011 12 Eylül 2011 15 Eylül 2011 50 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 MSB Bakan Yrd. Hasan Kemal Yardımcı Başbakanlık Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Başkanı İlker Aycı ve Beraberindeki Heyet MSB Bakan Yardımcısı Hasan Kemal Yardımcı ve Beraberindeki Heyet Cezayir Hava Kuvvetleri Heyeti Eski Endonezya Cumhurbaşkanı Bacharuddin Jusuf Habibie ve Beraberindeki Heyet Ziyaretçilerimiz ABD Savunma Bakanlığı Savunma ve Tedarikten Sorumlu Müsteşar, Frank Kendall İspanya Büyükelçisi Cristobal Gonzalez 101. Dönem General/Amiral Oryantasyon Programı kapsamında atanan general ve amiraller 102. Dönem General/Amiral Oryantasyon Programı kapsamında atanan general ve amiraller 22 Eylül 2011 22 Eylül 2011 23 Eylül 2011 23 Eylül 2011 01 Ekim 2011 5 Ekim 2011 6 Ekim 2011 10 Ekim 2011 19 Ekim 2011 25 Ekim 2011 25 Ekim 2011 26 Ekim 2011 3 Kasım 2011 11 Kasım 2011 14 Kasım 2011 16 Kasım 2011 23 Kasım 2011 23 Kasım 2011 İngiltere Genelkurmay Başkanı Org. Sir David Richards ve Beraberindeki Heyet Çin Halk Cumhuriyeti Milli Savunma Bilim Teknoloji ve Sanayii Bakan Yardımcısı Wang Yiren ve Beraberindeki Heyet Gnkur.Kuv.Gel. ve Kay.Ynt.D.Bşk. Tümg. Tayyar Süngü ve Beraberindeki Heyet Japonya Uzay Ajansı Yetkilileri Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz ve Beraberindeki Heyet ASD 2011 Annuel Convention (Avrupa Havacılık ve Savunma Sanayii Derneği Konvensiyonu) Katılımcıları Şili Hava Kuvvetleri Heyeti ABD Savunma Bakanlığı Savunma ve Tedarikten Sorumlu Müsteşar Frank Kendall ve Beraberindeki Heyet 101. Dönem General/Amiral Oryantasyon Programı kapsamında atanan General ve Amiraller İtalya CEMISS Stratejik Araştırma ve Etüt Merkezi Heyeti İspanya Büyükelçisi Cristobal Gonzalez ve İspanya Savunma Akademisi Heyeti Endonezya Milli Direniş Enstitüsü Üyeleri Bangladeş Dakka Garnizon Komutanı Tuğg. Tanvır Hassan Majuder ve Beraberindeki Heyet TSK AÜKHEM Komutanlığı Müşahede ve Kültür Gezisi Bangladeş Mili Güvenlik Akademisi Komutanı Korg. Mollah Fazle Akbar ve Beraberindeki Heyet Kore Gnkur II. Başkanı Kora. Kım, Jung Du ve Beraberindeki Heyet 102. Dönem General/Amiral Oryantasyon Programı kapsamında atanan General ve Amiraller İspanya Hava Kuvvetleri Yetkilileri TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 51 Basında TUSAŞ Basında TUSAŞ Habertürk Airport Kanalı, programın yapımcısı Güntay ŞİMŞEK 02.10.2011 TRT Haber, 10’dan Sonra programı, programın sunucusu Defne SARISOY, 05.10.2011 Habertürk, Sansürsüz programı 14.11.2011 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 53 Aktüel ALASKA / TEMMUZ-2011 (Ketchikan-Tracy Arm-Juneau-Skagway) Rusya’nın 1784’de kürk ticareti için geldiği Alaska, ABD tarafindan 1867 yılında 7 milyon 200 bin dolara satın alınmis. 1959 yılında da ABD'nin resmen 49’uncu eyaleti olmuş. Önemli altın kaynaklarının keşfiyle ve kuzey Kutbu kıyı ovasında petrol ve doğalgaz yatakları bulunmasıyla gelişen Alaska'nın bir diğer önemli gelir kaynağı ise yılda 40 milyon dolarlık hacme ulaşan balıkçılık ticaretidir. Eskiden beri Alaska denilince aklıma hep soğuk, kar ve buzullar gelmiştir. Ancak bizim orada olduğumuz Temmuz ayında 20 dereceye ulaşan oldukça yüksek sıcaklıkların şimdiye kadar pek de görülmediği ifade ediliyordu. Seattle’dan hareket eden bir gemi ile eyaletin 5’inci büyük şehri ve ilk durağımız olan Ketchikan’a ulaştık. Seyahatimiz boyunca kilometrelerce uzanan karlı tepelere sahip dağlar, kesintisiz orman manzaraları, kıyı kesimde eriyen karların oluşturduğu şelaler, kayalardan çıkan ağaçlar, zaman zaman deniz üzerinde yüzen buzul parçaları eşliğinde görsel bir şölen ile zihinsel ve bedensel bir dinlenme yaşadık. Ketchikan’da 8.000 kişi yaşıyor ve dünya’da hem Somon başkenti hem de diğer balık çeşitleri ile ünlenmiş. Şeker gibi rengarenk evlerin sıralandığı bir kaç caddesinde keyifle yürüyorsunuz. Ketchikan’daki Totem Müzesinin dünyanın en büyüğü olduğu ifade 54 TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 edildi. Ketchikan şehri hemen arkasında yükselen dev dağlar ve civarlarındaki buzullarla inanılmaz güzellikde manzaralar sunuyor. ABD'nin yüzölçümü olarak en büyük, nüfus yoğunluğu olarak en küçük eyaleti Alaska'nın güneydoğusundaki "İç su yolu" / Inside Passage’da buz dağlarını seyretmek çok keyifli diyebilirim. Sunduğu doğa manzaraları nedeniyle tüm dünyada bulunan en güzel geçitlerden birisi olarak değerlendiriliyormuş. Hatta bölge, dünyanın kıyı şeridi boyunca uzanan en büyük yağmur ormanını barındırıyor. İnsanın girmediği ve bu kadar büyük bir yüzölçüme sahip Alaska'da hayvanlarda (geyik türleri, siyah ve boz ayılar, kurtlar, vaşaklar ile bizonlar) rahatça yaşıyor. Buzlu suda ise balinalar, foklar, denizaslanları, susamurları, vizonlar ve yunuslar ancak küçük gemilerle gidildiğinde gözlemlenebiliyor. Gemimiz 11 Temmuz’da saat 06.00’da kapladığı 2643 km2’lik alan ile bölgenin en büyük buzullarından olan Tracy Arm’deydi. Saat 10.00’a kadar muhteşem manzaraları izledikten sonra Alaska’nın 1906’dan beri başkenti olan Juneau’ya doğru hareket ettik. Alaska’nın en büyük şehri olan Juneau, sayısız buzullarla kaplı ve ortalama yüksekliği 1200 metre olan dağlarla çevrili. Burada helikopter ile Mendelhall Buzulu, fiyord turu ile ayrı bir görsel şölen yaşadık. Buzula indiğimizde ise eğlencemiz en yüksek noktada idi. Doğa manzaraları gerçekten nefes kesici idi. Bir sonraki durak Skagway’di. Nüfusu kışın 900 civarında olmasına karşın yazın yaklaşık 900.000 turistin geldiği bir yerleşim yeri. Aynı zamanda kuzey’e giden tarihi tren yolunun başlangıç noktası. Dünya’nın en güzel manzaralı treni olarak adlandırılan White Pass’e binip, Kanada topraklarını da içine alarak tarihi vagonlarla kazıkların üzerine inşa edilmiş tren yolundan geçerek zirveye kadar çıktık. Skagway’de 1800’lü yılları anımsatan Broadway Caddesinde en az yüzyıllık Red Onion Saloon tıklım tıklım doluydu. Müzik dinlemek ve salonda bira içmek için turistler sırada bekliyordu. Skagway’den sonra fiyordlarda bazı noktalarda sadece geminin sığabileceği darlıkta ve yüksek dağların arasında doğa ile içiçe yol alarak biraz da macera olan bir gezinin zihinsel yenilenmede etkili olduğunu hissederek seyahati bitirmek keyifliydi. Nevin ÜÇYILDIZ, Yardımcı Sanayi Operasyonları Müdürlüğü Aktüel HAVACILIK TARİHİ TİYATRO SAHNESİNDE Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın 100’üncü yılı dolayısıyla Devlet Tiyatroları tarafından hazırlanan ''Bir Tayyare Serüveni'' adlı oyun 7 Ekim 2011 tarihinde ilk gösterimini gerçekleştirdi. Devlet Tiyatrolarının usta oyuncusu Mehmet Ege'nin yönettiği, Firdevs Aylin Tez'in yazdığı eser, izleyenlere Türk havacılık tarihine yolculuk yaptırıyor. 27 Kasım 2011 tarihinde Şirketimiz çalışanları ve aileleri için Büyük Tiyatro Salonu’nda özel olarak sahnelenen oyunda Havacılık Tarihi, bir televizyon yarışması sırasında, 'Göktürk' nedir? diye bir soruyla karşılaşan yarışmacının soruyu bilemediği için fenalaşması ve yaşadığı değişimle Türk Havacılık tarihinin ana noktalarına bir uçuş yapması üzerinden anlatılıyor. “ANADOLU KARTALLARI” FİLMİ İZLEYİCİNİN BEĞENİSİNİ TOPLADI Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığı'nın 100'üncü kuruluş yıl dönümü nedeniyle yapılan “Anadolu Kartalları” sinema filmi 28 Ekim 2011 tarihinde gösterime girdi. Ömer Vargı'nın yönettiği; Engin Altan Düzyatan, Özge Özpirinçci ve Çağatay Ulusoy'un oynadığı, Fida Film ve Bluelf Movie ortak yapımı filmde Türk Hava Kuvvetleri'nden mezun olmaya hazırlanan bir grup Harbiyeli öğrencinin maceraları anlatılıyor. Düzeltme Bir önceki sayımızda Aktüel başlığı altında yer alan “Tafot Hurdacılar Sitesi Fotoğraf Avı” başlıklı yazı Aviyonik Tasarım Mühendisi Özgür Altay tarafından hazırlanmıştır. Daha önceki sayımızda yazı isimsiz olarak yayınlanmıştır. Bu aksamadan dolayı özür diliyor başarılarının devamını temenni ediyoruz. EN ÇOK SATAN KİTAPLAR LİSTESİ 1. Gizli Anların Yolcusu Ayşe Kulin 6. Prag Mezarlığı Umberto Eco 2. Od İskender Pala 7. Ateistler için Din Alain de Botton 3. Karatay Diyeti Canan Efendigil Karatay 8. İskender Hasan S. Sever 4. Kabil Jose Saramago 9. İçimizdeki Zalim Emre Kongar 5. Steve Jobs Walter Isaacson 10. Bir de Baktım Yoksun Yekta Kopan KİTAP KURDU İÇİMİZDEKİ ZALİM Emre KONGAR REMZİ KİTABEVİ Pek çok özelliğinin yanısıra aynı zamanda bir toplumbilimci olan Emre Kongar büyük bir duyarlılıkla içimizdeki zalim’in izini sürüyor. Psikolojinin ve sosyolojinin kesişme noktalarında karşımıza çıkan “zulüm” kavramını günümüzün toplumsal olguları açısından yorumluyor. BİR DE BAKTIM YOKSUN Yekta KOPAN CAN YAYINLARI Yekta Kopan okurunu kentler, kitaplar, resimler, şarkılar, fotoğraflar ve insanlar arasında gezdiriyor. Çok iyi bildiğimiz ama unutmaya çalıştığımız anıları hatırlatıyor. Belki de size öyküyü sevdirecek, bir solukda okuyacağınız ama bitirmek istemeyeceğiniz altı öyküden oluşan bir kitap. TAI’NİN SESİ • ARALIK’ 2011 55