Çocuk Beslenmesi ve Gelişiminde ve Gelişiminde Zeytinyağın y y ğ
Transkript
Çocuk Beslenmesi ve Gelişiminde ve Gelişiminde Zeytinyağın y y ğ
Çocuk Beslenmesi ve Gelişiminde ve Gelişiminde Zeytinyağın y y ğ Yeri Dr. Yahya Laleli Düzen Laboratuvarlar Grubu 6 Kasım 2008, Kırıkkale Dünya Sağlık Örgütüne göre bulaşıcı olmayan hastalıklarda risk faktörleri: 9 Sağlıksız diyet, diyet 9 Fiziksel inaktivite, G d kaynaklı Gıda k kl diğer diğ alan l 9 Yenidoğan ve genç çocukta yetersiz besin, 9 Mikronutrient eksiklikleri’ dir. World Health Organization Beslenme, Çevre ve Sosyal Faktörlerin Hayat y Gelişimine ş Etkisi Bozulmuş zihinsel gelişme Artmış A t ölüm hızı Uygunsuz/vakitsiz emzirme Azalmış kollama kapasitesi Yetişkin Beslenme Bozukluğu Yetersiz Fetal Beslenme Fetüs ve yenidoğan Beslenme B Bozukluğu kl ğ Sık görülen enfeksiyon Dengesiz g beslenme, sağlık ve korunma Hızlı Büyüme Çocuk Beslenme Bozukluğu Visseral Obezite Hipertansiyon Diyabet Dengesiz beslenme, Sağlık ve korunma Yetişkin Beslenme Bozukluğu Gebelik Düşük Kilo kazanımı Artmış anne ölümü Düşük Entelektüel Potansiyel Adolesan Beslenme Bozukluğu Dengesiz beslenme sağlık ve korunma Dengesiz beslenme, Sağlık ve korunma Düşük Entelektüel Potansiyel Fig.1. Lifecourse:theproposedcausallinks.Source:adaptedfromACC/SCN,2000 PublicHealthNutrition:7(1A),101–121 Nesiller es e Arası as Etkiler t e 1. Zayıf büyüyen genç kızlar, çelimsiz kadınlar olarak yetişmekte ve düşük kilolu bebek doğumlarına ve onlarında çelimsiz olmaları nedeniyle bir döngü başlamasına sebep olmaktadır. 2. Doğum öncesi annenin beden olcusu çocuk bedeninin önemli bir belirleyicisidir, 3. Obesite, bel çevresi, gebelik diyabeti ve doğum kilosu gibi faktörler nesillere taşınır, 4. Sağlıksız ğ hayat tarzı, bir sonraki jenerasyonun sağlığına direkt etkide bulunabilir, (hamilelik döneminde sigara kullanımı gibi.) gibi ) Joint WHO/FAO Expert Consultation on Diet, Nutrition and the Prevention of Chronic Diseases Geneva, 28 January--1 February 2002 Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, dünyada 400 milyonun üzerinde obez ve yaklaşık 1.6 milyar fazla kilolu birey bulunuyor. 2015 yılında ise, obez sayısının 700 milyona, fazla kilolu birey sayısının ise 2.3 milyara ulaşacağı tahmin ediliyor. Türkiye’de Tü ki ’d de d büyük bü ük bir bi hızla h l yayılıyor. l S ğl k Sağlık Bakanlığı bilgilerine göre, obezite günümüzde Tü ki ’d Türkiye’de, ö llikl çocukluk özellikle kl k çağının ğ en sık k görülen kronik hastalıklarından biri olarak kabul ediliyor. dili E k kl d obezite Erkeklerde b it sıklığı kl ğ yüzde ü d 21.2 21 2 iken, bu oran kadınlarda yüzde 41.5’e kadar çıkıyor. k Ob it başlama Obezite b l yaşı 6‘ya 6‘ kadar k d düştü. dü tü 3.3.Türkiye’de Obezite ile Mevcut Durum 3 3 1 Çocuklarda ve Adolesanda Obezite Prevelansı 3.3.1. Çocuklarda ve Adolesanda Obezite Prevelansı İl N Yaş Zayıf Kayseri 3703 6‐10 11 – 17 İstanbul, , Ankara, İzmir 1044 12‐13 İstanbul, İstanbul Ankara, İzmir 1014 Yeditepe Yeditepe Üniv. 1669 12‐13 12 13 Yuva 10‐12 Muğla 4260 6‐15 12 Kilolu Obez 10.6 1.6 12 2 Kız 13 3 13.3 Erk 15.1 Kız 16 7 16.7 Erk 25 Kız Erk 34.4 Kız 7.6 Erk 9.1 Çocukluk obezitesi 20 yılda %6.7’den %15‐16’ya çıktı. Kardiyovasküler hastalıklar kanser osteoporoz ve yaşlanma üzerine besin etkileri ile ilgili yeni araştırmalar zeytınyağının bu durumlara karşı koruyucu olarak etkin olduğunu göstermiştir. Hamilelikte Anne; Günde ilave 300 kaloriye ihtiyacı vardır. Zeytinyağ iyi bir enerji kaynağıdır. • Sadece 25 ml virgin zeytinyağı bu ihtiyacın 225 kalorisini karşılar. • Ayrıca esansiyel yağ asitleri , E vitamini ve antioksidanları, minör y , demir,, nutrientleri ((Kalsiyum, magnezyum gibi) sağlaması yanında eksokrin sindirim salgılarını uyarır ve hafif laksatif etkisi vardır. Hamilelik/Uterus İçi Büyüme, II Plasenta l yağ ğ asitleri i l i sentezleyemez, Annenin linoleic (W-6) ve linolenic (W3) asitlere ihtiyacı vardır. Balık yağı W-3 ve W-6 için iyi bir k kaynaktır k fakat f k aşırı miktarı ik plasentada aşırı büyümeye sebep y y ğ w-3/w-6 / olabilir. Zeytinyağındaki oranı anne sütüne çok yakındır. Hamilelik/Uterus İçi Büyüme, I Tarihsel kayıtlar ve geriye dönük çalışmalardan bililiyoruzki: IUGR (Geri kalmış fetal büyüme) artmış koroner k l hastalığı, kalp h t l ğ iinme e ve e diyabet riski ile ili kil di il i ti ilişkilendirilmiştir. Hamilelik/Uterus Hamilelik /Uterus içi Büyüme üyüme,, II Doğum ğ Sonrası Gelişme li ; Hamilelik döneminde zeytinyağı kullanan annelerin bebekleri, bebekleri doğum sonrası daha iyi gelişim ve motor hareket refleksleri göstermektedir. Emzirme, anne yönünden 25 ml Natürel Zeytiyağ • Annenin enerji ihtiyacı >500 k l i/ ü ihtiyacının kalori/gün ih i yarısını karşılarken; • Yenidoğanın gelişimi için gerekli esansiyel yağ asitlerini anne sütüne benzer oranda linoleic/linolenic asit içerir ve yeterli miktarda karşılar. • Natürel Zeytinyağ küçük ama etkin antioksidan (polifenol), antienflamatuvar ve Vit.E kaynağıdır. y ğ • Oleik asidin büyüme ve kemik mineralizasyonu üzerinde olumlu etkisi vardır. • Barak hareketlerinde ve mineraller dahil besinlerin emilmesinde etkinlik sağlar. sağlar • Emzirme çocuklukta gözlenen düşük kan basıncı düzeyleri ile ilişkilendirilmiştir. Singhal et al. anne sütü yerine folmula tüketiminn ileri yaşlarda diastolik ve ortalama atreal kan basıncını arttırdığını göstermistir. Emzirme, bebek yönünden Annenin tükettiği Natürel Zeytiyağın anne sütüne ütü etkisi, tki i • Fetüs ile olan fonksiyonel y ilişkide ş annede gerçekleşen metabolik adaptasyona yardımcı olur. • Sütteki yağ asitleri içinde: küçük,orta uzunluktaki yağ asitlerin (C10:0-C16:0) oranı azalır, C18:0 ve cis cis-9C18:1) 9C18:1) oranı artar, Linoleik asit isomerlerinin (GLA) oranı azalır. • Fetüsün beyin ve kemik gelişimini destekler. • Aşırı kilo alınımı görülmez. Aşırı kilo bulaşıcı olmayan kronik hastalıklar için ana risk faktörüdür • Ateroskleroz çocuk yaş grubunda başlar ve ileri yaşlarda bulgu verir • Çocukluk çağı obezitesi, metabolik sendrom ve koroner arter hastalığına zemin hazırlamaktadır Erişkin obezlerin çoğu çocukken de obezdir. obezdir “obezitenin sağlık bakımı ve üretken olamama durumu gibi indirekt etkilerle topluma yüklediği finansal yük oldukça belirgindir” belirgindir. World Health Organization Sınıfa göre çocuklarda VKI g ç durumları 75.2 74.3 80 70 69.2 60 % 50 hazırlık S1 S2 40 30 20 10 8 5.8 9.7 10.4 8.7 11.8 10.3 8 8.6 0 zayıf Dr.S.Yalçın verilerinden normal riskli fazla kilolu ADOLESCENCE ÇAĞDA OBEZİTE • • • Çocukluk ve adolesanlık gibi erken dö dönemlerinde l i d bile bil bozulmuş b l glukoz l k toleransı ve aykırı lipid profili gözlenmektedir. Yük k kan Yüksek k basıncı, b b bozulmuş l glukoz l k toleransı ve dilipidemi (metabolik sendrom) daha çok sağlıksız yaşam tarzı ve diyeti olan çocuk ve adolesan kümelerinde görülmektedir. Riski arttıran faktorler çok fazla satüre yağ, ğ k kolesterol l t l ve tuz t alımı l il yetersiz ile t i lifli gıda alımı egzersiz eksikliği ve hareketsizlik (uzun süre televizyon seyretme) dir. seyretme)’dir Joint WHO/FAO Expert Consultation on Diet, Nutrition and the Prevention of Chronic Diseases Geneva, 28 January--1 February 2002 Okullara göre çocuklarda VKI g ç durumları 75.6 80 65 1 65.1 70 60 % 50 SİOO TKİOO 40 30 20 10 91 9.1 83 8.3 5.1 14.9 14.9 71 7.1 0 y zayıf Dr.S.Yalçın verilerinden normal riskli fazla kilolu Diyet Yağ Tipleri Çok k plak l k oluşturan l Az plak oluşturan Diyet Yağlar Doymuş Yağ Asitleri Domuz, Dana, K Koyun, K Kuzu Hidrojenize bitki l yağlar bitkisel ğl Trans yağ asitleri, Margarin Doymamış Yağ Asitleri Kakoa yağı, Hindistan cevizi yağı, Palmiye yağı Çoklu doymamış yağ ğ asitleri itl i Tekli doymamış yağ ğ asitleri itl i Omega-6 Omega-3 Mısır, Safran, Ayçiçek yağı Soya fasulyesi Balık, Keten tohumu Soya fasulyesi, Deniz yosunu http://www.feinberg.northwestern.edu/nutrition/tools-resources/sbm-files/SBM-BloodLipidsPressure.ppt Zeytinyağı, Kanola yağı, Fındık, Avokado The g greatest exponent p of olive oil is monounsaturated fat. fat. Olive oil is the only vegetable oil that can be consumed as it is – freshly freshl pressed from the fruit. Olive oil is a natural juice which preserves the taste, aroma, vitamins and properties of the olive fruit. Primary component of the Mediterranean Diet. • Asetate Æ Stearik asit Æ Oleik asit dönüşümü ş Zeytinyağın Biyoaktif Komponentleri A Vitamini E Vitamin Alfa Olivoferol Beta-Sitosterol 5A 5-Anemosterol t l Kampesterol Stigmasterol Beta Karotenler Tekli doymamış yağ asitleri ve esansiyel yağ asitleri Tokoferoller Skualene Steroller Oleik Asit Linoleik Asit Linolenik Asit Palmitik Asit Hekzanal 3 Metil Butanal 1-Pentan-3-En 3H k 3-Hekzanal l Oktan-3-en 3 Hekzanil Asetat Nonanal Vanilin Aromatik Maddeler Fosfolipidler P lif Polifenoller ll Fosfotidil-Colin FosfotidilEtanolamin Fosfotidil-Serin Fosfotidil-Inozitol Terpenik Asit Orto-difenol Vanilik Asit Para Hidroksbenzoik Asit Siringik Asit Safeic Asit Para-Kumarik Asit Sinopik Asit Sinamik Asit Types of Dietary Fat and Risk of Coronary Heart Disease: A Critical Review Fig. 2. Effects of lauric (12:0), myristic (14:0), palmitic (16:0), elaidic (trans-18:1), stearic (18:0), oleic (cis18:1) and linoleic (18:2n 18:1), (18:2n-6) 6) acids on total cholesterol (TC) (TC), LDL cholesterol (LDL (LDL-C) C) and HDL cholesterol (HDL-C). (Reproduced from [15] with permission of the American Society for Clinical Nutrition.) Journal of the American College of Nutrition, Vol. 20, No. 1, 5-19 (2001) Olive Oil Evidence http://www.crmef.org/lipids/LipidsTx%20Lifestyles.ppt High–monounsaturated fatty acid diets lower both plasma cholesterol h l t l and d triacylglycerol t i l l l concentrations t ti •Step I or Step II diets are for lowering blood cholesterol concentrations. The primary objective of these diets is to lower saturated fat (8–10% and <7% of energy, respectively), cholesterol (300 or 200 mg/d), and total fat (<30% of energy). •Step St I di diett lowers l total t t l cholesterol and LDL cholesterol by 5–7% •Step II diet can lower total cholesterol and LDL cholesterol an additional 3– 7% •In these diets, saturated fat energy is replaced by carbohydrate, resulting in a low-fat, high-carbohydrate diet. FIGURE G 3. Effects ff off LDL-cholesterol, HDL-cholesterol, and triacylglycerol (TG) ( G) concentrations on cardiovascular disease (CVD) (C ) risk reduction in response to Step S II, olive oil (OO), peanut oil (PO), and peanut and peanut butter (PPB) diets (n = 22). *Significantly different from the other 3 diets, P = 0.005. Values are least-squares means ± SEs. American Journal of Clinical Nutrition, Vol. 70, No. 6, 1009-1015, December 1999 © 1999 American Society for Clinical Nutrition Effect of replacing mixed fat in the average American diet with carbohydrate or various fat sources at 10% of total energy Source: Mensink et. al. Am. J. Clin. Nutr. 77:1146 (2003) http://academic.brooklyn.cuny.edu/health/rschnoll/HNS251/ PowerPoint/phytonutrients_files/frame.htm#slide0068.htm Olive Oils High in Phenolic Compounds Modulate Oxidative/Antioxidative Status in / Men FIGURE 1 The percentage change in plasma oxidized LDL (A), 8-oxo-dG in mitDNA (B), and urine (C), a o d a de yde in u urine e ((D), ), plasma p as a GSH-Px GS activity act ty (E), ( ), and a d serum se u HDL-C C ((F)) in men e a after te 4 d o of susta sustained ed malondialdehyde consumption of olive oil with low (LPC), moderate (MPC), and high (HPC) phenolic content. Values are means ± SEM, n = 12. Weinbrenner et al, J. Nutr. 134:2314-2321, September 2004 www.nature.com Phytochemistry: ytoc e st y Ibuprofen-like bup o e e act activity ty in e extra-virgin t a g o olive e o oil Gary K. Beauchamp, Russell S. J. Keast, Diane Morel, Jianming Lin, Jana Pika, Qiang Han, Chi-Ho Lee, Amos B. Smith and Paul A. S. Breslin Nature 437, 437 45 45-46 46 (September 2005) Extra-virgin olive oil has similar activity to ibuprofen . A recent study has shown that oleocanthal, oleocanthal a component of extra extra-virgin virgin olive oil oil, has an anti anti-inflammatory inflammatory profile and potency 'strikingly' similar to the nonsteroidal anti-inflammatory drug ibuprofen. Although the two molecules are structurally dissimilar, they both produce a strong stinging sensation in the throat, and inhibit the same cyclooxygenase (COX) enzymes in the prostaglandin biosynthesis pathway. Phenol compounds in newly pressed olive oils contribute to a unique balance of flavours. One, an aldehyde derivative of deacetoxy-ligstroside aglycone (oleocanthal), may do rather more than that. Its pungency induces a stinging in the throat similar to that caused by the non-steroidal anti-inflammatory drug (NSAID) ibuprofen. Now it seems that this similar perception also indicates a shared pharmacological activity activity. Oleocanthal acts as a natural anti-inflammatory compound with a potency and profile very like that of ibuprofen. Is it coincidence that some of the health benefits claimed for a Mediterranean diet, rich in olive oil, overlap with those attributed to NSAIDs? How they underpin the similar throat-irritating and pharmacological properties of the two compounds is unclear as yet.. Under normal conditions in a yeast cell, the longevity protein Sir2 uses NAD as a cofactor to produce nicotinamide which nicotinamide, then inhibits Sir2 in a negative feedback loop. But when the cell is exposed to environmental stresses like calorie restriction, heat shock, or osmotic stress (top), PNC1 gets switched on. The Pnc1 protein converts nicotinamide to nicotinic acid, a molecule that has no effect on Sir2. No longer inhibited by nicotinamide, Sir2 http://www.hms.harvard.edu/news/releases/0503sinclair.html becomes more active and yeast live longer. HYDROXYBENZOIC ACIDS R2 R3 R1 COOH R4 R1=R2=R4=H , R3=OH OH p Hydroxybenzoic acid p-Hydroxybenzoic R2=R3=R4=H , R1=OH R1=H, R2=R3=R4=OH R1=R4=H, =H R2=R3=OH Salicylic acid Gallic acid Gentisic acid British Naturopathic Journal, Vol. 23, No. 1, 2006 Yüksek oranda mısır diyeti, DMBA grade Yüksek oranda mısır diyeti DMBA grade sıçanlarda dimetilbenz(A)anthracene bağlı adeno karsinomaya neden olurken diyete, aynı d k i d l k di t oranda ilave edilen zeytinyağı promotor inhibitörü olarak davranmaktadır. Breast Cancer Research and Treatment 2004; 86. 225‐236. Zeytinyağı(MUFA): Her‐2/neu Zeytinyağı(MUFA): Her 2/neu ifadesini baskılar. ifadesini baskılar Herceptin Tm nin büyüme kısıtlatıcı etkisine sinerjistir. sinerjistir Annals of Oncology 2005 ; 16. 359‐371.