tamam - Türkiye Sigorta Birliği
Transkript
tamam - Türkiye Sigorta Birliği
BAfiKAN’dan Sevgili Meslektafllar›m, Büyük bir fiyat rekabeti içinde geçirdi¤imiz 2009 y›l›n›n son çeyre¤ine girdik bile. Amans›z fiyat rekabeti sektörümüze çok yabanc› bir ortam de¤il ne yaz›k ki. Ancak faizlerin % 10'un alt›na indi¤i bir ekonomik ortam bizler için oldukça al›fl›lmad›k bir durum. Geçmifl y›llarda operasyon zararlar›n› kamufle eden yüksek yat›r›m gelirlerinden bahsetmek art›k imkâns›z. Dolay›s›yla, sadece fiyata ba¤l› olarak yaflanan rekabet sonuçlar›n›n bilanço ve kâr/zarar hesaplar›na nas›l yans›d›¤› hepimiz için art›k fazlas›yla malum. Y›l›n son çeyre¤ine girmeden yaflad›¤›m›z sel felaketinin faturas›n›n da sektör için çok a¤›r olaca¤›n› görmemiz laz›m. 600Milyon TL nin üzerinde bir hasar toplam› ifade edece¤i kesinleflen bu olay›n flirket bilançolar›na yenileme primleri de dahil edilince 100 milyonu aflacak net bir fatura ç›karmas› beklenmekle birlikte, ayr›ca sektörün reasürans yenilemelerine gerek flart gerek maliyet olarak ciddi olumsuz yans›malar› olacakt›r. Tüm bu olumsuzluklar› dikkate ald›¤›m›zda 2010 y›l› için de geç kalmakta oldu¤umuzu üzülerek belirtmek durumunday›m. Yeni y›l›n ilk gününde fiyat uygulamalar›n›n bir anda gerekti¤i flekilde revize edilmesi hayat prati¤ine uygun bir ihtimal de¤il. Önümüzdeki y›l› operasyon sonuçlar› itibar›yla olumlu bir dönem olarak geçirmemiz için, bugünden kendimizi ve uygulamalar›m›z› gözden geçirmek, çevremizdeki olumlu de¤iflimleri de gözlemleyerek gelecek y›la “do¤ru” bafllamakla yükümlüyüz. Bu arada, tarife düzenine tabi tek sigorta konusu olarak kalan deprem riskinin fiyatlanmas›ndaki piyasa prati¤ine duyars›z kal›nmamas› gerekti¤i düflüncesindeyim. Haks›z rekabet olarak görmemiz gereken bu uygulamalara art›k müdahale edilmesi gerekmektedir. Bilindi¤i üzere, haks›z rekabetle mücadele Birli¤imize kanunla verilmifl görevlerden biridir. Öte yandan bu uygulamalar sigortal›lar›n gözünde sigortac›l›¤›n prestijini de fazlas›yla y›pratmaktad›r. Bir yandan, sigortac›l›¤›m›z› gelifltirmek ve yayg›nlaflt›rmak amac›yla münferit olarak ve Birli¤imiz vas›tas›yla çaba gösterir ve harcama yaparken, bu gibi yanl›fl uygulamalarla bu de¤erli çabalar› sonuçsuz k›lacak yaklafl›mlar içinde olmay› sektörümüze yap›lm›fl büyük bir haks›zl›k olarak görmemiz gerekti¤ine inan›yorum. Sevgi ve sayg›lar›mla, Hulusi TAfiKIRAN Baflkan B‹ZE GÖRE De¤erli Okurlar, Ülkemizde deprem riski sonras› bir di¤er do¤al afet olarak karfl›m›za ç›kan, can ve mal kay›plar›na neden olan sel felaketi sonras› baz› de¤erlendirmeler yapman›n faydal› olaca¤› kan›s›nday›m. Gündemimizde uzunca bir süre yer tutan ve büyük ihtimalle bundan sonra da iklimsel de¤ifliklik nedeni ile s›kça karfl›laflabilece¤imiz risklerden biri olarak karfl›m›za ç›kmaya devam edecek sel. Bilindi¤i üzere ülkemizde sigorta bilinci halen arzu edilen seviyeye gelememifltir. Sigorta bilincinin yayg›nlaflt›r›lmas›nda ne yaz›k ki yaflanan felaketler önemli bir rol oynamaktad›r. Zira deprem ve sel teminatlar›n›n verildi¤i sigortalara talep bu felaketler sonras›nda artmakta, belirli bir süre sonra ise yapt›r›lan poliçeler yenilenmemektedir. Dolays›yla yaflanan tecrübelerden ders ç›kart›lmas› ve önceden önlem al›nmas› büyük önem tafl›maktad›r. Böyle dönemlerde flirketlerin sundu¤u hizmetin kalitesi ve sigortal›lar›n›n yan›nda oldu¤unu gösteren uygulamalar sektörün güvenirlili¤i aç›s›ndan ise önemlidir. Sel, 7-9 Eylül 2009 tarihleri aras›nda Silivri, Selimpafla ve Çatalca ve sonras›nda da baflta ‹kitelli Bas›n Express yolu olmak üzere, Halkal›, Arnavutköy, Sultangazi, Ba¤c›lar, Eyüp, Esenler, Bahçelievler, Baflakflehir, Büyükçekmece olmak üzere tüm Trakya'y› esir alm›flt›r. Sel felaketi sonras›nda sigorta sektöründe Eylül ay› sonu itibariyle 9.605 adet hasar ihbar› ve yaklafl›k 700.000.000 TL tahmini muallâk hasar tutar› söz konusu olmufltur. Geriye dönüp bakt›¤›m›zda 1987 y›l›nda K⤛thane ve Alibeyköy derelerinin taflmas› ile yaflanan sel nedeniyle K⤛thane çevresinde 600 civar›nda iflyeri ve sanayi kuruluflunda zarar meydana gelmifl, sigorta kapsam›na giren hasarlar›n toplam› da yaklafl›k 6 Milyon Dolar› bulmufltur. Sanayi kurulufllar›n›n önceden tedbir almadan at›k kolayl›¤› nedeniyle dere kenarlar›nda yap›laflmalar›ndan kaynaklanan bu felakette bölgedeki 100 sanayi tesisinde meydana gelen hasar, toplam hasar›n yüzde 50'sini oluflturmufltur. 1995 y›l›nda Ayamama Deresi'nin taflmas› sonucunda yine ciddi bir sel felaketi yaflanm›fl, sigorta flirketleri, toplam 40 milyon dolar hasar ödemifltir. 2006 y›l›nda yaflanan sel felaketi sonras›nda flirketlerden al›nan bilgilere göre sigorta sektörünün 2000-2005 y›llar› aras›nda yaflanan sel felaketlerinden dolay› toplam 133.1 Milyon TL hasar ödedi¤i ortaya ç›km›flt›r. Yaflanabilecek ma¤duriyetlerin önlenebilmesini teminen flirketlerin ça¤r› merkezleri 7 gün 24 saat hizmet verecek flekilde yap›land›r›lm›flt›r. ‹hbarlar sonras›nda flirketler gerekli hasar tespit ifllemleri için eksperleri görevlendirmifl, ekspertiz ifllemleri devam ederken sigorta flirketleri 02 avans ödemeleri yapm›fl, potföylerini tarayan flirketler sel felaketinden zarar gören sigortal›lar ile iletiflime geçerek gerekli yönlendirmeleri yapm›flt›r. Hayat d›fl› flirketler yan›nda hayat sigorta flirketleri de selde hayat›n› kaybedip hayat sigortas› poliçesi yapt›ranlar›n yak›nlar› ile iletiflime geçerek gerekli prosedürler hakk›nda bilgi vermifllerdir. Dolay›s› ile belirtmekte fayda vard›r ki; sigorta sektörü yaflanan son sel felaketinden sonra s›nav›n› baflar› ile vermifl, sigortal›lar›n yan›nda yer alm›fl ve bu felaketin do¤urdu¤u hasarlar› en k›sa sürede ödeyebilecek kapasitesi ile her türlü s›k›nt›n›n üstesinden gelece¤ini göstermifltir. Sayg›lar›mla, Erhan TUNÇAY Genel Sekreter B‹RL‹K’TEN HABERLER Borçlar Kanunu Tasar›s›na ‹liflkin Seminer irlik, 5 Haziran 2009 tarihinde ‹ktisadi Araflt›rmalar Vakf› ve Türkiye Bankalar Birli¤i'nin deste¤iyle ‹stanbul Ticaret Üniversitesi'nde düzenlenen Yeni Borçlar Kanunu Tasar›s›n›n De¤erlendirilmesine iliflkin Seminere kat›ld›. Seminere Birlik ad›na Birlik Genel Sekreter Yard›mc›s› Zeynep Gül Birgün ile Hukuk ve Mevzuat Uzman› Hüseyin Arslan kat›ld›. Prof. Dr. Gökhan Antalya, Prof. Dr. B Haluk Burcuo¤lu, Prof. Dr. Nevzat Koç, Prof. Dr. Atilla Altop, Prof. Dr. Arslan Kaya ve Prof. Dr. Tufan Ö¤üz'ün konuflmac› olarak yer ald›¤› seminerde Borçlar Kanunu Tasar›s›n›n genel ifllem koflullar›, bedensel zararlarda tazminat›n belirlenmesi, tehlike sorumlulu¤u, kira ve kefalet sözleflmeleri gibi konularda Türk Hukukuna getirece¤i yenilikler de¤erlendirildi. OECD Sigorta ve Bireysel Emeklilik Komitesi’nin 83. Oturum irlik, 9-10 Temmuz 2009 tarihlerinde OECD'nin Paris'teki merkezinde düzenlenen OECD Sigorta ve Bireysel Emeklilik Komitesi'nin (IPPC) 83. Oturumu'na kat›ld›. Toplant›da Birlik AB ve Uluslararas› ‹liflkiler Sorumlusu Berna Özflar Kumcu ile Teknik Birim Yöneticisi Atilla Oksay taraf›ndan temsil edildi. B Toplant›n›n ilk gününde sabah gerçeklefltirilen oturumda finansal kriz ve krizin sigorta sektörüne etkileri kapsaml› bir biçimde tart›fl›ld›. Ö¤leden sonraki oturumda ise finansal e¤itim ve Brezilya sigorta ve reasürans sektöründeki geliflmeler ele al›nd›. Toplant›n›n ikinci gününde ise büyük ölçekli afetler ve özel sa¤l›k sigortalar› konular›nda oturumlar düzenlendi. ‹ki gün süren oturumlara OECD üyesi ülkelerden delegeler ile konu ile ilgili kurum ve kurulufllardan birçok uzman ve konuflmac› kat›ld›. Türk Deprem Vakf› Mütevelli Heyeti Ola¤an Toplant› irlik, 19 Haziran 2009 tarihinde Türk Deprem Vakf›'n›n ‹TÜ Ayaza¤a Kampusü' nde gerçeklefltirilen Mütevelli Heyeti Ola¤an Toplant›s›na kat›ld›. B Aç›fl konuflmas›n›n Türk Deprem Vakf› Yönetim Kurulu Baflkan› Prof. Dr. Hasan Boduro¤lu taraf›ndan yap›lmas›n›n ard›ndan 2008 y›l› faaliyet raporu ile bilânço ve gelir-gider durumu takdim edildi. Toplant›da ayr›ca 2009 y›l› bütçe ve çal›flma program›n›n sunulmas›n›n ard›ndan Yönetim Kurulu seçimi gerçeklefltirildi. Toplant› sonunda ise Türk Deprem Vakf›'na ba¤›fl ve katk›da bulunan kurulufl ve kiflilere ödülleri takdim edildi. Birlik ad›na Bronz madalya Uluslararas› ‹liflkiler Uzman Yard›mc›s› Müge Soysal taraf›ndan kabul edildi. 03 B‹RL‹K’TEN HABERLER “Avrupa Birli¤i’nde Özel Sa¤l›k Sigortalar›” Bafll›kl› Raporun Türkçe Özeti Haz›rland› vrupa Komisyonu ‹stihdam, Sosyal ‹fller ve Eflit F›rsatlar Genel Müdürlü¤ü taraf›ndan London School of Economics and Political Science'a “Avrupa Birli¤i'nde Özel Sa¤l›k Sigortalar›” bafll›kl› bir rapor haz›rlat›ld›. Raporda Avrupa Birli¤i'nde özel sa¤l›k sigortas› piyasalar›n›n genel görünümü hakk›nda bilgiler sunuluyor ve kapsaml› analizler yap›l›yor. Raporun birinci bölümü piyasan›n rolünü, büyüklü¤ünü, yap›s›n›, iflleyiflini ve özel sa¤l›k sigortalar›na yönelik kamu politikalar›n› inceliyor. Raporun ikinci bölümünde AB hukukunun özel A sa¤l›k sigortalar›na yönelik kamu politikalar› üzerindeki etkileri ele al›n›yor. Raporun üçüncü bölümünde ise özel sa¤l›k sigortalar›n›n piyasa içerisinde sa¤l›k politikas› amaçlar› üzerindeki etkisi, mevcut rolü ile gelecekteki rolü ve piyasan›n gelifliminin önündeki engeller mercek alt›na al›n›yor. “Avrupa Birli¤i'nde Özel Sa¤l›k Sigortalar›” bafll›kl› raporun özeti Birlik taraf›ndan Türkçe'ye çevrildi. Raporun özeti ve orijinal metnine Birlik internet sitesi üzerinden ulafl›labilir. ICC Türkiye Milli Komitesi 55. Genel Kurul Toplant›s› irlik, 18 Haziran 2009 tarihinde Milletleraras› Ticaret Odas› (ICC) Türkiye Milli Komitesi 55. Genel Kurul Toplant›s›na kat›ld›. Konferansta Birli¤i Mali ve Finansal Düzenlemeler Sorumlusu Onur Acar ile Uluslararas› ‹liflkiler Uzman Yard›mc›s› Müge Soysal temsil etti. Rona Y›rcal› ICC'nin 2008 y›l› faaliyetleri hakk›nda kat›l›mc›lara bilgi verdi. Aç›fl konuflmas›n›n ICC Türkiye Milli Komitesi Yönetim Kurulu Baflkan› Rifat Hisarc›kl›o¤lu taraf›ndan yap›lmas›n›n ard›ndan ICC Türkiye Milli Komitesi Yönetim Kurulu Baflkan› Vekili Toplant›n›n son bölümünde ise TEPAV ‹stikrar Enstitüsü Direktörü Süreyya Serdengeçti taraf›ndan “Küresel Kriz ve Türkiye” bafll›kl› bir sunum gerçeklefltirildi. B 04 Toplant›da 2008 y›l› bütçe tatbikat›n›n yap›lmas› ve 2009 y›l› bütçe teklifinin verilmesini takiben Milli Komite üyeleri aras›ndan yeni Yönetim Kurulu üyelerinin seçimi oyland›. Birlik ve Munich Re ‹flbirli¤iyle Solvency II Semineri irlik ve Munich Re iflbirli¤inde 15 Temmuz 2009 tarihinde bir günlük “Solvency II Semineri” düzenlendi. fiirketlerden çok say›da temsilcinin kat›l›m›yla Milli Re konferans salonunda düzenlenen seminerin sabahki oturumlar›nda, Munich Re solvency dan›flmanlar›ndan Bernd Horsch ve Dr. Ali Majidi Solvency II'nin üç sütunlu yap›s› ve yeni dönemde reasürans devirleri hakk›nda bilgiler verdi. Ö¤leden sonraki oturumlarda ise, Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü Daire Baflkan› fiule Avc›o¤lu, “Türk sigorta sektöründe ser- B maye yeterlili¤i düzenlemeleri ve Solvency II düzenlemelerine uyum çal›flmalar›”, Deloitte denetim ortaklar›ndan Sibel Türker “Solvency II: Global uygulamalar ve Türk sigorta sektörüne etkileri”, Aegon Emeklilik risk yönetim müdürü Serhat Yücel ise “finansal risk yönetimi perspektifinden Solvency II” konulu sunumlar› gerçeklefltirdi. Ö¤le yeme¤i Birlik sponsorlu¤unda düzenlenen seminer, Munich Re taraf›ndan verilen kokteyl ile sona erdi. Sigorta fiirketlerine Verilen ‹dari Yapt›r›m Kararlar›n›n ‹ptaline ‹liflkin Çal›flmalar irlik Genel Sekreter Yard›mc›s› Mehmet Kalkavan, Hukuk ve Mevzuat Uzman› Hüseyin Arslan ile ilgili üye flirketlerin hukukçular›, üye sigorta flirketlerinin, Karayollar› Trafik Kanununun 8. Maddesi kapsam›ndaki borçlar›n›, ayn› maddede belirlenen 8 günlük süre içinde ödememeleri gerekçe gösterilerek verilen idari yapt›r›m kararlar›n›n iptali istemiyle aç›lan davalarda dan›flmanl›k B hizmeti verilmesi ve bu davalardan baz›lar›n›n bizzat takip edilmesi görevini üstlenen Prof. Dr. Ahmet Gökçen, ile 21 A¤ustos 2009 tarihinde Allianz Sigorta A.fi.'nin Genel Müdürlük binas›nda gerçeklefltirilen toplant›da bir araya geldi. Toplant›da, Ahmet Gökçen taraf›ndan devam eden süreç de¤erlendirilerek, davalarda ileri sürülecek hususlar hakk›nda bilgi verildi. 05 ‹NCELEME ARAfiTIRMA Muallâk Tazminat Karfl›l›¤›n›n Ayr›lmas›nda Karfl›lafl›lan Problemler ve Çözüm Önerileri -2‹smail Hakk› SANCAK Sigorta Denetleme Uzman› / T.C. Baflbakanl›k Hazine Müsteflarl›¤› Sigorta Denetleme Kurulu May›s 2008 tarih ve 2008/24 say›l› sektör duyurusu ile hesaplaman›n ne flekilde yap›lmas› gerekti¤i örnekleme yöntemi ile aç›klanm›flt›. Ancak bu yöntem, gerek tahsil edilen rücu, sovtaj ve benzeri gelirlerin, gerek birden fazla dönem muallâkta kalan dosyalar›n mükerrer olarak hesaba kat›lmas›na sebebiyet verdi¤i için 29 Mart 2009 tarih ve 2009/9 say›l› sektör duyurusu ile söz konusu mükerrer say›m› engellemek üzere revize edilmifltir; 14 SD 2009/9:... sadece ilgili dönemde aç›lan muallâk tazminat dosyalar› tutar› dikkate al›nacakt›r. Örne¤in M1: Mart 03 tarihinde aç›lan muallâk dosyalar›na iliflkin tutarlar› ifade ederken, ayn› dosyalar takip eden dönemlerde de muallâk olarak bulunsa dahi M2 hesaplamas›na dahil edilmeyecektir. Ancak, M1:Mart 03 tarihinde aç›lan muallâk tazminat dosyalar› takip eden dönemlerde de revize edilerek veya ayr›lan muallâk tazminat dosyas› ifllemden kald›r›lm›fl ise kay›tlardaki son muallâk tutar› esas al›narak 06 ilk ihbar dönemine ait güncel muallâk tazminat tutarlar› hesaplan›r. Yeni duyuruda, cari dönem hariç, geçmifl befl dönem boyunca, her bir dönem içinde aç›lm›fl olan dosyalar›n o dönem sonundaki veya izleyen dönemlerde ödenmeyip muallâk kay›tlar›nda kalmaya da devam ediyorsa ifllemden kald›r›lmadan önceki son muallâk tutar›n›n al›nmas› öngörülmektedir. Bir muallâk dosyas› ya ödenerek ya da yasal gerekçeleri mevcutsa reddedilerek ifllemden kald›r›l›r. O halde reddedilerek veya ödenerek ifllemden kald›r›lm›fl bir muallâk dosyas› için bu ifllemlerden önceki son muallâk tutar›n›n esas al›nmas› gerekti¤i anlafl›lmaktad›r. Ancak duyuruda bahsi geçen ifllemden kald›r›lmadan önceki son muallâk tutar› ifadesi reddedilerek ifllemden kald›r›lm›fl olan dosyalar› da içerdi¤inden gerçekte olmas› gereken rücu oran›ndan daha düflük bir rücu oran›na ulafl›lmaktad›r. Bilindi¤i üzere, söz konusu hesaplama s›ras›nda ileriki dönemlerde tahsil edilen rücu, sovtaj ve benzeri gelirler, oran hesab›n›n pay k›sm›nda, geçmifl befl dönem boyunca ilgili dönem içerisinde aç›lm›fl olmalar› kayd›yla tahakkuk eden muallâk tutarlar› ise payda k›sm›nda yer almaktad›r. Payda k›sm›nda yer alan muallâk tutarlar› için ilgili dönem sonunda ayr›lan muallâk tutarlar› yerine e¤er ileriki dönem- lerde revize edilmifllerse bu tutarlar›n al›nmas› gerekti¤i ifade edilmektedir. Payda k›sm›nda yer alan muallâk tutarlar› içerisinde, ifllemden kald›r›lmadan önceki son muallâk tutarlar› ifadesine uygun olarak ileriki y›llarda reddedilerek muallâk dosyalar›ndan ç›kar›lan muallâk tutarlar› da olacakt›r. Bu dosyalar esasen flirketlerin takip eden dönemlerde yerine getirecekleri bir yükümlülük olmay›p muallâk tutarlar›n› gereksiz yere fliflirmektedirler. Bu dosyalar›n bir flekilde TER hesaplamas› d›fl›nda tutulmas› gerekmektedir. Bu ba¤lamda, ifllemden kald›r›lmadan önceki son muallâk tutarlar› yerine ilgili dönem içinde aç›l›p dönem sonu muallâklar›nda bulunan dosyalar›n, IBNR hesaplamas›nda oldu¤u gibi, ileriki dönemlerdeki gerçekleflmelerinden hareketle elde edilecek güncel de¤erlerini kullanmak daha uygun olabilir. Bu sayede dönem sonu muallâk tazminat karfl›l›klar› içinde yer alan bir dosya, ileriki dönemlerde reddedilerek ifllemden kald›r›lm›fl ise güncel de¤eri s›f›r ç›kaca¤›ndan TER hesaplamas› d›fl›nda tutulmufl olacakt›r. Ancak bu yöntemle, reddedilmifl dosyalar›n TER oran›n› azalt›c› etkisi k›smen giderilmifl olacakt›r. Bulunan TER oran›, cari dönem muallâk tutarlar› ile çarp›larak TER tutarlar›na ulafl›l›rken, cari dönem muallâk tazminat karfl›l›klar›nda yer alan ancak ileriki dönemlerde reddedilecek dosyalara ait muallâk tutarlar› da tamamen tenzil edilemeyecektir. Reddedilmifl dosyalar›n hesaplama d›fl›nda b›rak›lmas› ile rücu oran›nda sa¤lanan art›fl, takip eden dönemlerde reddedilerek kapanacak dosyalara ait cari dönemde ayr›lan muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar›n› tamamen ortadan kald›rmayacakt›r. Oysa bu dosyalar›n, tamamen d›flar›da b›rak›lmas›, baflka bir ifadeyle cari y›l muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar›ndan tamamen ç›kar›lmas› gerekmektedir. Bilindi¤i üzere, 01/04/2008 tarihinden itibaren 2918 say›l› Karayollar› Trafik Kanunu ve Karayollar› Trafik yönetmeli¤i çerçevesinde yaln›z maddi hasarla sonuçlanan trafik kazalar›nda, kazayla ilgili taraflar›n “Maddi Hasarl› Kaza Tespit Tutana¤›”n› serbest iradeleriyle doldurulabilmelerine imkân tan›nm›flt›r. Söz konusu uygulama sonucunda sektörümüzde flüpheli tutanaklar›n say›s›nda önemli ölçüde art›fl gözlemlenmifltir. Bunun sonucunda, flirketlerin dönem sonu muallâk tutarlar›, ileriki dönemlerde reddedilecek önemli say›da muallâk dosyas›ndan dolay› gereksiz yere fliflirilmektedir. Dönem sonu muallâk tutarlar›n› geçmifl y›llar verilerinden hareketle revize etmeye yönelik olarak halen yürürlükte olan IBNR, MTKYF, TER ve AZMM'nin tafl›d›¤› gerekçelere paralel olarak ileriki dönemlerde reddedilecek olan muallâk dosyalar›n›n da geçmifl verilerden hareketle, TER hesab›nda oldu¤u gibi, bir istatisti¤inin hesaplanarak cari dönem muallâk tutarlar›ndan tenzil edilmesi sa¤lanabilir. Duyuruda bahsi geçen, kay›tlardaki son muallâk tutar› da belirsizlikler içerecek özellik arz etmektedir. Muallâk tazminat tutarlar›, günlük, ayl›k veya y›ll›k olarak revize edilebilir. Buradaki son muallâk tutar›n›n hangi döneme ait tutar oldu¤unun belirtilmesi gerekmektedir. Muallâk tazminat karfl›l›klar›n› günlük olarak revize eden bir flirket için, ödeme tarihinden bir gün önceki muallâk tutar› ödeme tutar›na eflit olacakt›r. Ancak baflka bir flirket için bir önceki dönem sonu muallâk tutar› esas al›nmak zorunda kal›nabilecektir. Duyuruda, dosyan›n aç›ld›¤› y›lda k›smi ödeme yap›lm›fl bir dosya için kalan muallâk tazminat karfl›l›¤› tutar›n›n al›n›p al›nmayaca¤› belirtilmemifl olmakla birlikte esasen sadece k›smen dahi olsa tazminat ödemesi yap›lm›fl dosyalar›n al›nmamas› gerekti¤i anlafl›lmaktad›r. Tazminat ödemesi d›fl›nda kalan ekspertiz ücreti ve di¤er masraflara iliflkin yap›lm›fl ödemeler burada k›smi ödeme olarak say›lmamaktad›r. Bilindi¤i üzere, muallâk tazminat karfl›l›klar›, mevzuat›m›zda, 2004 y›l›ndan bu yana, tazminat ve gider pay› olmak üzere ayr› ayr› gösterilmektedir. Bu hesaplamada, bahsi geçen muallâk tazminat dosyalar›, tazminata iliflkin 07 ‹NCELEME ARAfiTIRMA muallâk dosyalar›d›r. Gider paylar› muallâklar›n›n bu çal›flmaya dahil edilmemesi gerekmektedir. Gerek geçmifl befl y›ll›k verilerden TER oran› hesaplan›rken, gerek bulunan TER oran›, cari y›l muallâk tazminat karfl›l›klar›na uygulan›rken sadece tazminata iliflkin muallâk dosyalar›n›n al›nmas› gerekmektedir. a. Muallâk Tazminat Karfl›l›¤› Yeterlilik Fark›, MTKYF fiirketlerin muallâk ay›rma politikalar›n›n do¤rulu¤u veya muallâk ay›rma isabet derecesi ise bir dosya ile ilgili olarak ayr›lan muallâk tutar› ile ileriki dönemlerdeki gerçekleflmelerinin karfl›laflt›r›lmas› sonucunda ortaya ç›kar. Yaz›n›n bafl›nda bahsedildi¤i üzere, dönem sonlar› itibariyle ayr›lan Muallâk Tazminat Karfl›l›klar› tam, do¤ru ve kesin tutarlar de¤ildir. Gerek flirket uygulamas›, gerek ilgili branfl›n kendine has özellikleri, gerek hasar ihbar›nda bulunanlar›n yanl›fl tahminleri, bir dosya için ayr›lan Muallâk Tazminat Karfl›l›¤› tutar›n›n o dosyan›n ödenmesi durumunda ödenen tutardan farkl› olmas›na sebep olmaktad›r. Bu farkl›l›k sistematik olarak her y›l ortaya ç›kan bir durum ise ileride de devam edecektir. Bundan dolay› söz konusu farkl›l›¤a sebep olan sistematik sapmalar›n cari y›l muallâk tazminat karfl›l›¤› tutar›na da yans›t›lmas› için bir ortalamaya ihtiyaç vard›r. MTKYF bu ihtiyaca cevap vermektedir. MTKYF, flirketin geçmifl befl y›ll›k dönemde muallâk ay›rma performans›n›n burada bahsedildi¤i üzere ayr›lan ve gerçekleflen olarak karfl›laflt›r›lmas› sonucunda belirli bir yüzde ifadesi ile eksik ya da fazla muallâk ay›rmakta oldu¤una istatistiki olarak kanaat oluflturur. Geçmifl befl y›ll›k muallâk tazminat karfl›l›¤› ay›rma uygulamas›n› etkileyen içsel ve d›flsal faktörlerin bir y›lda de¤ifltirilemeyece¤i varsay›m›yla cari y›lda da geçmifl befl y›ll›k dönemdeki verilerden elde edilen oran kadar bir eksiklik veya fazlal›¤›n olaca¤› beklenmektedir. Bu ba¤lamda tahakkuk eden muallâklar›n geçmifl befl y›ll›k verilerden 08 ayr›lan ve gerçekleflen karfl›laflt›rmas› sonucunda flirketin muallâk ay›rma politikas› hakk›nda rakamsal bir sonuç elde edilmifl olmaktad›r. Burada befl y›ll›k geçmifl dönem verilerinin derlenmesi sonucunda elde edilen yüzde sonuçlar›n de¤erlendirilmesinde muhafazakâr bir yaklafl›m sergilenmektedir. Fazla muallâk ayr›lmakta oldu¤u sonucu ç›kan branfllarda cari dönemde tahakkuk eden tutarda bir eksiltme ifllemine izin verilmemekte iken eksik muallâk ayr›lmakta oldu¤u tespit edilen branfllarda söz konusu eksikli¤in giderilmesi öngörülmektedir. Bu eksiklik cari y›l tahakkuk eden muallâk tutar›na, hesaplanan yüzde oran› kadar ilave muallâk ayr›larak giderilmektedir. MTKYF çal›flmas›, ayn› branfl içinde yer alan dosyalar aras›nda, eksik muallâk tazminat karfl›l›¤› ayr›lm›fl bir dosyan›n fazla muallâk tazminat karfl›l›¤› ayr›lm›fl bir dosya ile telâfi edilmesine izin vermektedir. Branfllar aras›ndaki fazla ve eksik muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar› ise birbirini telafi edememektedir. Söz konusu telafi imkân› birden fazla döneme sarkan k›smi ödeme yap›lm›fl bir dosyan›n farkl› dönemlerde eksik veya fazla yeterlilik oran› vermesi durumunda da ortaya ç›kmaktad›r. MTKYF hesab›, dosyalar aras›ndaki telâfi iflleminin etkilerini azaltarak yeterlilik fark›n›n, fazla muallâk ayr›lan dosyalar vas›tas›yla azalt›lmas›n› önleyecek flekilde daha önce alt branfllar baz›nda hesaplanmakta iken 31 Aral›k 2008 tarihi itibariyle haz›rlanacak MTKYF tablolar›nda ana branfllar esas›na dönülmüfltür. Böylece ayn› ana branfl içinde yer alan alt branfllar aras›ndaki eksik ve fazla muallâk tutarlar›n›n birbirini telafi etmesine müsaade edilerek 2008 y›l› öncesine k›yasla daha düflük bir yeterlilik fark› ç›kmas› sa¤lanm›flt›r. Yeterlilik hesab›, ödeme yap›lmad›¤› sürece muallâk tutar›n›n revize edilmeyece¤i varsay›m›ndan hareket etmekte ve sadece izleyen y›lda fiili ödeme (k›smi veya tam) yap›lan dosyalar üzerinden yap›lmaktad›r. ‹zleyen y›ldaki gerçekleflmeler al›n›rken ödenen tutar ile muallâkta kalan tutar toplam› gerçekleflen tutar olarak al›nmaktad›r. ‹zleyen y›l içerisinde k›smi ödeme yap›l›p muallâk bordrosunda kalan, ödenmeyen k›s›m bir sonraki y›l gerçeklefleni ile karfl›laflt›r›lmakta, böylece bir dosya ile ilgili yeterlilik hesab› o dosyan›n kapanmas›na kadar olan tüm gerçekleflmelerini dikkate almaktad›r. Bir muallâk dosyas› ile ilgili olarak gerçekleflen tutar›n izleyen tüm y›llardaki gelifliminden hareketle güncel de¤erini almak yerine izleyen bir y›l içindeki gerçekleflmelerini almakla, ara dönemlerde ayr›lan kadar gerçekleflen tutarlar›n iyilefltirici etkilerinin di¤er dosyalar› telafi etmesine izin verilmifl olmaktad›r. Öte yandan gerçekleflen tutarda faiz vb sebeplerle ileride ortaya ç›kacak yeterlilik fark› sadece söz konusu fark›n ortaya ç›kt›¤› y›ldaki yeterlilik fark›na yans›yacak olup dosyan›n ilk kayda al›nd›¤›nda kayda giren tutar üzerinden yeterlilik fark› hesaplanmas› engellenmifl olmaktad›r. MTKYF HESABINDA RAPORLANMAMIfi KISIM MTKYF hesab› ile ilgili olarak yukar›da yap›lan aç›klamalar›n tamam› yeterlilik testi içinde yer alan tahakkuk etmifl ve gider pay› kalemleri için geçerli olmaktad›r. Yeterlilik testi içinde yer alan ayr›lan ve gerçekleflen raporlanmam›fl hasarlar ile test edilen ise tahakkuk etmifl ve gider pay› kalemlerinden farkl›d›r. Cari dönem sonu itibariyle tahakkuk etmifl muallâklar ile tahakkuk etmifl gider paylar›n›n gerçekten olmas› gerekti¤i tutarda ayr›l›p ayr›lmad›¤› belli de¤ildir. Ayr›lan bu tutarlar›n olmas› gereken tutarlardan ne ölçüde sapt›¤›n› tespit etmek için geçmifl befl y›ll›k veriler kullan›larak bir sapma ortalamas› bulunur ve cari y›l sonu ayr›lan muallâk tutarlar› ile gider paylar›nda da bu ortalama kadar bir sapma olaca¤› tahmin edilerek bu oran kadar cari y›l ayr›lan tutarlar revize edilir. Ancak cari y›l sonu itibariyle ayr›lan IBNR tutar›n›n, gerçekten olmas› gerekti¤i tutarda ayr›l›p ayr›lmad›¤› hususunda bir tereddüt bulunmamal›d›r. IBNR tutar›, bir hesaplamaya dayanmaktad›r. Hesaplama, olmas› gerekti¤i flekilde yap›ld›¤› takdirde bulunan IBNR tutar› cari dönem sonu için olmas› gereken IBNR tutar›d›r; yeterlilik hesab› ile bir ilave yapmaya gerek yoktur. Buradaki raporlanmam›fl k›s›m ile esasen istatistikle bulunmufl bir sonuç test edilmektedir. MTKYF hesab›nda raporlanmam›fl kalem için test edilen esasen IBNR hesaplamas›nda kullan›lan yöntemdir. Çünkü IBNR bir istatistik yöntemle tahmin edilmektedir. Tahmin edilen tutar ile bu tahminin gerçekleflmesinin karfl›laflt›r›lmas›nda ise amaç, esasen tahmin yönteminin ne kadar sa¤l›kl› ve isabetli oldu¤unu ölçmektir. Bu itibarla, cari dönem IBNR tutar› hesaplan›rken uygulanan hesaplama yöntemi yeterlilik hesab›nda kullan›lan her bir dönem sonunda ayr›lan IBNR tutar› için de kullan›lm›flsa yeterlilik testindeki raporlanmam›fl k›s›m ile IBNR hesaplama yöntemi test edilmifl olacak ve bulunan yeterlilik fark› da IBNR hesaplamas›nda kullan›lan yönteme iliflkin yeterlilik fark›n› gösterecektir. Ancak yeterlilik testinde yer alan dönemlerden herhangi birinde IBNR hesab› yap›l›rken, cari dönem IBNR hesab›nda kullan›lan yöntemden farkl› bir yöntem kullan›lm›fl ise, bu durumda yeterlilik testinde yer alan geçmifl befl dönem sonu için ayr›lan IBNR tutarlar›, cari dönem sonunda kullan›lan IBNR yöntemiyle yeniden hesaplanmak zorundad›r. Aksi takdirde cari dönem sonu itibariyle olmas› gereken IBNR tutar› hesaplan›p ayr›lm›fl oldu¤u halde geçmiflteki farkl› yöntemlerin sonucu olarak bulunan eksik IBNR tutarlar›ndan dolay› flirketler cari y›l sonunda gereksiz yere ilave IBNR karfl›l›¤› ay›rmak zorunda kalacak, baflka bir ifadeyle cezaland›r›lm›fl olacakt›r. Önceki y›llarda olmas› gereken tutardan daha fazla IBNR hesaplam›fl flirketler için ise MTKYF hesab›nda Raporlanmam›fl k›s›m için yeterlilik fark› oluflmayacak ancak önceki dönemlerde fazla IBNR karfl›l›¤› ayr›lm›fl olmas›ndan dolay›, 09 ‹NCELEME ARAfiTIRMA cari dönem muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar›nda bir eksiltme imkan› da bulunmamaktad›r. MTKYF HESABI SONUCUNDA BULUNAN YETERL‹L‹K ORANININ UYGULANMASINDA YAPILAN HATA Yeterlilik oran›, befl y›ll›k ayr›lan muallâk tutarlar›n›n befl y›ll›k gerçekleflen tutarlara oran› olarak hesaplanmakta olup gerçekleflen cinsinden bir oran vermektedir. Bulunan bu oran esasen geçmifl befl y›l boyunca gerçekleflenin yüzdesi kadar muallâk tazminat karfl›l›¤› ayr›ld›¤› anlam›na gelir. Yeterlilik testi sonucunda bulunan geçmifl befl y›ll›k dönemin ortalamas›n›n uygulanaca¤› tutarlar ise cari dönem sonu itibariyle ayr›lan tutarlard›r. Gerçekleflen cinsinden bulunan yeterlilik oran›n›n ayr›lan tutarlara uygulanmas› halinde ise yeterlilik fark›, e¤er varsa, olmas› gerekenden düflük ç›kacakt›r. O halde yeterlilik oran›n›n ayr›lan cinsinden say›sal olarak ifade edilmesi ve bu oran›n cari y›l ayr›lan tutarlara uygulanmas› gerekmektedir. Bu ba¤lamda bulunan oran›n, geçmifl befl y›l boyunca gerçekleflen tutarlar›n, bir önceki dönem ayr›lan tutarlar›n belli bir misli kadar gerçekleflti¤i fleklinde ifade edilmesi ve bulunan bu say›sal ifadenin ayr›lan tutarlar ile çarp›lmas› gerekmektedir. Örne¤in, befl y›ll›k hesaplamalar sonucunda ayr›lan tutarlar toplam›n›n 100 TL, izleyen dönemlerdeki gerçekleflen tutarlar toplam›n›n 200 TL, cari y›l ayr›lan muallâk tazminat karfl›l›¤› tutar›n›n ise yine 100 TL oldu¤unu düflünelim. Tüm teknik karfl›l›k hesaplamalar›n›n içerdi¤i varsay›m›ndan hareketle cari y›lda 100 TL olarak ayr›lan muallâk tazminat karfl›l›klar›n›n da ileriki y›llarda 200 TL olarak gerçekleflmesi beklenir. Örnekte, geçmifl befl y›ll›k verilerden, 100 / 200 = %50 yeterlilik oran› hesaplanm›fl olmaktad›r. Bulunan bu oran, (%100-%50)*100 fleklinde cari y›l ayr›lan muallâk tazminat karfl›l›¤› tutar›na uygulanarak 50 TL yeterlilik fark› hesaplanmaktad›r. (Basitlefltirmek için mevzuat›m›zda %95 olan üst s›n›r %100 olarak al›nm›flt›r) Ancak bu fark gerçekten yeterli 10 midir? Bulunan yeterlilik fark› ile beraber cari dönem toplam muallâk tazminat karfl›l›¤› 100TL+50TL=150 TL olarak ayr›lacakt›r. Oysa geçmifl befl y›ll›k verilerden bulunan oran, geçmifl befl y›l boyunca ayr›lan tutarlar›n (100 TL), izleyen dönemde iki kat› kadar (200 TL) bir gerçekleflmesi oldu¤unu ifade etmektedir. O halde cari y›lda ayr›lan 100 TL'nin de izleyen dönemde iki kat› kadar bir gerçekleflmesi olacakt›r. Yeterlilik fark› 50 TL de¤il 100 TL olmal›d›r. Yeterlilik fark› tutar›n› 50 TL yerine 100 TL veren formülasyon ise MTKYF hesab› sonucunda bulunan oran›n pay ve paydalar›n›n yerini de¤ifltirerek elde edilebilir. Bu durumda yeni yeterlilik oran› 100 TL / 50 TL = 2 misli olarak bulunur. Cari y›l ayr›lan 100 TL muallâk tazminat karfl›l›klar› da bu oran ile çarp›larak 200 TL'ye yükseltilebilir. Yeterlilik testi sonucunda ç›kan yeterlilik oran›n›n, tahakkuk etmifl, raporlanmam›fl ve gider pay› kalemlerine bu esasa göre uygulanmas› gerekmektedir. 2. Gerçekleflmifl Ancak ‹hbar Edilmemifl Hasarlar Karfl›l›¤›, IBNR Dönem sonlar› itibariyle ayr›lan muallâk tazminat karfl›l›klar›n›n tam, do¤ru ve kesin olamayaca¤› nedeniyle muallâk tazminat karfl›l›klar›na ilave veya mahsup uygulanmas› ancak ve ancak muallâk tazminat karfl›l›klar› bordrosunda yer alan muallâk dosyalar›na iliflkin güncellemeleri sa¤lar, ancak dönem sonlar› itibariyle gerçekleflmifl olup ihbar› henüz yap›lmad›¤› için flirket taraf›ndan gerekli muallâk tazminat karfl›l›¤› ayr›lamayan dosyalar da mevcuttur. Esasen ilgili döneme ait olmalar›na karfl›n dönem sonu itibariyle flirket taraf›ndan bu tür dosyalara bir karfl›l›k ayr›lamam›flt›r. Ancak muhasebenin dönemsellik ilkesi gere¤i, bu dosyalar için de bir karfl›l›k ayr›lmas› gereklidir. Bu dosyalar için ayr›lmas› gerekli karfl›l›klar literatürde IBNR (Incurred But Not Reported, Gerçekleflmifl Ancak ‹hbar Edilmemifl) olarak bilinmekte olup Yönetmeli¤in yedinci maddesinin üçüncü f›kras›nda hüküm alt›na al›nm›flt›r. Buna göre IBNR; “(3) Gerçekleflmifl ancak rapor edilmemifl tazminat bedellerinin hesaplanmas› s›ras›nda hesap dönemi sonu rakamlar› son 12 ay› kapsayacak flekilde dikkate al›n›r. Bu tarihlerden önce meydana gelmifl ancak bu tarihlerden sonra ihbar edilmifl tazminatlar, gerçekleflmifl ancak rapor edilmemifl tazminat bedelleri olarak kabul edilir.” hükmü ile ifade edilmifltir. Gerçekleflmifl ancak ihbar edilmemifl tazminat bedellerinin yan›s›ra dönem sonlar› itibariyle gerçekleflmifl ve ihbar› da yap›lm›fl olmakla birlikte muallâk tazminat karfl›l›¤› ayr›lmam›fl dosyalar da olabilir. Önceki dönemlerde gerçekleflip ihbar› yap›larak hasar dosyas› aç›lan tazminat bedelleri, red, ödeme vb gibi nedenlerle kapan›p muallâk kay›tlar›ndan ç›kart›ld›ktan sonra izleyen dönemde veya dönemlerde dava aç›lmas›, rücu dosyas›n›n oluflturulmas› için dosyaya masraf girilmek zorunda kal›nmas›, ekspertiz ücreti ödenmesi veya muallâk tazminat karfl›l›¤› ayr›lmas› gibi herhangi bir sebeple yeniden iflleme al›nabilir. Bu dosyalar da esasen iflleme al›nd›¤› tarihten önceki dönemler için flirket aç›s›ndan ödenmesi gerekli bir yükümlülük olup söz konusu dosyalar için muallâk tazminat karfl›l›¤› ayr›lmas› gerekmektedir. Ancak baz› durumlarda flirketlerin öngörüleri dahilinde olmayan sebeplerle de eskiden kapanm›fl bir dosya, dönem kapand›ktan sonra yeniden iflleme al›nabilmektedir. Cari dönem sonunda IBNR dosyalar› için karfl›l›k ay›r›rken, bu tür dosyalar› da dikkate almak gerekmektedir. Bu tür dosyalar için ayr›lmas› gerekli karfl›l›k, yönetmeli¤in yedinci maddesinin dördüncü f›kras›nda hüküm alt›na al›nm›flt›r; “(4) Cari hesap dönemi veya daha önceki hesap dönemlerinde ihbar edilmifl olmakla birlikte cari hesap döneminde herhangi bir sebeple bu dönem muallâklar›nda bulunmayan ancak bir sonraki y›l yeniden iflleme al›nan mualla¤a konu dosyalar da ilgili branfl›n gerçekleflmifl ancak rapor edilmemifl tazminat bedelleri hesaplar›na dahil edilir.” IBNR hesab›n›n ne flekilde yap›laca¤› yine ayn› f›krada aç›klanm›flt›r. “Gerçekleflmifl ancak rapor edilmemifl tazminat bedellerinin hesaplanmas› s›ras›nda, sigorta ve reasürans flirketlerinin bu bedellerle ilgili olarak son 5 veya daha fazla y›llarda; bu tarihlerden önce meydana gelmifl ancak sonras›ndan rapor edilmifl tazminatlar›n, bunlara iliflkin rücu, sovtaj ve benzeri gelir tahsilatlar›n›n tenzil edilmesinden sonra kalan tutarlar›n›n, söz konusu y›llara iliflkin prim üretimlerine bölünmesi suretiyle bulunan a¤›rl›kl› ortalama dikkate al›n›r. Cari hesap dönemi için gerçekleflmifl ancak rapor edilmemifl tazminat bedeli, yukar›da belirtilen flekilde hesaplanm›fl olan a¤›rl›kl› ortalama ile cari hesap döneminden önceki 12 ayl›k toplam prim üretiminin çarp›lmas› suretiyle bulunur.” Ancak burada çok net bir yöntem aç›klamas› olmad›¤› için IBNR hesab›nda sektörümüzde farkl› uygulamalar ortaya ç›km›flt›r. ❖ Bunlardan en s›k karfl›lafl›lan›, IBNR hesab›na konu dosyalara ait tazminat bedelleri hesaplan›rken dosyan›n sadece ihbar edildi¤i dönem sonuna kadar gerçekleflen tutarlar›n›n al›nmas› fleklindedir; Oysa burada, IBNR hesab›na konu bir dosya belirlendi¤inde, bu dosyan›n tazminat bedeli esasen, dosya, dönem kapanmadan önce ihbar edilmifl olsayd› bu dosya için ne kadar muallâk tazminat karfl›l›¤› ayr›l›rd› sorusuna verilecek cevapta gizlidir. Dosya ile ilgili mümkün oldu¤unca güncel ve gerçek de¤erler mevcutken, bunlar yokmufl gibi, dosyan›n sadece aç›lm›fl oldu¤u y›ldaki gerçekleflmelerini alarak, esas›nda gerçe¤e yak›n tutar, istatistikle ve sa¤l›ks›z verilerle, gerçek tutarlardan uzaklaflarak tahmin edilmeye çal›fl›lmaktad›r. Söz konusu bu kar›fl›kl›k, 29 Mart 2009 tarih ve 2009/9 say›l› sektör duyurusu ile ortadan kalkm›fl durum- 11 ‹NCELEME ARAfiTIRMA dad›r. Yeni sektör duyurusu ile art›k IBNR hesab›na konu dosyalar›n tazminat bedelleri hesaplan›rken her bir dosyan›n, hesab›n yap›laca¤› cari dönem sonuna kadarki tüm gerçekleflmeleri dikkate al›nacakt›r. Baflka bir ifadeyle IBNR hesab›na konu bir dosyaya ihbar tarihinden itibaren cari dönem sonuna kadar ödenen toplam tazminat tutarlar› ile varsa cari dönem sonundaki muallâk tazminat karfl›l›klar› ilave edilecek ve yine ayn› dönem boyunca tahsil edilen rücu, sovtaj ve benzeri gelirler toplam› bu dosyadan tenzil edilerek o dosya için IBNR hesab›nda kullan›lacak tazminat bedeline ulafl›lacakt›r. dönemde olursa olsun, IBNR hesab› yap›l›rken cari dönem itibariyle 12 ay önceden bafllamak üzere geçmifl befl tane 12 ayl›k veriler üzerinden çal›fl›lmas› gerekti¤i ifade edilmektedir. Baflka bir ifadeyle, örne¤in 30 Eylül 2009 tarihi itibariyle yap›lacak IBNR hesaplamas›nda cari y›l olarak 01 Ocak 200930 Eylül 2009 aras› dönemin al›nmamas› gerekmektedir. Cari dönem sonu olan 31 Eylül 2009 tarihi için kullan›lacak cari y›l verilerinin 12 ay geriye gidilerek 01 Ekim 2008-30 Eylül 2009 aras›nda oluflan verilerin al›nmas› ve geçmifl befl y›ll›k verilerin de bu tarihlerden 12'fler ay geriye gidilerek oluflturulmas› gerekmektedir. ❖ IBNR hesaplamas› s›ras›nda yap›lan yanl›fl yorumlardan biri de yönetmelik maddesinde geçen 12 ay ibaresidir. Bu ibarenin yer ald›¤› yönetmelik maddesi flöyledir; ❖ Her bir teknik karfl›l›k hesaplamas› için ayn› veriler kullan›lmakta, ancak söz konusu veriler, her bir hesaplamada farkl› aç›lardan de¤erlendirmeye tabi tutulmaktad›r. “Gerçekleflmifl ancak rapor edilmemifl tazminat bedellerinin hesaplanmas› s›ras›nda hesap dönemi sonu rakamlar› son 12 ay› kapsayacak flekilde dikkate al›n›r. Bu tarihlerden önce meydana gelmifl ancak bu tarihlerden sonra ihbar edilmifl tazminatlar, gerçekleflmifl ancak rapor edilmemifl tazminat bedelleri olarak kabul edilir.” IBNR, MTKYF, TER ve AZMM hesaplar› cari dönem nihai MTK tutar›n›n tam olarak ayr›lmas›na yönelik ifllemlerdir. Bu hesaplamalar›n her biri cari dönem tahakkuk eden muallâk tutarlar›na, ilave veya tenzilat fleklinde yans›t›l›r. Bu ilave ve/veya tenzilat ifllemlerinin nedeni ise dönem sonu nihai muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar›n›n yukar›da aç›klanan sebeplerle tam olarak hesaplanamamas›d›r. MTKYF ile tahakkuk eden muallâk tazminat karfl›l›klar›na ilave ihtiyac› do¤arken, TER ile muallâk tazminat karfl›l›klar›ndan tenzilat yap›lmaktad›r. IBNR hesab› ile ihbar tarihleri itibariyle tahakkuk eden muallâklarda gösterilmesi imkân› olmayan dosyalar›n geçmifl befl y›ll›k verilerden elde edilen oran›ndan hareketle bu tür dosyalar için cari dönemde ayr›lmas› gerekli ilave MTK tutar›na ulafl›lmaktad›r. Bu itibarla her bir hesaplama ifllemi birbirinden ba¤›ms›z bir nitelik tafl›makta olup, ayn› dosyay› farkl› aç›lardan de¤erlendirmektedir. Bu sebeple bir dosya, her bir teknik karfl›l›k hesaplamas›nda farkl› aç›lardan hesaba kat›lmakta oldu¤undan ayn› anda her bir hesaplaman›n konusu olabilmektedir. Uygulamada, yukar›da bahsi geçen teknik karfl›l›klar›n hesaplanmas›nda kullan›lan geçmifl befl y›ll›k hasar verilerini oluflturan Uygulamada bu hükümde yer alan 12 ay ibaresinin; geçmifl alt› y›ll›k verilerin ilk y›l›ndan önce ancak ve ancak 12 ay geriye gidilebilece¤i, örne¤in 31 Aral›k 2009 tarihi itibariyle hesaplanacak olan IBNR hesab›nda cari y›l hariç geçmifl befl y›ll›k verilerin ilk y›l› olan 2004 y›l›ndan en fazla 12 ay önce hasar› gerçekleflmifl dosyalar›n al›nmas› gerekti¤i fleklinde yorumland›¤› görülebilmektedir. Öte yandan söz konusu 12 ay ibaresi, IBNR'a konu dosyalara iliflkin tazminat bedelleri hesaplan›rken ihbar tarihinden itibaren en fazla 12 sonraki gerçekleflmelerinin al›nabilece¤i fleklinde de yorumlanabilmektedir. 29 Mart 2009 tarih ve 2009/9 say›l› sektör duyurusu ile bu yorum da cevaplanm›fl oldu. Bu hükümde 12 ay ibaresi ile, esasen IBNR hesaplamas›n›n 12 ayl›k dönemler baz›nda yap›lmas› gerekti¤i ifade edilmektedir. Hangi 12 dosyalar›n ayn› anda sadece bir hesaplamaya konu olabilece¤i yönünde bir yanl›fl anlama ve buna dayanarak yap›lan yanl›fl de¤erlendirmelere rastlanmaktad›r. ❖ Muallâk Tazminat Karfl›l›¤› bileflenlerinden rücu, sovtaj ve benzeri gelirlerin tenzil edilmesi: Tahakkuk eden muallâklardan düflülecek olan rücu, sovtaj ve benzeri gelirler geçmifl befl y›ll›k verilerden elde edilen oran nispetinde düflülürken IBNR dosyalar›ndan düflülecek rücu, sovtaj ve benzeri gelirler dosya baz›nda belli oldu¤undan oran hesab›na gerek yoktur. IBNR hesab› yap›l›rken her bir dosyaya iliflkin tahsil edilmifl rücu, sovtaj ve benzeri gelirler ilgili dosya ödenen tazminat tutar›ndan tenzil edilmektedir. 3. Aktüeryal Zinzirleme Merdiven Metodu, AZMM Yönetmeli¤in yedinci maddesinin alt›nc› f›kras›nda belirtilen aktüeryal zincirleme merdiven metoduna iliflkin Hazine Müsteflarl›¤›'n›n 05 Aral›k 2007 tarih ve 2007/24 say›l› genelgesi ile söz konusu tablolar›n ne flekilde hesaplanaca¤› aç›klanm›flt›r. Bu tebli¤e göre, söz konusu metot, ödenen hasarlardan yola ç›k›larak oluflturulmufl olup 11 Temmuz 2007 tarih ve 26579 say›l› Resmi Gazete'de yay›mlanan Sigorta Branfllar›na ‹liflkin Tebli¤ kapsam›nda belirlenen branfllar baz›nda son alt› y›lda net (reasürör pay› düflülmüfl) ve brüt (reasürör pay› düflülmemifl) olarak gerçekleflen ödenen hasar tutarlar› rücu, sovtaj ve benzeri gelir kalemleri tenzil edilmifl flekilde kullan›lmas› esas›na dayanmaktad›r. AZMM, dönem sonu itibariyle ayr›lmas› gerekli nihai muallâk tazminat karfl›l›¤› tutar›n›n alt s›n›r›n› test etmektedir. AZMM hesab› sonucunda elde edilen AZMM farklar›n›n ilave edilmesiyle her branflta bulunan brüt ve net muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar› yine de nihai asgari karfl›l›k tutar›n› ifade etmemektedir. Bilindi¤i üzere herhangi bir dönem sonu itibariyle muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar› revize edilirken IBNR ve MTKTF hesaplar› sonucunda bulunan brüt ve net tutarlar, tahakkuk eden muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar›na ilave edilerek, TER ise bu tutarlardan tenzil edilerek AZMM tutarlar› ile karfl›laflt›r›lacak muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar› elde edilmektedir. Ancak burada bahsi geçen ve ilave muallâk tazminat karfl›l›¤› gerektiren testlere iliflkin ifllemlerin tümü, direkt veya dosya baz›nda takibi yap›labilen, ödenen tazminat ve muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar›ndan hareketle elde edilmektedir. Bu durumda elde edilecek ilave karfl›l›klar›n da direkt veya dosya baz›nda takibi yap›labilen tahakkuk eden muallâk tutarlar›na ilave edilmesi gerekmektedir. Tüm bu teknik karfl›l›klar, esasen direkt veya dosya baz›nda takibi yap›labilen tahakkuk etmifl muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar›n› revize etmektedir. Öte yandan ayn› veriler kullan›larak yap›lan AZMM çal›flmas› ile de bu revizyon tutarlar› test edilmektedir. Bu sebeple, AZMM tutarlar› ile karfl›laflt›r›lacak muallâk tazminat karfl›l›¤› toplam tutar›n› hesaplarken, sadece direkt veya dosya baz›nda takibi yap›labilen ifller ve bunlara iliflkin revizyonlar›n hesaba kat›lmas› gerekmektedir. Bu itibarla, üye olunan havuzlardan belirli periyotlarla ekstreler halinde bildirimi yap›lan ve IBNR, MTKYF, TER ve AZMM hesaplamalar›nda dosya baz›nda takibat› yap›lamad›¤› için kullan›lamayan bir k›s›m endirekt muallâk tazminat karfl›l›klar›n›n, tamamen istatistik çal›flmas›n›n d›fl›nda tutulmas›, her bir branfla iliflkin ilave muallâk tazminat karfl›l›klar›n›n (IBNR, MTKYF, TER, AZMM Fark›) yans›t›lmas›n›n ard›ndan ilave edilmesi gerekmektedir. Öte yandan söz konusu istatistik çal›flmas› brüt ve net üzerinden hesaplanmaktad›r. Net hesaplama için kullan›lan dosya baz›nda konservasyon tutarlar›, flirketlerin bilgi ifllem sistemlerindeki yetersizlikler yüzünden bazen 13 ‹NCELEME ARAfiTIRMA Excess of Loss reasürörlerinden gelen paylar› içermemektedir. Söz konusu dosyalar›n kullan›laca¤› AZMM çal›flmas›nda da ayn› flekilde Excess of Loss reasürör paylar› hariç tutulacakt›r. O halde Excess of Loss reasürör paylar›n›n dosya baz›nda da¤›t›lamad›¤› durumlarda, söz konusu gelirlerin t›pk› endirekt muallâk tazminat karfl›l›klar›nda oldu¤u gibi tüm istatistik çal›flmalar›ndan sonra branfllara ilave edilmesi gerekmektedir. Ayn› flekilde, IBNR çal›flmas›nda, net IBNR hesaplan›rken Excess of Loss reasürörlerine ödenen ücretler, branfllar itibariyle net prim tutarlar›na ulafl›l›rken d›flar›da b›rak›lacakt›r. Tüm bu düzeltme ifllemlerinden sonra nihai muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar›na ulafl›rken izlenmesi gerekli yol afla¤›da tablo ile sadelefltirilmifltir. No 1 2 3 4 A=1+2+3+4 B A+B 5 6 C=5+6 A+B+C Direkt MTK* TER Tutar› (-)** IBNR Yeterlilik Fark› (AZMM ile test edilecek Toplam MTK tutar›) (AZMMÖMTK)‘ AZMM AZMM Fark› ‹statistik ile tahmin edilen MTK Endirekt MUALLÂK TAZM‹NAT KARfiILI⁄I Excess Farklar› (-)*** ‹statistik D›fl› MTK Nihai MTK *Cari dönem sonu itibariyle tahakkuk eden tazminat ve gider pay› muallâklar› toplam› **Sadece tazminat muallâk dosyalar› üzerinden hesaplanarak bulunan oran›n cari y›lda yine sadece tazminat muallâk dosyalar›na ait muallâk tutarlar›na uygulanmas› ile hesaplanan tenzil edilecek tutarlar *** Dosya baz›nda Excess of Loss reasürör paylar› düflülemiyorsa, Nihai Net MTK tutarlar›ndan tenzil edilecek tutarlar. TEKN‹K KARfiILIK HESAPLAMALARINDA ANA BRANfi, ALT BRANfi PROBLEM‹ Teknik karfl›l›klar yönetmeli¤inde, teknik karfl›l›klar›n ana branfllar ya da alt branfllara göre mi hesaplanaca¤› net olarak belirtilmemifltir. Ancak AZMM ve MTKYF hesaplama tablolar› ana branfllar baz›nda haz›rlanm›fl ve flirketlere bildirilmifltir. Tüm Teknik Karfl›l›klar› test etmek üzere formüle edilen AZMM ana branfllar baz›nda haz›rland›¤›ndan tutarl›l›k gere¤i di¤er teknik karfl›l›klar›n da ana 14 branfllar baz›nda hesaplanmas› gerekti¤i yorumu ç›kmaktad›r. Ancak tek düzen hesap plan›na göre muhasebelefltirme ifllemi 7'li alt branfl kodlar›nda yap›l›rken ana branfllar baz›nda bulunan ilave Muallâk Tazminat Karfl›l›klar›'n›n muhasebelefltirmesi nas›l yap›lacakt›r? Örne¤in on alt branfl içeren Genel Sorumluluk branfl›nda hesaplanacak AZMM fark›n›n muhasebelefltirilmesi nas›l yap›lacakt›r? Benzer bir problem Devam Eden Riskler Karfl›l›¤›'n›n (DERK) alt branfllar baz›nda hesaplanmas› s›ras›nda da karfl›m›za ç›kmaktad›r. Bilindi¤i üzere, DERK'in, alt branfllar baz›nda hesaplanmas› öngörülmektedir. DERK oran›n› hesaplamaya esas hasar prim oranlar› bulunurken kullan›lan muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar›, tüm teknik karfl›l›klar›n hesaplanmas›ndan sonra elde edilen nihai muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar›d›r. Ancak nihai muallâk tazminat karfl›l›klar›ndan MTKYF ve AZMM'nin ana branfllar baz›nda hesaplanmas› öngörülmüfltür. O halde DERK hesab›na esas muallâk tazminat karfl›l›¤› tutarlar› ne flekilde hesaplanacakt›r? Ayn› flekilde, sermaye yeterlili¤i çal›flmas›n›n Birinci. Yönteme göre hesaplanmas› s›ras›nda geçmifl üç y›ll›k muallâk tazminat karfl›l›klar› tar›m ve kredi branfllar› ve di¤erleri olarak ikiye ayr›lm›flt›r. Tar›m branfl›n›n ba¤l› oldu¤u genel zararlar ana branfl› alt›nda on dört alt branfl mevcuttur. Genel Zararlar ana branfl›nda bir AZMM fark› olmas› halinde bu fark›n ne kadar›n›n Tar›m alt branfl›na ait oldu¤u nas›l hesaplanacakt›r? Yukar›da say›lan sebeplerden dolay› tüm teknik karfl›l›klar›n ve bunlar› test etmek üzere kullan›lan AZMM hesaplamas›n›n alt branfllar baz›nda yap›lmas› veya ana branfllar baz›nda yap›lacaksa DERK hesab›n›n da ana branfl baz›nda hesaplanmas›, veyahut ana branfllar baz›nda hesaplanan ilave karfl›l›klar›n alt branfllara ne flekilde da¤›t›laca¤›n›n belirtilmesi ihtiyac› do¤mufltur. ■ KAPAK KONUSU Sigorta Acenteleri ‹çin Yeni Ufuklar Doç. Dr. Fuat ERDAL SEGEM Müdürü igortac›l›k Kanunu ile sektöre çok önemli de¤ifliklikler, düzenlemeler ve yenilikler getirilmifltir. Senelerdir konuflulan, tart›fl›lan ve beklenen düzenlemelerle ilgili yönetmeliklerin ç›kar›lmas›yla birlikte, bu düzenlemeleri yâda de¤ifliklikleri hayata geçirecek ya da yürütecek kurumlar kurulmaya bafllanm›flt›r. Sigortac›l›k E¤itim Merkezi (SEGEM) de bu çerçevede kurulan ve sigortac›l›k alan›ndaki e¤itim ve s›nav faaliyetlerinin standartlar›n› oluflturarak sektörde nitelikli eleman istihdam›n› art›rmak, sektörün hizmet kalitesini yükseltmek ve geliflimine katk›da bulunarak uluslararas› düzeye getirmek görevlerini üstlenen bir kurumdur. S B‹R H‹ZMET SEKTÖRÜ OLARAK S‹GORTACILIK... Sigortac›l›k sektörü oldukça dinamik, h›zla de¤iflen ve h›zla büyüyen bir sektördür. Ancak Türk Sigorta Sektörü, benzer ülkelerle karfl›laflt›r›ld›¤›nda, olmas› gerekenin çok alt›nda bir büyüklü¤e sahip görünmektedir. Di¤er etkenlerinin yan›nda, sektörde çal›flanlar›n e¤itim ve standart eksikli¤inin bunda önemli bir pay›n›n oldu¤u düflünülmektedir. Ayn› iflkolunda bile, örne¤in acentelerde, çok farkl› altyap›, deneyim ve e¤itime sahip çal›flanlar istihdam edilebilmektedir. Görülen odur ki toplumda sigorta kavram›n›n halen trafik sigortas› ya da kaskodan öteye geçemedi¤i önemli bir kesim vard›r. Bir yandan da sigortan›n bir zorunluluk de¤il, “insan ve insan›n de¤er verdi¤i fleyler için” bir gereklilik oldu¤u bilincinin de yerlefltirilmesi gerekmektedir. Ülkemizde mevcut sigorta flirketlerinde oldukça profesyonel, teknik niteliklere sahip ve yüksek e¤itim düzeyinde personel ve yöneticiler istihdam edilmektedir. Ancak nihai tüketiciyle muhatap olan sektör çal›flanlar›n›n da niteliklerini yükseltmek, sektörün geliflimi için kaç›n›lmaz bir gerekliliktir. Böylelikle, hem sigortac›l›k sektörü ekonomik bak›m›ndan arzu edilen gelir ve büyüklü¤e eriflebilecek, hem de sektör çal›flanlar› hak etti¤i imaj ve sayg›nl›¤a kavuflabilecektir. Sigortac›l›k sektörü, bir hizmet sektörüdür. Hizmet sektörlerinde, bu hizmeti sunanlar›n e¤itimi ve niteli¤i çok önemlidir. Sigorta Acenteleri, sigorta ürününü nihai tüketiciye sunan ve tüketici ile do¤rudan muhatap olan kiflilerdir. Bu kifliler, ne kadar bilgili ve donan›ml› olurlarsa, ne kadar mevzuata hakim ve hem mevzuat hem de ürün de¤iflikliklerini yak›ndan takip eden kifliler olurlarsa, sektörde üretim ve kârl›l›k da o kadar artar ve sektör h›zla geliflir. Acentelerin e¤itimi, sigorta bilincinin yerleflmesi ve yayg›nlaflmas› bak›m›ndan da çok önemlidir. Sigorta ve sigortac›l›¤›n yayg›nlaflmas›, sektöre güvenin artmas›, poliçelerde yap›lan hatalar›n ve bundan kaynakl› ortaya ç›kan müflteri ma¤duriyetlerinin azalmas›, acentelerin ve buralarda çal›flan 15 KAPAK KONUSU teknik personelin yeterli bilgi, nitelik ve donan›ma sahip olmas›na ba¤l›d›r. S‹GORTACILIK E⁄‹T‹M MERKEZ‹’N‹N KURULMASI VE ACENTE E⁄‹T‹MLER‹... Bu fark›ndal›kla, Sigortac›l›k E¤itim Merkezi kurulur kurulmaz ilk ifl olarak sigorta acenteleri teknik personel e¤itimini gündemine alm›flt›r. SEGEM taraf›ndan düzenlenen ve 22 May›s 2009 tarihinde bafllayan Sigorta Acenteleri Teknik Personel E¤itimi, Adana, Afyonkarahisar, Antalya, Bursa, Diyarbak›r, Erzurum, Gaziantep, Kayseri, Konya, Malatya, Samsun, fianl›urfa, Trabzon, Van ve Zonguldak illerinde tamamlanm›fl olup, 10 Temmuz'dan bugüne de Ankara, ‹stanbul ve ‹zmir illerinde e¤itimler devam etmektedir. Sigorta Acenteleri Teknik Personel Zorunlu E¤itimi kapsam›nda, iki gün boyunca kat›l›mc›lara: ❖ Temel Sigortac›l›k ve Reasürans Bilgileri, ❖ Türk Sigorta Sektörünün Genel Görünümü, ❖ Türkiye'de Sigorta Uygulamalar›, ❖ 5684 say›l› Sigortac›l›k Kanunu ve Sigorta Acenteleri Yönetmeli¤i, ❖ Acentelerin Hak ve Yükümlülükleri ile Hasar Yönetimi hakk›nda e¤itim verilmektedir. 16 Ekim 2009 tarihinden itibaren de halen devam etmekte olan e¤itime herhangi bir nedenle baflvuramayanlar için ek e¤itimler bafllayacakt›r. Öte yandan da bankalar, özel finans kurumlar› ve özel kanunla kurulmufl olup kendilerine sigortac›l›k faaliyetinde bulunma yetkisi tan›nan kurumlarda çal›flan teknik personel de E¤itimcilerin E¤itimi programlar›yla e¤itimlerini tamamlamaktad›r. E⁄‹T‹MLERDEN BEKLENENLER... E¤itimler sayesinde, acente çal›flanlar›n›n sigortac›l›k mevzuat›na ve sektöre yönelik bilgi düzeylerinin artmas›, mevzuatta meydana 16 gelen de¤ifliklikleri ve sektördeki hizmet ve ürün çeflitlili¤ini takip etmeleri beklenirken, e¤itimlerin yans›mas› olarak acentelerin tüketiciye daha kaliteli hizmet sunumuna olanak sa¤layaca¤›ndan, mevcut portföylerinin genifllemesine yol açacak ve dolay›s›yla da acentelerin sektöre yönelik üretim ve kârl›l›k oranlar›n›n artmas›na imkân tan›yacakt›r. fiüphesiz bu konuda, güncel hayatta oluflan riskleri ve bu risklerin sigortalanmas›na yönelik olarak oluflturulmas› gereken sigorta bilincinin toplum geneline yay›lmas› için, e¤itimlerin, sigorta sektörünün vazgeçilmez aktörlerinden olan acenteler taraf›ndan benimsenmesi ve bu konudaki duyarl›l›klar›n›n geliflmesi önemli rol oynayacakt›r. ‹çinde bulundu¤umuz “bilgi ça¤›nda”, kiflilerin üstünlükleri, sahip olduklar› bilgi düzeyi ile ölçülmektedir. Bilgiyi, deneyimle birlefltiren ( ki buna befleri sermaye ad› verilir ) kifliler, her alanda aran›lan eleman olacaklard›r. Hemen her sektörde ve alanda oldu¤u gibi, sigortac›l›k sektöründe de e¤itimin önemi tart›flmas›zd›r. Dikkat edilirse son y›llarda ç›kar›lan yönetmeliklerin hemen hepsinde hem e¤itim, hem de üç y›lda bir gibi k›sa sürelerde e¤itimi tekrarlama zorunlu hale getirilmektedir. SEGEM de bu çerçevede, e¤itimin bir sistemati¤e ve standarda ba¤lanmas› amac›yla kurulan bir kurumdur. Birkaç y›l içerisinde bu e¤itim ve standardizasyon oturdu¤u takdirde, hem kifliler önünü daha rahat görebilecek, hem de nitelikli eleman talebi daha da artacak ve dolay›s›yla verimlilik artacakt›r. E¤itim bir bütündür: SEGEM sektöre yeni gireceklerin standard›n› yükseltirken, sigorta flirketlerimiz de kendi hizmet içi e¤itimleri ile bu resmi tamamlayacakt›r. E¤itimler sayesinde acentelerin sektörel bilgi düzeylerinde standardizasyon sa¤lanmakta olup acentelerin hak ve yükümlülüklerinin bilincinde olmalar› amaçlanmaktad›r. Sektöre yönelik teorik bilgilerin yan› s›ra, Sigortac›l›k Sektörünün genel görünümü ve uygula- malar›na yönelik de e¤itim alan acentelerimiz, pratikte karfl›laflt›klar› birçok problemin cevab›n› da e¤itimlerde bulmaktad›rlar. E⁄‹T‹MLER‹N DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹... E¤itim vermenin yan› s›ra, bu e¤itimin yararlar›n› ölçebilmek, acentelerin memnuniyet düzeylerini ö¤renebilmek, karfl›lafl›lan problemleri ve yetersizlikleri tespit edebilmek ve bundan sonraki e¤itimlerde de gerekli tedbirleri almak ve düzenlemeleri yapabilmek amac›yla, e¤itimin ard›ndan tüm kat›l›mc›lara SEGEM E¤itim ve Araflt›rma Birimi taraf›ndan haz›rlanan bir anket uygulanmaktad›r. Bu anketlerle, kat›l›mc›lar, hem e¤itimin kapsam›n› ve verilifl fleklini, hem de e¤itmenleri de¤erlendirmektedir. Bu anketler SEGEM'de optik okuyucu ile de¤erlendirilmektedir. E¤itimler tamamland›¤›nda, anket sonuçlar› sektörle ve bas›nla paylafl›lacakt›r. Anket sonuçlar›nda ve SEGEM çal›flanlar›na gelen epostalardan, acentelerin, e¤itimleri beklenenin çok üstünde bir ilgi ile karfl›lad›klar›, bilgi ve mevzuat yenilemenin çok yararl› oldu¤u, kat›l›mc›lar›n memnuniyet düzeylerinin oldukça yüksek oldu¤u anlafl›lmaktad›r. Teknik Personel E¤itimleri: Sektörün En Kapsaml› Projesi … May›s - Kas›m 2009 dönemini kapsayan 7 ay gibi k›sa say›labilecek bir dönemde verilen e¤itimlere kat›lan kifli say›s›na bak›ld›¤›nda, bu projenin, sigortac›l›k sektöründe geçmiflten bugüne düzenlenen en kapsaml› ve en büyük proje oldu¤u görülecektir. May›s ay›nda bafllayan e¤itimlere 25.000 kifli, ek e¤itimlere 9.000 kifli ve banka ve özel kurumlar e¤itimlerine ise yaklafl›k 7.000 kifli olmak üzere, toplam 41.000 kifli bu proje ile e¤itim alm›fl yada almaktad›r. Böylelikle sigortac›l›k faaliyetinde bulunan hemen her birim, flirket yada kurum e¤itim projesi kapsam› içinde yer alm›flt›r. Sigorta bilincinden, Türk sigorta sektörünün yap›s›na, kanun, yönetmelik ve yasal mevzuat bilgi- lerinden hasar yönetimine kadar verilen kapsaml› bilgiler bir yana, binlerce sigortac›l›k sektörü çal›flan›n›, üstelik sigorta ürününün tan›t›m ve pazarlamas›nda çal›flan personelini bir araya getiren bu e¤itimin yaratt›¤› ve yarataca¤› sinerji bu projenin en küçük katk›s› olacakt›r. Sözkonusu e¤itimlerin üç y›lda bir yenilenecek olmas›, yap›lan e¤itim hamlesinin süreklili¤i bak›m›ndan ayr› bir önem tafl›maktad›r. SEGEM bu e¤itim projesinin baflvuru ve kay›tlar›n› web sitesi üzerinden tamamen elektronik bir ortamda gerçeklefltirmifltir. Böylelikle, Edirne'den Ardahan'a tüm sektör çal›flanlar›na ulafl›lm›fl, onlar›n oturduklar› yerden e¤itime baflvurma imk_n› sa¤lanm›fl, her türlü iletiflim yine web ortam›nda gerçeklefltirilmifl ve adaylar s›nav sonuçlar›n› da yine web ortam›nda ö¤renebilmifllerdir. Baflvurudan s›nava kadar geçen tüm süreç, web sitesinden fleffaf bir flekilde tüm sektör çal›flanlar› taraf›ndan izlenebilmifltir. Bu proje ile birlikte, sektörde çal›flan tüm teknik personel sertifikaland›r›lacak ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birli¤i çat›s›nda kay›t alt›na al›nacakt›r. 41.000 sigorta çal›flan›ndan oluflan belki de ülkemizde flu anda mevcut tek veri taban› olan bu sistem, çok önemli bir iletiflim platformu haline gelmifltir. Bu veritaban›n›n Hazine Müsteflarl›¤› ve TOBB'un bilgisine aç›lmas›yla, kay›td›fl› istihdam önlenecek, sektörde e¤itimsiz ve sertifikas›z çal›flan say›s› azalacak yada ortadan kalkacak, her kesilen poliçenin sorumlusu bilinir olacakt›r. E¤itimlerin duyurulmas› ve takip edilmesi sürecinde, Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i vas›tas›yla tüm sigorta flirketlerinin, Türkiye Odalar ve Borsalar Birli¤i vas›tas›yla da tüm ticaret ve sanayi odalar›n›n deste¤inin e¤itimlerin aksamadan tamamlanmas›nda çok önemli katk›lar› olmufltur. Bu aç›dan, acente e¤itimleri, her ne kadar SEGEM organizasyonunda düzenlenmifl olsa da, tüm sigorta sektörünün birlikte hareket etti¤i bir proje olmufltur. ■ 17 S‹GORTA UYGULAMALARINA DA‹R Takaful (islami sigorta) Gül B‹RGÜN TSRfiB Genel Sekreter Yard›mc›s› akaful, ‹slam hukuku veya fieriat›n kural ve uygulamalar› ile uyumlu bir sigorta çeflididir. Takaful, tarihi süreçteki ‹slami bankac›l›k uygulamalar›na dayal› olup kavram olarak ‹slam›n ortaya ç›kmas›ndan sonra 1400 y›l› aflk›n süredir de¤iflik flekillerde uygulanm›flt›r. ‹slam dininde Müslümanlar›n her bir üyesinin birbirine karfl› adil olmas› ve bu adaleti günlük hayat ve ifl iliflkilerinde de sürdürmesi temel ülküdür. Bir di¤er ülkü ise Müslümanlar›n birbirine yard›m etmesi ve korumas›n› hedeflemektedir. Arapçada “birbirini garanti alt›na almak” ve “birine kefil olmak anlam›na” gelen bir kelimeden türetilmifl olan Takaful tüm bu ruhani hükümlere uyum göstermektedir. T Bireyin kendini kay›p ve kötü talihe karfl› korumas› Kur'ân'da baz› peygamberlerin hikâyeleri arac›l›¤›yla da aç›klanmaktad›r. Arapça'da Takaful, do¤al felaketlerde karfl›l›kl› yard›mlaflma veya tazminat düzenlemesi olarak bilinen“Aaqilah” sisteminde yer almaktad›r. Bu sisteme göre, do¤al felaketler sonucu meydana gelen kay›plar bireylerin katk›lar› ile tazmin edilmekteydi. Kan akçesi ve felaket durumlar›nda karfl›l›kl› yard›mlaflma (Aaqilah) Takaful kavram›na dayal› olup kabilenin tamam› taraf›ndan yap›lan ödeme yine kabilenin tamam› üzerindeki finansal külfeti da¤›tmaktayd›. ‹slam dini de karfl›l›kl› tazminat ve ortak sorumluluk ilkesini kabul etmifltir. 18 ‹slam›n do¤uflundan sonraki ikinci yüzy›l›n ilk dönemleri Müslüman Araplar›n ticari faaliyetlerini Hindistan, Malay Tak›madalar› ve Asya'daki di¤er ülkelere geniflletti¤i dönem olarak bilinmektedir. Söz konusu ticari faaliyetler kapsam›nda yap›lan uzun yolculuklar s›ras›nda Müslüman Araplar›n meydana gelen kaza ve h›rs›zl›k olaylar› nedeniyle büyük hasara u¤rad›¤› bilinmektedir. Bu nedenle Müslüman Araplar ‹slam dinindeki karfl›l›kl› yard›mlaflma ve iflbirli¤i ilkesine dayanarak yolculuk öncesinde bir fona katk›da bulunulmas› konusunda fikir birli¤ine varm›fllard›. Söz konusu fon yolculuk s›ras›nda kazaya u¤rayan kiflilerin hasarlar›n› tazmin etmek için kullan›lm›flt›r. Bu uygulama daha sonra Avrupal›lar taraf›ndan taklit edilmifl olup sonraki dönemde nakliyat sigortas› ad›n› alm›flt›r. Genel olarak karfl›l›kl› iflbirli¤i ve dayan›flmaya dayal› bir sigorta olan Takaful günümüzde sigorta flirketlerinin geleneksel sigortaya alternatif olarak fleriat hukuku ile uyumlu bir sigorta sunmas›na olanak vermektedir. ‹SLAM‹ ‹LKELERE BA⁄LILIK Takaful veya Retakaful flirketleri iflbirli¤i, koruma ve müflterek sorumluluk gibi ilkelere s›k› s›k›ya ba¤l› olup faaliyetlerini islamda yasak olan faiz (riba), kumar (al-maisir) ve belirsizlikten (al-gharar) uzak durarak sürdürmek durumundad›rlar. Ayr›ca, iflleri yürütürken alkol ve domuz eti gibi haram kapsam›ndaki mallarla ilintili her türlü faaliyet içinde bulunmak ve bunlardan getiri elde etmek de yasakt›r. ‹slami sigortan›n temeli, faiz (riba) ve belirsizli¤in (al-gharar) yasak olams› esas› üzerine kurulmufltur. Riba (faiz), ‹slami ve ‹slami olmayan finansal araçlar aras›ndaki en belirgin ayr›m noktas›d›r. Riba(faiz) ‹slam dininde aç›kça yasaklanm›flt›r.Riba, bir alacakl›n›n haks›z kazanç sa¤lamaya çal›flmas› anlam›nda kullan›lmaktad›r..Bu durum gnel olarak faiz uygulamalar›nda veya tefecilikte fahifl oranda yüksek faiz uygulamas› fleklinde görülmektedir. Ayr›ca, paran›n mal yerine bir takas arac› olmas› nedeniyle de faiz yasakt›r. Belirsizlik (al-gharar) ise gerçekten varolmayan veya belirsiz özelliklere sahip unsurlar›n sat›fl› olarak ifade edilmektedir. Zira bu gibi unsurlar›n sat›fl ifllemleri kumar gibi riskli addedilmektedir. Bu nedenle sigortan›n kumardan ay›rt edilmesi önem arz etmektedir. Sigorta ifl ilkeleri dâhilinde yürütüldü¤ü müddetçe kumar de¤ildir. Burada hesab›n temelini, büyük ölçüde, flans› bertaraf eden istatistik oluflturmaktad›r. Kumarda ise kazanmak veya kaybetmek bu riskin yarat›lmas›yla mümkündür. Sigortada risk zaten mevcut olmakla beraber amaç söz konusu riskin finansal etkilerini azaltmakt›r. Takaful veya Retakaful flirketlerinin fonlara yat›r›m, tüm branfllarda faaliyet yürütme veya di¤er finansal alanlarda faaliyette bulunma gibi ifllerini fieriat ilkeleri dâhilinde sürdürmeleri büyük önem arz etmektedir. Buna gore, tüm ifllem ve sözleflmeler, islami sigorta flirketlerinin faaliyetlerinde spekülasyon, belirsizlik, kumar gibi unsurlar›n bertaraf edilmesi veya asgariye indirilmesini garanti alt›na almaktad›r. Takaful sigortas›, baflta kutsal Kur'an ve Peygamber Hz. Muhammed'in vecizelerinden kaynak bulan ‹slam hukuku veya fieriatla uyumludur. Takaful sigortas›nda Müslüman âlimlerin görüflleri de ikincil kaynaklar› oluflturmaktad›r. ‹slami sigorta flirketleri genellikle, flirketin ürünleri, yat›r›mlar› ve yönetimsel uygulamalar›n› denetleyerek bunlar›n fieriat hukuku ile uyumlu olmas›n› garanti edecek tan›nm›fl islami akademisyenlerden oluflan bir yönetim kurulu oluflturmak suretiyle faaliyetlerini yürütmektedir. TAKAFUL SÖZLEfiMES‹ Takaful sözleflmeleri, bir grup içinde herhangi bir kifliyi etkileyecek kay›p ve hasarlar›n kollektif olarak oluflturulan fondan toplu olarak tazmin edilmesi üzerine kurulmufltur. Takaful di¤er kifliler pahas›na avantaj sa¤lamaz Teorik olarak, takaful, üyelerin ortak bir havuza belli bir miktar para aktard›klar› bir iflbirli¤i sigortas› olarak alg›lanmaktad›r. Sistemin amac› kâr de¤il “birbirinin zarar›n› üstlenmektir”. 19 S‹GORTA UYGULAMALARINA DA‹R ‹slam âlimleri, ticari sigortac›l›¤›n, belirsizlik, kumar ve faiz içerdi¤inden dolay› Müslümanlara yasakland›¤› görüflündedir. Takaful sözleflmelerinin dayand›¤› bafll›ca ilkeler flunlard›r: ❖ Takaful flirketleri ba¤›fllar› genellikle iki bölüme ay›rmaktad›r. Bu bölümlerden ilki mortalite sorumluluk ve poliçe sahiplerinin kay›plar›n›n karfl›lanmas› için ayr›lan ba¤›fllard›r. Di¤er bölüm ise yat›r›m için ayr›lan ba¤›fllardan oluflmaktad›r. Böylece Tabarru(ba¤›fl) hükmü sözleflme içerisinde yer almaktad›r. Geleneksel sigorta ile takaful faaliyetleri aras›ndaki fark fonlara yat›r›m konusunda daha belirgin hale gelmektedir. Buna göre sigorta flirketleri haram-helal kavram›n› gözetmeksizin fonlar›n› faize dayal› yat›r›rken takaful flirketlerinde yaln›zca fieriata uygun faaliyetler yürütülmekte olup kâr daha önce takaful sözleflmelerinde belirlenmifl orana göre da¤›t›lmaktad›r. Söz konusu flirketler ortak havuz içindeki kâr veya kayb› da toplu olarak paylaflmaktad›r. Takaful sisteminin içerisinde sigorta flirketlerinin afl›r› fiyat politikalar›n› gidermek üzere bir mekanizma da bulunmaktad›r. Zira ödenen prim miktar›ndan ba¤›ms›z olarak elde edilen kâr›n hissedarlar›n yapt›klar› katk›larla orant›l› olarak hissedarlara geri dönmesi beklenmektedir. ❖ Ba¤›fllar›n hangi ölçüde mortalite sorumluluk ya da yat›r›m hesab› için kullan›laca¤› mortalite tablolar›na ve di¤er aktüeryal gerekliliklere iliflkin teknik temele dayand›r›lmaktad›r. Her iki hesaba da yat›r›m yap›lmakta ve kazançlar bir ticari teflebbüs için fon sa¤layan kifli veya kifliler aras›ndaki ticari kâr paylafl›m sözleflmesi olan mudaraba ilkesi do¤rultusunda kat›l›mc›lar ve takaful operatörleri aras›nda da¤›t›lmaktad›r. ‹fltirak pay› ve tazminatlara iliflkin belirsizlik yoktur. Takaful sözleflmesindeki belirsizli¤i ortadan kald›rabilmek için tabarru (ba¤›fllamak, katk› sa¤lamak, da¤›tmak) ad› verilen kavram gelifltirilmifltir. Bu çerçevede, kat›l›mc›n›n ödemeyi kabul etti¤i veya üstlendi¤i takaful taksitlerinin veya katk›lar›n›n belli bir oran›ndan tabarru ad› alt›nda feragat etmeyi kabullenmesi gerekmektedir. Böylelikle kat›l›mc›, di¤er kat›l›mc›lar›n zarara u¤ramas› durumunda karfl›l›kl› yard›m ve ortak garanti yükümlülüklerini yerine getirmifl olmaktad›r. Takaful sözleflmeleri ya koruma veya tasarruf/yat›r›m ya da her ikisi için hükümler içerebilmektedir. Esasen tabarru kat›l›mc›lara, bir afet nedeniyle hasar veya kay›pla karfl› karfl›ya kalabilecek di¤er kat›l›mc›lara destek olma imkan› vermektedir. Takaful ifllemlerinden kaynaklanan kâr›n paylafl›m› yaln›zca di¤er kat›l›mc›lara yard›mc› olma yükümlülü¤ü yerine getirildikten sonra gerçekleflmektedir. Bu nedenle, bir takaful iflletmecisinin tan›mlanm›fl fonlardan oluflan yeterli varl›klar› bulundurmas› ve fazla hasar›n meydana gelmesi ihtimali karfl›s›nda fonlar› yeterince güvence alt›na almas› gerekmektedir. ❖ Poliçe sahipleri di¤er kiflilerin kay›plar›n› tazmin etmek üzere prim ödeyerek flirketin fonlarla yürüttü¤ü faaliyetten elde edilen kâr› paylaflmaktad›r. (a) Takaful sözleflmesinde yer alan koruma hükmü, kay›plar› müflterek olarak tazmin ederken kiflisel haklardan vazgeçilmesini öngören ba¤›fl ilkesi üzerinde odaklanmaktad›r. (b) Sözleflmedeki tasarruf hükmü ise kiflisel haklar›n Mudaraba ilkesi ile koruma alt›na al›nd›¤›n› ve kârla birlikte katk›lar›n da gerekirse bir y›ll›k sözleflme süreci veya öncesinde poliçe sahibine ödenece¤ini 20 garanti etmektedir. Kat›l›mc›lar ile takaful iflletmecisi aras›ndaki iliflkileri düzenleyen pek çok sözleflme türü bulunmaktad›r. En çok kullan›lan sözleflme türleri mudaraba (kar paylafl›m›), vakala (acente) sözleflmesi, kafalah (garanti) sözleflmesi ve hibaht›r (hediye). Mudaraba modeli: Bu modelde takaful iflletmecisi, giriflimci (mudarib), kat›l›mc›lar ise sermaye sa¤lay›c› (rabul mal) olarak hareket etmektedir. Bu model, kâr ve zarar›n takaful hizmeti sunan operatörler ile poliçe sahipleri aras›nda paylafl›lmas›na yönelik bir zemin sa¤lamaktad›r. Takaful sözleflmesi, takaful faaliyetlerindeki yat›r›m kâr›n›n takaful operatörleri ve kat›l›mc›lar aras›nda nas›l paylafl›laca¤›n› belirlemektedir. Buna göre kay›p, iflletmecinin kötü idaresi ve ihmâli bulunmamas› durumunda sadece sermaye sa¤layan kat›l›mc›lar taraf›ndan tazmin edilir. Bu durumda iflletmecinin gerçeklefltirmifl oldu¤u faaliyetler için tazminat alma hakk› bulunmamaktad›r. Bu modelde takaful iflletmecisi, yat›r›mc›lardan, sermaye veya fon sa¤lay›c›lardan takaful taksitlerini veya katk›lar›n› toplamaktad›r. Sözleflme, takaful iflletmecisi taraf›ndan yönetilen takaful ifllemlerinden kaynaklanan kâr›n sermaye sa¤layan kat›l›mc›lar ile giriflimci durumundaki takaful iflletmecisi aras›nda mudaraba ilkesi do¤rultusunda ne flekilde bölünece¤ini ortaya koymaktad›r. Kâr›n paylafl›m› sözleflme taraflar›nca karfl›l›kl› kabul edilecek flekilde 50:50, 60:40, 70:30 gibi oranlarda olabilmektedir. Bu model özellikle Malezya'da yayg›nd›r. Vakala modeli: fiirket ve acenta iliflkisi hem sigortalama hem de yat›r›m faaliyetleri için kullan›lmaktad›r. Sigortalama faaliyetinde Takaful iflletmecisi, takaful fonunu yönetmek üzere kat›l›mc›lar ad›na acenta gibi hareket etmektedir. Buna göre tüm riskler bu fon taraf›ndan tazmin edilir ve ifllem kâr› yaln›zca kat›l›mc›lara aittir. Takaful iflletmecisi, fon taraf›ndan üstlenilen riski veya fon içindeki kâr ve zarar› do¤rudan paylaflmamaktad›r. Bunun yerine iflletmeci kat›l›mc›lar ad›na faaliyeti yürüttü¤ü için vakala ad› verilen bir ücret almaktad›r. Bu ücret ödenen katk›lar›n belli bir yüzdesidir. Ancak iflletmecinin ücreti performans ücretini de kapsayabilmektedir. Bu ücret Takaful fonunun etkili flekilde yönetilmesi için bir teflvik olarak alg›lanmaktad›r. Takaful fonunun yat›r›m› ayn› zamanda vakala sözleflmesine de dayanmaktad›r. Bu sözleflme gere¤i takaful iflletmecisi, sunulan hizmetler için kat›l›mc›lardan bir ücret talep eder. Vakala modelinde ödenmifl sermaye hissedarlar(iflletici) taraf›ndan ba¤›fl olarak verilmektedir. Bu nedenle söz konusu modelde hissedarlar ba¤›fllanan sermayenin getirisini temin etmemektedir. Ancak baz› görüfller hissedarlar›n takaful faaliyetlerinden elde edilen kâr›n paylafl›lmas› hakk›na sahip olmas› gerekti¤ini savunmaktad›r. Bu modelde poliçe sahiplerinin yat›r›m fonu fazlas› (yönetim ücreti veya masraflar›) poliçe sahiplerine gitmektedir. Hissedarlar Vakala ücretini masraflar› karfl›layan ba¤›fllardan temin etmektedir. Vakala ücreti, y›lda bir kez sigorta flirketinin fieriat Kurulu ile yap›lan görüflme öncesinde belirlenir. ‹yi yönetiflimi teflvik etmek üzere yönetim ücreti performans seviyesi ile iliflkilendirilmektedir. Bu model ço¤unlukla Ortado¤u bölgesinde kullan›lmaktad›r. Vakala ve mudaraba sözleflmelerinin bileflimi: Bu modelde vakala sözleflmesi sigortalama faaliyetlerine uyarlanmakta, mudaraba sözleflmesi ise takaful fonunun yat›r›m faaliyetleri için kullan›lmaktad›r. Bu yaklafl›m baz› uluslararas› kurulufllar taraf›ndan benimsenmekte olup pratikte takaful iflletmelerince uygulanmaktad›r. Söz konusu modellerden hangisinin kullan›ld›¤› önemli olmaks›z›n ücret seviyesi ve kâr paylafl›m›nda tamamen bir fleffafl›k sa¤lanmas› gerekmektedir. 21 S‹GORTA UYGULAMALARINA DA‹R Müslümanlarla birlikte, takafulun Bat›l› endüstriyel ülkelerdeki pazar f›rsatlar› kullan›larak büyümesi için önemli bir olanak bulunmaktad›r. Kafalah sözleflmesi: Bu modelde her kat›l›mc›, çeflidi ne olursa olsun (yang›n, araba kazas›, ifl kazas›, h›rs›zl›k) di¤er kat›l›mc›lar›n karfl›laflt›klar› zarar›n etkilerini azaltmak için gönüllü olarak bir katk› pay› ödemektedir. Takafulu ticari sigortac›l›ktan ay›ran en önemli özellik kar amac› güdülmemesidir. Hibah: Bu model 15 yafl›n alt›nda olan ve poliçe hakk›nda yeterli bilgisi bulunmayan kiflilere uygulanmaktad›r. Poliçenin söz konusu kiflilere iyiniyet kurallar› çerçevesinde yarar sa¤layaca¤›na inan›lmakta olup poliçe kiflinin velisi taraf›ndan kifli ad›na sat›n al›n›r ve poliçenin getirilerinden kifli faydalan›r. Veli taraf›ndan düzenli olarak ödenen katk›lar ya kiflinin mal varl›¤›ndan al›n›r ya da veli katk›y› kendi mal varl›¤›ndan yaparak kifliye hibah (hediye) vermifl olur. Tüm modellerde takaful iflletmecisi takaful fonunda meydana gelebilecek herhangi bir a盤› kapatmak için faizsiz bir kredi sunacakt›r. Kredi takaful fonunun gelecekteki kârlar›ndan geri ödenecektir. TAKAFUL’UN GELECE⁄‹ ‹slami sigorta veya Takaful'un geliflmesi yavafl olsa da Takaful mevcut durumda birçok büyük reasürans flirketlerinin ilgisini çekecek kadar yeterli büyüme kaydetmifltir. Dünya nüfusunun yaklafl›k 1/5'ini oluflturdu¤u tahmin edilen 22 Takaful, Uzakdo¤u ve Ortado¤u ülkelerinde geliflmekte olan sigorta piyasalar›n›n önemli bir parças›n› oluflturmakta olup Takaful'un bu piyasalar›n geliflmesiyle daha da h›zl› büyüme kaydetmesi beklenmektedir. Finans otoriteleri, 2008 y›l sonu itibariyle yaklafl›k 5 milyar ABD Dolar büyüklükte olan takaful piyasas›n›n 2015 sonu itibariyle 10 milyar ABD dolar› seviyesine ulaflaca¤›n› tahmin etmektedir. fieriata uyumlu bankac›l›k ve mortgage ürünlerinin artarak belirtilen ülkelerdeki Müslümanlar›n ihtiyaçlar›na karfl›l›k verdi¤i ve çeflitli Bat›l› kurumlar›n Takaful ürünü sunmak üzere f›rsat peflinde olduklar› da görülmektedir. Müslüman dünyas›nda kabul görmüfl bir sigorta çeflidi olmas›na ra¤men Takaful'un Bat› ülkelerindeki bilinirli¤i henüz çok düflük bir seviyededir. Buna karfl›n Takaful, Bat›'daki Müslüman nüfus da dâhil olmak üzere dünya genelindeki Müslümanlar›n sigorta ihtiyac›n› karfl›layan ilave bir araç olarak görülmekte ve Bat›l› endüstriyel ülkelerdeki pazar f›rsatlar›yla birlikte büyümesi için önemli bir olanak bulundu¤u düflünülmektedir. Takaful sigortas›n›n bugüne kadar göstermifl oldu¤u baflar›ya ek olarak Takaful sigortas›nda ürün tasar›m›na daha fazla zaman ve enerji harcanmas› ve Takaful sigortas›n›n düzenleyici ve tükekticiler aras›nda daha fazla kabul görmeye bafllamas› ile Takaful piyasas›n›n tüm dünyada daha yayg›n kullan›lmaya bafllanaca¤› düflünülmektedir. Henüz ülkemizde uygulanmayan bu sigorta türünun ayn› geliflmifl ülkelerde oldu¤u gibi farkl›laflan ihtiyaçlara cevap vermek üzere yak›n gelecekte sigorta piyasas›nda yerini almas› beklenebilir. ■ MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI Nedir Tahkim? Zihni METEZADE TSRfiB Yönetim Kurulu Müflaviri ir hak üzerinde uyuflmazl›¤a düflen taraflar›n anlaflarak bu uyuflmazl›¤›n halledilebilmesi için uyuflmazl›¤› özel kiflilere b›rakmalar›na ve uyuflmazl›¤›n bu kifliler taraf›ndan incelenip karara ba¤lanmas›na tahkim denir. Uyuflmazl›¤›n çözümü için kendilerine b›rak›lan bu özel kifliler de hakem olarak adland›r›l›r. Hakemlerin genel olarak kendilerine havale edilen uyuflmazl›¤a halletme konusunda hemen hemen hiçbir resmi s›fatlar› yoktur. Taraflar uyuflmazl›¤›n çözümünü onlara b›rakmak suretiyle hakemlerin verecekleri karara raz› olmufl ve hakemler adeta o sorunun çözümü için bir mahkeme oluflturmufllard›r. Bu sebeple hakemlere doktrinde hakem mahkemesi ad› da verilmektedir. B Bizim burada inceleme konusu yapaca¤›m›z böyle bir ihtiyari tahkim yolunun 5684 say›l› kanunla düzenlenmesidir. Taraflar bu kanuna göre tahkim yoluyla uyuflmazl›¤›n görüflülmesi için hakeme baflvurmak zorunda de¤illerdir. Devlet mahkemesine de gidebilirler. Ancak anlaflarak seçecekleri yahut tahkim komisyonu taraf›ndan seçilecek olan bir hakem vas›tas›yla bu ihtilaf›n halledilmesini gaye edinmifllerdir. Bütün ülkelerde özellikle geliflmekte olan ülkelerde tüketicinin menfaatlerinin ve ihtiyaçlar›n›n göz önüne al›nmas› ve tüketicilerin ço¤u zaman ekonomik flartlar, e¤itim seviyeleri ve pazarl›k gücü yönünden dengesizlerle karfl›laflt›klar› bir vaka olmakla beraber bu durumun düzeltilmesi ve mümkün oldu¤u kadar ekonomik ve sosyal geliflmenin teflvik edilmesi için tüketicinin korunmas› devletin bir görevi olmaktad›r. Esasen Birleflmifl Milletler Tüketici Haklar› Evrensel Beyannamesi de bu yöndedir ve bu yönde olan Beyannamede tüketiciye yeterli korunman›n sa¤lanmas› ve bu koruman›n idame ettirilmesi tüketicinin korunmas› bak›m›ndan esasl› bir neden olmaktad›r. S‹GORTADA TAHK‹M Bilindi¤i üzere sigorta sözleflmesi ile sigorta ettirenler veya bu sözleflmeden menfaat sa¤layan kiflilerle riski üstlenen taraf aras›ndaki iliflkiler düzenlenmektedir. Sigortac›l›k sektörünün düzenlenmesi ve denetlenmesi görevini yerine getiren ve kamu hukukuna göre bu ifllevi yapan Hazine Müsteflarl›¤›n›n sigortac›l›k mevzuat›na ayk›r›l›k söz konusu olmad›¤› hallerde uygulamalara müdahale etmesi imkân› yoktur. Sigorta ettirenler veya bu sözleflmeden menfaat sa¤layan kiflilerle riski üstlenen taraf aras›ndaki uyuflmazl›klar adli yard›m mekanizmalar› ile çözülmekte ise de sigortac›l›k alan›nda ihtisas mahkemelerinin olmamas›, yarg› sürecinin uzun zaman almas› ve masrafl› olmas› sigortal›lar›n ma¤duriyetine sebep olmakta ve zarar›n telafisi uzun bir zaman almaktad›r. Bu ise sigortan›n var olma amac›na ayk›r›l›k teflkil etmektedir. Bu nedenle sigortal›lar bazen uyuflmazl›klarda riski üstlenen taraflar›n bir anlamda sigorta flirketlerinin haks›z da olsa önerdikleri tazminat› kabul etmek zorunda kalmakta ve bu durum sigortac›l›k sektörüne duyulan güveni sarsan bir faktör olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r. Di¤er taraftan uluslar aras› uygulamalar dikkate al›nd›¤›nda yap›lar› farkl› da olsa birçok ülkede bu durumu ortadan kald›rmak üzere ombudsman müessesinin oldu¤u görülmektedir. Afla¤›daki 23 MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI bölümde k›saca bunlara de¤inilecektir. Tahkim Müessesinin D›fl ülkelerdeki Yap›s›; Tahkim müessesi genel olarak birbirlerine benzer flekilde faaliyet göstermektedir. Örne¤in; ‹NG‹LTERE Bu ülkede sigorta kurulufllar› ve finans sektöründe faaliyet gösteren tüm iflletmeler hakk›ndaki flikayetler ‹ngiliz finansal ombudsman hizmeti taraf›ndan incelenmektedir. Finansal ombudsman hizmeti ba¤›ms›z ve etkin bir flekilde ifllemekte ve buradaki atamalar finansal hizmetler kurumu taraf›ndan yap›lmaktad›r. Ancak bu kurumun yönetim kurulunun uyuflmazl›klar›n çözüm ile ilgili herhangi bir yetkisi bulunmamaktad›r. Yönetim kurulu uygun nitelik ve deneyimli kimseler aras›ndan uyuflmazl›klar›n çözümü ile ilgili hakemleri atamakta ve bunlar ombudsman panelini oluflturmaktad›r. ‹RLANDA ‹rlanda'da ‹ngiltere örne¤inde oldu¤u gibi sigorta kurulufllar› ve finans sektöründe faaliyet gösteren iflletmeler hakk›ndaki flikâyetler ‹rlanda Merkez bankas› ile finansal hizmetler kuruluflu yasas› ile oluflturulan ‹rlanda finansal ombudsman› taraf›ndan ele al›nmaktad›r. Bu ombudsman, finansal hizmetler ombudsman konseyi ve bürosundan oluflmaktad›r. Konsey ilgili Bakan taraf›ndan atanan befl ila on aras›ndaki üyeden meydana gelmekte ve uyuflmazl›klar›n çözümüne iliflkin bir yetki tafl›mamaktad›r. Konsey daha ziyade finansal hizmet sektörü konusunda uzmanlar aras›ndan hakem seçmekte ve hakemlerin görevi genelde alt› y›l olmakta ve görev süresinin sonunda konsey taraf›ndan yeniden atanabilmektedir. ALMANYA Almanya'da sigorta kurulufllar› hakk›nda yap›lan flikâyetler Almanya'da faaliyet gösteren sigorta flirketlerinin 2001 y›l›nda kurdu¤u Birlik taraf›ndan oluflturulan sigorta ombudsman› taraf›ndan incelenmektedir. Sigorta ombudsman›, sistemin üyesi olan sigorta flirketleri taraf›ndan seçilmek- 24 te ve içinde sigorta flirketlerinin, tüketicilerin, denetleme kurulunun ve akademisyenlerin ve Alman parlamentosunda temsil edilen siyasi partilerin temsilcilerinin bulundu¤u bir dan›flma konseyi taraf›ndan onayland›ktan sonra göreve bafllayabilmektedir. Tarafs›zl›¤›n sa¤lanabilmesi için ombudsman görevini yapacak kimsenin bu görevi yürüttü¤ü süre içinde ve göreve atanmas›ndan önceki son on y›l içinde sigortac›l›k sektöründe belirli faaliyetlerde bulunmamas› gerekmektedir. FRANSA Bu ülkede sigorta kurulufllar› hakk›nda yap›lan flikâyetler Fransa sigorta flirketleri federasyonu taraf›ndan 1993 y›l›nda oluflturulan arabuluculuk mekanizmas› taraf›ndan ele al›nmaktad›r. Sistemde vazife görecek arabulucular iki y›l için seçilmekte bu arabulucuyu seçme görevi tüketiciler birli¤i baflkan›, milli sigorta konseyi dan›flma komisyonu baflkan› ve Fransa sigorta flirketleri federasyonu baflkan›ndan oluflan bir kurula verilmifl olmaktad›r. Türkiye Sigorta Sektöründe Tahkimin Yap›s›; Ülkemizde tahkim basit, süratli ve adil bir biçimde sigorta ihtilaflar›n›n çözülmesi amac›yla oluflturulmufltur. Bu amaç sigorta uyuflmazl›klar›n›n çözümünde baflvuru sahiplerinde mahkeme sürecine göre daha h›zl› ve daha kolay sonuç almalar›n› sa¤lamakt›r. Bu anlamda komisyona intikal eden uyuflmazl›klar›n çözümü taraflar›n aksine bir anlaflmas› olmad›¤› takdirde 5684 say›l› kanunda belirtilen süre içinde ba¤›ms›z sigorta hakemleri yolu ile gerçeklefltirilecektir. Sigorta tahkim sisteminde ana organ sigorta tahkim komisyonudur. Bu komisyon 14 Haziran 2007 tarihli Resmi Gazetede yay›mlanan 5684 say›l› Sigortac›l›k Hakk›nda Kanunun 30uncu maddesi çerçevesinde kurulmufltur. Buna göre sigorta ettiren ve sigorta sözleflmesinden menfaat sa¤layan kiflilerle riski üstlenen taraf aras›nda sigorta sözleflmesinden do¤an uyuflmazl›klar›n çözümünü sa¤lamak amac›yla Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i nezdinde bir komisyon kurulmufltur. Bu komisyonun yap›s› ve görevleri ve iflleyifline iliflkin usul ve esaslar ayr›ca bir yönetmelikle de belirlenmifltir. Gene sigorta hakemli¤i yapacak kimselerde aranacak niteliklerle sigortac›l›kta tahkim usulüne iliflkin ayr›nt›l› düzenlemeler 21 Ocak 2009 tarihli Resmi Gazetede yay›mlanarak yürürlü¤e giren Sigorta Tahkim Usulü ve Sigorta Hakemlerine ‹liflkin Tebli¤ uyar›nca da saptanm›fl ve yukar›da say›lan hususlar ayr›ca belirtilmifltir. Bu mevzuata göre Sigorta Tahkim Komisyonu, Komisyon Baflkanl›¤› ile Komisyon müdür ve müdür yard›mc›lar› ve raportörler ve di¤er çal›flanlardan oluflmaktad›r. Komisyon baflkanl›¤› Hazine Müsteflarl›¤›ndan bir, Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤inden iki, Tüketici Derneklerini temsilen bir üye ile Müsteflarl›kça belirlenecek bir akademisyen hukukçunun kat›l›m› ile terekküp etmektedir. Sigorta Tahkim Komisyonunun merkezi ‹stanbul'dad›r. Komisyon Baflkanl›¤›, komisyon müdür, komisyon müdür yard›mc›lar› ve raportörlerini atamak, komisyon bütçesini haz›rlamak, tahkim sisteminin adil, tarafs›z ve etkili bir flekilde iflleyiflini sa¤lamak için gerekli önlemleri almak, sigorta hakemli¤i listesini tutmak, komisyon faaliyet ve sonuçlar› hakk›nda y›ll›k rapor haz›rlayarak Hazine Müsteflarl›¤› ile Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤ine vermek, kendisine kanun ve yönetmelikle verilen di¤er görevleri yerine getirmekle yükümlüdür. Komisyona intikal eden baflvurular öncelikle raportörler taraf›ndan incelenir. Raportörler taraf›ndan çözümlendirilmeyen baflvurular ba¤›ms›z sigorta hakemleri taraf›ndan karara ba¤lan›r. Ba¤›ms›z sigorta hakemlerinin mali güç d›fl›nda sigorta flirketi ve reasürans flirketi kurucular›nda aranan nitelikleri tafl›mas›, en az dört y›ll›k yüksekokul mezunu olmas› sigorta hukukunda en az befl y›l veya sigortac›l›kta en az on y›l deneyim sahibi olmas› gerekmektedir. Sigorta hakemli¤i için baflvuranlarda komisyonca uygun görülenler kabul için Hazine Müsteflarl›¤›na bildirilmekte ve Müsteflarl›kça baflvurusu kabul edilen ilgilinin ismi komisyon taraf›ndan tutulacak ve bir örne¤i Adalet Bakanl›¤›na gönderilecek sigorta hakemler listesine kaydolunmakta ve bu listede de¤ifliklik olmas› halinde de de¤ifliklikler alt› ayl›k dönemler itibariyle Adalet Bakanl›¤›na, Hazine Müsteflarl›¤›na bildirilmektedir. Sigorta hakemleri görevlerine tam bir tarafs›zl›k içinde yapmak zorundad›r. Sigorta flirketlerinin, reasürans flirketlerinin, sigortac›l›k yapan kurulufllar›n, sigorta eksperlerinin, sigorta acentelerinin ve brokerlerinin, yönetim ve denetiminde bulunan kifliler ve bunlar ad›na imzaya yetkili olanlarla tüm bu kurulufllarda mesleki faaliyette bulunanlar ve sigorta eksperleri, sigorta acenteleri ve brokerler sigorta hakemli¤i yapamazlar, bu s›n›rland›rmalar söz konusu kimselerin efl ve çocuklar› için de geçerlidir. Tahkim Sisteminde Finansman ve ‹flleyifl: Tahkim sisteminde üyelik finansman› ve iflleyifl muhtelif memleketlerde farkl› bir flekilde belirlenmektedir. Afla¤›da d›fl ülkelerin baz›lar›nda ve Türkiye'deki durum belirtilmifltir. ‹NG‹LTERE ‹ngiltere'de sisteme üyelik, finansman sektöründe faaliyet gösteren iflletmeler bak›m›ndan zorunludur. Bu anlamda 2000 y›l›nda yürürlü¤e giren Finansal Hizmetler ve Piyasalar Yasas› uyar›nca ‹ngiliz finansal ombudsman hizmeti kurumunun finans sektöründe faaliyet gösteren tüm iflletmeler üzerinde yapt›r›mc› bir yetkisi bulunmaktad›r. ‹RLANDA Bu ülkede ‹ngiltere'ye benzer durumdad›r ve sigorta flirketlerinin ve finansal faaliyet gösteren iflletmelerin bu sisteme girmesi zorunludur. ALMANYA Bu ülkede üyelik sigorta flirketlerinin iste¤ine ba¤l›d›r. Sigortac›lar›n sisteme üye olmalar› ihtiyaridir. Uygulamada sa¤l›k alan›nda faaliyet gösteren bir k›s›m flirketlerin ombudsmanl›k organizasyonu d›fl›nda ayr› bir arabuluculuk hizmeti oluflturulduklar› görülmüfltür. 25 MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI FRANSA Fransa'da da sisteme üyelik gönüllülük esas›na dayanmaktad›r. Bu nedenle sistem çerçevesinde sadece Fransa Sigorta fiirketleri Federasyonu taraf›ndan haz›rlanan arabuluculuk anlaflmas›na taraf olan flirketler hakk›nda yap›lan flikâyetler ele al›nmaktad›r. Ombudsmana baflvurabilmek için öncelikle ilgili finans kuruluna baflvuru yap›lmas› ve finansman kurulu müflterisi hakk›nda nihai cevab›n› vermiflse bu baflvurunun incelenmesi veyahut sekiz hafta geçmesine ra¤men baflvuruya cevap vermemiflse incelemenin ele al›nmas› gerekmektedir. Finansmana gelince: ❖ ‹rlanda'da ise ombudsmana gerçek kiflilerle y›ll›k cirolar› üç Milyon Euro ve alt›nda olan iflletmeler baflvurabilir. Mahkemeye intikal etmifl, baflvurunun yap›lmas›ndan geriye do¤ru alt› senelik süre geçmifl veya baflka bir ombudsman›n yetkisine giren konu hakk›nda ombudsmana baflvuru imkân› bulunmamaktad›r. ❖ ‹ngiltere'de tahkim kurulunun finansman› iflletmeler taraf›ndan ödenen katk› paylar› ile sa¤lanmaktad›r. Katk› paylar›, y›ll›k ödenen katk› pay› ve dosya bafl› ücret fleklinde oluflmakta y›ll›k olarak ödenen katk› paylar› iflletmelerin büyüklü¤üne göre de¤iflebilmektedir. Y›ll›k katk› paylar› o iflletmeye karfl› o sene içinde hiç baflvuru yap›lmam›fl olsa bile ayn› flekilde ödenmek zorundad›r. ❖ ‹rlanda'da ise t›pk› ‹ngiltere'de oldu¤u gibi finansal hizmet kurulufllar› taraf›ndan ödenen y›ll›k katk› paylar› ile ombudsman bürosu finanse edilmektedir. Bu katk› paylar› gene ‹ngiltere gibi iflletmelerin büyüklüklerine ve faaliyet gösterdikleri kategorilere göre de¤ifliklik göstermektedir. ❖ Almanya 'da sigorta ombudsmanl›¤›na iliflkin masraflar Alman Sigortac›lar Birli¤i ve üye sigorta flirketleri taraf›ndan karfl›lanmaktad›r. Sigorta flirketleri sistemin finansman›n›n pazar paylar› ve toplad›klar› primlerin miktar› ile orant›l› olarak kat›lmaktad›r. fiikâyeti olanlar bak›m›ndan ise sisteme baflvuru ücretsizdir. ❖ Fransa'da arabuluculuk sisteminin finansman› Sigorta fiirketleri Federasyonu taraf›ndan sa¤lanmakta olup tüketiciler yapt›klar› flikâyet için herhangi bir ücret ödememektedirler. Baflvuru koflullar›na gelirsek; ❖ ‹ngiltere'de flikâyeti yapacak kimsenin gerçek kifli veya flikâyet tarihinde y›ll›k toplam cirosu bir milyon sterlinin alt›nda bulunan bir iflletme veya flikâyet tarihinde y›ll›k geliri bir milyon sterlinin alt›nda bulunan bir yard›m kuruluflu veya flikayet tarihinde net de¤eri bir milyon sterlinin alt›nda olan bir sand›¤›n temsilcisi olmas› gerekmektedir. 26 ALMANYA Burada ombudsman üye sigortac›lara karfl› yap›lan flikayetleri, flikayeti yapanlar tüketici s›fat›n› tafl›d›klar› sürece ele alabilirler. Tüketici anlam› ise Avrupa Birli¤i hukuku Alman Medeni Kanununda tan›mlanm›flt›r. Buna göre sadece sigorta sözleflmesini kendi yürüttü¤ü ifl veya profesyonel u¤rafl alan› d›fl›nda yapm›fl olan gerçek kifliler flikâyette bulunabileceklerdir. Bunun yan›nda ombudsman yaln›z elli bin Euro'ya kadar olan flikayet konusu uyuflmazl›klar› ele almaktad›r. Türkiye 'de; Sigorta tahkim sistemi sigorta ettiren veya sözleflmeden menfaat sa¤layan kiflilerle riski üstlenen taraf aras›nda sigorta sözleflmesinden do¤an uyuflmazl›klar›n çözümünü amaçlam›flt›r. Sigorta tahkim sistemine üye olan kurulufllarla uyuflmazl›¤a düflenler uyuflmazl›k konusu sözleflmede özel bir hüküm olmasa bile tahkim sisteminden faydalanabilirler. Ülkemizde sigorta kurulufllar›n›n tahkim sistemine üye olmas› için bir zorunluluk bulunmamaktad›r, bu tamamen ihtiyaridir. Ancak sisteme üye olan bir sigorta kuruluflu ile uyuflmazl›¤a düflen kiflinin komisyona baflvuru yapmadan önce uyuflmazl›k konusu olay hakk›nda ilgili sigorta flirketi kurulufluna gerekli baflvurular› yapm›fl ve baflvuru konusu talebinin k›smen veya tamamen olumsuz sonuçland›¤›n›n belgelenmifl olmas› gerekmektedir. 5684 say›l› kanunda sigortac›l›k yapan kuruluflun baflvuru tarihinden itibaren onbefl ifl günü içinde yaz›l› olarak cevap vermemesi de komisyona baflvuru için yeterli kabul edilmifltir. Komisyona baflvuruda bulunabilmesi için uyuflmazl›¤›n mahkemeye, tüketici sorunlar› hakem heyetine ve Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununa göre tahkime intikal etmemifl olmas› gerekmektedir. Bunlar d›fl›nda, komisyona baflvurma aç›s›ndan herhangi bir mebla¤ s›n›rlamas› bulunmamakta, üye sigorta kurulufllar› ile yaflanacak sigorta sözleflmesinden do¤an her uyuflmazl›k için baflvuru yap›lmas› mümkün görülmekte ve Komisyon taraf›ndan baflvurunun de¤erlendirilmeye al›nmas› için uyuflmazl›k tutar›na karfl›l›k gelen baflvuru ücretinin de komisyonun banka hesab›na yat›r›lmas› gerekmektedir. Ön ‹nceleme; Tahkim komisyonuna baflvuru posta ile veya flahsen de yap›labilir. Tahkime iliflkin yönetmeli¤in 16'nc› maddesi uyar›nca Komisyona baflvurular›n, baflvuru formu doldurularak yap›lmas› zorunludur. Baflvuru formlar›, komisyonun web sitesinden temin edilebilir. Komisyona yap›lan baflvurular için yukar›da da de¤inildi¤i gibi baflvuru ücretinin eksiksiz olarak komisyonun hesab›na yat›r›lm›fl olmas› gerekmektedir. Komisyona olan baflvurular öncelikle hayat veya hayat d›fl› branfl›ndan birinde görev yapan raportörler taraf›ndan incelenir. Raportörler incelemelerini onbefl gün içinde tamamlarlar. Raportörlerin bu incelemesinde iki aflama mevcuttur. Birinci aflamada sigortac›l›k yapan kurulufla gerekli baflvurular›n yap›l›p yap›lmad›¤› yap›lm›flsa talebinin k›smen veya tamamen olumsuz sonuçland›¤› ya da sigortac›l›k yapan kuruluflun on befl gün içinde cevap verip vermedi¤i bunun yan›nda uyuflmazl›¤›n mahkemeye Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununa göre tahkime ya da tüketici sorunlar› hakem heyetine intikal edip etmedi¤i hususlar› araflt›r›l›r. Yap›lan ön inceleme sonucunda baflvurunun komisyon taraf›ndan de¤erlendirmeye al›namayaca¤› anlafl›l›rsa durum ilgiliye derhal bildirilir ve baflvuru ücretinin yüzde doksan› kendisine iade olunur. Raportör incelemeye bafllamadan önce baflvurunun geri çekilmesi halinde de bu ücretin yüzde doksan› geri verilir. Ön incelemenin tamamlanmas›n›n ard›ndan raportör dosyay› uyuflmazl›¤›n çözümü için gerekli olan bilgi ve belge eksikli¤i aç›s›ndan da inceler. Bu aflamada yap›lan inceleme neticesinde uyuflmazl›¤›n eksik bilgi ve belgeden kaynakland›¤›n›n saptanmas› halinde durum anlaflmazl›¤›n taraflar›na bildirilerek dosya kapat›l›r ve baflvuru ücretinin yüzde ellisi iade edilir. Her halükarda raportör uyuflmazl›¤›n esas›na dair karar veremez. Raportörlerce yap›lan inceleme sonunda baflvurunun ve hakem taraf›ndan incelenmesi gerekti¤i kararlaflt›r›l›rsa raportör bir rapor haz›rlar ve konu hakemlere intikal ettirilir. Hakem Tayini ve ‹nceleme: Uyuflmazl›k konusu miktar en az Onbefl Bin Türk Liras› ve üzerinde oldu¤u durumlarda en az üç kiflilik heyet oluflturulmas› zorunludur. Bunun d›fl›nda heyet bir veya üçten ziyade kiflilerden oluflabilir. Hakem seçimi genel listeden s›ra usulüne göre yap›l›r. S›ra usulünde sigorta hakemlerinin uzmanl›k alanlar› esas al›n›r. Listenin bafl›ndaki sigorta hakeminin uzmanl›k alan› uyuflmazl›¤›n çözümü için uygun de¤ilse s›radaki uzmanl›k alan› uyan ilk hakem atan›r. Uyuflmazl›¤›n daha k›sa sürede etkin bir biçimde çözümlenebilmesi amac›yla uzmanl›k alan› kofluluna uymak kayd›yla hakem atamas›nda co¤rafi kriterlerle birlikte hakemin ifl yükü de dikkate al›n›r. Atanan hakem veya hakem heyeti uyuflmazl›¤›n taraflar›na, ilgili baflvuru dosyas› hakem ve hakem heyetine bildirilir. Seçilen sigorta hakemi mücbir nedenler veya umulmayan haller hariç olmak üzere görevi reddedemez. Bununla birlikte taraflar Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda yer alan hakemi ret 27 MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI nedenlerine dayanarak hakemi reddedebilir. Ret talebi Komisyona durumun ö¤renildi¤i tarihten itibaren en geç befl ifl günü içinde bir dilekçeyle yap›l›r. Ret talebi üzerine Komisyon Müdürü iki taraf›n görüfllerini dinledikten sonra bu konuda en geç befl ifl günü içinde karar verir. Hakemler görevlendirildikleri tarihten itibaren en geç dört ay içinde karar vermeye mecburdurlar. Aksi takdirde uyumazl›k yetkili mahkemelerce halledilir. Hakemler 5684 say›l› kanunun 30'uncu maddesinin 22'nci f›kras› uyar›nca kanunda hüküm bulunmayan hallerde Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununu k›yasen uygularlar. Bu nedenle, uygulamada hakemler evveli emirde kendilerine tevdi olunan evrak üzerinden karar verirler. ‹lke olarak dosya üzerinden inceleme yapar ancak duruflma yapmalar›na bir engel yoktur. Bu arada Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda deliller için kabul edilen hükümleri tahkimde de uygulayabilirler, ancak hakemler ihtiyari tedbir ve ihtiyati haciz karar› veremezler. Bu incelemeleri s›ras›nda hakemlerde aç›lm›fl olan bir dava üçüncü kiflilere ihbar edilebilir ve üçüncü kifliler de hakemlerde aç›lm›fl olan davaya müdahale edebilirler. Hakem Karar›, Temyiz Sebepleri ve ‹cras›; Hakem kararlar›nda uyuflmazl›¤›n neden ibaret oldu¤u, karar›n hukuki gerekçesi, davan›n esas› ve yarg›lama giderleri yer almak zorundad›r. Hakem kararlar› tahkim komisyonu taraf›ndan belirlenen ve Müsteflarl›k taraf›ndan uygun görülen formata göre haz›rlan›r. Yukar›da de¤indi¤imiz gibi hakemler kararlar›n› görevlendirildikleri tarihten itibaren en geç dört ay içinde verirler. Hakem karar›n› Komisyon müdürüne tevdi eder, komisyon müdürü de karar› en geç üç ifl günü içinde Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 532'nci maddesi uyar›nca gere¤inin yap›labilmesi için davay› görmeyi yetkili mahkemeye iletir. Sigortac›l›k yapan kurulufl ile sigorta ettirenler aras›ndaki tutar› 40 Bin Lira'ya kadar olan uyuflmazl›klarda 28 sigorta hakemleri taraf›ndan verilen kararlar (taraflar aralar›nda anlaflarak bu miktar› art›rabilir) her iki taraf için kesindir. Bu miktar›n üzerindeki kararlar için temyiz yoluna gidilebilir. Her halükarda Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 533'üncüsü maddesi hükümleri sakl›d›r. Temyize iliflkin usul ve esaslar hakk›nda Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu uygulan›r. Bu kanunun 533'üncü maddesine göre ancak afla¤›daki hallerde kararlar temyizen bozulabilir. ❖ Tahkim müddetinin sonunda karar verilmifl ise, ❖ Talep edilmemifl bir fley hakk›nda karar verilmiflse, ❖ Hakemlerin salahiyeti dâhilinde olmayan meseleye karar vermemeleri, ❖ Hakemlerin iki taraf›n iddialar›ndan her biri hakk›nda karar verilmemiflse Karar son üç sebepten birine dayan›larak temyizen bozulursa hakemler ve müddet yeniden seçilir ve tayin edilir. Kararlar kesinleflmeden infaz olunamaz. Kanuni süre içinde temyiz yoluna baflvurmamakla kesinleflti¤i takdirde mahkeme baflkan› veya hâkimi taraf›ndan bu cihet belirtilmek suretiyle karar tasdik edilerek ona icra kabiliyeti verilir. Karar kanuni süre içinde temyiz edilmiflse kabili icra bir hale gelebilmesi için Yarg›tay'ca onanm›fl olmas› laz›md›r. Hakemlerin verdi¤i karar temyiz müddeti geçince mahkeme reisi veya hâkim taraf›ndan tasdik olunur. Tasdik keyfiyeti karar›n bafl›na ve bu husustaki zapta yaz›l›r. Hakem kararlar› ancak bu suretle kabili icrad›r. Bu hüküm uyar›nca temyiz olunan hakem karar›r›n onanmas›na mütedair Yarg›tay ilam›n›n kesinleflmifl oluflu infaz için yeterli olup ayr›ca mahkeme baflkan›n›n veya hâkiminin tasdik flerhine lüzum yoktur. ‹lgililerin mahkemeye baflvurmay›p da hakeme gitmelerinde aralar›ndaki uyuflmazl›¤›n bir an önce halledilmesini amaçlayan ve sigortada bir reform olan Tahkim sisteminin baflar› ile iflleyece¤inin ve sisteme dâhil olan bütün kiflilerin görevlerini tarafs›z özenli ve adil bir anlay›flla sürdüreceklerinin inanc› içindeyiz. ■ AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA Euro Alan›nda Sigorta Piyasas› Berna ÖZfiAR KUMCU / Müge SOYSAL TSRfiB, AB ve Uluslararas› ‹liflkiler vrupa Merkez Bankas› (ECB) A taraf›ndan Haziran 2009 tarihinde yay›nlanan “Finansal ‹stikrar› Gözden Geçirme” bafll›kl› çal›flmada 2008 y›l›n›n ikinci yar›s› ile 2009 y›l›n›n ilk yar›s›nda Euro alan›nda sigorta piyasas›n›n durumu ile sigorta sektörünün karfl›laflaca¤› riskler dört bafll›k alt›nda incelenmektedir. Çal›flma, finansal krizin sigorta sektörü üzerindeki etkisi ve sektörün eski performans›na kavuflmas›na yönelik içerdi¤i de¤erlendirmeler nedeniyle önem tafl›maktad›r. 1. S‹GORTA VE REASÜRANS fi‹RKETLER‹N‹N F‹NANSAL DURUMU S‹GORTA fi‹RKETLER‹N‹N F‹NANSAL PERFORMANSI Euro alan›ndaki sigorta flirketlerinin finansal performanslar›n›n 2008 y›l›n›n ikinci yar›s› ile 2009 y›l›n›n ilk üç ay›nda kötüleflti¤i ve bu dönemlerde sigorta flirketlerinin birço¤unun primlerinde azalma bildirdi¤i görülmektedir. Bu kapsamda menkul k›ymet ve kredi piyasalar›nda fiyatlar›n düflmesi sonucunda hayat sigortas› ürünlerine (özellikle unitlinked ürünlerde) yönelik talebin azald›¤› da dikkat çekmektedir. Buna ba¤l› olarak özellikle hayat sigortas› hizmeti sunan flirketler, poliçe sahipleri taraf›ndan primlerin ödenememesi veya poliçelerin iptal edilmesi durumu ile karfl› karfl›ya kalm›flt›r. Hayat-d›fl› sigortalardaki prim büyüklü¤ü de yine sigorta ürünlerine yönelik talebi düflüren olumsuz ekonomik ortam nedeniyle gerilemifltir. Sigorta flirketlerinin finansal performanslar›n›n 2008 y›l›n›n ikinci yar›s›nda do¤al afetler sonucu meydana gelen ortalama üzerindeki kay›plar nedeniyle de olumsuz etkilendi¤i görülmektedir. Buna ra¤men tüm büyük sigorta flirketleri için bileflik oran›n›n yüzde 100'ün alt›nda kald›¤› kaydedilmifltir. Sigorta flirketlerinin yat›r›m gelirlerinin de 2008 y›l›n›n ikinci yar›s›nda düflen varl›klar nedeniyle olumsuz etkilendi¤i dikkat çekmektedir. Buna ra¤men birçok sigorta flirketi do¤rudan yat›r›m kay›plar›ndan kaçmay› baflarm›fl olup 2009 y›l›n›n ilk üç ayl›k dönemindeki yat›r›m gelirlerini artt›rm›flt›r. Buna karfl›l›k düflük sigortalama performans› ve yat›r›m gelirleri sigorta flirketlerinin kârl›l›k oranlar›nda genifl tabanl› bir azalmaya neden olmufltur. Buna göre 2008 y›l›n›n birinci yar›s›nda yüzde 12,3 olan öz kaynak kârl›l›¤› 2008 y›l›n›n ikinci yar›s›nda yüzde 2,8'e, 2009 y›l›n›n ilk üç ayl›k döneminde ise yüzde 0,4'e düflmüfltür. Buna ek olarak, sigorta flirketlerinin neredeyse yar›s› 2009 y›l›n›n ilk üç ayl›k döneminde genel zarar bildirmifltir. REASÜRANS fi‹RKETLER‹N‹N F‹NANSAL PERFORMANSI 2008 y›l›n›n ikinci yar›s›, azalan yat›r›m gelirleri ve ortalama üzerinde meydana gelen do¤al afetler nedeniyle Euro alan›ndaki reasürans flirketleri için s›k›nt›l› bir dönem olmufltur. Zira sigorta gelirleri, 2008 y›l›nda 29 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA Amerika (Ike kas›rgas›) ve Avrupa'da meydana gelen f›rt›nalar gibi büyük çapl› do¤al afetler sonucu olumsuz etkilenmifltir. Buna göre do¤al ve insan kaynakl› afetler sonucunda 240,500 kifli hayat›n› kaybederken 52 Milyar Dolar tutar›nda sigortal› kay›p meydana gelmifltir. Bu nedenle 2008 y›l› reasürans flirketleri için bugüne kadarki en maliyetli y›l olarak kayda geçmifltir. Buna karfl›l›k reasürans flirketleri, sigorta flirketlerinin karfl›laflt›¤› finansal zorluklardan fayda sa¤lam›fllard›r. Zira sigorta flirketlerinin sermaye yeterliliklerini gelifltirme teflebbüsü reasürans flirketlerine yönelik talebin artmas›na neden olmufltur. 2008 y›l›nda meydana gelen afetler sonucunda sigorta flirketleri taraf›ndan yüklenilen büyük miktardaki sigortal› kay›plar da yine reasürans flirketlerine yönelik talebin artmas›n› sa¤lam›flt›r. Buna göre Euro alan›ndaki reasürans flirketleri taraf›ndan 2008 y›l›n›n ikinci yar›s› ile 2009 y›l›n›n ilk üç ayl›k dönemindeki brüt prim de¤erlerinde art›fl oldu¤u kaydedilmifltir. Buna ba¤l› olarak reasüransa yönelik artan talebin 2009 y›l›n›n Ocak ay›nda reasürans fiyatlar›n› ortalama % 8 oran›nda artt›rd›¤› dikkat çekmektedir. Piyasadaki flirketlerin baz›lar› ise reasürans fiyatlar›n›n 2009 y›l›n›n Haziran ay›nda ortalama yüzde 5 oran›nda artmas›n› beklemektedir. Reasürans flirketlerinin yat›r›m gelirlerinin ise önceki dönemlere k›yasla 2008 y›l›n›n ikinci yar›s› ile 2009 y›l›n›n ilk üç ayl›k döneminde daha düflük oldu¤u görülmektedir. Buna ba¤l› olarak azalan sigortalama oran› ve yat›r›m gelirleri, öz kaynak kârl›l›k oran›n›n düflmesine neden olmufltur. Buna göre reasürans flirketlerinin 2008 y›l›n›n birinci yar›s›nda yüzde 15 olan 30 öz kaynak kârl›l›k oranlar› 2008 y›l›n›n ikinci yar›s›nda ortalama olarak yüzde 6,7'ye 2009 y›l›n›n ilk üç ayl›k döneminde ise yüzde 4,7'ye düflmüfltür. S‹GORTA VE REASÜRANS fi‹RKETLER‹N‹N SERMAYE YETERL‹L‹KLER‹ Sigorta ve reasürans flirketlerinin gerileyen finansal performanslar›n›n 2008 y›l›n›n ikinci yar›s› ile 2009 y›l›n›n ilk üç ayl›k döneminde flirketlerin sermaye yeterlili¤ini de etkiledi¤i görülmektedir. Ancak devlet tahvillerinin getirisinin düflmesi nedeniyle yat›r›m gelirlerindeki azalmay› engellemek ve sermayeleri desteklemek amac›yla al›nan önlemler, sigorta flirketlerinin sermaye yeterlili¤indeki azalman›n 2008 y›l›n›n ikinci yar›s›nda s›n›rl› kalmas›n› ve hatta 2009 y›l›n›n ilk üç ay›nda baz› flirketlerin sermaye yeterlili¤inin iyileflmesini sa¤lam›flt›r. Buna karfl›n reasürans flirketlerinin sermaye yeterli¤inin ayn› dönemlerde sabit kald›¤› dikkat çekmektedir. Sermaye yeterlili¤i kapsam›nda baz› sigorta flirketlerinin sermaye yeterliliklerini desteklemek üzere devletten sermaye yard›m› ald›¤› birçok flirketin ise sermayelerini korumak üzere menkul k›ymet ve kredi risklerini azaltmaya devam ettikleri görülmektedir. Sermaye yeterlilikleri sigortaya ba¤l› menkul k›ymetlefltirmedeki yavafllama nedeniyle de olumsuz etkilenmifltir. Söz konusu yavafllama özellikle hayat sigortas› menkul k›ymetlefltirmelerinde göze çarpmaktad›r. Buna ek olarak hayat-d›fl› sigortalara ba¤l› menkul k›ymetlefltirmenin de 2008 y›l›n›n ikinci yar›s›nda finansal kriz ve ortalama üzerinde meydana gelen do¤al afetler nedeniyle durma noktas›na geldi¤i görülmektedir. 2. S‹GORTA SEKTÖRÜNÜ BEKLEYEN R‹SKLER Afla¤›da belirtilen riskler mevcut durumda Euro alan›ndaki sigorta flirketlerini olumsuz etkileyebilecek kati senaryolar olmasa da flirketlerin önümüzdeki dönemde sermaye yeterliliklerini zay›flatacak potansiyel tehditler olarak görülmektedir. F‹NANSAL P‹YASA / YATIRIM R‹SKLER‹ Finansal piyasa ve di¤er yat›r›m riskleri sigorta flirketlerinin karfl›laflt›klar› bafll›ca riskler aras›nda yer almaktad›r. Mevcut finansal krizle birlikte sigortac›l›kla ilgili risklerin baz› durumlarda daha da fazlalaflt›¤› ve bunun sonucu olarak sigorta flirketlerinin yat›r›m gelirlerinde kay›plar oldu¤u görülmektedir. Euro alan›ndaki sigorta flirketlerinin en fazla flirket ve devlet tahvillerine yat›r›m yapt›klar› dikkat çekmektedir. Buna göre 2008 y›l› sonu itibariyle sigorta flirketlerinin yüzde 53 oran›nda flirket tahviline geri kalan oranda da devlet tahviline yat›r›m yapt›klar› görülmektedir. Buna ek olarak birçok sigorta flirketi de yap›sal kredi ürünlerine yat›r›m yapmaktad›r. Sigorta flirketleri taraf›ndan yap›lan yat›r›m alanlar› incelendi¤inde 2008 y›l› sonu itibariyle flirket tahvili piyasalar›n›n da kötüleflen mikro ekonomik ortam nedeniyle geriledi¤i görülmektedir. Böylece yat›r›mlar›n›n büyük bölümünü flirket tahvillerine yapan Euro alan›ndaki sigorta flirketleri de söz konusu piyasada meydana gelen olumsuz geliflmelere karfl› savunmas›z kalm›flt›r. Sigorta flirketleri flirket tahvillerine k›yasla devlet tahvili getirisinde daha az riskle karfl›laflmaktad›r. Bu nedenle finansal krizin ortaya ç›kmas›ndan sonra Euro alan›ndaki sigorta flirketlerinin devlet tahvillerine daha fazla talep gösterdi¤i görülmektedir. Böylece 2008 y›l› sonu itibariyle devlet tahvili getirilerinin artarak sigorta flirketlerinin risklerini azaltt›¤› dikkat çekmektedir. Buna ek olarak, sigorta flirketlerinin ticari gayrimenkul piyasalar›na da yat›r›m yapt›¤› görülmektedir. Ancak olumsuz mikro ekonomik ortam Euro alan›ndaki gayrimenkul piyasalar›n› da zay›flatm›fl olup giderek artacak olumsuz koflullar›n flirketlerin yat›r›mlar› üzerinde daha fazla kötü etki yapmas› beklenmektedir. Sigorta flirketleri finansal piyasalarda azalan nakit riski ile de karfl› karfl›ya kalmaktad›r. Söz konusu risk kapsam›nda sigorta flirketleri taraf›ndan nakit s›k›nt›s›n› gidermek üzere varl›klar›n sat›fla ç›kar›lmas› flirketlerin zorluklarla karfl›laflmas›na sebep olmaktad›r. KÖTÜLEfiEN MAKRO-F‹NANSAL ORTAMLA ‹L‹fiK‹L‹ R‹SKLER Makro-finansal ortamdaki kötüleflen durumun sigorta flirketlerini de olumsuz flekilde etkileyece¤i öngörülmektedir. Zira sigortac›l›k faaliyeti ço¤unlukla olumlu bir ekonomik ortamdan destek görmektedir. Ancak bozulan ekonomik faaliyetler nedeniyle 2009 y›l›nda sigorta flirketlerine iliflkin olarak karamsar bir manzara öngörülmektedir. 31 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA Bu kapsamda kötüleflen ekonomik ortam hane halklar› taraf›ndan harcanabilir geliri azaltaca¤›ndan sözleflmelerin iadesi ve geçersiz hale gelmesi gündeme gelecektir. Ayr›ca sigorta flirketlerinin olumsuzlaflan ekonomik flartlar nedeniyle daha fazla kredi riskiyle karfl› karfl›ya kalmas› da beklenmektedir. Söz konusu durumun sigorta flirketlerini flirket tahvili, kredi ürünleri ve di¤er de¤iflik mal yat›r›mlar›nda da zarara u¤ratabilece¤i öngörülmektedir. fazla hasar meydana getirdi¤i ikinci y›l ( 2005 y›l› do¤al afetlerin meydana getirdi¤i hasar aç›s›ndan birinci s›rada yer almaktad›r ) olarak kaydedilmifltir. Böylece 2008 y›l›nda meydana gelen kay›plar halen sigorta flirketleri taraf›ndan karfl›lanmaya devam etmektedir. Buna karfl›n 2009 y›l›nda do¤al afetlerin ortalama seviyelerde kalaca¤›na iliflkin yap›lan tahminler 2009 y›l›n›n sigorta flirketleri için daha az riskli olaca¤›n› ortaya koymaktad›r. UZUN ÖMÜR R‹SK‹ BANKACILIK FAAL‹YETLER‹ VEYA BANKA VE D‹⁄ER F‹NANSAL KURUMLARLA ORTAKLIKLAR SONUCU YAYILAN R‹SKLER Sigorta ve reasürans flirketlerinin önümüzdeki dönemde karfl›laflacaklar› riskler aras›nda artan uzun ömür riski de bulunmaktad›r. Söz konusu riskin sigorta flirketlerinin risk bilânçolar›nda yer alan karfl›l›klar›n eksik kalmas›na ve kârl›l›k oran›n›n oldu¤undan fazla gösterilmesine neden olmas› beklenmektedir. Uzun ömür riskinin ayr›ca sigorta flirketlerini yat›r›m faaliyetlerinde daha fazla risk almaya teflvik edece¤i de öngörülmektedir. DO⁄AL AFETLER‹N TAHM‹N‹ AfiAN KAYBA NEDEN OLMASI SONUCU OLUfiAN R‹SKLER Reasürans ve hayat-d›fl› sigorta flirketleri için en önemli risklerden biri de do¤al afetlerin tahmin edilenden daha büyük kay›plara neden olmas›d›r. 2008 y›l› do¤al afetlerin en 32 Bankac›l›k faaliyetlerinde bulunan veya finansal gruplar›n bir parças› olan sigorta flirketlerinin bankac›l›¤a özgü baz› risklerle karfl›laflabilecekleri öngörülmektedir. Zira Euro alan›nda özellikle bankalarla ortakl›k iliflkisi bulunan sigorta flirketlerinin finansal krizden daha fazla etkilendi¤i görülmektedir. Bu durumun ileriki dönemde farkl› yollar arac›l›¤›yla baz› sigorta flirketleri için risk kayna¤› olarak devam edece¤i tahmin edilmektedir. Zira bankalar taraf›ndan yüklenilen kay›plar gruptaki di¤er varl›klar› da (sigorta flirketleri de dâhil) olumsuz flekilde etkileyebilir. Buna ek olarak bankalardaki olumsuz koflullar, derecelendirme seviyelerinin afla¤› çekilmesine neden olup sigorta flirketlerinin harcamalar›n›n finanse edilmesini de etkilemektedir. Zira bu risk kapsam›nda sigorta flirketleri zor durumdaki bankalara grup içi likidite sa¤lamak durumunda kalabilmektedir. Böylece bankalar taraf›ndan rapor edilen likidite veya kayba iliflkin problemler, sigorta flirketleri için itibar riskini de do¤urmaktad›r. S‹GORTA SEGMENTLER‹NDEK‹ REKABET ‹LE H‹SSEDAR DE⁄ER‹NE ODAKLANMA Baz› sigorta flirketleri için risk potansiyeli tafl›yan bir di¤er faktör ise Euro alan› sigorta piyasas›nda baz› segmentlerde görülen sürekli rekabet ortam›d›r. Bu ba¤lamda hayat-d›fl› sigorta flirketleri aras›ndaki rekabetin Aral›k 2008 itibariyle azald›¤› buna karfl›n hayat sigortas› flirketlerinin benzer ürünler sunan bankalarla rekabet etmeye devam etti¤i görülmektedir. Bu nedenle Euro alan›ndaki birçok sigorta flirketinin temettü ve geri sat›n alma programlar› ile hissedar de¤eri yarat›lmas›na odakland›klar› dikkat çekmektedir. Böylece sigorta segmentleri aras›ndaki s›k› rekabet ve hissedar de¤eri yarat›lmas›na verilen önem sigorta flirketlerinin yat›r›m ve sigorta aktivitelerinde daha fazla risk almalar›na neden olacakt›r. 3. P‹YASA GÖSTERGELER‹ TEMEL‹NDE S‹GORTA SEKTÖRÜNE BAKIfi Euro alan›ndaki sigorta flirketleri aras›nda geçti¤imiz alt› ay süresince görülen zay›f finansal performans›n 2008 Aral›k ay›n›n sonuna kadar flirketlerin borsada düflmeye devam eden hisse senedi fiyatlar› için de geçerli oldu¤u görülmektedir. Buna ra¤men 2009 Mart ay› itibariyle flirketlerin borsa fiyatlar›n›n yeniden canland›¤› dikkat çekmektedir. Zay›flayan finansal performans ve riskler nedeniyle derecelendirme flirketlerinin de son alt› ay içerisinde Euro alan›ndaki baz› sigorta flirketlerin finansal performans de¤erlerini afla¤› seviyelere indirdikleri görülmektedir. Buna ba¤l› olarak derecelendirme kurulufllar›n›n Avrupa sigorta piyasas› ve Euro alan›ndaki birçok sigorta flirketi için karamsar bir tablo çizdi¤i dikkat çekmektedir. Bu nedenle son alt› aya iliflkin piyasa göstergelerinin Euro alan›ndaki sigorta flirketleri için çok olumlu olmayan belirsiz bir manzara ortaya koydu¤u görülmektedir. 4. GENEL DE⁄ERLEND‹RME Genel olarak Avrupa'daki sigorta sektörünün durumu incelendi¤inde sigorta ve reasürans flirketlerinin finansal performanslar›n›n 2008 y›l›n›n ikinci yar›s› ile 2009 y›l›n›n ilk üç ay›nda geriledi¤i görülmektedir. Zira daha önceden mevcut olan risklerle sektöre yönelik yeni ortaya ç›kan tehlikeler de sigorta sektörüne iliflkin görüntünün daha da belirsizleflmesine neden olmaktad›r. Bu kapsamda özellikle ekonomik faaliyetlerin yavafllamas› Euro alan›ndaki flirketlerin performanslar› üzerinde olumsuz etki yaratmaktad›r. Buna ek olarak finansal piyasalardaki bask›n›n sigorta flirketlerinin yat›r›m gelirlerinin istikrar› için de tehlike teflkil etti¤i görülmektedir. Buna ba¤l› olarak mevcut durumda Euro alan›ndaki sigorta flirketleri için finansal piyasa ve yat›r›m riskleri ile kötüleflen makro-finansal ortamla iliflkili risklerin artmas›, bankac›l›k faaliyetleri veya banka ve di¤er finansal kurumlarla ortakl›klar sonucunda meydana gelen riskler ile uzun ömür riskinin ise sabit kalmas› öngörülmektedir. Buna karfl›n do¤al afetlerin tahmini aflan kayba neden olmas› sonucu oluflan riskler ile sigorta segmentlerindeki rekabet ve hissedar de¤eri yarat›lmas›na odaklanman›n ise Euro alan›ndaki sigorta flirketleri için daha az tehlike teflkil etmesi beklenmektedir. Sonuç olarak Euro alan›ndaki sigorta flirketlerinin sermaye yeterlilikleri, karfl›lafl›lan risklerin atlat›lmas›nda yeterli kapasitenin bulundu¤una iflaret etmektedir. Buna ra¤men sigorta flirketleri ve sigorta denetçilerinin sektörün karfl›laflabilece¤i riskler konusunda uygun yaklafl›mlar gelifltirmeleri ve risklerin yönetimine iliflkin önlemler almalar› gerekmektedir. Bu kapsamda sigorta flirketleri taraf›ndan büyük yat›r›mlar›n azalt›lmas›, fleffaf yat›r›mlar için ise sigorta denetçileri taraf›ndan muhasebe kurallar›n›n güçlendirilmesi büyük önem arz etmektedir. ■ 33 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA 2008 Y›l›nda Dünya Sigorta Sektörü Onur ACAR TSRfiB, Mali ve Finansal Düzenlemeler 008 y›l› sonu itibar›yla Dünyada toplam prim büyüklü¤ü küresel krizin de etkisiyle 1980 y›l›ndan bu yana reel bazda ilk kez azalarak (% -2) 4.27 Trilyon Dolar olarak gerçekleflmifltir. Toplam prim üretiminin 3.75 Trilyon Dolarl›k k›sm› geliflmifl ülkelerde oluflurken, sigorta bilincinin tam olarak yerleflmedi¤i geliflmekte olan ülkelerde bu miktar 512 Milyar Dolarda kalm›flt›r. Ancak, primler geliflmifl ülkelerde bir önceki y›la göre yüzde 3,4 azal›rken, geliflmekte olan ülkelerde art›fl oran› yüzde 11'e varmaktad›r. Bu veriler özellikle geliflmifl ülkelerdeki düflüfller nedeniyle Dünya sigorta piyasas›n›n 2008 y›l›nda bir önceki y›la k›yasla daha kötü bir performans sergiledi¤ini ortaya koymaktad›r. Ancak, prim gelirlerindeki düflüfllere karfl›n, Avrupa ve Amerika'da devlet deste¤i için baflvuran birkaç flirket ile Asya'da iflas eden 2 flirket haricinde sigorta flirketlerinin küresel ekonomik krize dayand›klar› ve yeterli sermayeye sahip olduklar› görülmektedir. 2 K›talar baz›nda bak›ld›¤›nda, Amerika k›tas›nda reel primler bir önceki y›la göre yüzde 2,4 azal›rken, Avrupa'da düflüfl yüzde 6,2'yi bulmaktad›r. Asya ve Avustralya'da ise s›ras›yla yüzde 6,6 ve yüzde 8,6 art›fl görülmektedir. Toplam prim büyüklü¤ünde, bir önceki y›la göre pay› gerilemekle birlikte Dünya prim üretiminin yüzde 41'ini gerçeklefltiren Avrupa k›tas› ilk s›rada yer almaya devam ederken, bunu yüzde 34 ile Amerika ve yüzde 22 ile Asya takip etmektedir. Geçen senelerde oldu¤u gibi, hayat d›fl› branfllarda prim üretim liderli¤ini Amerika 34 2008 y›l›nda Dünyada prim büyüklü¤ü küresel krizin etkisiyle 1980 y›l›ndan bu yana reel bazda ilk kez azalarak (% -2) 4.27 Trilyon Dolar olmufltur. elinde tutarken, hayat branfl›nda Avrupa en büyük yüzdeye sahip k›tad›r. 27 üyeli Avrupa Birli¤i'nde sigorta sektörünün prim büyüklü¤ü 2008 y›l›nda 1.65 Trilyon Dolardan 1.61 Trilyon Dolara düflmüfltür. Önceki y›llarda istikrarl› büyüyen AB sigorta sektörü prim büyüklü¤ü 2008 y›l›nda küresel ekonomik krizin etkisiyle dolar baz›nda yüzde 6,7 reel düflüfl göstermifltir. Toplam prim hacmi Dünya prim hacminin yüzde 37'sine denk gelmekte olup, hayat branfl›nda prim büyüklü¤ü ciddi bir düflüflle 998 Milyar Dolar, hayatd›fl› branfllarda ise ufak bir art›flla 618 Milyar Dolar olmufltur. Ülkeler baz›nda bak›ld›¤›nda ise, Dünyada en yüksek prim üretimi 1.24 Trilyon Dolarla ABD'de olup, prim üretimi bir önceki seneye göre reel bazda yüzde 3,4 gerilemifltir. Prim üretimi Japonya'da ise bir önceki seneye göre artarak 474 Milyar Dolar, ‹ngiltere'de ise ciddi bir düflüflle 450 Milyar Dolar olarak gerçekleflmifltir. Polonya'da prim büyüklü¤ü büyük art›flla 24 Milyar Dolara yükselirken, Macaristan'da reel bazda düflüfl göstererek 5 Milyar Dolar olmufltur. 2008 y›l›nda Dünyada kifli bafl›na düflen prim büyüklü¤ü ortalamas› 621 Dolardan 634 Dolara yükselmifltir. Bu miktar geliflmifl ülkelerde 3.655 Dolar iken, geliflmekte olan ülkelerde 89 Dolarda kalmaktad›r. AB'de kifli bafl›na düflen prim üretimi, 2008 y›l›nda 3.061 Dolar olurken, AB 15 ülkelerinde bu ortalama 3.726 Dolara ç›kmaktad›r. Dünyada kifli bafl›na en yüksek prim üreten ülke büyük bölümü hayat sigortalar›ndan gelmek üzere 6.857 Dolarla ‹ngiltere'dir. ABD'de ise kifli bafl›na düflen prim üretimi 4.078 Dolar olup, bu miktar›n yar›dan fazlas›n› hayat d›fl› primler oluflturmaktad›r. Dünyada sigorta sektörünün ekonomideki yerini gösteren primlerin Gayri Safi Yurtiçi Has›laya (GSYH) oran› 2008 y›l›nda yüzde 7,07 iken, geliflmifl ülkelerde bu oran yüzde 8,8'i bulmaktad›r. 2008 y›l›nda AB'de sigorta sektörünün GSYH içindeki pay› ise yüzde 8,3'e gerilemifltir. Aralar›nda Türkiye, Latin Amerika, Orta ve Do¤u Avrupa, Güneydo¤u Asya, Orta Do¤u, Orta Asya ve Afrika'n›n yer ald›¤› geliflmekte olan ülkelerde ise bu oran yüzde 2,7'de kalmaktad›r. Primlerin GSYH'ya oran›n›n en yüksek oldu¤u ülke yüzde 16,2 ile Tayvan olup, bu ülkeyi ‹ngiltere ve Hollanda takip etmektedir. Dünya Sigorta Sektörü (2008) Amerika ABD Avrupa ‹ngiltere Fransa Polonya Macaristan Asya Japonya Avustralya Afrika Sanayileflmifl ülkeler Geliflmekte olan ülkeler OECD AB 27 Türkiye DÜNYA Prim üretimi (milyon $) 2007 y›l›na göre reel prim art›fl› (%) Kifli bafl› prim ($) Primlerin GSY‹H’ya oran› (%) 1.450.749 1.240.643 1.753.200 450.152 273.007 24.403 5.028 933.358 473.197 77.716 54.713 3.756.939 512.798 3.696.073 1.616.461 8.807 4.269.737 - 2,4 - 3,4 - 6,2 - 13,0 - 9,3 30,5 - 9,7 6,6 6,7 8,6 4,9 - 3,4 11,1 - 3,2 - 6,7 - 3,2 - 2,0 1.552 4.078 2.043 6.858 4.131 643 501 234 3.699 2.272 56 3.655 89 3.015 3.061 116 634 7,3 8,7 7,4 15,7 9,2 4,6 3,1 5,9 9,8 7,0 3,6 8,8 2,7 8,3 8,3 1,2 7,1 Kaynak: Swiss Re, Sigma No 3/2009 2008 YILINDA DÜNYADA HAYAT BRANfiI Dünyada prim büyüklü¤ünün yüzde 58'ine denk gelen hayat sigortas› primleri 2008 y›l›nda bir önceki y›la göre reel bazda yüzde 3,5 düflerek 2.49 Trilyon Dolar olmufltur. Bu azal›fl özellikle hayat primlerinde liderli¤i elinde bulunduran Avrupa k›tas›ndaki düflüfllerden kaynaklanm›flt›r. ‹ngiltere, Fransa ve ‹talya'da unit linked ürünlerdeki düflüfller hayat primlerinin gerilemesinde büyük rol oynam›flt›r. Geliflmifl ülkelerde, özellikle 2008 y›l›n›n ikinci yar›s›nda sermaye piyasalar›yla iliflkili ürünlere olan talebin gerilemesiyle birlikte hayat primlerindeki düflüfllerin yüzde 5,4'e ulaflt›¤› görülmektedir. Birikimli hayat sigortalar›nda görülen art›fl ise toplam prim büyüklü¤ündeki düflüflü engelleyememifltir. Kuzey 35 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA yüzde 0,8 düflerek 1.78 Trilyon Dolar olmufltur. Bu azal›fl özellikle hayat d›fl› primlerde liderli¤i elinde bulunduran Kuzey Amerika k›tas›ndaki düflüfllerden kaynaklanm›flt›r. Avrupa k›tas›nda ise düflüfllerin daha s›n›rl› kald›¤› görülmektedir. ABD'nin yan› s›ra, ‹ngiltere, Almanya, Japonya ve ‹spanya'da hayat-d›fl› prim büyüklü¤ünde ciddi düflüfller yaflanm›flt›r. Amerika'da da ayn› düflüfller gözlenirken, mali y›l›n Haziran ay›nda sona erdi¤i Avustralya'da ise hayat primleri yüzde 18 art›fl kaydetmifltir. Geliflmekte olan ülkelerde ise hayat primlerinin h›zl› büyümesini devam ettirdi¤i ve 2008 y›l›nda bir önceki y›la göre yüzde 15 art›fl gösterdi¤i görülmektedir. Orta ve Do¤u Avrupa ile Güneydo¤u Asya ülkelerinde hayat primlerinde yüzde 19'a varan h›zl› art›fllar yaflanm›flt›r. Latin Amerika'da ise art›fl oran› yüzde 7 olarak gerçekleflmifltir. 2008 y›l›nda yat›r›m gelirlerindeki azalma hayat flirketlerinin karl›l›¤›n› ciddi oranda etkilemifltir. Özellikle 2008 y›l›n›n ikinci yar›s›ndan itibaren sermayeye eriflim büyük ölçüde zorlaflm›flt›r. Amerikan flirketlerinin sermaye yeterlili¤i rasyolar›n›n 2002 y›l›ndaki düzeyine geriledi¤i görülürken, sermaye piyasalar›na daha az yat›r›m yapan Avrupal› flirketlerde bu etkilerin s›n›rl› kald›¤› anlafl›lmaktad›r. Hayat sigortalar›nda toparlanman›n, yat›r›m gelirlerinin artmas›n›n ve yeni ifllerin yaz›lmas›n›n beklendi¤i 2010 y›l›ndan itibaren bafllamas› beklenmektedir. 2008 YILINDA DÜNYADA HAYAT DIfiI BRANfiLAR Dünyada prim büyüklü¤ünün yüzde 42'sine denk gelen hayat d›fl› sigorta primleri 2008 y›l›nda bir önceki y›la göre reel bazda 36 Geliflmifl ülkelerde hayat d›fl› branfllarda primler yüzde 1,9 düflerken, geliflmekte olan ülkelerde yüzde 7,1 art›fl gerçekleflmifltir. Yine de art›fl oran› uzun y›llar ortalamalar›n›n alt›nda kalmaktad›r. Güney ve Uzakdo¤u Asya ve Latin Amerika ile k›smen Orta ve Do¤u Avrupa'da reel art›fllar yaflanm›flt›r. Küresel ekonomik krizin öncelikle sanayileflmifl ülkeleri etkiledi¤i dikkate al›nd›¤›nda, krizin etkilerinin geliflmekte olan ülkelerin sigorta sektörlerinde 2008 y›l›nda tam olarak görülmedi¤i anlafl›lmaktad›r. Özellikle Kuzey Amerika ve Asya do¤al afetlerden büyük zarara u¤ram›flt›r. Sigortac›lar›n do¤al afetlerden 53 Milyar ABD Dolar› zarara u¤rad›¤› 2008 y›l› tarihte bu alanda en maliyetli y›llardan biri olmufltur. ‹nsan kaynakl› felaketlerden u¤ran›lan zarar da 7.7 Milyar ABD Dolar› olarak gerçekleflmifltir. Hayat d›fl› sigorta flirketlerinde underwriting sonuçlar› bozulmaya devam etmekle birlikte bileflik rasyolar›n yüzde 100'ün alt›nda kald›¤› görülmektedir. Kas›rga ve sel hasarlar› nedeniyle ABD ve Avustralya'da ise bileflik rasyo s›ras›yla yüzde 105 ve yüzde 104 olarak hesaplanmaktad›r. ABD'de yaflanan mortgage zararlar› da unutulmamal›d›r. Dünya genelinde hayat d›fl› flirketlerin sermayelerinin yüzde 15-20'sini kaybettikleri ve sermaye yeterlili¤i rasyolar›n›n 2004 y›l› seviyesine geriledi¤i görülmektedir. Hayatd›fl› sigortalarda toparlanman›n ekonomik büyümenin yeniden görülece¤i ve ürün fiyatlar› artmasa da maliyetlerin düflürülmesinin öngörüldü¤ü 2010 y›l›ndan itibaren bafllamas› beklenmektedir. ■ Kiflisel Verilerin Korunmas› Hüseyin ARSLAN TSRfiB, Hukuk ve Mevzuat iflisel verilerin korunmas›, insan haklar› bilincinin geliflmesine ve her geçen gün kullan›m› yayg›nlaflan ve hatta zorunlu hale gelen internet uygulamalar›na paralel olarak önemini art›rmaktad›r. Kiflinin fiziksel özellikleri; kiflisel düflünce, görüfl ve inançlar› ile etnik kökeni; sa¤l›k, ö¤renim, istihdam durumu ile ilgili bilgiler; birey olarak sürdürdü¤ü yaflam veya aile içi yaflant›s›, cinsel yaflam›; baflkalar› ile yapt›¤› haberleflmeler; gelirine, borçlar›na ve mallar›na iliflkin bilgiler kiflisel veriler aras›nda say›lmaktad›r. Bunlar kiflinin kendi iste¤i d›fl›nda, baflkalar›na aç›klanamamal›, kendisi taraf›ndan aç›klanm›fl olan bilgiler de ancak aç›kland›¤› amaç ve ba¤lamla ile s›n›rl› olarak kullan›labilmelidir. K Kiflisel verilerin iki tür tehdide maruz kald›¤› söylenebilir. ‹lk olarak do¤rudan kiflisel verilerin haks›z ç›karlar elde etmek amac›yla ( tehdit, flantaj, ticari s›rlar›n ele geçirilmesi gibi) elde edilmesi söz konusu olmaktad›r. Bu tür tehditler do¤rudan ceza hukukuna konu olmaktad›r. ‹kinci olarak ise ekonomik ve sosyal amaçlarla, örne¤in belli bir hizmetin sunulmas›n›n parças› olarak kiflisel veriler elde edilmekte ve tutulmaktad›r. Bu çerçevede e-ticaret, e-devlet, e-imza, gibi kavramlar h›zla klasik çal›flma biçimlerinin parças› haline gelen kavramlard›r. Kiflilerin, kurumlar›n ve iflletmelerin bu yolla sahip olduklar› veriler, bilgisayar kullan›larak yap›lan sahtekarl›klar, bilgi h›rs›zl›¤›, bilgisayar korsanlar› (hacker), elektronik sald›r›lar, bilgi s›zd›rma ve ilgili kurulufllar›n kendi çal›flanlar›nca oluflturulabilecek potansiyel iç sald›r›lar gibi çok genifl bir yelpazeye sahip kaynaklardan gelen tehdit ve tehlikelerle karfl› karfl›yad›r. Bu ba¤lamda kiflisel verilerin korunmas› özellikle söz konusu bilgilerin toplanmas›, elde edilmesi, kaydedilmesi, düzenlenmesi, depolanmas›, uyarlanmas›, de¤ifltirilmesi, de¤erlendirilmesi, kullan›lmas›, aç›klanmas›, aktar›lmas›, ayr›lmas›, birlefltirilmesi, dondurulmas›, silinmesi veya yok edilmesi gibi ifllemlerin belli ilkeler do¤rultusunda yerine getirilmesi anlam›n› tafl›maktad›r. Bu nedenle, kiflilerin iffla edilmesini ve izinsiz kullan›lmas›n› istemedi¤i özel bilgilerin kullan›lmas›n› belli kurallara ba¤layacak olan özel düzenlemelere ihtiyaç duyulmaktad›r. ‹nsan Haklar› Evrensel Beyannamesinin özel hayat›n gizlili¤ine iliflkin 12'inci maddesinde ve Avrupa ‹nsan Haklar› Sözleflmesinin “Özel Yaflam›n ve Aile Yaflam›n›n Korunmas›” bafll›¤›n› tafl›yan 8'inci maddesinde kiflisel verilerin korunmas›na iliflkin temel ilkeler yer alm›flt›r. Ayr›ca Avrupa Konseyinin Ocak 1981 tarihinde kabul etti¤i ve 1985 y›l›nda yürürlü¤e giren “Otomatik Olarak ‹fllenen Kiflisel Veriler Bak›m›ndan Bireylerin Korunmas› Hakk›nda Sözleflme” (108 say›l› sözleflme) konuya iliflkin olarak dünyada kabul görmüfltür. Ayn› flekilde OECD taraf›ndan 1981 tarihinde yay›mlanan rehber ilkeler de ilgili mevzuatlar›n haz›rlanmas›nda referans kabul edilmifltir. OECD'nin rehber ilkelerine göre ilk olarak kiflisel verilerin toplanmas› ve saklanmas›n›n s›n›rland›r›lmas› ve belli ilkelere tabii tutulmas› gerekmektedir. Veriler hukuka uygun ve meflru yollardan ve mümkün oldu¤unca kiflinin r›zas›na dayanarak elde edilmelidir. Tutulan veriler güncel, tam ve do¤ru olmal›d›r. Veri toplanmas›ndaki amaç baflta belli olmal› ve 37 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA daha sonra da bu amaca uygun hareket edilmelidir. Veriler belirlenen amaca ayk›r› olarak kullan›lmamal› ve/veya aç›klanmamal›d›r. Veri toplay›c›lar› verilerin, yetkisiz eriflim, kullan›m, de¤ifltirme ve r›za d›fl› aç›klama gibi risklere karfl› korunmas› için gerekli her türlü önlemi almal›d›r. Kiflisel verilerin saklanmas›nda izlenen ilke ve uygulamalar›n kamuya aç›k olmas› gerekmektedir. Kiflilere bu tür veri depolayan kimselerden, kendilerine iliflkin bilgi bulunup bulunmad›¤›na iliflkin bilgi isteme hakk› tan›nmal›d›r. Hiç flüphesiz bu ilkelerin ifllerli¤ini sa¤layabilmek için, uygun hukuki sorumluluklar ve cezai yapt›r›mlar öngörülmesi ve sorumlu tutulabilecek kiflilerin kolayl›kla belirlenebilmesi gerekmektedir. Dünyada ulusal düzeyde gerçeklefltirilen düzenlemeler iki model esas al›narak gerçeklefltirilmektedir. ABD'de de uygulanan ilk modele göre, özel kiflisel verilerin korunmas› için özel bir yasa bulunmamaktad›r. Konu özel yaflam›n gizlili¤i ba¤lam›nda ele al›nmakta ve sorunun çözümü gerek özel hukuk ve gerek ceza hukuku alan›nda kifliler için sa¤lanm›fl olan güvencelere b›rak›lmaktad›r. Avrupa Birli¤i'nde kabul edilen ikinci model ise özel bir yasa ç›karmak suretiyle düzenleme yap›lmas› AB mevzuat› çerçevesinde kiflisel verilerin korunmas› hususuna yönelik olarak 2002/58/EC ve 95/46/EC say›l› 2 adet direktif yer almaktad›r. Bu do¤rultuda haz›rlanan Kiflisel Verilerin Korunmas› Kanunu Tasar›s› Nisan 2008'de Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne gönderilmifltir ve tali komisyon olan Avrupa Birli¤i Uyum Komisyonu raporunu tamamlam›fl esas komisyon olan Adalet Komisyonunun raporunu tamamlamas› öngörülmektedir. Veri korumas›nda genel kabul gören temel uluslararas› metinlerin izini tafl›yan ve hukuka uygunluk denetimi yapacak olan kamu tüzel kiflili¤ini haiz idari ve mali özerkli¤e sahip ”Kiflisel Verileri Koruma Kurumu” kurulmas›n› da öngören tasar› ile kiflisel verilerin korunmas› bak›m›ndan çerçeve normlar yarat›lmas› amaçlanmaktad›r. 38 Konuyla ilgili olabilecek di¤er hukuk normlar›n›n bu genel ilkeler uygunlu¤unun sa¤lanmas› ikinci aflama olacakt›r. Bu süreç bak›m›ndan, Tasar›n›n gerekçesinde, sektörel bazda düzenlemeler gidilmemesi nedeniyle, ilgili kurum, kurulufl ve meslek örgütlerinin Kiflisel Verileri Koruma Kurumu'nun da görüflünü almak suretiyle haz›rlayaca¤› düzenlemelere ihtiyaç duyulaca¤› ifade edilmifltir. Hiç flüphesiz sigorta flirketlerinin tabii oldu¤u kurallar ve sektörün iflleyifline yönelik uygulamalar›n da bu kanun hükümlerine uygunlu¤unun gözden geçirilmesi gerekecektir. Bu ba¤lamda 2002 y›l›nda, Avrupa Konseyi taraf›ndan REC (2002) 9E say›l› sigorta amac›yla toplanan ve ifllenen kiflisel verilerin korunmas›na iliflkin tavsiye karar yay›mlanm›flt›r. Tavsiye kararda kiflisel verilerin ilkesel olarak, sadece bu kifliden veya onun yasal temsilcisinden al›nabilece¤i ifade edilmektedir. Tavsiye Karar›n 4.4 maddesinde kiflisel veri toplama amaçlar›n›n ancak flunlarla s›n›rl› olabilece¤i ifade edilmektedir: (a) sigorta sözleflmesinin haz›rlanmas› ve kurulmas›, (b) primlerin toplanmas› ve di¤er faturalar›n gönderilmesi, (c) hasarlar›n tasfiyesi veya di¤er ödemelerin yap›lmas› (d) reasürans, (e) koasürans, (f) sigorta doland›r›c›l›¤›n›n önlenmesi, tespit edilmesi ve/veya soruflturulmas›, (g) bir hukuki davas›n›n aç›lmas›, yürütülmesi veya bu davada savunma yap›lmas›, (h) baflka özel bir hukuki veya sözleflmesel yükümlülü¤ünün yerine getirilmesi, (i) yeni sigorta pazarlar›nda araflt›rma yap›lmas›, (j) iç yönetim ve(k) aktüeryal ifllemler. Tavsiye Kararda, hassas bilgiler, cezalara iliflkin bilgiler, do¤mam›fl çocuklar›n durumu, ilgili kiflilerin r›zas› (geçerlilik koflullar›, s›n›rlar› vs.), elde edilen verilen güvenli flekilde korunmas› ve saklanmas›, bilgiye eriflim hakk› gibi konularda da belli ilkeler kabul edilmifltir. Kaynaklar: OECD Guidelines on the Protection of Privacy and Transborder Flows of Personal Data www.oecd.org Convention for the Protection of Individuals with Regard to Automatic Processing of Personal Data, 28.I.1981, www.coe.int REC (2002) 9E on the protection of personal data collected and processed for insurance purposes 18.09.2002 www.coe.int Kiflisel Verilerin Korunmas› Kanunu Tasar›s› www.tbmm.gov.tr SEGEM E¤itimcilerin E¤itimi Toplant›s›... Doç. Dr. Fuat ERDAL SEGEM Müdürü igorta Acenteleri Yönetmeli¤i'nin 6. Maddesinde, Bankalar ve Özel Kanunla kurulmufl ve kendilerine sigorta acenteli¤i yapma yetkisi tan›nan kurumlar›n, Sigorta Acenteleri Teknik Personel E¤itimini, E¤itimcilerin E¤itimi suretiyle alabilecekleri belirtilmifltir. Hazine Müsteflarl›¤›, bu e¤itimleri organize etme görevini, ayn› Yönetmeli¤in 19. maddesi ile Sigortac›l›k E¤itim Merkezi'ne (SEGEM) vermifltir. S E¤itimlerin ifl plan›n›n yap›lmas› amac›yla, bütün bankalara ve sigortac›l›k faaliyetinde bulunan kurumlara gönderilen davet yaz›s› sonucunda, kat›lan yetklilerle 19 A¤ustos 2009 tarihinde bir bilgilendirme toplant›s› düzenlenmifltir. Sigortac›l›k E¤itim Merkezi'nin tan›t›m›yla bafllayan toplant›da, E¤itimcilerin E¤itimi program›n›n detaylar› tan›t›lm›fl ve Kurum temsilcilerinden gelen sorular cevaplanm›flt›r. S‹GORTACILIK E⁄‹T‹M MERKEZ‹ 2009 YILI ‹ÇER‹S‹NDE EK ACENTE E⁄‹T‹M‹ DÜZENL‹YOR… Müdürlü¤ü ek e¤itim aç›lmas›na karar vermifltir. Bu amaçla, 18 il merkezinde düzenlenecek e¤itimler için, 7 - 30 Eylül 2009 tarihleri aras›nda baflvurular al›nacak ve 16 Ekim 2009 tarihinde ek e¤itimler bafllat›lacakt›r. 2009 YILI ‹ÇER‹S‹NDE ‹K‹NC‹ DEFA AKTÜERL‹K SINAVLARI DÜZENLENECEK… Aktüerlik S›navlar› için ikinci kez baflvuru dönemi aç›l›yor. 2009 AS'ye adaylar, 7-18 Eylül 2009 tarihleri aras›nda, SEGEM'in internet sayfas› (www.segem.org.tr) üzerinden elektronik ortamda baflvuracakt›r. S›nav program› ise afla¤›daki gibi belirlenmifltir: Birinci Seviye S›navlar› 1. Finansal Matematik 10 Ekim 2009 2. ‹statistik ve Olas›l›k 11 Ekim 2009 3. Matematik 17 Ekim 2009 4. Temel Sigortac›l›k ve Ekonomi 18 Ekim 2009 ‹kinci Seviye S›navlar› 1. Muhasebe ve Finansal Raporlama 12 Aral›k 2009 2. Sigorta Matemati¤i(Hayat ve Hayat d›fl›) 13 Aral›k 2009 3. Risk Analizi ve Aktüeryal Modelleme 19 Aral›k 2009 4. Finans Teorisi ve Uygulamalar› 20 Aral›k 2009 Bilindi¤i üzere Sigortac›l›k E¤itim Merkezi taraf›ndan düzenlenen ve 22 May›s 2009 tarihinde bafllayan Sigorta Acenteleri Teknik Personel Zorunlu E¤itimleri 15 il merkezinde tamamlanm›flt›r. E¤itimlere toplam 25.032 kifli baflvuru yapm›fl ve Ankara, ‹stanbul, ‹zmir illerinde e¤itimler halen devam etmektedir. Ancak çeflitli nedenlerle mevcut e¤itime kat›lamayanlardan gelen talepler üzerine, Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel 39 S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹ 2008 ve 2009 Y›llar›n›n ‹kinci Üç Ayl›k Mali Tablolar›n›n Karfl›laflt›r›lmas› Mehmet KALKAVAN TSRfiB Genel Sekreter Yard›mc›s› ergimizin bu say›s›nda üyelerimizin 2009 y›l›n›n ilk alt› ay› ile 2008 y›l›n›n ayn› dönemine iliflkin bilanço, gelir tablolar› ve mali sonuçlar› mukayese edilerek, genel anlamda trendler hakk›nda bilgi verilecektir. Karfl›laflt›rman›n anlaml› olmas› aç›s›ndan flirketler hayatemeklilik ve hayat d›fl› olmak üzere iki ayr› gruba ayr›lm›flt›r. D I- HAYAT DIfiI fi‹RKETLER A- B‹LANÇO 1- Aktif 2009-2 Aktifeki Pay›(%) 2008-2 Aktifeki Pay›(%) De¤iflim % 12.115.037.315 87 9.344.627.803 79 29,65 Nakit Ve Nakit Benzeri Varl›klar Fin. Var. ‹le Riski Sig. Ait Fin. Yat. Esas Faaliyetlerden Alacaklar ‹liflkili Taraflardan Alacaklar Di¤er Alacaklar Gelecek Aylara Ait Giderler Di¤er Cari Varl›klar 3.148.583.109 4.721.053.094 3.240.996.093 48.459.933 51.304.565 825.374.000 79.266.522 23 34 23 0 0 6 1 3.027.613.434 2.355.593.053 3.153.135.144 92.557.623 41.784.043 600.045.647 73.898.859 26 20 27 1 0 5 1 4,00 100,42 2,79 -47,64 22,79 37,55 7,26 Cari Olmayan Varl›klar 1.767.945.987 13 2.473.979.075 21 -28,54 Esas Faaliyetlerden Alacaklar ‹liflkili Taraflardan Alacaklar Di¤er Alacaklar Finansal Varl›klar Maddi Varl›klar Maddi Olmayan Varl›klar Gelecek Y›llara Ait Giderler Di¤er Cari Olmayan Varl›klar 6.846.141 428.850 1.104.310.115 531.199.046 65.717.089 1.763.249 57.681.499 0 0 0 8 4 0 0 0 4.896.087 1.500 291.392 1.904.708.000 502.580.311 35.905.010 1.234.306 24.362.467 0 0 0 16 4 0 0 0 39,83 -100,00 47,17 -42,02 5,69 83,03 42,85 136,76 13.882.983.302 100 11.818.606.878 100 17,47 Cari Varl›klar AKT‹F TOPLAMI 40 Hayat D›fl› branfllarda faaliyet gösteren sigorta flirketlerinin Aktif Toplam› geçen y›l›n ayn› dönemine göre yaklafl›k %17 oran›nda bir art›fl göstererek 13.883 Milyon TL'ye ulaflm›flt›r. Cari Varl›klar %30 oran›nda artarken, Cari Olmayan Varl›klarda %29 oran›nda bir azal›fl meydana gelmifltir. Cari Varl›klar›n aktif içerisindeki pay› 8 puanl›k bir art›fl göstererek %87'ye yükselirken, Cari Olmayan Varl›klar›n aktifteki pay› ise %21'ten %13'e gerilemifltir. Cari varl›klardaki art›fl›n temel nedeni Finansal Varl›klar ile Riski Sigortal›lara Ait Finansal Yat›r›mlar kalemi olmufltur. 825 Milyon TL tutar›ndaki “Gelecek Aylara Ait Giderler” kaleminin 668 Milyon TL'si “Ertelenmifl Komisyon Giderleri”nden, 109 Milyon TL'si ise “Ertelenmifl Üretim Giderleri”nden oluflmaktad›r. “Finansal Varl›klar” kaleminin 898 milyon TL'si “‹fltirakler”den, 213 Milyon TL'si ise “Ba¤l› Ortakl›klar”dan meydana gelmektedir. “Maddi Varl›klar” kaleminin 204 Milyon TL'si “Yat›r›m Amaçl› Gayrimenkuller”den oluflurken, “Kullan›m Amaçl› Gayrimenkuller”in tutar› ise 312 Milyon TL'dir. Bahse konu gayrimenkullere iliflkin amortisman toplam› s›ras›yla 12 ve 48 Milyon TL'dir. 2- Pasif 2009-2 K›sa Vadeli Yükümlülükler Finansal Borçlar Esas Faaliyetlerden Borçlar ‹liflkili Taraflardan Borçlar Di¤er Borçlar Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar› Ödenecek Vergi Vb. Yüküm. Di¤er Risklere ‹liflkin Karfl›l›klar Gelecek Aylara Ait Gelirler Di¤er K›sa Vadeli Yükümlülükler Uzun Vadeli Yükümlülükler Finansal Borçlar Esas Faaliyetlerden Borçlar ‹liflkili Taraflara Borçlar Di¤er Borçlar Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar› Di¤er Yükümlülükler ve Karfl. Di¤er Risklere ‹liflkin Karfl›l›klar Gel. Y›l. Ait Gelir ve Gider Tah. Di¤er Uzun Vadeli Yükümlülükler Özsermaye Ödenmifl Sermaye Sermaye Yedekleri Kar Yedekleri Geçmifl Y›llar Karlar› Geçmifl Y›llar Zararlar›(-) Dönem Net Kar› PASIF TOPLAMI - 7.496.655.026 2.867.684 792.455.501 31.580.218 125.600.803 6.047.593.367 127.533.406 37.485.512 308.323.801 23.214.736 250.559.949 685.149 9.188.473 604.220 3.375.216 123.948.853 1.600.074 43.031.134 1.579.682 66.547.148 6.135.768.328 3.426.246.762 219.455.459 2.701.182.541 82.803.919 467.650.360 173.730.007 13.882.983.302 Pasifteki Pay›(%) 54 0 6 0 1 44 1 0 2 0 2 0 0 0 0 1 0 0 0 0 44 25 2 19 1 -3 1 100 2008-2 Pasifteki Pay›(%) De¤iflim % 6.671.092.846 3.174.732 805.206.125 56.241.692 95.110.048 5.315.888.413 122.669.065 32.349.297 233.883.505 6.569.968 154.228.351 309.037 610.855 896.322 76.006.494 2.591.992 42.591.881 1.100.120 30.121.651 4.993.285.681 3.009.827.155 149.611.626 1.741.858.993 165.638.438 443.061.209 369.410.678 11.818.606.878 56 0 7 0 1 45 1 0 2 0 1 0 0 0 0 1 0 0 0 0 42 25 1 15 1 -4 3 100 12,38 -9,67 -1,58 -43,85 32,06 13,76 3,97 15,88 31,83 253,35 62,46 121,70 -1,09 276,56 63,08 -38,27 1,03 43,59 120,93 22,88 13,84 46,68 55,07 -50,01 5,55 -52,97 17,47 41 S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹ Özsermaye bir önceki y›l›n ayn› dönemine göre %23'lük bir art›flla 6.136 Milyon TL'ye ulaflm›flt›r. Bu art›flla birlikte, söz konusu kalemin Pasif Toplam› içerisindeki pay›nda 2 puanl›k bir art›fl meydana gelmifltir. K›sa Vadeli Yükümlülüklerin pasif içerisindeki pay› 2 puanl›k azal›flla %54'e, toplam teknik karfl›l›klar›n pay› ise %46'dan %44'e gerilemifltir. 2009 y›l› ilk alt› ay sonunda, sektör 174 Milyon TL net kar elde etmifl olup bu tutar geçen y›l›n ayn› dönemine k›yasla %53 oran›nda bir azal›fla isabet etmektedir. “K›sa Vadeli Yükümlülükler” içindeki “Esas Faaliyetlerden Borçlar” kaleminin 377 Milyon TL'si reasürörlere iliflkin iken arac›lara iliflkin borç tutar› 116 Milyon TL'dir. Bu bölümde yer alan “Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar›”n›n 3.645 Milyon TL'si “Kazan›lmam›fl Primler Karfl›l›¤›”ndan, 2.249 Milyon TL'si ise “Muallak Hasar ve Tazminat Karfl›l›¤›”ndan oluflmaktad›r. “Gelecek Aylara Ait Gelirler”in 275 Milyon TL'si “Ertelenmifl Komisyon Gelirleri”nden oluflmaktad›r. Uzun vadeli yükümlülükler içinde yer alan teknik karfl›l›klar›n 110 Milyon TL'si de “Dengeleme Karfl›l›¤›”ndan oluflmaktad›r. Özsermaye alt›nda yer alan “Kar Yedekleri”nin %53'üne isabet eden 1.425 Milyon TL ise “Finansal Varl›klar›n De¤erlemesi”nden gelmektedir. B- KÂR/ZARAR HESABI 1- Teknik Sonuçlar YAZILAN PR‹MLER Yang›n DASK Nakliyat Kaza Mühendislik Tar›m Sa¤l›k Seyahat Sa¤l›k Hukuksal Koruma Ferdi Kaza Kredi KMA Mali Soruml. Hayat D›fl› Toplam Trafik-Yeflil Kart Kasko 2008-1 De¤iflim% 2009-1 2008-1 De¤iflim(%) 894.821.463 189.605.918 196.173.275 1.609.598.510 314.141.866 113.744.238 751.006.181 11.703.188 17.884.802 243.166.959 18.117.325 1.080.807.809 5.440.771.533 960.256.027 1.330.162.671 832.890.626 147.366.739 221.332.148 1.762.499.985 273.865.556 129.045.380 719.279.382 9.721.992 16.204.346 302.451.732 22.867.193 1.030.946.443 5.468.471.524 926.480.964 1.516.533.776 7,44 28,66 -11,37 -8,68 14,71 -11,86 4,41 20,38 10,37 -19,60 -20,77 4,84 -0,51 3,65 -12,29 159.998.686 -1.951.686 51.418.949 -33.883.291 22.671.798 -2.064.646 -83.312.329 1.453.927 10.724.891 116.289.640 -4.626.357 -123.341.933 113.377.648 -210.895.132 -91.368.695 113.790.848 -450.617 49.866.207 145.545.785 26.350.579 -3.824.555 12.467.703 500.921 10.312.181 98.398.965 -3.945.670 -196.121.398 252.890.948 -243.538.028 127.366.449 40,61 333,11 3,11 -123,28 -13,96 -46,02 -768,23 190,25 4,00 18,18 17,25 -37,11 -55,17 -13,40 -171,74 Elemanter branfllarda yaz›lan primlerde bir önceki y›la göre %0,51'lik bir azal›fl kaydedilmifl ve prim üretim tutar› 5.441 Milyon TL'ye gerilemifltir. Sektörün elemanter branfllardaki teknik kar› ise geçen y›l›n ayn› döneminde 253 Milyon TL iken bu dönemde %55 oran›nda bir azal›flla 113 Milyon TL'ye gerilemifltir. 2008 y›l› ilk alt› ay›nda gerçekleflen toplam prim üretiminin %32'sini oluflturan kaza branfl›nda, 2009 y›l›n›n ayn› döneminde bir daralma meydana gelmifl ve toplam içindeki pay› %30'a gerilemifltir. Ayr›ca, bu branflta, geçen y›l›n ayn› 42 TEKN‹K KÂR 2009-1 döneminde 146 Milyon TL olan teknik kar bu dönemde 34 Milyon TL zarara dönüflmüfltür. Kaza branfl› prim üretiminin %86's› kasko alt branfl›ndan elde edilmekteyken, bu oranda 3 puanl›k bir düflüfl meydana gelmifl ve %83 olarak gerçekleflmifltir. Kasko branfl›nda prim üretimi %12 azal›rken, teknik sonuçlar %172 oran›nda gerileyerek 91 Milyon TL zararla sonuçlanm›flt›r. 2009 y›l› ilk üç ay› sonunda bulunmufl oldu¤umuz öngörü üç ay sonra da geçerlili¤ini korumaktad›r. Sonuçlara bak›ld›¤›nda, bu trendin devam etmesi halinde toplam teknik sonuçlar› olumsuz yönde etkileyen birinci unsurun kasko branfl› olaca¤›n› söylemek hiç de zor de¤ildir. Sektör prim üretimine kaza branfl›ndan sonra en fazla katk›y› sa¤layan branfl KMA mali sorumluluk branfl›d›r. Bu branfltaki üretimin %89'unu trafik ve yeflil kart poliçeleri oluflturmaktad›r. Bu branflta ilk üç ay sonunda elde edilen %43 oran›ndaki küçülme, alt› ay›n sonunda %13'e gerileyerek 211 Milyon TL olarak gerçekleflmifltir. Bu dönem sonunda en az›ndan flu sonuca varabiliriz ki trafik branfl›nda mevcut olan teknik zarar büyümesi durmufltur, ancak unutmamak gerekir ki, bu flekilde 2009 y›l›n› kapatsak dahi, y›l sonunda bu branflta ortaya ç›kacak olan zarar›n, elemanter branfllarda faaliyet gösteren flirketlerin özsermayelerinin yaklafl›k %8'ini tekabül edece¤i gerçe¤idir. 2- Mali Sonuçlar 2009-2 2008-2 De¤iflim(%) Yat›r›m Gelirleri 584.212.870 603.251.835 -3,16 Finansal Yat›r›mlardan Elde Edilen Gelirler 281.579.412 211.045.783 33,42 Finansal Yat›r›mlar›n Nakde Çevr. Elde Ed. Karlar 64.103.310 33.667.210 90,40 Finansal Yat›r›mlar›n De¤erlemesi 93.083.723 63.483.895 46,63 Kambiyo Karlar› 85.508.403 159.203.672 -46,29 ‹fltiraklerden Gelirler 52.166.408 126.682.914 -58,82 597.762 847.350 -29,46 Ba¤l› Ortak. Ve Müflterek Yönetime Tabi Tefleb. Gel. Arazi, Arsa ‹le Binalardan Elde Edilen Gelirler 5.396.306 7.847.637 -31,24 Türev Ürünlerden Elde Edilen Gelirler 224.477 14.642 1433,12 Di¤er Yat›r›mlar 211.550 193.199 9,50 1.341.519 265.535 405,21 -469.083.489 -416.918.957 12,51 Hayat Teknik Bölümünden Aktar›lan Yat›r›m Gel. Yat›r›m Giderleri Yat›r›m Yönetim Giderleri (-) - 8.086.277 - 5.519.963 46,49 Yat›r›mlar De¤er Azal›fllar› (-) - 1.743.168 - 5.067.315 -65,60 Yat›r›mlar›n Nakte Çevr.Oluflan Zararlar (-) - 1.666.822 - 3.384.181 -50,75 - 359.461.397 - 289.153.983 24,31 - 3.744.039 - - Kambiyo Zararlar› (-) - 69.306.729 - 92.251.641 -24,87 Amortisman Giderleri (-) - 23.426.765 - 20.163.024 16,19 - 1.648.292 - 1.378.849 19,54 Di¤er Faaliyetlerden Gelir &Giderler(+/-) - 12.051.314 - 1.629.297 639,66 Karfl›l›klar Hesab› (+/-) - 37.668.613 - 39.606.614 -4,89 Reeskont Hesab› (+/-) 12.180.925 84.079 14387,45 2.822.316 3.024.505 -6,69 Hayat D›fl› Teknik Böl. Aktar›lan Yat. Gelirleri (-) Türev Ürünler Sonucunda Oluflan Zararlar (-) Di¤er Yat›r›m Giderleri (-) Zorunlu Deprem Sigortas› Hesab› (+/-) Enflasyon Düzeltmesi Hesab› (+/-) - - #DIV/0! Ertelenmifl Vergi Varl›¤› Hesab› (+/-) 17.660.257 20.852.458 -15,31 Ertelenmifl Vergi Yükümlülü¤ü Gideri (-) - 3.031.847 - 1.093.359 177,30 Di¤er Gelir Ve Karlar 13.926.967 21.052.875 -33,85 Di¤er Gider Ve Zararlar (-) - 18.266.694 - 5.863.555 211,53 Önceki Y›l Gelir Ve Karlar› 420.732 12.869 3169,31 Önceki Y›l Gider Ve Zararlar›(-) Net Dönem Kar› Veya Zarar› - 95.357 - 92.555 3,03 103.078.067 184.703.582 -44,19 43 S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹ 584 Milyon TL'lik yat›r›m gelirlerine karfl›l›k 469 Milyon TL'lik yat›r›m giderleri ve 12 Milyon TL'lik di¤er faaliyetlerden kaynaklanan giderler sonucunda, 2009 y›l› ilk alt› ay sonunda 103 Milyon TL mali kar elde edilmifltir. Bu tutar geçen y›l›n ayn› dönemine göre %44 oran›nda bir azal›fl› ifade etmektedir. Yat›r›m gelirlerinde %3'lük bir azal›fl meydana gelmifl olup “Kambiyo Karlar›” ve “‹fltiraklerden Gelirler” kalemleri bu azal›fl›n temel belirleyicileri olmufltur. Ayn› dönemde yat›r›m giderlerinde %13'lük bir art›fl meydana gelmifltir. Bu art›fl›n sebebi ise %24 oran›nda art›fl gösteren Hayat D›fl› Teknik Bölümüne Aktar›lan Yat›r›m Gelirleri kalemidir. “Finansal Yat›r›mlardan Elde Edilen Gelirler” kaleminin 135 Milyon TL'si mevduatlardan, 114 Milyon TL'si ise devlet tahvillerinden gelmektedir. Burada dikkati çeken husus, yat›r›m gelirleri %3.16, prim üretimi ise %0.51 oran›nda azal›rken, yat›r›m gelirlerinden hayat d›fl› teknik bölüme aktar›lan tutar›n yukar›da da belirtildi¤i üzere %24 oran›nda artm›fl olmas›d›r. II- HAYAT - EMEKL‹L‹K fi‹RKETLER‹ A- B‹LANÇO 1- Aktif 2009-2 Aktifeki Pay›(%) Cari Varl›klar Nakit Ve Nakit Benzeri Varl›klar Fin. Varl. ‹le Riski Sig. Ait Fin. Yat. Esas Faaliyetlerden Alacaklar ‹liflkili Taraflardan Alacaklar Di¤er Alacaklar Gelecek Aylara Ait Giderler Di¤er Cari Varl›klar 11.030.322.942 1.069.016.164 5.519.129.667 4.265.827.650 3.532.069 4.636.708 136.246.709 31.933.975 75 7 38 29 0 0 1 0 Cari Olmayan Varl›klar Esas Faaliyetlerden Alacaklar ‹liflkili Taraflardan Alacaklar Di¤er Alacaklar Finansal Varl›klar Maddi Varl›klar Maddi Olmayan Varl›klar Gelecek Y›llara Ait Giderler Di¤er Cari Olmayan Varl›klar AKTIF TOPLAMI 3.623.560.883 3.456.638.171 114.631 13.378.592 111.657.009 16.361.249 8.298.388 17.112.843 14.653.883.826 25 24 0 0 0 1 0 0 0 100 Hayat ve Emeklilik branfllar›nda faaliyet gösteren sigorta flirketlerinin Aktif Toplam› geçen y›l›n ilk alt› ay› sonuçlar›na göre yaklafl›k %30 oran›nda bir art›fl göstererek 14.654 Milyon TL'ye ulaflm›flt›r. Cari Varl›klar %24 oran›nda artarken, Cari Olmayan Varl›klarda %48 oran›nda bir art›fl meydana gelmifltir. Cari Varl›klar ile Cari Olmayan Varl›klar›n aktif içindeki paylar› s›ras›yla %75 ve %25 oran›nda gerçekleflmifltir. 44 Aktifeki Pay›(%) De¤iflim % 8.865.775.398 776.930.044 4.993.931.480 2.978.552.497 2.050.153 17.997.635 75.466.722 20.846.867 78 7 44 26 0 0 1 0 24,41 37,59 10,52 43,22 72,28 -74,24 80,54 53,18 2.441.727.607 2.277.713.503 109.473 11.509.532 112.830.101 12.130.425 8.730.689 18.703.884 11.307.503.005 22 20 0 0 0 1 0 0 0 100 48,40 51,76 4,71 16,24 -1,04 34,88 -4,95 -8,51 29,59 2008-2 4.266 Milyon TL tutar›ndaki “Esas Faaliyetlerden Alacaklar” tutar›n›n 3.902 TL'si “Emeklilik Faaliyetinden Alacaklar” alt›ndaki “Saklay›c› fiirketten Alacaklar” kaleminden gelmektedir. “Cari Olmayan Varl›klar” alt›nda yer alan 3.457 Milyon TL tutar›ndaki “Esas Faaliyetlerden Alacaklar” kaleminin 3.338 Milyon TL tutar›ndaki k›sm› da ayn› flekilde “Saklay›c› fiirketten Alacaklar” kaleminden oluflmaktad›r. 2- Pasif K›sa Vadeli Yükümlülükler Finansal Borçlar Esas Faaliyetlerden Borçlar ‹liflkili Taraflardan Borçlar Di¤er Borçlar Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar› Ödenecek Vergi Vb. Yüküm. Di¤er Risklere ‹liflkin Karfl›l›klar Gelecek Aylara Ait Gelirler Di¤er K›sa Vadeli Yükümlülükler Uzun Vadeli Yükümlülükler Finansal Borçlar Esas Faaliyetlerden Borçlar ‹liflkili Taraflara Borçlar Di¤er Borçlar Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar› Di¤er Yüküml. ve Karfl›l›klar Di¤er Risklere ‹liflkin Karfl›l›klar Gelecek Y›l. Ait Gel. ve Gid. Tah. Di¤er Uzun Vadeli Yükümlülükler Özsermaye Ödenmifl Sermaye Sermaye Yedekleri Kar Yedekleri Geçmifl Y›llar Karlar› Geçmifl Y›llar Zararlar›(-) Dönem Net Kar› PASIF TOPLAMI 2009-2 Pasifteki Pay›(%) 2008-2 Pasifteki Pay›(%) De¤iflim % 6.937.827.293 2.614.014 4.137.021.188 5.653.934 32.021.913 2.643.017.949 51.879.118 18.808.661 29.770.232 17.040.284 6.240.650.096 38.503 3.338.013.838 144.973 2.867.076.997 2.368.214 10.826.559 70.528 22.110.484 1.475.406.437 978.205.799 118.896.465 394.513.093 81.682.468 256.084.198 158.192.809 14.653.883.826 47 0 28 0 0 18 0 0 0 0 43 0 23 0 0 20 0 0 0 0 10 7 1 3 1 -2 1 100 5.418.322.080 5.804.818 2.773.952.166 34.033.924 40.476.506 2.472.540.457 43.070.574 14.855.758 15.555.078 18.032.800 4.704.838.094 214.097 2.276.595.916 113.565 2.393.793.911 2.824.486 11.035.581 126.615 20.133.922 1.184.342.831 884.243.700 115.889.149 216.813.194 84.641.591 -203.433.875 86.189.072 11.307.503.005 48 0 25 0 0 22 0 0 0 0 42 0 20 0 0 21 21 0 0 0 10 8 1 2 1 -2 1 100 28,04 -54,97 49,14 -83,39 -20,89 6,89 20,45 26,61 91,39 -5,50 32,64 -82,02 46,62 27,66 19,77 -16,15 -1,89 -44,30 9,82 24,58 10,63 2,59 81,96 -3,50 25,88 83,54 29,59 Özsermaye bir önceki döneme göre %25 oran›nda art›fl göstererek 1.475 Milyon TL'ye yükselmifltir. Her iki dönemde de Özsermayenin Pasif Toplam› içindeki pay› de¤iflmemifl olup %10 oran›nda gerçekleflmifltir. K›sa vadeli yükümlülüklerin pasif içerisindeki pay› bu dönemde 1 puan gerileyerek %48 olarak gerçekleflmifl ve bir önceki döneme k›yasla %28 oran›nda artarak 6.938 Milyon TL'ye ulaflm›flt›r. Uzun Vadeli Yükümlülüklerin Pasif Toplam› içindeki pay› 1 puan artarak %43'e yükselmifl, bir önceki döneme göre %33'lük bir art›fl kaydederek 6.241 Milyon TL'ye yükselmifltir. Bir önceki dönemde Toplam Pasif içindeki pay› %43 olan K›sa ve Uzun Vadeli Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar›, %5 gerileyerek %38 olarak gerçekleflmifltir. 2009 y›l› ilk alt› ay›nda, Uzun Vadeli Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar›, K›sa Vadeli Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar› art›fl oran›n›n yaklafl›k üç kat› büyümüfltür. 2009 ilk alt› ay sonu itibariyle, sektör 158 Milyon TL tutar›nda net kar elde etmifl olup bu tutar geçen y›la k›yasla %84 oran›nda bir art›fl› ifade etmektedir. Pasif taraf›ndaki kalemlere dikkat etti¤imizde, k›sa ve uzun vadeli yükümlükler aras›nda yer alan ve pasif taraf›n büyüklük anlam›nda ilk iki 45 S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹ B- KÂR/ZARAR HESABI 1- Teknik Sonuçlar Hayat Yaz›lan Primler Hayat Teknik Kar Emeklilik Teknik Kar Hayat/Emeklilik Mali Kar Kar Hayat D›fl› Faaliyet Kar› Hayat Toplam Kar (Vergi öncesi) Hayat Net Kar 2009-2 2008-2 974.839.953 49.334.403 9.470.459 152.392.772 211.197.635 -9.470.459 201.727.176 158.192.809 770.884.584 10.310.029 3.002.628 105.113.712 118.426.369 -3.002.628 115.423.741 86.189.071 2- Mali Sonuçlar 2009-2 Yat›r›m Gelirleri Finansal Yat›r›mlardan Elde Edilen Gel. Fin. Yat. Nakde Çevr. Elde Edilen Karlar Finansal Yat›r›mlar›n De¤erlemesi Kambiyo Karlar› ‹fltiraklerden Gelirler Ba¤l› Ort. ve Müflt. Yön. Tabi Tefleb. Gel. Arazi, Arsa ‹le Binalardan Elde Ed. Gel. Türev Ürünlerden Elde Edilen Gelirler Di¤er Yat›r›mlar Hayat Teknik Bölümünden Akt. Yat. Gel. Yat›r›m Giderleri Yat›r›m Yönetim Giderleri (-) Yat›r›mlar De¤er Azal›fllar› (-) Yat›r›mlar›n Nakte Çevr.Oluflan Zar. (-) Hayat D›fl› Tek. Böl. Akt. Yat. Gelirleri (-) Tür. Ürünler Son. Oluflan Zararlar (-) Kambiyo Zararlar› (-) Amortisman Giderleri (-) Di¤er Yat›r›m Giderleri (-) Di¤er Faal. Gelir & Giderler(+/-) Karfl›l›klar Hesab› (+/-) Reeskont Hesab› (+/-) Zorunlu Deprem Sigortas› Hesab› (+/-) Enflasyon Düzeltmesi Hesab› (+/-) Ertelenmifl Vergi Varl›¤› Hesab› (+/-) Ertelenmifl Vergi Yükümlülü¤ü Gideri (-) Di¤er Gelir Ve Karlar Di¤er Gider Ve Zararlar (-) Önceki Y›l Gelir Ve Karlar› Önceki Y›l Gider Ve Zararlar›(-) Net Dönem Kar› Veya Zarar› 46 190.410.137 85.204.662 39.311.836 41.550.473 10.928.410 1.016.229 1.554.946 275.957 2.772.464 7.795.160 -34.571.169 - 1.426.403 - 6.030.403 - 1.102.131 - 3.831.101 - 9.082.748 -12.851.602 - 246.781 - 3.446.195 - 3.033.155 - 17.842 1.028.866 - 1.353.420 6.168.271 - 6.414.417 311.687 - 136.186 152.392.772 kalemini oluflturan “Esas Faaliyetlerden Borçlar” kalemlerinin tamam›na yak›n› 26,46 “Emeklilik Faaliyetlerinden Borçlar” kale378,51 mi alt›ndaki “Kat›l›mc›lara Borçlar”dan 215,41 meydana gelmektedir ve alt hesaplar44,98 78,34 da yer alan tutar› ise k›sa vadeli yüküm215,41 lülükler taraf›nda 3.903 Milyon TL, uzun 48,91 vadeli yükümlülükler taraf›nda ise 2.878 74,77 Milyon TL'dir. Uzun vadeli k›s›mdaki ikinci önemli kalem 460 Milyon TL tutar›ndaki “Saklay›c› fiirkete Borçlar” kalemidir. K›sa ve uzun vadeli yükümlülükler alt›nda yer alan ve s›ras›yla 2.643 ile 2.867 Milyon TL tutarlara sahip olan “Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar›”n›n k›sa vadeli yükümlükler taraf›ndaki tutar›n 2.024 Milyon TL'si, uzun vadeli yükümlülükler taraf›ndaki tutar›n ise 2.627 Milyon TL'si hayat matematik karfl›l›klar›ndan oluflmaktad›r. De¤iflim% 2008-2 De¤iflim(%) 146.153.634 59.111.433 21.981.737 46.801.857 6.887.713 987.832 3.936.249 24.985 424.929 5.996.899 - 33.092.950 - 1.222.477 - 11.728.348 - 1.258.558 - 2.847.488 - 4.262.718 - 11.520.918 - 252.444 - 7.946.972 - 3.468.809 - 642.950 - 567.171 - 214.269 4.046.494 - 6.563.722 40.524 - 577.070 105.113.712 30,28 44,14 78,84 -11,22 58,67 2,87 -60,50 1004,51 552,45 29,99 4,47 16,68 -48,58 -12,43 34,54 113,07 11,55 -2,24 -56,64 -12,56 -97,23 -281,40 531,64 52,43 -2,27 669,14 -76,40 44,98 Hayat branfl› prim üretiminde bir önceki y›l›n ayn› dönemine göre %26 oran›nda bir art›fl gerçekleflmifl ve prim üretimi 975 Milyon TL olarak gerçekleflmifltir. Hayat branfl› Teknik Kar› %379 oran›nda artarak 49 Milyon TL'ye yükselmifltir. Emeklilik branfl›nda ise bir önceki y›l›n ayn› döneminde 3 Milyon TL tutar›nda teknik kar mevcut iken, bu y›l›n ilk alt› ay sonunda 9 Milyon TL teknik kara ulafl›lm›flt›r. Mali kardaki art›fl ile beraber hayat/emeklilik flirketlerinin flirketlerin brüt bilanço kar› %75 oran›nda artarak 202 Milyon TL'ye ulaflm›flt›r. 190 Milyon TL yat›r›m gelirlerine karfl›l›k 35 Milyon TL yat›r›m giderleri ve 3 Milyon TL tutar›nda di¤er faaliyetlerden kaynaklanan giderler sonucunda, 2009 y›l› ilk alt› ay› sonunda 152 Milyon TL mali kar yarat›lm›flt›r. Bu tutar geçen y›l›n ayn› dönemine göre %45 oran›nda bir art›fl› ifade etmektedir. Yat›r›m gelirlerinde %30, yat›r›m giderlerinde ise %4'lük bir art›fl meydana gelmifltir. Finansal yat›r›mlardan elde edilen gelirlerin 46 Milyon TL'si “Vadeli Mevduat” kaleminden, 31 Milyon TL'si ise “Devlet Tahvillerin” gelmektedir. ■ TSEV'den Sektörel ‹flbirliklerine Yeni Bir Aç›l›m: “Kurumsal Üyelik Sistemi” Prof Dr. Suna ÖZYÜKSEL Türk Sigorta Enstitüsü Vak›f Müdürü ürk sigorta sektörünün, sigorta e¤itimi ve araflt›rmas› konusunda referans kurumu olan Türk Sigorta Enstitüsü Vakf›, sektörde faaliyet gösteren flirketler ile iletiflimini güçlendirerek, kurumsal aidiyet bilinci yaratmak amac›yla “Kurumsal Üyelik” sistemini bafllatt›. Bu sistem sayesinde flirketler, TSEV'in akademik bilgi birikimi ve sektör tecrübesi ile sundu¤u profesyonel ve farkl›l›k yaratan tüm hizmetlerinden en avantajl› flekilde yararlanma f›rsat› bulabilecekler. T TSEV'in, sundu¤u hizmetler ile sektörün her konuda dan›flmanl›k ve destek alabildi¤i bir konuma geldi¤ini belirten Prof. Dr. Suna Özyüksel, TSEV'in dünyada benzer enstitülerde ve kurulufllarda uygulanan üyelik sistemlerinin de üzerinde olanaklar yaratan ve her flirketin ihtiyac›na özel üyelik seçenekleri bulunan Kurumsal Üyelik Sistemi ile flirketlere, kurumsal geliflim ihtiyaçlar› do¤rultusunda gereksinim duyacaklar› sigorta e¤itimi ve dan›flmanl›k hizmetlerinin, en uygun flartlarda ve yüksek kalite standartlar› içerisinde sunuldu¤unu belirtti. Özyüksel, “Kurumsal Üyelik Sistemi” ile flirketlerin hali haz›rda faydaland›klar› pek çok hizmetten kriz ortam›nda daha az maliyetle faydalan›labilece¤ini ve flirketlerin, daha önce çeflitli sebeplerden dolay› tan›flma f›rsat› bulamad›klar› pek çok TSEV hizmetinden de bu sayede yararlanma f›rsat› bulacaklar›n› vurgulad›. “Kurumsal Üyelik Sistemi” ile flirketlere; 1. fiirketlerin y›ll›k e¤itim planlamalar›nda ve e¤itim bütçelerinde öngörülebilirlik sa¤lamak; karar alma ve sat›n alma süreçlerini h›zland›rmak, 2. Çal›flanlara e¤itim alacaklar› konular› ve dönemleri önceden belirleyebilme imkân› sunmak, 3. “Temel Sigortac›l›k E¤itim Program›”, “K›sa Süreli E¤itim Programlar›” ve “Talebe Göre Düzenlenen fiirket E¤itimleri”nden önemli oranlarda indirimler ile yararlanma f›rsat› sunmak, 4. Vakf›m›z›n üyesi oldu¤u, Global Sigorta E¤itim Enstitüsü' nün “Küresel Risk Yönetimi, Sigorta ve Finansal Hizmetlere Girifl” ve “Hayat Sigortas›” e-e¤itimlerine, ücretsiz kat›l›mc› gönderme ayr›cal›¤› tan›mak, 5. TSEV'in her y›l düzenledi¤i “TSEV Bowling Ligi”ne, ücretsiz kat›l›mc› göndermek, gibi ayr›cal›klar sunuluyor. Kurumsal Üyelik Sistemi ile beraber getirilen yenilik ve avantajlar›n, sektörde yer alan bütün flirketlerin ihtiyaç ve beklentilerini 47 TSEV karfl›layabilmesi aç›s›ndan sistem dahilinde 5 farkl› üyelik seçene¤i yer al›yor: Standart Üyelik; Beyaz Üyelik; Mavi Üyelik; Yeflil Üyelik; K›rm›z› Üyelik. TSEV'den yap›lan aç›klama- da, kurumsal üyelik sistemi seçenekleri ile ilgili TSEV web sitesinden (www.tsev.org.tr) ve TSEV E¤itim Birimi'nden bilgi al›nabilece¤i belirtildi. 27. Dönem Temel Sigortac›l›k E¤itim Program› Ekim Ay›nda Bafll›yor… ugüne kadar yaklafl›k 3000 sektör uzman ve yöneticisinin mezun oldu¤u ve sigorta e¤itimi konusunda Türkiye'deki tek meslekî e¤itim program› olan ve sektör profesyonelleri ile akademisyenlerden oluflan ö¤retim eleman› kadrosu ile uluslararas› standartlarda, yenilikçi ve kaliteli e¤itim hizmeti sunan TSEV Temel Sigortac›l›k E¤itim Program›n›n 27.dönem 12 Ekimde bafllayacak. Program, kat›l›mc›lar›n çal›flma saatleri de düflünülerek gece ve gündüz e¤itimleri olmak üzere iki program halinde aç›lacak. B Türk Sigorta Sektörü'nün geliflimi do¤rultusun- da içerikleri belirlenen program›n birinci yar›y›l› Temel Sigorta Bilgileri e¤itiminin verildi¤i sigortac›l›k mesle¤ine yönelik olarak kat›l›mc›lar›n temel meslekî formasyonu alaca¤› derslerden, ikinci yar›y›l› ise, branfl (yang›n ve mühendislik, kaza, nakliyat, sa¤l›k, hayat sigortalar›, muhasebe) derslerinden oluflacak. TSEV Temel Sigortac›l›k E¤itim Program› tamamlay›c› dersleri niteli¤inde olan ve sektörün genel kat›l›m›na da ücretsiz olarak aç›lan ve sektörden çok yo¤un ilgi gören seminerler dizisi, bu dönemde de devam edecek. De¤iflen Sigortac›l›k Mevzuat› Yöneticilere Yeni Müeyyide ve Cezalar Getirdi: TSEV'den “Sigorta fiirketleri Yöneticilerinin Sorumluluklar›” E¤itim Program› SEV'in sektör yöneticilerine yönelik olarak haz›rlad›¤› “Sigortac›l›k Kanunu Uyar›nca Sigorta fiirketi Yöneticilerinin Sorumluluklar›na Genel Bak›fl” konu bafll›kl› e¤itim semineri, sektör yöneticileri taraf›ndan yo¤un ilgi gördü. E¤itim program› kapsam›nda, Sigortac›l›k Kanunu'na göre adlî T 48 ceza, idarî ceza, kovuflturma kavramlar›, 5684 say›l› Kanunun sigorta sektörü için getirdi¤i cezaî müeyyideler, sigorta flirketi yöneticileri hakk›nda ceza hükümleri ve neticeleri konular› ele al›nd›. Program, sektör yöneticilerinden gelen talep üzerine, 18 Kas›m'da bir kez daha aç›lacak. Mevzuat Uyum e-E¤itim Program›: “Sigorta Sektöründe ‹ç Sistemler” Sigorta e¤itimi konusunda geliflmifl ülkelerdeki sigorta enstitülerinin uygulamalar›n› yak›ndan takip eden TSEV, Mevzuat Uyum E¤itim Programlar›'nda s›n›f içi e¤itimlerinin yan› s›ra, “e-learning” programlar›na bafll›yor. S TSEV'in fiubat ay›nda “Sigorta Sektöründe ‹ç Sistemler E¤itim Program›” konu bafll›¤›nda s›n›f içi e¤itim olarak, "Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik fiirketlerinin ‹ç Sistemlerine ‹liflkin Yönetmelik” do¤rultusunda düzenledi¤i e¤itim program›, zaman darl›¤› ya da co¤rafi uzakl›k gibi nedenlerle programa kat›lamayan sektör çal›flanlar›ndan gelen talep üzerine “e-e¤itim program›” olarak haz›rland›. Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü iflbirli¤i ile gerçeklefltirilecek olan e-e¤itim program›, sektörde faaliyet gösteren flirketlerin etkin bir iç kontrol sis- temine sahip olabilmek için izlemeleri gereken yol ve yap›lmas› gerekenleri içeriyor. Senkron s›n›f uygulamas›yla Türkiye'nin her yan›ndan kat›l›mc›larla buluflan e¤itim program› kat›l›mc›lara, kay›t olmalar›n›n ard›ndan, e¤itimin gerçeklefltirilece¤i gün ve saatlerde evlerinde ya da ifl yerlerindeki bilgisayarlardan sisteme ba¤lanarak canl› olarak dersi dinleme ve soru sorma imkân› bulabiliyor. 28 Eylül-2 Ekim tarihleri aras›nda gerçeklefltirilecek program›n içeri¤inde ‹ç Kontrol, ‹ç Kontrol Kavram›, ‹ç Kontrolün Yeri ve Önemi, ‹ç Kontrolün Kapsam›, ‹ç Denetim, ‹ç Denetim Kavram›, ‹ç Denetimin fiirketlerdeki Rolü, ‹ç Denetimde Yetki ve Sorumluluk, ‹ç Denetim - ‹ç Kontrol ‹liflkisi, Risk Yönetimi / Risk De¤erlendirme, Sigortac›l›k Sektöründe ‹ç Sistemler Kapsam›nda Uygulama Esaslar› konu bafll›klar›na yer veriliyor. 49 TSEV TSEV Hedefe Yönelik E¤itim Programlar› ‹çin Sektör Yap›s›n› Analiz Ediyor igorta flirketlerinin e¤itim ihtiyaç ve beklentilerini en do¤ru flekilde tespit etmek ve e¤itim planlamalar›n› bu do¤rultuda haz›rlamak amac›yla “Sektörel Analiz” çal›flmas›na bafllayan TSEV, sektörel analiz çal›flmas› ile sigorta flirketlerinin organizasyon yap›lar› içerisinde yer alan birimlere, bu birimlerdeki ilgili pozisyonlara ve bu pozisyonlarda çal›flan personel say›lar›na S iliflkin elde edilecek veriler ›fl›¤›nda, sektör iflgücünün niteliksel ve niceliksel özelliklerine en uygun e¤itim programlar›n› gelifltirmeyi amaçl›yor. TSEV yeni dönemde bu çal›flma do¤rultusunda haz›rlayaca¤› e¤itim programlar› ile hem çal›flanlar›n bireysel ve kurumsal performans art›fl›n›, hem de kriz ortam›nda flirketlerin e¤itim maliyetlerini düflürecek çözümler gelifltirmeyi hedefliyor. Temel Sigortac›l›k E¤itim Program›'ndan sonra “‹leri Düzey Sigortac›l›k E¤itim Program›” SEV, 26 dönemdir devam eden ve yaklafl›k 3000 kiflinin mezun oldu¤u Temel Sigortac›l›k E¤itim Program›'n›n yan›nda ‹leri Düzey Sigortac›l›k E¤itim Program›'n› da sektörün hizmetine sunuyor. T TSEV Müdürü Prof. Dr. Suna Özyüksel, sektörde yaflanan sürekli de¤iflmelerin ve geliflmelerin, sektör çal›flanlar›n›n ald›klar› temel e¤itim ve deneyimlerine ilave olarak, ileri seviyede sigortac›l›k bilgisi veren bir programa da ihtiyaç duymalar›na neden oldu¤unu ve sektörden bu yönde gelen talep üzerine sektörün üst düzey yöneticilerinin katk›lar›yla “‹leri Düzey Sigortac›l›k E¤itim Program›”n› büyük bir titizlikle haz›rlad›klar›n› belirtti. Özyüksel, ‹leri Düzey Sigortac›l›k E¤itim Program›'n›n da Temel Sigortac›l›k E¤itim Program›'nda oldu¤u gibi çeflitli branfllarda aç›laca¤›n›, fakat ilk olarak “Yang›n- Mühendislik Sigortalar› Branfl›”yla e¤itimlere bafllanaca¤›n› söyledi. 50 E¤itmenlerin ve kat›l›mc›lar›n paylafl›mlar›n› en üst seviyede tutabilmek amac›yla kat›l›m›n 20 kifli ile s›n›rland›r›ld›¤› programa, TSEV Temel Sigortac›l›k E¤itim Program› Yang›nMühendislik Sigortalar› Branfl›'ndan mezun olanlar›n yan›s›ra Yang›n-Mühendislik Sigortalar› Branfl›'nda uzman ve uzman yard›mc›l›¤› pozisyonlar›nda en az 3 y›l deneyim sahibi olan kifliler kat›labiliyor. 29 Eylül-17 Kas›m tarihleri aras›nda gerçekleflecek programda ‹nflaat / Montaj All Risks, Yang›n Sigortalar› ve Ek Teminatlar, Makine K›r›lmas›, Elektronik Cihaz ve Kâr Kayb› Sigortalar›, Yang›n ve Mühendislik Sigortalar› Risk Yönetimi konu bafll›klar›nda ileri düzey e¤itimler yer al›yor. ‹lgili konular›n yan› s›ra program kapsam›nda kat›l›mc›lar taraf›ndan yap›lacak proje çal›flmas› ile bir örnek model gelifltirilecek ve bir projenin inflaat döneminden bafllayarak iflletme dönemine geçifli ile son bulan çal›flmalar da özetlenecek. 2009 Y›l› Son Dönem “K›sa Süreli E¤itim Programlar›” SEV taraf›ndan gerçeklefltirilen sektör analizi çal›flmalar› ve kurumsal ziyaretler çerçevesinde tespit edilen sektörün e¤itim ihtiyaç ve beklentilerine en do¤ru flekilde cevap verebilmek için haz›rlanan 2009 son dönem K›sa Süreli E¤itim Programlar›, Eylül ay›nda sektöre sunuldu. T 22 Aral›k'ta sona erecek olan birçok yeni konu bafll›¤› ile sunulan k›sa süreli e¤itim programlar› çal›flanlara farkl› bak›fl aç›lar› kazand›rmay› ve ifl performanslar›n› artt›rmay› hedefliyor. Elementer Hasar Süreçleri, Finansal Underwriting, Elektronik Cihaz Sigortas› Uygulamalar›, Alacak/Kredi Sigortalar›, Deniz Ticareti Esaslar›, Sigortac›l›kta Gemi Kaç›rma ve Fidye Teminat› konu Bankalara Özel Sigortac›l›k E¤itim Programlar› TSEV, günümüzün de¤iflen ifl koflullar› ve rekabet ortam›nda di¤er sektörlerin de e¤itim ihtiyaçlar›na yönelik çözümler üretiyor. Sigortac›l›k sektöründe edinmifl oldu¤u tecrübeyi finans sektörünün di¤er alanlar›na da tafl›yan TSEV, Bankac›l›k sektörüne özel sigortac›l›k e¤itim programlar› sunuyor. T Her bankan›n kendi personelinin e¤itim ihtiyac›na özel olarak gelifltirilen e¤itim programlar›, personelin mesai saatlerinden fedakarl›k etmek durumunda kalmadan, al›flt›klar› ortamda e¤itim imkan› sa¤l›yor. TSEV'in bankac›l›k sektörüne özel sigortac›l›k e¤itim programlar›ndan baz›lar›, Bankasürans, Bankac›lara Özel Temel Sigortac›l›k E¤itim Program›, Kredi Sigortalar›, Risk Yönetimi ve Sigorta Mevzuat› ile ilgili konu bafll›klar›ndan olufluyor. bafll›klar›ndaki e¤itim programlar› ilk kez aç›lacak programlardan birkaç›. E¤itim programda yer alan e¤itimlerin içeriklerine TSEV web sayfas›ndan (www.tsev.org.tr) ulafl›labiliyor. “‹nflaat Sektörüne” Özel Sigorta E¤itim Seminerleri SEV, Türkiye'de sigorta konusundaki bilincin art›r›lmas› ve bu yolla kifli ve kurumlar›n karfl›laflt›¤› hasarlar›n azalt›larak, ekonomik kay›plar›n minimuma indirilmesi misyonundan hareketle, çeflitli sektörlere yönelik çal›flmalar bafllatt›. T Farkl› sektörlere yönelik olarak çal›flmalar›na inflaat sektöründen bafllayan TSEV, inflaat sektörü çal›flanlar›na, sektörün karfl› karfl›ya bulundu¤u riskleri, bu sektörde faaliyet gösteren flirketlerin yasal olarak yapt›rmak zorunda olduklar› sigortalar›, temel risklerini koruma alt›na almalar› için yapt›rmalar› gereken sigortalar› tespit ederek bir sigorta e¤itim semineri haz›rlad›. Seminer program› kapsam›nda sigorta sözleflmelerinde yer alan hususlar›n anlafl›lmas›, teknik de¤erlendirme ve fiyatland›rma aras›ndaki iliflki ve sigorta süresinin önemi gibi birçok pratik konu yer al›yor. Ticaret Odalar› üyelerine yönelik olarak verilmesi hedeflenen e¤itim seminerlerinin takvimi ile ilgili haz›rl›klar ise devam ediyor. 51 TSEV TSEV Bireysel Emeklilik Arac›s› Yetifltirecek SEV, Bireysel Emeklilik Akademisi ile sektördeki emeklilik ve hayat sigortas› flirketlerinin istihdam niteliklerinin artt›r›lmas› için ad›m at›yor. Bireysel Emeklilik Akademisi ile sektörün geliflimi için gerekli olan bireysel emeklilik arac›l›¤› lisans›na sahip, sat›fl teknikleri konusunda etkin bir e¤itim sürecinden geçmifl bireylerin sektöre kazand›r›lmas› hedefleniyor. T Akademi dahilinde yer alan üç ana bölümde bireysel emeklilik arac›s› adaylar› Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) taraf›ndan düzenlenen lisans s›nav›na haz›rlan›rken; bu lisansa sahip bireysel emeklilik arac›lar› ise, sat›fl sürecini etkin bir flekilde yönetibilme, müflteri portföyünü çeflitlendirme, hedef analizi ve sat›fl performans›n› artt›rma gibi çeflitli konularda ileri sat›fl teknikleri e¤itimine kat›labilecekler. Bunun yan› s›ra emeklilik ve hayat flirketlerinin hukuk, muhasebe gibi çeflitli birimlerine yönelik e¤itim programlar› ile de çal›flanlar›n sistem dahilinde yaflanan de¤iflim ve geliflimlere efl zamanl› olarak uyumlar› sa¤lanarak, mesleki geliflimleri sürekli k›l›nacak. Kat›l›mc›lar›n ihtiyaç ve beklentileri do¤rultusunda üç bölümden herhangi birine ya da hepsine dahil olabilecekleri TSEV Bireysel Emeklilik Akademisi; flirketler için, personelinin lisansland›r›lmas›, sat›fl alan›nda üstün bir flekilde e¤itilmesi ve de mesleki geliflimlerine aral›ks›z destek verilmesi noktas›nda bir bütün olarak da hizmet verecek. TSEV Türk Müzi¤i Korosu 3. Konser Çal›flmalar›na Bafllad› ürk Sigorta Enstitüsü Vakf›'n›n kurdu¤u, yaz dönemi nedeniyle çal›flmalar›na ara veren TSEV Türk Müzi¤i Korosu, 17 Eylül'de çal›flmalar›na tekrar bafllad›. Sigorta sektörü çal›flanlar›na ifl stresinden uzak, nefleli ve keyifli vakit geçirebilecekleri bir ortam sunan TSEV Türk Müzi¤i Korosu, haftada bir gün akflam 7'den itibaren Teflvikiye'deki TSEV Vak›f Merkezi'nde çal›flmalar›n› gerçeklefltirmeye devam ediyor. T 25. Dönem Temel Sigortac›l›k E¤itim Program› Mezuniyet Töreni'nde sektörle ilk buluflmas›n› gerçeklefltiren, iki ayl›k k›sa bir çal›flma sonunda baflar›l› bir performans sergiledi¤i “‹stanbul fiark›lar›” konserinden sonra, bu y›l da May›s ay›nda verdi¤i “Bahar fiark›lar›” konseri ile de seyircilerden büyük övgü alan TSEV Türk Müzi¤i Korosu, üçüncü konserini 5 Ekim 52 2009'da 26. Dönem Temel Sigortac›l›k E¤itim Program› Mezuniyet Töreni kapsam›nda gerçeklefltirecek. Çal›flmalar›n›n sonucunda verece¤i her konseri heyecanla beklenen TSEV Türk Müzi¤i Korosu'na üye olmak isteyen sigorta sektöründe çal›flan tüm de¤erli müzik dostlar›, koro@tsev.org.tr adresine baflvurabilir. Sektörün 2008-2012 Büyüme Projeksiyonu ürk Sigorta Enstitüsü Vakf› taraf›ndan Sigorta Araflt›rma ve ‹nceleme Yay›nlar› kapsam›nda ç›kar›lan ve serinin 13. yay›n› olan “Türk Sigorta Sektörü Orta Vadeli Geliflme Beklentileri” kitab› 2008-2012 döneminde büyüme projeksiyonunu içeriyor. T Türkiye'de ilk kez yap›lan araflt›rmada, sektöre ait 1984-2007 verileri yard›m›yla yap›lan ekonometrik analiz sonucu sektörün 2008-2012 dönemindeki olas› büyüme oranlar› elde edilmeye çal›fl›l›yor. Çal›flma iki alternatif çerçevede sunulurken her iki alternatif için baz, makul ve iyimser alt senaryo olmak üzere üçer adet alt senaryoya yer veriliyor. ‹lk alternatif 2000'li y›llar›n bafl›ndan beri 2007 sonlar›na dek devam eden olumlu havan›n devam etmesi halinde, Türk sigorta sektörünün gelifliminin hangi çizgide oluflabilece¤ini, ikinci alternatif ise, kriz etkisinin içerilmesi halinde sektörün geliflim çizgisinin ne olabilece¤i yönünde. Analizde ba¤›ml› de¤iflken, reasürans flirketleri de dahi sigorta sektörü toplam aktiflerini GSY‹H içindeki pay› çal›flman›n aç›klay›c› de¤iflkenleri ise enflasyon oran›, kifli bafl›na düflen gelir düzeyi, çal›flanlar›n ortalama e¤itim düzeyi, sermayehas›la oran› ve d›fla aç›kl›k derecesi olarak s›ralan›yor. N.Kamuran Malatyal› taraf›ndan haz›rlanan çal›flmada gerek krizin etkisinin oldu¤u gerekse krizin etkisinin olmad›¤› senaryolara göre sigorta sektörünün ilgili dönemdeki olas› yap›s› gözler önüne seriliyor. Çal›flma, 2008 sonu itibari ile sektörün toplam aktiflerinin GSY‹H içindeki pay›n›n yüzde 2,9 olmas› ve Türkiye'nin geliflmifllik seviyesin dünya 17.'si olmas›na ra¤men sigorta sektörünün dünya 39.'su olmas›n›n sektörün mevcut potansiyelinin iyi kullan›lmad›¤›ndan bahsedilirken, sektörün GSY‹H içerisindeki pay›n›n 2012'de en çok yüzde 3,5 olabilece¤i kaydediliyor. F.A.I.R Toplant›s› SEV, Afrika ve Asya k›talar›nda yer alan sigorta ve reasürans flirketleri aras›nda bilgi ve uzmanl›k paylafl›m›n› ve ifl iliflkilerini gelifltirme yoluyla iflbirli¤ini teflvik etmek amac›yla kurulan, bölgesel iflbirli¤ini ve Afrika-Asya ülkeleri aras›nda sigorta sektörünün geliflmesini destekleyen F.A.I.R. (Afrika-Asya Sigortac› ve Reasürörler Federasyonu)'in düzenledi¤i toplant›ya kat›ld›. T TSEV Müdürü Prof. Dr. Suna Özyüksel'in kat›l›m gösterdi¤i toplant›da, F.A.I.R. Genel Sekreteri Ezzat Abdel-Bary, Asya ve Afrika'daki sigortac›lar›n, insanlar›n gerçek ve de¤iflen ihtiyaçlar›na yönelik yeni, fakat kiflilerin meslekleri ile ba¤lant›l› ürünler sunmalar› gerekti¤ini söyledi. Büyük ilgi gören toplant›ya dünyan›n dört bir taraf›ndan 250 delege kat›l›m gösterdi. 53 TSEV E¤itim ve ‹nsan Kaynaklar› Yöneticileri “TSEV E¤itim ve ‹K Platform”lar›nda Bir Araya Geldi ürk sigorta sektörünün iflgücü niteli¤inin artt›r›lmas› için TSEV'in gerçeklefltirdi¤i çal›flmalar› paylaflmak, sigorta flirketleri ile iflbirli¤i içerisinde sektörün e¤itim, istihdam sorunlar›n›, ihtiyaçlar›n› saptamak ve çözüm önerileri üretmek amac›yla Elementer Sigorta fiirketleri ve Emeklilik ve Hayat Sigorta fiirketleri için ayr› ayr› düzenlenen “TSEV E¤itim ve ‹nsan Kaynaklar› Platformlar›” Eylül ay› içerisinde gerçeklefltirildi. T E¤itim ve insan kaynaklar› yöneticilerinin kat›ld›¤› platform toplant›lar›nda TSEV'in sektörle iflbirli¤ine yeni bir aç›l›m getirecek olan “TSEV Kurumsal Üyelik Sistemi”nin, sigorta flirketleri e¤itim ve ik yöneticilerine yapacaklar› e¤itim planlamalar›nda önemli bir öngörü kazand›raca¤› ve flirketlerin e¤itim maliyet- 54 lerinde farkedilir kazançlar sa¤layaca¤› belirtildi. Ayr›ca, TSEV'in sektöre sunmufl oldu¤u e¤itim programlar›n›n, sigorta flirketlerinin e¤itim ihtiyaç ve beklentilerini en do¤ru flekilde tespit etmek ve e¤itim planlamalar›n› bu do¤rultuda haz›rlamak amac›yla bafllad›klar›n› ifade edildi. Platform, kat›l›mc›lar›n, TSEV'in gerçeklefltirmifl oldu¤u hizmetlere ve sektörün geliflimine yönelik olarak yap›labilecek çal›flmalara iliflkin dilek ve önerilerini belirtmeleri ile sona erdi. Platformlarda ayr›ca, kat›l›mc›lar, sektörde yaflanan e¤itim, istihdam sorunlar› ve çözüm önerileri hakk›nda görüfl al›flveriflinde bulundular. TSEV'den yap›lan aç›klamada, platformlar›n gündeminin daha da gelifltirilerek 2010 y›l›nda da devam edece¤i belirtildi. GÜVENCE HESABI Teminat Limiti Üzerindeki Tedavi Giderlerinin Güvence Hesab›’ndan Ödenmesi A. Kadir KÜÇÜK Güvence Hesab› Müdürü arayollar› Trafik Kanunu'nun 8’inci maddesinin (b) bendinin birinci f›kras›; “Üniversitelere ba¤l› hastaneler ve di¤er bütün resmi ve özel sa¤l›k kurum ve kurulufllar›, acil olarak kendilerine getirilen trafik kazas› geçirmifl kiflilere Sa¤l›k Bakanl›¤› tarifesini uygulamak suretiyle, vermifl olduklar› hizmetlerin bedelinin tamam›n› yükümlü sigorta flirketlerinden tahsil ederler.” fleklinde düzenlenmifltir. Ayn› maddenin son f›kras› ise; “Sigorta flirketleri, zorunlu mali sorumluluk sigortas› geçerli teminat limitleri ve flartlar› dahilinde ödemekle yükümlü bulunduklar› tutar› aflan k›sm› için Güvence Hesab›'na baflvurur.” fieklinde düzenlenmifltir. K Maddenin ilk f›kras›na göre, resmi ve özel bütün sa¤l›k kurum ve kurulufllar›, kendilerine acil olarak getirilen trafik kazas› geçirmifl kiflilere verilen tedavi hizmetlerinin bedellerini Sa¤l›k Bakanl›¤›'nca belirlenmifl olan tarife üzerinden faturaland›rmak zorundad›rlar. Bu hükme uygun flekilde düzenlenmifl fatura bedellerinin tamam› varsa zarar veren arac›n trafik sigortas›n› düzenleyen sigorta flirketinden talep edilir. Sigorta flirketi usulüne uygun olarak düzenlenmifl olan tedavi giderlerinin tamam›n› ( bu giderlerin toplam› poliçede belirtilmifl olan teminat limitini aflsa dahi ) ilgili kanun maddesi gere¤i ödemek zorundad›r. Arac›n sigortas› yoksa bu durumda tedavi giderleri ayn› flekilde Güvence Hesab›'ndan talep edilebilir. Maddenin son f›kras› “Sigorta flirketleri, zorunlu mali sorumluluk sigortas› geçerli teminat limitleri ve flartlar› dahilinde ödemekle yükümlü bulunduklar› tutar› aflan k›sm› için Karayolu Trafik Garanti Sigortas› Hesab›'na (Güvence Hesab›'na) baflvurur.” fieklinde düzenlenmifl olup, sigorta flirketlerinin limit üzerinde fazladan ödemifl olduklar› k›sm›n tahsiline iliflkindir. Bu madde ile de sigorta flirketleri, tanzim ettikleri poliçelerdeki teminat limitleriyle sorumlu olduklar› halde, Kanunen bu limitlerin üzerinde ödemek zorunda olduklar› k›s›m için Güvence Hesab›'na baflvurmalar› ve fazladan ödedikleri k›sm› buradan tahsil etme yetkisi sa¤lanm›flt›r. Ancak Güvence Hesab›'ndan böyle bir ödemenin yap›labilmesi için maddenin birinci f›kras›nda aç›klanan iki önemli husus bulunmaktad›r. Bunlardan birincisi trafik kazas› geçiren kimsenin acil olarak sa¤l›k kurulufluna getirilmifl olmas› flart›d›r. Kaza geçiren kimsenin o anda gidilecek hastane ile ilgili bir seçim flans› yoktur ve müdahalenin bir an önce 55 GÜVENCE HESABI yap›lmas› için en k›sa zamanda en yak›n bir sa¤l›k kurulufluna getirilmesi gerekmektedir. Ma¤dur komada da olabilir. Tabi ki, bu da durumda ma¤duru nakledecek olan kifliler veya sa¤l›k servisleri de en k›sa zamanda ulaflabilecekleri en yak›n sa¤l›k kuruluflunu tercih etmeleri gerekmektedir. ‹kinci husus ise birinci hususa ba¤l› olarak sa¤l›k kuruluflunca verilen tedavi hizmetlerinin tamam›n›n Sa¤l›k Bakanl›¤› tarifesine uygun olarak faturaland›r›lm›fl olmas› gerekir. Zaten birinci hususun varl›¤› ikinci hususu zorunlu hale getirmektedir. Di¤er bir ifadeyle sa¤l›k kuruluflunun özel veya resmi hastane olmas› sonucu de¤ifltirmeyecektir. Bütün hastaneler Kanunun emredici bu maddesi gere¤i kendilerine acil olarak getirilen trafik kazas› geçirmifl kimselere verecekleri tedavi hizmetlerinin bedellerini Sa¤l›k Bakanl›¤› tarifesi üzerinden faturaland›rmak zorundad›rlar. Bu uygulamada resmi devlet hastanelerinde bir sorun yoktur. Zira bu tür hastaneler vermifl olduklar› her türlü sa¤l›k hizmetlerini Sa¤l›k Bakanl›¤› tarifesi üzerinden faturaland›rmaktad›r. Esas sorun, özel hastanelerde yaflanmaktad›r. Özel hastaneler genellikle olaylar› ay›rt etmeden her türlü tedavi hizmetlerini kendi tarifeleri üzerinden faturaland›rma arzusundad›rlar. Oysa onlar da trafik kazas› geçirmifl kimselere vermifl olduklar› tedavi hizmetlerinin bedellerini Kanun ilgili maddesi gere¤i Sa¤l›k Bakanl›¤› tarifesi üzerinden faturaland›rmak zorundad›rlar. Bu iki hususun varl›¤› halinde, yani trafik kazas› geçiren kimsenin acil olarak sa¤l›k kurulufluna getirilmifl olmas› ve verilen tedavi hizmetlerinin bedellerini Sa¤l›k Bakanl›¤› tarifesi üzerinden faturaland›rm›fl olmas› flart› ile tedavi giderlerinin tamam› teminat limitine bak›lmaks›z›n yükümlü sigorta flirketi taraf›ndan ödenmesi gerekir. Teminat› aflan k›s›m için de ayn› maddenin son f›kras› gere¤i Güvence Hesab›'na baflvurulur. Bu durumlarda Güvence 56 Hesab›, teminat limitinin üzerinde kalan k›sm› sigorta flirketine ödemekle yükümlüdür. Burada özel hastanelerin faturalama aç›s›ndan uymak zorunda olduklar› acil durum nedir? Hangi durumdaki tedaviler ne zamana kadar acil hizmetleri acil hizmet say›lmal›d›r? Bu konuda T›p'ta bir aç›klama bulunmamaktad›r. Ancak zarar görenin getirildi¤i hastaneden taburcu olana kadar yap›lan müdahaleler ve verilen tedavi hizmetlerin tamam› acil konumunda say›lmal›d›r. Daha sonra yap›lan tedaviler gerekli olabilir, ancak acil konumunda de¤ildir. Zarar gören daha sonraki tedavilerine ayn› hastanede veya tercih edece¤i baflka bir hastanede devam edebilir. ‹ster ayn› hastane veya ister tercihle gidilen baflka bir hastane olsun, verilen bu ikincil tedavi hizmetlerinde özel hastanelerin Sa¤l›k Bakanl›¤› tarifesine uyma zorunlulu¤u bulunmamaktad›r. Özel hastanelerin kendi tarifelerine göre düzenlenmifl olan bu faturalar› sigorta flirketleri taraf›ndan teminat limitleri doluncaya kadar ödenir. Sigorta flirketlerinin ikincil tedavilerde yükümlülükleri teminat limitleriyle s›n›rl›d›r ve teminat limitlerini aflan k›sm›n ödenmesi söz konusu de¤ildir. Dolay›s›yla bu durumlarda teminat› aflan k›s›m için Güvence Hesab›'n›n da bir yükümlülü¤ü bulunmamaktad›r. Tabi ki burada arzu edilen durum, haks›z olarak zarar gören kifli veya kiflilerin hiçbir harcama yapmadan kazadan önceki sa¤l›¤›na kavuflmas›d›r. Bunu gerçeklefltirmek için de bütün özel ve resmi hastanelerde ikincil tedaviler de dahil olmak üzere verilen bütün tedavi hizmetlerinin tamam›n›n Sa¤l›k Bakanl›¤› tarifesine uygun olarak faturaland›rm›fl olmas›d›r. Bu flekilde yap›lan uygulamada tedavi giderlerinin tamam›n›n sigorta flirketlerince ödenmesi ve teminat›n üzerinde kalan k›s›m olursa da, bu k›sm›n Güvence Hesab›'ndan karfl›lanmas› Kanunun ilgili maddesinin yaz›l›fl amac›na uygun olacakt›r. ■ S‹GORTA B‹LG‹ MERKEZ‹ 2. El Al›rken Otokontrol’ü ‹hmal Etmeyin Mehmet ÜST Sigorta Bilgi Merkezi Müdürü u say›da, Sigorta Bilgi Merkezi projesi olan ve SBM-TURKCELL iflbirli¤i ile hayata geçirilen OTOKONTROL 5664 SMS sorgulama hizmetinin baflar›s›na göz ataca¤›z. Türkiye' de bir ilki temsil eden SMS Sorgulama hizmetinin ilk verileri uygulaman›n baflar›s›n› kan›tl›yor. B Bu say›da ayr›ca, Trafik branfl› üretim ve hasar verilerini 2009 Eylül sonu itibariyle bir önceki y›l ile k›yaslayaca¤›z, ayr›ca Kasko branfl› sigortas›zl›k oranlar› ve Kaza Tespit Tutanaklar›n›n son durumunu gözden geçirece¤iz. SBM' DEN SMS SORGULAMA H‹ZMET‹ Sigorta Bilgi Merkezi'nin tasarlam›fl oldu¤u ve Türkiye' de bir ilki temsil eden SMS Projesi SBMTURKCELL iflbirli¤i ile 12 A¤ustos' ta devreye al›nm›flt›r. Vatandafllar, 5664 Otokontrol sorgulama servisleri ile kaza, hasar, poliçe ve ma¤dur sorgula- ma hizmetlerinden faydalanmaya devam ediyor. ‹lk etapta Turkcell ile bafllat›lan ve di¤er GSM operatörlerine yayg›nlaflt›r›lacak olan uygulaman›n hayata geçmesiyle sisteme ve sektöre olan güven de giderek art›yor. 2.el oto pazar›na “OTOKONTROL” sistemi güvenli bir kaynak olarak yerleflerek sigorta flirketlerine yap›lan önemsiz hasar taleplerini de azaltmas› bekleniyor. Afla¤›daki tabloda, yap›lan toplam sorgulama adetleri ve günlük ortalama sorgulama adetleri bulunmaktad›r. 112.392 adetle “Hasar Sorgulama” en çok baflvurulan sorgu türü olarak dikkat çekmektedir. Tablo 1: 30 Eylül 2009 Tarihi ‹tibariyle SMS Sorgu Adedi Tablo 1: SERV‹S ADI KAZA HASAR POL‹ÇE MA⁄DUR HATALI SORGU GENEL TOPLAM TOPLAM SMS ADED‹ 9.421 112.392 3.000 205 14.418 139.436 ORTALAMA GÜNLÜK SMS ADED‹ 192 2294 61 4 294 2846 57 S‹GORTA B‹LG‹ MERKEZ‹ TRAF‹K S‹GORTASI ÜRET‹M ve HASAR VER‹LER‹ Merkezimiz taraf›ndan haz›rlanan istatistiksel tablolar› inceledi¤imizde, trafik sigortalar›nda 2009 y›l›n›n Ocak-Eylül döneminde poliçe adetlerinde bir önceki y›la göre %4,19' luk, prim üretiminde ise %9,67 'lik bir art›fl gerçekleflti¤i görülmektedir (Bkz. Tablo 2). 2008 / 2009 Y›l› Ocak-Eylül Dönemi Tarife Basama¤› Baz›nda Trafik Sigortas› Poliçe Adetleri ve Prim Üretimi Fark› (Bin TL) Tablo 1: 2008 BASAMAK 1. Basamak 2. Basamak 3. Basamak 4. Basamak 5. Basamak 6. Basamak 7. Basamak Genel Toplam 2009 Fark Poliçe Adedi Poliçe Primi Poliçe Adedi Poliçe Primi Adet Fark Adet Yüzde Prim Fark Prim Yüzde 347.008 305.783 415.475 2.667.403 1.461.550 945.452 2.116.137 8.258.808 60.924 56.370 78.486 422.747 230.895 143.582 292.415 1.285.422 34.975 252.300 336.766 2.616.075 1.814.524 1.137.786 2.412.198 8.604.624 19.002 53.063 79.449 433.043 294.310 184.367 346.432 1.409.666 -312.033 -53.483 -78.709 -51.328 325.974 192.334 296.061 345.816 -89,92 -17,49 -18,94 -1,92 24,15 20,34 13,99 4,19 -41.925 -3.307 963 10.296 63.416 40.785 54.018 124.245 -68,81 -5,87 1,23 2,44 27,47 28,41 18,47 9,67 Not: Poliçe adedi ve Prim üretimi poliçe bafllang›ç tarihine göre ilgili cari y›la ait bilgilerdir. TÜ‹K taraf›ndan yay›nlanan Temmuz 2009 araç verileri ile yine ayn› döneme ait yürürlükte olan poliçe bilgileri araç türleri baz›nda karfl›laflt›r›ld›¤›nda 2009 Temmuz itibariyle sektör genelinde sigortas›zl›k oran›n›n %25,81 oldu¤u görülmüfltür. Traktör ve Motosiklet hariç tutuldu¤unda ise sigortas›zl›k oran› %11,35 olmaktad›r. 2009 Temmuz ay› verileri ile TÜ‹K taraf›ndan yay›nlanan Temmuz 2009 araç adetlerinin kullan›ld›¤› sigortas›zl›k oran› tablosu afla¤›da yer almaktad›r. Araç Türleri Baz›nda Trafik Sigortas› Poliçe Adedi ve Sigortas›zl›k Oran› Tablo 3: Tescilli Araç Adedi Sigortas›zl›k Oran› OTOMOB‹L 4.608.638 6.430.059 6.972.893 M‹N‹BÜS 212.743 311.433 383.484 OTOBÜS 108.431 152.600 199.791 KAMYONET 1.317.237 1.873.015 2.146.353 KAMYON 411.252 551.580 737.191 TRAKTÖR 298.074 465.362 1.360.795 MOTOS‹KLET VEYÜK MOTOS‹KLET‹ 480.460 705.589 2.258.894 ÖZEL AMAÇLI TAfiIT 8.676 11.804 34.084 Toplam 7.445.511 10.501.442 14.093.485 'Traktör' ve 'Motosiklet' hariç tutuldu¤unda genel toplama göre sigortas›zl›k oran› 8.31% 13.95% 24.07% 12.80% 25.98% 65.81% 63.79% 65.40% 25.81% 11,35% Araç Grubu Poliçe Adedi Yürürlükteki Poliçe Adedi Not: Poliçe adedi ve Prim üretimi poliçe bafllang›ç tarihine göre ilgili cari y›la ait bilgilerdir. Tescilli Araç Adedi, 2009 y›l› Temmuz ay›nda TUIK taraf›ndan yay›nlanan araç say›s›d›r. Sektör genelinde 2003 y›l› bafllang›ç tarihli poliçeler de¤erlendirildi¤inde, 526.845 Bin TL prim üretimine karfl›l›k 2008 y›l› sonu itibariyle toplam hasar tazminat› 443.636 Bin TL ve hasar/prim oran› %84,21' dir. 2009 y›l› Eylül sonu itibariyle toplam hasar tazminat› 451.282 Bin TL ve hasar/prim oran› %85,66' d›r. 58 2004, 2005, 2006 ve 2007 y›l› bafllang›ç tarihli poliçelerde de benzer H/P oranlar›na ulafl›lm›flt›r. 2008 y›l› bafllang›ç tarihli poliçeler için ise, 1.702.541 Bin TL prim üretimine karfl›l›k 2008 y›l› sonu itibariyle toplam hasar tazminat› 531.934 Bin TL ve hasar/prim oran› %31,24' tür. 2009 y›l› Eylül sonu itibariyle toplam hasar tazminat› 1.458.279 Bin TL ve hasar/prim oran› %85,65' tir. 2009 y›l› bafllang›ç tarihli poliçeler için ise, 1.467.534 Bin TL prim üretimine karfl›l›k, 2009 y›l› Eylül sonu itibariyle toplam hasar tazminat› 320.990 Bin TL ve hasar/prim oran› %21,87' dir. (Bkz. Tablo 4). Y›llar Baz›nda Trafik Sigortas› Poliçe Üretimi ve Ödenen Birikimli Hasar Tazminat Tutar› Da¤›l›m› - Bin TL (Poliçe Y›l› - UWY baz›nda) Tablo 4: Ödeme Durumu Y›l H/P 1. Y›l H/P 2. Y›l H/P 3. Y›l 2003 526.845 MUALLAK ÖDENEN 10.329 82.209 17,56% 29.809 309.726 64,45% 40.145 360.612 76,07% 45.085 373.498 79,45% 48.302 382.757 2004 900.450 MUALLAK ÖDENEN 20.229 135.487 17,29% 116.299 478.189 66,02% 127.852 546.558 74,90% 134.095 564.496 2005 1.096.785 MUALLAK ÖDENEN 55.141 186.842 22,06% 125.293 640.925 69,86% 142.852 726.330 79,25% 2006 1.264.864 MUALLAK ÖDENEN 49.584 22.826 21,54% 159.088 778.904 74,16% 191.898 876.479 84,47% 2007 1.486.031 MUALLAK ÖDENEN 99.231 277.593 25,36% 334.984 953.404 86,70% 367.502 1.055.090 95,73% 2008 1.702.541 MUALLAK ÖDENEN 183.863 348.071 31,24% 436.652 1.021.627 85,65% 2009 1.467.534 MUALLAK ÖDENEN 157.640 163.350 21,87% Y›l Prim Üretimi TÜRK‹YE GENEL‹NDE %24,42 ARAÇ KASKOLU Afla¤›daki Tablo 5' te araç tescil adetleri için TÜ‹K' in en son Temmuz verilerinin yay›nlanm›fl olmas› sebebiyle TRAMER' in veri taban›nda ki Temmuz ay› itibariyle yürürlükte olan Kasko H/P 4. Y›l H/P H/P 6. Y›l 81,82% 51.695 84,21% 391.941 5. Y›l 53.422 397.860 77,58% 139.468 580.058 79,91% 142.493 81,34% 589.956 153.320 752.196 82,56% 159.273 767.852 84,53% 203.071 904.609 87,57% 85,65% poliçeleri k›yaslanm›flt›r. Kasko Sigortas›nda Temmuz 2009 sonu itibariyle toplam poliçe adedi 2.054.735 olup, yürürlükte olan poliçe adedi ise 3.442.007' dir. ‹lgili poliçelere iliflkin aç›lan hasar dosyas› adedi toplam› ise 921.548' dir. Tablo 5: Araç Türleri Baz›nda Kasko Sigortas› Poliçe Adedi ve Sigortas›zl›k Oran› Yürürlükte Olan Poliçelere Ait Veriler Poliçe Adedi Otomobil 1.289.249 Minibüs (8-14 Koltuk) 53.940 Otobüs 36.847 Kamyonet 465.669 Kamyon 165.684 Traktör 36.101 Motosiklet ve Yük Motosikleti 6.196 Özel Amaçl› Tafl›t 1.049 Genel Toplam 2.054.735 Meri Poliçe Adedi 2.125.456 95.474 66.471 785.170 280.229 78.195 9.462 1.550 3.442.007 Hasar Dosya Adedi 592.561 29.632 26.570 219.908 48.396 2.945 1.154 382 921.548 Hasarl› Araç Adedi 451.224 22.615 18.847 167.185 40.262 2.632 988 272 704.025 Hasarl› Araç Oran› 21.23% 23.69% 28.35% 21.29% 14.37 3.37 10.44 17.55% 20.45% Araç Kaskolu Kaskosuz Say›s› Araç Oran› Araç Oran› 6.972.893 30.48% 66.52% 383.484 24.90% 75.10% 199.791 33.27% 66.73% 2.146.353 36.58% 63.42% 737.191 38.01% 61.99% 1.360.795 5.75% 94.25% 2.258.894 0.42% 99.58% 34.084 4.55% 95.45% 14.093.485 24.42% 75.58% 59 S‹GORTA B‹LG‹ MERKEZ‹ KAZA TESP‹T TUTANA⁄I UYGULAMASININ KULLANIMI YAYGINLAfiIYOR 1 Nisan 2008 itibariyle TRAMER Sistemine girifli yap›lan 'maddi hasarl› kaza tespit tutanaklar›' ndan elde etti¤imiz istatistiklere göre; ❖ Günde ortalama 1.850 adet tutanak sisteme girilmekte, ortalama 1 gün 5 saat içerisinde sonuçlanmaktad›r. ❖ 1 A¤ustos 2008 tarihinde sisteme dâhil Tablo 6: ‹l edilen 'Yeflil Kart Sigortalar›'nda, günümüze kadar 1488 adet yabanc› plakal› arac›n kar›flt›¤› kaza sistemimize girilmifltir. ❖ Günümüz itibariyle en çok kazan›n gerçekleflti¤i il 393.153 kaza ile ‹stanbul olurken, en az kazan›n gerçekleflti¤i il sadece 190 kaza ile Kilis olmufltur. Kaza Tespit Tutana¤› Uygulamas›ndan elde edilen di¤er detayl› veriler ise afla¤›daki tablolarda mevcuttur. Baz›nda Maddi Hasarl› Kaza Tespit Tutana¤› Adetleri Da¤›l›m› Tablo 7: Maddi Hasarl› Kaza Tespit Tutana¤› Adetlerinin Durumlar›na Göre Da¤›l›m› DURUM fi‹RKET ONAYI ‹LE SONUÇLANAN KOM‹SYON ONAY ‹LE SONUÇLANAN DE⁄ERLEND‹RME AfiAMASINDA D‹⁄ER ‹PTAL TUTANAKLAR TOPLAM KTT SAYISI (‹PTALLER HAR‹Ç) 60 ADET 963.903 58.536 2.414 165 29.594 1.025.018 YÜZDE (%) 94,04 5,71 0,24 0,02 2,81 - 2009 Y›l›nda Sigorta Bilgi Merkezi’ndeki Geliflmeler Sigorta Bilgi Merkezi taraf›ndan 2009 Temmuz, A¤ustos ve Eylül aylar›nda afla¤›daki çal›flmalar gerçeklefltirilmifltir. ❖ Hak sahipleri taraf›ndan tayin edilmesi halinde sigorta eksperlerinin maddi hasarl› trafik kazas› tespit tutana¤› girifl ekran› 1 Temmuz' da devreye al›nm›flt›r. ❖ BNB Dan›flmanl›k, Marmara ve Hacettepe Üniversitesi ile ortaklafla gerçeklefltirilen Türkiye Mortalite tablolar› çal›flmalar› devam etmektedir. ❖ Hayat Tarifeleri Web Uygulamas›' nda gelifltirme çal›flmalar› devam etmektedir. ❖ EGM' den araç tescil bilgilerinin al›nmas› ifllemi sonuçland›r›lm›fl olup önümüzdeki günlerde sektörün hizmetine sunulacakt›r. ❖ Hayat Tarifeleri'nde “Sat›lan Grup Bilgi Girifli” ekranlar› yap›lm›fl olup, bu ekranlar ile sat›lan grup sigortalar›n›n detaylar›n›n sisteme girifli sa¤lanmaktad›r. ❖ ZKYTMS ve ZKFKS poliçelerinin TRAMER' den on-line hale getirilmesi için çal›flmalar bafllat›lm›flt›r. ❖ 1 Mart 2009 öncesine ait hayat tarifelerinin ve zeyillerinin sisteme al›nmas› için gerekli çal›flmalar yap›lmaktad›r. ❖ fiüpheli Hasarlara ‹liflkin Çal›flma Otomatik Hale Getirilmifltir. Olas› Sahte Hasar Veri Gruplar› setler halinde belli periyotlarda flekilde sektörün paylafl›m›na sunulmaktad›r. ❖ Kar Pay› Teknik Esaslar› Ve Ferdi Kaza Tarifelerinin sisteme al›nmas› için gerekli çal›flmalar yap›lmaktad›r. ❖ Sa¤l›k Bakanl›¤› 112 ve Hastane verilerinin sigorta flirketlerine transferi için gerekli çal›flmalara bafllanm›flt›r. ❖ Sa¤l›k branfl›ndaki poliçe bilgilerinin SAGMER veritaban›na transferi ile ilgili çal›flmalar devam etmekte olup, Ocak 2010 tarihinde veri transferlerinin bafllamas› hedeflenmektedir. ❖ Sa¤l›k / Seyahat Tarifeleri Projesine bafllanm›flt›r. fiirketlerin mevcut Sa¤l›k ve Seyahat tarifeleri 2010 y›l› itibariyle SBM Sistemine girilmeye bafllanacakt›r. ❖ Morbidite Projesi kapsam›nda çal›flmalara devam edilmektedir. Sigortac›l›k ve sosyal güvenlik sistemlerinin ihtiyac› olan morbidite tablolar›n›n oluflturulmas› hedeflenen projenin yükümlüsü Bona Finans Ve Yat›r›m Dan›flmanl›¤› Ltd. fiti. olup proje yürütücüsü ODTÜ_UME' dir. ❖ Hazine Müsteflarl›¤› talimat› gere¤i Bilgilendirme Yönetmeli¤i çerçevesinde hayat sigorta flirketlerinin internet ortam›nda kullan›c›lar›na sunduklar› bilgilerin incelenmesi tamamlanm›fl ve Müsteflarl›¤a konu hakk›nda rapor sunulmufltur. ❖ HAYMER' e sigorta flirketlerince gönderilen bilgilendirme formlar›, örnek poliçe listeleri ve veri yap›lar› incelenmekte olup, ortak bir veri yap›s› oluflturulmas› çal›flmalar› devam etmektedir. ❖ HATMER bünyesinde, Merkezi Ekspertiz Raporu Sistemi - 'Mersi Projesi' Maliyet Analizi tamamlanm›flt›r. SBM - HATMER bünyesinde kurulmas› planlanan Merkezi Ekspertiz Rapor Sistemi (MERS‹), oto branfl›nda düzenlenecek hasar ekspertiz raporlar›n›n web tabanl› merkezi bir yaz›l›mla oluflturulup, sigorta flirketlerine ve SBM hasar veri taban›na standart bir arayüz ile gerçek zamanl› olarak iletilmesi üzerine kurulmufltur. ❖ A¤›r Hasarl› Araç Takip Sistemi devreye al›nm›flt›r. ■ 61 DASK Depremi Hat›rlamak Yetmez, Harekete Geçmek Laz›m! o¤al Afet Sigortalar› Kurumu'nun (DASK) 17 A¤ustos Marmara depreminin onuncu y›l›na özel bafllatt›¤› bu çok yönlü kampanyan›n tan›t›m›, ‹stanbul Valili¤i ‹l Afet ve Acil Durum Müdürlü¤ü Harekât Merkezi'nde düzenlenen bas›n toplant›s›yla gerçeklefltirildi. DASK'›n “Depremi hat›rlamak yetmez, harekete geçmek laz›m” slogan›yla yola ç›kan yeni bilinçlendirme kampanyas›na, aralar›nda Arzuhan Do¤an Yalç›nda¤, Ahmet Mete Ifl›kara, Mustafa Koç, Nasuh Mahruki, Balçiçek Pamir, Suzan Sabanc› Dinçer, Elif fiafak, Bülent Uygun,Ahmet Zorlu, M. Rifar Hisarc›kl›o¤lu,Üstün Dökmen, Mustafa Erdik, Mikdat Kad›o¤lu, Niyazi Türkelli, Tuncay Taymaz, Gülay Altay, M. Semih Yücemen, Polat Gülkan, O¤uz Özel, Ali Murat Vural, Suat Sezgin, Peyami Çelikcan, Özden Cankaya, Üstün Bar›flata, Sevin Okyay, Ali Taner Baltac›'n›n da bulundu¤u ifl, sanat, medya, spor ve akademi dünyas›ndan güvenilir ve sevilen isimler destek verecek.. Bu gönüllü listesi gün geçtikçe artmakta... D 12 A¤ustos 2009 da ‹stanbul Valili¤i ‹l Afet ve Acil Durum Müdürlü¤ü Harekât Merkezinde Hazine Müsteflar› Halil ‹brahim ÇANAKCI, ‹stanbul Valisi Muammer GÜLER, Hazine Müsteflar Yard›mc›s› Burhanettin AKTAfi, Sigortac›l›k Genel Müdürü Ahmet GENÇ, Genel Müdür Yard›mc›s› ve DASK Yönetim Kurulu Baflkan› ‹dris SERDAR' ›n kat›l›m› ile gerçeklefltirilen bas›n toplant›s›nda Hazine Müsteflar› Sn Halil ‹brahim ÇANAKCI ve DASK ‹darecisi EUREKO Sigorta A.fi. Genel Müdürü Sn Okan UTKUER‹ kurumun yap›s› ve iflleyifline, 62 17 A¤ustos 1999 Marmara Depreminin ard›ndan tam 10 y›l geçti. DASK; “Depremi hat›rlamak yetmez, harekete geçmek laz›m” slogan›yla yapt›¤› kampanya kapsam›nda ülke çap›nda halk› depreme karfl› önlem alma konusunda bilgilendirici etkinlikler düzenliyor. bugüne kadarki faaliyetleri ve yeni dönem kampanyas›na dair bilgiler verdi. Zorunlu deprem sigortas›n›n bir sigorta ürünü oldu¤unu da vurgulayan Çanakc›, “Bunu bir vergi gibi alg›lamak son derece yanl›fl olur. Zira al›nan primler kamu bütçesi ile hiç bir flekilde iliflkili de¤ildir. Konut sahipleri, di¤er sigortalarda oldu¤u gibi ödenen primlerle sigorta teminat› sat›n almaktad›r. Burada kamunun rolü, mümkün olan en düflük fiyatlarla, etkin ve yayg›n bir flekilde bu sistemin ifllemesini sa¤lamakt›r” diyerek ZDS nin nas›l bir uygulama oldu¤una dair akl›llarda soru kalmam›s›na iflaret etti. DASK ‹darecisi Eureko Sigorta'n›n Genel Müdürü Okan Utkueri ise, Türkiye'de her dört konuttan birinin zorunlu deprem sigortas› bulundu¤unu belirterek, “DASK'›n 9 y›lda kaydetti¤i bu art›fl› oldukça önemli bulmakla beraber, yeterli görmüyoruz. Çünkü yüzde 98'i farkl› oranlarda deprem riski tafl›yan topraklarda yafl›yoruz. K›sa vadedeki hedefimiz, 2010 sonunda 5 milyon konutu sigortal› k›lmak” fleklinde konuflarak hedeflerin ve gelinen noktan›n alt›n› çizdi. Toplant›da ZDS poliçelerine ait örnek rakamlardan, hangi ilde, hangi risk bölgesine göre hangi fiyat aral›klar›nda oldu¤una dair bas›n mensuplar›na da bilgi verilerek, özellikle 01 Ocak 2009 tarihinden itibaren uygulamaya al›na indirimlerin olumlu dönüfllerinin artarak devam etmesinin umuldu¤u paylafl›ld›. Okan Utkueri taraf›ndan Büyük Marmara Depremi'nin onuncu y›l›nda DASK'›n iletiflim çal›flmalar›yla ilgili bilgi verilirken, yeni dönemde gençlerden yafll›lara, konut sahiplerinden kirac›lara “Depremi hat›rlamak yetmez, harekete geçmek laz›m” slogan›yla sesleneceklerini söylenildi. Utkueri, bu kapsamda hem büyük flehirlerde hem de Anadolu'nun çeflitli illerinde düzenleyecekleri etkinliklerde halk› depreme karfl› önlem alma konusunda bilgilendireceklerini anlatt›. DASK ÜN‹VERS‹TELER ARASI KISA F‹LM YARIfiMASI ÖDÜLLER‹ SAH‹PLER‹N‹ BULDU Bas›n toplant›s›n›n hemen ard›ndan düzenlenen törenle, DASK'›n üniversitelerin iletiflim fakültesi ö¤rencileri aras›nda düzenledi¤i “Depremden sonra, yar›ndan önce…” temal› k›sa film yar›flmas›nda dereceye girenler ödüllendirildi. 38 iletiflim fakültesinden 45 filmin baflvurdu¤u yar›flmada ; ❖ Ankara Üniversitesi'nden Eray Mert “Önlem” isimli k›sa filmiyle birincili¤e, ❖ Eskiflehir Üniversitesi'nden Hasan Kuyucu “Ölüme Al›flmak D›fl›nda Yeni Bir fiey Yok” isimli çal›flmas›yla ikincili¤e, ❖ Ege Üniversitesi'nden fiebnem Salt›k “9 Kiremit” isimli filmiyle üçüncülü¤e de¤er görüldü. ❖ Maltepe Üniversitesi'nden Burcu Gizem ve ❖ Selçuk Üniversitesi'nden Ayd›n Özbey mansiyon ödülü al›rken ❖ Kocaeli Üniversitesi'nden Feryal ‹fl Jüri Özel Ödülü'nün sahibi oldu. Dereceye girenler Apple Macbooklar, Sony kameralar ve iPod'larla ödüllendirildi. ‹lk 3 üniversitenin iletiflim fakültelerine ise Sony HVR -HD100E 3.000 kamera arma¤an edildi. Ödüle de¤er çal›flmalar› sinema elefltirmeni Sevin Okyay, yönetmenler Ali Taner Baltac› ve Üstün Bar›flta, Galatasaray Üniversitesi ‹letiflim Fakültesi Dekan› Prof. Dr. Özden Cankaya, Maltepe Üniversitesi ‹letiflim Fakültesi Dekan› Prof. Dr. Peyami Çelikcan, Anadolu Üniversitesi ‹letiflim Bilimleri Fakültesi Ö¤retim Üyesi Prof. Dr. Ali Murat Vural, ‹stanbul Üniversitesi ‹letiflim Fakültesi Dekan› Prof. Dr. Suat Gezgin ve DASK Genel Sekreteri Serpil Öztürk Yakut'tan oluflan jüri belirledi. 63 DASK DASK Hürriyet Treni ile Tüm Türkiye’de ürriyet Treni'nin, bütün Türkiye ile buluflmak için çok önemli bir platform oldu¤unu farkeden DASK, kuruldu¤u günden bu yana Anadolu da gerçeklefltirdi¤i ‹l Tan›t›m Toplant›lar›n›n farkl› bir versiyonu olarak daha çok vatandafla seslenme imkân› bulaca¤› bu kampanyan›n içinde yer alman›n heycan›n› yafl›yor. Tüm konutlar› güvence alt›na alma amac›yla eden DASK bu hedefe ulaflmak için halkla buluflabilece¤i ve Zorunlu Deprem Sigortas› yapt›rman›n önemini anlatabilece¤i her f›rsat› de¤erlendirmek istiyor. H Hürriyet Treni'nin de bütün Anadolu'yu kapsayan, kucaklayan çok önemli bir platform oldu¤u fikrinden hareketle, 'Deprem geçecek, hayat devam edecek. Sallanmay›n! Zorunlu Deprem Sigortan›z› yapt›r›n' slogan›yla ayr›ca ülkenin her köflesine ulaflacak olman›n avantaj› hedefleniyor. DASK GÖNÜLLÜSÜ D‹YOR K‹; Herkese sesleniyoruz! Gencinden yafll›s›na, konut sahiplerinden kirac›lara “Depremi hat›rlamak yetmez, harekete geçmek laz›m” ! Hürriyet Treni'yle bu mesaj› ülkemizin 45 kentinde halk›m›za birebir aktaraca¤›z. Hürriyet Treni'nin u¤rad›¤› istasyonlarda kurulacak DASK stantlar›nda vatandafllar Zorunlu Deprem Sigortas› hakk›nda bilgi alabilecekler. Ayr›ca istasyonlarda uzman isimlerin verece¤i seminerlerle depreme karfl› al›nmas› gereken önlemler konusunda bilgi sahibi olacaklar. 64 Do¤al Afet Sigortalar› Kurumu (DASK), 9 Eylül'de yolculu¤una bafllayacak Hürriyet Treni'yle Türkiye turuna ç›k›yor. DASK, 50 gün boyunca 45 kentte vatandafllara zorunlu deprem sigortas›n›n gereklili¤ini ve özelliklerini anlatacak. DASK'›n, etkinlikleri “Deprem geçici, hayat kal›c›d›r: Sürdürülebilir yaflam hakk›” temas› çerçevesinde gerçekleflecek. YILLARA GÖRE HASAR ÖDEMELER‹ (16.09.2009) YIL 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 TOPLAM DEPREM SAYISI DOSYA SAYISI 1 17 21 20 31 41 22 42 38 17 250 6 338 1.558 2.504 587 3.488 499 976 463 120 10.539 ÖDEME(TL) 23.022 127.497 2.284.835 5.203.990 768.927 8.107.968 1.296.871 1.368.518 548.671 147.397 19.877.695 ‹STAT‹ST‹KLER (16.09.2009 itibari ile) 65 TARS‹M Meteorolojik Kaynakl› Riskler ve Tar›m Sigortas› Bülent BORA TARS‹M Genel Müdür o¤al afetlere yol açan meteorolojik D kaynakl› 28 çeflit risk içinde kurakl›k, don, dolu, fliddetli ya¤›fl, sel, su bask›n› ve f›rt›na ülkemizde tar›msal aç›dan önemli zararlara yol açan belli bafll› do¤al riskler olarak öne ç›kmaktad›r. Bir bölgenin co¤rafi özellikleri, topografik yap›s› ve iklim yap›s› meteorolojik risklerin s›kl›¤›n› ve fliddetini belirleyen faktörlerdir. Ancak, günümüzde küresel ›s›nma ve iklim de¤iflikli¤i de meteorolojik risklerin s›kl›¤›n› ve fliddetini farkl› bölgelerde farkl› flekillerde ve her halükarda olumsuz yönde etkileyen önemli faktörler aras›nda yer almaktad›r. Tar›msal üretimde genellikle büyük hasarlara -felaketlere- yol açan bu meteorolojik kaynakl› risklerin kontrol alt›na al›nmas› çok zor olup, ço¤u zaman imkâns›zd›r. Bu nedenle, ülkemizde tar›m sektörünü tehdit eden do¤al risklerin teminat alt›na al›nabilmesi amac›yla 14 Haziran 2005 tarihli 5363 say›l› "Tar›m Sigortalar› Kanunu" ç›kar›larak bir sigorta mekanizmas›n›n devreye sokulmufltur. Söz konusu kanuna göre, kanun kapsam›na al›nan riskler ile ilgili olarak yap›lacak sigorta sözleflmelerinde standard›n sa¤lanmas›, riskin en iyi koflullarda transferi için uygun ortam oluflturulmas›, oluflacak hasarlarda tazminat›n tek merkezden ödenmesi ve tar›m sigortalar›n›n gelifltirilmesi, yayg›nlaflt›r›lmas› amac›na yönelik olmak üzere bir sigorta havuzu kurulmufl olup, bu havuza iliflkin tüm ifl ve ifllemler, 66 Tar›m Sigortalar› Havuz ‹flletmesi A.fi. (TARS‹M) taraf›ndan yürütülmektedir. Devlet Destekli Tar›m Sigortalar›n›n befl alt branfl›ndan biri olan “Bitkisel Ürün Sigortas›”nda tüm bitkisel ürünler için dolu, f›rt›na, yang›n, toprak kaymas› ve deprem risklerine ilave olarak tüm meyveler don riski teminat kapsam›na al›nm›fl bulunmaktad›r. Ancak, özellikle son dönemlerde yaflanan kurakl›k ve sel-su bask›n› felaketleri bu iki riskin de niçin teminat kapsam›nda al›nmad›¤› yönündeki sorular›n s›kça sorulmas›na neden olmaktad›r. Tar›msal üretimde genifl alanlarda önemli kay›plar› yol açan risklerin en bafl›nda gelen kurakl›k riskinin sigorta kapsam›na al›nmas› çabalar› tüm Dünya da oldu¤u gibi ülkemizde de sürmektedir. Bir sigorta program›n›n baflar›l› ve kal›c› olmas› sigorta edilecek risklerin yap›s› hakk›nda yeterli bilgi sahibi olunmas›n› gerektirir. Çiftçiler her zaman kendi parsellerinin potansiyel ürün verimlerini ve risk durumunu sigortac›dan daha çok bilirler ve sigortac›n›n parsel baz›nda bilgi edinmesi son derece zordur. Bu asimetrik bilgi durumu sigortac›n›n çözülmesi gereken temel problemidir. Çünkü bir sigortac›, riski do¤ru bir flekilde belirleyemez ise sigortan›n sürdürülebilirli¤ini sa¤lamas› mümkün de¤ildir. Potansiyel riski yüksek olan bir üretici, ortalama bir prim fiyat› cazip gelece¤i için sigortay› sat›n alacak fakat potansiyel riski düflük olan di¤er üreticiler almayacak. Bu olgu, sigortac›n›n tipik olarak do¤rudan prim fiyat›n› art›rarak reaksiyon göstermesine neden olmakta ve sadece çok riskli duruma sahip bireyler sigortay› sat›n almaya devam edece¤inden durum daha da kötüleflmektedir. Bu nedenle, sigortac›, ancak risk hakk›nda do¤ru bilgi sahibi oldu¤u takdirde riski do¤ru s›n›fland›rabilecek ve prim fiyatlar›n› do¤ru belirleyerek daha genifl kitlelere daha yayg›n bir flekilde sigortay› satabilece¤inden sigortan›n sürdürülebilirli¤i de sa¤lanm›fl olacakt›r. Bir sigorta program›nda; sigorta kapsam›ndaki risk nedeniyle meydana gelen hasar olaylar›n›n birbirinden ba¤›ms›z olmalar› yani aralar›nda yüksek düzeyde pozitif bir korelasyonun olmamas› istenir. Çünkü ayn› risk nedeniyle hasar olaylar› aras›nda yüksek bir pozitif korelâsyonun bulunmas› halinde sigortac›l›k için çok önemli olan “büyük say›lar kanunu” ifllemez. Bu durumda, tek bir olay nedeniyle genifl bir co¤rafi alanda ola¤anüstü hasarlar sigortac›n›n yükümlülü¤ünü yerine getirebilmesini zora sokar. Bu nedenle, birçoklar› taraf›ndan sigortalanabilir bir risk olarak görünmeyen kurakl›k riskinin devlet deste¤i ile sigortalanabilir hale getirilebilmesi ve sürdürülebilir olmas› için teknik alt yap›n›n sa¤l›kl› bir flekilde oluflturulmas› bir zorunluluk arz etmektedir. Primlerin belirlenebilmesi için ürün türleri baz›nda hasar frekans›n›n ve ortalama hasar büyüklü¤ünün tahmin edilebilir olmas› gerekir. Potansiyel olarak katastrofik sonuçlar› olan düflük frekansl› riskler için prim fiyat›n› sa¤l›kl› olarak hesaplamak zordur. Ortalama hasar tahminlerinin ve prim hesab›n›n do¤ru yap›labilmesi için co¤rafi birim ve zaman serisi baz›nda yeterli sigorta ve hasar verilerinin olmas›n› gerektirir. Sigorta programlar›nda prim fiyat›n›n hesaplanmas› genellikle tarihsel ürün verimi ve hasar verilerine dayal›d›r. Ayr›ca, ürün verimlili¤ini do¤rudan etkileyen faktörlerin bafl›nda gelen ya¤›fllara ait ilçe baz›nda yeterli verilerinin olmay›fl› da kurakl›k sigortas› program›n›n oluflturulmas›na engelleyen olumsuz faktörlerden birisini oluflturmaktad›r. 67 TARS‹M Genifl alanlarda büyük hasara neden olabilen kurakl›k riski nedeniyle meydana gelen hasarlar›n ekspertizini ürün hasat edilmeden önce gerçeklefltirebilmek için yeterli say›da eksperin yetifltirilmifl olmas› gerekmektedir. Ya¤›fl, topografik yap›, toprak yap›s› ve tar›msal uygulamalardaki çeflitlilikler ayn› ilçenin köyleri aras›nda bile farkl›l›k gösterebilmesi hatta ayn› ürün türünün çeflitleri aras›nda verim farkl›l›klar›n›n olabilmesi bir ürün sigortas› program›n›n tasar›m›n› zorlaflt›ran önemli unsurlard›r. Özetle; kurakl›k gibi genifl alanlarda büyük üretim kay›plar›na -katastrofik hasara- yol açan bir riskin teminat kapsam›na al›namamas›n›n sigorta kapsam›na belli bafll› nedenleri flu flekilde say›labilir: ❖ Kurakl›k riskinin genifl alanlarda büyük miktarda hasar meydana getirme özelli¤i nedeniyle risk fiyat›n›n dolay›s›yla prim fiyat›n›n üreticinin ödeyemeyece¤i kadar yüksek olmas›, ❖ Ürün çeflidi, topografya, toprak özellikleri, tar›msal uygulamalar, co¤rafi bilgiler gibi çok ayr›nt›l› bilgilerin gerekmesi nedeniyle çok küçük araziler için poliçe bafl›na düflen sigorta maliyetinin çok yüksek olmas›, ❖ Arazilerin genellikle parçal›, küçük ve da¤›n›k olmas› nedeniyle hasar tespit masraflar›n›n yüksek olmas›, ❖ Reasürans temininin oldukça zor olmas›, ❖ Sigortac›n›n mali kaynaklar›n›n yeterli olmamas›, ❖ Bir kurakl›k hasar›nda on binlerce parselde yap›lacak hasar tespitleri için binlerce eksperin her an haz›r tutulmas›n›n gereklili¤i ve bunun sa¤lanmas›ndaki güçlükler, ❖ Uygulanan tar›msal üretim tekniklerinin standart ve yeterli olmamas›, ayn› bölge içindeki toprak, özelliklerinin ve ya¤›fl da¤›l›m›n›n homojen olmamas› nedeniyle prim fiyatlar›n›n belirlenmesinin ve hasar tespitlerinin karmafl›k olmas› ve problemlere yol açmas›, ❖ Uzun dönemli kullan›labilir tar›msal üretim ve hasar verileri kay›tlar›n›n olmamas› 68 nedeniyle prim fiyatlar›n›n sa¤l›kl› bir flekilde belirlenememesi. Bütün bu nedenlerle, çok say›daki ülkede kurakl›k riski sigorta kapsam›na al›namamaktad›r. Ülkemizde 5363 say›l› Tar›m Sigortalar› Kanunu ile Devlet deste¤inin sa¤lanm›fl olmas›yla risk fiyat›n›n yüksekli¤i, reasürans teminindeki zorluklar ve yetersiz mali kaynak gibi yukar›da say›lan problemlerin bir k›sm› büyük ölçüde afl›labilecektir. Ancak, unutulmamas› gereken bir nokta, hiçbir kayna¤›n s›n›rs›z olmad›¤› gibi, Devletin ve Devletin destekledi¤i sigortac›l›k sisteminin de kaynaklar›n›n s›n›rs›z olmad›¤›d›r. Di¤er taraftan, devlet deste¤i sa¤lanm›fl olsa bile sigorta masraflar›n›n yüksekli¤i sigorta sisteminin sürdürülebilirli¤ini tehlikeye sokmaktad›r. Tar›m sigortalar›nda devletin yo¤un biçimde içinde oldu¤u sistemlerde yap›lan sigorta masraflar›na ve hasar prim oranlar›na bak›ld›¤›nda sigorta programlar›n›n performans›n›n yetersiz kald›¤› görülmektedir. Örne¤in, Brezilya, Kostarika, Japonya, Meksika, Filipinler ve ABD'de kümülatif hasar prim oranlar›n›n orta vadede yüzde 242 ile yüzde 574 aras›nda olmas› bu ülkelerde bu dönemlerde uygulanan sigorta programlar›n›n baflar›l› olmad›¤›n› ve uzun vadede sürdürülebilir olmad›¤›n› göstermektedir. Yani, sadece devlet deste¤inin sa¤lanm›fl olmas› kurakl›k sigortas›n›n bafllat›lmas› ve sürdürülebilir olmas› için yeterli olmamaktad›r. Yeterli Devlet deste¤i sa¤lansa bile, bir kurakl›k sigortas› program›n›n baflar›l› ve kal›c› olmas› ancak sigorta program›n›n do¤ru tasarlanmas› ve en uygun sigorta koflullar›n›n belirlenmesiyle mümkün olabilmektedir. Bir kurakl›k sigortas› program›n›n do¤ru tasarlanabilmesi ve uygun sigorta koflullar›n›n belirlenebilmesi ise, kullan›labilir meteorolojik, üretim ve hasar verilerinin bulunmas›na ba¤l›d›r. Dünyada, Tar›m Sigortalar› Sisteminin baflar›l› bir flekilde yürütüldü¤ü ülke uygulamalar›nda da görülece¤i gibi, uygu- lama; teminat alt›na al›nacak meteorolojik risklerin ülke koflullar› içinde verisel olarak iyice tan›nmas›ndan sonra teminat verilmesi fleklindedir. Bir örnek vermek gerekirse; Dünya'da geliflmifl ve en iyi tar›m sigortas› sistemlerinden biri olarak kabul edilen için ve ülkemiz için örnek al›nan ‹spanya'daki 29 y›ll›k Devlet Destekli Tar›m Sigortas› Sisteminde kurakl›k teminat› uzun y›llar sonra verilmeye bafllanm›flt›r. Bu nedenle, kurakl›k riskinin teminat kapsam›na al›nmas› ve baflar›l› bir flekilde sürdürülebilmesi gerekli verilerin elde edilmesi ve Havuzun mali yap›s›n›n kuvvetlenmesi ile mümkün olabilecektir. Son günlerde ülkemizi tehdit eden sel ve su bask›n› olaylar›, asl›nda yukar›da dikkat çekti¤imiz, “Sigortac›l›k Sistemi” uzun y›llar istatistikî verilerin varl›¤› ve bu verilerin do¤ru analizi ile sa¤l›kl› bir flekilde yürür tezimizi do¤rular niteliktedir. Unutulmamas› gereken; 80 y›ll›k sel, seksen y›lda bir oluflan sel-su bask›n› demek de¤ildir; her y›l sel oluflma ihtimali seksende bir veya daha büyük olan sel demektir. Yani bu sel-su bask›n› belirli yerlerde çok s›k tekrarlanabilir. Yar›ca, küresel ›s›nman›n etkisi nedeniyle, sel ve su bask›nlar›n›n fliddeti daha da artma e¤ilimi göstermektedir. Bir riskin sigortalanabilir olmas›n›n koflullar›ndan biri, rastlant›sal olarak meydana gelmesidir. Bu aç›dan bak›ld›¤›nda; su bask›n› riskinin akarsu kenarlar›nda gerçekleflece¤inin kesin olmas› sigortalanabilirli¤ini zorlaflt›ran bir etken oldu¤u görülecektir. Burada da, asimetrik bir bilgilenme söz konusudur. Yani, su bask›n› riskine maruz kalan araziler üretici taraf›ndan bilinir iken sigortac› taraf›ndan bilinmemektedir. Bu durum, “anti seleksiyona” yol açaca¤›ndan gerekli teknik alt yap› çal›flmalar› tamamlanmadan di¤er bir ifadeyle tar›m arazilerinin risk haritas› haz›rlanmadan su bask›n› teminat›n›n verilmesi tar›m sigortalar›n›n baflar›l› bir flekilde sürdürülmesini engelleyici bir unsur olacakt›r. Bu nedenle, ya¤›fllar›n uzun dönemli mekânsal ve zamansal da¤›l›m›, parsellerin akarsuya uzakl›¤›, topografik yap›s› ve mülkiyet verileri toplanmadan su bask›n› teminat›n›n sa¤l›kl› bir flekilde verilmesi mümkün görünmemektedir. Ancak, ne yaz›k ki bugün itibariyle bu verilere sahip de¤iliz. Bu olumsuz koflullara ra¤men, DS‹'den yararlan›labilecek tüm veriler araflt›r›larak, belirli dönemlere iliflkin toplanan k›s›tl› hasar verileri ile gerekli çal›flmalar sürdürülerek en yak›n zamanda sel ve su bask›n› teminat›n›n en uygun koflullarla verilebilmesine çal›fl›lmaktad›r. Sonuç olarak; Devlet Destekli Tar›m Sigorta Sistemini 2006 y›l›ndan itibaren baflar›l› bir flekilde yürüten TARS‹M, Sigorta sistemi kapsam›nda teminat alt›na ald›¤› ve sigortal›lar›m›z taraf›ndan rahatl›kla sat›n al›nan Dolu, F›rt›na, Heyelan, Don gibi meteorolojik risklerin alt yap›s›n› haz›rlad›¤› tecrübe ile; sel-su bask›n› ve kurakl›k gibi riskler için teknik çal›flmalar›n› h›zla gerçeklefltirmektedir. ‹nanc›m›z fludur ki; Sürdürülebilir Tar›m Sigorta Sisteminin olmazsa olmaz› olan, istatistikî verilerin tamamlanmas› ile birlikte gerekli teknik çal›flmalar sonucunda, TARS‹M bu riskleri de Sigorta Sistemi kapsam›na dâhil ederek, üreticimizin bu risklere karfl› ma¤duriyetini ortadan kald›racakt›r. ■ 69 DIfi BASIN Fredrik Reinfeldt ‹sveç, Avrupa Birli¤i Dönem Baflkanl›¤› Görevini Devrald› sveç, 1 Temmuz 2009 tarihinde Avrupa Birli¤i Dönem Baflkanl›¤› görevini Çek Cumhuriyeti'nden devrald›. AB Dönem Baflkanl›¤› görevini 6 ay boyunca sürdürecek olan ‹sveç'in çal›flma program›nda ekonomik krizin yol açt›¤› iflsizlik ve iklim de¤iflikli¤i öncelikli konular olarak yer tutacak. ‹sveç'in göreve bafllamas›yla birlikte ‹sveç Baflbakan› Fredrik Reinfeldt, Türkiye ile tam üyelik müzakerelerinin sürdürülmesinin Avrupa için çok önemli oldu¤unu ifade ederek ‹sveç'in görev süresi boyunca yeni müzakere bafll›klar›n›n aç›lmas› için yo¤un çaba gösterece¤ini sözlerine ekledi. Kaçak göç, geniflleme kapsam›nda AB aday› ülkelerle müzakerelerin sürdürülmesi, komfluluk politikas›n›n gelifltirilmesi de yine ‹sveç'in gündeminde yer alan di¤er bafll›klar› oluflturuyor. ‹sveç'in görev süresi boyunca yeni iklim de¤iflikli¤i anlaflmas› için müzakereler ve K›br›s konusu ile ilgili olarak yo¤un mesai harcamas› bekleniyor. ‹sveç, 6 ay sürecek AB Dönem Baflkanl›¤› görevini 1 Ocak 2010 itibariyle ‹spanya'ya devredecek. (Kaynak: Euractive, 1 Temmuz 2009) ‹ 70 Geneva Association, ‹klim De¤iflikli¤i Kapsam›nda Sigorta Sektörünü ‹nceledi G eneva Association, gelecek dönemde sigorta flirketlerinin iklim de¤iflikli¤i riskine yönelik alabilecekleri önlemler hakk›nda “Sigorta Sektörü ve ‹klim De¤iflikli¤i” bafll›kl› bir rapor yay›nlad›. Geneva Association'›n Kyoto'da gerçeklefltirilen Genel Kurul toplant›s›nda yap›lmas›n›n ard›ndan raporun Aral›k ay›nda Kopenhag'da düzenlenecek Dünya ‹klim Konferans›'nda sunulmas› bekleniyor. Sigorta flirketi yöneticileri ve iklim uzmanlar› taraf›ndan oluflturulan rapor, Geneva Association taraf›ndan konu ile ilgili olarak haz›rlanan ikinci raporu oluflturuyor. Raporda iklim de¤ifliklinin uzun dönemde ekonomiye olumsuz etkileri, sigorta sektörü ve hükümet iflbirli¤i, iklim de¤iflikli¤i riskine karfl› sektörün sunabilece¤i hizmetler gibi konular ele al›n›yor. (Kaynak: Business Insurance, 2 Temmuz 2009) Rapora iliflkin ilk duyurunun Haziran ay›nda Vergilendirme Bafll›¤› Müzakereye Aç›ld› Haziran 2009 tarihinde Türkiye ile AB aras›nda düzenlenen hükümetler aras› konferansta vergilendirme bafll›¤› müzakereye aç›ld›. 2005 y›l›ndan beri 7.si gerçeklefltirilen konferansta Türk heyetine Avrupa Birli¤i'nden Sorumlu Devlet Bakan› ve Baflmüzakereci Egemen Ba¤›fl baflkanl›k yapt›. 30 Vergilendirme bafll›¤›n›n kapanmas› için gerekli kriterler aras›nda KDV ve ÖTV' de AB'ye uyumda ilerleme kaydedilmesi, May›s 2009 tarihi itibariyle belirlenen Eylem Plan› çerçevesinde alkollü içkiler, ithal tütün ve ithal sigarada ayr›mc› vergilerin kald›r›lmas›, vergi mevzuat›n›n düzgün uygulanabilmesi için merkez ve taflra dairelerinde yeterli idari kapasitenin kurulmas› ve Avrupa Komisyonu'na vergi alan›nda kapsaml› bir biliflim sistemi oluflturulmas›na iliflkin bir strateji sunulmas› gerekiyor. (Kaynak: ‹KV-E Bülten, 29 Haziran-5 Temmuz 2009) 71 DIfi BASIN Avrupa Vatandafllar›n›n ‹klim De¤iflikli¤ine Tepkisi vrupa Komisyonu, Haziran ay›nda Eurobarometre anketinden elde edilen yan›tlar do¤rultusunda “Avrupa Vatandafllar›n›n ‹klim De¤iflikli¤ine Tepkisi” bafll›kl› bir rapor haz›rlad›. Raporda Avrupa vatandafllar›n›n iklim de¤iflikli¤i hakk›ndaki alg›lar›, bilgileri ve konuya iliflkin ald›klar› bireysel önlemler hakk›nda bulgular yer al›yor. A Buna göre Avrupal›lar›n yüzde 67'si iklim de¤iflikli¤inin ciddi bir sorun oldu¤unu, yüzde 27'si iklim de¤iflikli¤inin fazla büyütüldü¤ünü, yüzde 31'i ise konuya iliflkin yap›lacak fazla bir fley olmad›¤›n› düflünüyor. Ankette ayr›ca Avrupa vatandafllar›n›n yüzde 40'›ndan fazlas›n›n iklim de¤iflikli¤inin nedenleri ve çareleri hakk›nda fazla fikir sahibi olmad›¤› göze çarp›yor. Avrupal›lara göre dünyan›n karfl› karfl›ya oldu¤u en büyük sorunlar s›ralamas›nda iklim de¤iflikli¤i, ekonomik krizin gerisinde yer al›yor. Buna karfl›n iklim de¤iflikli¤i ile mücadelenin Avrupa ekonomisi üzerinde olumlu etki yarataca¤›na iliflkin görüfllerin ise bir önceki y›la göre artt›¤› belirtiliyor. (Kaynak: CEA, 11 A¤ustos 2009) Euro Bölgesindeki Sanayi Toparlanmaya Bafllad› vrupa Birli¤i ‹statistik Kurumu Eurostat, Euro bölgesindeki sanayi kesiminde ayl›k siparifllerin yüzde 3,1 oran›nda art›fl gösterdi¤ini ortaya koydu. Söz konusu art›fl, 2008 y›l›n›n ikinci çeyre¤inde daralmaya bafllayan 16 üyeli Euro bölgesi için olumlu bir geliflme olarak alg›land›. A Jean-Claude Trichet Avrupa Birli¤i ‹statistik Kurumu Eurostat'›n aç›klad›¤› rakamlara göre y›ll›k siparifllerdeki yüzde 25,1'lik azalmaya karfl›n ayl›k siparifllerin yüzde 3,1 oran›nda yükseldi¤i görüldü. Konuya iliflkin aç›klama yapan Avrupa Merkez Bankas› Baflkan› Jean-Claude Trichet ise krizin ard›ndan geride kalan hasar›n politika yap›c›lar taraf›ndan dikkatle de¤erlendirilmesi gerekti¤ini vurgulad›. Avrupa ekonomisinin gelece¤i hakk›nda tahmin yürüten uzmanlar ise Avrupa ekonomisinin bu y›l›n ikinci 72 yar›s›nda düzelmeye bafllayaca¤›n› büyümenin ise 2010 y›l› bafl›nda görülece¤ini öngörüyor. (Kaynak: Euractive, 26 A¤ustos 2009) Lloyd's Dublin'de Yeni Ofis Açt› loyd's ‹rlanda'n›n Dublin flehrinde yeni bir ofis açt›¤›n› duyurdu. Yeni ofisin aç›l›fl›n› yapan Lloyd's Yönetim Kurulu Baflkan› Lord Levene, Dublin'deki yeni ofisin sigorta piyasas›n›n ‹rlanda ekonomisine duydu¤u güvenin bir iflareti oldu¤unu ifade etti. L Levene, küresel krize ra¤men Lloyd's kuruluflunun ‹rlanda'daki finansal hizmetler sek- törü için umutlu oldu¤unu sözlerine ekledi. ‹çinden geçilen darbo¤aza ra¤men sigorta sektörünün f›rsatlar döneminde oldu¤una da dikkat çeken Levene, sektörün f›rsatlar› sahip oldu¤u bilgi, uzmanl›k ve giriflimcilikle baflar›ya dönüfltürmesi gerekti¤ini de vurgulad›. (Kaynak: Insurance Journal, 24 Temmuz 2009) ‹ngiliz Sigorta Sektörü Mercek Alt›na Al›nd› ngiliz Sigorta Sektörü Çal›flma Grubu (IIWG) ‹ngiliz sigorta sektörünün orta ve uzun vadede karfl›laflaca¤› zorluklara iliflkin bir rapor haz›rlad›. Sektöre yönelik engelleri araflt›rmak üzere Ekim 2008'de görevlendirilen çal›flma grubu, ‹ngiliz sigorta sektöründe görev yapan uzmanlardan olufluyor. ‹ ‹ngiliz sigorta piyasas›n›n gelecek dönemdeki rolünün de¤erlendirildi¤i raporda ortaya konan sonuçlar aras›nda finansal e¤itim arac›l›¤›yla tüketici güveninin artt›r›lmas›, risklerin daha iyi yönetilmesi için sigorta sektörü ve hükümet aras›nda iflbirli¤inin kurulmas›, ‹ngiliz sigorta piyasas›n›n rekabetçi konumunun güçlendirilmesi gerekti¤ine yer veriliyor. (Kaynak: Insurance Journal, 27 Temmuz 2009) Kyoto Sonras› Süreç Zorlu Olacak lmanya'n›n Bonn flehrinde gerçeklefltirilen iklim görüflmeleri s›ras›nda de¤erlendirmede bulunan ‹sveç ‹klim Görüflmeleri Müzakerecisi Anders Turesson, Kyoto Anlaflmas› sonras› yeni bir anlaflma imzalanmas›n›n çok zor olaca¤›na dikkat çekti. Turesson, bu süreçte zengin ve fakir ülkelerin teknoloji transferi, fon ve uyum konular›nda ortak bir paydada buluflmalar›n›n önemli oldu¤unu vurgulad›. A Avrupa Birli¤i dönem baflkanl›¤› görevini sürdüren ‹sveç'in önceli¤ini ise Avrupa Birli¤i'nin konuya iliflkin net bir tav›r ortaya koymas› oluflturuyor. Konuya iliflkin müzakere sürecinin uzun olaca¤›n› kaydeden Turesson, geliflmifl ülkelerle hedefler konusunda uyum sa¤lanmas› gerekti¤ini savundu. (Kaynak: Euractive, 20 A¤ustos 2009) 73 DIfi BASIN IAIS, Sigorta Sektöründe Menkul K›ymetlefltirmeyi ‹nceledi luslararas› Sigorta Denetleyicileri Birli¤i (IAIS), sigorta sektöründe menkul k›ymetlefltirme hakk›nda bir k›lavuz haz›rlayaca¤›n› ve 2011 y›l› itibariyle sermaye piyasalar›na yap›lacak risk transferinin denetiminde ortak standartlara iliflkin olarak tavsiyelerde bulunaca¤›n› duyurdu. U Konuya iliflkin haz›rlanan raporda IAIS, sigorta sektöründe menkul k›ymetlefltirmenin sektörde finansal istikrar ve fleffafl›¤›n sa¤lanmas› için önemli bir unsur oldu¤unu belirtiyor. Buna göre IAIS, sigorta sektöründe menkul k›ymetlefltirmeye iliflkin düzenlemelerin ulusal politikalar taraf›ndan yürütüldü¤ünü ve sonuç olarak farkl› yaklafl›mlar›n ortaya ç›kt›¤›n› vurguluyor. Zira IAIS'ye göre sigorta piyasas›n›n büyümesi için sigorta sektöründeki menkul k›ymetlefltirmede daha tutarl› bir denetim gerekiyor. (Kaynak: Business Insurance, 27 A¤ustos, 2009) Lloyd's ‹nternetteki Terörizmi ‹nceliyor loyd's taraf›ndan haz›rlanan bir makale internet üzerindeki tehditleri mercek alt›na ald›. Makalede internetin finansal ve ticari faaliyetleri çökerten bir araç olarak kullan›ld›¤›na dikkat çekiliyor. L Makalede ayr›ca birey ve ticari iflletmeleri internet üzerindeki kimlik h›rs›zl›¤› ve doland›r›c›l›k gibi suçlardan korumak üzere baz› ülkelerde al›nan önlemler yer al›yor. (Kaynak: Insurance Journal, 27 A¤ustos 2009) AB Liderleri Finansal Reform Zirvesi'nde Bir Araya Geldi liderleri, 17 Eylül 2009 tarihinde finans piyasalar›n›n durumunu görüflmek üzere Finansal Reform Zirvesi'nde bulufltu. AB'nin 27 ülkesinin devlet ve hükümet baflkanlar›n›n bir araya geldi¤i üst düzey toplant›da G-20 Zirvesi öncesi finansal piyasalarda güvenin yeniden sa¤lanmas› için ele al›nmas› gereken düzenlemeler görüflüldü. Zira toplant› öncesinde al›nmas› gereken tedbirler hakk›nda AB ülkeleri aras›nda bir fikir birli¤i sa¤lanamam›flt›. (Kaynak: Euractive, 28 A¤ustos, 2009) AB 74 Barack Obama Silvio Berlusconi OECD, Emeklilik Planlar›n›n Reformu Konusunda Uyar›da Bulundu ECD taraf›ndan haz›rlanan rapor küresel krize ra¤men hükümetlerin emeklili¤e yönelik reformlara devam etmeleri ça¤r›s›nda bulundu. OECD, artan iflsizlik ve azalan vergi gelirleri karfl›s›nda ülkelerin kurumsal ve özel emeklilik planlar› gelifltirilmesine destek vermeleri gerekti¤ini savundu. O OECD, kriz ortam›nda hükümetlerin emeklilik reformlar›n› ihmal edece¤ine yönelik endiflenin artt›¤› ve bu nedenle yaln›zca kamu emeklilik sistemine güvenmenin yanl›fl oldu¤u uyar›s›nda bulundu. Söz konusu uyar› 30 OECD üyesinde ortalama bütçe a盤›n›n ulusal gelirin yüzde 9'una ulaflmas›n›n ard›ndan geldi. OECD, ayr›ca emeklilik planlar›n›n hisse senedi piyasalar› nedeniyle olumsuz etkilendi¤ini belirterek söz konusu planlar›n yeni düzenlemeler ile risk ve kazançlara iliflkin sa¤l›kl› bilgiler ›fl›¤›nda faaliyet göstermesi gerekti¤ini savunuyor. Konuya iliflkin de¤erlendirmede bulunan OECD Genel Sekreteri Angel Gurria ise emeklilik sistemlerinin piyasa dalgalanmalar›na karfl› reforme edilmesinin hükümetleri de gelecek dönemde ekonomik ve siyasi sorunlardan uzak tutaca¤›n› ifade etti. (Kaynak: Business Insurance, 23 Haziran 2009) K›z›l Haç Raporu, Hava ile Ba¤lant›l› Afetlerde Art›fl Oldu¤unu Ortaya Koydu luslararas› K›z›l Haç Federasyonu taraf›ndan haz›rlanan rapor geçti¤imiz on y›l içerisinde 2008 y›l›n›n do¤al afetler konusunda en çok kayb›n yafland›¤› y›l oldu¤unu ortaya koydu. K›z›l Haç raporu geçti¤imiz y›l do¤al afetler sonucu hayat›n› kaybedenlerin say›s›n› 235,736 olarak aç›klad›. Rapora göre 2008 y›l›nda do¤al afetler sonucunda meydana gelen hasar miktar› 181 Milyon Dolardan fazlaya mal oldu. Raporun editörleri ise geçen 10 y›l içinde hava durumuyla ilgili felaketlerde art›fl›n teyit edildi¤ini belirtiyor. Zira rapor 1990'l› y›llarda bir y›l içerisinde yaklafl›k 200 hava ile ba¤lant›l› afet U görüldü¤ünü bu rakam›n geçen 10 y›l içerisinde ise 350'ye ulaflt›¤›n› ortaya koyuyor. Rapor ayr›ca 2008 y›l›nda 297 olarak kaydedilen hava ile ba¤lant›l› afetler say›s›n›n vahameti konusunda uyar›da bulunuyor. Uzmanlar, hava ile ba¤lant›l› afetlerin art›fl›ndaki bafll›ca nedenin iklim de¤iflikli¤i oldu¤unu belirtiyor. Rapora iliflkin de¤erlendirmede bulunan K›z›l Haç Genel Sekreteri ise sel, kurakl›k, f›rt›na gibi hava ile ba¤lant›l› afetlerin gelecek dönemde daha s›k ve hasarl› olaca¤›n› beklediklerini ifade etti. (Kaynak: Insurance Journal, 17 Haziran 2009) 75 RÖPORTAJ Bir Sosyolog Gözü ile Türkiye'de “S‹GORTA ALGISI” Gamze D‹LER TSRfiB Bas›n Reklam ve Halkla ‹liflkiler Yönetmeni ❖ TSRfiB Sigorta Sektör Araflt›rmas› sonuçlar›n› sizle paylaflt›k. Bu araflt›rma sonuçlar›n› bir sosyolog olarak nas›l de¤erlendirdiniz? Sigorta sektör araflt›rmas›na ilk bakt›¤›mda kad›nlar ve gençleri önemli bir hedef kitle olarak gördüm. Özellikle gençler risklere çok aç›k bir grup ülkemizde ve gençlerin demografik olarak nüfusa göre yo¤unlu¤u ise bir hayli önemli. Bu noktada gençlere e¤itim ve istihdam ulaflt›r›lmas›nda da bir tak›m zorluklar yaflan›yor çünkü gençler k›t kaynaklar için mücadele ediyorlar ve risk grubu alt›ndalar. Nedir bu risk grubu; sosyal güvencelerinin olup olmad›¤›, ifl bulsalar bile sosyal güvence kapsam›nda bulunup bulunmad›klar›. Kad›nlara bakarsan›z onlar içinde ayn› durum söz konusu. Kad›nlarda risk bilinci var ama sat›n alma gücü a¤›rl›kl› olarak erkeklerde ve olas› riskleri erkeklere gerekti¤i flekilde anlatamad›klar› için bu konuda da e¤itim verilmesine çok büyük ihtiyaç oldu¤unu görüyoruz. Kad›nlar›n risk bilincinin yüksek olmas› öncelikle çocuk yetifltirdikleri için, aileleri ile ilgili endifleler tafl›d›klar› için. Türk toplumunda hâlâ erkek d›flar›da, kad›n›n ise evde oldu¤u bir model var. Erkek d›flar›da para kazan›rken a¤›rl›kl› olarak ifl yerine ve arabas›na önem vererek sigortas› ile ilgili giriflimlerde bulunuyor. Daha çok kendisini yak›n ilgilendiren konular hakk›nda sigorta ihtiyac› duyuyor. Kad›n ise evde oldu¤u için o da evi eflyalar›, çocu¤u üzerinde yo¤unlafl›yor. O yüzden kad›nlar›n hayat ve sa¤l›k sigortalar› ile ilgili daha bilinçli daha hassas olduklar›n› görüyoruz. Kad›n›n 76 “Tüm sorular›m›za yan›t, tüm kap›lar› açacak 3 anahtar var, risk bilinci, güven ve sigorta ile ilgili bilgi” elinde sat›n alma gücü varsa kendi efli ve çocu¤u içinde bu tür sigortalarda etkin olabiliyor ama sat›n alma gücü yoksa bu sahalar bofl kal›yor. Öyle ise kad›nlara verilecek e¤itimler, bu ürünlerin ihtiyaç olarak önemini anlatmada ve daha sonra sat›n al›nmas›na neden olmada önemli rol oynayacakt›r. Bu arada sigorta flirketleri de kad›na yönelik bireysel sigorta ürünleri ile ilgili de¤iflik kampanyalarla sigortalanmalar›n› sa¤layabilirler. ❖ Türkiye'de 4 kifliden birinin sigortal› olmas›n› bir sosyolog olarak neye ba¤l›yorsunuz? Bu oran beni de çok düflündürdü aç›kças›, acaba Türkiye'de insanlar riskleri iyi hesaplayam›yorlar m›? Kendilerini risklere bu kadar aç›k hale nas›l getiriyorlar? Bu konuda bir bilinç eksikli¤i oldu¤u muhakkak. ‹flte bu yüzden insanlar› sigorta konusunda bilinçlendirmek ve risklere karfl› korunma bilinci gerekiyor, iflte bu yüzden örgün e¤itimde sigorta ile ilgili dersler olmas›, medyada yetiflkinlere yönelik kampanya ve çal›flmalar›n yap›lmas› bu sayede toplumda bir risk bilinci oluflturulmas› gerekiyor diye düflünüyorum. Okullarda sigorta ile ilgili ders olmas› çok önemli olmazsa olmaz bir flart. Bu konuda neler yap›labilir diye sordu¤unuz zaman bak›yorsunuz ki asl›nda insanlar sigor- taya karfl› net olarak direnmiyor. Sadece pahal› oldu¤unu düflünüyor, baz›s›nda güvensizlik oluflmufl, baz›lar› da harekete geçmiyor. Daha fazla güven duymalar›, nas›l sat›n alacaklar bunu bilmeleri, sigortan›n maliyeti nedir ve bu maliyeti ödedikleri için hangi maliyetlerden kurtulacaklar, bunu bilmeleri gerekiyor. Yani asl›nda bir bilinç yükseltilmesi gerekiyor. ❖ Sigorta yapt›rmak için harekete geçmedeki engeller ne sizce? Bu engeller nereden kaynaklan›yor? Öncelikle bu bariyerler sosyo- ekonomik statüye, kad›n erkek olufluna, meslek gruplar›na göre de¤ifliklik gösteriyor. AB sosyo- ekonomik statüdeki insanlar sigortaya daha yak›nlar, daha bilinçliler ve sat›n al›yorlar. E¤itim düzeyi de asl›nda sigorta ürünü sat›n almay› olumlu etkiliyor ama tek bafl›na yeterli de¤il. ‹nsanlar›n önemli bir bölümü kaderci yaklafl›m› benimsiyor. “Bana bir fley olmaz”, “beni böyle bir tehlike bulmaz” gibi önyarg›larla yaflan›yor. Bak›n neredeyse herkesin arabas›nda nazarl›k vard›r Türkiye'de. Ama araban›z›n trafik ve kasko sigortas› var m›? Evin d›fl›na, kap›s›na, hatta binalar›n üzerine nazarl›k as›l›r ülkemizde. Peki, evinizi, eflyalar›n›z› yang›na h›rs›zl›¤a sel basmas›na depreme vs. sigortalat›yor musunuz? Birçok riske karfl› sigortal› m›? Sa¤l›¤›n›z, hayat›n›z sigortal› m›? Bir doktora gitmeniz gerekse, bir ameliyat gerekse orada karfl›laflaca¤›n›z rakamlar› tahmin edebilirsiniz. Hayatta hiç bir fleyin garantisi yok bunu biliyoruz, her an bir s›k›nt›l› durumla karfl› karfl›ya kalabiliriz. Hal böyle iken ve bizi birçok s›k›nt›ya karfl› koruyacak bir sigorta kalkan›m›z varken neden bundan faydalanmayal›m? ‹flte ben bu yüzden “nazarl›k de¤il sigorta korur “dedim. Araflt›rman›z sonuçlar› gayet net gösteriyor ki, yafla, e¤itime, mesle¤e, cinsiyete, bölgelere göre sigortal›l›k oran› de¤ifliyor. Mesela insani ve ekonomik geliflmifllik düzeyi yüksek olan Ege bölgesine bakt›¤›m›zda insanlar›n kaybedecekleri fleyleri daha çok oldu¤u ve bu bilinçte olduklar› için sigortalanma düzeyini yüksek görüyoruz. Di¤er yandan geliflmifllik düzeyi düflük olan güneydo¤u do¤u illerine bakt›¤›m›z da ise sigortalanma oran›n› daha az görüyoruz. 77 RÖPORTAJ ❖ Kültürel yap›m›z›n içindeki unsurlar sizce sigorta yapmaya engel mi ya da sigortan›n alternatifi gibi mi görülüyorlar? Aile içi yard›mlaflmalar, imece mant›¤›, cemiyetler, hemfleri dernekleri, cemaatler vs. Belki son 5 y›la kadar ülkemizde aile içi dayan›flma evet çok güçlüydü. Hemflerilik dayan›flmas› ve bu network de çok anlaml›yd›. Ancak bugün bakt›¤›m›zda aile içi iliflkilerde, hemflehri derneklerinde de bu iliflkilerin çözüldü¤ünü, oralarda da zay›flamalar oldu¤unu görüyoruz. Asl›nda ülkemizde insanlar›m›z›n anlamas› gereken; “ben bir birey olarak kendi hayat›mla ilgili bir fleyler yapmal›, sorumlu olmak, garanti sa¤lamal›y›m, düflünmek zorunday›m” Riskleri kendim ve çekirdek aile için ben öngörmeliyim. Bunu dememiz flart. Geliflmifl ülkeler bu bilinç düzeyindeler. ❖ E¤itimin sigortaya katk›s› hakk›nda ne düflünüyorsunuz? ‹lkokullardan itibaren verilen e¤itim içerisinde sigortan›n yer almas› gerekti¤ine inan›yorum. Asl›nda çocuk yafllardan itibaren verilmesi gerekli bir e¤itim unsuru risklere karfl› insan›n kendini korumas› bilinci. Bu bilincin verilmesi ile zaten sigorta da bunun bir parças› olarak kendini gösterecek. ‹lkokuldan itibaren bunlar ders olarak müfredatta olmal› muhakkak. ❖ Akademik ve sosyal çevrenizde sigortaya bak›fl nas›l de¤erlendiriyorsunuz? Ben sa¤l›k, hayat, her türlü sigortas› olan biriyim. Sigorta hayat›mda olmazsa olmaz bir flart. Size bir örnek vermek istiyorum. Yak›n zamanlarda yine bir seyahat, için yurt d›fl›na ç›k›yoruz. Tabi sigortam› yapt›rd›m. Zor bir co¤rafyaya gidiyorduk. Ama sonra bakt›m ki grupta benden baflka hiç bir arkadafl›m sigorta yapt›rmam›fl ve bana “sende her fleyi çok ciddiye al›yorsun” dediler. Bu gruptaki herkes de yüksek e¤itimli insanlard›. Demek ki bunun sadece e¤itimle ya da maddi olanaklarla ilgisi yok. Benim gözlemledi¤im bir fley Türkiye'de herkes çok rahat risk 78 alabiliyor. Araba kullan›rken de çok risk al›yorlar, hatal› sollama, k›rm›z› ›fl›kta geçme, h›z s›n›r›n› aflma, alkollü araba kullanma bunlar›n hepsi memleketimizde her gün rastlad›¤›m›z ve neredeyse ola¤an bakt›¤›m›z haller. Bunlar›n hepsi de kiflinin risk alarak yapt›¤› davran›fllar de¤il midir? Kendisi içinde risk, karfl›s›ndaki içinde risk. Dolay›s› ile Türkiye 'deki e¤itimde risk bilincini afl›lamam›z gerekiyor. Neden bu tarzda bir davran›fl gösteriyoruz? Bunun kökeninde ne oldu¤unu anlamak için hem antropolojik, hem sosyolojik hem de psikolojik derinlemesine bir araflt›rma yapmak gerekiyor. Bugüne kadar bu anlamda yap›lm›fl bir çal›flma yok. Dolay›s› ile bilimsel olarak bunu aç›klayam›yoruz. Ama bu davran›fl modeline çok s›k rastl›yoruz ülkemizde. Ancak bu üzerinde düflünülmesi gereken bir konu. Kadercilik, ticaret hayat›, kapitalizm ülkemizin tarihi geliflimi buna etken diye düflünüyorum. Osmanl› döneminde Türkler daha çok memur olarak çal›fl›yorlard›, ya da topra¤a ba¤l› bir yaflam vard›. Ticaret hayat› daha çok az›nl›klar›n elinde idi. Tar›mdaki riskler güçlü bir aile networku ile paylafl›l›yordu. Ama kentleflme ile birlikte birey olarak risklere karfl› kendini koruma bilinci yavafl yavafl ortaya ç›k›yor. ‹flte bu da yetersiz görüyorsunuz. Asl›nda bu tamamen kent hayat›na geçifl ile ilgili bir süreç. Sigortas›zl›k da bunun bir uzant›s› sonuç… Türkiye çok h›zl› bir geliflim geçiriyor. Bazen de trajik olaylar›n nsanlar üzercinde bilinçlendirici etkileri ortaya ç›k›yor. Depremle bunu yaflad›k. Son dönem ise ekonomik kriz ile e¤itim sigortalar›, iflsizlik sigortalar› gibi ürünlere olan ilginin nas›l artt›¤›na hepimiz tan›¤›z. ❖ Sigorta olgusu ihtiyaç listenizde nerede? Ben sigortadan asla vazgeçmem. ‹htiyaç listemin en bafllar›ndad›r sigorta. Bir k›s›nt› yapmam gerekse belki k›yafetimden, belki d›flar›da yiyece¤im yemekten vazgeçerim ama sigortadan vazgeçmeyi, ertelemeyi asla düflünmem. Çok zor koflullara düfltü¤üm zaman bile sa¤l›k hayat ZDS gibi sigortalardan asla vazgeçmem. Bana göre sigortadan tasarruf r. D . f o r P r e f ü l i N Nadrilr›? Kim edilemez. Benim yaklafl›m›m bu. E¤er buradan tasarruf ederseniz kendinizi daha büyük maliyetlere riskler aç›yorsunuz demektir. Ben asla feda etmem. ❖ Gençlerin sigortaya bak›fl›n› nas›l buluyorsunuz? Daha ilgili olmalar› için neler yap›labilir sizce? Üniversite gençli¤ine seminerlerle ulafl›labilir. Bir kere onlar› oldukça riskli bir gelecek bekliyor. Bu sadece ekonomik krizlerle ba¤lant›l› de¤il. Dünya gittikçe kaynaklar› bak›m›ndan k›tlafl›yor. Bu k›t kaynaklarla sürülecek bir yaflamda risk bilincinin önemi bence daha da çok art›yor. Bu konu çeflitli yar›flmalar, seminerler, onlar›n bizzat ilgilenecekleri projelerle sa¤lanabilir. Sigorta ürünlerini tan›tmak bence çok önemli. Hangi sigorta türleri, hangi ürünler oldu¤u konusunda insanlar›m›z bilgisiz. Bence tüm sorular›m›za yan›t, tüm kap›lar› açacak 3 anahtar var, risk bilinci, güven ve sigorta ile ilgili bilgi. Narl› Lisans e¤itimini Ortado¤u Teknik Üniversitesi Fen ve Edebiyat Fakültesi E¤itim Bölümü'nde (Felsefe Major, Sosyoloji Minor) Bölüm birincisi olarak tamamlam›flt›r. 1983 y›l›nda Devlet bursu ile Malezya'da University Sains Malezya Üniversitesi'nde Siyaset Sosyolojisi dal›nda bafllad›¤› doktora e¤itimini 1987 y›l›nda tamamlam›flt›r. 1995 y›l›nda doçentli¤e, 2001 y›l›nda profesörlü¤e yükseltilmifltir. Narl› 1987-2001 y›llar› aras›nda Marmara Üniversitesi Uluslararas› ‹liflkiler Bölümü'nde ve Kamu Yönetimi Bölümü'nde Bahçeflehir Üniversitesi rektör yard›mc›s› olarak (2005 Eylül-2006 Eylül) görev yapm›fl, halen Bahçeflehir Üniversite'nde Sosyoloji Bölümü ve Akdeniz Araflt›rmalar› baflkan› ve Bahçeflehir Üniversitesi Sosyoloji Anabilim Dal› Baflkan› olarak görev yapmaktad›r. Ayr›ca Kadir Has Üniversitesi ‹letiflim Fakültesi'nde 2003 y›l›nda kurucu dekan, Marmara Üniversitesi Sosyoloji Bölümü'nün de kurucu baflkan olarak görev yapm›flt›r. Marmara Üniversitesi'nde Ortado¤u Enstitüsü'nde de yönetici olarak görev alm›fl, ders vermifl ve yüksek lisans/doktora tezleri yönetmifltir. Verdi¤i yüksek lisans ve doktora dersleri Ortado¤u'da insan hareketlili¤i, sosyal de¤iflim ve siyasi hareketler konular›na odaklanm›flt›r. Marmara Üniversitesi Ortado¤u ve ‹slam Ülkeleri Enstitüsü Yönetim Kurulu Üyesidir. Narl›'n›n araflt›rma konular›, sosyal-cinsiyet, ‹slamc› hareketler, göç, medyan›n anlaflmazl›klar›n çözümündeki rolü, ve asker-sivil iliflkileri konular›n› kapsar. AB ülkelerindeki araflt›rma kurumlar› ile yo¤un iflbirli¤i içinde çal›flmalar›n› yürütmektedir. ABD'nin sayg›n burslar›ndan Eisenhower fellowship bursunu 1993 y›l›nda kazanarak ABD'de çal›flmalar yürütmüfltür. Asker sivil iliflkileri üzerine yap›lan araflt›rma için Maryland Üniversitesi'nde Temmuz-Ekim 2007 tarihlerinde üç ayl›k bir çal›flma gerçeklefltirmifltir. Son y›llarda yürüttü¤ü araflt›rmalar, “Türk Sinemas› ve Kentleflme”, “Balkanlar'da Yasad›fl› ‹nsan Hareketlili¤i” ve “AB ile Uyum Sürecinde Türkiye'de ‹yi Yönetiflim” konular›n› kapsamaktad›r. Narl›'n›n MERIA Journal ve Turkish Studies gibi dergilerle çok say›da uluslararas› kitapta yay›nlanm›fl makaleleri vard›r. D›fliflleri Bakanl›¤› Stratejik Araflt›rmalar Merkezi'nin yay›nlad›¤› Perceptions Dergisinin Editörler Kurulu'nda görevlidir ve Ortado¤u ve Balkan Araflt›rmalar› Vakf› Dan›flma Kurulu üyesidir. Uluslararas› Stratejik Araflt›rmalar Enstitüsü üyesi. Essen Üniversitesi Türkiye Araflt›rmalar Merkezi ve di¤er birçok uluslararas› bilimsel vak›f ve araflt›rma kurulufllar›yla bilimsel çal›flmalar yürütmüfltür. 79