“Piyasalar Türkiye`nin ekonomik performans›na inan›yor”
Transkript
“Piyasalar Türkiye`nin ekonomik performans›na inan›yor”
L‹DERL‹K Esra Türk: “Piyasalar Türkiye’nin ekonomik performans›na inan›yor” “Y›lbafl›nda Yeni Türk Liras›na geçiflle birlikte, birçok say›l› uluslararas› kurulufl, ülke, banka ve flirket Yeni Türk Liras› cinsinden bono ihraç edebilmek için yar›fl içindeler.” 24 •Leaders Haziran 2005 A BUSINESS LEADER Esra Türk: “Markets trust Turkey’s economic performance.” You have a very successful international career. Would you please tell us a bit about yourself? I graduated from the Management Department at Bo¤aziçi University in 1988. Upon the advice and support of my lecturers at university, in particular that of Turhan Esener, Güven Alpay and Deniz Gökçe, I did an MBA at UCLA which I comp- HÜSEY‹N KÜLAHÇIO⁄LU, EMBA’05 leted in 1990 when the US economy was in a h.kulahcioglu@superonline.com pretty dreadful state. However, at a recruitment lunch held by Bankers Trust Company, I met the head of the Credit Division who turned out to be Uluslaras› düzeyde çok baflar›l› bir kariyere sahipsiniz. Okuyucular›m›za biraz kendinizi tan›tabilir misiniz? Bo¤aziçi Üniversitesi Iflletme Fakültesi’nden 1988’de mezun oldum. Üniversitede hocalar›m›n verdi¤i destek ve referanslarla (Turhan Esener, Güven Alpay ve Deniz Gökçe), Amerika’da University of California Los Angeles’da (UCLA) MBA program›na bafllad›m ve ihtisas›m› Finans üzerine yapt›m. 1990 y›l›nda mezun oldu¤umda, o zamanlar Londra’da yabanc› bankalarda flimdiki kadar çok Türk çal›flm›yordu ve Türk piyasalar› baflka bir çok ülkede oldu¤u gibi bugünkü kadar d›fla aç›k de¤ildi. Benim flans›m Bo¤aziçi’ni bir sömester erken bitirdi¤im için o zamanlar Bankers Trust Company ve Türkiye Is Bankas›’n›n ortak kurmufl oldu¤u Türk Merchant Bank’da 5 ay boyunca Kurumsal Finansman ve Sermaye Piyasalar› bölümlerinde staj yapmak oldu. UCLA’de yaz staj›m› Procter & Gamble’in finans bölümünde çal›flarak geçirdim. Bu benim için çok güzel ve önemli bir tecrübe olmakla beraber mezun oldu¤umda bir flirketten ziyade uluslararas› bir bankada çal›flmak ve bankac›l›¤› ö¤renmek istedi¤ime karar verdim.. Benim UCLA’den mezun oldu¤um sene Amerikan ekonomisi çok kötü durumda oldu¤u için birçok s›n›f arkadafl›m gibi ben de hepimizin hayali olan Wall Street’de ifl bulamad›m. Fakat Bankers Trust Los Angeles ofisinin dü- zenledi¤i bir recruitment yeme¤i program›nda tan›flt›¤›m kredilerden sorumlu bir yetkilinin referans›yla Londra ofisinde Kurumsal Finansman bölümünde ifle bafllad›m. O s›ralar Bankers Trust türev piyasalar›nda bir numarayd›. Kurumsal Finansman bölümünde 2.5 sene çal›flt›ktan sonra Bankers Trust’in Londra’da türev bölümüne geçtim ve 8 ay Türev Fiyatland›rma ve Yap›land›rma e¤itimi ald›m. Sonra da Geliflmekte Olan Piyasalar Bölümünde bölgesel olarak Türkiye, Macaristan ve Polonya a¤›rl›kl› çal›flmaya bafllad›m. Bankers Trust’da 6 sene çal›flt›ktan sonra Union Bank of Switzerland’in Londra ofisinde çok daha genifl bir bölgeden sorumlu olarak ve yap›land›r›lm›fl türev ürünlerinin yan›s›ra Eurobond piyasalar›ndan sorumlu olarak göreve bafllad›m. Fakat 1997 sonlar›nda UBS’in SBC ile birleflmesinden sonra ilk olarak Credit Suisse First Boston’a Türkiye Masas›na ve daha sonra Dresdner’e geçtim ve Türkiye masas›n› kurdum. 1999’dan beri Dresdner Kleinwort Wasserstein’de Türkiye Masas›ndan sorumlu olarak Sermaye Piyasalar› ve Yap›land›r›lm›fl Finansman orijinasyonu görevinde çal›fl›yorum. Bo¤aziçi’nde ald›¤›n›z e¤itimin ve kazand›¤›n›z dünya görüflünün kariyerinize nas›l bir katk›s› oldu? a close friend of the General Manager of Turkish Merchant Bank – a joint venture between Bankers Trust Company and Türkiye ‹fl Bankas› - where I had done an internship, immediately after having graduated from Bo¤aziçi University. That meeting led to an interview as a result of which I began working in the Corporate Finance Division at Bankers Trust in London, only to be seconded to Frankfurt in the following year because of complications that arose in connection with extension to my UK work permit. In those days, Bankers Trust topped the list in the field of derivatives. After having worked for two and a half years in its Corporate Finance Division, I joined the company’s Derivatives Division in London where I was trained in the structuring and pricing of derivatives, following which I began to work in the Emerging Markets Division where I focused primarily on Turkey, Hungary and Poland. After having worked for six years at Bankers Trust, I joined the Union Bank of Switzerland’s office in London where I was entrusted with the responsibility of overseeing a much wider region, as well as being in charge of structured derivatives and the Eurobond markets. At the end of 1997, following the merger between UBS and SBC, I left UBS and moved to Credit Suisse First Boston from where I moved to Dresdner where I established the Turkey desk. Since 1999, I have been working as head of the Turkey desk at Dresdner Kleinwort Wasserstein in charge of Capital Markets and Structured Finance Issues. Leaders June 2005 • 25 L‹DERL‹K “17 Aral›k 2004 tarihinden itibaren ‘convergence’ fonlar› da Türkiye ile ilgilenmeye bafllad›. Bu fonlar eskiden Polonya ve Macaristan’a yat›r›m yaparlard› fakat flimdi bu alanda Türkiye yer al›yor.” What has been the contribution of your studies at Bo¤aziçi University and the impact it has had in general on your professional career? I certainly had no difficulty whatsoever during the training programs that we had to follow when I first began to work in the banking industry. The theoretical background I had acquired in Özer Ertuna and Mine U¤urlu’s courses as well as such specialist topics as derivatives, company/corporate valuation theories and statistics helped me immensely. I have now been working in banking for fifteen years and I can vouch for the fact that the education, discipline and world view I was exposed to in the Department of Management at university have helped me immensely in my professional career. I have come to appreciate more fully the caliber of my former lecturers with whom I still keep in touch. Professor Gökçe, for instance, whenever I bring foreign investors over Bankac›l›kta ilk çal›flmaya bafllad›¤›mda e¤itim programlar›nda hiçbir s›k›nt› çekmedim. Bo¤aziçi Üniversitesi’nde Özer Ertuna ve Mine U¤urlu’nun finans derslerinde ö¤rendi¤im teorilerin ve Master program›nda ald›¤›m türev ürünleri, flirket de¤erleme teorileri ve istatistik derslerinin çok faydas›n› gördüm. 15 senedir yat›r›m bankac›l›¤›nda çal›flmaktay›m ve Bo¤aziçi ‹flletme Fakültesinde ald›¤›m e¤itimin, disiplinin ve dünya görüflünün bütün kariyerim boyunca çok faydas›n› gördüm, hocalar›m›n de¤erini çok daha iyi anlad›m. Bugün halen hocalar›mla irtibat halindeyim. Özellikle Deniz Hoca ne zaman yabanc› yat›r›mc›lar› Türkiye’ye getirsek sa¤olsun hep kendileriyle görüflmeyi kabul edip Türk ekonomisindeki geliflmeleri en güzel flekilde yabanc›lara anlat›yor. to Turkey, readily agrees to meet them and presents an excellent synopsis of the Turkish economy. How would you rate Turkey’s debt capacity as compared to that of other emerging markets? How much confidence, in your opinion, do European investors have in Turkey? The Turkish Eurobond spread-tightening would indicate that markets do have confidence in the Turkish economy. Investors worldwide, whom we represent, are very keen to invest more in Turkey. There is also much interest in international bonds issued by large banks and financial institutions. On the downside however, the biggest complaint is the shortage of commercial 26 • Leaders Haziran 2005 Türkiye’nin borçlanabilme kapasitesini di¤er geliflmekte olan piyasalara k›yasla nas›l de¤erlendiriyorsunuz? Siz konumunuz itibar›yla yabanc›lar›n Türkiye’de devlet ka¤›d› ve hisse senedi almas›nda kilit bir pozisyondas›n›z. Avrupal› yat›r›mc› Türkiye’ye ne kadar güveniyor? Türk Eurobond’lar›n›n getirisindeki daralmaya bakt›¤›m›zda, piyasalar›n Türkiye’nin ekonomik performans›na inand›¤›n› görüyoruz. Bizim dünya çap›nda irtibatta oldu¤umuz tüm yat›r›mc›lar Türkiye’ye daha çok yat›r›m yapmak istiyorlar. Ayr›ca belli bafll› banka ve flirketlerden gelecek uluslararas› bono ihraçlar›na da ilgi büyük. Yaln›z herkesin bir flikayeti var: yeterli miktarda yat›r›m yapacak ka¤›t yok piyasada. 17 Aral›k 2004 tarihinden itibaren “convergence” fonlar› da Türkiye ile ilgilenmeye bafllad›. Bu fonlar eskiden Polonya ve Macaristan’a yat›r›m yaparlard› fakat flimdi bu alanda Türkiye yer al›yor. Her ne kadar Türkiye’nin borçlanma seviyeleri di¤er aday ülkelerden – ki bu ülkelerin rating’leri Türkiye’den daha iyi daha yüksek olsa da, Latin Amerika’ya bakt›¤›m›zda Türkiye’nin borçlanma seviyeleri Türkiye ile benzer rating’e sahip ülkelere k›yasla çok daha düflük bir çizgide. Yat›r›mc›lar›n bir piyasaya güven duymas›n›n bir baflka göstergesi de yurtiçi piyasalar›n geliflmesi ve büyümesi. Y›lbafl›nda Yeni Türk Liras›na geçiflle birlikte, birçok say›l› uluslararas› kurulufl, ülke, banka ve flirket yeni Türk liras› cinsinden bono ihraç edebilmek için yar›fl içindeler. Bu bonolar Avrupa’da kurumsal ve bireysel yat›r›mc›lara sat›l›yor. fiu ana kadar Eurolira piyasas›n›n hacmi $6 milyar› aflt› ve yat›r›mc›lar uzun vadeli ka¤›tlara prim ödemeye haz›rlar. Bir ülkenin kendi paras›na yat›r›m yapmak yat›r›mc›lar›n o ülkeye olan güveninin en sa¤lam göstergesi ki Türkiye bu sene çok büyük bir ölçekte bu güveni kazanmay› baflard›. Bildiginiz gibi 1994 ve 2001 krizine yol açan etken, büyük miktarda s›cak paran›n aniden ürkerek ülkeyi terketmesiydi. Türkiye’nin, eski dönemlerde oldu¤u gibi miktar olarak sürekli büyüyen cari aç›k A BUSINESS LEADER sorunu var. Bu konuyu nasil degerlendiriyorsunuz? Türkiye’nin cari ifllemler a盤›n›n finansman› yabanc› yat›r›mc›lar›n yak›ndan izledikleri bir konu. Fakat onlar cari a盤›n büyüklü¤ünden ziyade nas›l finanse edildi¤ini takip ediyorlar. D›fl ticaret a盤› cari a盤›n arkadas›ndaki en büyük neden. Fakat ticari a盤›n yüksek olmas›n›n nedeni ara mallara ve yat›r›m mallar›na olan yüksek talep ki ayn› zamanda GSMH’n›n sürekli olarak büyüyebilmesindeki en büyük etkenlerden biri bu. Türkiye hammadde üretmeyen ve geliflmekte olan bir ekonomiye sahip, dolay›s›yla d›fl ticaret a盤› olmas› son derece do¤al (özellikle GSMH’n›n yüksek büyüme h›z›n› göz önünde bulundurdu¤umuzda ve enflasyonun düfltü¤ü bir ortamda). Bu yüzden, e¤er örne¤in, cari a盤›n %60-70’i Do¤rudan Yabanc› Sermaye taraf›ndan karfl›lan›yor olsayd›, yat›r›mc›lar bu konunun bu kadar üzerinde durmayacaklard›. Geçmiflte ve flu an üyelik süreci devam eden bir çok AB’ye aday ülke nitekim Türkiye’den çok daha yüksek cari aç›k tafl›d› ve tafl›yor fakat ülkelerine yeterli miktarda Do¤rudan Yabanc› Sermaye girifli oldu¤u için yat›r›mc›lar bu durumdan endifle duymuyorlar. Son zamanlarda h›z kazanan özellefltirmelerin, Do¤rudan Yabanc› Sermaye eksi¤ini kapama konusunda yeterli olaca¤›n› düflünüyor musunuz? Özellikle bankac›l›k sektöründe kay- dedilen art›fl çok olumlu bir geliflme ama tabii ki yeterli de¤il. Arkas›n›n gelmesi, birkaç büyük özellefltirme projesinin tamamlanmas› gerekiyor. E¤er Türkiye’ye planland›¤› gibi $8 milyar civar›nda Do¤rudan Yabanc› Sermaye girifli olursa bu bir rekor olur ve piyasalarda çok olumlu alg›lan›r. Türkiye’de reel faizlerin düflmesi ve FED’in kontollü faiz artt›r›m› siyaseti, Türkiye’ye olan ilgiyi orta vadede sekteye u¤rat›r m›? Türkiye, s›cak para ile finasmana alternatif olarak nas›l bir politika izlemeli? Geçen senenin sonundan itibaren, Merkez Bankas› reel faizleri, enflasyon hedeflerini ve büyüme h›z›n› da göz önünde bulundurarak %4 ile 5 seviyesine indirgemifl gözüküyor. Düflüfl h›z› yavafllasa da düflme trendindeki enflasyondan dolay› faizlerinin daha da indirilmesi bekleniyor. Baz› ekonomistler özellikle s›cak para girifli, beklenen yüksek büyüme performans› ve tekstil ihracat›na yönelik Çin’den gelebilecek olas› rekabeti göz önünde bulundurarak Merkez Bankas›n›n faizleri indirirken daha temkinli davranmas› gerekti¤ini düflünüyorlar. Sizin de bahsetti¤iniz gibi Merkez Bankas›’n›n faizleri indirme e¤ilimi Amerika’n›n ve Türkiye’nin portföy yat›r›mlar› aç›s›ndan flu s›ralar bafl rakibi olan Brezilya’n›n faizleri artt›rma e¤iliminin tam aksi yönünde. Brezilya’daki gerçek faizler faiz artt›r›mlar› ve Türkiye’den birkaç paper to invest in. Since December 17, 2004, Turkey has been of interest for convergence funds, which previously used to flow into Poland and Hungary. Another indication of investor confidence is the degree of maturation of the domestic market. With the introduction of the new Turkish currency at the beginning of this year, several international institutions, sovereigns, banks and companies and corporates have been fiercely competing with each other to export YTL denominated bonds which are bought by institutional and individual investors in Europe. Given that the economic crises in 1994 and 2001 were triggered by the flight of hot money from Turkey and that the country, as in the past, continues to suffer from a growing current account deficit, what would you suggest? Leaders June 2005 • 27 L‹DERL‹K Although investors are keeping close watch on that deficit is financed, they’re more concerned as to by which means it is financed. The trade deficit is driving the current account deficit, which in turn stems from the demand for intermediary and investment goods that largely account for the continued growth in GDP. Had, 60 to 70 percent of the current account deficit been covered by FDI, investors would not have dwelled on this issue as much, as we witness in former and current EU candidates who have had much higher current account deficits than Turkey. Do you think that the fall in real interest rates in Turkey combined with a controlled increase in interest rates by the Fed would have a reverse effect vis-à-vis the medium term interest towards the country? As you pointed out, the tendency by the Turkish Central Bank towards the lowering of interest rates runs completely against what one of both US’s and Turkey’s arch competitors, Brazil is doing at present which is to raise its interest rates. We should think of Brazil as a serious contender in the race for portfolio investments. What do think of the Turkish banking sector? Would you say that the tighter measures introduced in the aftermath of the 2001 crisis are enough? I believe that Turkish banks are today sufficiently capitalized. Banks are back in profit and the proportion of non-performing loans shows a decline. The proposed new banking legislation will reinforce the regulatory framework and bring Turkish banking more in line with EU standards. What are your thoughts on Turkey’s efforts to become a full member of the EU? Despite the outcome of the French referendum and the early elections in Germany, I believe that accession talks will begin as originally proposed on the 3rd of October. It would probably be fair to say that Turkey’s entry may not be as smooth as that of the other candidates, however, my personal view is that pursuing the EU path and implementing economic, financial and social reforms shall be of great benefit to Turkey. The real question is whether or not in 10 or 15 years from now when Turkey is eligible to become a full-fledged member, she should still be insisting on joining the EU. < 28 • Leaders Haziran 2005 puan daha düflük olan enflasyonu sayesinde Türkiye’ye göre çok daha yüksek ve üstelik Brezilya cari a盤› olmayan bir ülke. Bu nedenlerden dolay› Brezilya portföy yat›r›mlar› giriflinde Türkiye ile ciddi rekabet eden bir ülke. S›cak para politikas›na alternatif daha evvel bahsetti¤imiz gibi uzun vadeli sermaye giriflini yani FDI’y› sa¤lamak. Bugün bankac›l›k sektöründe sermaye yeterlidir, bankalar karl›l›¤a geçmifl ve takibe al›nan kredilerin oran› düflmektedir. Bildi¤iniz gibi, yeni bankac›l›k kanunu mecliste. Bu kanun bankac›l›k sektörünün hukuki çerçevesini, özellikle düzenleme ve denetlemeyi daha da güçlendirecek ve AB standartlar›na daha yaklaflt›racakt›r. Biraz da Türkiye Bankac›l›k Sektörü hakk›nda konuflal›m. 2001 krizinden sonra bankac›l›k sektörü oldukça yo¤un bir denetime tabi. Sizce yap›lanlar yeterli mi? 2000 y›l›n›n sonunda ve 2001 y›l›n›n bafl›nda gerçekleflen finansal krizi takiben bankac›l›k sektörünün flartlar›n› iyilefltirmek ve banka bilançolar›n› güçlendirmek için bir program uygulanm›flt›r. TMSF zay›f bankalara müdahele etmifl, sistemin kur riski Merkez Bankas›n›n döviz sat›fllar› ve Hazinenin Türk Liras›n› döviz ka¤›d›na çeviren takas ifllemleriyle azalt›lm›fl, BDDK üçlü denetimini tamamlam›fl ve flirket borçlar›n›n yeniden yap›land›r›lmas› için Istanbul Yaklafl›m› uygulanm›flt›r. Devlet bankalar›nda ise, Emlak Bankas› kapat›lm›fl, Ziraat Bankas› ve Halkbank’›n ise görev zararlar› ve overnight pozisyonlar› kapat›larak sermaye yap›lar› güçlendirilmifl, 800 kadar flubeleri kapat›lm›fl ve yeni yönetim getirilmifltir. Bütün bunlar sistemdeki banka say›s›n› 80’den 49’a indiren, radikal ve genifl boyutlu bir reform program›n›n bir parças›d›r. AB üyeli¤inin gündemde oldu¤u bugünlerde bu konudaki görüfllerinizi alabilir miyim? 29 May›s’da Fransa ve Hollanda’da yap›lm›fl olan referandumlar ve Almanya’da yeni ortaya ç›kan erken seçimler Türkiye’nin AB’ye girifl müzakeresine belirsizlik getirecek etkenler. Ama yine de, benim flahsi kanaatim, AB ile yap›lacak müzakerenin planland›¤› gibi 3 Ekim’de bafllayaca¤› yönünde. AB’nin farkl› bir ad›m atmas› bence art›k çok zor. Yine de bu etkenlerden dolay› ciddi bir belirsizlik olaca¤› kaç›n›lmaz gözüküyor. fiu çok aç›k gözüküyor ki Türkiye’nin Avrupa Birli¤ine girifli di¤er aday ülkeler kadar kolay olmayacak. Buna ra¤men benim görüflüm Türkiye’nin AB yolunu izlemesinden ve ekonomik, finansal ve sosyal alanlarda reform program›n› uygulamas›ndan çok kazançl› ç›kaca¤›. Bence düflünülmesi gereken esas konu Türkiye 10-15 y›l sonra tam üyeli¤e haz›r oldu¤unda cidden Avrupa Birli¤ine girmeyi istemeli mi? <