AH AP TEKNOLOJ S TAB EK L OYMA
Transkript
AH AP TEKNOLOJ S TAB EK L OYMA
M LLÎ E T.C. T M BAKANLI I MEGEP (MESLEK E T M VE Ö RET M S STEM N N GÜÇLEND R LMES PROJES ) AH AP TEKNOLOJ S TAB EK L OYMA ANKARA 2007 Milli E itim Bakanl taraf ndan geli tirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Ba kanl n n 02.06.2006 tarih ve 269 say l Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik E itim Okul ve Kurumlar nda kademeli olarak yayg nla t r lan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve ö retim programlar nda amaçlanan mesleki yeterlikleri kazand rmaya yönelik geli tirilmi ö retim materyalleridir (Ders Notlar d r). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazand rmak ve bireysel ö renmeye rehberlik etmek amac yla ö renme materyali olarak haz rlanm , denenmek ve geli tirilmek üzere Mesleki ve Teknik E itim Okul ve Kurumlar nda uygulanmaya ba lanm t r. Modüller teknolojik geli melere paralel olarak, amaçlanan yeterli i kazand rmak ko ulu ile e itim ö retim s ras nda geli tirilebilir ve yap lan de i iklikler Bakanl kta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yayg n e itim kurumlar , i letmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ula labilirler. Bas lm modüller, e itim kurumlar nda ö rencilere ücretsiz olarak da t l r. Modüller hiçbir ekilde ticari amaçla kullan lamaz ve ücret kar l sat lamaz. nda Ç NDEK LER AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................ii G R ....................................................................................................................................... 1 1. NSAN F GÜRÜ OLU TURMA ........................................................................................ 3 1.1. Oran ve Orant ............................................................................................................... 3 1.1.1. Tan m .................................................................................................................... 3 1.1.2. Önemi .................................................................................................................... 3 1.2. Oyma Yap m na Uygun A açlar................................................................................... 8 1.2.1. Yumu ak Dokulu A açlar ..................................................................................... 8 1.2.2. Sert Dokulu A açlar .............................................................................................. 8 UYGULAMA FAAL YET .............................................................................................. 11 ÖLÇME VE DE ERLEND RME .................................................................................... 13 Ö RENME FAAL YET – 2 ................................................................................................. 16 2. HAYVAN F GÜRÜ OLU TURMA................................................................................. 16 2.1. Hayvan Figürü Çizme ve ekil Olu turma ................................................................. 16 UYGULAMA FAAL YET .............................................................................................. 19 ÖLÇME VE DE ERLEND RME .................................................................................... 24 Ö RENME FAAL YET – 3 ................................................................................................. 27 3. NEBAT F GÜRÜ OLU TURMA..................................................................................... 27 3.1. Nebat Figürü Çizme ve ekil Olu turma .................................................................... 27 UYGULAMA FAAL YET .............................................................................................. 30 ÖLÇME VE DE ERLEND RME .................................................................................... 34 Ö RENME FAAL YET – 4 ................................................................................................. 37 4. META F GÜRÜ OLU TURMA....................................................................................... 37 4.1. Meta Figürü Çizme ve ekil Olu turma...................................................................... 37 UYGULAMA FAAL YET .............................................................................................. 41 ÖLÇME VE DE ERLEND RME .................................................................................... 46 MODÜL DE ERLEND RME .............................................................................................. 49 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 51 KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 53 i AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR MODÜLÜN KODU 215ESB099 ALAN DAL / MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI Ah ap Teknolojisi Ah ap Süsleme Tabii ekil Oyma Ah ap süsleme amc yla, ah ap üzerine insan, hayvan, nebat ve meta figürü oyma tekniklerinin uygulamayla anlat ld ö renme materyalidir. 40/32(+40/32 tekrar uygulama süresi) SÜRE ÖN KO UL YETERL K MODÜLÜN AMACI E TM Ö RET M ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇMEVE DE ERLEND RME Tabii ekil oymas yapmak Genel Amaç Uygun ortam sa land nda, bu modülle; düzgün, ölçüsünde, tekni ine uygun olarak istenilen standartlarda Tabii ekil oyma yapabileceksiniz. Amaçlar 1. Düzgün, ölçüsünde, kurallara uygun bir ekilde insan figürü oyma i lemi yapabileceksiniz. 2. Düzgün, ölçüsünde, kurallara uygun bir ekilde hayvan figürü oyma i lemi yapabileceksiniz. 3. Düzgün, ölçüsünde, kurallara uygun bir ekilde nebat figürü oyma i lemi yapabileceksiniz. 4. Düzgün, ölçüsünde, kurallara uygun bir ekilde meta figürü oyma i lemi yapabileceksiniz. erit testere, kal nl k, planya, dikey delik, el dekupaj, el freze makineleri, ölçme ve markalama aletleri, i parças , sa l kl çal ma ortam , oyma kalemleri, oyma b çaklar , z mpara. Modülün içinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen ölçme araçlar ile kazand n z bilgi ve becerileri ölçerek kendi kendinizi de erlendireceksiniz. Ö retmen, modül sonunda size ölçme arac uygulayarak modül uygulamalar ile kazand n z bilgi ve becerileri ölçerek de erlendirecektir. ii G R G R Sevgili Ö renci, Ah ap teknolojisi alan i levsel de erleri ile mekânlar n kullan l n , estetik de eriyle de ya ad m z ve çal t m z mekânlar n s cak, sevimli ve renkli bir ortam hâline gelmesini sa lar. Bu alan sanat ve tekni i birle tirerek ürünü ortaya ç kar r. Alanda ah ap ve ah ap ürünleriyle birlikte boya, vernik, renk, cam, plastik, çelik ve metal gibi gereçler de kullan lmaktad r. Bu alan n sa lad istihdam olanaklar , mevcut ve potansiyel olarak sahip oldu u katma de er yaratma gücüyle, ülkemizin önemli faaliyet sektörlerinden birisidir. Ah ap teknolojisinin geli mi oldu u ülkemizde gerek yurt içi gerekse yurt d nda giderek artan ihtiyaçlar kar lamada ah ap süslemecili i önemli katk lar sa lamaktad r. Tabii ekil oyma ah ap süsleme dal n n vazgeçilemez bir parças d r. Özellikle el becerisinin sanatla bütünle ti i ender uygulama alanlar ndan birisidir. Her türlü insan, hayvan, bitki ve meta figürlerinin s n rs z bir ekilde ekillendirilebilece i bu modül ile diledi iniz figürleri yapabileceksiniz. Tabii ekil oyma yap m esnas nda figürlerin, hangi malzemelerden yap ld basamaklar n ve oran, orant y ö renerek uygulamas n yapabileceksiniz. 1 n , üretim 2 Ö RENME FAAL YET – 1 Ö RENME FAAL YET –1 AMAÇ Bu faaliyette verilen bilgiler do rultusunda düzgün, ölçüsünde, kurallara uygun bir ekilde insan figürü oyma i lemi yapabileceksiniz. ARA TIRMA Bu faaliyet öncesinde yapman z gereken öncelikli ara t rmalar unlard r: Tabii ekil oyma yapan i letmelerde insan figürü oyma tekniklerini inceleyiniz. Tabii ekil oyma yapan ki i ve firmalardan katalog temin ederek inceleyiniz. nternet ortam nda tabii ekil oyma hakk nda bilgi edininiz. 1. NSAN F GÜRÜ OLU TURMA 1.1. Oran ve Orant 1.1.1. Tan m Alt n oran, do ada say s z canl n n ve cans z n eklinde ve yap s nda bulunan orand r. Bir dikdörtgenin boyunun enine olan "en estetik" oran diye de tan mland olmu tur. En az iki oran n e itli ine orant denir. 1.1.2. Önemi Eski M s rl lar ve Yunanl lar taraf ndan ke fedilmi , mimaride ve sanatta kullan lm t r. Göze çok ho gelen bir orand r. Alt n Oran; CB / AC = AB / CB = 1.618; bu oran n de eri her ölçü için 1.618 dir. Bir do ru parças n n (AB) alt n orana uygun biçimde iki parçaya bölünmesi gerekti inde, bu do ru öyle bir noktadan (C) bölünmelidir ki, küçük parçan n (AC) büyük parçaya (CB) oran , büyük parçan n (CB) bütün do ruya (AB)oran na e it olsun. Alt n Oran, pi ( ) gibi irrasyonel bir say d r ve ondal k sistemde yaz l ; 1.618033988749894... dür (noktadan sonraki ilk 15 basamak). Bu oran n k saca gösterimi: [1 + sqr(5)]/2 olur. sqr (5), be in karekökünü göstermektedir. 3 Alt n oran n ifade edilmesi için kullan lan sembol, PHI yani 'dir. Tarihçe Alt n oran, matematikte ve fiziksel evrende ezelden beri var olmas na ra men, insanlar taraf ndan ne zaman ke fedildi ine ve kullan lmaya ba land na dair kesin bir bilgi mevcut de ildir. Tarih boyunca birçok defa yeniden ke fedilmi olma olas l kuvvetlidir. Euclid (M.Ö. 365 – M.Ö. 300), "Elementler" adl tezinde, bir do ruyu 0.6180399... noktas ndan bölmekten bahsetmi ve bunu, bir do ruyu ekstrem ve önemli oranda bölmek diye adland rm t r. M s rl lar Keops Piramidi'nin tasar m nda hem pi hem de phi oran n kullanm lard r. Yunanl lar, Parthenon'un tüm tasar m n Alt n orana dayand rm lard r. Bu oran, ünlü Yunanl heykelt ra Phidias taraf ndan da kullan lm t r. Leonardo Fibonacci ad ndaki talyan matematikçi, ad yla an lan nümerik serinin ola anüstü özelliklerini ke fetmi tir fakat bunun alt n oranile ili kisini kavray p kavramad bilinmemektedir. Leonardo da Vinci, 1509'da Luca Pacioli'nin yay mlad lâhi Oran adl bir çal mas na resimler vermi tir. Bu kitapta Leonardo Leonardo da Vinci taraf ndan yap lm Five Platonic Solids (Be Platonik Cisim) adl resimler bulunmaktad r. Bunlar bir küp, bir Tetrahedron, bir Dodekahedron, bir Oktahedron ve bir Ikosahedronun resimleridir. Alt n oran n Latince kar l n ilk kullanan muhtemelen Leonardo da Vinci 'dir. Rönesans sanatç lar alt n oran tablolar nda ve heykellerinde denge ve güzelli i elde etmek amac yla s kl kla kullanm lard r. Örne in Leonardo da Vinci, Son Yemek adl tablosunda, sa'n n ve havarilerin oturdu u masan n boyutlar ndan, arkadaki duvar ve pencerelere kadar alt n oran uygulam t r. Güne etraf ndaki gezegenlerin yörüngelerinin eliptik yap s n ke feden Johannes Kepler (1571-1630), alt n oran u ekilde belirtmi tir: "Geometrinin iki büyük hazinesi vard r; biri Pythagoras' n teoremi, di eri, bir do runun alt n orana göre bölünmesidir." Alt n oran, bir say n n insanl k, bilim ve sanat tarihinde oynad inan lmaz bir roldür. Phi, evren ve ya am anlama konusunda bizlere yeni kap lar açmaya devam etmektedir. 1970'lerde Roger Penrose, o güne kadar imkans z oldu u dü ünülen, "yüzeylerin be li simetri ile katlanmas "n alt n oran sayesinde bulmu tur. açt Bu oran n alt n oran diye adland r lmas , daha derin güzellik anlay lar na yeni kap lar ndan dolay belki do ru bir karar olmu tur. Fibonacci Say lar ve Alt n Oran Fibonacci say lar (1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233, 377, 610, 987, 1597, 2584, 4181, 6765... eklinde devam eder) ile alt n oran aras nda ilginç bir ili ki vard r. Dizideki ard k iki say n n oran , say lar büyüdükçe alt n orana yakla r. 4 Fibonacci ard klar , alt n oran ili kisi yorumlamas d r. Birçok bitki filizlendi inde, önce bir adet yaprak verir. Bir süre sonra bir yaprak daha açar, sonra iki tane daha... Sonra üç, be , sekiz, on üç, yirmi bir, otuz dört, vs. Pek çok bitki büyüme prensibi olarak kendisine Fibonacci ard n seçmi tir. Yine birçok bitki, dallanma s ras nda Fibonacci say lar n izler: E er bir bitkiyi dikkatle incelerseniz fark edersiniz ki yapraklar, hiçbir yaprak alttakini kapatmayacak ekilde dizilmi tir. Bu da demektir ki, her bir yaprak güne n e it bir ekilde payla yor ve ya mur damlalar bitkinin her bir yapra na de ebiliyor. Bir bitkinin sap ndaki yapraklar nda, bir a ac n dallar n n üzerinde hemen her zaman Fibonacci say lar bulursunuz. E er yapraklardan biri ba lang ç noktas olarak al n rsa ve bundan ba layarak, a a ya ya da yukar ya do ru, ba lang ç noktas n n tam üstünde veya alt nda bir yaprak buluncaya kadar yapraklar say l rsa bulunan yaprak say s farkl bitkiler için de i ik olacakt r ama her zaman bir Fibonacci say s d r. Alt n Oran n Elde Edilmesi Alt n oran anlatman n en iyi yollar ndan biri i e bir kare ile ba lamakt r. Bir kareyi tam ortas ndan iki e it dikdörtgen olu turacak ekilde bölelim. Dikdörtgenlerin ortak kenar n n, karenin taban n kesti i noktaya pergelimizi koyal m. Pergelimizi öyle açal m ki çizece imiz daire, karenin kar kö esine de sin yani yar çap bir dikdörtgenin kö egeni olsun. 5 Sonra karenin taban n , çizdi imiz daireyle kesi ene kadar uzatal m. Yeni ç kan ekli bir dikdörtgene tamamlad dikdörtgen elde etmi olaca z. m zda, karenin yan nda yeni bir te bu yeni dikdörtgenin taban uzunlu unun (B) karenin taban uzunlu una (A) oran alt n orand r. Karenin taban uzunlu unun (A) büyük dikdörtgenin taban uzunlu una (C) oran da alt n orand r. A / B = 1.6180339 = Alt n Oran C / A = 1.6180339 = Alt n Oran Elde etti imiz bu dikdörtgen ise bir alt n dikdörtgendir. Çünkü k sa kenar n n, uzun kenar na oran 1.618 dir, yani alt n orand r. 6 Art k bu dikdörtgenden her bir kare ç kard olacakt r. 7 m zda elimizde kalan bir alt n dikdörtgen çinden defalarca kareler ç kard m z bu alt n dikdörtgenin karelerinin uzunluklar n yar çap alan bir çember parças n her karenin içine çizersek, bir alt n elde ederiz. Alt n spiral, birçok canl ve cans z varl n biçimini ve yap ta n olu Buna örnek olarak ayçiçe i bitkisini gösterebiliriz. Ayçiçe inin çekirdekleri alt n oran eden bir spiral olu turacak ekilde dizilir. kenar spiral turur. takip 1.2. Oyma Yap m na Uygun A açlar 1.2.1. Yumu ak Dokulu A açlar Çam, sedir, ladin, kavak, hlamur gibi yumu ak dokulu a açlar özellikle hediyelik ve ve çal an süs e yas türünde oyma i lerinde i lenmesi kolay oldu u, kolay ekil ald yormad için tercih edilir. 1.2.2. Sert Dokulu A açlar Maun, tik, abanoz, gül, me e, kay n, ceviz, kiraz, di budak, karaa aç, elma, armut gibi sert dokulu a açlar i lenmesi zor ancak özellikleri ve güzellikleri aç s ndan mobilya sektöründe çok tercih edilen a açlard r. Özellikle oymal mobilyalarda bu a açlar n üzerine figürler i lenir, i çili i zor ama kal c l ve gösteri i güzeldir. Hayal gücümüzün, fiziki imkân ve kabiliyetlerimizin el verdi i ölçüde kendimizi ifade etmenin, duygular m z anlatman n bir yoludur ah ap oymac l . Ormanda büyüyen bir a ac n kesildikten sonra bitti i dü ünülen hayat , yeniden ba lar ah ap oymac l sanat ile. Ah ab i lerken ona dokundu umuzda hissetti imiz s cakl k, i lenirken ç kard sesler ve kokusu ile hala canl oldu unu bile hissedebilirsiniz. Tabii ekil oyman n yap labilmesi için normal oyma kalemlerinin(Resim 1.1) yan s ra küçük boyutlu oyma kalemleri (Resim 1.2) ve de i ik a z yap s na sahip b çaklar(Resim 1.3) ile maket b çaklar ndan(Resim 1.4) faydalan l r. 8 Resim 1. 1: Oyma kalemleri Resim 1. 2:Küçük el oyma kalemleri Resim 1. 3:De i ik a z yap s na sahip b çaklar Resim 1. 4:Maket b çaklar Tabii ekil oymada kullan lan bu el aletlerinin yap s n , özelliklerini, kullan m ve bileme ekillerini daha önceki modüllerde ö renmi tiniz. Bu oymac l k çe idi özellikle bizim toplumumuzda mobilya süslemecili inde pek yer almam t r, daha ziyade heykelt ra ç l kta (Resim 1.6) ve tablo eklinde (Resim 1.5) yer bulmu tur. Bu oyma çe idinde genellikle i lemesi kolay olsun diye yumu ak dokulu a açlar tercih edilir. 9 Resim 1. 5 Oyma Tasviri Resim 1. 6 Oyma Tasviri Günümüzde de oymac ustalar insan, hayvan ve meta figürlerini genelde tablo olarak çal yor özellikle insan figürlerini mobilya süslemecili inde kullanm yor, genelde bitki figürlerinden faydalan yorlar. Resim 1. 7:Mohaç sava (Budin Kalesi) oyma tasvir 10 UYGULAMAFAAL FAALYET YET UYGULAMA nsan Figürü Oyma uygulamas yap n z. lem Basamaklar Öneriler Yapaca n z i e uygun figürü belirleyiniz ve uygun i parças n seçiniz. Seçti iniz figüre ve yapaca n z i e uygun i parças seçiniz. Markalama yerlerine göre yontma, oyma i lemini yap n z. Belirledi iniz yerlere uygun a z yap s nda b çak kullan n z. 11 Daima keskin alet kullan n z. Daima dikkatli çal n z. Çal man z kontrol ederek dikkatli yap n z. Çal ma için sa lay n z. uygun ortam Z mparalama ve rötu i lemlerini yap n z. Figürün hatlar n z mparalama yap n z. 12 bozmadan ÖLÇME VE DE ERLEND RME ÖLÇME VE DE ERLEND RME Bu faaliyet kapsam nda kazand de erlendiriniz. n z bilgileri, a a daki sorular cevapland rarak Çoktan Seçmeli Sorular 1. Do ada say s z canl n n ve cans z n eklinde ve yap s nda bulunan orana ne ad verilir? A) Denge B) Orant C) Alt n oran D) Simetri 2. Alt n oran n, ondal k sistemde yaz l A) 1.255544 B) 1.618033 C) 2.345378 D) 1.116832 a a dakilerden hangisidir? 3. A a dakilerden hangisi oyma yap m na uygun yumu ak dokulu a açlardan birisidir? A) Gül B) im ir C) Kavak D) Kestane 4. A a dakilerden hangisi oyma yap m na uygun sert dokulu a açlardan birisi de ildir? A) Sedir B) Gül C) Abanoz D) Di budak 5. A a dakilerden hangisi insan figürü oyma i leminde kulland de ildir? A) Oyma kalemi B) Maket b ça C) De i ik a z yap s na sahip b çaklar D) Oyma masas 13 m z aletlerden biri Do ru- Yanl Test Sorular Bu faaliyet kapsam nda hangi bilgileri kazand n z belirleyebilmeniz için bir k sm do ru, bir k sm yanl cümleler verilmi tir. Cümle do ru ise ba ndaki parantezin içerisine D, yanl ise Y harfini koyunuz. 1. ( ) Alt n oran, do ada say s z canl n n ve cans z n eklinde ve yap s nda bulunan orand r. 2. ( ) En az iki oran n e itli ine orant denir. 3. ( )Oran; talyanlar ve Yunanl lar taraf ndan ke fedilmi , mimaride ve sanatta kullan lm t r. 4. ( ) Rönesans sanatç lar alt n oran tablolar nda ve heykellerinde denge ve güzelli i elde etmek amac yla s kl kla kullanm lard r. 5. ( ) Ayçiçe inin çekirdekleri alt n oran takip eden bir spiral olu turacak ekilde dizilir. De erlendirme Cevaplar n z cevap anahtar yla kar la t r n z ve do ru cevap say n z belirleyerek kendinizi de erlendiriniz. Yanl cevaplad n z konularla ilgili konuyu tekrarlay n z. Ba ar l ysan z bir sonraki bölüme geçiniz. 14 Uygulamal Test nsan Figürü Oyma i lemlerini yap n z. Yapt göre kontrol ediniz. n z uygulamay a a daki kriterlere Aç klama: A a da listelenen davran lar kendinizde gözleyemediyseniz Hay r, gözlediyseniz Evet eklinde kar s ndaki kutucu a (X) le i aretleyiniz. De erlendirme Kriterleri Evet Hay r 1 Rahat oyma yap labilecek malzeme seçimine dikkat ettiniz mi? 2 Figürün nas l olaca n tespit ettiniz mi? 3 Markalama metodunu belirlediniz mi? 4 Uygun markalamay yapt n z m ? 5 Oyma kalemlerini bilediniz mi? 6 Maket b çaklar n haz rlad n z m ? 7 Oyma b çaklar n haz rlad n z m ? 8 Oyma için gerekli ayd nl k ortam sa lad n z m ? 9 Figürü dikkatli bir ekilde ç kard n z m ? 10 Z mparalama yapt n z m ? De erlendirme Cevaplar n z kontrol ederek kendinizi de erlendiriniz, HAYIR yan tlar n z var ise bu yan tlar n zla ilgili konuyu tekrarlay n z. Tamam EVET ise di er ö renme faaliyetine geçiniz 15 Ö RENME FAAL YET – 2 Ö RENME FAAL YET – 2 AMAÇ Bu faaliyette verilen bilgiler do rultusunda düzgün, ölçüsünde, kurallara uygun bir ekilde hayvan figürü oyma i lemi yapabileceksiniz. ARA TIRMA Bu faaliyet öncesinde yapman z gereken öncelikli ara t rmalar unlard r: Tabii ekil oyma yapan i letmelerde hayvan figürü oyma tekniklerini inceleyiniz. Tabii ekil oyma yapan ki i ve firmalardan katalog temin ederek inceleyiniz. Internet ortam nda tabii ekil oyma hakk nda bilgi edininiz. 2. HAYVAN F GÜRÜ OLU TURMA 2.1. Hayvan Figürü Çizme ve ekil Olu turma Bir önceki faaliyette aç klanan oran ilkelerine ba l kalarak ve ayn oyma kalemleri ile el aletlerini kullanarak çok de i ik türde hayvan figürleri olu turabiliriz. Hayvan figürü genellikle masa, koltuk, sandalye ve sehpa türü mobilyalar n ayak k s mlar nda oldukça fazla kullan lan bir süsleme çe ididir (Resim 2.1–2.2). Resim 2. 1:Aslan aya Resim 2. 2:Kartal pençesi Bunun yan nda çok de i ik ekillere sahip özellikle masa ayaklar nda kullan lan hayvan figürlerine rastlamak mümkündür (Resim 2.3–2.4–2.5). 16 Resim 2. 3 Resim 2. 4 Resim 2. 5 Ayr ca hediyelik e ya, süs e yas , duvar apli i, heykel eklinde birçok hayvan figürü i lenmi ah aplar mevcuttur. Kendine has özelli i olan bu eserleri olu turmak üstün bir beceri gerektirir (Resim 2.6–2.7–2.8–2.9–2.10–2.11). Resim 2. 6:Mask Resim 2. 7:Sandalye arkal 17 Resim 2. 8:Ku lar Resim 2. 9:Fil Resim 2. 10: At Resim 2. 11:Geyikler Resim 2. 12:Dekupe oyma ile süslenmi hayvan figürleri 18 UYGULAMA FAAL YET UYGULAMA FAAL YET Hayvan Figürü Oyma uygulamas yap n z. lem Basamaklar Öneriler Oyma yap lacak parçay kaba kesim haz rlay n z. güvenli i kurallar na uyunuz. Belirledi iniz parça bir sehpa veya masa aya olabilir. Çal rken daima dikkatli olunuz. parças n tezgah üstü ray i kenceye ba lad nz. Çal ma ortam n z n temiz olmas na dikkat ediniz. 19 Markalanan yerlerden ekle uygun kesim yap n z. Markalamay dikkatli yap n z. De i ik aç larda çal maya devam ediniz. Keskin ve bilenmi b çak kullan n z. Kaba kesim bitirdi iniz i i kontrol ediniz. in düzgünlü ü aç s ndan kontrol ediniz. Ayn çal may parçan n üst k sm n olu turan kafa bölgesi için de yap n z. 20 e uygun b çak kullan n z. Parçay döndürerek oyma i lemine devam ediniz. Daima dikkatli olunuz. Markalanan yerlerden çal maya devam ediniz. Gerekti inde rahat kesim için mazot kullan n z. Gerekti inde e e ve törpüden faydalanarak ekillendirme yap n z. 21 in gerektirdi i tak mlar kullan n z. Rötu i lerinde sistre kullan n z. Sistrenin bilenmi olmas n dikkat ediniz. Sistrenin girmedi i yerlerde falçatadan faydalanabilirsiniz. Çal ma ortam n z n ayd nl k olmas na dikkat ediniz. Gerekli yerlerde gerekli kal nl kta z mpara kullanarak son düzeltmeleri yap n z. 22 Son rötu lar özenle yap n z. nce(su) z mparas ile son temizli ini yap n z. in son a amas nda temiz olmas na dikkat ediniz. 23 ÖLÇME VE DE ERLEND RME ÖLÇME VE DE ERLEND RME Bu faaliyet kapsam nda kazand de erlendiriniz. n z bilgileri, a a daki sorular cevapland rarak Çoktan Seçmeli Sorular 1. Hayvan figürü mobilyalar n en çok hangi k sm nda uygulan r? A) Kapak B) Yan tabla C) Taç k sm D) Ayak k sm 2. Hayvan figürü oyma a a daki mobilya türlerinden en çok hangisinde tercih edilir? A) Kütüphane B) Masa C) Komodin D) Büfe 3. Hayvan figürü oyma a a daki hangi tür mobilyada tercih edilmez? A) Sandalye B) Rahle C) Sand k D) Sehpa 4. Mobilyalarda hayvan figürü olarak en çok kullan lan hayvan uzvu neresidir? A) Ba k sm B) Gövde k sm C) Kanat k sm D) Ayak k sm 24 Do ru- Yanl Test Sorular Bu faaliyet kapsam nda hangi bilgileri kazand n z belirleyebilmeniz için bir k sm do ru, bir k sm yanl cümleler verilmi tir. Cümle do ru ise ba ndaki parantezin içerisine D, yanl ise Y harfini koyunuz. 1. ( ) Hayvan figürleri bir önceki faaliyette aç klanan oran ilkelerine ba l kalarak olu turulabilir. 2. ( ) Oyma kalemleri ile el aletlerini kullanarak çok de i ik türde hayvan figürleri olu turabiliriz. 3. ( ) Hayvan figürlerini ç kartmada markalamaya gerek yoktur. 4. ( )Hayvan figürlerini ç karmada sadece yumu ak dokulu a açlar kullan lmal d r. 5. ( ) Hayvan figürlerini ç karmada sadece sert dokulu a açlar kullan lmal d r. De erlendirme Cevaplar n z cevap anahtar yla kar la t r n z ve do ru cevap say n z belirleyerek kendinizi de erlendiriniz. Yanl cevaplad n z konularla ilgili konuyu tekrarlay n z. Ba ar l ysan z bir sonraki bölüme geçiniz. 25 Uygulamal Test Hayvan Figürü Oyma i lemlerini yap n z. Yapt göre kontrol ediniz. n z uygulamay a a daki kriterlere Aç klama: A a da listelenen davran lar kendinizde gözleyemediyseniz Hay r, gözlediyseniz Evet eklinde kar s ndaki kutucu a (X) le i aretleyiniz. De erlendirme Kriterleri Evet 1 Rahat oyma yap labilecek malzeme seçimine dikkat ettiniz mi? 2 Figürün nas l olaca n tespit ettiniz mi? 3 Markalama metodunu belirlediniz mi? 4 Uygun markalamay yapt n z m ? 5 Oyma kalemlerini bilediniz mi? 6 Maket b çaklar n haz rlad n z m ? 7 Oyma b çaklar n haz rlad n z m ? 8 Oyma için gerekli ayd nl k ortam sa lad n z m? 9 Figürü dikkatli bir ekilde ç kard n z m ? 10 Z mparalama yapt n z m ? Hay r De erlendirme Cevaplar n z kontrol ederek kendinizi de erlendiriniz, HAYIR yan tlar n z var ise bu yan tlar n zla ilgili konuyu tekrarlay n z. Tamam EVET ise di er ö renme faaliyetine geçiniz. 26 Ö RENME FAAL YET – 3 Ö RENME FAAL YET – 3 AMAÇ Bu faaliyette verilen bilgiler do rultusunda düzgün, ölçüsünde, kurallara uygun bir ekilde nebat figürü oyma i lemi yapabileceksiniz. ARA TIRMA Bu faaliyet öncesinde yapman z gereken öncelikli ara t rmalar unlard r: Tabii ekil oyma yapan i letmelerde nebat figürü oyma tekniklerini inceleyiniz. Tabii ekil oyma yapan ki i ve firmalardan katalog temin ederek inceleyiniz. nternet ortam nda tabii ekil oyma hakk nda bilgi edininiz. 3. NEBAT F GÜRÜ OLU TURMA 3.1. Nebat Figürü Çizme ve ekil Olu turma Ah ap süsleme sanat nda Selçuklulardan günümüze kadar en çok uygulama alan bulan ve hemen her mobilya süslemesinde yer alan nebat (bitki) figürü süsleme eklidir. Bol ve zengin model çe itlili i ile her türlü mobilyada ve süs e yas nda kullan lm t r. Resim 3.1: Sand k Uygulamas nda önceki modüllerde anlat lan oyma alet ve tak mlar ndan faydalan l r. çili i di er figürlere nazaran daha karma k gibi gözükse de uygulamada daha kolayd r. 27 Resim 3. 2: Katlan r sehpa Resim 3. 3 Bitki figürü Resim 3. 4 Bitki figürü Resim 3. 5 Bitki figürü Resim 3. 6 Bitki figürü Bitki figürü olarak yaprak eklinde bir modelin ç kart l n inceleyelim; 28 Öncelikle eklimizi olu turaca m z a ac kaba ölçülerde kesmeliyiz ve markalamay yapmal y z. Tezgâha sa lam bir ekilde ba lad ktan sonra keskin ve uygun a z yap s nda oyma kalemleriyle oyma i lemini gerçekle tirmeliyiz. Resim 3. 7:Markalama Resim 3. 8: çini bo altma Resim 3. 9: çini bo altma Resim 3. 10:D kaba kesim Resim 3. 11: D ince kesim Resim 3. 12:Makinede ekillendirme Resim 3. 13:D n oyma kalemi ile ekillendirme Nebat Figürü uygulamas yap n z. 29 Resim 3. 14:Perdah UYGULAMA FAAL YET UYGULAMA FAAL YET lem Basamaklar Öneriler lenecek parçay belirleyiniz ve markalay n z. lenecek parça yumu ak bir a aç olabilir. Uygun oyma kalemleri ile çal maya ba lay n z. Oyma kalemleri keskin ve bilenmi olmal . Yumu ak dokulu a açlarda çal rken dikkatli olunuz. Daima dikkatli çal n z. Gerekti inde maket b çaklar n kullan n z. 30 Temiz bir ortamda çal n z. Çal maya dikkatli bir ekilde devam ediniz. Kesicilerin daima keskin ve bilenmi olmas na dikkat ediniz. Markalamaya uygun çal n z. Ayd nl k bir ortamda çal n z. önlü ü giyiniz. Fazlal klar temizleyiniz 31 Çal man z dikkatli bir ekilde sürdürünüz. Daima dikkatli çal n z. Uygun z mpara kullanarak kenarlar düzeltiniz. Z mparalamay hatlar bozmadan yap n z. Yüzeyde de gerekli yerleri z mparalay n z. 32 inizin düzgün ve temiz ç kmas için çal ma kurallar na uyunuz. in sonunda kontrol ediniz. Her uygulaman n sonunda yap lan i i kontrol ediniz. 33 ÖLÇME VE DE ERLEND RME ÖLÇME VE DE ERLEND RME Bu faaliyet kapsam nda kazand de erlendiriniz. n z bilgileri, a a daki sorular cevapland rarak Çoktan Seçmeli Sorular 1. Mobilya süslemelerinde en çok kullan lan figür hangisidir? nsan figürü A) B) Hayvan figürü C) Nebat figürü D) Meta figürü 2. Aa de ildir? A) B) C) D) dakilerden hangisi nebat figürü oyma i leminde kulland m z aletlerden biri Oyma kalemi Maket b ça De i ik a z yap s na sahip b çaklar Oyma masas 3. A a daki i lemlerden hangisi nebat figürü olu turmada yapt ekillendirme A) B) Markalama C) Oyma D) Z mparalama m z ilk i lemdir? 4. Aa A) B) C) D) m z son i lemdir? daki i lemlerden hangisi nebat figürü olu turmada yapt ekillendirme Markalama Oyma Z mparalama 34 Do ru-Yanl Test Sorular Bu faaliyet kapsam nda hangi bilgileri kazand n z belirleyebilmeniz için bir k sm do ru, bir k sm yanl cümleler verilmi tir. Cümle do ru ise ba ndaki parantezin içerisine D, yanl ise Y harfini koyunuz. 1. ( ) Nebat figürleri bir önceki faaliyette aç klanan oran ilkelerine ba l kalarak olu turulabilir. 2. ( ) Oyma kalemleri ile el aletlerini kullanarak çok de i ik türde nebat figürleri olu turabiliriz. 3. ( ) Bitkinin yapraklar n n bulundu u yerlerde bile alt n oran görülür. 4. ( ) Nebat figürlerini ç kartmada markalamaya gerek yoktur. 5. ( )Nebat figürlerini ç karmada sadece yumu ak dokulu a açlar kullan lmal d r De erlendirme Cevaplar n z cevap anahtar yla kar la t r n z ve do ru cevap say n z belirleyerek kendinizi de erlendiriniz. Yanl cevaplad n z konularla ilgili konuyu tekrarlay n z. Ba ar l ysan z bir sonraki bölüme geçiniz. 35 Uygulamal Test Nebat Figürü Oyma i lemlerini yap n z. Yapt göre kontrol ediniz. n z uygulamay a a daki kriterlere Aç klama: A a da listelenen davran lar kendinizde gözleyemediyseniz Hay r, gözlediyseniz Evet eklinde kar s ndaki kutucu a (X) le i aretleyiniz. De erlendirme Kriterleri Evet 1 Rahat oyma yap labilecek malzeme seçimine dikkat ettiniz mi? 2 Figürün nas l olaca n tespit ettiniz mi? 3 Markalama metodunu belirlediniz mi? 4 Uygun markalamay yapt n z m ? 5 Oyma kalemlerini bilediniz mi? 6 Maket b çaklar n haz rlad n z m ? 7 Oyma b çaklar n haz rlad n z m ? 8 Oyma için gerekli ayd nl k ortam sa lad n z m ? 9 Figürü dikkatli bir ekilde ç kard n z m ? 10 Z mparalama yapt n z m ? Hay r De erlendirme Cevaplar n z kontrol ederek kendinizi de erlendiriniz, HAYIR yan tlar n z var ise bu yan tlar n zla ilgili konuyu tekrarlay n z. Tamam EVET ise di er ö renme faaliyetine geçiniz 36 Ö RENME FAAL YET – 4 Ö RENME FAAL YET – 4 AMAÇ Bu faaliyette verilen bilgiler do rultusunda düzgün, ölçüsünde, kurallara uygun bir ekilde meta figürü oyma i lemi yapabileceksiniz. ARA TIRMA Bu faaliyet öncesinde yapman z gereken öncelikli ara t rmalar unlard r: Tabii ekil oyma yapan i letmelerde meta figürü oyma tekniklerini inceleyiniz. Tabii ekil oyma yapan ki i ve firmalardan katalog temin ederek inceleyiniz. nternet ortam nda tabii ekil oyma hakk nda bilgi edininiz. 4. META F GÜRÜ OLU TURMA 4.1. Meta Figürü Çizme ve ekil Olu turma Bir numaral faaliyette aç klanan oyma kalemleri ile el aletlerini kullanarak çok de i ik türde meta figürleri olu turabiliriz (Resim 4.1–4.2). Resim4. 1:Posta kutusu Resim4. 2:Foto raf albümü Ah ap oyma sanat n n tüm incelikleri ve hemen her türlü e ya, mobilyada kullan labilirli i a a daki resimlerde gösterilmi tir(Resim 4.3–4.4–4.5–4.6). 37 Resim 4. 3:Gazetelik Resim 4. 4:Sand k Resim 4. 5:Masa, sehpa tak m Resim 4. 6:Mücevherlik Ayr ca hediyelik e ya, süs e yas , duvar apli i, heykel eklinde birçok ah aplar mevcuttur (Resim 4.7–4.8-4-9). 38 Resim 4. 7:Kartal ba l oyma ayna taçlar Resim 4. 9: Oyma Paravan 39 Resim 4. 8:Osmanl tu ras Resim 4. 10:Orta sehpas Resim 4. 11:Rahle Resim 4. 12:Telefonluk 40 Resim 2. 13:Kaligrafik oyma UYGULAMAFAAL FAALYET YET UYGULAMA Meta Figürü Oyma uygulamas yap n z. lem Basamaklar Oyma yap lacak parçay kaba kesim haz rlay n z. Öneriler güvenli i kurallar na uyunuz. Belirledi iniz parçaya markalama yaparak oyma i lemine geçiniz. Çal rken daima dikkatli olunuz. parças n tezgah üstü ray i kenceye ba lad 41 nz. Çal ma ortam n z n temiz olmas na dikkat ediniz. Markalanan yerlerden ekle uygun kesim yap n z. Markalamay dikkatli yap n z. De i ik aç larda çal maya devam ediniz. Keskin ve bilenmi b çak kullan n z. 42 Kaba kesim bitirdi iniz i i kontrol ediniz. in düzgünlü ü aç s ndan kontrol ediniz. Ayn çal may parçan n üst k sm n olu turan kafa bölgesi için de yap n z. e uygun b çak kullan n z. Parçay döndürerek oyma i lemine devam ediniz. Daima dikkatli olunuz. 43 Markalanan yerlerden çal maya devam ediniz. Gerekti inde rahat kesim için mazot kullan n z. Gerekti inde e e ve törpüden faydalanarak ekillendirme yap n z. in gerektirdi i tak mlar kullan n z. Rötu i lerinde sistre kullan n z. Sistrenin bilenmi olmas n dikkat ediniz. Çal ma ortam n z n ayd nl k olmas na dikkat ediniz. Sistrenin girmedi i yerlerde falçatadan faydalanabilirsiniz. 44 Gerekli yerlerde gerekli kal nl kta z mpara kullanarak son düzeltmeleri yap n z. Son rötu lar özenle yap n z. Elde edilen parça bir pencere kenar na pervaz olarak süsleme amac yla kullan labilir. 45 ÖLÇME VE DE ERLEND RME ÖLÇME VE DE ERLEND RME Bu faaliyet kapsam nda kazand de erlendiriniz. n z bilgileri, a a daki sorular cevapland rarak Çoktan Seçmeli Sorular 1. Aa A) B) C) D) daki i lemlerden hangisi meta figürü olu turmada yap lan ilk i lemdir? ekli belirleme Markalama Oyma Z mparalama 2. A a dakilerden hangisi meta figürü oyma i leminde kullan lan aletlerden biri de ildir? A) Oyma kalemi B) Maket b ça C) De i ik a z yap s na sahip b çaklar D) Testere 3. Aa A) B) C) D) daki i lemlerden hangisi meta figürü olu turmada yap lan son i lemdir? ekli belirleme Markalama Oyma Z mparalama 46 Do ru-Yanl Test Sorular Bu faaliyet kapsam nda hangi bilgileri kazand n z belirleyebilmeniz için bir k sm do ru, bir k sm yanl cümleler verilmi tir. Cümle do ru ise ba ndaki parantezin içerisine D, yanl ise Y harfini koyunuz. 1. ( ) Oyma kalemleri ve el aletlerini kullanarak çok de i ik türde meta figürleri olu turabiliriz. 2. ( ) Meta figürü oyma i lerinde de dekupe oyma makinelerinden gerekti inde faydalan labilir. 3. ( ) Meta figürlerini ç karmada sadece sert dokulu a açlar kullan lmal d r. 4. ( ) Meta figürlerini ç kartmada markalamaya gerek yoktur. 5. ( )Meta figürlerini ç karmada sadece yumu ak dokulu a açlar kullan lmal d r De erlendirme Cevaplar n z cevap anahtar yla kar la t r n z ve do ru cevap say n z belirleyerek kendinizi de erlendiriniz. Yanl cevaplad n z konularla ilgili konuyu tekrarlay n z. Ba ar l ysan z bir sonraki bölüme geçiniz. 47 Uygulamal Test Meta Figürü Oyma i lemlerini yap n z. Yapt göre kontrol ediniz. n z uygulamay a a daki kriterlere Aç klama: A a da listelenen davran lar kendinizde gözleyemediyseniz Hay r, gözlediyseniz Evet eklinde kar s ndaki kutucu a (X) le i aretleyiniz. De erlendirme Kriterleri Evet 1 Rahat oyma yap labilecek malzeme seçimine dikkat ettiniz mi? 2 Figürün nas l olaca n tespit ettiniz mi? 3 Markalama metodunu belirlediniz mi? 4 Uygun markalamay yapt n z m ? 5 Oyma kalemlerini bilediniz mi? 6 Maket b çaklar n haz rlad n z m ? 7 Oyma b çaklar n haz rlad n z m ? 8 Oyma için gerekli ayd nl k ortam sa lad n z m? 9 Figürü dikkatli bir ekilde ç kard n z m ? 10 Z mparalama yapt n z m ? Hay r De erlendirme Cevaplar n z kontrol ederek kendinizi de erlendiriniz, HAYIR yan tlar n z var ise bu yan tlar n zla ilgili konuyu tekrarlay n z. Tamam EVET ise di er ö renme faaliyetine geçiniz. 48 MODÜL DE ERLEND RME MODÜL DE ERLEND RME Modül De erlendirme (Yeterlik Ölçme) Uygulama: Tabii ekil oyma i lemlerini yap n z. Aç klama: A a da listelenen davran lar kendinizde gözleyemediyseniz Hay r, gözlediyseniz Evet eklinde kar s ndaki kutucu a (X) le i aretleyiniz. Evet De erlendirme Ölçe i 1-Faaliyet Ön Haz rl A.Çal ma ortam n faaliyete haz r duruma getirdiniz mi? B.Kullan lacak araç-gereci uygun olarak seçtiniz mi? C.Kullan lacak malzemelerin sa laml 2- n kontrol ettiniz mi? Güvenli i A.Çal ma ortam nda yeterli güvenlik tedbiri ald n z m ? B.Çal mada olabilecek yaralanmalara tedbir ald n z m ? C. Kullan lan araç, gereçleri i lem sonunda kald rd n z m ? D. önlü ü giydiniz mi? 3. nsan figürü oyma i leminin yap lmas A. ekillendirmeye uygun malzemeyi tespit ettiniz mi? B.Uygun figürü belirlediniz mi? C.Figürü markalad n z m ? D.Oyma alet ve tak mlar n haz rlad n z m ? E. Figürü markalad n z yerlerden i lediniz mi? F. lem sonunda z mparalama ve perdah yapt n z m ? 4. Hayvan figürü oyma i leminin yap lmas . A. ekillendirmeye uygun malzemeyi tespit ettiniz mi? 49 Hay r B.Uygun figürü belirlediniz mi? C.Figürü markalad n z m ? D.Oyma alet ve tak mlar n haz rlad n z m ? E. Figürü markalad n z yerlerden i lediniz mi? F. lem sonunda z mparalama ve perdah yapt n z m ? 5. Nebat figürü oyma i leminin yap lmas . A. ekillendirmeye uygun malzemeyi tespit ettiniz mi? B.Uygun figürü belirlediniz mi? C.Figürü markalad n z m ? D.Oyma alet ve tak mlar n haz rlad n z m ? E. Figürü markalad n z yerlerden i lediniz mi? 6. Meta figürü oyma i leminin yap lmas A. ekillendirmeye uygun malzemeyi tespit ettiniz mi? B.Uygun figürü belirlediniz mi? C.Figürü markalad n z m ? D.Oyma alet ve tak mlar n haz rlad n z m ? E. Figürü markalad n z yerlerden i lediniz mi? De erlendirme Cevaplar n z kontrol ederek kendinizi de erlendiriniz, “HAYIR” yan tlar n z var ise hay r yan tlar n zla ilgili ö renme faaliyetlerini tekrarlay n z. Tamam “EVET” ise bir sonraki modüle geçiniz. 50 CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI Ö RENME FAAL YET –1 CEVAP ANAHTARI ÇOKTAN SEÇMEL TEST 1 2 3 4 5 C B C A D Ö RENME FAAL YET –1 CEVAP ANAHTARI DO RU YANLI TEST 1 2 3 4 5 D D Y D D Ö RENME FAAL YET –2 CEVAP ANAHTARI ÇOKTAN SEÇMEL TEST D B B D 1 2 3 4 Ö RENME FAAL YET –2 CEVAP ANAHTARI DO RU YANLI TEST 1 2 3 4 5 D D Y Y Y 51 Ö RENME FAAL YET –3 CEVAP ANAHTARI ÇOKTAN SEÇMEL TEST C D B D 1 2 3 4 Ö RENME FAAL YET –3 CEVAP ANAHTARI DO RU YANLI TEST 1 2 3 4 5 D D D Y Y Ö RENME FAAL YET –4 CEVAP ANAHTARI ÇOKTAN SEÇMEL TEST A D D 1 2 3 Ö RENME FAAL YET –4 CEVAP ANAHTARI DO RU YANLI TEST 1 2 3 4 5 D D Y Y Y Modül De erlendirme Tabii ekil oyma modülü, faaliyetleri ve çal malar sonunda kazand n z davran lar n de erlendirilmesi için ö retmeniniz size ölçme arac uygulayacakt r. Bu de erlendirme sonucuna göre bir sonraki modüle geçebilirsiniz. Tabii ekil oyma modülünün bitiminde de erlendirmesi için ö retmeninizle ileti im kurunuz. 52 KAYNAKÇA KAYNAKÇA KALENDER, Gökhan, Yay mlanmam Ders notlar , Ankara, 2006. V K PED , Özgür ansiklopedi. GÜR, Do an, Oyma çal malar , Ankara, 2006. www.answers.com Süsler ah ap oyma, Siteler. Ankara 2006 Altun ah ap oyma, Siteler. Ankara 2006 Emin aksesuar, mobilya, Siteler. Ankara 2006 www.carvingpatterns.com www.devrimerakalin.com TURA Volkan. Bursa www.guloy.com www.ceyizsandigi.org 53