Farklı Ülkelerde İnternetin Etkileri Raporu
Transkript
Farklı Ülkelerde İnternetin Etkileri Raporu
BAŞBAKANLIK AİLE VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ LÜKSEMBURG’DA 20 - 21 HAZİRAN 2007 TARİHLERİNDE TOPLANAN SAFER INTERNET FORUM 2007 KONULU ULUSLAR ARASI İKİNCİ KONFERANS KATILIM RAPORU Ankara-2007 1 SUNUŞ Dünya genelinde internet kullanımının yaygınlaşması önemli bazı sorunları gündeme getirmiştir. Var olan ve olası sorunlara karşı toplumları, daha küçük sosyolojik birimleri, kurumları ve insanları bilinçlendirmek gerekmektedir. Bilinçlendirmenin birinci aşamasında tehlikeye (sorunlara) karşı farkındalık yaratmak gelmekte, daha sonraki aşamalarda zararlı yayınları, özellikle çocuklara yönelik olanları, önleyici müdahale yoluna gidilmesi konusunda tüm dünyada bir fikir birliğine varılmıştır. Zararlı yayınların önlenmesi için öncelikle bilgi ve görüntü kaynaklarının, ağ bağlantılarının ve son aşamada kullanıcıların eli altındaki bilgisayarın denetimi belli başlı uygulamalardır. Bu konuda, özellikle gelişmiş ülkeler hem sorunların somutlaştığı olaylarda ve olguların tanımında hem de bunların önlenmesinde ciddi mesafeler kat etmiştir. Türkiye’de de internet kullanımı son zamanlarda artmış ve olumsuz kullanımlardan doğan sorunlar kendini göstermiştir. Bu nedenle koruyucu önlemlerin alınmasının gerekliliği, teknik yanının dışında, toplumsal ve kültürel yönüyle de kendini hissettirmiştir. Gelecek zamanlarda internet kullanımının yaygınlaşması, buraya özellikle cep telefonlarını da katmak gerekiyor, Türkiye için genç nüfus potansiyeli de düşünülür ise bir dizi sorunlar yumağını karşımıza çıkaracaktır. Bu sorunları önceden görmek, gelecekteki önlemlerin alınmasında bir dizi kestirimde bulunmak ve siyasalar ile uygulamaları somutlaştırmak ulusal ve bireysel bazda önlemleri zorunlu kılmaktadır. Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Anayasa’nın ve kuruluş kanunun kendisine verdiği görev ve yetkileri çerçevesinde başta aile ve onun önemli bir üyesi olan çocukları internetin zararlarından korumak amacıyla oluşturulacak siyasaların içinde yer almak, hatta bu tür siyasalara ön ayak olmak istemiştir. Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü bu amaçla internetin zararlarına karşı korunma yolunda Avrupa Komisyonu programına başvuru girişiminde bulunmuştur. Bu girişim çerçevesinde Dış İlişkiler Dairesi’nin yürüttüğü çalışmalar Avrupa Birliği ve 2 diğer ülkelerin yürüttüğü çalışmaları öğrenmeyi sağlamış ve bilgi birikiminin artırılmasını sağlamıştır. Türkiye’de yapılan çalışmaların da önemli bir mesafe kat ettiği, bazı kurumların kişilerin bu yönde araştırmalar yaptığı anlaşılmıştır. Bu kapsamda ulaşılan bilgiler arasında Devlet Planlama Teşkilatı’nın 2007 -2010 yılı stratejik eylem planı kapsamında bu konuda devlet kurumlarına yükümlülükler vermiş olduğuna ulaşılmıştır. Özellikle Emniyet Genel Müdürlüğümüzün sanal suçlarla ilgili birimi uygulamanın içindeki kuruluş olarak yer almaktadır. Ayrıca hükümetimiz tarafından 24 Temmuz 2006 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan kanun teklifi ile internet konusunda bilinçlenmenin sağlanması yoluna girilmiştir. Kurumumuz Avrupa Komisyonuna yapılacak olan programa katılım başvurusu talebinin öncesinde uluslar arası düzeyde, güvenli internet kullanımı konusunda, neler olup bittiğinin anlaşılması, nelerin tartışıldığının, nelerin uygulandığının bilinmesi için girişimlerini sürdürmektedir. Bu kapsamda, kurumumuz tarafından 20-22 Eylül 2006 tarihinde Yunanistan’nın Selanik kentinde toplanan “We Want Safer Children Online” (İnternette Daha Güvenli Çocuklar İstiyoruz) konulu toplantıya dinleyici olarak katılım sağlanmış ve izlenimlerde bulunulmuştur. Yunanistan’daki toplantıda genellikle, internet ve yeni teknolojilerin güvenli kullanımının teşvik edilmesi, özelde de çocuklarda ve gençlerde farkındalık yaratılması ve Internet ile yeni medya teknolojileri aracılığı ile yayılan zararlı içerikle mücadele vurgulanmıştır. Bu toplantıyı izleyen zaman zarfında Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü konu ile ilgili diğer kamu kuruluşları ile ilgili toplantılara katılmış, “Microsoft” firması ile temasa geçerek işbirliği olanaklarını araştırmıştır. Bu girişim sonucunda, UNICEF’in de desteği alınarak, Genel Müdürlüğümüz bilinçlendirme amaçlı bir kitap, kitapçıklar ve afişler hazırlamıştır. Kamu kuruluşu-özel kuruluş uluslar arası kuruluş iş işbirliği çerçevesinde yapılan söz konusu bu çalışma, kamuya ücretsiz dağıtılarak “farkındalık ”ve “bilinçlendirme” anlamında bir girişimde bulunulmuştur. Ayrıca, Genel Müdürlüğümüz 20-21 Haziran 2007 tarihinde Lüksemburg’un başkenti Lüksemburg kentinde toplanan “Safer Internet Forum 2007” toplantısını da dinleyici olarak izleme girişimlerinde bulunmuş ve Bakan Danışmanı Sn. Timur 3 Yalçın, Genel Müdürlük uzmanı Dursun Ayan ve uzman yardımcısı Rahmet Uslu düzeyinde toplantıya katılım sağlanmıştır. Üç oturumda gerçekleşen toplantılarda konuların akışı çerçevesinde gerektiğinde söz alınarak bireysel ve ülke düzeyinde fikir belirtilmiş, toplantı dışı zamanlarda diğer katılımcılarla etkileşim içinde olunarak ülkemizin bu konudaki duyarlılığı dile getirilmiştir. Gerekli alt yapı ve idarî hazırlıklar yapıldıktan sonra Türkiye’nin de bu programda etkin bir katılımcı olarak yer alacağı belirtilmiştir. Ülkemizin katılımı konusunda Avrupalı meslektaşlarımızın teşvik edici konuşmaları olmuş ve Avrupa Komisyonu yetkilileri tarafından da katılımımız gerçekleşir ise maddî desteğin hazır olduğu belirtilmiştir. Lüksemburg kentinin Avrupa Birliği bürokrasisi için ayrılan binalarının yer aldığı semtindeki Jean Monnet binasında gerçekleşen toplantı iki gün sürmüş, birinci günde üç ayrı oturum ve ikinci günde genel değerlendirme oturumları yapılmıştır. Oturumlarda ele alınan konulara ilişkin genel bilgiler ile katılımcılar ve kurumlarına ilişkin bilgiler aşağıda verilmiştir. 4 SAFER INTERNET FORUM AJANDASI Çarşamba 20 Haziran 2007 Jean Monnet Binası, Rue Alcide de Gasperi, Lüksemburg Çalıştay 1: Çocukların Özellikle ‘Grooming’ Yoluyla Online Olarak Cinsel İstismarı ve Bunun Çocuklar İçin Sonuçları Zaman Konu Konuşmacılar Vernon Jones, 09.30 Çocukların Online Olarak Cinsel Save the Children (Çocukları İstismarı-Giriş Koruyalım) Avrupa/ Danimarka 11.20 Konuların Günümüzde Ethel Quayle, Araştırmacı Gözüyle COPINEProjesi, University of Ele Alınış Şekli Cork John Stamnes, 14.00 Aksiyon İçin İhtiyaçları Norwegian National Criminal Belirlemek: Bu konuların Investigation Service( Norveç Gelecekte Ele Alınışı Ulusal Suç Araştırma Merkezi) Dawn Holt and Julie Hewitt, 16.20 Çözümler, İlgili Aktörler ve Children's Services Practitioners Destek İçin Onlara Olan İhtiyaç from the E-Spy Project (NSPCC) John Carr, Chair of CHIS, UK 5 Farkındalığın Arttırılması: Farklı Amaç Gruplarının Çalıştay 2: Farkındalığının Artırılması İhtiyacının Ortaya Konulması Ve Bu Tarzda Aktivitelerin Etkinliğinin Artırılması Zaman 09.30 11.20 Konu Konuşmacılar Çocukların Online Teknoloji Sonia Livingstone, LSE Kullanmaları Farkındalığı Artırmanın Sonuçları ve Amaca Nasıl Ulaşılacağı Janice Richardson, INSAFE Steven Carrick-Davies, Childnet International Sandrine Gobert, Ligaris: The 14.00 Gelecekte Daha Güvenli Bir Help campaign : How to reach Online Ortam Yaratmada the European Youth and Farkındalığı Artırmanın Rolü measure the impact Johnny Lindqvist, Friends.se Egbert Melten, Ogilvy and Joachim Kind, Klicksafe.de Tanja Sterk, SAFE-SI, 16.20 Aktörleri ve Aksiyonları Slovenian awareness node Tanımlamak Peter Behrens, Klicksafe.de, German awareness node 6 Çalıştay 3: Online Teknolojilerdeki Değişimin Sonuç ve Etkileri Zaman 09.30 Konu Konuşmacılar Yeni Teknolojiler-Yeni Christina Bueti, ITU Kullanımlar ? –Var Olan Durum Pekka Heikkinen, NOKIA ile Eğilimler ve Teknolojik Vikky Leach, O2 Gelişmeler 11.20 14.00 16.20 Zoe Hilton, NSPCC Yeni Teknolojiler – Çocuklar İçin Chris Vleugels, Yeni Riskler Free university Brussels Gelecek İçin: Tehlikeleri Azaltma Anne Clarke, ETSI ve Mücadele Seçenekleri Aktörlerin ve Aksiyonların Cecilia von Feilitzen, Nordicom Tanımlanması 7 Perşembe 21 Haziran 2007 Zaman Konu Konuşmacılar Richard Swetenham, 09.30 Açılış Konuşması Bölüm Başkanı, Safer Internet plus Programme 20 Haziranda Yapılmış Olan Üç 10.00 Çalıştayın Özeti Kamu Müzakeresinin Özeti ve Ön Çalıştay Raportörleri Sonuçları 11.00 Son Yapılan “Eurobarameter” Daniel Debomy, Optem Araştırmasının Sonuçları 2007 çalışma programı ve Teklif Çağrıları 12.00 2007 Safer Internet Plus Programı’nın Genel tanıtımı 2007’de Açık Olan Teklif Çağrıları ve Nasıl Başvurulacağı 2007 Teklif Çağrıları İçerisinde Yer Alan Özel Proje Çeşitleri Hakkında Bilgi - Targeted Projects ( Amaçlanmış Projeler) : Hukuk Birimlerinin Yasadışı İçerik Analizini Güçlendirmek -Thematic Networks (Konusal Network): Çocukların İnternet 14.00 Ortamında Korunması İçin Yasa Uygulayıcı Birimler ile STK Ağı Arasındaki Koordinasyonun Kuvvetlendirilmesi -Integrated Networks ( Bütünleşmiş Ağ) : Hotline ( Şikayet Hattı), Awareness Node ( Bilinçlendirme Birimi) ve Helplines ( Yardım Hatları) 15.30 Kapanış 8 ÇALIŞTAYLAR HAKKINDA Birinci Gün 20-Haziran.2007. Çarşamba ÇALIŞTAY 1 ÇOCUKLARIN ÖZELLİKLE ‘GROOMİNG’ YOLUYLA ONLİNE OLARAK CİNSEL İSTİSMARI VE BUNUN ÇOCUKLAR İÇİN SONUÇLARI Birinci çalıştay, “Online-related sexual abuse of children, with a special focus on the process of grooming and the consequences for children (=Çocukların özellikle grooming1 yoluyla on-line cinsel istismarı ve bunun çocuklar açısından sonuçları) “ üst başlığında toplandı. Çalıştayın ilk konuşmasını Danimarka’dan Save the Children kuruluşundan Vernon Jones yaptı. 2 Konuşmasını istismar konusuna giriş niteliğinde bilgiler sağlayacak şekilde hazırlamış olan Jones birkaç soru ile çocukların internette kendilerini gerçekleştirme yolunda aldıkları risklere deyindi. “7-8 yaşlarındaki çocuklar internette ne yapar?” “12-16 yaşları arasında kız çocuklarının internetteki profilleri ve bunların oluşturduğu risk nedir?” 3 Ayrıca New Hampshire Üniversitesince yapılan ve 13-15 yaşlarındaki kızların istismarını konu alan bir çalışmadan bahsederek çocuk istismarı görüntülerinin yaptığı etkiyi belirtti. “Grooming (tensel istismar) sınıflandırması yaparak olgunun görünümleri hakkında “Grooming” sözcüğü “hayvan tımar etmek, özen göstermek, hoş tutmak amacıyla ilgilenmek “anlamında kullanılmaktadır. Buradan türetilerek “hoş bir yaklaşım ve ilgi göstererek çocuk istismar etmek, aldatmak” anlamı verilmiştir. Türkçe “Tensel istismar” kavramı önerilebilir. 2 Mr Vernon Jones, sosyal çalışmada yüksek lisansı yaptı ve çocukların cinsel istismarı ile ilgili çalışan İngiliz kurumlarında çalıştı. 1997’de Danimarka’ya gitti ve Red Barnet, Save the Children Denmark ‘da çalıştı. Çocukların her türlü cinsel istismardan korunması için geliştirilen araştırma programlarında ve korunma uygulamalarında görev aldı. Halen Danimarka hükümeti ile çalışmakta ve sex turizmi ile ilgili konularda çalışmaktadır. 3 Örneğin bu konuda Türkiye için çarpıcı bir bilgilendirici film yaptırılarak belli başlı kanallarda yayımlanması sağlanabilir. 1 9 bilgi verdi. “Yabancı tehlikelidir” uyarısına dikkat çekip “ “Ergen kurbanlar” konusuna deyinerek çocuk pornografisi ile ilgili mücadele yollarına deyindi. İkinci konuşmacı Cork Üniversitesi, COPINER Projesi’nden Ethel Quayle 4 “How are the issues dealt with today - the research perspective? (=Konular günümüzde nasıl ele alınıyor – Araştırmacı gözüyle-)“ adlı sunumu yaptı. Sunumunda tanımlanmış örnek suç olgularından hareket (Patrick Green Case ve Adrian Ringland Case) ederek tensel istismarın çözümlenmesine yönelik bilgiler verdi. Öncelikle tensel istismarın bugün ortaya çıkan bir olgu olmadığını belirtti. Örnek olgulardan hareket ile kurbanların % 66’sının kız olduğunu bunlardan ¾’ünün 14 yaşından büyük olduğunu, % 22’sinin 10-13 yaşları arasında olduğunu, buluşmaların % 97’sinin on-line olduğunu belirtti. Kurbanların kendilerini açığa vurmak isteyen kişiler olduğunu, internet ve cep telefonu kullanmanın bunda etkili olduğunu, kendini yalnız hissetme duygusunun istismara gidenlerde daha çok görüldüğünü, arkadaşlık ilişkilerinde risk oranının yüksek olduğunu, kendini tatmin (masturbation) ve istenmeyen seks araçlarının tanıtılmasının ve önerilmesinin istismara giden yolda önemli göstergeler olduğunun üzerinde durdu. Cinsel amaçlı malzemenin üretimine, kurbanın fotoğrafları ile aile içi fotoğrafların cinsel amaçla kullanılmasına, ticarî ürünlerin tanıtımındaki gizli imajlara, kurbanın kendi ortaya koyduğu fotoğrafların tensel istismarda etkisine deyindi. Bazı örnek olaylardan hareketle deniz kenarında çekilen fotoğrafların, aynı odayı paylaşan kızların birbirilerini çektikleri açık fotoğrafların, bazı durumlarda aile üyelerinin çektiği fotoğrafların internette tehlikeli kullanımlarının olabileceğine dikkat çekti. Bedenin dili kavramı ve olası kurbanların elde edilmesinde ve kurbanların tespitlerinde kullanılan anahtar sözcükler ve kullanıcılar gibi konular da sunumda yer aldı. Dr. Ethel Quayle University College Cork’da uygulamalı psikoloji bölümünde çalışmakta ve COPINE projesinin araştırmacılığını ve yöneticiliğini yapmaktadır. Çocukların kurban olarak seçildiği son on yıllık dönemde klinik psikolojide cinsel istismar üzerine yoğunlaşarak klinik psikolog olarak eğitim gördü. "Child Pornography: An Internet Crime" (2003), "Only Pictures? Therapeutic Approaches with Internet offenders" (2006) and "Viewing Child Pornography on the Internet adlı çalışmaların ortak yazarlarındandır. Avrupa Birliği Daphne Programme’ında yer almaktadır. 4 10 Çalıştayın üçüncü sunumunu John Stamnes5 yaptı. “Identifying the needs for action: How should the issues be dealt with in the future? (=Eylem için gereksinimin tanımlanması: Gelecekte konu ile nasıl ilgilenilmeli?)“ başlığı altında bilgiler verdi. Sunumda tensel istismarın erken evresine ilişkin bilgiler yer alırken; istismarcının tensel istismar aşamasına gelmeden önce çocukla internette temasa geçme ve aşamalarının oluşumuna deyindi. Bu aşamalarda çocuğun veya ergenin seveceği konulardan bahsetmenin, hoşa gider davranışlarda bulunmanın önemli olduğunu ortaya koydu. Sevecenlik ve yalancılık temeline dayalı internet içeriğinin çocuğu bir tehlikeye götüreceği konusunda dikkatli olunmasını özellikle belirtti. Sofistike olarak etik değer kavramına yönletimde bulunarak “bedenin anlamı”ndan bahsetti. Çocuk ile tensel istismarcının temasının ve iletişiminin engelleme (blocking) teknolojisi ile azaltılmasının üzerinde durdu. Gelecekte internet sorunlarının yüksek bir düzeye ulaşacağını ve bunun engellenmesi için girdi ve zararlı bilgi engelleme teknik donanımlarının geliştirilmesinin gerekliliğini belirtti. Devlet-özel sektör işbirliğinin, basit çözüm yollarının bulunmasının önemine deyindi. Çalıştayın dördüncü sunumunu yapan konuşmacılar Dawn Holt 6 ve Julie Hewitt “Solutions, relevant actors and their need for support (=Çözümler, ilgili etkin kişiler ve çözüm için onlara olan gereksinim) başlığı altında konuya deyindiler. Dawn Holt ve Julie Hewitt Çocukların internet güvenliği ile ilgili sosyal çalışmacılar olarak Manchester Polis örgütü ve diğer internet güvenliği birimleri ile yapılan ortak çalışmalarda yer almışlardır. Sunumlarında öncelikle başarılı çalışmalarının genel ilkelerini belirttiler; birlikte çalışmak, net hedefler koymak, paylaşılmış öğrenme yöntemleri, çalışma taslakları geliştirmek. Suç olan davranışa götüren iletişimin tanımlanması ve önceden tehlikeyi sezmek önemli görülen şeylerdi. Tensel istismar ile mücadelenin öncelikle kamu alanında başlatılması daha sonra hızla özel alanlarda John Staale Stamnes, Norveç’te National Criminal Investigation Service’in Child Sexual Exploitation bölümünde çalışmaktadır. 1993’den beri araştırmalarını çocukların cinsel istismarı konusuna yöneltti ve Interpol’un ilgili bölümünde görev yaptı. CIRCAMP (Cospol Internet Related Child Abusive Material Project) ‘da cinsel suçlarla ilgili mücadelesini sürdürmektedir. 6 Dawn Holt sosyal çalışmacı. yerel Authority Social Services, Children and Families’de çalıştı ve karmaşık çocuk korunması olguları ile ilgilendi. Yüksek lisans derecesi olan Holt 2005 Nisan’nından bu yana çocukların ve gençlerin internet yoluyla istismarını engelleme amaçlı bir projenin geliştirilmesi üzerinde çalışmaktadır. 5 11 sağlanması gerekmektedir. Konu ile ilgili örnek olgular olarak Patrick Gren, Norman Burgess, Kevin Albert Turner, Luke Sadowsky, Douglas Lindsell, Stephan King olgulandan hareket ettiler. Ayrıca John Carr da İngiltere’de internet yoluyla çocuk istismarı üzerinde uzmanlaşan bir kurumun yetkilisi olarak sunuma katkıda bulunmuştur. 12 ÇALIŞTAY 2: ÇOCUKLARIN YOLUYLA ÖZELLİKLE ONLINE TENSEL OLARAK CİNSEL İSTİSMAR İSTİSMARI (GROOMING) VE BUNUN ÇOCUKLAR İÇİN SONUÇLARI 1- Children's Use Of Online Technologies (= Çocukların Online Teknoloji Kullanımı) Sonia Livingstone 7 Livingstone, çalıştaydaki sunumunda, internet kullanımına ve erişimine ilişkin risklerle çocuklar için farklı çıkmazlar yaratan online riskleri araştıran “EU Kids Online”ı ve “Thematic” proje grubunun Avrupa’daki çocuklar üzerinde yapmış olduğu araştırmanın sonuçlarını ortaya koymuştur. Amacı Avrupa Bilgi toplumunu oluşturmak olan söz konusu araştırma ile farkındalık çalışmalarına ilişkin bazı çıkmazlar da sunumda yer almıştır. EU Kids Online Araştırması; Çocukların internet ve yeni medyayı güvenli kullanımına ilişkin kültürel, içeriksel ve risk konularını araştırmaktadır. 7 Sonia Livingstone Psikoloji alanında lisansını tamamladıktan sonra Oxford Üniversitesinde Sosyal psikoloji alanında doktor ünvanını almıştır. Livingstone şu anda 1990 yılında katılmış olduğu London School of Economics’de Medya ve İletişim Departmanında Sosyal Psikoloji profesörü olarak çalışmaktadır. Livingstone, sekiz tane kitap yazmış olup, farklı televizyon çeşitlerinin dinleyici tarafından algılanması odaklı olarak medya ve dinleyiciler üzerinde çalışmaktadır. En son çalışması, yeni medya araçlarında kullanılan yerel, ailesel ve eğitimsel içeriğe ulaşım ve bu içeriğin kullanımının bir parçası olan çocuklar, genç kesim ve internettir. İletişim Bilgileri: s.livingstone@lse.ac.uk 13 Avrupa Komisyonu Safer Internet Plus Program tarafından finanse edilmektedir. Araştırmanın ampirik sonuçlarını inceleyip, çocukların online teknoloji kullanımlarına ilişkin ulaşılabilir bilgiyi toplayarak, araştırmadaki metodolojik problemleri ve konuları ortaya koyarak farkındalığı artırma ve medya okur yazarlığına ilişkin politika önerilerinde bulunma amacı taşımaktadır. Yapılmış olan Araştırma Projesi Çalışmaları Araştırmada 18 yaş altı çocuk, genç ebeveynler ve eğitimciler yer almıştır. Karşılaştırmaların yapıldığı, konusu internet ve online teknoloji kullanımının erişim, kullanım, risk, güvenlik ve okur yazarlık oranı açısından incelenmesi olan araştırma 18 Avrupa ülkesinde 253 ampirik çalışma üzerinden yürütülmüştür. Proje kapsamında elde edilen sonuçlar şöyledir: İlkokul yaşındaki çocukların interneti artan oranda kullandıkları ve araştırmanın gençlerden ziyade daha çok genç çocuklar üzerinde yapılmasının gerekliliği Fixed internet kullanımının riskleri üzerinde yoğunlaşan çalışmaların yanı sıra, ayrıca, mobil telefon kullanımı ve oyunlara ilişkin çalışmalar yapılması 2004 yılında 1511 kişi üzerinde İngiltere’de yapılan araştırmada interneti haftada en az bir kere kullanan 9-19 yaş arası çocukların %90’ının okul ödevi yapma, % 94’ünün bilgi araştırma, % 72’sinin email kullanma, % 70’inin oyun oynama, % 55’inin mesajlaşma, % 46’sının müzik yükleme, % 44’ünün eğitim, % 40’ının online alışveriş ve hobi , % 34’ünün web sitesi yapma, % 26’sının haberleri okuma, % 21’inin chat, % 10’unun porno siteleri ziyaret amaçlı kullandıkları tespit edilmiştir. Ofcom Media Literacy Audit of Children, 2006, UK araştırması çalışmasına göre 8-15 yaş arası çocukların % 16’sı online ortamda hoş olmayan, endişe 14 verici ve korkutucu içerikle karşılaşmıştır. 12-15 yaş arasındakilerin 67% ‘si online ortamda bulduğu bilgilere güvenmektedir. Online Victimization of Youth’un gerçekleştirdiği 2006 NCMEC 10-17 yaşlar arası araştırmasında (N=1500) cinsel içerikli materyalle karşılaşma oranı 34%, , online taciz 9%, istenmeyen cinsel davetler 19% olarak yer almaktadır. Sorunlar ve Çıkmazlar Sorunlar olarak hangi risklerin daha fazla öncelik taşıdığı, içerik ve sonuçların anlaşılması, araştırma yöntemlerinde yer almakta olan eksiklikler, alt grupların tanımlanmasındaki problemler, risk toplumu olmanın online teknolojilere erişim mümkün olduğu sürece kaçınılmaz olduğu yer almıştır. Rapor detaylı olarak www.eukidsonline.net ‘te bulunabilir. 2- Consequences For Awareness-Raising And How To Reach The Goal (= Farkındalığı Artırmanın Sonuçları ve Amaca Nasıl Ulaşılacağı) Janice Richardson8 Richardson, çalıştaydaki sunumunda 25 tane farklı bilinçlendirme birimi tarafından yürütülmekte olan Insafe adlı internet ve mobil kullanımını daha güvenli hale getirmeyi amaçlayan projenin yürütücüsü olarak farkındalık ve farkındalığı 8 Richardson, eğitimci, eğitimci yetiştiricisi, üniversite hocası ve danışman olarak Avustralya, Fransa, Lüksemburg ve Belçika’da çalışmıştır. İki tane kitabı bulunan Richardson İletişim teknolojilerinin kullanımının pedagojik etkileri üzerine ve bilgi okuryazarlığının gelişimi üzerine birçok makale yayınlamıştır. 2004 yılında okul, öğretmen ve öğrenci için eğitimsel portalları bir arada bulunduran European Schoolnet ile ortak çalışmak için Brüksele gelmiştir. Richardson şu anda Avrupa Komisyonu tarafından yürütülen European Safer Internet network, Insafe projesinin yöneticisi olarak Avrupa ve diğer ülkelerde farkındalığın artırılmasına ilişkin çalışmaların yürütülmesinden sorumlu olarak çalışmaktadır. 15 artırmanın ne anlama geldiği konusunda Komisyonun yaklaşımını ortaya koymuş ve sunumun son kısımda da komisyonun bu proje kapsamında yürüttüğü etkinlikleri anlatmıştır. Farkındalığı Artırmak: Amaca ulaşmak için bir süreç olarak, bireylerin bir konuda farkındalığını artırarak onları o konuda desteklemek ve karşı tavır almaya yönlendirmek farkındalığı artırmaktır. Yöntem, amaçlanan noktaya yeni bir içerik, yeni bir bakış açısı ve istenen davranışsal değişiklikle ulaşmaktır. Bilinçlendirme süreci, amaç, mesaj ve stratejiler ile uygulama noktasına gelmek, etki ölçümü ve kıyaslaması yapma yoluyla amaca ulaşmak ve risk analizi ile iyi deneyimlerin değişimi ile tamamlanmaktır. Farkındalığı artırmada üç ana değişken; riskleri anlamak ve mücadele etmek için farklı stratejiler geliştirmek olan güvenlik; koruyucu yazılım ve filtreleme programları kullanmak olan emniyet ve medyanın gücünü anlayıp etik ve etkili şekilde medyayı yönlendirmek olan okuryazarlıktır. Farkındalık ;davranışın bilinmesi, yeni doğru davranışın desteklenmesi, yeni doğru davranışa dair isteğin olması, yeni davranışın pratiğe dökülmesi ve doğru olan davranışın uygulanması için diğer insanların desteklenmesi olarak 5 aşamada gerçekleşmektedir. Bu süreçte uygulanacak stratejiler çalıştaylar, konferans ve seminerler, forumlar ile kampanyalar, eğitim çalışmaları ve değişim için teknoloji platformlarıdır. Insafe tarafından yapılan Çalışmalar : 6 Şubat Güvenli İnternet Günü ile o günde yapılan çeşitli çalıştaylar, konferanslar, seminerler ve forumlar ile medyada yer alan 1200 çalışma ve yarışmalardır. 16 3- The Role Of Awareness-Raising In Creating A Safer Online Environment In The Future (= Gelecekte Daha Güvenli Online Ortam Yaratmada Farkındalılığı Artırmanın Rolü) Stephen Carrick Davies9 Davies çalıştayda yapmış olduğu sunumda online teknolojilerin genç kullanıcılar için ne ifade ettiğine ve farkındalığı artırmanın önemine değinerek, farkındalığı artırmanın farklı yollarını Childnetin kendi deneyim ve girişimlerinden yola çıkarak anlatmıştır. Online Teknolojiler ve Gençler Cep telefonu ya da bilgisayar kullanımı ile çocuklar gizemliliğe bürünerek aktif olan araçlarla dünyaya erişim sağlamakta, bu araçlar onlara kabul edilebilirliği, kimlik ve statüyü herhangi bir denetim olmadan olanaklı kılmaktadır. Bu noktada farkındalığı artırma çalışmaları çocukların tüketmek yerine üretmeleri, statik olmak yerine gerçekten interaktif bir yapı kazanmaları olarak düşünülmelidir. Etkin ve doğru kullanımları ile ebeveynlerle aralarındaki iletişimlerinin devamlılığını 9 Stephen Carrick Davis 2003 yılından beri 1995 yılında İngiltere’de kurulmuş olan ve kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan Childnet İnternational’ın genel müdürü olarak görev yapmaktadır. Childnet İnternational interneti ebeveynler ve çocuklar için daha güvenli bir ortam haline getirmek amacıyla dünya çapında faaliyetler yürütmektedir. Davies 1998 yılından beri bu kuruluşta çalışmakta ve bu süreçte ödüllü Kidsmart, Jenny’s story ve Chatdanger farkındalığı arttırma projelerini ve çocuklar için direk fayda sağlayan internet projelerini geliştiren gençleri ödüllendiren Childnet Awards ile Academy programlarını yürütmüştür. Davies, UK Government’s Home Office Task Force on Child Protection on the Internet ( İngiltere Hükümetinde İnternette Çocukların Korunmasına İlişkin Birim) gibi önemli kurumlarda Childnetin temsilcisi olarak yer almakta, ayrıca da Washington’da yer alan the Family Online Safety Institute ( Ailede Online Güvenlik Kuruluşu)’nun yönetim kurulunda da çalışmaktadır. İletişim Bilgileri: Childnet International stephen@childnet- int.org 17 sağlayabilmek için, organize olmuş bir şekilde yürütülmelidir. Bu noktada etkinin yaratılması gereken alanlar çocuklar, ebeveynler ve okullardır. Childnet International’ın Uygulamaları Eğitimcilerin teknoloji ve güvenlik konularında farkındalıklarının artırılmasının gerekliliğinden dolayı eğitimcilerin bilinçlendirilmesine ilişkin farklı çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Bunlar arasında 400 kursiyerin bulunduğu yetiştirici eğitim kursu, 9 farklı dildeki 1 milyon kopya bilgilendirici yayının okul ve ev arasındaki ilişkileri geliştirmek amacıyla dağıtılması, gençlerin kendi arasında güvenli olarak internet kullanımı konusundaki iletişimin gerçekleştirilmesi amaçlı bir programyer almaktadır. Bu çalışmalarla Childnet-International gerçek ve etkili bilgilendirmenin ebeveynler, çocuklar ve okullar üçlüsü ile gerçekleştirilebileceğine inanmakta oluğunu ortaya koymaktadır. 3- The Role Of Awareness-Raising In Creating A Safer Online Environment In The Future (= Gelecekte Daha Güvenli Online Ortam Yaratmada Farkındalılığı Artırmanın Rolü) Johnny Lindqvist10 Lindqvist, çalıştayda yapmış olduğu sunumda kar amacı gütmeyen ve %50 okullar % 50 sponsorlar tarafından yürütülen ve sadece okulları değil televizyon istasyonlarını da kullanarak farkındalığı artırmayı amaçlamakta olan Friends kampanyası kapsamında yapılmış olan başarılı çalışmaları anlatmıştır. 10 İsveç’teki Friends kampanyasında eğitimci olarak çalışmakta olan Lindqvist 6 yıldır kampanyada yer almaktadır. Lindqvist, İsveç’te yaklaşık 200 okulu ziyaret etmiş, son 1.5 yılda ise çocukların interneti kullanımına ilişkin olarak çalışmıştır. Friends kampanyası eğitimcileri ve öğrencileri interneti güvenli kullanım konusunda eğitmektedir. İletişim Bilgileri: Web sitesi: www.friends.se 18 Çalışmalar kapsamında 1000 okul ziyaret edilerek günde 1200 kişiyle görüşülmüş eğitimci, ebeveyn ve öğrencilerle çalışılmış, farklı tv klipleri hazırlanıp yayınlatılmış, 2006 yılı Ocak ve Mart ayları arasında yapılmış olan % 93’ü 9-17 yaş arası 10574 kişi üzerinde gerçekleştirilmiş olan web tabanlı araştırma sonucunda elde edilen veriler değerlendirilmiştir. Ayrıca da internet ortamındaki suçlara ilişkin dersler, seminerler ve websitesi ile de hizmet verilmektedir. 3- The Role Of Awareness-Raising In Creating A Safer Online Environment In The Future (= Gelecekte Daha Güvenli Online Ortam Yaratmada Farkındalılığı Artırmanın Rolü) Egbert Melten, Joachim Kind11 Kind ve Melten Alman katılımcılar çalıştaydaki sunumlarında bilinçlendirme nodunun özel sektör ayağı olarak farkındalığı arttırma çalışmalarına yapmış oldukları katkılardan bahsetmişlerdir. Eylül 2006’da farklı ödüller kazanan ve izlenme rekorları kıran “Where is Klaus” adlı TV spotu Eğitim bakanlığı tarafından da desteklenerek en çok izlenen saatlerde birçok tv kanalında yayınlanmış ve bu spot farklı dillere çevrilerek farklı ülkelere de verilmiştir. Türkçeye de çevrilmesi planlanan bu spot için Türkiye’den şu ana kadar herhangi bir talep olmamıştır.12 Sunumda bilinçlendirme çalışmalarının medya ve özel sektör işbirliği içerisinde gerçekleştirilmesinin önemi ortaya konmuştur. 11 Melten, Ogilvy&Mather reklam ajansının yönetim biriminde ve ayrıca farklı markaların yer aldığı şirketlerde de çalışmaktadır. Joachim Kind ise Alman bilinçlendirme nodu olan klicksafe.de ‘nin sözcüsü olarak yer almakta ve 2006 yılından itibaren de İletişim, Medya ve İletişim Otoritesinin başında bulunmaktadır. İletişim Bilgileri: Ogilvy, egbert.melten@ogilvy.com Klicksafe, kind@lmk-online.de Türkiye için Where is Klaus’un çevirisinin yapılması ve medyada yer almasının istenmesi uygun olacaktır. 12 19 4- Identifying The Actors And Actions (=Aktörleri Ve Aksiyonları Tanımlanmak) Tanja Sterk13 Sterk çalıştayda yapmış olduğu sunumda Slovenya Bilinçlendirme Nodu’nda aktif olarak yer alan aktörlerden, genel olarak aktivitelerden ve nodun geleceğe dair planlarından bahsetmiştir. Slovenya bilinçlendirme nodunun koordinatörlüğünü Ljubljana Üniversitesinin Sosyal Bilimler Fakültesi yürütmekte, partner olarak da Slovenya Akademik ve Araştırma Networkü olan ARNES yer almaktadır. Bu konsorsiyumun genel amacı genç çocukların, ebeveynlerin ve eğiticilerin interneti, bilgi ve iletişim teknolojilerini güvenli ve verimli bir şekilde kullanmasını sağlamaktır. Bu proje Avrupa Komisyonu ile Slovenya Yüksek Okul, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yürütülmekte aynı zamanda Slovenya İnternet sağlayıcıları, çocuk grupları, medya gibi hükümet ve okul kurumları tarafından desteklenmektedir. Bu proje kapsamında belirlenen öncelikler arasında ebeveyn, çocuk ve eğitimcilere olumlu bir yönelim sağlayacak şekilde farkındalıklarının artırılması yer almaktadır. Çünkü Slovenya’da 2006 yılında yapılmış olan Eurobarameter sonuçlarına göre çocukların % 58’i interneti ve % 90’ı da mobil telefonları kullanmaktadır ve genç kesim email, chat ve forum ve mesajlaşma için interneti gerekli ve eğlenceli bulmaktadır. Ayrıca okulların, kamu kurumlarının, bilinçlendirme nodlarının ve kişilerin farkındalığı artırmadaki önemi, 13 ebeveynlerin kendilerini ve çocuklarını internet ortamında Tanja Sterk Ljubljana üniversitesinde Sosyal Bilimler Enstitüsünde araştırma asistanı olarak çalışmaktadır. 2002 yılında uluslararası ilişkiler bölümünden mezun olan ve bilgi toplumuna ilişkin olan uluslararası projelerde çalışmış olan Sterk, Slovenya Bilinçlendirme nodunda koordinatör olarak çalışmakta olup 2006 yılında da Slovenya Şikayet hattı “Spletno oko” ya katılmıştır. İletişim Bilgileri: Web sitesi: http://www.safe.si Tanja Šterk Project Coordinator E-mail: tanja@ris.org 20 korumalarının ne kadar önemli olduğu ve bunu sağlamada eğitimin önemi de öncelikler arasında yer almaktadır. Nod tarafından gerçekleştirilmiş olan aktiviteler arasında farkındalığı artırıcı olan materyallerin uygun kanallar aracılığıyla okul, kamu kurumları ve internet endüstrisi ile medyaya dağıtımının sağlanması, ebeveynler ve eğiticiler için ortak masa toplantıları, sunumlar ve seminerler gerçekleştirilmesi, üye olmayanlarla ilkokul ve orta okul eğiticileri için işbirliği yapılması, medyanın desteği sağlanarak web sitesi ile amaçlanan grupların bilinçlendirilmesi, proje kapsamındaki yönetici kuruldaki işbirlikçi kurumlarla etkin işbirliği ve Avrupa’daki diğer bilinçlendirme nodlarıyla bağlantı sağlanması yer almaktadır. Yapılan çalışmalar arasında İnternet güvenliğine ilişkin konuların eğitimcilere verilen bilgi ve iletişim teknolojileri başlıklı seminerlerde yer alması ve bunların Ulusal Eğitim Kurumu ile yapılan anlaşmayla gerçekleştirilmesi, 2006 yılında Microsoft tarafından öğrenciler arasında bilgi teknolojileri hakkında ödüllü yarışmanın düzenlenmesi, SAFE-SI tarafından eğitsel materyallerin Microsoft ve bilgisayar satış bürolarına, yeni internet kablosu kullanıcılarına, Slovenya Polisine, Slovenya Telekom grubuna, kütüphanelere ve ilk okullardaki eğitimci, öğrenci ve ebeveynlere dağıtımı ve son olarak da Nisan 2006’da Slovenya Teknoloji Kültürü Birimi tarafından gerçekleştirilmiş olan yetişkinler için ABCD Internet adlı çalıştayın gerçekleştirilmesi planlananlar; yer almaktadır. ebeveynler için Gelecek bölgesel için interaktif nod tarafından seminerler yapılması hazırlanması, eğitimcilerin yetiştirilmesi, Slovenya Mobitel ile cep telefonlarının doğru kullanımına ilişkin broşürün hazırlanması ve dağıtılması, internet servis sağlayıcılarının yer aldığı özel eğitimlerle internet güvenliğinin tartışılması ve gençlerin kullandığı en popüler online topluluk “Vote For Me” ile resimlerini yükleyen gençlerin gizlilik ve güvenliklerinin korunmasına dair yapılan anlaşmadır. 21 4- Identifying The Actors And Actions (=Aktörleri Ve Aksiyonları Tanımlanmak) Peter Behrens14 Behrens çalıştayda yapmış olduğu sunumunda, bilinçlendirme nodu olarak yapmakta oldukları aktivitelerden, önem verdikleri noktalardan ve bu noktalarda oluşturmuş oldukları yönetici kuruldan bahsetmiştir. Yönetici kurulda kamu kurumlarının, internet servis sağlayıcıları ile endüstrinin, STK’ların, Hotline’ların, yasa uygulayıcı birimlerin yer aldığını ve bu yönetici kurulun genel olarak danışmanlık fonksiyonu, bilgi değişimi, ulusal network, kampanya, website ve materyal sağlama işlevlerini gerçekleştirdiğini ifade etmiştir. Bu noktada farklı sektörlerdeki birimleri bir araya getirdiğini ve onların ortak çalışması için ortam yarattığını belirtmiştir. Nod tarafından gerçekleştirilmekte olan aktiviteler olarak çok beğenilen “Where is Klaus” adlı televizyon klibinin farklı televizyon kanallarında yayınlanması, web sitesine yapılan ziyaretlerin artması, ulusal düzeyde sadece 2007’de bile 1500 dvdinin, 1000 eğitici el kitabının, 25000 broşürün dağıtılması, eğitimcilere gerekli bilgilerin verildiği seminerlerin okullarda gerçekleştirilmesi, yarışmaların yapılması, tüketiciyi koruma amaçlı kitapçıkların yayınlanması, dağıtılması ve internet ortamında 360 tane bu konuya ilişkin makale gibi yayınların olması yer almaktadır. 14 Behrens, politik bilim, Alman edebiyatı ve eğitimi alanında tamamladığı lisansı sonrasında 1984 yılından beri Trier üniversitesinde çalışmakta olup, 2001 yılından itibaren de medya okur yazarlığı ve kamusal erişim yolları departmanında yönetici olarak çalışmakta ve klicksfe.de projesini de yönetmektedir. İletişim Bilgileri: Landeszentrale Für Medien und Kommunikation Rheinland-Pfalz(LMK) Turmstrasse 10 D-67059 Ludwigshafen Tel: + 49 621 5202 271 Fax: + 49 621 5202 279 Mail: info@klicksafe.de 22 ÇALIŞTAY 3: ONLİNE TEKNOLOJİLERDEKİ DEĞİŞİMİN SONUÇ VE ETKİLERİ Çalıştayda genel olarak yeni iletişim teknolojilerinin günümüzde durumları, sahip oldukları farklı yönelimler ve teknolojik olarak günümüzde meydana gelen gelişmeler özetlenmiştir. 1- New Technologies - New Uses? -Status and Emerging Trends and Technological Developments ( Yeni Teknolojiler-Yeni Kullanımlar ? –Var Olan Durum ile Eğilimler ve Teknolojik Gelişmeler) Pekka Heikkinen15 Cep telefonlarının her tür görsel ve işitsel içeriğe ulaşmada etkin bir araç olduğu, gizliliğe zarar vermeden içeriğe ulaşımın mümkün olmamasının çocuklar için gerekli olan çözümleri üretmede yetersiz kalınmasına neden olduğu ve bu nedenle yazılım, donanım ve farkındalığın bir arada bulunduğu bir eğitimin gerekliliği vurgulanmıştır. Bu noktada katılımcılar tarafından yapılan katkılar ise, sadece çocuklar için geliştirilmiş mobil araçların ve kolayca kullanılabilecek olan güvenlik bloklama mekanizmalarının olmasının gerekliliği konusunda olmuştur. Bu bağlamda İspanya Telefonica bu tarzda geliştirmiş olduğu araçları da örnek olarak vermiştir. Ayrıca çocuklara yönelik suistimalin genelde basitçe “ sms “ yoluyla yapıldığı için kontrolünün de zorluğundan bahsedilmiştir. 15 Helsinki Üniversitesinin Teknik kısmından mezun olan Heikkinen 1999 yılında katılmış olduğu Nokia’da standardizasyon ve endüstri ilişkileri kısmında çalışmaktadır. Heikkinen çalıştayda yapmış olduğu sunumunda teknolojilerdeki değişimden standardize edilmiş içerikten ve çocuklar için var olan tehlikelerden ve çözümlerden bahsetmiştir. 23 2- New Technologies - New Risks To Children?( = Yeni Teknolojiler ve Çocuklar İçin Yeni Tehlikeler ) Zoe Hilton, Chris Vleugels16 NSPCC’den katılan Hilton ve Brüksel Free Üniversiteden katılan Vleugels çalıştayda yapmış oldukları sunumlarında internet ortamında istismara yönelik olarak yapılanlardan, yasa dışı içerik ve davranışlardan bahsetmişlerdir. Dijital teknolojilerin 7 gün 24 saat çocuklar için istismara açık bir ortam yarattıkları, yardım derneklerinin ve STK’ların ellerindeki kaynaklarla buna yeterince müdahale edemedikleri, ebeveynlerinden teknik anlamda daha çok bilgili olan çocukların korunmasının ebeveynler tarafından konulmuş olan kısıtlamalarla sağlanamadığı vurgulanmıştır. Bu konuda katılımcılar tarafından yapılmış olan katkılar çocuklar ve ebeveynler arasındaki internete ilişkin yukarıda belirtilen bilgi ve deneyim farklılığının çocukların korunmasında ebeveynlerin aktif rol almasını engellenmesi ve ebeveynlerdeki online ortamın iyi olduğuna ilişkin kanının varlığının ebeveynlerin eğitimini zorunlu kılması şeklinde ifade bulmuştur. Ayrıca içeriğin iyi ve kötü olarak sınıflandırılması ile kötü içeriğin ayıklanmasının zorluğu da belirtilmiştir. 3- Ahead of The Future: Possibilities For Reducing And Dealing With The Risks (= Gelecekten Önce: Tehlikeleri Azaltma ve Mücadele Seçenekleri) Anne Clarke17 Hilton, NSPCC National Society for the Prevention of Cruelty to Children (Çocuklara Yapılan İşkenceyi Engelleme Amaçlı Ulusal Topluluk ) adlı çocuk istismarının engellenmesi konusunda önemli ve etkin olan yardım derneğinde politika danışmanı olarak çalışmaktadır. Hilton çalışmalarında çocukların cinsel istismarını ve savunmasız çocukların korunmasını odak noktası olarak ele almıştır. Vleugels, özel olarak teorik sosyoloji, kültür ve eğitimin sosyolojisi alanlarında çalışmaktadır. 16 24 Dijital teknolojilerin çocukların eğitiminde yararlı olduğundan, çocuk kullanıcılar için farklı yaş gruplarına dair sınıflandırmanın yapılmasının gerekliliğinden ve farklı gruplara değişen stratejilerin uygulanması ihtiyacından, sorumluluğun hala daha en fazla ebeveynlerde olduğundan ve bilgi ve iletişim teknolojisi servis ve ürünlerinin çocuklar için güvenli ortam sağlamasının da zorunluluğundan bahsedilmiştir. Bu konuda katılımcılar tarafından yapılan katkılar, bu alanda paydaş olan birimlerin yararlı deneyimleri paylaşmak üzere bir araya gelmesinin önemi, tehlikeli içeriğe ilişkin genel bir güvenlilik gerekliliğinin oluşturulması, standart prensip ve değerlerin yaratılması olarak yer almıştır. Ayrıca Bluetooth ile gerçekleştirilen dosya paylaşımları, Ad Hoc Networking’in çocukların en çok riske maruz kalmasına sebep olan yollar olduğu da belirtilmiştir. RACHEL O’CONNELL18 O’Connell çalıştayda yapmış olduğu sunumda << bebo.com >> yöneticisi olarak internet kullanımında web ortamında sağlanabilecek olan farklı araçlarla güvenlik ortamı yaratmayı ortaya koymuştur. Sosyal networking’le gerçek hayata benzer ortamlar yaratılmakta ve web ortamı ile de çocukların uygunsuz olan içeriğe maruz kalmasının yanı sıra bunu üreten olarak çocuğun olgunun içinde yer almasına olanak yaratılmaktadır. Web ortamında güvenli olarak bulunmayı sağlayacak olan mekanizmalar 17 Avrupa düzeyinde telekomünikasyon, televizyon ve radyo yayıncılığı ile bilgi teknolojisi alanlarında standardizasyon çalışmalarında bulunmakta olan ETSI (European Telecommunications Standard Institute) Avrupa Telekomünikasyon Standartlar Komitesi’de çalışmakta olan Clarke, bilgi ve iletişim teknolojilerinin çocuklar üzerindeki etkileri alanında ön planda yer alan uzmanlardandır ve 6 yıldır bu alandaki çalışmaları yönlendirmektedir. 18 Rachel O’Connell’e ilişkin tanıtıcı bilgi bulunamamıştır. 25 arasında filtreleyici algoritmalar, fotoğraf filtreleyici teknolojiler, raporlayıcı mekanizmalar yer almaktadır. Bu konuda katılımcılar tarafından yapılan katkılar, farklı operatörler tarafından takip edilen genel yaklaşımın farklılaştığı, sosyal networklerin sosyal ve ticari amaçlar arasındaki dengeyi kurması gerektiği, kişisel denetimin en etkin yol olduğu ve bu alanda iyi uygulama örnekleri olan organizasyonların önderliğinde bu şekilde kişisel denetim sağlayan mekanizmaların uygulanması olarak ifade edilmiştir. SONUÇ Çalıştayın sonuç kısmında, farkındalık ve eğitimin teknik yollara nazaran güvenli internet ortamı için daha gerekli, etkin ve belki de anahtar çözümler olduğu; şu an için kullanılmakta olan filtreleme programlarının kabul edilebilir etkinlikte olduğu; fakat hâlâ daha ebeveynlerin en fazla sorumluluğu taşımakta olduğu, standardize edilmiş ve yaşa göre gruplandırılmış yöntemlerle daha güvenli bir ortamın yaratılabileceği ve yeni teknolojilerin takip edilmesinin gerekliliği ortaya konmuştur. 26 SAFER INTERNET PLUS PROGRAM Amaç 1) Yasal olmayan içerikle mücadele: Çocuk pornografisi, yasal olmayan yetişkin pornografisi ve ırkçılık gibi yasal olmayan içeriğin kullanıcılar tarafından hotline’a rapor edilmesi ve bu raporların da hotline tarafından harekete geçmesi gereken internet servis sağlayıcısı, polis veya başka ülkede bulunan hotline’a ulaştırılması amaçlanmaktadır. Hotline’lar polis veya yasa uygulayıcısı gibi suçluları araştırıp, yakalayıp tutuklama gibi işlemleri gerçekleştirmemekte, internet servis sağlayıcıları veya diğer paydaşlara hangi içeriklerin yasadışı olduğu noktasında bilgilendirme ve yönlendirme sağlamaktadır. Hotlines: Kullanıcılardan zararlı ve yasal olmayan içerikler hakkında sunulacak olan rapor ve bilgilendirmelerin değerlendirilmesi Bu bilgilendirmelerin ve raporların alternatif yolları hakkında kamunun bilinçlendirilmesi Yasal otoritelerle koordinasyon içerisinde bu yapılan şikayetlerin değerlendirmeye alınması Network içerisinde yer alan diğer nodlarla koordinasyon halinde tespit edilmiş yasal olmayan içerik ve bilgi değişimi Avrupada’ki Safer Internet Day uygulamalarına ve toplantılara katılım Avrupa’daki bilgi ağının koordinasyonu AB’ye üye olan ülkeler ile Avustralya, Kanada, Japonya, Güney Kore, Tayvan ve ABD’de de birimleri bulunmakta olan INHOPE Kuruluşu tarafından sağlanmaktadır. INHOPE Web site www.inhope.org 27 HOTLINES Ülke Organizasyon Hotline co-ordinator INHOPE www.inhope.org Kısaltılmış Adı Mali Destek €* INHOPE 4 995,000 Avusturya www.at.inhope.org nic.at Internet Verwaltungs- und Betriebsgesellschaft m.b.H. STOPLINE 127,000 Belçika www.be.inhope.org CENTRE EUROPEEN POUR ENFANTS DISPARUS ET SEXUELLEMENT EXPLOITES CoBeNo 480,000 Bulgaristan www.bg.inhope.org Applied Research and Communications Fund (ARC Fund) SAFE-NET BG 120,000 Çek Topluluğu CZI S.R.O. CZESICON 361,000 Danimarka www.dk.inhope.org Red Barnet (Save the Red Barnet Children Denmark) 182,000 Finlandiya www.fi.inhope.org Pelastakaa Lapset (Save the Children Finland) Northern.Hotline 143,000 - Nettivihje Fransa www.fr.inhope.org Association des Fournisseurs d'Accès à Internet (AFA) AFA PdC 204,000 Almanya www.de.inhope.org eco Electronic Commerce Forum Verband der deutschen Internetwirtschaft e.V. Freiwillige Selbstkontrolle Multimedia (FSM) IBSDE 419,000 Almanya Jugendschutz.net jugendschutz.net 187,000 28 www.de.inhope.org Foundation for Research and Technology, Hellas (FORTH), Hellenic Telecommunications & Telematics Applications Safeline 2 Company (FORTHnet), Elliniko Organo Aftorithmisis gia to Periehomeno sto Internet (Safenet), Foundation of the Hellenic World 174,000 İzlanda www.is.inhope.org Barnaheill (Save the Children Iceland) Barnaheill Stopline 188,000 İrlanda www.ie.inhope.org Internet Service Providers' Association of Ireland ISPAI 199,000 Malta Supportline 179 www.mt.inhope.org Hotline Malta 135,000 Hollanda www.nl.inhope.org Stichting Meldpunt Kinderporno Meldpunt 195,000 Slovenya www.si.inhope.org UNIVERZA V LJUBLJANI Stopline.SI 86,000 Polonya www.pl.inhope.org Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa NASK (Research and Academic Computer Network) Saferinternet.Pl 477,000 İspanya www.es.inhope.org Asociación Protégeles PROTEGELES 3 196,000 İngiltere www.uk.inhope.org Internet Watch Foundation IWF 650,000 Yunanistan www.gr.inhope.org * 24 aylık anlaşmalar için sağlanan Mali Destek 29 1.2) İstenmeyen zararlı içerikten korunma amacıyla yasa uygulayıcı birimlerin yasa dışı materyalleri incelemesini ve analizini kolaylaştırmayı amaçlayan projelere Targeted Projects başlığı altında Avrupa Komisyonu tarafından destek verilmektedir. Targeted Projects ( Amaçlanan Projeler) Kullanıcı dostu teknolojilerin kurulumunun yapılması ve bu teknolojilerin kullanımının yaygınlaştırılması Kullanıcılar tarafından yapılan şikayet ve bilgilendirmelerden oluşturulacak olan veri tabanı ile yasa uygulayıcıları tarafından kullanılacak otomatik bir içerik belirleyici sistemin veya farklı resim ve videolarda var olan benzer yasa dışı içerikleri tespit eden teknolojik araçların oluşturulması 1.3) Yasa Uygulayıcı Birimler Arası Thematic Network: Çocukların cinsel istismarına sebep olan materyallerin dağıtımının uluslar arası bir problem olmasından dolayı bu başlık altında, ülkeler arası çocukların cinsel istismarı amaçlı materyallerin üretimine ve online olarak dağıtımına karşı mücadele veren yasa uygulayıcılar arasında gerçekleştirilen başarılı uygulamalara ilişkin bilgi ve deneyimlerin paylaşılması yer almaktadır. Bu noktada kurulacak olan Thematic Network bu bilgilerin karşılıklı olarak değişiminin sağlandığı ana birim olarak yer almaktadır. Bu network’ün içerisinde yer alacak olan birimlerin çocuk istismarı, siber suçlar ve ileri teknoloji suçları alanında uzman kişiler olması, bu birimin Europol ve İnterpol ile işbirliği içerisinde çalışması, network’ün internet servis sağlayıcıları ile bloklama mekanizmaları üzerinde çalışması ve online ve ticari olarak dağıtılmakta olan bu alandaki yasa dışı materyallerin dağıtımına ve kullanımına ilişkin çözümler yaratması gerekmektedir. Amaç 2) Daha güvenli bir internet ortamının kurulması: Web siteleri ile medyada uygulanan filtreleme, içerik derecelendirilmesi ve filtreleme tekniklerinin online oyunlara ve mobil telefonlara uygulanması 30 Safer Internet Forum 2006 yılındaki toplantıda çocukların yeni medya araçlarını kullanımı ve çocukların cinsel istismar imgelerine ulaşımını engelleme konuları ele alınmış, 2007 haziranda yapılmış olan toplantıda ise farkındalığın artırılması amaçlı nodlar tarafından yapılmakta olan çalışmalar, online teknolojilerde meydana gelen değişimler ve bunların çocuklar üzerindeki etkisi tartışılmıştır. Her yıl 06 .02’de Safer Internet Day Uygulaması yer almaktadır. STK’lar Arası Thematic Networks Bu başlık altında, çocukların internet ortamında güvenliğine ilişkin sivil toplumun girişimlerinin ortaya konulması gerekliliği düşüncesi ile çocukların haklarının ve refahının, STK’lar arasında paylaşılacak olan deneyim ve düşüncelerle oluşturulacak olan ortak strateji ve yaklaşımlarla geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu network içerisinde yer alan STK’ların çocukların korunmasına ilişkin olarak çalışıyor olması, network tarafından yapılan araştırma çalışmaları veya seminerler sonucu oluşturulacak olan raporların yayınlanması, networkün uluslar arası ilişkileri de geliştirerek çalışmalarını yürütmesi, networkün yılda 2-4 defa paydaşları ile toplanarak toplantı düzenlemesi gerekmektedir. Amaç 3) Ebeveynlerin, çocukların ve ailelerin bilinçlendirilmesi ve farkındalığın artırılması : Irkçılık, yabancı düşmanlığı ve çocuklar için uygun olmadığı düşünülen yasal olmayan, istenmeyen zararlı içeriklerin bulunduğu internet ortamında daha güvenli olarak özellikle çocuk kullanıcıların yer almaları için ebeveynlerin, eğitimcilerin ve amaçlanmaktadır. 31 kullanıcıların bilinçlendirilmesi Awareness Nodes (Bilinçlendirme Nodları) Resmi veya informel ortaklıklar kurup geliştirerek ülkede güvenli internet ve yeni medya kullanımı konusunda etkinlikler yapmak Uygulayıcılar ile eğitim ve teknoloji alanındaki uzmanlar arasında bilgi ve diyalogların gelişmesini desteklemek Kullanıcıları Avrupa filtreleme yazılımları, hizmetleri, hotlineları ve otonom düzenleme yapıları hakkında bilgilendirmek Avrupa ağındaki diğer nodlarla aktif bir işbirliği içerisinde bilgi değişimini gerçekleştirmek AWARENESS NODES Ülke Kısaltılmış Ad Mali Destek€* Awareness Koordinasyonu INSAFE plus 769,000 Avusturya saferinternet.at 223,000 Belçika CoBeNo 190,000 Kıbrıs CyberEthics 146,000 Çek Cumhuriyeti CZESICON 361,000 Danimarka ANDK 2 186,000 Almanya Klicksafe.de 978,000 Yunanistan SafeNetHomePlus 309,000 Fransa CONFIANCE 550,000 Finlandiya TUNNE 180,000 İzlanda SAFT 250,000 İrlanda WIISAN 355,000 İtalya EDEN 250,000 Letonya Net-Safe 109,000 Lüksemburg LUSI 250,000 32 Hollanda NaNSoS2 323,000 Norveç NONOplus 250,000 Polonya Saferinternet.Pl 477,000 İspanya Safenet II 250,000 Helpline (Yardım Hattı) Awareness nodlar kurulmuş olan bir helpline ile koordinasyon içerisinde çalışmak için veya bir helpline kurmak için başvurabilir. Helpline’ lar çocukların yasadışı veya zararlı olarak görmüş oldukları içerik hakkındaki fikir ve sıkıntılarını dile getirebilecekleri bir şikayet hattıdır. Bu hatlarda birebir olarak online veya telefon ile yapılacak görüşmelerde, eğitilmiş uzman kişiler destek sağlamaktadır ve bu hatları daha çok altyapısı olan ve buna benzer hatlara sahip olan kurumların yürütmesi beklenmektedir. Eurobarameter Survey (Eurobarameter Araştırması) Çocukların internet kullanımı konusunda ailelerin düşünceleri hakkında tarama çalışması olarak yapılmaktadır. Safer Internet Day Safer Internet Day uygulaması çerçevesinde 2006 ve 2007 yıllarında güvenli internet kullanımı alanında uzman kişilerin katılımı ile merkezi bir etkinlik yapılmış ve 2008 yılında da yapılması planlanmaktadır. 33 SAFER INTERNET PLUS PROGRAMA KATILIM Etkin ve başarılı çalışmaların sağlanabilmesi için (24 aylık süre için) “hotline”, “awareness node” ve “helpline”ın farklı ve tek bir kurum tarafından yürütülmesi fakat hepsinin bir arada olması durumunda bu üç çalışmanın ulusal paydaşlar tarafından oluşturulmuş olan yönetici kurul tarafından gerçekleştirilmesi beklenmektedir. Bu şekilde konsorsiyum olması durumunda her paydaşın yapması gerekenin net bir şekilde ortaya konması istenmekte, üç projenin de yer alacağı program başvurusu için bu konsorsiyumdaki paydaş sayısının en fazla dört, projelerin ikili kombinasyonlarıyla oluşturulacak program başvurusu için de paydaş sayısının üç olması tavsiye edilmektedir; fakat bu, AB Programına yapılan başvurunun kabul edilmesi için bir zorunluluk değildir. Eğer başvuruda total proje bütçesinde her paydaşın yapması gereken açık bir şekilde ortaya konursa ve gerekliyse de mali destek de sıkıntı olmamaktadır. Örnek olarak Awareness Node, Hotline çalışmalarını beraber yürüten Slovenya’nın yönetici kurulunun içerisinde yer alan paydaşlar aşağıda belirtilmektedir. Slovenya’da yönetici kurul 2005 Aralıkta kurulmuş olup, kurulda farklı kurumlar yer almaktadır. Bunlar : Devlet Organı: Bilgi toplumu Genel Müd., Yüksek Eğitim, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı, İnsan Hakları Birimi,Spor Eğitimi Bakanlığı, Denetim Organları: Slovenya Posta ve Elektronik İletişim Ajansı Eğitimciler: Maribor Üniversitesi Elektrik ve Bilgisayar Mühendisliği, Bağımsız uzmanlar ve Okul Eğitimcileri Polis ve Yasa Uygulayıcılar: Polis ve Genel Devlet Savcısı STK’lar: MISSS (Slovenya Gençlik Bilgilendirme Danışma Merkezi), Gençler için Yaratıcılık Klübü, Slovenya Tüketiciler Birliği,UNICEF Diğer : SISPA 8Slovenya İnternet Servis Sağlayıcıları),Slovenya Teknik Kültür Topluluğu, Microsoft Najdi.si (Slovenya Araştırma Birimi) Medya: RTV Slovenya, Multimedya Merkezi 34 Her üç çalışmanın da finansmanında Komisyon kamu kurumları, kar amacı gütmeyen kurumlar (STK’lar) ve KOBİ’ler tarafından başvuruların yapılması durumunda % 75, genel olarak da % 50 oranında destek sağlamaktadır. Yalnız komisyonun bu malî desteği sağlaması için öncelikle Türkiye ile Avrupa Komisyonu arasında mutabakat zaptı ( bilateral agreement) anlaşmasının imzalanması gerekmektedir. Bu anlaşma süreci ABGS’ye bu programa katılımın ülkemiz açısından faydalı olacağı gerçeğinden hareket ile yapılan başvuru talebi ile başlamakta, talep ABGS ve Dış İşleri Bakanlığı tarafından oluşturulan Malî İşbirliği Komitesi’nde yapılan görüşme sonrasında sonuca bağlanmaktadır. Bu görüşme esnasında AB’den sağlanan mali fonların, ülkemiz tarafından ödenmesi gereken katkı payının % 80’lik kısmı için yeterli olup olmayacağı, önceliği ve gerekliliği değerlendirilmektedir. Bu görüşme sonucunda, eğer olumlu bir karar çıkarsa, Avrupa Komisyonuna, ABGS ve Dış İşleri tarafından iletilen ülkemizin programa katılım talebi sonrasında Avrupa Komisyonu, Türkiye’den belli bir miktar katkı payı ödemesini talep etmektedir. Ödenmesi gereken katkı payının büyük bir kısmı ( yaklaşık % 80’i) AB tarafından Türkiye’ye sağlanan mali yardımlardan, kalan kısmı ise programı yürütmek amacıyla başvuran kurumdan istenmektedir. Yapılan görüşmeler sonucunda, Safer Internet Plus programı için bu miktarın yaklaşık 200.000 Euro olacağı, 50.000 Euro= 85 milyar YTLlik kısmının ise program yürütücüsü olan kurum üzerinde kalacağı belirtilmektedir. Eğer bu koşullar yerine getirilirse, bu durumda Bakanlar kurulundan Mutabakat Zaptını Program Yürütücüsü olmak amacıyla başvuran ilgili kurumun veya başka bir kurumun imzalaması hakkında karar çıkmaktadır. ABGS’de komisyon tarafından yürütülmekte olan programlardan sorumlu birim (iletişim bilgileri aşağıda yer almaktadır) bu sürecin yaklaşık 1 yılı bulacağını ve ülkemizde bu sürecin olumlu sonuçlandığı 31 programda 9 program olduğunu, belirtilmese de bu programların yürütülebilmesi için Avrupa Komisyonunun genelde Avrupa ülkelerinden ortakların bulunmasını (internet ortamından sağlanabileceği belirtilmiştir) gerekli gördüğünü, başvuru süreci sonrasında bu programı yürütecek olan koordinatör kurumun paydaş olarak bu program başvurusu içerisinde yer alan diğer kurumları yeterince 35 bilgilendirdiği ve kurumlardan proje sunulmasını sağladığı ölçüde hem ABGS hem de Dış İşleri tarafından başarılı olarak değerlendirileceğini belirtmektedir. Bu sürecin olumlu sonuçlanması durumunda Commission of The European Communities Directorate General Information Society And Media Model Grant Agreement’ın ( Avrupa Komisyonu Bilgi Toplumu ve Medya Genel Müdürlüğü Mutabakat Zaptı Anlaşması) ‘nın konsorsiyum içerisinde yer alacak olan koordinatörler tarafından Avrupa Komisyonu Bilgi Toplumu ve Medya Genel Müdürlüğü ile imzalanması gerekmektedir. Bu anlaşma metninin içerisinde konsorsiyum içerisinde yer alacak olan paydaşlara ilişkin bilgiler, paydaşların sorumlulukları, finansal olarak meydana gelecek olan maliyetlerin durumu, komisyon tarafından yapılacak ödemelerin zamanlaması ve bu konuda yapılacak olan finansal denetim yer almaktadır. Avrupa Komisyonunun bu projeler için planlan bütçesi 11.5 milyon Euro’dur. Aşağıdaki tabloda projelere sağlanan destekler daha ayrıntılı bir şekilde yer almaktadır. Proje Türü Komisyonun Süresi Konsorsiyum Mali Desteği (ay olarak) Şekli Projeler Kamu Kurumu Birleştirilmiş networks ve STK’ların direk ve endirek maliyetlerin 50% 24 aya kadar 3-4 partner Hotlines/ awareness nodes - 75% ‘i Kamu Kurumu Targeted Projects ve STK’ların direk ve endirek maliyetlerin 50% Yasa Dışı İçeriğin 36 aya kadar 4-8 partner Analizini Kolaylaştırma Amaçlı projeler - 75% ‘i 36 Koordinatörün direk Thematic maliyetlerinin % Network Yasa Uygulayıcıları ve 100’ü, üyelerin 24- 30 ay En az 10 partner STK’lar Arası yolculuk ve Networkler kalma maliyetleri Teklifler için doldurulması gereken ve komisyonun sayfasında da yer alan formların 22 Ekim 2007 tarihine kadar aşağıda belirtilen adrese bir normal ve dört fotokopi olarak yollanması gerekmektedir. Gönderilen bu tekliflerle ilgili inceleme teslim tarihinden sonraki iki ay içerisinde başlamakta, imzalanan mutabakat zaptı sonrasında Mart-Nisan gibi çalışmalara başlanılabilmektedir. Komisyon tarafından belirtilen takvim: 21 Haziran Safer İnternet Plus Program Tanıtımı 22 Ekim Teklif Çağrılarının Sona Ermesi Başvuru İçin Son Gün Kasım Yapılan Başvuruların Değerlendirilmesi Aralık Değerlendirme Raporunun Onaylanması Ocak 2008 Uygulama Planının Taslağının Onaylanması Şubat Safer Internet Plus Komitesi İle Toplantı Mart Görüşmelerin Başlaması Haziran Model of Grant Agreement (Mutabakat Zaptının) İmzalanması 37 Formların Gönderilmesi gereken Adres: European Commission Directorate General Information Society & Media Safer Internet plus Office EUFO 1194 Rue Alcide de Gasperi L-2920 Luxembourg İletişim Bilgileri: ABGS Sektörel ve Bölgesel Politikalar Dairesi Başkanlığı Uzman Turgay TURSUN 0312 285 77 20 -257 38