crustacea sunumu 1
Transkript
crustacea sunumu 1
İÜ SÜFAK SUUM2038 SU OMURGASIZLARI DERSİ Prof. Dr. Bayram ÖZTÜRK Subphylum CRUSTACEA CRUSTACEA Karakteristik Özellikleri Yaklaşık 30000 türden oluşan bu grubun çoğunluğu denizel olup az bir kısmı tatlı sularda yaşar. Bazıları ise parazitik olarak yaşar. Segmental bir yapı gösterirler ancak segmentler vücudun bölgelerine göre farklılık gösterirler (Heteronom metameri). Vücut baş (cephalon), göğüs (toraks) ve abdomenden oluşur. Embriyonal dönemde ayrı olan baş bölgesi, erginde gövde ile birleşerek cephalothoraks’ı oluşturur. Vücutları kütikuladan yapılı segmentli bir dış iskeletle örtülüdür. Kutikula eklem yerlerinde harekete olanak sağlayacak şekilde incelmiştir. Her segmentten bir çift ekstremite çıkar. Bunlar işlevlerine göre yapısal farklılıklar gösterirler. Dolaşım sistemi: Yarı kapalıdır: kan kısmen damarlarda kısmen de vücut boşluğu içinde dolaşır. Dorsal konumludur. Solunum sistemi: Solungaç ve trakelerle gerçekleşir. Sindirim sistemi: ağızda başlar ve anüsle sonlanır. Sinir sistemi: ip merdiven sinir sistemi vardır. Ventral konumludur. Cl. Branchiopoda Ordo Anostracea Artemia salina (1,5 cm) Karidesi andıran görüntüleri olan bu grup üyeleri özellikle yem olarak öneme sahiptirler. Vücut yapılarını genellemek çok zordur. Genellikle toraks ve abdomen ayırt edilmeyecek şekilde kaynaşmış olur ve ekstremiteleri yapraksı formdadır. Notostracea Cladocerea Triops & Lepidurus (10 cm) Daphnia pulex (3.5 mm) Credit: Douglas P. Wilson Wikimedia Özellikle tatlı suda yaşayan Bentik veya planktonik hayvanlar, Süspansivor veya predatör; + 900 tür Cl. Branchiopoda Ordo Anostracea Artemia salina (1,5 cm) • Doğada tuz göllerinde yaşayan bu canlı yetiştiricilikte yem olarak kullanılmaktadır. • Dirençli oluşu, yumurta kistlerinin uzun yıllar dayanması sayesinde çok kolay yetiştirilir. • Rengi, suyun tuz konsantrasyonu arttıkça kırmızılaşır. • Aktif filtrasyonla beslenir, mikroalgleri, bakterileri, detritik organik maddeleri tüketir. • Nauplius halindeyken oluşan gözün dışında ergin evrede oluşan 2 gözle birlikte 3 gözü vardır. Cl. Maxillopoda Cl. Ostracoda Abdomen ve ekstremitelerinin körelmesi karakteristiktir, abdomenden hiç ekstremite çıkmaz. Cypridina Mystacocarida Copepoda Branchiura Derocheilocaris Dactylopus Argulus foliaceus umiho.net (1 mm) (4 mm) www.reefs2go.com (2-3 mm) Karapas bivalv kabuklarına benzer. Çoğu denizel(zooplanktonda veya bentik Çeşitli beslenme tipleri (< 1 mm) www.flickriver.com Tatlısu veya Yer altı suları denizel/tatlısu denizel Çoğu pelajik sahiller, fazla Maxillopoda Balıklarda parazit balıkların kumluklar15 000 türden parazitleri Nauplius gözü Cl. Maxillopoda Sub-cl. Thecostraca; Infra-cl. CIRRIPEDIA Superordo Thoracica Chtamalus stellatus (6-12 mm) Superordo Rhizocephala Pollicipes pollicipes Lepas pectinata (3-5 cm) (4-5 cm) Tamamı denizel olan süspansivorlar Peltogaster Crustacea Decapoda’da parazitik grup Cirripedia Crustacea içinde sesil yaşayan hemen hemen tek gruptur. Vücut kalker plaklarla örtülüdür. Saplı ve sapsız formları bulunur. Plakların düzeni türlere göre kaynaşmış olabilir ve dizilimleri türler arasında farklılık gösterir. Sir maksilül mandibul anus özofaj maksil chestofbooks.com mide Sir pedonkul Serebral ganglion Plak bağırsak Gonofor Mide Testis antenül Dış görünüş bakımından genel özelliklerini o denli yitirmişlerdir Açıcı kas ki ait oldukları grup ancak gelişme Manto boşluğu evrelerinin ve larvalarının incelenmesi ile anlaşılır. Ovaryum Cirripedia Tergum ve scutum plakları açılır ve beslenme üyeleri topluca dışarıya uzatılarak bir şemsiye gibi açılır ve tekrar topluca içeri çekilir. Bu şekilde besin maddeleri karapas boşluğuna sevkedilir. Bu işlem bazen dakikada 140 defa gerçekleşir. invertzoology. wordpress.com Ergin Balan www.seawater.no Cl. Malacostraca Vücutlarındaki segment sayısı belli ve sabit Baş Toraks Abdomen 5 8 5 + Telson Pereopod (ilk ekstremiteler maksilliped şeklinde olabilir) Pleopod + uropod Antenül, anten, mandibül, maksilül, maksil Yürüme Yüzme Cephalotoraks + onu örten karapas (kütiküler koruyucu yapı) Baş bölgesinde bir çift birleşik göz vardır. Bazı formlarda bu gözler saplı ve hareketlidir. Ön tarafa doğru uzayarak Rostrum Cl. Malacostraca O. Stomatopoda Az gelişmiş, hareketli bir rostrum vardır. 2. antende exopodit yassılaşarak pul şeklini almıştır. Toraksın ilk 5 çifti başla kaynaşmış ve ekstremiteleri de maksilliped şeklini almıştır. Özellikle 2. çift çok gelişmiştir ve besin almada kullanılır. Serbest torakstan çıkan 3 çift ektremite yürüme işleminde kullanılır. Serbest toraks Cephalotoraks Abdomen Telson Rostrum Başta 5: antenül Anten Mandibül Maksilül Uropod Maksil Maksillipedler 5 (baştan) ve 5 (torakstan) 10 ekstremite 3 Pereopod 5 pelopod crustacea.nhm.org den değiştirilmiş Cl. Malacostraca O. Stomatopoda Çoğu denizeldir. Ilıman denizlerin sığ bölgelerini tercih ederler. Bentik bölgedeki kumluk ve çamurluk biyotoplarda yaşarlar. Karnivor ve avcıdırlar. Squilla mantis Cl. Malacostraca O. Isopoda Baş toraksın yalnızca 1 segmentiyle birleşmiştir. Karapas yoktur. Abdomen daima toraksdan kısadır. Uropod telsonla kısmen birleşerek kalkan şeklinde bir kuyruk plağı oluşturur. Toraksın ilk ekstremiteleri: maksilliped Yürüme ve tutunmayı sağlayan preopodlar Serbest toraks: 7 segment Abdomen crustacea.nhm.org den değiştirilmiş Cl. Malacostraca O. Isopoda www.seawater.no Idotea balthica 2-4 cm www.discoverlife.org Ligia oceanica (2,5 cm) Denizel veya tatlı su Bazıları karasal Parazit veya toprağa gömülen formlar Anilocra physodes (2 cm) Cl. Malacostraca O. Amphipoda Vücut lateral olarak yassılaşmıştır. Başla toraksın ilk segmenti kaynaşmıştır. İlk toraks ekstremiteleri maksilliped halindedir. Kalanlar da 2 gruba ayrılır. İlk 4 çiftte çengeller arkaya dönük. İlki gnathopod 3 pereopod (çengeller öne doğru) 1 4 5 pleopod 123 crustacea.nhm.org den değiştirilmiş Cl. Malacostraca O. Amphipoda www.marinespecies.org www.cryptosula.nl Gammarus sp. Çoğu denizel Talitrus = « deniz piresi » Parazit veya toprağa gömülen formlar Caprella linearis (10-30 mm) Cl. Malacostraca O. Mysidacea Hemimysis margalefi www.cnrs.fr Leptomysis lingvura Gnathophausia sp. www.cryptosula.nl www.imagesource.com 1000 tür (2mm - 8cm) Omnivor (alg, zooplankton) Pelajik veya demersal Cl. Malacostraca O. Euphasiacea Meganyctiphanes (4-5 cm) spiqy.com « Krill » pelajik (+1000 ind/m3) Suspensivor, predatör, detritivor www.xray-mag.com Cl. Malacostraca O. Decapoda Crustacea sınıfının 3te 1ini oluşturur. Genellikle bütün toraks segmentleri baş ile kaynaşmıştır. Toraksın ilk 3 ekstremitesi maksilliped halini almıştır. Geri kalan 5 ektremite yürüme bacağı şeklindedir ve ilki çok gelişmiş olup ucunda pens taşır. Cephalotoraks sert bir karapas ile örtülüdür. Gözler iyi gelişmiştir ve saplıdır. Abdomende ilk 2 ekstremite çifti üreme organı olacak şekilde başkalaşmıştır. Dolaşım sistemi daha gelişmiştir ve 3 bölmeli bir kalpleri vardır. Solunum solungaçlarla sağlanır ve solungaçlar karapas ile vücut arasındaki boşlukta yer alırlar. Boşaltım organelleri anten bezleridir. Gelişmelerinde metamorfoz görülür. Dendrobranchiata Deniz tekeleri, iri karidesler Decapoda Pleocyemata Gerçek karidesler, kerevit ve ıstakozlar, hermit yengeçleri ve yengeçler Cl. Malacostraca O. Decapoda – SubO. Pleocyemata & Dendrobranchiata Karidesler Dendrobranchiata subordosu ve Pleocyemata subordosu içindeki Caridea ordosu olmak üzere 2 farklı gruba dahildir. Vücut uzun, silindirik ve yanlardan basıktır. Karapas ucunda sivri ve uzun bir rostrum bulunur. Rostrum üzerindeki çıkıntı ve dişler türlere bağlı olarak değişim gösterir. Abdomen ekstremiteleri yüzme işlemi yerine getirir ve iyi gelişmiştir. crustacea.nhm.org den değiştirilmiş Cl. Malacostraca O. Decapoda – SubO. Pleocyemata & Dendrobranchiata Karidesler TUDAV Penaeus kerathurus Parapenaeus longirostris Bayram Öztürk Palaemon elegans www.glaucus.org.uk Bülent TOPALOĞLU Cangon crangon Cl. Malacostraca O. Decapoda – SubO. Pleocyemata & Dendrobranchiata Karidesler Lüks su ürünlerinin en önemlilerinden olan karidesler, başta Uzakdoğu ülkeleri (Japonya, Hindistan, Malezya,…) olmak üzere dünyada pek çok yerde yetiştirilmektedir. themanwhoatesouthjersey.wordpress.com Türkiye denizlerinde yaşayan ve yetiştiricilik açısından öneme sahip olan karides türleri; Penaeus japonicus, Penaeus semisulcatus, Penaeus kerathurus ve Metapenaeus monoceros’tur . Ülkemizde, biri 1994, diğeri 1995’te faaliyete geçen iki özel işletme, doğu ve batı Akdeniz kıyılarında Penaeus semisulcatus ve Penaeus japonicus yetiştirmeye başlamış, ancak daha sonra faaliyetlerine son vermiştir. Şu anda Akuvatur firması karides yetiştiriciliği üzerinde deneme çalışmalar yürütmektedir Cl. Malacostraca O. Decapoda – SubO. Pleocyemata (Reptantia grubu) Vücut dorsoventral olarak yassılaşmıştır. Rostrum genelde iyi gelişmemiştir. Yürüme ayaklarının ilk çifti çok gelişmiş olup pens taşır. Astacidea Brachyura TUDAV Yengeçler Istakozlar Karapas çok gelişmiş, yassı ve yuvarlak bir form almıştır. Abdomen bölgeleri körelip kıvrılarak cephalotoraksın altına katlanmıştır. Pensleri çok gelişmiştir Anomoura Keşiş ıstakozları-Hermit yengeçleri Abdomen bölgeleri yumuşaktır. Uropodlar TUDAV asimetrik yapı gösterir ve bu durum tür tayininde kullanılır. Genellikle terk edilmiş mollusk kabukları içerisinde yaşarlar TUDAV Cl. Malacostraca O. Decapoda Subordo: Reptantia InfraO. Astacidea Homarus gammarus TUDAV crustacea.nhm.org