Full Text - The Journal of International Management Research
Transkript
Full Text - The Journal of International Management Research
InMaR Journal The Journal of International Management Research Uluslararası Yönetim Araştırmaları Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 2, Şubat 2016, s. 48-67 AZERBAYCANDA BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİNİN TURİZMDE UYGULANMASI: E-TURİZM Besti ALIYEVA1 ÖZET Dünyanın globalleşmesi her bir alanda olduğu gibi teknolojilerden de yan geçmemiş ve etkilemiştir. Iletişim teknolojilernin hızla gelişmesi sosyal hayatda, siyasal ve ekonomide çok boyutlu bir değişim başlatmıştır. Bu değişim turizm sektörünede yol açmışdır. Bu dönüşümde, global pazarda rekabet edebilmek için, yeni bilgi ve iletişim teknolojilerinden faydalanmalı, dijitalleşme ve elektronik ticareti benimsemelidir. İnternet’in günlük yaşamın içine girmesi, bilgisayarlı rezervasyon sistemleri ve global dağıtım sistemlerinin kullanımının artması, turizm işletmelerinin küresel rekabet ortamı içindeki yerini belirlemiştir. Bilgi teknolojilerindeki son gelişmeler turizm sektöründeki işletmeler ve turistik destinasyonlar için pazarlama, yönetim ve tanıtım alanlarında yeni olanaklar sunmakta ve rekabet avantajı sağlamaktadır. Bilgi ve iletişim teknolojilerinden turistik hizmet sunumunda faydalanılması olarak nitelendirilen e-turizm stratejisinin incelendiği bu makale, Azerbaycan’nın turizm sektöründe bilgi teknolojilerini kullanarak uzun vadeli rekabet stratejileri oluşturmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Anahtar kelimeler: Azerbaycan, e-devlet, e-turizm, Bilgi ve İletişim Teknolojileriyle(BIT), Turizm Potansiyeli, Turizm Etkinlikleri, Turist. 1Azerbaycan Devlet İktisat Üniversitesi, Türk Dünyası İşletme Fakültesi, İktisat ve İşletme Bölümü, Bakü, Azerbaycan. e-posta: bastiyusifova@gmail.com. Informatıon And Communıcatıon Technologıes The In Tourısm Sector Of Azerbaıjan 49 INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGIES THE IN TOURISM SECTOR OF AZERBAIJAN ABSTRACT Like other sectors, information and communication technologies (ICT) industry have also been affected by the process globalization of the modern world. Rapid development of information and communication technologies has caused tremendous changes in social life, in politics and industry. These changes play a vital in the tourism sector. In the process of global market transformation in order to compete it is necessary to adopt and gain benefits from new information and communication technologies and electronic trading. Access to internet in everyday life and increase in use of computer reservation and management systems for tourism and global distribution systems resulted in fixed location of tourist agencies in the global competitive environment. The latest development in the field of information and communication technologies offers new possibilities and provides competitive advantages for tourist agencies and tourist destinations in the areas of marketing, management and promotion new products and services in tourist industry. The aim of the this paper is to examine long-term strategies, and contribute to management practices by building and maintaining competitive advantages of information and communication technologies in Azerbaijan tourist industry, which described in this paper as “e-tourism”. Key words: Azerbaijan, e-government, e-tourism, information and communication technology (ICT), tourism activity, tourist Giriş Turizm sektöründe bilgi teknolojilerinin en önemli etkileri dağıtım kanalları üzerinde görülmektedir. Doğru ürünleri, doğru pazar dilimlerine doğru aracılar yoluyla iletilmesi başarının önde gelen koşuludur. Bilgi teknolojileri yalnızca dağıtımı kolaylaştırmakla kalmayıp, farklılaştırma ve maliyet avantajını da olanaklı kılmakta, turistik ürün sağlayıcılar ile hedef pazarlar arasında karşılıklı iletişimi sağlamaktadır. Günümüzde sanal bir organizasyon uygulaması olan e-ticaret, insanların oturdukları yerden kalkmadan, sadece bilgisayar tuşlarına dokunarak alışveriş yapmalarına imkân sağlamaktadır. Bu kolaylıkları erken farkına varan ve ekonomik verimlilikle e-ticaretin birbiri ile doğru orantılı olduğunu fark eden turizm sektörü, sanal ortamdaki turizm faaliyetleri büyük bir hızla geliştirmiştir. Artık bilgi iletişim teknolojilerinin qlobel bir hale gelmesini dikkate alarak makale bu alanda ilgili bölümlere yer verilimiştir. The Journal of International Management Research, Year 2, Number 2, February 2016, p. 48-67 Besti Alıyeva 50 Makalenin ilk bölümünde bilgi iletişim teknolojileri ve turzme uygulanışı ilgili bilgilere yer verilmiş. E-turizmin tanımı, e-turizmin sağladığı avantaj ve dezavantajlardan bahs edilmiş. Bundan sonra diğer bölümde Azerbaycanda turizmin değerlendirilmesi kısaca anlatılmış. Bir sonrakı bölümde Azerbaycan’nın BİT altyapısı ve turizm sektöründe BİT kullanımı konusunda yer verilmiş, Devletlerin sektör yatırımlarına ek olarak vatandaşlara kamu hizmetlerinin sunumunda BİT’in kullanımını ifade eden e-devlet; vatandaşa şeffaf, kolay ve güvenli hizmet sunmayı amaçlayan bilgi erişim platformlarıdır. E-Devlet hizmetlerinin yaygınlığı ve kullanım oranları bilgi teknolojileri ve iletişim alanındaki gelişimin en önemli göstergelerinden biridir. Bunun yanı sıra e-devlet gelişimi ülkelerin gelişmişlik durumlarının da yansıtıcısıdır. Birleşmiş milletler tarafından yapılan E-Government Survey araştırmaları ülkelerin e-devlet gelişmişlik düzeylerini sunuşu tablo şeklinde gösterilmiştir. Son bölümde Azerbaycan`ın turizm portalı olan azerbaijan. travel sitesinin değerlendirilmesi yapılmışdır. Portalda hedefler ve stratejiler doğrultusunda ülkenin kültürel, sanatsal, ekonomik, tarihi değerleri ön plana çıkarılmış, aynı zamanda ülkemizin bir bütün olarak tanıtımına geniş yer verilmişdir. Portal faliyyetine 2012 Haziran 30 da başlamıştır. 1. BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE E-TURİZM 1.1. Bilgi Teknolojilerinin Turizm Sektöründe Uygulanışı Ekonomistlerin bacasız sanayi olarak adlandırdıkları turizm, dünyadaki birçok ülkenin lokomotif sektörü durumundadır. Hizmet üretimi ve işletmeler arası bilgi paylaşımı temelinde çalışan turizm işletmeleri, karlılıklarını, verimliliklerini, müşteri memnuniyeti ve pazarlama performanslarını artırmak için, bilişim teknolojileri destekli iş yapma modellerinden maksimum seviyede faydalanmaları gerekmektedir. 2 Hızlı teknolojik ilerleme ve turizm gelişmeleri yıllardır ki, ilerleme devam etmektedir. 1980'lerden bu yana, bilgi iletişim teknolojileri (BİT) genellikle küresel turizm için uygulamalar ve çözümler üretmiş ve 'e-Tourism' adlanmıştır. 1970'lerde bilgisayar sistemlerinin rezervasyonlarının işleyişi ve 1980'lerin sonlarında (GDS) küresel dağıtım sistemleri 1990'ların sonlarında internetin gelişimi, sanayide en iyi operasyonel ve stratejik uygulamar yapılmasında büyük pratik olmuştur. Son 20 yılda texnolojinin önemini görsekde, 2000 yılından beri BİT`in ve özellikle de internetin gerçekten de dönüşümsel etkisine tanık olmaktayız. Bu dönüşüm içinde, global pazarda rekabet edebilmek, yeni bilgi ve iletişim teknolojilerinden faydalanmaya bağlı olup dijitalleşme ve elektronik ticaret uluslar arası pazarın kaçınılmaz unsurları haline gelmiştir. İnternet’in günlük 2 http://www.kuto.org.tr/img/kuto/raporlar/04.pdf The Journal of International Management Research, Year 2, Number 2, February 2016, p. 48-67 Informatıon And Communıcatıon Technologıes The In Tourısm Sector Of Azerbaıjan 51 yaşamın içine girmesi, bilgisayarlı rezervasyon sistemleri ve global dağıtım sistemlerinin kullanımının artması, turizm işletmelerinin küresel rekabet ortamı içindeki yerini belirlemiştir. Turizm sektöründe bilgi teknolojilerinin en önemli etkileri dağıtım kanalları üzerinde görülmektedir. Doğru ürünleri, doğru pazar dilimlerine doğru araçların yoluyla iletilmesi basarinin önde gelen koşuludur. Bilgi teknolojileri yalnızca dağıtımı kolaylaştırmakla kalmayıp, farklılaştırma ve maliyet avantajını da olanaklı kılmakta, turistik ürün sağlayıcılar ile hedef pazarlar arasında karşılıklı iletişimi sağlamaktadır. Günümüzde turistik ürün ve hizmetlerin üretim ve dağıtım süreçleri etkinlik ve verimliliği artırmak ve tüketicilere daha fazla değer yaratmak amacı ile yeniden düzenlenmektedir. Turizmde bilgi teknolojilerinin gelişimi konusunda bilgisayarlı rezervasyon sisteminden sonra global dağıtım sistemleri gelmektedir. Global dağıtım sistemi, farklı rezervasyon sistemlerinin birleşmesiyle (havayolu işletmeleri, tur operatörleri, oteller, araba kiralama şirketleri vb.) ortaya çıkan bir sistemdir. Global dağıtım sistemi, işletmelerin maliyetlerini azaltırken verimliliklerini arttırır. Günümüzde turizm endürstrisinde elektronik pazarlama yaygın olarak başvurulan bir alandır. Turizmde elektronik pazarlamanın kullanıldığı alanların başında dağıtım, tutundurma, fiyatlama, pazar hedefleme, pazar bölümlendirme, pazarlama araştırması, müşteri hizmetleri, ürün geliştirme ve doğrudan pazarlama gelmektedir. Elektronik pazarlamanın en yoğun kullanıldığı alanların başında havayolu işletmeciliği, konaklama işletmeciliği, seyahat işletmeciliği, araba kiralama, turizm bölgesi yönetimi, tür operatörlüğü gibi tutizmin hemen her alanı yer almaktadır.3 İnternet hızla seyahat ve turizm için bir numaralı bilgi kaynağı haline gelmektedir. BİT da radikal verimlilik ve Turizm Kuruluşlarına etkinliğini, işletmelerin pazarda gerçekleştirilen ve kuruluşlar ile tüketiciler arasında etkileşim biçimini değiştirmiştir. Turizm ve Otelcilik sosyal olgulardır ve bunlarla ilişkili endüstriler büyük ölçüde uygulamaya odaklıdır. 1.2. E-Turizmin Tanımı İnternetin günümüz özel işletmelerine ve kamu kurumlarına sağladığı en önemli fayda çift yönlü, interaktif vesimetrik iletişime imkan veren yapısı olmaktadır. İngiltere merkezli Travelocity dünyanın en büyük e-seyahat ve 3. büyük e-ticaret firmasıdır. Web sitesi aracılığıyla dünya çapında satılmaya uygun uçak koltuğunun %95’i,49 bin otel, 50 araç kiralama şirketi, 3 bin mavi yolculuk ve tatil paketi sunmaktadır.Firma, mobil bilgilendirmeye ve kablosuz desteğe 1997’de başlamış olup bugün“Travelocity Mobil Çözümler” sitesi ile internete uyumlu mobil telefon, kişisel dijitalasistan veya diğer kablosuz 3 Nazmi Kozak, Turizm Pazarlaması, Ankara: Detay YAYINCILIK, 2010, s.272 The Journal of International Management Research, Year 2, Number 2, February 2016, p. 48-67 Besti Alıyeva 52 aygıtlardan hizmet vermektedir.Avrupa merkezli Lastminute.com sitesi, seyahatlerini geç planlayanlar için en başarılı portallardan biridir. Firmanın İngiltere, Almanya, Fransa ve İsveç’te şubeleri bulunmaktadır. Net Value’nin Haziran 2001’deki internet araştırmasına göre eseyahatsiteleri arasında ilk sırada yer almıştır. 4 e-ticaret online ortamda yapılan (internet üzerinden veya özel ağlar üzerinden) yapılan tüm ticari faaliyetlere verilen genel addır. E-ticaret işletmeler-tüketiciler arasında olabileceği gibi işletmeler-işletmeler arasında da olabilir. Bunlardan birincisi B2C diğeri B2B e-ticaret olarak adlandırılır. e-Turizm Turizm tarafından sağlanan güvenilir ve daha çok zengin doğru bir bilgiye erişmek için potansiyel gezginler sağlamaktadır. e-turizm ise turizm, konaklama, seyahat, ağırlama sektörlerindeki tüm ticari ve operasyonel faaliyetlerin dijital ortama aktarılmasını içine alan ve sonucunda değer zinciri içindeki tüm paydaşların etkinliğini ve verimliliğini arttıran yeni bir iş yapış biçimidir. e-Tourism analiz, tasarım, uygulama ve seyahat ve turizm sektöründe bilişim ve e-ticaret çözümleri uygulaması olarak tanımlanabilir; hem de ilgili ekonomik süreçler ve pazar yapıları ve müşteri ilişkileri yönetiminin analizini de ugulamakta. Bir başka deyişle E-turizm bilgi ve iletişim teknolojilerinin tüm turizm sektörüne, paydaşlarına ve nihai tüketicinin turizm deneyimine uygulanmasıdır diyebiliriz.5 E-turizm, bilgiye dayalı hizmet sunan turizm sektörü yapısı göz önüne alındığında turistik hizmet sunumunda kaçınılmaz bir araç olarak ortaya çıkmıştır. E-turizm, turizm sektörünün işleyişini değiştirmekte ve daha dinamik bir sektör yaratmaktadır. Internette, rekabetçi bir ortamda iş kuran turistik hizmet sağlayıcıları, uluslararası dağıtım şirketlerinin ve acentelerin aldıkları komisyonları da ortadan kaldırarak, tüketicilere kendi istekleri doğrultusunda hazırlanmış, esnek bir ürün sunmaktadırlar. Kısaca; bir bilgisayar ağı bulunan platform üzerinde sunulan, web tabanlı bir bilgi iletişim sistemi olarak tanımlayacağımız e-turizmi bilgisayar ağları aracığı ile turistik ve seyahat hizmeti satın alma olarak da tanımlayabiliriz (Erdal, 2002). Genel olarak e-turizm hizmetleri “dokunulamayan, saklanamayan, müşteri odaklı, üretim ve tüketimin iç içe geçtiği” hizmetlerdir. Seden ALGÜR, Elektronik Turizm: İnternet Acentacılığı Gelişimi, Tercih Nedenleri ve İleriye Yönelik Projeksiyonlar, Y.L.tezi, Antalya 2007 5 http://www.tursab.org.tr/tr/tursab/ihtisas-komiteler/e-turizm-komitesi/faaliyetleri/e-turizm-e-ticaretnedir_10648.html 4 The Journal of International Management Research, Year 2, Number 2, February 2016, p. 48-67 Informatıon And Communıcatıon Technologıes The In Tourısm Sector Of Azerbaıjan 53 Seyahat ve turizm, elektronik ticarette en hızlı büyüyen sektörlerden biridir. Tüketiciler ve işletme sahipleri doğrudan rezervasyondan, son tüketiciye kolay ödeme koşulları sunulmasına kadar değişik alanlarda işlemlerini gerçekleştire bilmektedirler. Seyahat acenteleri ile tur operatörleri ve diğer turizm ürün ve hizmet sunucuları arasında da işletmeden işletmeye ticaret de mobil olanaklarla e-ticaret olarak gerçekleşebilmektedir. Ulaştırma bilet satışları, otel rezervasyonu, araba kiralama ve seyahate ile ilişkin ihtiyaçlar WEB sayfalarında karşılanmakta hatta reklâmlar bile artık internet üzerinden gerçekleşebilmektedir. Son yıllarda kitle turizmine pek sempatik bakmayan orta ve yüksek gelir ve kültür grubundan olan talep yeni arayışlar içindedir. Bu grup aynı zamanda teknolojik gelişimi en yakından takip eden ve bunun için gerekli olan donanıma ekonomik olarak sahip olabilecek yapıdadır. Bu da ya özel destinasyonları ürün paletine alan tur operatörleri üzerinden ya da tüketicinin kendi oluşturması ile gerçekleşmektedir. Yapılan son araştırmalar aracı kurumlardan bağlantısız kent turizminde ve özel ve aktif turizm türlerinde artış göstermektedir. Teknolojik gelişmelerden olan e-ticaretin turizm işletmelerinin pazarlamasında giderek daha yaygın biçimde kullanılacağı ve hızla değişen ve gelişen bu teknolojinin seyahat sektörünü yakından ilgilendireceği kaçınılmaz bir gerçektir. Havayolu şirketleri, oteller, seyahat acenteleri ve tur operatörleri rekabete karşı direnmek ve yaşayabilmek için bu yeni pazarlama şeklini kullanmak zorundadırlar. Bilet, tatil paketi veotel satısları tur operatörlerinin ve seyahat acentalarının e-ticaret islemlerine de girmektedir. İnternet halihazırda turistlerin tatil ürününü satın alma ve ona erisme seklini degistirmektedir. Yine fiyat ve otel ve destinasyon özellikleri hakkında bilgi edinilmesi ve kıyaslama yapılması için internet’i kullanan müsteri sayısı hızla artmaktadır. Endüstrideki eğilimler dünya çapında ortakların sürekli katıldığı yoğun rekabet gerektiren bir endüstri olması, müşteri taleplerinin sürekli değişmesi, müşterilerin hizmetlerde uygunluk, değer ve kaliteye verdikleri önemin artması, bilgi düzeyi yüksek ve bilinçli müşterilerin aynı doğrultuda hizmet beklentisi ve otomasyon teknolojisine duyulan ihtiyaç turizm endüstrisinde eticaret faaliyetlerinin kullanılarak hızla yaygınlaşmasına yol açmaktadır.6 6 http://kariyer.turizmgazetesi.com/articles/article.aspx?id=63656 24.12.2015 The Journal of International Management Research, Year 2, Number 2, February 2016, p. 48-67 Besti Alıyeva 54 1.3. Turizm Sektörü iletişim Şekilleri ve Bilgi Teknolojileri Yardımı ile Gerçekleştirilen Faaliyetler Şubeler Arası İletişim ve Seyahat Sonrası Fonksiyonlar • Ödeme ve komisyonlar • Faaliyetlerin koordinasyonu • Geri bildirim ve öneriler • Raporlama ve bütçeleme • Şikayetlerin • Uygunluk/fiyatlar/bilgi değerlendirilmesi • Üst yönetimden emirler • Veri yönetimi ile sadakat • Müsteri ve operasyon kazandırma bilgileri için ortak veri tabanı paylaşımı Turizm Sektörü ile Müşteri Turizm İşletmelerinin Turizm Dışı iletişimi internet işletmeler ile iletişimi internet Elektronik ticaret Diger hizmet sunucuları ve Seyahat danışmanlığı destek hizmetleri Uygunluk/fiyat/bilgi Seyahat formaliteleri ve talepleri vizeler Rezervasyon ve Asılar konfirmasyon Siğorta işletmeleri Hava durumu tahmini Rezervasyona ilişkin özel talepler Eglence ve iletişim Bankacılık / finansal hizmetler Depozitler Özel istekler Kredi kartları kullanımı Geri bildirim ve şikayetler İşletmeye ilişkin diger hizmetle Kaynak: Buhalis Dimitros (2003), E-Tourism, Prentice-Hall.7 Bu faaliyetler baslıca; turizm organizasyonu içerisindeki bilgi degisimi yani organizasyon içi iletisim ve faaliyetler – intranet, turizm hizmeti üreticileri ve aracıları arasındaki bilgi degisimi yani organizasyonlar arası iletisim ve faaliyetler (extranet ve intranet) turizm sektörü ile müsteri 7 Tuğba AYDIN, Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Turizmde Uygulanması: E-Turizm, Uzmanlık Tezi, Ankara 2008 The Journal of International Management Research, Year 2, Number 2, February 2016, p. 48-67 Informatıon And Communıcatıon Technologıes The In Tourısm Sector Of Azerbaıjan 55 iletisimi yani internet ve turizm isletmelerinin turizm dısı isletmelerle ile iletisimi (internet ve extranet) olarak dört sekilde gruplandırıla bilmektedir. 1.4. E-Turizm de Kullanılan Araçlar Turizm işletmelerinin web sitelerinde bulunması gereken bir takım temel özellik ve bilgiler şu şekilde özetlenebilir: • elektronik posta özelliği, • seyahat ile ilgili bilgiler, • kendi web adresinin (URL) bulunması özelliği, • promosyon uygulamaları ve indirimlerle ilgili bilgiler, • diğer turizm işlemeleri ile bağlantı kurabilme özelliği, • geri bildirim formu özelliği, • online ödeme yapabilme özelliği, • birden fazla yabancı dilde bilgilendirme özelliği, • görsel ve işitsel özellikler, • işletme sahipliği ile bilgiler, • sıkça sorulan sorulara cevap verme özelliği, • iş görenlere yönelik bilgiler ve güncellenebilir olmalıdır. E-turizm turistlere birtakım kolaylıklar sağlamalıdır. Bu kolaylıklardan bazıları: • Rezervasyonların gerçekleştirilmesi, • Uçak biletlerinin otomatik bilet satış makinelerinden alınması, • Seyahat ile ilgili her türlü bilginin sağlanması (turistik ürün hakkında, döviz kurları vb.)8 1.5. E-Turizmin Sağladığı Avantajlar E-Turizm bu güne kadar büyük bir büyüme yaşamıştır ve zamanla daha da yaygınlaşmağa başlamıştır. 90lı yıllarda internet kullanıcısı %50-70 olsada, artık internetde sörf yapanların sayı artmış, hatta %90nı geçmiştir. Dünyada son yıllarda ekonomik, teknolojik, siyasal, sosyo- kültürel, çevresel ve örgütsel alanlarda yaşanan önemli gelişme ve değişmeler turizm işletmelerini de yakından etkilemektedir. Turizm sektöründe ticari amaçlı internet kullanımı ve e-ticaret uygulamaları son derece yaygındır ve bu sektörde e-ticaret hızla gelismektedir. Turizmde kullanılan seyahat hizmetinin üretiminin, reklamının, satın alımının, ödemesinin ve teslimatının yalnızca internet aracılıgıyla yapılması mümkündür. İnterneti turizm sektörü açısından diger araçlar arasında daha etkin duruma getiren diger özellikler ise, internetin ses, görüntü ve yazılı bir metni iletebilme 8 Tuğba AYDIN, Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Turizmde Uygulanması: E-Turizm, Uzmanlık Tezi, Ankara 2008 The Journal of International Management Research, Year 2, Number 2, February 2016, p. 48-67 Besti Alıyeva 56 islemlerini aynı anda ve daha hızlı yapabilmesidir. Diger yandan, internet aracılıgıyla yapılan bu işlemlerin maliyeti diger araçlarınkine oranla bir hayli düsüktür veya hoç para harcamadan reklamlarını yapa biliyorlar. Kaynakların verimli kullanılması, müsteri hesaplarının etkin kontrolü ve takibi, turizm işletmesinin yöneticisinin zamanını daha etkin kullanmasına olanak vermesi, bilgi dağıtımında kolaylık, tam anlamı ile etkilesimli olması internetin sagladıgı yararlar arasındadır. Elektronik ortamın avantajı ile kagıt kullanımı büyük ölçüde azalmaktadır. Belirli şablonların tasarım, depolama ve benzeri maliyetlerinin yanı sıra yan unsurların maliyetlerinden de tasarruf edilmektedir. Elektronik ortamda yapılan işlemler normal işlemlere oranla çok daha ucuza mal oldugundan, hem satıcı hem de alıcı önemli ölçüde tasarruf edebilmektedir. Turizm sektöründe e-ticaretin faydalarını özetlemek gerekirse, asagıdaki maddeler sıralanabilir: • Hızlılık • Kişisellik • Sonuçların ölçülebilme kolaylığı • İnsan kaynaklarının etkinligi • İhtiyaçlara uygunluk ve esneklik • Maliyetin az olması • Pazar / pazarlama araştırması ve veri toplamada kolaylık • Doğrudan iletişim • Turizm işletmelerinin hizmet kalitesinin artması • Otomatik bilet makinaları gibi yeni ürünler • Bilgisayarlar sayesinde devre mülk gibi iletişim sorunları yaşanan ürünlerin satışındaki artış 1.6. E-Turizmin Sağladığı Avantajlar ve Dezavantajlar:9 Organizasyon içi iletişim Organizasyonlararası İletişim ve Faaliyetler Intranet ve Faaliyetler Extranet (ve Intranet) Turizm içerisindeki 9 organizasyonu Turizm hizmeti üretici-leri bilgi degisimi ve aracıları Yönetim bilgi değişimi Stratejik planlama Seyahat Öncesi Rekabet analizi Genel bilgi ara-sındaki Tuğba AYDIN, Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Turizmde Uygulanması: E-Turizm, Uzmanlık Tezi, Ankara 2008 The Journal of International Management Research, Year 2, Number 2, February 2016, p. 48-67 Informatıon And Communıcatıon Technologıes The In Tourısm Sector Of Azerbaıjan 57 Finansal planlama Yer ve zaman Muhasebe Uygunlugu/fiyat Pazarlama arastırması araştırmaları Pazarlık uygulama Rezervasyon ve Fiyatlama kararları konfirmasyon Orta-dönem planlama Yönetim statistikleri - Grup listeleri, Operasyon kontrolü - Biletler Yönetim faaliyetleri - Ödendi / alındı belgeleri Bölümler arası iletişim Seyahat Sırasında İşletme faaliyetleri Programın Bilgi değişimi takip planı İnsan kaynakları yönetimi Personel koordinasyonu hakkında bilgilendirilmesi Operasyon planlaması Beklenilmeyen olaylar Karşısında Pazarlama stratejisi Muhasebe / faturalama ve Seyahat ile ilgili belgeler devamı Ortakların ve planlar planların degişmesi, Takip geliştirmesi E-turizm turistlere birtakım kolaylıklar sağlamalıdır. Bu kolaylıklardan bazıları: • Rezervasyonların gerçekleştirilmesi, • Uçak biletlerinin otomatik bilet satış makinelerinden alınması, • Seyahat ile ilgili her türlü bilginin sağlanması (turistik ürün hakkında, döviz kurları vb.) E-Turizmin avantajları sayesinde, büyük küçük tüm işletmeler geleneksel pazarlama yöntemlerinin katı kurallarından kurtulup, yüksek miktarda sermaye gerektirmeden sanal turizm işletmeleri açmakta hizmetlerini satmak için yeni pazarlar bulmakta, yeni gelir kaynakları elde etmekte, imajlarını güçlendirmekte ve rekabet üstünlüğü sağlamaktadır. Elektronik ticaretin turizm işletmelerine sağladığı avantajların yanında potansiyel turistlere de sağladığı birçok avantaj vardır. Bu avantajları aşağıdaki şeklide özetleyebiliriz. Müşterilerin kendi seyahat ve konaklamalarını kendilerinin planlamasını sağlamış; Bilgiye 7 gün, 24 saat ulaşım imkânı vermis; Potansiyel turistler, sadece bölgesel işletmelerden bilgi almak yerine, dünyasal ölçekte iş yapan işletmelerin web sitelerinden de detaylı bilgiler alarak fiyat ve bilgi kıyaslaması yapma şansı elde etmiş; The Journal of International Management Research, Year 2, Number 2, February 2016, p. 48-67 Besti Alıyeva 58 Müşteriler, evlerinden dışarıya çıkmadan, internet sistemine bağlı bir bilgisayar aracılığı ile işletmeler ve bunların sattığı ürünler hakkında her türlü bilgiyi elde etme imkânı; Potansiyel turistler, seyahat edecekleri ülkeler ve bu ülkelerin vize uygulamaları hakkında da detaylı bilgi elde etme imkânı bulmuştur.10 2. AZERBAYCANDA E-TURİZMİN DEĞERLENDİRİLMESİ. 2.1. Azerbaycan Turizmi Açısından Bilgi-İletişim Teknolojileri ve ETurizmin Gerekliliği. 2010 yılında ülkemizde modern teknolojilerin uygulanması daha da artırılmakta ve bununla ilgili adımlar atılmakta: bilgi toplumunun gelişimi, internetin liberalleştirilmesi devam ettirilmiş, televizyon ve radyo programlarının yayım kalitesi yükseltilmiş, mobil telefon ve bilgisayar kullanıcılarının sayısı artmış, dış ilişkiler yoğunlaşmış, ilgili mevzuat daha da geliştirilmiştir. Azerbaycan’ın BİT konusunda bazı önemli etkinliklere ev sahipliği yapması bu alana olan dikkatten ileri gelmektedir. Okulların bilgisayarla donatılması, gençlerin sanal dünyaya çıkışı, onların bilgi teknolojileriyle çalışma alışkanlıklarına sahiplenmeleri yönünde atılan adımlar bu amaca hizmet etmektedir. Bu anlamda 21 Ağustos 2004 tarihli "Azerbaycan Cumhuriyetinde Orta Öğrenim Okullarının Bilgi ve İletişim Teknolojileriyle Donatılması Programının (2005-2007 yılları) Onaylanmasına Dair" kararname gençlerin çağdaş bilgilere sahiplenmeleri ve enformasyon teknolojilerine derinden sahiplenmeleri için bilimsel ve teknolojik altyapı oluşturmuştur. Bunun dışında 10 Haziran 2008 tarihli "2008-2012 Yıllarında Azerbaycan Cumhuriyetinde Eğitim Sisteminin Enformasyon Donatımına Dair Devlet Programı" Azerbaycan Cumhuriyetinde modern bilgi ve iletişim teknolojilerinin geniş şekilde uygulanmasıyla ortak eğitim muhitinin oluşturulması ve halkın tüm tabakalarına kaliteli eğitim olanağı sağlanması açısından önemlidir. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in 22 Ekim 2005 tarihli kararnamesiyle onaylanmış "Azerbaycan Cumhuriyetinde İletişim ve Bilgi Teknolojilerinin Geliştirilmesine Dair 20052008 Yılları Devlet Programı (Elektron Azerbaycan)" ise iletişim ve bilgi teknolojilerinin geniş şekilde uygulanması fırsatı sunan, ayrıca bölgelerde geniş yayılmasını sağlayan mükemmel faaliyet konsepti olmuştur. Programa göre 2008 yılında Azerbaycan bilgi teknolojilerinin gelişimi alanında dünya standartlarına ulaşmış, bu sektörün kalkınmasına 150 milyon dolar yatırılmıştır. Azerbaycan’da bilgi ve iletişim teknolojilerinin (BİT) kalkınmasıyla ilgili çalışmalar sonucunda 2003-2009 yılında ülkede BİT sektöründe yaklaşık 500 yeni özel işletme açılmıştır. 10 http://www.kuto.org.tr/img/kuto/raporlar/04.pdf 2.12.2015 The Journal of International Management Research, Year 2, Number 2, February 2016, p. 48-67 Informatıon And Communıcatıon Technologıes The In Tourısm Sector Of Azerbaıjan 59 2010 yılında BİT, posta ve enformasyon sektöründe elde hacmi önceki yıla oranla yüzde 32,1 artarak 1 milyar 23,2 milyon manat olmuştur. 2009 yılıyla karşılaştırdıkta BİT sektöründe artım hızı yüzde 35,5, ayrıca telekomünikasyon sektöründe yüzde 32,8 posta sektöründe ise yüzde 29,2 olmuştur. BİT ve posta sektöründen elde edilen gelirlerin yaklaşık yüzde 80’i özel iletişim tesislerine aittir. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in 11 Ağustos 2008 tarihli "Azerbaycan Cumhuriyetinde İletişim ve Bilgi Teknolojilerinin Gelişimine Dair 2010-2012 Yılları Devlet Programının (Elektron Azerbaycan)" onaylanmasına ilişkin kararı bu alanda uygulanan devlet politikasının yeni bir aşamaya geçtiğini göstermektedir. Kararname ulu önder Haydar Aliyev’in 17 Şubat 2003 tarihli kararıyla onaylanmış "Azerbaycan Cumhuriyetinin Kalkınması İçin Bilgi ve İletişim Teknolojileri Milli Stratejisi"nin (2003-2012 yılları)" uygulanmasını amaçlamaktadır. Kararla "Azerbaycan Cumhuriyetinde İletişim ve Bilgi Teknolojilerinin Geliştirilmesine ilişkin 20102012 Yıllar Devlet Programı " (Elektron Azerbaycan)" onaylanmıştır.11 BİT sektöründeki gelişim durumuna bakılmak istendiğinde; ülkenin ekonomik durumu bilgisayar sahipliği veya internet kullanıcı sayılarını doğrudan etkilemektedir. Yani ülkelerin gelişmişlik düzeyi ile bilgi ve iletişim alanındaki gelişimi paralel olarak düşünmek mümkündür. Zengin bir kültürel mirasa ve doğal güzelliklere sahip olan Azerbaycan, büyük bir turizm potansiyeline sahiptir. Azerbaycan'a gelen turist sayısı her geçen yıl artmaktadır. Ülkeye, 2006 yılı içinde turizm amacıyla 739.583 kişi gelmiş ve yaklaşık 554,7 milyon dolar turizm geliri elde edilmiştir. 2007 yılında ise bu alanda önemli bir gelişme yaşanmış ve gelen turist sayısı 1.332.701'e çıkarken, turizm gelirleri 758,5 milyon dolara yükselmiştir. Son istatistiklere bakarsak 2014 yılında 2297.8 turist ziyaret etmiştir. Azerbaycan Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan alınan bilgilere göre halihazırda ülkede 182 turizm şirketi ve değişik kategorilerde 242 otel faaliyet göstermektedir.12 Önemli ölçüdeki kültür ve turizm potansiyelinde irellemesine rağmen Azerbaycan, kendisine yönelik iç ve dış turizm talebini arttırmak için bu talebi etkileyen faktörleri iyi analiz etmek durumundadir. Bu faktörlerin başinda rekabet edebilirliğin arttirilmasi ve hem işletme hem de ülke bazinda etkin bir tanitim-pazarlama gelmektedir. Sektörün rekabet gücünün artması ve etkin bir tanitimin yapilabilmesi için BIT araçlarından daha fazla yararlanılması gerekmektedir. Karşılama ve konaklama işletmelerinin vermiş oldukları hizmetlerin niteliklerinin geliştirilerek 11 12 http://www.azerbaijans.com/content_1027_tr.html 1.01.2016 tr.wikipedia.org The Journal of International Management Research, Year 2, Number 2, February 2016, p. 48-67 Besti Alıyeva 60 rekabetçi yapılarının güçlendirilmesi ve verimliliklerinin artırılması BIT araçlarından ne ölçüde yararlanabildiklerine bağli gibi görünmektedir. Küresel ölçekte, özellikle bilgi, iletişim ve ulaştırma teknolojisindeki hızlı gelişim, seyahat talebinde rekabet ortamı yaratarak, farklı gelir gruplarındakı tüketiciler için seyahat talebini etkin hale getirmiştir. Günümüzde bilgi teknolojilerinde yaşanan hızlı gelişmelere bağlı olarak turizm sektöründeki küresel rekabet internet ortamına taşınmıştır. Bu sebeple Azerbaycan`nın internete taşınan global rekabette daha fazla turist akınını güçlendirmesi ve turizm geliri elde etmek için e-turizm stratejileri uygulaması gerekli olmuştur Yalnız turizm sektörü değil, diger sektörlerde kendilerni geliştirmek, rekabete dayanıklı olması için BİT araçlarını kullanmaları lazım. 2.2. Azerbaycan’nın BİT altyapısı ve turizm sektöründe BİT kullanımı Devletlerin sektör yatırımlarına ek olarak vatandaşlara kamu hizmetlerinin sunumunda BİT’in kullanımını ifade eden e-devlet; vatandaşa şeffaf, kolay ve güvenli hizmet sunmayı amaçlayan bilgi erişim platformlarıdır. E-Devlet hizmetlerinin yaygınlığı ve kullanım oranları bilgi teknolojileri ve iletişim alanındaki gelişimin en önemli göstergelerinden biridir. Bunun yanı sıra e-devlet gelişimi ülkelerin gelişmişlik durumlarının da yansıtıcısıdır. Birleşmiş milletler tarafından yapılan E-Government Survey araştırmaları ülkelerin e-devlet gelişmişlik düzeylerini gözler önüne sermektedir. Tablo 1. Asya’da top 20 ülke13 değişim 13 ülke Gelir Düzeyi Kore Cumhuriyeti Çok yüksek EGDI yükek 0.9462 1 1 Singapur yüksek 0.9076 3 10 Japonya yüksek 0.8874 6 18 12 İsrail yüksek 0.8162 17 16 1 Bahreyn yüksek 0.8089 18 36 18 Kazakistan yüksek EGDI üst Orta 0.7283 28 38 EGDI 2014 Rank 2012 Rank 7 10 Economic and Social Affairs, United Nations, E-Government Survery 2014, s. 16,New York 2014, The Journal of International Management Research, Year 2, Number 2, February 2016, p. 48-67 Informatıon And Communıcatıon Technologıes The In Tourısm Sector Of Azerbaıjan 61 Birleşik Arap Emirlikleri Yüksek Suudi Arabistan 0.7136 32 28 4 Yüksek 0.6900 36 41 5 Katar Yüksek 0.6362 44 48 4 Umman Yüksek 0.6273 48 64 16 Kuveyt Yüksek 0.6268 49 63 14 Malezya üst Orta 0.6115 52 40 12 Gürcistan alt Orta 0.6047 56 72 16 Kıbrıs Yüksek 0.5958 58 45 Ermenistan alt Orta 0.5897 61 94 Moğolistan alt Orta 0.5581 65 76 Azerbeycan üst Orta 0.5472 68 96 Çin üst Orta 0.5450 70 78 8 Türkiye üst Orta 0.5443 71 80 9 Sri Lanka alt Orta üst Orta 0.5418 74 115 41 bölgesel Ortalama 0.4951 Dünya ortalaması 0.4712 13 33 11 28 Tablo 2. Denize çıkışı olmayan gelişmekte olan ülkeler top 1014 Ülke Alt Bölge Kazakistan Orta Asya Ermenistan Batı Asya Moğolistan Doğu Asya 14Economic 2014 EGDI Yüksek EGDI 0.7283 Değişim 2014 Rank 2012 Rank 28 38 10 0.5897 61 94 33 0.5581 65 76 and Social Affairs, United Nations, E-Government Survery 2014,s.28, New York 2014 The Journal of International Management Research, Year 2, Number 2, February 2016, p. 48-67 11 Besti Alıyeva 62 Moldova Cumhuriyeti Doğu Avrupa 0.5571 66 69 Azerbeycan Batı Asya 0.5472 68 96 28 Makedonya Güney Avrupa orta EGDI 0.4720 96 70 26 Özbekistan Orta Asya 0.4695 100 91 9 Kırgızistan Orta Asya 0.4657 101 99 2 Bolivya Güney Amerika 0.4562 103 106 3 Botsvana Güney Afrika Alt Bölge 0.4198 112 121 9 LlDCS Ortalama Dünya ortalaması 0.3368 Orta Asya 0.4712 Genellikle, LLDC küresel sıralamada yalnız yedi LLDC ile küresel top 100’de düşük konumlandırılmışdır. Asya ülkeleri srasında en iyi performans listesine hakim, Kazakistan üst pozisyon alarak, Moğolistan ve Azerbaycan beşlikde yer almakdadır. LLDC arasında en geliştiriciler sırasında Azerbaycan (96. dan 68), Ruanda (172.dan 157) ve Etiyopya (140 dan 125e) vardır. Entegrasyon ve idari koordinasyon için bölgesel altyapı stratejileri BİT altyapısına LLDC-lere erişimi genişletmek için ihtiyaç vardır. BİT’in gelişimi için stratejiler uygulamak büyük ölçekli kamu-özel, kamu-kamu ve Güney-Güney ortaklıklar geliştirmek ve işbirliğini geliştirmek için gereklidir. Altyapı LLDCs e-devlet gelişimi için büyük darboğaz olsa, hükümetler eğitim ve BİT okuryazarlığı programları aracılığıyla insana yatırım, hem de gelişmiş çevrimiçi hizmetler sunarak onların online varlığını artırmak önemi göz ardı edilmemelidir.15 Elektronik ticaret, tüm sektörlerde olduğu gibi turizm sektöründe de yeni iş modellerinin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Hizmet üretimi temelinde iş yapan turizm sektöründe müşteriler, genellikle ürün satın almadan, turizm işletmesi hakkında çok detaylı bilgiye sahip olamamaktadırlar. Günümüzde potansiyel turistler, satın alacakları turistik ürün hakkında detaylı bilgiye artık sanal ortamda faaliyet gösteren elektronik turizm siteleri aracılığı ile ulaşabilmektedirler. Bu özelliği sayesinde elektronik ortamda yapılan turizm faaliyetleri potansiyel turistlerin referans aldığı en önemli bilgi kaynaklarından biri olmuştur. 15 3 Economic and Social Affairs, United Nations, E-Government Survery 2014, s.41, New York 2014 The Journal of International Management Research, Year 2, Number 2, February 2016, p. 48-67 fffsfrg 63 Informatıon And Communıcatıon Technologıes The In Tourısm Sector Of Azerbaıjan E-turizm olarak kısaltılması uygun olan turizm sektörü e-ticaret işlemleri, iş dünyası, bilgi teknolojileri ve turizm olarak üç ana disiplini bünyesinde bulundurmaktadır. Bu üç ana disiplin e-turizmde bir araya gelmektedir, yani turizmde konaklama hizmetleri, seyahat acenteleri ve tur operatörleri, ziyaretçi çekici etkinlikler, farklı bilgi sistemlerini ve iletişim teknolojilerini kullanarak ve işletme yönetim, pazarlama gibi işletmelerin temel fonksiyonlarını yerine getirerek, e-ticaret uygulamalarını gerçekleştirmektedirler. Örneğin, turizm sektörüne dahil bir ulaştırma şirketi veya konaklama işletmesi, pazarlama/finans fonksiyonlarını yerine getirmek için iletişim teknolojisi kullandığında, e-turizm faaliyetini de gerçekleştirmiş olmaktadır. İş dünyası, bilgi sistemleri ve turizm sektörü, birbirleri ile etkileşimli olarak ve iletişim ve geri besleme sağlayarak, elektronik turizmi gerçekleştirmektedir. Teknolojik gelişmelerden olan e-ticaretin turizm işletmelerinin pazarlamasında giderek daha yaygın biçimde kullanılacagı ve hızla degişen ve gelişen bu teknolojinin seyahat sektörünü yakından ilgilendirecegi kaçınılmaz bir gerçektir. Havayolu sirketleri, oteller, seyahat acentaları ve tur operatörleri rekabete karsı direnmek ve yasayabilmek için bu yeni pazarlama seklini kullanmak zorundadırlar. Yeni iletişim ve bilgi teknolojisi, turizm sektörünün verimligini çok yakından ilgilendirmektedir. Teknolojik yenilikler, turizm işletmelerinin rekabet gücü yüksek yeni ve esnek hizmetler sunmalarına yardımcı olmaktadır. 3. Azerbaycanda E-turizm portalı. Azerbaijan.travel değerlendirilmesi http://azerbaijan.travel/tr Azerbaijan. travel portalı, Azerbaycan’ nın tüm dış tanıtım faaliyetlerinde adres olarak The Journal of International Management Research, Year 2, Number 2, February 2016, p. 48-67 Besti Alıyeva 64 verilmesi ve Azerbaycan’ nın tek resmi tanıtım portalı olarak tanınmakta. Portalda hedefler ve stratejiler doğrultusunda ülkenin kültürel, sanatsal, ekonomik, tarihi değerleri ön plana çıkarılmış, aynı zamanda ülkemizin bir bütün olarak tanıtımına geniş yer verilmişdir. Portal faliyyetine 2012 Haziran 30 da başlamıştır. Azerbaycan’da 28 Eylül’de Hilton Baku Otelinde Dünya Turizm Günü geçirilmişdir. Kültür ve Turizm Bakanlığının Analitik ve Yazılım Departmanı Başkanı Habil Abbasov Turizm ve Otelcilik Faaliyetleriyle İlgili Olarak Özel İzin (lisans) Alınması İçin E-başvuru Kabulü ve Değerlendirilmesi Sistemini tanıtmış ve sistemle ilgili kapsamlı bilgiler verilmiştir. Burada portalın değerlendirilmesi de yapılmş ve “Turizm En İyi İnternet Portalı” seçilmişdir Azerbaijan.travel portalı, kullanıcı odaklı tasarım kapsamında sadece dil bakımından olanak sunmaktadır. Portal, kullanıcının seçtiği dile göre içerik ve görüntü vermektedir. Stratejik olarak seçilen yabancı ülke kullanıcıları (Rus, İngiliz, Fransız, Alman, Türkçe, Çin) ve Azerbaycanca olmak üzere 7 farklı dilde bilgi vermektedir. http://azerbaijan.travel/tr16 16 http://azerbaijan.travel/tr The Journal of International Management Research, Year 2, Number 2, February 2016, p. 48-67 65 Informatıon And Communıcatıon Technologıes The In Tourısm Sector Of Azerbaıjan Aynı zamanda gelen konaklar için en önemli bölüm olan elektron vize bölümü de yerleştirilmiş. Bu bölümde vizeyle ilgili gerekli bilgiler verilmiş ve örnek vize ve başvuru için link koyulmuştur. Portal, görünüm sadeliği ve açıklığı; erişilebilirlik, dolaşım ve tutarlılık açısından kullanıcı kolaylığı bakımından niteliklidir. Görsel unsurların sunumunun hızı tatmin edici düzeydedir. Ana sayfa açıldığında Azerbaycan logosu ve sağlanan bilgilerin başlıkları ile sayfanın kim tarafından hazırlandığı görülmektedir. İstenilen bilgi başlığına gelinip seçilerek bilgiye erişim sağlanmaktadır. Her açılan sayfada ana menü ve o başlığın içeriği görüntülenmekte ve istenilen başka başlığa geçme olanağı sunulmaktadır. Bundan başka kullanıcıya kolaylık sağlayan site içi arama motoru bulunmaktadır bu bölümden kullanıcı aradığı bilgiyi aktarmakla kolayca bilgiye ulaşa bilir. Portalda A dan Z ye Azerbaycanla ilgili istenilen bilgi bulmak mümkündür. Konaklama tesisleri hakkında bilgiler, portalın ana sayfasındaki seyahat rehberi ve tatil planlama başlığından giriş sayfasında bulunmaktadır. Bu sayfada, arama motoru ile şehir araştırması yaptırılıp o şehirdeki konaklama tesisi listesine ulaşılabilmektedir. Her bir konaklama tesisi hakkında bilgi, fotoğraf, hangi ödeme kartı geçerli, satış noktası gibi bilgiler bulunabilmektedir. Ayrıca, tripadvisor. ru, gibi online seyahat sitelerine bağlantı verilmiştir. Turistlerin kendilerini daha rahat ve hazırlıklı hissetmelerini sağlayan, yemek kültürü gibi detay bilgiler sitede yer almaktadır. Portalın iyi tarafları olsada eskik taraflarıda vardır. Portalda sadece Azerbaycanla ilgili bilgilerverilmiş, dünyayla ilgili bilgilere yer verilmemiştir. The Journal of International Management Research, Year 2, Number 2, February 2016, p. 48-67 Besti Alıyeva 66 Portalın konaklama tesislerine ait bilgi, görüntü, bağlantı verme gibi özellikleri bulunmasına rağmen direkt bir rezervasyon sistemi, konaklama satış noktalarına ait bilgiler verilmektedir. Rezervasyona olanak tanımayan portal, konaklama tesislerinin doluluk veya boşluk oranları, fiyatlarına ilişkin bilgileri kapsamamaktadır. Bu kapsamda portal, rezervasyon veya seyahat planı yapılabilen bir siteden ziyade, daha çok tanıtım ve pazarlamaya yönelik bir sitedir. SONUÇ Teknolojik gelişmelerden olan e-ticaretin turizm işletmelerinin pazarlamasında giderek daha yaygın biçimde kullanılmaya başlamış ve hızla değişen ve gelişen bu teknolojinin seyahat sektörünü yakından ilgilendirmesi kaçınılmaz olmuşdur. Havayolu şirketleri, oteller, seyahat acentaları ve tur operatörleri kendini gelişdirerek rekabete karşı direnmek için bu pazarlama şeklini kullanmak zorundadırlar. Bu sistem, e-ticaret ve bilişim teknolojilerinin desteğiyle işletmelerin kendi tanıtım ve pazarlamasını kendilerinin yapması şeklinde değişmiştir. Bilişim teknolojileri sayesinde gelişen e-ticaret turizm sektöründe önemli değişiklere neden olmuştur. E-ticaretin yeni başladığı dönemlerde aracı kuruluşlar bu işten oldukça tedirgin olmuşlar, hatta turizmde artık aracıların devreden çıkacağı endişesine kapılmışlardı. Fakat zaman içerisinde bunun böyle olmadığı görülmüş ve e-ticaretin turizm sektörünün bir tamamlayıcısı olduğu kanıtlandı. Turizm sektöründe e-ticaretin uygulanması hem kullanıcılariçin hemde sunucular için geniş imkanlar sağlamışdır. Bu uygulama sayesinde hem turistler ülkeler hakkında geniş melumat elde etme imkanı bulur hemde seçim yapmalarında yardımcı olur. Bundan başka turizm sektöründe e-vizelerin kullanılması turistlerin ve şirkertlerin işini kolaylaşdırmışdır. Azerbaycanda da e-vizelerin kullanılması son zamanlarda daha da yaygınlaşmıştır. Bilgi iletişim teknolojilerine yapılan yatırımlar şeffaf ve etkin kamu yönetiminin oluşturulması, kamu hizmetleri sunumunun iyileştirilmesi kamu yönetiminin etkin, şeffaf ve nitelikli hizmet sunumunun gerçekleştirilmesi, geleneksel kamu yönetimi anlayışında birçok değişikliği zorunlu kılmaktadır. Bunu başarmanın en önemli aracı ise bilgi ve iletişim teknolojilerinden en üst düzeyde istifade ederek; kamu kurumlarının iş süreçlerini rahatlatmakta halk ile devleti buluşturmaktadır. Turizm işletmeleri genellikle hizmet üretimi yapan bir sektördür. Bu nedenle internet teknolojileri kullanımından önceki dönemde potansiyel müşteriler, konaklama işletmesinin bulunduğu bölgeye gitmeden, konaklama işletmesi hizmetlerinden yararlanmadan ya da daha önce oraya gitmiş birisinden tavsiye almadan işletme hakkında yeterli bilgiye sahip olamamaktaydılar. Fakat günümüzde sanal bir organizasyon uygulaması olan e-ticaret, insanların oturdukları yerden kalkmadan, sadece bilgisayar tuşlarına dokunarak alışveriş The Journal of International Management Research, Year 2, Number 2, February 2016, p. 48-67 Informatıon And Communıcatıon Technologıes The In Tourısm Sector Of Azerbaıjan 67 yapmalarına imkân sağlamaktadır. Bu kolaylıkları erken farkına varan ve ekonomik verimlilikle e-ticaretin birbiri ile doğru orantılı olduğunu fark eden turizm sektörü, sanal ortamdaki turizm faaliyetleri büyük bir hızla geliştirmiştir. Bu amaçla özellikle Azerbaycan`da uygulamaya geçen `ASAN Hizmet`, ` e-Devlet` hem vatandaş hem de iş dünyasını oldukça rahatlatmaktadır. Yine bilgisayarla devletin her kurumuna rahatça ulaşan vatandaşlar devletine güvenini sağlamakta ve şeffaflığı yaşayarak hakkını aramaktadır. KAYNAKLAR 1. Economic and Social Affairs, United Nations, E-Government Survery 2014, New York 2014 2. İge PINAR, Turizm Endüstrisinde E-Ticaret, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, İzmir 2005 3. Seden ALGÜR, Elektronik Turizm: İnternet Acentacılığı Gelişimi, Tercih Nedenleri ve İleriye Yönelik Projeksiyonlar, Y.L.tezi, Antalya 2007 4. http://azerbaijan.travel/tr 5. http://www.kuto.org.tr/img/kuto/raporlar/04.pdf 6. http://www.tursab.org.tr/tr/tursab/ihtisas-komiteler/e-turizm-komitesi/faaliyetleri/eturizm-e-ticaret-nedir_10648.html 7. http://www.azerbaijans.com/content_1027_tr.htm 8. Nazmi KOZAK, Turizm Pazarlaması, Ankara, Detay Yayıncılık, 2010 The Journal of International Management Research, Year 2, Number 2, February 2016, p. 48-67