Afet Tıbbı ve Hastane Afet Organizasyonu Amaç Afet tipleri AFET
Transkript
Afet Tıbbı ve Hastane Afet Organizasyonu Amaç Afet tipleri AFET
Amaç Afet Tıbbı ve Hastane Afet Organizasyonu Afet tanımı ve örnekleri Afet planlamasının prensipleri Hastane afet planının özellikleri Yrd. Doç. Dr. Cem Oktay Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı Afet tipleri AFET Doğal afetler Doğal olmayan afetler (insan kaynaklı) Bir sistemin müdahale ve yanıt kapasitesini aşan her türlü olay Klasik Tanımlar Hastanelerin etkilenmesine göre Olayın etiyolojisine göre Kaynakların yeterliliğine göre PICE Doğal afetler Tornado Kasırga Sel Deprem Volkanik patlama Yangın Kuraklı/kıtlık 1 Giderek artan afet sayısı!!! Doğal olayın yol açtıkları Yaralı ve kayıplar Tehlikeli maddenin açığa çıkması Yangın Sel Kontamine su Ulaşımın aksaması Elektrik sorunları Binaların yıkılması …….vb. Katrina Kasırgası – 29 Ağustos 2005 2 Yıkım Afet tanımı Tıbbi afetler toplumların sağlık beklentilerinin karşılanması kapasitesinin yıkıcı bir güç tarafından aşıldığı durumlarda ortaya çıkar Kitlesel yaralanma (kayıp) olayları ise insan Tıbbi afet planları KYO’ların yönetimi için hazırlıklardır yaralanmalarının daha belirgin olduğu afetlerdir Klasik Tanımlar Hastanelerin etkilenmesine göre Olayın etiyolojisine göre Kaynakların yeterliliğine göre PICE PICE Önek PICE evresi A Statik Dinamik B Kontrol altında Sistemi bozan Paralitik C Yerel Bölgesel Ulusal Uluslararası 0 I II III Planlanan dış yardım ihtiyacı Yok Az Orta Çok Dış yardım durumu Aktif değil Alarmda Yedekte Gönderilmiş PICE Dinar depremi Senirkent seli İzmir seli Körfez depremi Dinamik, paralitik, yerel, evre III Dinamik, sistemi bozucu, yerel, evre II Dinamik, kontrol altında, yerel, evre 0 Dinamik, paralitik, bölgesel, evre III Yıkıcı olamayan Yıkıcı Bombalama Kar fırtınası Deprem İşçi grevi Yangın Elektrik kesintisi Halk ayaklanması Su kaynaklarının tükenmesi 3 Neden afet planları? Afetler daha etkili ve daha sık meydana gelmekte İnsan nüfusu artıyor Endüstrileşme Şehirleşme Doğal Hastaneler akredite olmak için bu planları yapmalıdır artıyor Öncelikle bölgesel düşünün Bedel-etkin olun Multidisipliner çalışın Afet sırasında insan doğasını anlayın Afetzedeler Acil çalışanları Toplum Medya Öncelikle bölgesel düşünün Hayat kurtarmada en önemli rol ilk yanıtı Basamaklı bir yapı izlenir Düzeyler Polis, itfaiye, sivil savunma, ambulanslar, Kentsel Bölgesel Ulusal Lokal (kentsel) sistem veren bölgesel ekiplerdir En etkili afet yanıt sistemleri bölgesel hastane öncesi hizmetler, aciller ve hastaneler ile yapılır Geçmiş deneyimlerden ders al Öncelikle bölgesel düşünün Afetler daima öncelikle yerel kaynakları etkiler çevre değişiyor çok hızlı Afet planlamasının prensipleri Neden afet planları? Kurbanlar kaçabildiklerinde lokal hastane ve acil servisler yaşam kurtarıcı rol oynar Hemen tüm triaj, dekontaminasyon ve doktor ve paramedikler başlangıç tedavisel işlemleri acil Kentsel (lokal) acil tıp hizmeti tüm afet servislerde verilir,Hastane afet planları planlamasının anahtar kompanentidir kentsel sistemle entegre olmalıdır 4 Bölgesel afet sistemleri Ulusal sistemler Ulusal sivil savunma grupları Sağlık Bakanlığı 12-24 saatte aktive olabilir Sivil Savunma Genelde dekontaminasyon, güvenlik, iletişim, transport Ulusal afet kriz merkezi ve temizleme işleminden sorumludurlar Ülkemizde sivil savunma bu konuda henüz güçleniyor Askerler Neler yaparlar? Kurumları yönlendirir Finansal kaynakları organize eder Eşgüdüm sağlar Multidisipliner olun Etkin planlama için İtfaiye Polis Sağlık Müdürlüğü Diğer hastaneler Askeriye Ulusal ve ulusal olmayan organizasyonlar Katılan kurumların organizasyonu için yatay ya da şemsiye tipi yönetim planlaması gerekir Bedel-etkin olun Kaynaklar sınırlıdır Her zaman bölgenizdeki risklere uygun planlamalar yapın Deprem kuşağı Trafik kazaları Seller ….. Hastane Planları Hastane planlarınız bölgesel ve ulusal planlar ile entegre olmalı En az yılda iki kez tatbikatlar ile bu iletişim devamlılığı sağlanmalı 5 İkna edici olun İnsanların çoğu afet planları ile ilgilenmezler Basit ve bedel etkin öneriler destekleyicilere çekici Afet sırasında insan doğasını anlayın gelebilir Bir afet sonrası proje üretmek için en uygun zamandır İlginçtir ki felaket ne kadar büyük ise destek de o kadar büyük olmaktadır Afetzedeler - Kurbanlar Genelde emlaklarından gitmek istemezler ve boşaltmaya direnirler Acil servis çalışanları da kendi ailelerini ve mal varlıklarını merak eder, endişe duyarlar Kaçanlar doğruca hastanelere gider Genellikle ambulansı beklemezler Hastane öncesi hizmetlerin kapasitesi düşük, kurbanlar ile uğraşır Daha çok insanların neleri yapmayı isteyecekleri ile organizasyon kur, yapmak zorunda oldukları ile değil Afet sırasında insan doğasını anlayın Tüm kilit insanları sürece katmalısınız Ne kadar insan planlama sürecine dahil olursa o kadar insan anımsayacaktır Görevlendirmelerde insanların sorumlulukları kendi işleri ile ilgili olsun, işinin doğasını yansıtsın Pratik yapmak esastır ve yılda en iki tatbikat yapılmalıdır Masabaşı toplantılar da son derece yararlıdır Planların bulunması gereken en iyi yer insanların aklıdır Her sağlık hizmeti sistemi kendi hassaslıklarına ve gereksinimlerine sahiptir Hepsi kendine özgü planlarını üreteceklerdir Sabit bir format maalesef yoktur Planlar ayrıca ‘bağış afeti’ için de yapılmalıdır 6 Halk Medya Halk genellikle tanıdıkları ve akrabalarından bilgi almak isterler Telefon olanakları Kesintisiz güç kaynağı ile birlikte Hastane planının gereklilikleri Tanımlama Koordinasyon ve kontrol HAP (HEICS) Aktivasyon planı Uyarma Komuta zinciri Uygulama fazları Komuta merkezi Komuta Kayıt işleyişi merkezi Trafik akışı Triaj Dekontaminasyon Tedavi alanları Özel alanlar Aile Hastanelerde: aciliyetin önceliğini belirlemek ve sınıflandırmak, hastaların güvenliğini ve acil serviste daha hızlı bir şekilde değerlendirilmelerini sağlamaktır. Afette: “Daha çok sayıda insan için, daha çok şey yap” Morg Triaj Triaj alan güvenli, görünen ve ulaşılabilir olmalıdır Acilin Seçmek, ayıklamak, sınıflandırmak alaları Medya Bilgi isteyecektir TRİAJ Gönüllüler Triaj girişi muhtemel en iyi yerdir Çok sayıda insanı karşılayabilir olmalıdır Olası bir hasarlanmaya karşı alternatif bir alan da olmalıdır Yeniden değerlendirmenin yapıldığı devamlılığı olan bir süreçtir En iyisi en basit ve tanıdık triaj sistemidir START sistemi en popüler olanıdır 7 START: Simple Triaj And Rapid Treatment system Minimal kategori: Yürüyebilen hasta, gözlem ünitelerine gönder Umutsuz kategori: Solunum eforu olmayan hasta, atlanır ve müdahale edilmez (siyah) Acil kategori: Anormal solunum, takipne, gecikmiş kapiller geri dolum, siyanoz, bilinç durumu bozukluğu, radyal nabzı alınamayan hasta. Hemen acilen hastaneye sevk Geciktirilebilir kategori: Geride kalanların hepsi. Bakım için aceleye gerek yoktur START Simple Triaj And Rapid Treatment Yeşil - yürüyen yaralılar Kırmızı - acil (derhal müdahale) Sarı - geciktirilebilir Siyah - ölü Solunum START Yok Yok Kurtarılamaz START Var Havayoluna pozisyon ver ≥30 Var <30 Radial Acil Acil Yok Var Kanama Bilinç Acil Emirlere uyma Yok Acil Var Geciktirilebilir Afet Triajında Bazı Özellikler HASTANE ÖNCESİ YANIT Daha Önceden Olan Bir Hastalık ve Çoklu Yaralanmanın Olay Komuta Sistemi (Incident Command System – ICS) Etkisi Olay komuta Travmatik Olmayan Aciller Operasyonlar bölümü Özel Triaj Kategorileri Planlama bölümü Lojistik bölümü Finans bölümü 8 Küçük çaplı çoklu yaralanmalı olaylarda Geniş çaplı çoklu yaralanmalı olaylarda Komuta Komuta Kaynak Kurtarma-Çıkarma Tedavi Taşıma Destek Kurtarma-Çıkarma Triaj Tedavi Taşıma Incident Command System Afet Yanıtının Evreleri Diğer konu başlıkları Planlama Afetlerde Hemşirelik Hizmetleri 2. Aktivasyon Hastane Afet Planı (HAP) 3. Uygulama 4. Düzelme 1. Giriş Afet ve Triaj Görev tanımları Formlar, renkler, yelekler, kodlar Yapısal olmayan tehliklerin azaltılması – risk analizi Örnek stratejiler: Tahliye, HAP aktivasyonu, Örnek formlar Uygulama 9