egzersizde-kas-fizyolojisi [Uyumluluk Modu]
Transkript
egzersizde-kas-fizyolojisi [Uyumluluk Modu]
EGZERSİZE KAS SİSTEMİNİN YANITI Prof. Dr. Fadıl ÖZYENER EGZERSİZ SIRASINDAKİ DAYANIKLILIĞIMIZ VE SÜRATİMİZ BÜYÜK ORANDA KASLARIMIZIN ENERJİ VE GÜÇ ÜRETEBİLME YETENEĞİNE BAĞLIDIR. KAS KASILMASI • • • • • MOTOR UYARI ACh SALINIMI KALSİYUM’UN ROLÜ ATP’NİN ROLÜ KAYAN FİLAMENTLER KURAMI Nöromusküler kavşak sinaps çukuru sinaps aralığı (sinaptik yarık) subnöral kıvrımlar İskelet Kasında Motor Birim Bir tek motor nöron veya sinir lifi ile bunun innerve ettiği tüm kas lifleri birlikte motor birimi oluştururlar. Bir motor birimde ortalama 100-150 kas lifinin bulunduğu kabul edilir. Kasın güç, enerji, hız gibi özellikleri kası oluşturan liflerce belirlenir. KAS LİFİ SINIFLAMASI TİP IIB TİP IIA TİP I Yavaş Oksidatif Hızlı OksGlikolitik Hızlı Glikolitik (Tip I) (Tip IIa) (Tip IIb) en küçük orta çap en büyük ince aksonlar orta kalın aksonlar yavaş daha hızlı en hızlı fakir zengin en zengin Kapil/Mito/Miyog çok yoğun yoğun az sayıda Hücresel solunum aerobik her ikiside anaerobik ilk daha sonra son KAS LİFİ TİPİ Lif çapı İnnervasyon (sinirlenmesi) ATP hidroliz hızı Glikojen deposu Egde kasılma sırası Öncelik aldığı egzersiz tipleri uzun mesafe, yürüme, orta postür desteği mesafe egz. kısa mesafe, atma, atlama KAS LİF DAĞILIMI ATLETİK BAŞARININ BELİRLEYİCİSİ MİDİR ? ERKEK VE KADIN ATLETLERDE DEĞİŞİK KASLARDA KAS LİFİ DAĞILIMI VE KESİT ALANI K AS C İNS İYE T YAV AŞ K ASIL AN (%) H IZL I K ASIL AN (%) YAV AŞ K ASIL AN ALAN H IZL I K ASIL AN ALAN SP RİN TER GAS TRO K NEMİUS E K 24 27 76 73 5 878 3 752 6 034 3 930 MES AF EC İ GAS TRO K NEMİUS E K 79 69 21 31 8 342 4 441 6 485 4 128 B İS İK LE TÇ İ VAS TUS LA TE R E K 57 51 43 49 6 333 5 487 6 116 5 216 HAL TER C İ GAS TRO K NEMİUS E 44 53 56 47 5 060 5 010 8 910 8 450 GÜLL EC İ GAS TRO K NEMİUS E 38 62 6 367 6 441 VAS TUS GAS TRO E K 47 52 53 48 4 722 3 510 4 709 3 141 SEDAN TER DÜNYA ŞAMPİYONU MARATONCULARIN GASTROKNEMİUS KASLARI % 93 VE ÜZERİNDE YAVAŞ KASILAN KAS LİFİNE SAHİPKEN DÜNYA ŞAMPİYONU OLAN SPRİNTERLER İÇİN BU ORAN ≤ % 25 DİR. KASLARDA GÜÇ OLUŞUMU ÜZERİNDE ETKİLİ OLAN DİĞER ÖĞELER • • • • ETKİNLEŞEN MOTOR BİRİMİN TİPİ ETKİNLEŞEN MOTOR BİRİM SAYISI KASIN BÜYÜKLÜĞÜ KASILMADAN ÖNCE KASIN BAŞLANGIÇ UZUNLUĞU • EKLEM AÇISI • OLUŞAN KÖPRÜ SAYISI • KASIN HAREKET HIZI KASIN BOYU KÖPRÜ SAYISI EKLEM AÇISI KUVVET • MAKSİMAL KUVVETİN ORTAYA ÇIKTIĞI OPTİMAL KAS UZUNLUĞU NEDİR ? • DİNLENİM UZUNLUĞUNDAN %20 DAHA UZUN HALE GERDİRİLDİĞİ UZUNLUKTUR • KAS %20 DAHA UZUN VEYA KISA UZUNLUĞA GERDİRİLDİĞİNDE MAKSİMAL KUVVET NASIL DEĞİŞİR ? • HER İKİ DURUMDA DA MAKSİMAL KUVVETİN ALTINDA DEĞERLER ELDE EDİLİR KASI GEREREK KASILMA ÖNCESİ UZUNLUĞUNDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER KASIN ELASTİK POTANSİYEL ENERJİ DEPOLAMASINI SAĞLAR. Kasılma Tipleri • Statik –İzometrik • Dinamik –Konsantrik • İzotonik • İzokinetik –Eksentrik KASIN HAREKET HIZI • KONSENTRİK (KASIN BOYUNUN KISALDIĞI) HAREKETTE MAKSİMAL KASILMA GÜCÜ HAREKET HIZINDAKİ ARTIŞLA DÜŞER. • EKSENTRİK (KASIN BOYUNUN UZADIĞI) HAREKETTE İSE HAREKET HIZINDAKİ ARTIŞ MAKSİMAL KUVVETTE DÜŞÜŞE NEDEN OLMAZ. TAM TERSİNE GÜÇ ARTAR VEYA EN AZINDAN KORUNUR. ANTRENMANA NÖROMUSKULER YANIT • NÖRAL DEĞİŞİM • KAS KİTLESİ HİPERTROFİ HİPERPLAZİ • KAS LİF TİP DEĞİŞİMİ • ENZİMATİK DEĞİŞİKLİKLER • MİTOKONDRİ DEĞİŞİMLERİ • KAPİLLER DEĞİŞİM NÖRAL ADAPTASYON VE HİPERTROFİ Kasın histolojik yapısında değişiklik olmadan kuvvetinde artış olabilir mi ? Kasın kitlesinde büyüme olmaksızın kuvvetinde artış sağlanabilir. • Kuvvet nöral adaptasyon olmadan gelişebilir mi? – Kasın histolojik yapısında değişiklik olmasa da kuvvette gelişme sağlanır, ancak nöral adaptasyon olmaz ise kuvvette gelişim sağlamak olanaksızdır. – Bu yüzden kuvvet sadece kasın bir özelliğidir yerine kuvvet motor sistemin bir özelliğidir demek daha doğrudur. HİPERTROFİ VE HİPERPLAZİ • KAS LİF SAYISI DOĞUMDA BELİRLENMİŞTİR VE YAŞAM BOYU BENZERDİR ? • DİRENÇ ÇALIŞMALARI İLE KAS LİFİNİN KESİT ALANI BÜYÜR (HİPERTROFİ) • OPTİMAL BİR DEĞERE ULAŞTIŞTIĞINDA İSE LİF BÖLÜNÜR VE DOLAYISİYLE LİF SAYISINDA BİR ARTIŞ OLUR (HİPERPLAZİ) Kas atrofisi Kasın total kitlesinin (hücre çaplarında küçülme) azalmasıdır. Kaslar kullanılmaz ya da ancak çok zayıf kasılmalar için kullanılırsa atrofi meydana gelir. kasta denervasyon sonucu da atrofi gelişebilir. Yaralanmalar veya ameliyatlar sonrası oluşan kas atrofisinin 3:1 oranına göre iyileşeceği büyük ölçüde kabul edilmektedir. Bu kaçırılan bir antrenman haftasından sonra aynı düzeye geri dönebilmek için 3 haftanın gerektiği anlamına gelir. KAS LİFİ TİP DEĞİŞİMİ • Yavaş kasılan –hızlı kasılan lif olarak ele alınırsa değişim yoktur. • Değişim tip IIa ile IIb arasındadır. • Dayanıklılığa dönük çalışmalarda motor birim IIB’ler IIa’ya dönüşürken sürate dönük olanlarda tersi gözlenir. • Değişim maksimum %20 kadardır. 16 HAFTALIK KUVVET ANTRENMANI İLE KASIN; •KİTLESİNDE %18 •PROTEİN MİKTARINDA %17 •RNA MİKTARINDA %26 •KUVVETİNDE %66 ARTIŞ SAĞLANABİLİR Egzersize yeni başlayan sedanterler için temel ilkeler • Haftada 3 gün, en az 40- 60 dak, maksimun gücün zorlandığı kuvvet egzersizleri (sprint, ağırlık, atma, atlama gibi) Nbzmaks=220–yaş (-10) KAS YAPISI VE KAS KİTLESİ