04-05-2 Bölüm 08
Transkript
04-05-2 Bölüm 08
Ön Hazırlık Öğreneni ortama alıştırma & İletişimi başlatma Bölüm 8: Öğrenme Deneyimini Destekleme • Öğreneni ortama alıştırmak ve tanıtmak, öğrenenin kaygı seviyesini azaltarak performans gelişim sürecine daha fazla odaklanmalarını sağlar. • Öğrenenle açık ve samimi bir iletişim kurmak, onları ihtiyaçlarını dile getirmede cesaretlendirir ve en çok yararlı buldukları yardım çeşidi hakkında bilgi sağlar. • Ön hazırlık • Beceri sunma teknikleri • Prova/tekrar (rehearsal) çeşitleri 3 Ön Hazırlık Ön Hazırlık • Öğrenen • amaçlarını belirlediyse & uygun hedef becerileri tanımladıysa öğrenilecek konuyla tanıştırılmalıdır. • Öğrenene pratik yapmak için yeterli fırsatlar verilmelidir. Öğreneni ortama alıştırma & İletişimi başlatma • İki yönlü iletişimin gelişmesini nasıl sağlarsınız? • İki yönlü iletişimin faydaları nelerdir? Ön Hazırlık – Öğreneni ortama alıştırma & İletişimi başlatma – Dikkati Yöneltme – Canlılık Düzeyini Kontrol Altında Tutma – Pratik ve Dinlenme Dengesi 2 4 Nideffer’in (1995) iki boyutlu dikkat kavramı Ön Hazırlık Dikkati Yöneltme • Dikkat odağı (attentional focus) – dikkati bilgi kaynaklarına yöneltme davranışı. Odak genişliği Odağın yönü – Kişi, odağını dış yada iç kaynaklı bilgilere yöneltebilir ve odağını birkaç yada daha çok uyaranı kapsaması için daraltabilir yada genişletebilir. Dar Geniş İç Kaynaklı Sol dizdeki his Golf salınımında ki his Dış Kaynaklı Kalecinin eldivenin ortası Rakip oyuncunun hareketleri 5 7 Ön Hazırlık Dikkati Yöneltme Ön Hazırlık Dikkati Yöneltme • Dış kaynaklı odak – dış çevredeki bilgi kaynaklarına dikkat verme davranışı • İç kaynaklı odak – iç kaynaklı bilgilere dikkat verme davranışı (örn; düşünceler, hisler, kinestetik ipuçları) • Dar odak – dar alandaki bilgilere dikkat verme davranışı • Geniş odak – geniş alandaki bilgilere dikkat verme davranışı • Bir antrenör/eğitici olarak öğreneni dikkat odaklarını değiştirme egzersizleri yapmaları için cesaretlendir. – iç kaynaklı ve dış kaynaklı ipuçları arasında – fazla sayıdaki ipuçları (geniş odak) ve daha az sayıdaki ipuçları (dar odak) arasında 6 8 Ön Hazırlık Ön Hazırlık Canlılık Düzeyini Kontrol Altında Tutma Pratik ve Dinlenme Dengesi • Araştırmalar, bireylerin performanslarının değerlendirildiğini hissettikleri zaman kaygı düzeylerinin daha yüksek olduğunu göstermiştir. • Hangi sıklıkta pratik yapılmalı? – Öğrenim ortamlarının geneli için imkanlar elverdiğince sık olarak alıştırma yapmak öğrenmeyi en yüksek dereceye çıkartırken motivasyonel ve diğer problemleri ortaya çıkartmaz. – Kaygı ve canlılık düzeyindeki artma öğrenmeyi engeller. • Bir antrenör/eğitici bu problemin üstesinden gelmek için sonuç amaçları yerine süreç amaçlarına vurgu yapabilir ve öğrenenlerin gerçekçi performans amaçları belirlemelerini isteyebilir. 9 11 Ön Hazırlık Pratik ve Dinlenme Ön Hazırlık Pratik ve Dinlenme Dengesi • Antrenman devresinde ve antrenman devreleri arasında performans-dinlenme oranları. • Antrenman devresinde denemeler arasındaki dinlenmenin miktarı pratik yapma süresinden göreli olarak daha • Zamana dağıtılmış uygulama motor öğrenme üzerinde daha etkili (Baddeley & Longman, 1978) • Lee & Genevose (1988) – Zamana dağıtılmış uygulama geçici olarak performansın yükselmesine neden olmakta fakat hatırlama testlerindeki performansla ölçülen öğrenme üzerinde kalıcı etkiye sahip. – kısa ise – Yoğun alıştırma (massed practice). – uzun ise – Dağıtılmış alıştırma (distributed practice). • Yoğunlaştırılmış uygulamalardaki denemeler arasındaki dinlenme sınırlılığı, sistematik olarak performansta düşüşe neden olur. 10 12 Ön Hazırlık Pratik ve Dinlenme Yönergeler (Açıklamalar) • Kesik Beceriler: Dinlenme zamanını azaltmanın performansı yada öğrenmeyi düşürdüğü konusunda herhangi bir kanıt yok (basketbolda şut atma). • Devamlı Beceriler: Yorgunluk etkisinden dolayı yoğun alıştırma performansı düşürür, fakat öğrenmeyi bir parça etkiler (kalıcılık veya aktarma testlerinde ölçüldüğü zaman). • Yönergeler – genelde beceri hakkındaki sözel açıklamalardır. – öğrenme aşamasına bağlı olarak değişebilirler. – kısa sürede çok fazla bilgi vermemelidir. – özet olmalı ve • başlangıçta bir yada iki temel kavramı vurgulamalı. • ayrıntılar antrenman ilerledikçe vurgulanmalıdır. • Dolaysız basit ifadeler şeklindeki yönergeler etkilidir. 13 Beceri Sunma Teknikleri Yönergeler • Yönergeleri verme yolumuz ve kısa süreli hafıza & dikkat kapasitesi arasındaki ilişki nedir? Yönergeler Yönergeler Prova Prova Teknikleri Teknikleri Gösterimler Gösterimler 15 Yardımlı Yardımlı (Rehber (Rehber Eşliğinde) Eşliğinde) 14 16 Gösterimler Yardımlı (Rehberli) Alıştırma • Model alma – bir beceriyi öğrenmeye çalışan kişinin yararı için becerinin gösterimini içeren uygulama prosedürüdür. • Gözlemleyerek öğrenme – öğrenenin başkalarının performanslarını gözlemleyerek hareket kapasitelerini elde etme prosedürüdür. • Yardım tekniğinde öğrenen hareketi yaparken çeşitli yollarla yöneltilir/yönetilir. • Amaç hataları azaltmak & uygun modelin yürütüldüğünden emin olmaktır. • Öğrenme yardımının çeşitleri – Sözel ve Fiziksel destek • Yardımlı alıştırma ne kadar etkilidir? – Yardım tekniği güçlü bir performans değişkenidir. – Yardım tekniği güçlü bir öğrenme değişkeni değildir. 17 19 Gösterimler Yardım Tekniği • Gösterimler (Gözlemleyerek öğrenme) • Yardım tekniği ve kalıcılıkta işlemler – Öğrenen başka birinin performansını izleyerek bilgi edinir. – Model becerinin kritik özelliklerini göstermelidir. – Öğrenenin hazırlığı ve dikkati önemlidir. – Model çok fazla bilgi vermemelidir. – İpucu tekniğini kullanarak eğitici öğrenene neleri izleyip neleri izlememesi gerektiğini söyler. – Özellik görüşü • Desteğin Öğrenme İçin Etkili Olduğu Durumlar – İlk antrenmanlarda – Tehlikeli hareketlerde 18 20 Parçalı Çalışma – Bütün Çalışma Prova Çeşitleri • Parçalı çalışma – karmaşık becerilerin parçalara bölünüp ayrı ayrı çalışılması • Amaç bu parçaları bir bütün olarak birleştirmektir. • Fiziksel Prova Teknikleri – – – – Similasyon çalışması Parçalı çalışma Yavaş-devinim çalışması Hata tespit çalışması • Zihinsel Prova Teknikleri • Parça çalışmasının türleri – Zihinsel Alıştırma – Zihinsel İmgeleme – Küçük parçalara böl & ayrı çalış (Fractionization) – Birbiri üzerine ekle (Segmentation) – Zor olan bölümleri sadeleştir (Simplification) 21 23 Fiziksel Prova Teknikleri Parçalı Çalışma • Beceri pratik yaparak mükemmelleşir. • Etkin bir şekilde düzenlenmiş antrenman kusursuz yapar. • Similasyon – gerçek dünyadaki işlerin çeşitli özelliklerini taklit eden antrenman aletleridir (örn; kayak simülatörü). • Uzun süreli seri beceriler – Parça çalışması, parçaların bütünden göreli olarak bağımsız yapıldığında en etkilidir. Becerinin kolay parçasını çalışmak yerine sorunlu parçası ile daha çok çalışılabilinir. • Kısa süreli kesik beceriler – Özellikle beceri hızlıysa, kesik becerinin parçalarının ayrı ayrı çalışılması bütüne aktarımı etkiler. Bu etki de olumsuzdur. – Hedef becerinin gerekli özelliklerini taşıdığında kullanılmalıdır. 22 24 Parçalı Çalışma Zihinsel Prova • Çok yavaş, bileşen etkisinin olmadığı seri becerilerin zor öğelerinde parça antrenmanı yapmak çok verimlidir. • Çok hızlı, programlanmış hareketlerde parçaları ayrı ayrı çalışmak nadiren faydalıdır & öğrenme için zararlı olabilir. • Zihinsel pratik nasıl işler? – Zihinsel pratik, becerinin bilişsel-sembolik öğelerini kolaylaştırır. – Olası hareketleri değerlendirerek ve zihinsel olarak bu hareketlerin sonuçlarını tecrübe ederek – Zihinsel pratik güven oluşturur. 25 27 Uyaran Zihinsel Prova Uyaranı Tanımlama • Zihinsel prova hareketin ortaya konulmadığı durumda bireyin bir motor beceriyi yapıyormuş gibi düşünmesi prosedürüdür. • Zihinsel pratik bireyin bir motor becerinin bilişsel, sembolik yada usule ait (procedural) yönlerini düşünerek zihinsel prova yapmasıdır. Tepkiyi Seçme Tepkiyi Programlama Motor Program Kavramsal model ve zihinsel pratik etkisinin olduğu düşünülen temel işlemler Karşılaştırıcı Merkezi Sinir Sistemi Kaslar Çıktı 26 28