Aydın S.,Toplumsal bir gereklilik: Aşı bilinci, SB, 2005(16) 16-18
Transkript
Aydın S.,Toplumsal bir gereklilik: Aşı bilinci, SB, 2005(16) 16-18
16 DOSYA SB D‹YALOG EK‹M 2005 Toplumsal bir gereklilik: Afl› bilinci Çocuklar›m›z›n yüzde doksan›ndan fazlas›n› afl›lat›rsak, ölen dört çocuktan üçünün sa¤ kalaca¤›n›, a¤lamaya, gülmeye devam edece¤ini, annesine babas›na sar›laca¤›n› ve en önemlisi büyüyüp adam olaca¤›n› biliyoruz. Bunu baflarmak o kadar zor mu? Prof. Dr. Sabahattin Ayd›n | SB Müsteflar Yard›mc›s› Her y›l befl yafl›n alt›nda 1,4 milyon çocuk önlenebilir hastal›klar yüzünden hayat›n› kaybetmektedir. Milyonlarcas› hastal›k çekmekte, atefller içinde k›vranmakta, yataklara düflmektedir. Yine bu hastal›klar için milyarlarca liral›k milyonlarca kutu ilaç tüketilmekte ve sa¤l›¤a ayr›lan kaynaklar›n yetersizli¤inden bahsedilmektedir. K›zam›k, k›zam›kç›k, kabakulak, difteri, tetanoz, bo¤maca, hepatit, çocuk felci ve daha nice hastal›k hayata yeni ad›m atan çocuklar›m›z›n sa¤l›¤›n› tehdit etmekte, çocuklar› sakat b›rakmakta ve nice annenin flefkatle aç›lm›fl kollar›n›n yavrusuz kalmas›na yol açmaktad›r. Bu hastal›klar›n ço¤u bugün için maliyeti son derece ucuz olan afl›larla önlenebilmekte, anneler yavrusuz, kitleler mutsuz olmaktan korunabilmektedir. UNICEF Baflkan› Ann M. Veneman’›n ifadesiyle, afl›lama, bildi¤imiz en güvenli ve maliyeti en düflük müdahale flekillerinden biridir. Bu konuda pek çok ülkede elde edilen kazan›mlar›n korunmas› ve di¤er ülkelerde de bu yöndeki gayretlerin art›r›lmas› gerekir. Çocuklar›m›z›n yüzde doksan›ndan fazlas›n› afl›latmay› baflarsak, çocuk ölümlerin büyük oranda azalaca¤›n› biliyoruz. Dünyada bunu baflarmak o kadar zor mu? Ya ülkemizde? Çiçek hastal›¤›n›n kökü dünyada kaz›nd›. Türkiye çocuk felcini eradike etti; k›zam›¤›n ise büyük oranda önüne geçebilecek aflamaya ulaflt›. Ülkemiz afl› yönetiminde birçok ülkeye örnek olabilecek durumdad›r. Bilindi¤i gibi Dünya Sa¤l›k Örgütü az geliflmifl ülkelere afl›lar›n korunmas›, saklanmas›, da¤›t›m› ve kullan›m›na yönelik pratik bilgilerin verilmesi için Türkiye'yi üs olarak seçti. Çünkü oturmufl, örnek olabilecek bir afl› zincirimiz var. Ankara'daki dev afl› deposundan bafllay›p, küçük bir ildeki sa¤l›k oca¤›na ulaflan so¤uk zinciri takip ederek, kat›l›mc›lar›n bilgilendirilebildi¤i uygulamal› bir e¤itim alan›m›z var. Sa¤l›k Bakanl›¤›, afl› konusunda son derece hassas ve gayretlidir. Oldukça baflar›l› uygulamala- SB D‹YALOG EK‹M 2005 DOSYA Birçok ilimizde afl›lama oranlar›nda son derece yüksek baflar›lar yakalad›¤›m›z bir dönemde böylesine sorumsuzca yaklafl›m›n bu baflar›lar› engellemesi sadece bir habercilik hatas› olarak de¤il, yüzlerce, binlerce yavrunun ölüm ferman› olarak tarihe geçecektir. s r›na ra¤men, yap›lanlarla yetinmeyip, geçti¤imiz günlerde 1. Ulusal Afl› Sempozyumu’nun düzenlenmesine öncülük etmifl ve Türkiye’de flimdiye kadar uygulanan koruyucu afl›lama program›n› masaya yat›rm›flt›r. Bilim adamlar›n›n konuyu enine boyuna tart›flmalar›, araflt›rmalar›n›n sonucunu kamuoyu ile paylaflmalar›, sa¤l›k kurulufllar›n›n bunlar› uygulamak için seferber olmas› ve Sa¤l›k Bakanl›¤›’n›n bütün bu hamlelere önderlik etmesi tabii iftihar edece¤imiz hususlar.... ama yetersiz. Toplum duyarl›l›¤›n›n azl›¤›, iletiflim araçlar›n›n konuya yabanc› kalmas›, anne ve babalar›n gereken önemi vermemesi bizim yumuflak karn›m›z. Evet, çocuklar›m›z›n yüzde doksan›ndan fazlas›n› afl›lat›rsak, ölen dört çocuktan üçünün sa¤ kalaca¤›n›, a¤lamaya, gülmeye devam edece¤ini, annesine babas›na sar›laca¤›n› ve en önemlisi büyüyüp adam olaca¤›n› biliyoruz. Bunu baflarmak o kadar zor mu? Bunu baflarmak için afl› bilincini yükseltmemiz gerekiyor. Anneleri afl› için harekete geçirmemiz, toplumu afl› için seferber etmemiz gerekiyor. Çocuklar› afl›dan so¤utmak yerine afl›y› sevdirmemiz, afl›ya koflturmam›z gerekiyor. Dünyada “i¤ne” ile an›lan afl›laman›n yerine deri üzerine yap›flt›r›lan bant gibi çocuklar› korkutmayacak yöntemler araflt›r›lmaktad›r. Çocuklar› i¤ne ile korkutma cehaletinden geçin, anneleri i¤neden daha ac›t›c› haberlerle pani¤e düflürme ve toplumu afl›dan kaç›rma gayretlerine tan›k olma baht- s›zl›¤›n› bile yafl›yoruz. Toplumda afl› bilincini art›rma sorumlulu¤u tafl›yan kitlesel iletiflim araçlar› sorumsuzca bunun aksini yapma cüretini gösterebiliyor. Sapasa¤lam do¤an çocuklar›n bütün afl›lar›n›n ihmal edilmeden yap›lmas› sonucunda nas›l bir anda konuflamamaya, bildiklerini unutmaya, sinir krizi geçirmeye bafllad›klar›ndan söz edebiliyorlar. Bir çocu¤a afl› ile birlikte alt› kez katk› maddelerinin enjekte edildi¤ine dikkat çekebiliyor, çocuklar› “afl›zede” diye niteleyebiliyorlar. Kurflunlu katk› maddelerine at›fla kurflunlu benzin gibi katk› maddesinin ve tabiiki yap›lan afl›lar›n kald›r›lmas›n› önerebiliyorlar. Zaman zaman ilaç kavgalar›na flahit oluruz. Büyük pazar savafllar› önümüze bir gün bir ilac›n, di- 17 18 DOSYA SB D‹YALOG EK‹M 2005 Sa¤l›k konusu, pazar kavgalar›na feda edilebilecek bir husus de¤ildir. Hele önemi ve etkisi düflünüldü¤ünde afl› konusu asla de¤ildir. Sa¤l›kl› bir çevre ve sa¤l›kl› bir yaflam için toplumsal dinamiklerin görev ve sorumluluklar› vard›r. Bundan kaçmak, göz ard› etmek, hatta bunun aksine davranmak hakk›n› hiçbir kimse kendinde göremez. s ¤er gün bir baflkas›n›n zararl› yan etkilerinin sonucu ölen ve sakat kalan insan manzaralar› sunar. Bas›n yay›n kurulufllar›m›z bu savafllarda öylesine gönüllü yer al›r ki, haberlerin içinden do¤rusunu bulup ç›karmak neredeyse imkans›z hale gelir. Hele bu savafllara taraf olan bilim adamlar›n›n isimleri de telaffuz edilince ortal›k tam bir belirsizlik ve karmafla halini al›r. Türkiye milyonlarca dozluk afl› ihaleleri yapmakta ve uluslararas› ç›kar çevrelerinin ifltah›n› kabartmaktad›r. Bu pazar kavgalar›nda son de- rece stratejik olan afl›n›n kullan›lmas›, hele buna ulusal medyam›z›n alet olmas› affedilir bir durum de¤ildir. Birçok ilimizde afl›lama oranlar›nda son derece yüksek baflar›lar yakalad›¤›m›z bir dönemde böylesine sorumsuzca yaklafl›m›n bu baflar›lar› engellemesi sadece bir habercilik hatas› olarak de¤il, yüzlerce, binlerce yavrunun ölüm ferman› olarak tarihe geçecektir. Tekrar hat›rlat›yorum: çocuklar›m›z›n yüzde doksan›ndan fazlas›n› afl›lat›rsak, ölmesi kaç›n›lmaz olan binlerce Türk çocu¤u bu maküs talihe(!) bafl kald›racak, yaflam›n› sürdürecek, okullara gidecek, büyüyecek, adam olacakt›r. Kim bilir, belki çocuklar›n› zaman›nda ve eksiksiz afl›latma bilincini tafl›yan bir anne, bir baba, ya da yurdun ücra köflesindeki bir sa¤l›k oca¤›nda afl› yapan bir sa¤l›k görevlisi, hatta belki de toplumu do¤ru ve sa¤l›kl› bilgilendirme görevinin bilincinde olan sorumlu bir yay›nc› olacakt›r. Sa¤l›k konusu, pazar kavgalar›na feda edilebilecek bir husus de¤ildir. Hele önemi ve etkisi düflünüldü¤ünde afl› konusu asla de¤ildir. Sa¤l›kl› bir çevre ve sa¤l›kl› bir yaflam için toplumsal dinamiklerin görev ve sorumluluklar› vard›r. Bundan kaçmak, göz ard› etmek, hatta bunun aksine davranmak hakk›n› hiçbir kimse kendinde göremez. Sa¤l›kl› yaflam için ilk aflama anne ve çocuk sa¤l›¤› ve öncelikle bilinçli afl›lamad›r. Yaz›l›, sözel ve görsel iletiflim araçlar› sa¤l›k konusunda bilinçli bir toplum için kendi sorumluluklar›ndan gafil davranma gibi bir yanl›fla düflmemelidir. Toplumu yönlendirebilecek bütün araçlar›n ve önderlerin genelde sa¤l›k bilincini, özelde ise öncelikle afl› bilincini art›r›c› sorumluluklar›na sahip ç›kmalar›n› bekliyoruz. Unutmay›n›z, biricik yavrular›m›z›n yüzde doksan›ndan fazlas›n› afl›lat›rsak, önlenebilir hastal›klar›n pençesinden kurtulmufl yüz binlerce, milyonlarca genç yar›nki miras›m›za, ülkemizin yar›n›na, yani gelece¤imize sahip ç›kacakt›r. Bunu baflarmak zor olmasa gerek.