Türkiye`de Gençler, Beceriler ve İş Kalitesi
Transkript
Türkiye`de Gençler, Beceriler ve İş Kalitesi
Türkiye’de Gençler, Beceriler ve İş Kalitesi Doç. Dr. Temel Taşkın 18-19 Kasım 2015 PLAN Türkiye’de Gençler, Beceriler ve İş Kalitesi 1. Ortam ve Sorular 2. Son Gelişmeler 3. “İyi İşler Raporundan” kısmi sonuçlar: 1. Gençler 2. Beceriler 3. İş Kalitesi 4. İşe yarar bilgiler 2 Ortam 3 Türkiye’de iyi işlerin yaratılmasının hızlandırılması JQI Raporu İnovasyon ve Yığışmalar İşler ve Beceriler Firmalar Yönetim Kalitesi JQI Makro, İşgücü Düzenlemel eri ve “Doing Business” 4 Sorular 5 SORULAR Türkiye’de Gençler, Beceriler ve İş Kalitesi Özellikle, aşağıdaki sorulara ışık tutmak istiyoruz: 1. Türkiye’deki genç nüfusu konusunda son gelişmeler nelerdir? 2. Türkiye’deki büyük sayıdaki inaktif gençleri açıklayan potansiyel faktörler neler olabilir? • Beceriler • İş kalitesi 3. Gençlerin işe geçişini iyileştirmek ve inaktifliğini engellemek için neler yapılabilir? 6 Son Gelişmeler 7 İşgücüne katılım LFP Genç işgücü katılımı 49 47 45 43 41 39 37 35 2005 2006 2007 2008 2009 Turkey 2010 2011 2012 2013 OECD Kaynak: OECD 8 LUX KOR HUN GRC ITA SVK BEL CZE POL SVN PRT CHL FRA TUR EST IRL ESP JPN MEX OECD ISR FIN DEU SWE USA NOR NZL AUT GBR DNK CAN AUS CHE NLD LFP İşgücüne katılım Genç işgücü katılımı, 2013 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Kaynak: OECD 9 Gençler içinde çalışmayan, eğitim ve öğrenim görmeyenler NEET Gençleri Genç NEET’ler 45 40 35 30 25 20 15 10 2005 2006 2007 2008 2009 Turkey 2010 2011 2012 2013 OECD Kaynak: OECD 10 Gençler içinde çalışmayan, eğitim ve öğrenim görmeyenler NEET Gençleri Genç NEET’ler, 2013 35 30 25 20 15 10 5 TUR GRC ITA ESP MEX HUN IRL SVK PRT POL FRA USA GBR ISR OAVG EST BEL CZE NZL SVN AUS CAN FIN DNK AUT DEU SWE NOR CHE NLD ISL LUX 0 Kaynak: OECD 11 2010-1013 arası inaktiflik ve işsizlikten işe geçiş NEET Yeni işe alınanlar arasında informal işlerin oranı, cinsiyete göre 2013 men women Son yıllarda gençler arasında NEET’lerde azalış olmuştur, ve bu geçişin büyük kısmı sadece informal değil formal işlere olmuştur… 70% Van 60% 50% Manisa Tekirdag 40% Mardin Ankara 30% Ankara (Ankara)Antalya 20% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 2010 Source: World Bank staff, LFS. Yaş gruplarına göre istihdam (sadece gelir getiren iş) İSTİHDAM TİPİ 50-64 25-49 20-24 15-19 0% 10% 20% 30% 40% formal permanent jobs 50% formal temp jobs 60% 70% 80% 90% 100% informal wage jobs …ancak hala informal istihdam oranı gençler arasında çok büyüktür. 13 Beceriler 14 GENÇLER İÇİN ÜCRETLER Gemçlerin eğitime dönüş oranı düşüktür Gençler arasında eğitime dönüş düşüktür, bu durum iş piyasasının eğitimi ancak uygun deneyimle birleştirilirse ödüllendirdiğini göstermektedir. 1.01 18-24 years 25-64 years 0.32 0.14 -0.11 2010-2013 arasında yüksek istihdam artışı. 18-24 25-64 0.35 40% 33% 31% 0.35 21% 15% 0.02 -0.01 42% 37% 7% 4% -32% Primary Source: World Bank staff, LFS 2010 and 2013. Secondary High school Voc/Tech HS University İş dengesizlikleri, en fazla düşük katma değerli hizmetlerde görülmektedir BECERİ UYUMSUZLUĞU Düşük katma değerli hizmetlerde çalışan işçilerde beceri primleri önemli miktarda düşmektedir. İşçinin değişen taleplere cevabı marjinaldir; bu, işe olan ihtiyacı ve sınırlı iş seçeneğine sahip olma ihtimalini gösterir. Özellikle üniversite mezunları arasında güçlü istihdam artışına rağmen, yüksek katma değerli hizmetlerde çalışanların nispi ücretleri artmıştır Yüksek katma değerli hizmetler: istihdam ve beceri primleri, 2010-13 düşük/orta katma değerli hizmetler: istihdam ve beceri primleri, 2010-13 26% change in skill premium, 2010-13 (reference group: primary education) growth in employment, 2010-13 (reference group: primary education) change in skill premium, 2010-13 (reference group: primary education) growth in employment, 2010-13 (reference group: primary education) 41% 39% 12% 7% 16% 15% -4% -10% -8% 10% -9% 2% -16% Secondary High school 13% 12% Voc/Tech HS Source: World Bank staff, LFS 2010 and 2013. University Secondary High school Voc/Tech HS University Imalat sektöründe işgücü dengesizlikleri açık değildir. BECERİ UYUMSUZLUĞU Firmalar hala düşük ve orta beceri seviyesinde işçileri talep ettiği için hem istihdam hem de beceri primleri öneli ölçüde artmıştır düşük/orta KA Mfg: istihdam ve beceri primleri, 2010-13 İş piyasası tarafından kolaylıkla kabul edilen iyi eğitimli işçilerin büyük katılımı. Lise mezunları gerçek ücretler ve beceri primlerinin gösterdiği şekilde çok rağbettedir. Yüksek VA Mfg: istihdam ve beceri primleri, 2010-13 change in skill premium, 2010-13 (reference group: primary education) change in skill premium, 2010-13 (reference group: primary education) growth in employment, 2010-13 (reference group: primary education) growth in employment, 2010-13 (reference group: primary education) 32% 28% 30% 27% 56% 25% 44% 21% 29% 25% 24% 9% Secondary High school Voc/Tech HS 7% University Kaynak: World Bank staff, LFS 2010 and 2013. 12% Secondary High school 16% Voc/Tech HS 16% University NEET gençleri arasında popüler eğitim alanları NEET Meslek lisesi ve lise sonrası eğitime sahip NEET’ler arasında en fazla görülen eğitim alanları, 2013 Women 6. Business and administration 2. Arts Her iki seviye 1. Teacher training and education scien 3. Humanities Men 12. Engineering and engineering trades 6. Business and administration Çoğunlukla meslek lisesi 1. Teacher training and education scien 13. Manufacturing and processing 0 5 10 15 20 25 30 % NEET konumundaki lise sonrası mezunlarda, öğretmen eğitim ve öğretim bilimi, iş idaresi ve sosyal ve davranışsal bilim eğitimi ön plana çıkmaktadır. Source: World Bank staff, LFS. İş kalitesinin ölçülmesi 19 TANIM İyi iş nedir? İyi bir iş… • Kanunla düzenlenen, • Güvenli çalışma şartları sağlayan, • Kariyerde ilerleme ve potansiyel üretkenliğin kullanımı imkanları sunan, • Şoklara dirençli olan ve ekonomideki değişime adapte edilebilen iştir. 20 İş Kalitesi Endeksinin Bileşenleri ENDEKS 2014’de iyi iş oranları (%) Bileşem Puanlama için kullanılan veriler Eşik tipi İyi iş kriiterleri Sosyal güvenlik yardımları Birey Evet/Hayır Asgari ücret uyumu Birey Düşük çocuk işçi oranı Tüm ücretli işler formal kalıcı formal geçici informal ücretli işler Işçinin işleri sosyal sigortalar kurumuna kayıtlı /sosyal sigorta katkısı ödemeleri. 84.8 100 100 0 Normatif İşçinin saatlik ücreti yasal minimum asgari ücrete uygun. 70.5 76.7 65.9 33.6 Sektör Normatif Sektörün yapısal çocuk işçiye katkısı 0.7a nin altında 64.1 64.7 78.4 57.0 Daha iyi iş güvenliği Sektör Normatif Sektörün iş güvenliği skoru iş güvenliği medyan değerinin altında. 59.0 60.3 40.1 57.1 Düşük nispi düşük ödeme oranı Birey Hücre bazlı eşik İşçinin saatlik ücreti, sektör-meslek-eğitim-potansiyel LM deneyim hücresindeki ücret dağılımının en alt %30luk kısmında değil 68.7 73.7 61.2 39.9 Telafi edici ek işte çalışma düşük oranı Birey Evet/Hayır Düşük ücret eşiğinin altında kazancı olan tam zamanlı işçinin ikinci bir işi yok.b 96.4 98.2 93.3 86.1 Işle ilgili eğitimde yüksek oran Birey Evet/Hayır Işçi, son 4 haftada işle ilgili eğitim aldı c 1.5 1.7 1.8 0.7 Personel eksikliği düşük oranı Birey Evet/Hayır Işçi daha fazla sürede çalışmak istemiyor.d 95.2 96.5 91.0 89.4 Daha iyi istihdam katılımı Birey 6-madde skalae İşçi kalıcı tam zamanlı işe sahip veya işçi tercihine bağlı olarak yarı zamanlı formal kalıcı işte çalışıyor. 85.7 100 78.0 17.8 Fazlasıyla yeterlilikte düşük oran Birey Hücre bazlı eşik Sektör-meslek-doğum grubu-mezuniyet grubu hücresinde işçinin eğitim seviyesi medyan işçinin eğitim seviyesinin üstünde değil 85.3 84.7 85.9 88.6 Agrege şoklara yüksek direnç Sektör-meslek hücresi Normatif İşçi hücresi, işten çıkarılma veya küresel finansal kriz sırasında geçici/mevsimsel işlerin sona ermesi nedeniyle %60dan daha düşük iş kaybı oranına sahip f 88.6 92.9 61.5 73.9 İdiosinkratik şoklara yüksek direnç Sektör-meslek hücresi Normatif İşçi hücresi, hastalık veya engellilik nedeniyle %2.5’dan daha düşük iş kaybı oranına sahip g 42.0 42.7 52.9 35.9 Beceri obsolans ında düşük oran Sektör-meslek hücresi Normatif İşçi hücresi, yıllık ekonomideki uzun vadeli işsizlik oranının altında uzun vadeli işsizlik oranına sahip 54.7 53.4 70.6 57.4 21 Mesleklere göre iş kalitesi Skill level 3 Skill level 4 JQI SONUÇLARI Professionals Managers Technicians, assoc. professionals Clerical support workers 2013 2012 Skill level 2 Service & sales workers 2011 2010 Plant & machine operators, assemblers 2009 Craft & related trades workers Skill level 1 Skilled agricultural, forestry, fishery Elementary occupations 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 JQI score 2013’de, meslekler kaliteli işlerin en yüksek puanını göstermektedir. Ve 2010 yılından beri önemli bir artış göstermektedir. 22 Istihdam tipine göre iş kalitesi, 2014 0 3 6 9 12 15 JQI SONUÇLARI 0 .1 .2 .3 .4 .5 .6 JQI score informal wage formal permanent .7 .8 .9 1 formal temporary Not: Noktalı çizgiler meyan değerleri göstermektedir. 23 Yaş gruplarına göre iş kalitesi, alt bileşenler JQI SONUÇLARI İyi işlerin payı: Sosyal güvenlik ödemeleri İyi işlerin payı: Asgari ücret uyumu 1.00 0.80 0.80 0.70 0.60 0.60 0.50 0.40 0.40 0.30 0.20 0.20 0.10 0.00 15-19 2009 20-24 2010 2011 25-49 2012 50-64 2013 0.00 15-19 2014 2009 İyi işlerin payı: Agrege şoklara direnç 2010 2011 25-49 2012 2013 50-64 2014 İyi işlerin payı: beceri obsolansı 1.00 1.00 0.80 0.80 0.60 0.60 0.40 0.40 0.20 0.20 0.00 20-24 0.00 15-19 2009 20-24 2010 2011 25-49 2012 2013 50-64 2014 15-19 2009 20-24 2010 2011 25-49 2012 2013 50-64 2014 24 Yaş gruplarına göre iş kalitesi, kümelenmiş endeks JQI SONUÇLAR İş Kalitesi Endeksi 2009-2014, yaş grubuna göre 0.80 0.75 JQI score 0.70 0.65 0.60 0.55 0.50 0.45 0.40 15-19 20-24 2009 2010 25-49 2011 2012 2013 50-64 2014 25 Türk firmalarında insan kaynakları yönetimi 26 İK Yönetimi Kalitesi Ülkelerde firmalarda insan kaynağı yönetim kalitesi Firmalarda ortalama İK yönetim skoru Kaynak : World Management Survey and Staff calculations. 27 İşe yarar bilgiler 28 İşe yarar bilgiler 1. Temel öneriler Gençleri hala okuldayken işe hazırlama konusunu teşvik edin • Işçi-işveren eşleştirmesinin kalitesini artırmak için gençler ile şirketler arasında etkileşimi artırın. • Yeni işe girenlerin okuldan işe geçişine yardım edin, iş piyasasındaki beceri talebine uygun olarak müfredatı iyileştirin. 2. İşsizlerin ve yeterli derecede çalıştırılmayanların meslek edinmelerine yardım edin • 3. Yüksek eğitim seviyeleri istihdam için yeterli görünmediğinden, gençlere yönelik mesleki eğitim programları iş piyasasında talep edilen becerileri edinmek için faydalı olabilir.. Firmalarda İK yönetiminin kalitesini iyileştirmek için girişimlerin başlatılması • İK yönetim kalitesi, işçi-iş eşleştirmesinin ve üretkenliğinin artıracak en iyi personel çekilmesini sağlayan önemli bir belirleyicidir.. • Yöneticilerin eğitilmesi, yönetim uygulamalarının iyileştirilmesi, işe alım stratejilerinin geliştirilmesi, beceri profili çıkarma, beceriler için talep konusunda teknolojik gelişmelerin anlaşılması. 29 Teşekkürler! 30 Ek Slaytlar 31 İş Kalitesi Endeksinin Bileşenleri ENDEKS Tanımdan gelen bileşenler Gösterge 1. Güvenli çalışma şartları sağlar, iş kanunu tarafından düzenlenir ve korunur • • • 2. Ücretler işe bağlıdır Sosyal güvenlik: Sosyal güvenliğe katılım: evet/hayır Asgari ücret: Ücretler düzenlenen asgari ücretin altındadır (saatlik olarak) • Mesleki sağlık ve güvenlik : bildirilmiş kayıt (özel modül) Çocuk işçi: (özel modül) ve ekonoik olarak aktif 15-16 yaş arası, 1 yıl işten el çektirme. • • Nispi ücretler. Bir HÜCREde medyan ücretlinin ücretleri: meslek-ekonomik sektör -5 yıllık deneyim-eğitim seviyesi-bölge seti. %30’dan düşük değil? Düşük ödeme oranı, farklı tanımlar. Ücretlerle ilişkin, iş sayısı : düşük ücretli kişilerin ve tam zamanlı çalışmasına rağmen iki işlilerin oranı (%30) 3. Kariyerde ilerleme ve büyüme sağlar • • • İşle ilgili eğitim: işle ilgili alınan eğitim VEYA eğitim Personel azlığı: Yarı zamanlı, tam zamanlı çalışmayı tercih eden İstihdama katılma tipi: Üç grubun dereceleri 4. En üst düzey üretkenlik kullanır • Nispi eğitim: HÜCREde verilen medyan ücretlilerin eğitim yılları: meslek-ekonomik sektör-yaş grubu-yıl. Seviyeler (veya yıllar) 5. Şoklara dirençlidir • Agrege ve idiosinkratik çoklarda dirençli istihdam: Agrege: Bugüm işsiz 2009’da işini kaybetmiş ve HÜCRE: meslek-ekonomik sektör ve işi kaybetme nedeni =1-3 VEYA idiosinkratik: herhangi bir zamanda işini kaybetmiş ve HÜCRE: meslek-ekonomik sektor ve s93=hastalık veya hamilelik. 6. Değişken bir ekonomiye adapte edilebilir • İşin demode olması: Bugün işsiz, herhangi bir noktada işini kaybetmiş ve HÜCRE : meslek-ekonomik sektör iş kaybednelerin %50’den fazlası. 32 • ENDEKS İş Kalitesi Endeksinin İşlevsel Hale Getirilmesi 1. Kayıt dışı, sosyal sigorta katkısına bağlı 2. Saatlik asgari ücrete uyum 3. Nispi ücret, “karşılaştırılabilir” kişilerle kıyasla 4. Düşük ücret oranı, ve ikinci işi var 5. İşle ilgili eğitim 6. Personel azlığı 7. İstihdam katılımı türü 8. İş için nispi eğitim 9. Istihdamın agrege şoklara direnci 10.İş obsolası 11.Mesleki güvenlik 12.Çocuk işçi oranı 33 Indicator Agregasyon yöntemi : JQI ENDEKS Weight Kayıt dışılık • Kompozit gösterge oluştur • 1-N skalasında • Her göstergeye bir skor ata (1-0 arası) • Belirli ağırlıklar ata (ana bileşenlere) • Farklı tanımlara göre profiller yarat Asgari ücrete uyum Çocuk işçi ve sağlık güvenliği yasası Ağırlıklar ana bileşen boyunca belirlenir Nispi ücret, düşük ödeme, iş sayısı Işle ilgili eğiti m İş kalitesi Personel azlığı, istihdama katılım Kötü iş Iyi iş İş, bir spektrum boyunca sınıflandırılır Nispi eğitim Agrege ve idisinkratik şoklara karşı kırılganlık Obs olan s 34 GENÇ ÜCRETLERİ Genç işçiler için ücret artışı yüksektir, ancak beceri seviyesine göre önemli farklar vardır 2010-2013 arasında, özellikle düşük ve orta becerilere sahip çalışanlarda genç işçi ücretlerinde artış daha yüksek olmuştur. 18-24 years 13% 25-64 years 8% 5% low Source: World Bank staff, LFS. 5% medium Formal eğitimden gelen beceri seviyesi 6% 5% high ENDEKS İşgücü piyasası grupları arasındaki farklar uygun mu? Ortalama karşılaştırma testleri için T-istatistikleri (2013 veri) 36 Türkiye’deki mülteciler ve iş piyasası 37 MÜLTECİLER Türkiye’de mülteciler ve iş piyasası • Informal sektör önemli bir geçiş kanalı. • Kadın işçiler erkeklere göre daha kötü etkinmektedir. • Gençler, yetişkinler kadar fazla etkilenebilmektedir (hatta Ceritoglu vd. 2015 göre daha fazla). Source: Del Carpio and Wagner (2015) 38 Gençler arasında popüler çalışma alanları BECERİ UYUMSUZLUĞU Erkek mezunlar Kadın mezunlar 26 37 5 4 4 25 31 5 6 9 19 5 6 16 Business and administration Business and administration Engineering and engineering trades Teacher training and education science Teacher training and education science Social and behavioural science Computing Arts Social and behavioural science Architecture and building other Kaynak: World Bank staff, LFS 2013. Humanities Health other GELECEK İŞGÜCÜ Temel becerilerin seviyesi gelecekteki işgücünün kalitesini öngörmeye yarar Matematikte PISA puanlarına karşılık kişibaşı GSYİH (2012) 600 East Asia PISA 2012 Score in Mathematics Hong Kong Chinese Taipei Korea Europe and Central Asia 550 Singapore Japan Switzerland Netherlands Estonia Canada Germany Poland Slovenia Denmark Australia Czech Republic Norway UK Latvia SpainFrance Russia Portugal Slovak Rep. Sweden United States Croatia Hungary Lithuania Israel Serbia Turkey Greece Cyprus Romania Bulgaria Kazakhstan Thailand Chile Montenegro Mexico Uruguay Costa Rica Albania Argentina Latin America Brazil Colombia Peru Finland 500 450 400 Western Europe & US/Canada 350 0 10000 20000 30000 40000 GDP per capita (PPP), latest (IMF) 50000 60000 70000 Matematik skorları ülkenin kalkınması için beklenen seviyede AMA komşu ülkelerin çok altında. Matematik becerileri kümülatiftir, bu nedenle,orta öğretimdeki düşük skorlar, STEM mesleklerini ve modern sektörlerde yüksek oranda talep edilen diğer meslekleri edinme becerilerini engellemektedir. Source: World Bank staff, based on OECD and IMF. GELECEK İŞGÜCÜ Temel becerilerin seviyesi gelecekteki işgücünün kalitesini öngörmeye yarar Bilim STEM kariyerlerinin ve en fazla talep gören mesleklerin çoğu için temel oluşturur. Türkiye’deki öğrencilerin skoru, OECD ortalamasının ~37 puan altındadır, ama benzer gelişme seviyesindeki ülkelerin üzerindedir. Problem çözme becerileri rutin temel becerileri ve daha fazlasını gerçekleştirme için yüksek seviyede bilişsel süreç gerektirir. Türkiye’deki öğrencilerin skoru OECD ortalamasının ~50 puan altındadır, ama benzer gelişme seviyesindeki ülkelerin üzerindedir. Bilimde PISA skorları Problem çözmede PISA skorları Japan Korea, Republic of Poland Germany Ireland United Kingdom Czech Republic Belgium OECD average Hungary Turkey Bulgaria Chile Malaysia Brazil Korea, Republic of Japan United Kingdom Czech Republic Germany Belgium OECD average Ireland Poland Hungary Turkey Chile Brazil Malaysia Bulgaria 0 100 200 300 400 500 600 0 100 200 300 Okur yazarlık konusunda, Türk öğrencilerin %21’ fonksiyonel olarak okur-yazar değildir. Source: World Bank calculations, based on OECD, 2012. 400 500 600 Beceri primleri ve erkek ve kadınlar arasında istihdam artışı BECERİ UYUMSUZLUĞU Nispi beceri primleri eğitimin her seviyesinde artmıştır. İş piyasası tüm kalifikasyon seviyelerinde erkek işçilerin artışını aobsorbe edebilmektedir. Düşük ve orta eğitim seviyelerindeki kadınlar iş piyasası tarafından daha zor absorbe edilmektedir. Yüksek eğitime sahip kadınlara olan talep yüksek kalmıştır. Kadınlar: istihdam ve beceri primleri, 2010-13 Erkekler: istihdam ve Beceri primleri, 2010-13 change in skill premium, 2010-13 (reference group: primary education) change in skill premium, 2010-13 (reference group: primary education) growth in employment, 2010-13 (reference group: primary education) growth in employment, 2010-13 (reference group: primary education) 35% 24% 29% 24% 9% 16% 17% 18% 3% 15% 11% -3% -4% Secondary High school Voc/Tech HS University Source: World Bank staff, LFS 2010 and 2013. Secondary High school -1% -17% Voc/Tech HS 0% University Gençler arasında yüksek kalifikasyon BECERİ UYUMSUZLUĞU Erkek Kadın 40 35 30 25 20 15 10 5 0 60 50 40 30 20 10 Business and administration 2009 Engineering and engineering trades 2010 Computing 2011 Source: World Bank staff, LFS. 2012 Social and behavioural science 2013 0 Business and Social and administration behavioural science 2009 2010 2011 Arts 2012 Manufacturing and processing 2013